a) Fiziki sermaye birikiminin önemli bir bölümü devlete veya vakıflara aitti.

Transkript

1 1- Osmanlı Devleti nde klasik dönemin iktisadi hayatta kendisini gösteren temel prensipleri 18. yüzyılın sonundan 19. yüzyılın sonuna nasıl bir değişim göstermiştir? 2- Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti nin ekonomide benimsediği temel prensipler çerçevesinde izlediği politikaların 18. yüzyılın sonu itibariyle ortaya çıkardığı sonuçlardan değildir? a) Fiziki sermaye birikiminin önemli bir bölümü devlete veya vakıflara aitti. b) Ziraat, esnaflık ve ticarette küçük ölçekli işletmeler hakimdi c) İşbölümü ve gelir-servet farklılaşması düşüktü. d) Özel ellerde sermaye birikimi sarraf, mültezim ve tüccara inhisar ediyordu. e) Toprakta uygulanan miri rejim ziraatte kapitalist tipte yatırımları teşvik ediyordu. 3- Aşağıdakilerden hangisi 19. yüzyıl öncesi Osmanlı ekonomisinde gerçekleştirilen fiziki sermaye yatırımlarının uzun vadede devlete yahut vakıflara intikal etme eğiliminin esas nedenidir? a) Devletin fiziki yatırımları kendisinin kontrolü altına alma isteği b) Emek üzerindeki kontroller c) Ekonomide işleyen mülkiyet-miras rejimi d) Miri toprak düzeni e) Loncaların bu alanda denetlenmesi ve desteklenmesi 4- Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti nde sermaye birikimi imkanının belirli grupların elinde bulunmasının nedeni değildir? a) Devletin üretim faktörlerinin mülkiyet, tedavül ve fiyatları üzerindeki kontrolle yetinmesi b) Bu grupların ekonomide üstlendikleri fonksiyon c) Miri toprak rejiminin tarımda kapitalist yatırımları engellemesi d) Loncalardaki kar tahdidinin bu alanı karlı olmaktan çıkarması e) Maliye ve ticaret alanı dışında birikimlerin yatırıma dönüşme imkanının sınırlılığı 5- Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti nde reform çağının uygulamalarından değildir? a) Mevcut vergilerin arttırılması b) Yeni vergiler konulması c) Ayanlar tarafından kontrol edilen kaynaklara el koyulması d) Malikaneleşmenin dondurulması e) İç hazinenin tımar ve zeametler ile zenginleştirilmesi

2 6- Aşağıdakilerden hangileri 19. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı Devleti nde provizyonist algının devam ettiğine ilişkin bir örnek olarak verilemez? a) Balta Limanı Antlaşması nda ihracattan alınan verginin yüksek tutulmaya çalışılması b) 1830 lu yıllarda inşa edilen ve devlete ait olan fabrikaların gümrük vergileri ile korunmaması c) 1850 yılında yerli üretime tanınan gümrük muafiyetlerinin sadece özel sektör fabrikaları ile sınırlı tutulması d) Ordu için fes, ayakkabı, mühimmat, elbise üretiminin yurtdışından ithal edilmek yerine devlet fabrikaları ile gerçekleştirilmesi e) 1861 yılında imzalanan ticaret antlaşması ile ihracattan alınan verginin %1 e indirilmesi 7- Osmanlı Devleti nde yerli üretimi dış rekabetten koruyucu politikalar ne zaman benimsenmiştir? Bu çerçevede hangi politikalara başvurulmuştur? 8- Aşağıdakilerden hangisi kapitalizmin gelişim sürecindeki İngiltere için söylenemez? a) Bu süreçte pek çok köylü topraklarından koparılmıştır b) Tarım dışı üretim faaliyetleri daha düşük maliyetlerle kırsal alanlarda gerçekleştirilmiştir c) Ulaştırma alanındaki gelişmelerle iç ticaret canlanmış ve ulusal bir Pazar oluşmuştur. d) İngiltere gerektiğinde korumacı önlemlere başvurarak yerli üretimi korumuştur. e) Sanayi devrimi kendisini öncelikle yünlü dokuma sektöründe göstermiştir. 9- Aşağıdakilerden hangisi Avrupa kapitalizminin çevre ülkelere yayılma kanallarından değildir? a) Dış ticaret b) Fiziki sermaye yatırımları c) Dış borç d) Altyapı yatırımları e) Sermaye ihracı 10- Şevket Pamuk a göre 19. yüzyıldaki çevre ülkeleri nasıl tasnif edilebilir? Bu üç grup ülkede Merkez çevre ilişkileri nasıl gelişmiştir? 11- Aşağıdakilerden hangileri Osmanlı Devleti ni de içine alan çevre ülkelerinde kapitalizme açılış sürecinin farklılık göstermesinin esas nedenlerindendir? a) Güçlü bir merkezi yönetimin varlığı b) Kompradorların çıkarları ile sömürgeci gücün çıkarlarının bağdaşmaması c) Emperyal güçler arasındaki rekabet

3 d) Komprador sınıfların Avrupalı sermayedar gruplarla ittifak kurmaya yanaşmaması e) Çevre ülkede kurulan sömürge yönetimlerinin etkinsizliği 12- Merkeziyetçi reformcu Osmanlı yöneticileri için hangi ülke önemli bir örnek teşkil ediyordu. Neden? 13- Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti nde önceden vakıfların denetimine geçmiş arazileri tekrar devletin denetimi altına almak ve vergi gelirlerini arttırmak amacıyla oluşturulan kurumdur? a) İttihad-ı Vakıf Derneği b) Evkaf İdaresi c) İller İdaresi d) Vakıflar genel müdürlüğü e) Dostlar kıraathanesi f) Fenerbahçe futbol kulübü 14- Aşağıdakilerden hangisi cizye vergisinin kaldırılmasının ardından gayrimüslimlerden askere alınmamaları karşılığında alınan vergidir? a) İane-i harbiye b) İane-i umumiye c) Bedelat-ı askeriye d) Zuhurat akçesi e) Haraç 15- Aşağıdakilerden hangisi 19. yüzyılın ikinci çeyreğinde Devletin taşradaki vergileri kendi memurları aracılığıyla toplaması uygulamasının başarısız olmasının nedenidir? a) Devletin taşrada kendi başına vergi toplayabilecek siyasal ve idari gücünün olmaması b) Mültezimlerin gösterdiği tepki c) 18. yüzyılın sonundan beri devam eden mali bunalım d) Dış borçlanmanın vergi gelirlerini azaltması e) Muhassılların beceriksizliği 16- Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat reformlarından değildir? a) Tüm teb anın aynı temel halkara sahip olması b) Özel mülkiyetin devlet güvencesine alınması

4 c) Cizyenin kaldırılması d) Cizyenin indirilmesi e) Angaryanın kaldırılması 17- Aşağıdakilerden hangisi 19. yüzyılda lonca üretiminin dış rekabete karşı korumasının merkezi devlet için bir öncelik oluşturmamasının esas nedenidir? a) Lonca mallarının düşük kalitede olması b) Mamul mallar ithalatının hızla artması c) Tarım dışı üretim faaliyetlerinin gerilemesi d) Loncaların kamunun ihtiyaçlarını karşılayamaması e) Yurtdışından getirilen teknisyenlerin loncalarda aktif rol oynaması 18- Aşağıdakilerden hangisi Şevket Pamuk a göre 18. yüzyılın ikinci çeyreğinde Osmanlı Devleti nde karayolları üzerinde uygulanan vergilerde indirim yapılmasının nedenidir? a) Alternatif finansman kaynaklarının bulunması b) Motorlu taşıtlar vergisinin arttırılması c) Karayollarının güvenli olmaktan çıkması d) Ulaştırma teknolojisindeki gelişmeler e) Celali İsyanları 19- Tanzimat reformlarından hangisi loncaların tekelci konumlarını kaybetmelerine neden olmuştur? a) Cizyenin kaldırılması b) Yed-i Vahit uygulamasının kaldırılması c) Narh düzeni ve gedik uygulamasına son verilmesi d) Balta Limanı antlaşmasında gümrük vergilerinin düşürülmesi e) Devlet mülkiyetinde modern teknolojiyi kullanan fabrikaların kurulması 20- Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti nde merkeziyetçi reformların kendi çelişkilerini de içinde barındıracak sonuçlara yol açmasının esas nedenidir? a)reformlar yapılırken toplumsal koşulların iyi araştırılmamış olması b) Reformist kadroların yetersizliği c) Reformların toplumsal ayrışmaya yol açması d) Reformların devletin ekonomi üzerindeki denetimini yitirmesine sebep olması

5 e) Reformların Batılı ülkelere verilen ödünlerle el ele yürümesi Balta Limanı Antlaşması içeriği itibariyle nasıl bölümlendirilebilir? Bu bölümler itibariyle hangi nasıl düzenlemeler yapılmış, bu düzenlemelerin sonuçları ne olmuştur? Uzun vadede bu antlaşmanın sonucu ne olmuştur? 22- Hangi antlaşma ile birlikte Osmanlı Devleti nde ihracattan alınan vergiler %1 e düşürülmüştür? a) 1838 Osmanlı İngiliz ticaret antlaşması b) Islahat Fermanı c) 1861 Ticaret Antlaşması d) 1867 Arazi Kanunnamesi e) 1881 Muharrem Kararnamesi 23- Aşağıdakilerden hangisi 1838 Balta Limanı Antlaşması nın ortaya çıkış sürecini meydana getiren koşullardan değildir? a) 1820 lerde Sanayi Devrimi ni tamamlayan İngiltere nin Dünya pazarlarında rakipsiz duruma gelmesi b) Sanayi Devrimi ne sonradan geçen Batılı ülkelerin İngiltere ye karşı korumacı önlemler alması c) Mısırlı Kavalalı Mehmet Ali Paşa nın isyanı d) Rusya nın Osmanlı üzerinde artan nüfuzu e) Paris Antlaşması ile Osmanlı Devleti nin de Avrupa devletleri arasında sayılması 24- Balta Limanı Antlaşmasının Osmanlı sanayisinin çökmesine yol açtığı ve kapitalist sanayileşmeye geçişi engellediği yorumları nasıl değerlendirilebilir? yüzyıl Osmanlı dış ticareti ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) 20. Yüzyıl başlarındaki Osmanlı ekonomisi Cumhuriyet Türkiyesi ne göre daha dışa açık bir ekonomidir. b) Osmanlı Devleti nin ihracat ürünleri çeşitlilik gösterir. Hiçbir ürünün payı %12 yi aşmaz. c) İhracat arasında önemli yer tutan tek mamul mal kalemi demiryolu malzemeleridir. d) İthalatın yarıdan fazlası mamul mallardan özellikle de dokuma ürünlerinden meydana gelir. e) Tekstil ve giyim ürünlerinin yanı sıra Osmanlı da üretilmeyen tarımsal ürünler de ithal edilir. 26- Tarıma dayalı bir ekonomi olarak Osmanlı Devleti nin hububatta kendisine yeterli olamamasının nedenleri nelerdir? 27- Osmanlı dış ticareti üzerinde gerçekleşen rekabeti uzun vadeli olarak açıklayınız.

6 28- Aşağıdakilerden hangisi I. Dünya Savaşı öncesinde Osmanlı ihracat ve ithalatı üzerinde en büyük payı elinde bulunduran ülkedir? a) Almanya b) İngiltere c) Fransa d) Çin e) Avrupa Birliği f) Rusya 29- Osmanlı ticareti üzerindeki İngiliz payını düşürmek isteyen Almanya ne gibi faaliyetlerde bulunmuştur? Arazi Kanunnamesi hakkında bilgi veriniz Yüzyıl Anadolusu nda Pazar için üretimin yaygınlaşmasının nedenleri nelerdir? 32- Anadolu çiftçisinin sürekli bir biçimde borçlu olmasına neden olan unsurlar nelerdir? Borç veren tefeciler mülkiyet biçimine göre nasıl farklılaşmaktadır? yüzyıldan I. Dünya Savaşı na Osmanlı Devleti nin nüfusu nasıl değişmiştir? Bu çerçevede Anadolu ya gerçekleşen göç hareketleri nasıl tasnif edilebilir? 34- Aşağıdakilerden hangisi Anadolu ya göç eden kesimlerin Devlet tarafından yerleştirildiği alanlardan değildir? a) Eskişehir b) Ankara c) Konya d) Şanlıurfa e) Balıkesir f) Bursa g) Isparta yüzyıl Anadolu tarımında mülkiyet ve kiracılık ilişkilerine etki eden unsurlar nelerdir? 36- Osmanlı Devleti nde farklı bölgelerde neden farklı mülkiyet ve kiracılık ilişkileri söz konusudur? Bu ilişkiler bölgelere göre nasıl farklılaşmaktadır? 37- Aşağıdakilerden hangileri 1867 de elde ettiği hak ile Batı Anadolu da kapitalist çiftlikler kurma girişiminde bulunan İngiltere nin başarısız olma nedenidir?

7 a) Toprağın bol emeğin kıt olmasına bağlı olarak üreticiyi toprağından kopartamaması b) Yerel yöneticilerin bu çiftliklere yeterli desteği vermemesi c) Osmanlı Devleti nin vergiler ve zor kullanarak çiftçileri toprağından koparmaya çaba göstermemesi d) İngilizlerin bu işe yeterli sermaye ve zaman ayırmaması e) Bölgenin yeterince ticarileşmiş olmaması 38- Aşağıdaki bölgelerden hangisi Anadolu nun en fazla ihracata açılmış bölgesidir? a) Batı Anadolu b) Kıyı Ege c) Marmara d) Çukurova e) İç Anadolu 39- Aşağıdaki bölgelerden hangisi kapitalist üretim ilişkilerinin en yoğun olduğu bölgedir? a) Batı Anadolu b) Marmara c) Çukurova d) Karadeniz e) Doğu Anadolu 40- Alman sermayesinin elinde Anadolu Demiryolu Şirketi İç Anadolu bölgesindeki etkinliğini arttırmak için ne tür politikalar izlemiştir? 41- Güneydoğu Anadolu bölgesi 19. yüzyıl boyunca neden Dünya ekonomisine açılış sürecinin dışında kalmıştır? 42- Aşağıdaki bölgelerden hangileri 20. yüzyılın başında yapılan toprak sayımlarına göre en eşitsiz toprak dağılımına sahip bölgelerdir? a) Çukurova b) Ege c) İç Anadolu d) Güneydoğu Anadolu e) Doğu Anadolu 43- Avrupalı sermayedarlar tarafından talebin genişlemesine bağlı olarak Anadolu da kurulan halı şirketinin adı nedir? a) Oriental Carpet Manufacturers b) Orientalist Carpet Company c) Manifaktür de Oriental

8 d) Ülke dışı haklar kavramı e) Carpet oriental 44- Osmanlı yönetiminin 18. yüzyılın sonlarından başlayarak Anadolu ve Rumeli ye göç eden kitleleri tarımsal üretimde bulunmaya teşvik etmesinin esas nedeni aşağıdakilerden hangisidir? a) Deniz yolu ile İstanbul a hububat sağlayan Balkan bölgelerinin İmparatorluktan ayrılması b) Göçmen kitlelerin büyük kısmının köylü olması c) Göçmen kitlelerin ellerinde yatırım yapacak kadar sermaye bulunmaması d) Merkez-çevre kuramınca ülkenin tarımsal üretimde uzmanlaşması e) Tarımsal ürünlerin ülkenin yegane ihraç mallarını oluşturması 45- Aşağıdakilerden hangileri yerli Osmanlı dokumacılarının en ileri teknolojiyi ve yüksek emek verimliliğini sağlayan makineleri kullanan Batı sanayii karşısında direnebilmelerinin nedenlerinden değildir? a) Avrupa daki Sanayi Devriminin pamuklu iplik üretiminde büyük verimlilik artışları sağlamasına karşılık dokumacılık aşamasındaki verimlilik artışlarının sınırlı kalması. b) Biz bitti demeden bitmemesi c) Osmanlı emekçilerinin düşük ücretleri kabul etmeleri d) Anadolu köylüsünün inatçılığı e) Anadolu ve Orta Doğu nun diğer bölgelerinde yerel beğenilerin önemlerini koruması 46-Aşağıdakilerden hangileri 19. yüzyılın başlarında kırsal kesimde ortaya çıkan köy ekonomisine dayalı tarım dışı üretim faaliyetlerinin pazara yönelik üretime dönüşmesine sebep olan gelişmelerdendir? a) Pazar için tarımsal üretimin yaygınlaşması b) İngiliz sanayisi tarafından üretilen ucuz ve sağlam pamuklu ipliklerin piyasaya girmesi c) Pamuklu iplik eğirmeciliğinin Anadolu genelinde silinmesi d) Köylülerin tüketim gereksinimlerini gidermek amacıyla el tezgahlarını kullanmaları e) Zanaatlar üretiminin geliştiği kırsal alanda imalathane sahiplerinin yahut tüccarın parça başına üretim düzenini geliştirmesi