ÇALIŞMA ORTAMI GÖZETİMİ

Transkript

1

2 ÇALIŞMA ORTAMI GÖZETİMİ

3 Eğitimin amacı: Çalışma ortamı gözetiminin tanımı, Kapsamı ve İş güvenliği uzmanın çalışmalarındaki yeri ve önemini kavramak.

4 ÖĞRENİM HEDEFİ: Çalışma ortamının gözetimini tanımlar ve kapsamını açıklar. Gözetim amaçlı ortam ölçümü yapar. Çalışma ortamının gözetimine ait kayıtları sıralar.

5 KONUNUN ALT BAŞLIKLARI Çalışma ortamının gözetimi tanımı ve kapsamı Gözetim amaçlı ortam ölçümü Çalışma ortamının gözetimine ait kayıt ve istatistikler İlgili mevzuat Örnek uygulamalarla konunun anlatılması

6 Çalışma Ortamı Gözetiminin Tanımı Çalışma ortamı gözetimi; İşyerlerinde çalışanların maruz kalabilecekleri endüstriyel kirlenmelerin (Ör: gürültü, kimyasal gazlar, tozlar vb.) iş sağlığı ve güvenliği mevzuatları kapsamında değerlendirilmesidir.

7 Çalışma Ortamı Gözetiminin İSG Çalışmalarındaki Önemi İş güvenliği konusunda çalışanların (uzman ve işyeri hekimlerinin) temel görevi, çalışanların iş kazaları ve meslek hastalıklarından korunmasıdır. Bu kapsamda çalışma ortamının gözetimi iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesinde etkili bir yöntemdir.

8 Ortam gözetimi yaparken kolaylık olsun diye ortamı: 1. İşyeri bina ve eklentileri 2. İşyerinde bulunan iş ekipmanları, 3. İşyerinde kullanılan ve üretilen maddeler, 4. İşyerinde çalışanlar, diye ayırarak gözetimimizi ona göre yapabiliriz.

9 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İşverenin genel yükümlülüğü MADDE 4 (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar. b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.

10 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ MADDE 13 (1) İSGB ve OSGB ler, işyerlerinde sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturulmasına katkıda bulunulması amacıyla; a) İşyerinde sağlık ve güvenlik risklerine karşı yürütülecek her türlü koruyucu, önleyici ve düzeltici faaliyeti kapsayacak şekilde, çalışma ortamı gözetimi konusunda işverene rehberlik yapılmasından ve öneriler hazırlayarak onayına sunulmasından, b) Çalışanların sağlığını korumak ve geliştirmek amacı ile yapılacak sağlık gözetiminin uygulanmasından,

11 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ c) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri ve bilgilendirilmeleri konusunda planlama yapılarak işverenin onayına sunulmasından, ç) İşyerinde kaza, yangın, doğal afet ve bunun gibi acil müdahale gerektiren durumların belirlenmesi, acil durum planının hazırlanması, ilkyardım ve acil müdahale bakımından yapılması gereken uygulamaların organizasyonu ile ilgili diğer birim, kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılmasından,

12 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ d) Yıllık çalışma planı, yıllık değerlendirme raporu, çalışma ortamının gözetimi, çalışanların sağlık gözetimi, iş kazası ve meslek hastalığı ile iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin bilgilerin ve çalışma sonuçlarının kayıt altına alınmasından, e) Çalışanların yürüttüğü işler, işyerinde yapılan risk değerlendirmesi sonuçları ve maruziyet bilgileri ile işe giriş ve periyodik sağlık muayenesi sonuçları, iş kazaları ile meslek hastalıkları kayıtlarının, işyerindeki kişisel sağlık dosyalarında gizlilik ilkesine uyularak saklanmasından,

13 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK İş güvenliği uzmanlarının görevleri MADDE 9 (1) İş güvenliği uzmanları, aşağıda belirtilen görevleri yerine getirmekle yükümlüdür: a) Rehberlik; b) Risk değerlendirmesi; c) Çalışma ortamı gözetimi; ( detay bir sonraki slaytta ) ç) Eğitim, bilgilendirme ve kayıt; d) İlgili birimlerle işbirliği;

14 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK c) Çalışma ortamı gözetimi; 1) Çalışma ortamının gözetiminin yapılması, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı gereği yapılması gereken periyodik bakım, kontrol ve ölçümleri planlamak ve uygulamalarını kontrol etmek.

15 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK c) Çalışma ortamı gözetimi; 2) İşyerinde kaza, yangın veya patlamaların önlenmesi için yapılan çalışmalara katılmak, bu konuda işverene önerilerde bulunmak, uygulamaları takip etmek; doğal afet, kaza, yangın veya patlama gibi durumlar için acil durum planlarının hazırlanması çalışmalarına katılmak, bu konuyla ilgili periyodik eğitimlerin ve tatbikatların yapılmasını ve acil durum planı doğrultusunda hareket edilmesini izlemek ve kontrol etmek.

16 İŞYERİ ORTAM ÖLÇÜMLERİ İşveren çalışma ortamında çalışanların sağlık ve güvenliğini olumsuz etkilemesini önlemek üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapmakla ve ideal bir çalışma ortamı oluşturmakla yükümlüdür. İş yeri ortamında işin gerektirdiği riskler değerlendirilerek; gürültü, titreşim, toz ve gaz gibi fiziksel ve kimyasal faktörlerle, kişisel maruziyet açısından gürültü, toz, gaz, titreşim ölçümleri, işyeri aydınlatılması, termal konfor şartlarının (sıcaklık, nem oranı, hava akım hızı v.s.) ölçülmesi gereklidir.

17 İŞYERİ ORTAM ÖLÇÜMLERİ İşyeri ölçümleri: İşyeri gürültü ölçümü ve gürültü haritası çıkarılması, İşyeri toz ölçümü, İşyeri aydınlatma (ışık şiddeti) ölçümü, İşyeri termal konfor ölçümü, (nem, ısı, hava akım hızı vb.) Kimyasal maddelerin ortam ölçümü, (organik buhar, gaz buhar ölçümü) Genel vibrasyon ölçümleri ve el, kol, bacak vibrasyon ölçümleri,

18 İŞYERİ ORTAM ÖLÇÜMLERİ Dış ortam ve çevresel ölçümler: Baca gazı (emisyon) analizleri Uçucu organik bileşenler (VOC) Hava kalitesi ölçümü ve modellemesi

19 İç Ortam Ölçümleri Gaz ölçümleri Toz ölçümleri Gürültü ölçümleri Termal konfor ölçümleri Aydınlatma ölçümleri

20 Gaz Ölçümleri Prosesten kaynaklanan kimyasal gazların ölçülerek tespit edilmesi amaçlanır. Renkli Tüpler Sensörler Taşınabilir Gaz Kromotografları Numune Toplama Pompası

21 Toz Ölçümleri Prosesten çıkan toz tespit edilir ve çalışma ortamındaki miktarı özel cihazlarla belirlenir. Genellikle ölçüm sonucu mg/m3 olarak tespit edilir.

22 TOZ ÖLÇÜMÜ Toz, genellikle tanecik büyüklüğü 300 mikronun altında olan katı tanecikler için kullanılan genel bir sözcüktür. Daima hava veya başka bir gaz içinde karışım halinde bulunur. Tozlar; Görüş alanını azaltır, Çalışanları rahatsız eder, İş verimini düşürür, Meslek hastalıklarına neden olur.

23 TOZ ÖLÇÜMÜ Solunum yoluyla akciğerlerdeki alveollere kadar ulaşan ve orada birikerek pnömokonyoz denilen toz hastalığı grubuna sebep olan tozların büyüklükleri 0,5-5 mikron arasındadır. Bir çok sektör toz yönünden riskli iş kollarıdır. Bu nedenle bu iş kollarında periyodik toz ölçümleri yapılmalıdır.

24 Toz ve Gaz Ölçümlerine İlişkin Mevzuat Elde edilen veriler aşağıdaki yönetmelik ve tüzüklere göre değerlendirilir. Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik, Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik, Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Diğer yönetmelikler (Titreşim, Gürültü vs) Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük

25 VERİLERİN RAPORLANMASI Elde edilen veriler raporlanır ve bu raporlar denetimler veya acil durumlar için saklanır. Elde edilen verilere göre alınması gereken tedbirler belirlenir. Bu tedbirler çalışma bölgesinin ayrılması, yerel havalandırma, genel havalandırma veya kişisel koruyucu donanım kullanımı şeklinde olabilir.

26 ORTAM ÖLÇÜMLERİNİN TEKRARLANMA PERİYODU Ölçümlerin tekrarlanma periyodu bulunmamaktadır. Ancak; işyeri gözetimine göre belirlenen periyotlarda ve zararlı faktörlerin etkisinin sağlık kontrolleri ile tespitinde tekrarlanır. Proseste veya çalışma yerinde herhangi bir değişiklik yapıldığında ölçümler tekrarlanarak raporlanır.

27 Gürültü Ölçümleri Gürültü ölçümleri bir ses seviyesi ölçer ile yapılır ve sonuçlar raporlanır. Raporlar herhangi bir denetim veya acil bir durum için saklanır. Gürültü ölçümleri için yasal dayanak; Gürültü Yönetmeliğinde belirtilen değerler esas alınır. Bu mevzuatlara göre sınır değerleri; Maruziyet sınır değerleri : 87 db (A) En yüksek maruziyet etkin değerleri : 85 db (A) En düşük maruziyet etkin değerleri : 80 db (A) şeklindedir.

28 Aydınlatma Ölçümleri İşyerlerinde suni ışık kullanıldığı hallerde aydınlatma miktarları ölçülerek raporlanacaktır.

29 İYİ BİR AYDINLATMANIN NİTELİKLERİ: Yapılan işe göre yeterli şiddette Düzenli (şiddeti artıp azalmayan) İyi yayılmış, Gölge vermeyen Uygun ışık rengi ve yansıması Göz kamaştırmayan aydınlatmadır.

30 İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü nün 18. Maddesine Göre Yapılan İşler Aydınlatma Oranı* İşyerlerindeki avlular, açık alanlar, dış yollar, geçitler ve benzeri yerler Kaba malzemelerin taşınması, aktarılması, depolanması ve benzeri kaba işlerin yapıldığı yerler ile iş geçit, koridor, yol ve merdivenler Kaba montaj, balyaların açılması, hububat öğütülmesi, kazan dairesi, makine dairesi, insan ve yük asansör kabinleri malzeme stok ambarları, soyunma ve yıkanma yerleri, yemekhane ve helalar Normal montaj, kaba işler yapılan tezgahlar, konserve kutulama ve benzeri işler Ayrıntıların yakından seçilebilmesi gereken işlerin yapıldığı yerler Koyu renkli dokuma, büro ve benzeri sürekli dikkati gerektiren ince işlerin Lüx Avlular açık alanlar 20 Kaba malzemelerin taşınması Kaba montaj, stok ambarlar, soyunma yerleri Normal montaj 200 Ayrıntıların seçilmesi 300 Koyu renkli dokuma 500 Hassas işlerin sürekli olarak yapıldığı yerler Hassas işler 1000

31 TİTREŞİM-VİBRASYON ÖLÇÜMLERİ Titreşim yönetmeliği madde 5 gereğince sınır değerler mevcuttur sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uyarınca hazırlanan titreşim yönetmeliğinin amacı işçilerin mekanik titreşime maruz kalmaları sonucu ortaya çıkabilecek sağlık ve güvenlik risklerinden korunmalarını sağlamak için alınması gerekli önlemleri belirlemektir.

32 El kol titreşimi için; Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 5 m/s 2, Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem değeri 2,5 m/s 2. Bütün vücut titreşimi için; Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri; 1,15 m/s 2, Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem değeri; 0,5 m/s 2

33 EL-KOL TİTREŞİM ÖLÇÜMÜ

34 TÜM VÜCUT TİTREŞİM ÖLÇÜMÜ

35 Periyodik Kontroller Çalışma ortamında yapılması gereken periyodik kontroller aşağıdaki gibidir. Kaldırma-taşıma araçlarının kontrolü Basınçlı kapların kontrolü Topraklama kontrolleri Elektrik tesisatının kontrolü, v.s.

36 Kaldırma-Taşıma Araçlarının Kontrolleri Kaldırma-taşıma araçlarının kontrolleri; makine mühendisi, makine yüksek teknikeri veya makine teknikeri tarafından yılda bir kez periyotlar ile yapılır. Bu araçlar kısaca; vinçler, caraskallar, forkliftler, transpaletler vb.

37 Basınçlı Kaplar Basınçlı Kap: 0,5 bar'dan daha fazla etkili basınç uygulayan gaz, buhar veya sıvı akışkanları üzerine tasarlanan yada geliştirilen sabit yada hareketli kabı veya depoyu ifade eder.

38 Basınçlı Kaplar Basınçlı kapların kontrolleri; makine mühendisi, makine yüksek teknikeri veya makine teknikeri tarafından yılda bir kez periyotlar ile yapılır. Bu araçlar kısaca; Buhar Kazanı Kızgın Yağ Kazanı Kızgın Su Kazanı Otoklav Kompresör Hava Tankı Hidrofor Tankı Sanayi Gazları Tankları

39 Topraklama Kontrolleri Makinelerin gövde topraklamaları, elektrik panolarının topraklamaları elektrik mühendisi tarafından yılda 1 defa kontrol edilir ve raporlanır. Eğer elektrik panosunun veya makinenin yeri değiştirildiyse ölçüm tekrarlanır. Seyyar elektrik panolarında ise ölçümler pano yer değiştirmediyse 6 ayda bir, eğer pano yeri değiştiyse derhal ölçüm yapılarak raporlanır.

40 Elektrik Tesisatı Kontrolleri Elektrik tesisatının kontrolleri elektrik mühendisi tarafından yılda 1 defa kontrol edilir ve sonuç raporlanır. Tesisatta yapılan değişimlerde ise kontroller yenilenir.

41 Acil Durumlar Afet olarak değerlendirilen olaylar ve dikkatsizlik, tedbirsizlik, ihmal, kasıt ve çeşitli amaçlarla meydana getirilen olayların tümünün yol açtığı hallerdir. Yangın Deprem İş Kazası Sel Sabotaj

42 Acil Durum Planları İş güvenliği uzmanı acil durumlar için planlar hazırlanmasını sağlar ve bu planlara göre çalışanların hareket etmeleri için eğitim ve tatbikatlar düzenler.

43 ACİL DURUM EKİPLERİ 50 den fazla kişinin bulunduğu bina ve eklentilerinde aşağıdaki ekipler oluşturulur; Söndürme ekibi (en az 3 kişi) Kurtarma ekibi (en az 3 kişi) Koruma ekibi (en az 2 kişi) İlkyardım ekibi (en az 2 kişi)

44 YANGIN TATBİKATLARI Binaların yangından korunması hakkında yönetmeliğe göre; binada senede en az 1 kez söndürme ve tahliye tatbikatı yapılır. Bu tatbikatların sonuçları raporlanır ve saklanır.

45 EĞİTİMLER İşyerinde bir yıllık iş sağlığı ve güvenliği eğitim planı oluşturularak çalışanların eğitim almaları sağlanır. Eğitimler iş kazalarının ve meslek hastalıklarının ortaya çıkmasını çalışanları bilinçlendirerek önlemede önemli araçlardandır.

46 İLKER KIYAK A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı Makine Mühendisi Teşekkür Ederim