Çalışma. 1/ Çalışma müsaadesi de ihtiva eden oturum müsaadeleri

Transkript

1 A. Genel Hükümler Mevzuat : L CESEDA L vd. Ve L Is Kanunu Çalışma Burada sadece isçi olarak çalışma haline göre yapılan düzenlemeler ele alınmıştır. Özellikle serbest meslek gibi diğer çalıma durumlarına dair düzenlemeler oturum müsaadeleri baslığı altında incelenmiştir. Genel hükümler, aşağıdaki kategoriler hariç, her bir yabancı için uygulanır: - Avrupa Birliği ülkeleri, Avrupa Ekonomik Birliği ülkeleri ve Đsviçre vatandaşları (Bulgaristan ve Romanya vatandaşları genel hükümlere tabi olup çalışma müsaadesi almaları gerekir); - Monako ve Andora vatandaşları. 1. Çalışma müsaadesine sahip olma zorunluluğu Bir yabancının Fransa'da mesleki bir isle meşgul olmasının temel kuralı, öncelikle bir çalışma müsaadesinin olmasıdır. Is veren ise çalışma müsaadesi olmayan bir yabancıyı çalıştıramaz. Aksi halde kanunî yaptırımlara maruz kalır. a) Müsaadenin biçimi 1/ Çalışma müsaadesi de ihtiva eden oturum müsaadeleri 1. Şu iki oturum müsaadesi ayni zamanda kendiliğinden çalışma müsaadesi de ihtiva eder : - Uzun süreli oturum müsaadesi: bu Müsaade sahipleri kıta Fransasında her türlü mesleki faaliyette bulunabilirler. Ancak diğer bölgelerde ayrıca çalışma müsaadesine ihtiyaçları vardır. - Özel ve kişisel hayat ibaresini taşıyan geçici oturum kartı : Başka bir Avrupa Birliği ülkesinden AB-oturum kartı sahibi olan yabancının esi, özel ve kişisel hayat kartını aldığı ilk yıl çalışma hakkından mahrumdur Temmuz 2006 yılında çıkarılan beceri ve yetenek kartı, sahibine bu kartı almaya dayanağı olan alanda çalışma müsaadesi sunar. 3 yıl geçerlidir ve kural olarak yenilenebilir. 3. Avrupa mavi kartı en az 3 yıllık bir eğitim sonucu diploma almış olanlara ya da ayni seviyede olup da mesleki bir faaliyet ile meşgul Çalışma KadirEVLER Her hakkı saklıdır 1

2 olmuş olanlara verilir. 25 Mayıs 2005 tarihli ve Yüksek derecede sınıflandırılmış isler için 3. ülke vatandaşlarının giriş ve oturum şartları adli Avrupa Birliği direktifi sonucu olarak 16 Haziran 2011'de çıkarılan bu tip kart, en az bir yıllık iş sözleşmesi sahibi olan ve aylık gelirlerinin ortalama gelirin en az bir buçuk kati olan (yaklaşık 4000 avro) kişilere verilir. 4. Đki tip oturum kartı daha önceden belirlenmiş olan is için çalışma müsaadesi verir : - Bilim adamı ve araştırmacı ibaresi taşıyan oturum kartı : Bu kart sahibine çalışma müsaadesine başvurma zorunluluğunu ya da DIRECCTE tarafından onaylanmış bir iş sözleşmesinin ibraz edilmesi zorunluluğunu ortadan kaldırır. Ancak, bu kart sahibi, sadece saha önceden belirlenmiş olan ve bu kartın kendisine verilmesinde sebep tutulan işden baksa bir is ile meşgul olamaz. - Artistik ve kültürel ibaresini taşıyan oturum kartı : Bu kart 3 aydan fazla is sözleşmesi olan veya kültürel bir şirkete en az 3 aylık bir iş akti ile bağlı olup da ücret karşılığı ifada bulunmayan kişilere verilir. Đs sözleşmesinin süresinin 1 ay fazlası bir süre için verilir ve çalışma müsaadesini de ihtiva eder. 5. Bir oturum müsaadesi sahibine ikincil olarak çalışma müsaadesi sunar : örgenci oturum kartı. 24 Temmuz 20016'da çıkarılan bu kart (L ) öğrenciye aylık yasal çalışma oranının %60'i kadarına çalışma müsaadesi sunar. 2/ Diğer olasılıklar Yukarıda sıralanan oturum kartlarından birine sahip olmayan kişi, çalışabilmek için, çalışma müsaadesi talebinde bulunmalıdır. Bu müsaadenin verilmesi halinde, kendine verilecek kartın üzerine ne sebeple verildiği yazılır. Kart sahibi, çalışma kartının verilmesinden itibaren en geç 3 ay içerisinde sağlık muayenesinden geçmelidir. Aksi halde çalışma müsaadesi iptal edilebilir (L Is Kanunu). -Söz konusu is 12 aydan fazla bir süre içinse verilecek karta isçi ibaresi yazılır. Mevzuata göre verilecek çalışma müsaadesi önceden belirlenmiş bazı isler ve coğrafi bölgeler için sınırlanabilir (L Is Kanunu). - Söz konusu iç 12 aydan az bir süre içinse verilecek karta geçici isçi ibaresi yazılır. - Is Kanunu'nun mevsimlik tanımına göre bir is söz konusu ise, ilgiye üzerinde mevsimlik isçi yazılı olan bir çalışma müsaadesi verilir. Bu kart 3 yıl için verilir ancak sahibine 12 aylık süre içerisinde sadece 6 aylık bir oturma ve çalışma müsaadesi sunar. Kartın üzerinde isçinin hangi dönemlerde çalışabileceği yazar. Kart sahibi, bu süre içerisinde sadece kendisini Fransa'ya getiren kişi için değil birçok is veren için çalışabilir. Çalışma KadirEVLER Her hakkı saklıdır 2

3 - Đsçiye yabancı is vereni tarafından Fransa'da ifa edilmek üzere bir is verildiği zaman görevde olan isçi kartı verilir. Bu kart 3 yıl geçerlidir. Bu süre içerisinde kartın sahibi Fransa'ya dilediği anda giriş ve çıkış yapabilir. Buna karşılık kendine is piyasasının olumsuzluğu engel gösterilemez. Ancak su şartların bu kartı alabilmek için yerine getirilmesi gerekir: is veren yabancı bir işveren olmalıdır ama ifa edilecek is firmanın Fransa'da bulunan ve kendine bağlı olan şirketi için olmalıdır ya da şirketler ayni gruba dâhil olmakla birlikte isçi aylık brüt olarak en az asgari ücretin bir buçuk kati maaş almalıdır. 3/ Geçici çalışma müsaadesi Geçici çalışma müsaadesi, belirli bir is veren için, isin niteliği gereği geçici olan ve başkaca bir çalışma müsaadesi gerektirmeyen ve 12 ayı geçmeyecek şekilde verilir (L , 13 Is Kanunu). Bu kartın üzerine is verenin ismi yazılır ve yenilenebilir bir karttır. 22 Ağustos 2007 tarihli yönetmelik, sinirli olmayan ve hangi islerin geçici is olduğunu söyleyen bir yönetmelik vardır. Geçici çalışma müsaadesi, ayni zamanda, geçici oturma kartı sahiplerine veya oturum müsaadesi bekleyen yabancılara da verilebilir. 4/ Geçici belge Đlk defa oturum kartına başvuran ya da oturum kartının yenilenmesi için başvuran yabancıya bir geçici belge verilir. Bu belgenin sunduğu haklar yapılan başvurunun ilk defa olmasına ya da yenileme talebine bağlı olarak ve istenilen asil belgenin tipine göre değişiklik gösterir. Geçici belge, aşağıdaki hallerde ilgili kişiye su çalışma haklarını sunar : - Çalışma müsaadesi ihtiva eden ve daha önce verilmiş olan bir oturum müsaadesinin yenilenmesi talebi halinde; - Bilim adamı ve araştırmacı kartına ilk defa başvuru yapılması sonrasında verilmesi halinde (L CESADA); - L maddesinin 1, 2, 4, 5, 6, 8, 9 ve 10 bentleri uyarınca yapılan ilk defa başvuru sonrasında verilmesi halinde. Bunlar kanunî bir hak olarak özel ve kişisel hayat ibaresi taşıyan oturum kartına başvurabilme halleridir; - L uyarınca ikincil olarak koruma talebinde bulunan ve özel ve kişisel hayat ibaresi taşıyan kartın talebi halinde; - Oturum müsaadesinin kanunî bir hak olarak istenebileceği durumlarda oturum kartının ilk defa talep edilmesi halinde. Çalışma KadirEVLER Her hakkı saklıdır 3

4 b) Outre-mer Kıta Fransasında verilen bir çalışma müsaadesi sadece burası ile sınırlı olup Fransa'ya bağlı olan diğer bölgeler için geçerli değildir. Ayni şekilde diğer bölgelerde verilen çalışma müsaadeleri de kıta Fransasında geçerli değildir. Fakat bu kartlar karşılıklı olarak oturum müsaadesi sunarlar. c) Kontrol ve müeyyideler Is veren, isçinin ibraz ettiği çalışma müsaadesinin gerçekliğini kontrol etmelidir. Đsçinin ise başlamasından en geç iki gün öncesine kadar, söz konusu çalışma müsaadesinin bir örneğini is vere, iadeli taahhütlü, tarihli ve imzalı bir mektup ile ya da elektronik posta ile valiliğe iletmelidir. Vali ise, bu mektubu aldıktan en geç iki gün sonrasına kadar cevabini vermelidir. Valiliğin cevap vermemesi karineten olumlu bir cevap olarak değerlendirilir. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen is veren, cezaî bir sorumluluk halinde, isçinin çalışma müsaadesinin olmadığını ya da bunun sahte olduğunu bilmediğini ileri süremez. Đsçinin çalışma müsaadesi olmadan çalıştırılması gerçek ya da tüzel kişinin sorumluluğunu ortaya koyar. Çalışma müsaadesi bulunmayan yabancıyı çalıştıran gerçek kişi avro para cezası ve 5 yıl hapis cezasına çarptırılabilir. Bunun yanında daha başka müeyyidelerin uygulanması da olasıdır. Suçun örgüt dâhilinde islenmesi halinde ise avro para cezası ile 10 yıl hapis cezası uygulanır. Is verenin yabancı olması halinde, ek olarak, ülkeye giriş yasağı da getirilebilir. Diğer bütün cezaî yaptırımlardan ayrık olarak yabancı is verenin oturum müsaadesi dahi iptal edilebilir ve ülkeyi terkine ve buna bağlı olarak Fransa'da 3 yıl boyunca mesleki bir faaliyetten bulunamama cezası kararı verilebilir. Çalışma müsaadesi olmadan çalışan yabancıya da cezaî müeyyideler uygulanabilir : - Geçici oturum kartı iptal edilebilir. Ayni ceza kartı üzerinde yazılı olan ve ifa edebileceği islere ve coğrafi bölgelere uymaması halinde de uygulanabilir; - Geçerli bir vizesinin bulunması ya da vizeden muaf olmasına rağmen çalışması halinde Fransa dışına çıkma kararı verilebilir. 2. Çalışma müsaadesi talebi Fransa'ya çalışmak için gelen ya da çalışma müsaadesi bulunmayan bir oturum kartına sahip olan yabancı, çalışmak istemesi halinde bu yönde bir talepte bulunmalıdır. Yabancının Fransa'da bulunup bulunmamasına göre iki farklı usul mevcuttur. Çalışma KadirEVLER Her hakkı saklıdır 4

5 a) Fransa'da ikamet etmeyen yabancı Is veren tarafından yapılan bu talep 24 Temmuz 2006 tarihli yasanın yürürlüğe girmesine kadar az kullanılmaktaydı. Bu yöntem isçinin bulunmasının zor olduğu alanlarda kullanılmaktadır. Bu alanlar bir kararname ile yayınlanır. Đşveren, getirtmek istediği yabancı isçi için DIRECCTE e başvurmalıdır. Başvuru dosyasında su belgeler bulunur: - Is sözleşmesi projesi; - OFII'ye gerekli ücretin ödeneceğinin taahhüdü; - Đkametgâh hakkında bir anket; - Yabancı hakkında bilgileri içeren bir anket; - Is verenin neden yabancı bir isçi istediğini açıklayan ve bu yönde yaptığı araştırma ve girişimleri anlatan bir mektup. Başvurunun kabul edilmesi halinde OFII dosyayı ilgili Fransız temsilciliğine gönderir ve yabancıya vizenin verilmesini ister. Bu yabancı, Fransa'ya geldikten sonra oturum kartı için yeniden başvurmak zorunda değildir ama OFII nezninde garklı işlemleri yaptırmalıdır. Eğer Fransa'ya sürekli olarak yerleşmek isterse, Fransız toplumuna uyum sağlamak için gerekli girişimlerde bulunur. Devlet ile bir kabul ve uyum sözleşmesi imzalanır ve bunu takiben medeni ve dil eğitimleri alır. Yabancıya verilecek olan oturum kartı yapılan isteğin türüne göre değişir. b) Fransa'da ikamet eden yabancı 1/ Statünün değişmesi Eğer yabancı Fransa'da yasal olarak ikamet etmekte ancak oturum kartı ona çalışma müsaadesi sunmamakta fakat kendisini ise alacak bir is veren bulmuş ise, işveren valilikten bir dosya alarak talepte bulunmalıdır. Bu dosyanın içerisinde şunlar bulunur : - Süresiz bir is sözleşmesi ya da en az bir yıllık is sözleşmesi veya is sözleşmesi taahhüdü; - Is verenin OFII'ye gerekli ücreti ödeyeceğine dair taahhüt; - Đkamet hakkında bir anket. Is veren tarafından doldurulan bu dosya doğrudan ya valiliğe ya da DIRECCTE'e verilir. Eğer DIRECCTE, taleplerin tetkikinden sorumlu kurum, olumlu bir cevap verirse, is piyasasının incelemesinden sonra OFII ilgiliyi sağlık muayenesinden geçmek üzere çağırır. Daha sonra kendisine idarece onaylanmış is sözleşmesinin bir örneğini verir ve isçi ibaresi bulunan oturum kartını alması için valiliğe ya da DIRECCTE'e yönlendirir. Đsçi, sadece üzerinde isçi ya da geçici isçi ibaresi bulunan Çalışma KadirEVLER Her hakkı saklıdır 5

6 oturum kartını aldıktan sonra çalışmaya başlayabilir. 2/ Đstisnaî olarak oturuma kabul edilme Eğer yabancı Fransa'da yasal olmayan yollarda ikamet ediyorsa, kural olarak, çalışma müsaadesini sadece oturum durumunun yasallaştırılması halinde elde edebilir. Kasım 2007 reformu ile değiştirilen L CESEDA maddesine göre ise çok istisnaî olarak bu yabancıya is piyasasının durumuna göre çalışma müsaadesi verilebilir. Bu yabancı Fransa'daki uyumunu kanıtlamalıdır. Ancak her halde valinin bu konuda tamamen kişisel yetkisi söz konusudur. 3/ Aile birleşimi dâhilinde kabul edilen yabancılar Aile birleşimi dâhilinde Fransa'ya gelen yabancılar, geldikleri andan itibaren istedikleri iste çalışma ya da mesleki bir eğitim stajı yapma haklarına sahiplerdir. Yeniden çalışma müsaadesi istemelerine gerek yoktur. 3. Is durumunun ileri sürülmesi a) Genel kural Is Kanunu, madde R 'e göre, idare, gerekli gördüğü durumda başvurulan is dalında ve coğrafi bölgede issizliğin yüksek olması halinde, yabancı bir is sözleşmesi dahi ibraz etmiş olsa, çalışma müsaadesi talebini geri çevirebilir. Đdarenin ret cevabi gerekçeli olmalıdır. Ret cevabi halinde, istek sahibi idari itiraz yolunu kullanarak ya valiye ya da DIRECCTE'in yöneticisine ya da hiyerarşik üst olan Đç Đsleri Bakanlığı na itirazda bulunarak değerlendirme hatası olduğunu iddia edebilir. Ayrıca çekişmeli uyuşmazlık yoluna da gidilerek adli makamlar nezninde bir dava açılabilir. Đradenin vereceği cevap sadece talepte bulunulan iş dalı için geçerli olup, yabancının başka bir is dalı için çalışma müsaadesi talebinde bulunmasına engel değildir. b) Đstisnalar Đstisnalar daha önceden belirli olan bazı tür yabancıları ve is dallarını kapsar : - Master seviyesinde diplomaları bulunan ve eğitimleri ile ilgili ilk bir tecrübe edinmek isteyen örgenciler (L CESEDA); - Đsçi bulmanın zor olduğu is dallarında (L , 2 CESEDA); - Profesyonelleşme ya da öğrenme sözleşmelerinin imzalanması kapsamında istenilen çalışma müsaadeleri; - Fransa'ya tatil-is programı dâhilinde gelen ya da karşılıklı anlamsalar Çalışma KadirEVLER Her hakkı saklıdır 6

7 kapsamında genç meslek erbapları olarak gelen yabancılar; - Görevde olan isçiler. c) Esnek uygulamalar Aşağıda sıralanan talepleri idari makamlar daha çok olumlu bir yaklaşımla incelerler : - Artistler; - 16 yasından küçükler; - Konferans mütercimleri; - Meslekî yeterlilik sınavını başaran tıpçılar; - Lise ya da yüksek eğitim seviyesinde ki dil asistanları, dil profesörleri; - Yabancı bir şirket tarafından Fransız bir şirkete satılan malzemenin ya da patentin kurulması ya da kullanılması dâhilinde gelen teknisyenler; - Asgari ücretin en az 3 kati maaş alan kıdemli yöneticiler; - Eskiden meslek erbabı stajyer olarak adlandırılan ve Fransa'ya mesleklerini geliştirmek için gelenler. Bu tür esnek uygulamalar zaman içinde değişiklik gösterebilir ve talepte bulunulacağı zaman kontrol edilmeleri gerekir. 4. Yarı zamanlı ve geçici is a) Yarı zamanlı is Yarı zamanlı bir is için çalışma müsaadesi istenmesi mülkündür. Ancak ödenmek maaş, Is Kanunu'nun R ,6 bendine göre asgari ücretten az olamaz. b) Geçici is 20 Kasım 2007 tarihli bir yasaya göre, isçi kiralayan bir şirket ile imzalana bir is sözleşmesine dayanılarak çalışma müsaadesi talebinde bulunulması mümkündür. Bu is sözleşmesi ayni zamanda çalışma müsaadesinin yenilenmesi için de yeterlidir. 5. Çalışma müsaadesinin yenilenmesi Genel olarak, oturum müsaadesi sahipleri dışında, çalışma müsaadesinin yenilenmesinde hukukî bir hakkin varlığı söz konusu değildir. Öyle ki çalışma müsaadesinin yenilenmesinde sanki ilk defa talep ediliyormuş gibi ayni şartların yerine getirilmesi gerekir. Ücret karşılığı bir is için kabul edilmiş olanlar yapacakları isin gerçekliğini kanıtlamak zorundadır. Burada isçi ibaresi taşıyan kart sahiplerinin durumu, geçici isçi ibaresi taşıyan kart sahiplerinin durumundan farklıdır. Çalışma KadirEVLER Her hakkı saklıdır 7

8 a) Đsçi ibaresini taşıyan kart 1/ Genel durum Yabancı, çalışma müsaadesinin zamanının dolmasından en geç 2 ay öncesinde yenileme talebinde bulunmalıdır. Talep dosyasında su belgeler bulunmalıdır : - Is sözleşmesi, is sözleşmesi taahhüdü ya da isin varlığına dair herhangi bir belge; - OFII'ye ödenen bedel kadar vergi pulu; - OFII'ye ödenmesi gereken yabancı isçi pulu belgesi. 2/ Đşsizlerin özel durumu Çalışma müsaadesinin yenilenmesi zamanında issiz olan yabancının durumu Is Kanunu'nun R maddesinde düzenlenmiştir. Çalışma müsaadesinin yenilenmesi zamanı kendi isteği dışında issiz kalan ve isçi ibaresi taşıyan kart sahibine otomatik olarak ayni ibareyi taşıyan yeni bir kart verilir. Ayni şekilde, yenileme zamanında yine issiz olan yabancıya, eğer issizlik yardımı alıyorsa, bu yardımdan geriye kalan alacağı süresince yeniden ayni kart verilir. Yenileme zamanında, yabanici, eğer issizlik yardımı almaya hakki kalmamışsa, kartının yenilenmemesi söz konusu olabilir. b) Geçici isçi ibaresini taşıyan kart 1/ Is sözleşmesinin sona ermesinden sonra çalışma müsaadesinin yenilenmesi Çalışma müsaadesinin yenilenmesi zamanında belirli süreli is sözleşmesinin de sonuna gelinmişse ki çalışma müsaadesinin is sözleşmesine göre verilmesi halinde bu olağan bir durumdur, yabancı yeni bir is sözleşmesi ibraz ederse ve bu is, ise almada sıkıntı yasayan bir is dalında ise yeniden bir çalışma müsaadesi alabilir. 2/ Is sözleşmesinin sona ermesinden önce fesih edilmesi halinde çalışma müsaadesinin yenilenmesi Is akdinin zamanından önce feshedilmesi ve bunun çalışma müsaadesinin bitiminin son 3 ayı içerisinde gerçekleşmesi halinde, CESEDA'nin L bendine göre, çalışma müsaadesinin yenilenmesi hakki ayni isçi ya da geçici isçi ibaresi taşıyan kart sahibinin tabi olduğu usul gibidir. Öyle ki : Çalışma KadirEVLER Her hakkı saklıdır 8

9 - Belirli süreli is sözleşmesinin feshedilmesi ve bunun çalışma müsaadesinin bitiminin son 3 ayı içerisinde gerçekleştiğinin is verene yüklenebilmesi halinde, yabancıya geçici isçi ibaresi taşıyan yeni bir kart verilir ve CESEDA'ya göre bu kart bir yıllık olmalıdır; - Is akdinin bu 3 aylık dönemden önce feshedilmesi halinde yabancının çalışma müsaadesinin yenilenmesi söz konusu değildir. 6. Gençlerin is piyasasına girebilmesi Is piyasasına giriş için yasal düzenleme sınırı 16 yaşdır. Ancak Is Kanunu bazı hallerde 14 yaşından itibaren de gençlerin tatil dönemlerinde çalışabilmesini düzenlemiştir. 16 yaşından büyük ancak 18 yaşından küçük yabancılar, kural olarak, eğer bir meslek ifa etmek, mesleki eğitim stajı yapmak ya da Is ve Đsçi Bulma Kurumuna yazılmak isterlerse, çalışma müsaadesi alabilirler. Bu durumda, kendilerine çalışma müsaadesi de ihtiva eden bir oturum kartı verilir. Bu kart, 18 yaşında otomatik olarak oturum müsaadesine hak kazanabileceklere ya da özel ve kişisel hayat kartı alabileceklere istekleri üzeri verilir. Eğer bu iki kategoriden birine girmiyorlar ise, genel kurallar çerçevesinde ise kabul için gerekli olan şartları yerine getirdiklerini ispat etmelidirler. B. Avrupa Birliği ve benzer ülkelerin vatandaşları - Türk isçilerinin durumu 1963 yılında Türkiye ve Avrupa Birliği arasında imzalanan bir işbirliği anlaşmasına göre, Türk isçiler daha esnek bir rejime tabi olarak AB ülkelerinde is pazarına girebilirler. Ancak AB Adalet Divani'nin verdiği kararlara rağmen Fransız idari makamları bu olasılığı göz ardı etmektedirler. Yasal olarak, daha önce bir yıl boyunca çalışmış Türk isçileri, bazı diğer şartların da yerine getirilmesi halinde, oturum kartlarının otomatik olarak yenilenmesi hakkına sahiptirler. Bu haklar önceden işgal olunan isin süresinin uzunluğuna göre daha da önemlidir. Öyle ki, bir Türk isçisi 4 yıl boyunca çalışmış ise, oturum kartının yenilenmesi zamanında kendisine issiz olduğu gerekçesi ile ret cevabi verilemez. C. Đş ve Đsçi Bulma Kurumu ile meslekî eğitim stajı hizmetlerinden yararlanabilme Bu tür hizmetlerden faydalanabilme hakki, çalışma müsaadesi bulunan yabancılar içindir. Çalışma KadirEVLER Her hakkı saklıdır 9

10 D. Çalışma hakkından mahrum isçinin hakları 1. Sosyal güvenlik alanındaki hakları 24 Ağustos 1993 tarihli bir yasan bu yana, çalışma müsaadesi bulunmayan bir yabancı, beyan edilmiş olarak çalışıyor ya da çalışmış dahi olsa, sosyal güvenliğin sağlık hizmetlerinden ya da aile yardımlarından faydalanamaz. Fakat her ne kadar çalışma müsaadesi olmasa da oturum izni olan yabancılar bu hizmetlerden yararlanabilirler. Ancak, her halükarda, her yabancı, is kazası geçirmesi halinde sosyal güvenlik hizmetlerinden yararlanma hakkına sahiptir. 2. Đşverene karsı olan hakları Is Kanunu'nun L ve 2 maddeleri uyarınca, çalışma izni olmayan bir yabancının bir is veren tarafından istihdam edilmesi halinde dahi is veren sanki yasal yollardan bir isçi çalıştırıyormuş gibi yüklü oldu sorumluluklarla borçludur. 18 Haziran 2009 tarih ve müeyyideler isimli AB direktifine uygun olarak çıkarılan 16 Haziran 2011 tarihli yasa, çalışma izni olmadan çalıştırılan yabancının is verene karsı olan haklarını iyileştirir ve çoğaltırken, is verenin sorumluluğunu da arttırmaktadır. 3. Đşverenin müşterilerine karşı olan hakları Çalışma müsaadesi bulunmayan yabancının is vereni tarafından gerekli kurumlara beyanı yapılmadan çalıştırılması sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Bu durumda, özellikle Is Kanunu'nun L maddesi uyarınca, isçinin, is verenin müşterilerinden maaşını kendisine ödemelerini isteme hakki vardır. Çalışma KadirEVLER Her hakkı saklıdır 10