ÇEVİREN: NEJAT KAYIN

Transkript

1 GÄZLÅKÇÅLER VE OPTİSYENLER KONFEDERASYONU ÅCRETSİZ EĞİTİM HİZMETİDİR. ÇEVİREN: NEJAT KAYIN

2 ECOO MAVİ KİTAPTA İNCELEME YAPILAN ÅLKELER

3 MESLEKİ UYGULAMANIN İCRAAT ÄZETİ a)avrupa nın bazı Çlkelerinde GÉz Doktorlarının sayısının azalması ve tıbbi bakım tedavi fiyatlarının artmasıyla, birinci basamak géz sağlığı bakım hizmetleri artan şekilde, Optometristlere ve Optisyenlere transfer edilmektedir(aktarılmaktadır). Ancak optisyen ve Optometristlerin yeteneklerinin geliştirilmesi kendi geleneksel el sanatları faaliyetlerinin gerisinde kalmakta ve birinci basamak sağlık bakımı sunumu uniform(aynı) olmamakta, kendi Çlkelerinin durumlarıyla uyumlu olarak değişmektedir. b)optometri ve Optik birbirine bağlı meslekler olup, Avrupa nın bazı Çlkelerinde tek meslek olarak telakki edilmektedir. Diğer Çlkelerde mesleki faaliyet alanları ayrılık géstermekte ayrı meslek olarak dçşçnçlmektedir. Optometri insan gézçnçn klinik olarak değerlendirilmesi ve gérme kusurlarının dçzeltilmesi iüin gézlçk ve kontakt lensleri, optik bakım(koruma) gereülerinin reüetelendirilmesiyle ilgili faaliyetlerde bulunmaktadır. Optik ya da Optisyenlik de, bu gibi gereülerin, aksamları ve dispense edilmesi Çzerine odaklaşmaktadır. c)bazı Çlkelerde meslektaşlar, bu iki fonksiyonu(optisyenlik ve Optometri) (birleştirme)kombine etmektedir. Diğer Çlkelerde, hastanın kırma kusurlarını belirlenmesi ve daha sonra dçzeltici gereüleri dispense etmeleri yasaklanmaktadır. Avrupa da biz; en dçşçk seviyedeki eğitimle başlayan kişiye dispensing optisyen diyebilirken, bunu takiben refraksiyon optisyenliğine(refracting opticians )onu mçteakip patolojiyi kontrol eden eğitimli Optometrist gelmektedir. Bu gibi optometristler az sayıdaki Çlkelerde teşhis ve tanı ilaülarını, hatta sınırlı alanlarda tedavi ilaülar dahi kullanmaktadırlar. Avrupa da meslek kanunlarının uygulama gérevleri değişik olan optometrist ve optisyenler, mevcut ve hazır eğitimin, mesleki organizasyon ve nisbi boyutlarının, politik ağırlığın ve oftalmolojinin optometriye karşı tutumlarının bir sonucudur. Bazı Çlkelerde Optometri hala kanuni haklardan mahrum bırakılmakta, gayrimeşru telakki edilmektedir. d)mesleğin ilerlemesi iüin eğitim ve Éğretim, başarı iüin gerekli ÜÉzÇm yolu olarak tanınmaktadır(kabul edilmektedir). Genel bir temayçl olarak optisyenin 16 yaştan itibaren pratik Üalışma deneyimi ve okul eğitimi karışımı bir eğitim sçrdçrçlerek kalifiye olmasına karşın, optometri, klinik uygulama Üalışmasını denetleyen ve artan bir şekilde Çniversite eğitimli bir eleman olmaktadır.

4 GİRİŞ (TAKDİM) 1)ECOO Avrupa Optometri ve Optik konseyinin kısaltılmış adıdır. Bu konseye Çye organizasyonlar, Optometristleri ve optisyenleri ulusal dçzeyde temsil etme yetkisine sahip kurumlar olup, 27 Çlkedeki optisyenler ve Optik şirketlerdir.(ecoo ulusal temsil yetkisine sahip Çyelerinin teşkil ettiği bir Avrupa Konfederasyonudur) İlgili Çlke ulusal otoritelerinin, iyi niyetle muhatapları tarafından tanınmaktadır. ECOO Avrupa birliği kurumları tarafından kabul edilmektedir. 2)ECOO nun gçncel sçrçmç olan mavi kitabı, 2008 deki Avrupa Optometri ve Optik mesleğinin, eskimiş(geümiş) cari versiyonunun bir gézden geüirilmesidir. Bu kitap, ECOO ya Çye 24 Çye organizasyonların sağladığı bilgiye dayanmaktadır. ( 3 Çlke cevaplamamıştır.) 3)Mavi kitabın amacı, optometri ve optik mesleğinin faaliyet alanlarının ve Avrupa halk sağlığı iüerisindeki bçyçyen Énemini aüıklamaktır. Mesleğin orijini(kékeni) el sanatları sektérçnden gelmekle beraber, gittiküe bağımsız, iyi eğitilmiş ve diğer sağlık koruma meslekleriyle işbirliği iüinde Üalışan bir meslek durumuna gelmektedir.

5 AVRUPADA OPTOMETRİST VE OPTİSYENLER 1)Optik ve Optimetri mesleği, Avrupa iüinde değişik hızlarda gelişmekte ve farklı aşamada gelişmeler géstermektedir. Bu bakımdan kısa bir géz atarak mesleğin şçphesiz algılanabilir olan uniformdaki(aynı) bir resmini tasvir etmek zor olmaktadır. 2) Genel olarak Optometri Optikten ortaya Üıkmış olup, optisyenlerin eğitimi, klinik konuları iüerecek şekilde ve netice olarak uygulama amacı genişlediküe bazı optisyenler, optometriste dénçşmektedir. 3)Optisyenler, Tıp Doktoru olan bir oftalmologun(géz hekiminin) veya optometrist in reüetesine uygun şekilde o Çlkede optometri uygulamasına bağlı olarak refraksiyon kusurlarını dçzeltici gézlçkleri yapmaya ve tespit etmeye devam etmektedir. 4)Optometristler hastaların tam géz muayenelerini yapmakta ve sonuüta dçzeltici optik gerecinin reüetesini vermekte, az sayıdaki bir durumda, muhtemel hastalığın belirtilerini ve gézdeki anormalliği veya hasarı kontrol etmektedir. Bu gibi durumlarda Optometrist hastayı muhtemel tedavi ve ileri tetkik iüin bir tıp doktoruna havale etmektedir. 5)Bazı optisyenler kısmi géz muayenesini yapma safhasında esas olarak kırma kusuru ve dçzeltici gereülerin reüetelendirilmesini iüeren, fakat gézdeki patolojiyi kontrolç veya araştırma yapmayan bir gelişim géstermektedir. Bu kabil optisyenler (Refraksiyon optisyenleri) olarak bilinmektedir. 6)Bazı Çlkelerde optometristler ve dispensing optisyenlerine,kanuni ya da (defakto) şekilde farklı meslekler olarak itibar edilmektedir. Diğer Çlkelerde meslek, optisyen optometrist şeklinde mçnferit bir meslek olduğuna aldırmadan, mesleki uygulama amacına ve gçnlçk aktivitelerine Énem verilmektedir.

6 MAVİ KİTABIN İÇERİKLERİ Mavi kitap mesleğin 5 en Énemli temel(esas) alanına bakmaktadır. 1) Mesleğin boyutu ve sayısı 2) Mesleğin statçsç (seviyesi) 3) Mesleğin uygulama amacı(faaliyet alanı) 4) Toplum Sağlığı iüinde mesleğin rolç 5) Mesleğin Éğrenimi ve eğitimi

7 MESLEĞİN SAYISI VE BOYUTU 1)Her Çlkenin nçfusuyla ilişkili(bağlantılı) olarak, mesleğin yoğunluğunu(sıklığını) mukayese etmek amacıyla, meslek (Optometristler ve optisyenler) olarak ayrılmış bulunmaktadır. 2)Kıyaslama (karşılaştırma),konu ile ilgili Çlkenin her nçfusuna isabet eden optometristler ve optisyenlerin sayıları olarak ifade edilmiştir. 3)Karşılaştırmalar sadece meslek mevcudunun farklarını géstermekle kalmayıp, ayrıca Érneğin Danimarka, Finlandiya, İrlanda, İngiltere de oran olarak daha fazla sayıdaki Optometristlerin, optisyenlerle mukayesesini de belirtmektedir. İspanyada meslek tek bir meslek halinde olup, Çlke iüin optisyen olmadığına işaret etmektedir. NorveÜ, Polonya ve İsveÜde optometristler ve optisyenler eşit sayıda gézçkmektedir. Yunanistan iüin veri temin edilmemiştir. Geri kalan Çlkelerde optisyenler,optometristlerden sayıca daha fazladır. 4)Her kişiye dçşen Oftalmolog sayısı, Çlkelerin Üoğunda belirgin şekilde birbirinin benzeri olup istisna olarak Yunanistan da optisyenden daha fazla oftalmolog vardır. Ve Hollanda ile İngiltere de optisyenden daha az oftalmolog bulunmaktadır. İrlanda, TÇrkiye ve Slovenya, iüin bu konudaki data(veri) verilmemiştir. 5)Ardı sıra gelen şekiller, tetkik(inceleme) yapılan Çlkelerin Üoğunda her nçfusa isabet eden Éğrenci optometristlerin oranını sayısal olarak géstermektedir. Oranlar bariz olarak Çlkelerin Üoğunda benzer şekilde olduğu halde, BelÜika, İngiltere, İspanya, NorveÜ, İsveÜ, İrlanda da az biraz yçksek ve Danimarka da Üok yçksektir. Optisyen Éğrencilere ait data (veri) verilmemiştir. 6)ãlkelerin Üoğunda belirgin şekilde her kişiye dçşen Perakende Optisyenlik mçesseseleri sayıları benzer halde olup, her kişi iüin 1 veya 2 mçessese (mağaza) arasındadır. åek Cumhuriyeti ve TÇrkiye de bu oran biraz dçşçktçr. BelÜika, Yunanistan ve Kıbrıs ta biraz yçksektir.

8 7)Diğer Taraftan optometristler ve refraksiyon optisyenleriyle yapılan mukayesede, Oftalmologlar tarafından yapılan asli gérme testi oranlarında, Üok geniş değişiklikler mevcuttur. Genel ifade ile bu varyasyonda 2 faktér hesaba katılmaktadır. a) Oftalmolojik mesleğin politik ağırlığı ve nispi bçyçklçğç b) Optometrinin durumu (statçsç) (Aşağıdaki mesleki uygulama amacına kanunen mçsaade edilmiş duruma bakınız.) Bu bakımdan, Érneğin geniş sayıda oftalmologun olduğu( Érneğin Yunanistan, TÇrkiye, Bulgaristan, da optometrinin yasak olduğu) Çlkelerde asli gérme testi oftalmolog tarafından yapılmaktadır. Danimarka, İrlanda, Hollanda, NorveÜ, İsveÜ ve İngiltere de gérme testi Üok az şekilde oftalmolog tarafından yapılmaktadır. 1)Mesleğin sayısı ve boyutu

9 2) Mesleğin sayısı ve boyutu 3) Mesleğin sayısı ve boyutu

10 4) Mesleğin sayısı ve boyutu 5) Mesleğin sayısı ve boyutu

11 6) Mesleğin sayısı ve boyutu ( gàz doktorları tarafından yapılan asli gàrme testinin, âlkede yapılan toplam gàrme testime gàre oranı ne kadar?)

12 MESLEĞİN STATÅSÅ 1)Gelişen bir meslek olarak Optometri ve optiğin, bir el sanatı olma Ézelliği gittiküe azalmakta ve gittiküe artan bir şekilde sağlık koruma mesleğine dénçşmektedir. BirÜok Çlkede mesleğe her iki yénden bakılmaktadır. 2)Portekiz in aüık bir istisnası ile meslek bçyçk veya daha az şekilde ulusal kanunlar altında ya doğrudan hçkçmet tarafından yahut en direk olarak hçkçmetin bir acentesi(temsilcisi) tarafından dçzenlemeye tabi tutulmaktadır.. Hollanda da 3 ayrı optik meslek tipi bulunmaktadır. Enterasan bir durum olarak Optisyenlik ve kontakt lens- optisyenliğinin kanuni dçzenlemesi olmadığı halde, optometri mevzuatı tam amacıyla dçzenlenmiştir. 3)Bununla beraber gerüek tabiattaki(kati Ézellikte) kanuni dçzenleme, Çlkeler arasında olduküa değişmektedir. Mesleğin kanuni şekilde uygulaması iüin, periyodik olarak tekrar ruhsatlama veya tekrar kayıt tescil işlemi, sadece Kıbrıs åek cumhuriyeti, İrlanda, İspanya ve İngiltere gibi az sayıda Çlkelerde yapılırken. Meslek Portekiz de bçtçnç ile kanunen korunmamış; BelÜika ve Polonya da zayıf şekilde korunmakta, Üoğu Çlkede meslek (tamamen ve ya kısmen ),mesleğe giriş, mesleki unvan kullanımı ve mesleğin uygulama amacı ile ilişkili olarak. Kanunen korunmaktadır.(aşağıya da bakınız). 4) Optik perakende mağazalarının aüılması Üok az Çlkede dçzenlenmiş, dçzenlenmeyenler hala Üoğunluktadır. 5)Mesleğin Çyelerinden istenen kanuni ve etik olan mesleki kefalet teminat sigortası veya muhtemel bir cezai tespite uğramış olmaya karşı bir Énlem almak, genelde sadece azınlıktaki birkaü Çlkede mevcuttur. 6)Yaklaşık olarak bçtçn Çlkelerde, mesleğe giriş iüin sadece belirlenmiş seviyedeki Devlet eğitiminin tamamlanmasından sonra mçsaade edilmektedir. Buna ilaveten, Çlkelerin Üoğunda, bazı tiplerdeki mesleki imtihanı tamamlamış olmak ta gerekmektedir. 7)çzet olarak, bçtçn bu mesleki dçzenleme istemlerinin birlikte sadece Portekiz de tçmç ile dçzenlenmediğini séylerken, mesleğin Hollanda da kısmen dçzenlendiğini ve Avusturya ve Kıbrıs, åek Cumhuriyeti, Almanya, Yunanistan, Polonya, Slovakya, İsviÜre ve İngiltere de ağırlıklı şekilde dçzenlendiğini séyleyebiliriz.

13 Mesleğin Tipi nedir.? Meslek genel olarak nasıl dâzenlenmektedir.

14 Meslek yakından yànetiliyor mu? (lisans yenileme zorunlumu?) Meslek Kanunla korunuyor mu? Mesleğin Hangi yànâ dâzenlenmemiştir? (Koyu Mavi ile belirtilmiştir)

15 Mesleğin Hangi yànâ dâzenlenmemiştir? (Koyu Mavi ile belirtilmiştir) Mesleğin hangi yànâ dâzenlenmemiştir?(koyu Mavi olarak belirtilmiştir.) Not: 8 ayrı konudaki kanuni dâzenlemeden sadece( 8 7 6) mevcut( ) yoktur.

16 MESLEĞİN UYGULAMA ALANI (KAPSAMI) 1-Mesleğin uygulama alanına 3 yénden yaklaşılmaktadır 1)Neye mçsaade edilmektedir. 2)Neler Yasaklanmıştır 3) Neler yasaklanmıştır fakat aüık veya gizli şekilde uygulanmaktadır? 2- DÇzeltici gézlçklerin dispensing ve satışına ya bçtçn Çlkelerde, mçsaade edilmekte veya tamamen veya kısmen dçzenlenmemiş olması anlaşılabilir bir durum iken; Az sayıdaki Çlkelerde refraksiyon ve dçzeltici gézlçk reüetesi yazmak tçmç ile meslek iüin yasaklanmıştır bu Çlkeler(Érneğin Bulgaristan, Yunanistan,TÇrkiye de ve kısmen yasak Çlke ise (Fransa)dır. 3)Refraksiyon (GÉrme testi) ve dçzeltici gézlçk reüetesi yazmak tçmç ile meslek iüin yasaklanmış Çlkeler Érneğin Bulgaristan, Yunanistan ve TÇrkiye ve kısmen yasaklı Çlke Fransa 4)Normal olarak prosedçrler,( oftalmoskopi,tonometri,ve perimetri gibi) esas bir géz muayenesini iüermekte olup buna Çlkelerin Üoğunda mçsaade edilmekte,diğer Çlkelerde bir avuü dolusu(az sayıdaki insan) sanki kanuniymiş (sorumluluğunu alarak yapma davranışı) iüinde bulunmaktadır. Bu prosedçr doğal olarak mesleği gérme testi ve reüete yazma mçsaadesi vermeyen Çlkelerde yasaklanmış bulunmaktadır. 5) Teşhis-tanı ilaülarının kullanılmasına sadece az sayıdaki Çlkede mçsaade edilmektedir (İrlanda, Hollanda, NorveÜ, İngiltere) İrlanda daki durumda meslek kanuni olarak optometrist ve optisyen olarak ayrıldığından sadece optometristler teşhis ilacı kullanabilmektedir. terapétik ilaü kullanımına sadece (İngiltere de) mçsaade edilmekteyken; (Kıbrıs ta) gayri resmi uygulanmaktadır.

17 6)Az sayıda Çlkede şoférlerin gérme testi ve bilgisayar kullananların (VDU veya display screen equment) testinde ve GÉrmesi bozulmuş( KÉr ya da kısmen-dçşçk géren) lerin testinde mesleki sınırlama mevcuttur. 7) åoğu Çlkelerde Optometrist ve optisyen hastayı gerekliyse tıp doktoruna havale eder. Fakat bu Çlkelerden bazılarında nasıl havale edecekler(érneğin hastaneye) hastanın havalesinin bir kısmı olarak, klinik durumu hakkında neyi belirtecekleri konusu sınırlandırılmıştır. 8)Tablo, her Çlke iüin prosedçrle ilgili cevaplar listelerini, hangi kısım olarak ve bir géz muayenesinin neleri ihtiva ettiğini iüermektedir. 9)åocuklar iüin dçzeltici gézlçklerin temini ve tespitine bçtçn Çlkelerde mçsaade edilirken, Üocukların gérme testine ve gézlçğçn reüetelendirilmesine (ister Üocuğun yaşı ile ilgili olsun ister bir oftalmologa Üocuk gérme testi yapması tamamlayıcı bir unsur şeklinde bakılsın) hala Üeşitli sınırlandırmalar mevcuttur. Bazı Çlkelerde dçzeltici kontakt lensleri reüeteleştirme ve satışına hékim(otoriter) olan dçzenleyici rejim(dçzenleme biüimi) dçzeltici gézlçkler iüin olan gibi değildir. Bu sebeple, Çlkelerin Üoğunda korrektif kontakt lens satışı dçzenlenmişken (BelÜika da belli mağazalarda ),Finlandiya, Macaristan, Hollanda, NorveÜ, Polonya, Portekiz, Slovenya ve İsviÜre de dçzenlenmemiştir. Buna ilaveten kontakt lensin bçyçk miktarda satıldığı tipteki mağazalar (Érneğin Eczane ve sçpermarketler)da vardır. İkinci olarak, bazı Çlkelerde Avusturya, Danimarka, Slovakya, İsveÜ, ve İngiltere de meslek adamının kontakt lens tespiti yapması ve satmasına mçsaade edilmesi iüin ilave bir kalifikasyon ( eğitim alması) zorunludur. Yeşil kutu: mçsaade edilmiştir Kırmızı kuru MÇsaade edilmemiştir Pembe kutu: MÇsaade edilmemiştir fakat uygulama yapılmaktadır.

18

19

20 Yeşil kutu: Mâsaade var Kırmızı kutu: Mâsaade yok Pembe: Mâsaade olmadığı halde, yapılmaktadır.

21 ÇOCUKLAR İÇİN ( Uygulama kapsamı) Yeşil kutu: Mâsaade var Kırmızı kutu: Mâsaade yok Avusturya * BelÜika Kıbrıs Danimarka Finlandiya**** Almanya** İrlanda Hollanda NorveÜ*** Polonya İspanya İsveÜ**** İsviÜre İngiltere * 6 yaş altında değil **Oftalmolog kontrolç altında yapılır ***5 yaş altında değil ****8 yaş altında değil

22 Korrektif kontakt lens satışı kanunen dâzenlenmişmi?

23 TOPLUM VE HALK SAĞLIĞI Yakın yıllar iüinde birüok Çlkede Ulusal Sağlık veya Sosyal sistemleri ile topluma tçmden veya kısmen sağlanan gérme testi Çcreti ve dçzeltici gereülerin sağlanması toplantılarından vazgeüilmiştir.(érneğin İngiltere, Almanya) Bazı Çlkelerde Érneğin Fransa bu bedellerin bir kısmı, Tıbbi Sigorta şirketleri tarafından (Bu şirketlerce sigortalanmış şahıslar tarafından ) karşılanmaktadır. Buna rağmen, ulusal sistemlerin bçyçk bir Üoğunluğu Üocukların gérme testleri iüin tçmden veya kısmen bu masrafları hala Édemektedir. Kıbrıs ve Danimarka bu konuda istisnadır. Ulusal sitemlerin Üoğunluğu Üocuklar iüin gereü bedeli Édenmesine bir katkı yapılması gerektiği yénçndedir. Aynı durum daha az genişlikte olmak Çzere yaşlılar iüinde séz konusudur.

24 Sosyal sistem, çocuklarda gàz muayene âcretlerini àdâyor mu? Sosyal sistem yaşlılarda gàz muayenesi âcreti àdâyor mu?

25 ÄĞRENİM VE EĞİTİM 1)Avrupa da mesleğin Éğrenim ve eğitim modeli karmaşıktır. Bir optometrist ve ya optisyen yahut her ikisini olabilmek iüin en az 4 ana yol mevcuttur. 2)çzetlenirse genel tablonun gésterdiği Çzere bir optisyen olmak iüin bir yol ve bir optometrist olmak 3 yol bulunmaktadır. Bu yollardan birisi, optisyen olmak iüin eğitimden sonra optometri eğitimine devam edilmesidir. 3)Bir optisyen olmak iüin, eğitimin yolu 14 yaşından sonra iki yıllık okul eğitimini mçteakip 4 yıllık karma Éğrenim ve pratik Üalışma deneyimini ihtiva eder.(genellikle bir Üeşit Üıraklık veya Éğrencilik şeklindedir) Bu yol, İspanya, İtalya, İsviÜre ve İskandinavya hariç olmak Çzere bçtçn Çlkelerde takip edilmektedir.belüika da karma Éğrenim ve pratik Üalışma 3 ila 5 yıl arasında değişebilmektedir. åekoslovakya Cumhuriyetinde;Sadece pratik Üalışma tecrçbesi kazanmaya 4 yıl sarf edilmektedir. Bulgaristan da; Éğrenci 18 yaşında liseyi bitirmekte ve bir yıl mesleki eğitim almaktadır. 4)Bir optisyenlik kalifikasyonunu mçteakip bir optometrist olmanın birinci mçmkçn olan yolu, normal olarak, bir yıl sçrekli başlangıü eğitimi ve bundan sonra, bir Çniversite veya diğer bir yçksek Éğretim kurumunda 3 yıl eğitimi ihtiva etmektedir. Bu kombine Éğrenim yolu halen BelÜika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, İtalya ve Polonya da mevcut olup; İngiltere dede mevcut olacaktır åek cumhuriyetinde Éğrenci liseden sonra doğrudan pratik Üalışma tecrçbesini iüeren dersleri havi olan Çniversiteye gider. 5)Bir optometrist olmak iüin en Üok bilinen eğitim yolu, Éğrencinin 18 yaşında lise Éğrenimini tamamlamasından sonra başlayan eğitim şeklidir. çğrenci, bir Çniversite veya diğer yçksek Éğrenim veren enstitçde 3 yıllık Éğrenimini tamamladıktan sonra 1 yıl pratik Üalışma tecrçbesi kazanması ile elde edilir. Bu eğitim yolu Avusturya Almanya İrlanda İtalya, Macaristan, Hollanda NorveÜ Polonya ispanya, İsveÜ ve İsviÜre de takip edilmektedir. Portekiz de pratik Üalışma deneyim periyodu 6 ay olup Çniversitedeki 5 yıllık Éğrenime entegre edilmektedir. BelÜika da Éğrenciler kalifiye olabilmek iüin 16 yaşında 4 yıllık Éğrenime başlamakta ve bunu mçteakip karma Éğrenim ve pratik Üalışma tecrçbesinde 3 yıllık bir sçre harcanmaktadır. 6) Sadece İngiltere de optomerist olmak iüin takip edilen 3 cç bir yol, Çniversite de gézetim altında sarf edilen 3 yıllık eğitimin tamamlanmasından sonra bir yıllık pratik Üalışma tecrçbesi eğitimi hariü bilinen yolun benzeridir. Bu 4 yılın sonunda, àğrenci mesleki kalifikasyon imtihanına tabii tutulmaktadır.

26 MESLEKİ EĞİTİMDE GENEL YOLLAR

27

28 GENEL EĞİTİM YOLLARININ (İSTİSNALAR) VE NOTLAR 1) BelÜika da optisyen olmak iüin; 14 yıllık temel okul eğitiminden sonra 2 yıllık eğitime dayalı optikte 3 veya 5 yıllık ful-time eğitim ve part time Üıraklık. Optometrist olmak iüin, 14 yıllık temel okul eğitimi sonrası 2 yıllık eğitime dayalı 4 yıl +3 yıl toplam 7 yıllık optik ve optometri eğitimi ve part-time Üıraklık gerekmektedir. 2) Bulgaristan da; 14 yıllık temel okul eğitiminden sonra 4 yıl eğitime dayalı lise eğitiminden sonra bir yıl sçren mesleki eğitim. BÉylece dispensing optisyen 19 yaşında kalifiye olmaktadır. 3) åek Cumhuriyetinde; 14 yıl okul eğitim ve iki yıllık eğitim den sonra 4 yıllık eğitim ile bir optisyen olunmaktadır. Bir optometrist olmak iüin 18 yaşından sonra 3 yıllık Çniversite eğitimi zorunludur ve daha fazla yıllar mastır seviyesinde eğitim mçmkçndçr. Pratik Üalışma veya Üalışma deneyimi normal olarak Çniversite programına entegre edilmektedir. 4) Portekiz de: Optometri eğitimi 14 yıllık temel eğitimden sonra 4 yıllık eğitimin peşinden gelen, 6 aylık yerinde pratik Éğrenim iüeren, 5 yıllık Çniversite eğitimine bağlıdır. Bu eğitim şekli yakında İngiltere deki 3 yıllık Çniversite eğitimini mçteakip 1 yıllık pratik eğitim modeline reforme edilecektir.

29 MÅNAKAŞA NOT:Optometrist yada gäz doktoru tarafından yazılmış gäzlék reñetesini,kullanıcının Pd mesafesi,ñerñeve boyutlarına bağlı olarak yatay dikey yände desantre ederek camı ÑerÑeveye tespit etme,yéze gäre ayar ve bakım işlemlerinin téméné kapsar.