Planlama, Programlama ve Koordinasyon Birimi. İktisadi Kalkınma ÜRETEREK GELİŞEN TRAKYA MALİ DESTEK PROGRAMI GEREKÇESİ

Transkript

1 Planlama, Programlama ve Koordinasyon Birimi 2015 İktisadi Kalkınma ÜRETEREK GELİŞEN TRAKYA MALİ DESTEK PROGRAMI GEREKÇESİ 2015

2 Öncelik 1: Üretimde Katma Değer Artışının Sağlanması Gerekçelendirme: Son yıllarda küreselleşmenin getirdiği ağır rekabet koşullarında işletmelerin faaliyetlerini sürdürmeleri çağın gereklerine eş zamanlı karşılık verebilmelerine, kaliteli, çevre odaklı minimum maliyet ile üretim yapabilmelerine bu amaçla kendilerini sürekli yenilemelerine ve markalaşarak kendilerine yeni pazarlar bulup büyümelerine bağımlıdır. Ülkemizde her ne kadar büyük işletmeler kadar bilinmeseler de küçük ve orta büyüklükteki işletmeler sağladıkları istihdam, ülkemizin tüm bölgelerine dağılmaları ve gerçekleştirdikleri katma değer bakımından ekonominin en önemli unsurları durumundadırlar. Ülkemizde TÜİK 2011 yılı verilerine göre toplam girişimin %99,9 unu, istihdamın %77,8 ini, maaş ve ücretlerin %51,5 ini, cironun %64,8 ini, faktör maliyetiyle katma değerin %55,5 ini, maddi mallara ilişkin brüt yatırımın %41,1 ini, ihracatın %59,6 sını, Ar-Ge harcamalarının %14,9 unu, yenilik faaliyetlerinin %50,8 ini KOBİ ler gerçekleştirmişlerdir yılı verilerine göre Trakya Bölgesinde toplam adet işletme bulunurken bunun sı yani %99,92 si KOBİ statüsü konumunda bulunmaktadır. Buna göre aynı Türkiye de olduğu gibi Trakya Bölgesi ekonomisinin de temel direği KOBİ lerdir. Bu bakımdan finansal kurumlardan sağlanacak fonlar yönünden büyük firmalara göre dezavantajlı konumda bulunan KOBİ lerin desteklenmesi ve finansmana erişimlerinin sağlanması Bölge ekonomisinin sürdürülebilirliği bakımından önemlidir. Tablo 1 de TR21 Trakya Bölgesindeki illerin KOBİ sayıları yıllar itibari ile gösterilmiştir. Bu tabloya göre 2008 dünya finansal krizi sonrasında Bölgedeki KOBİ ler olumsuz etkilenmiş ve KOBİ sayıları 2009 dan başlayarak, 2010 yılında en düşük sayıya gerilemiştir. Bununla beraber 2011 yılı itibari ile Bölgedeki KOBİ sayıları yeniden artmaya başlamış ve 2008 yılındaki KOBİ sayılarına yaklaşmıştır. Bölgede yılları arasında KOBİ sayısında %7,29 oranında bir artış sağlanmıştır. Buradan da görüleceği üzere KOBİ lerin krizlere daha hazırlıklı olup rekabet güçleri sayesinde krizlerden en az hasarla çıkmaları verimliliklerini arttırarak birim maliyetlerini düşürüp markalaşarak ve pazarlama kapasitelerini genişletip küresel ölçekte rekabet etmelerine bağlıdır. Tablo 1. TR21 Trakya Bölgesindeki KOBİ Sayıları İller EDİRNE KIRKLARELİ TEKİRDAĞ TOPLAM Kaynak: Bölgesel İş İstatistikleri, TÜİK. 1 TÜİK İş Kayıtları İstatistikleri 2 TÜİK İş Kayıtları Taslak MDP Genel Çerçevesi Sayfa 2

3 Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tarafından her yıl yayımlanan ve uluslar arası düzeyde ülkelerin rekabetçilik performanslarını ölçen Global Rekabetçilik Raporunda (The Global Competitiveness Report) 1-7 arası puanlamayla yapılan değerlendirmede sıralamasında144 ülke arasında birinci sırada 5,70 puan ile İsviçre yer alırken, Türkiye bu sıralamada 4,46 puan ile 45. sırada yer almıştır. Ülkemizin diğer ülkeler ile arasındaki rekabet yönünden açığı kapatıp 2023 yılında ilk 10 ekonomi içinde yer alması için işletmelerimizin verimliliklerini artırarak birim zamanda en kaliteli en çok ürünü üretmeleri ve bu ürünleri diğer ülkelerin ürünlerine göre daha üstün şekilde konumlandırarak dünya piyasasında aranacak hale getirmesi gerekmektedir. Teknoloji ve bilgi tüm sektörlerde önemini korumakla birlikte bilginin ve teknolojinin farklı sektörlerde farklı yoğunlukta ve şekillerde kullanılması sebebiyle çeşitli sektörel sınıflamalar önerilmektedir. Bir ekonominin bilgi ekonomisine geçişi sürecindeki konumunu ve teknolojik düzeyini belirlemek amacıyla imalat sanayi için OECD tarafından gerçekleştirilen sınıflama önerisinde sektörlerdeki Ar-Ge yoğunlukları esas alınarak 4 farklı sektörel grup tanımlanmıştır. Bunlar; yüksek teknoloji, orta-yüksek teknoloji, orta-düşük teknoloji, düşük teknoloji dir. Tablo ve 2012 Yıllarına Ait TR21 İmalat Sanayi İhracatındaki Teknoloji Yoğunluğu Oranları Teknoloji Yoğunluğu İhracat(%) İthalat(%) İhracat(%) İthalat(%) 1-Yüksek Teknoloji 0,14 2,16 0,20 2,42 2-Orta-Yüksek teknoloji 40,32 39,42 31,12 42,93 3-Orta-Düşük Teknoloji 11,21 19,07 18,50 20,85 4-Düşük Teknoloji 48,34 39,35 50,18 33,81 Trakya Bölgesinin 2002 ve 2012 yıllarına ait imalat sanayi ihracatındaki teknoloji yoğunluğu oranlarına baktığımızda imalat sanayi ihracatındaki yüksek teknoloji kalemlerinde 2012 yılında ihracatın ithalatı karşılama oranının % 8,15 oranında kalması Bölge ihracatının üretim yapısının modernize edilerek günümüz ve geleceğin ticaret dünyasının taleplerine cevap verebilen ileri teknoloji ve Ar-Ge ye dayalı esnek bir yapıya kavuşturulması ihtiyacını ortaya koymaktadır yılında 2002 yılına göre Bölgenin imalat sanayi ihracatında orta-yüksek teknolojiye sahip imalat sanayi ihracat kalemlerinin toplam imalat sanayi ihracatı içerisindeki payı azalırken yüksek, orta-düşük ve düşük teknolojiye dayalı imalat sanayi ihracat kalemlerinin toplam imalat sanayi ihracatı içerisindeki payı artış göstermiştir. Bununla beraber Bölgenin imalat sanayi ithalatındaki yüksek, orta-yüksek ve orta-düşük teknolojiye dayalı ithalat kalemlerinin toplam imalat sanayi ithalatı içerisindeki payı artış gösterirken düşük teknolojiye dayalı imalat sanayi ithalat kalemlerinin toplam imalat sanayi ithalat 3 TÜİK-OECD nin 2003 yılında yaptığı Science, Technology and Industry Scoreboard çalışması temel alınarak yapılmıştır. Taslak MDP Genel Çerçevesi Sayfa 3

4 içerisindeki payı düşüş göstermiştir. Buradan da görüleceği üzere yılları arasında bölgenin ihraç ettiği ürün kalemleri daha düşük teknolojiye doğru evrilirken aynı dönemde Bölgenin ithal ettiği ürün kalemlerinin daha yüksek teknolojiye doğru evrildiği görülmektedir. Buna göre Bölgedeki imalat sanayi işletmelerinin ürün çeşitlerini arttırmaları bu ürün çeşidini arttırırken teknoloji yoğunluğu yönünde daha yüksek teknolojiye sahip ürünler yönünde arttırılması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Bir işletme için kısa vadeli taktik bir girişim olmaktan çok stratejik bir konu niteliğinde ele alınması gereken ve tasarım (ürün, logo vb.) tescil (marka, kalite, akreditasyon), tanıtım (reklam, lansman, pazarlama) vb. faaliyetlerin bir bütün halinde ele alınarak stratejik bir plan çerçevesinde uygulanması gereken markalaşma konusunda bölgemiz işletmelerinin karşılaştıkları engellerin ortadan kaldırılarak şirketlerin ve ürünlerin pazarda en iyi imajı kazanmaları bölgemizin rekabet gücü ve tanınırlığı bakımında önemli görülmektedir. Bölgede eksikliği hissedilen bir diğer unsur da pazarlama faaliyetlerinin yeterince etkin olarak yerine getirilememesidir. Bölgenin konumu itibariyle bir taraftan Avrupa Birliği ne diğer taraftan da İstanbul metropolüne sınır olması nedeniyle aktif olarak yapılacak pazarlama faaliyetleri sonucunda katma değer artışına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Öncelik 2: Turizm sektöründe yenilikçi uygulamalarla hizmet kalitesi, pazarlama, kümelenme ve işbirliklerinin geliştirilmesi, Gerekçelendirme: Dünyada turizm son yüzyılın en hızlı büyüyen sektörlerinden birisi olarak ekonomik, sosyal ve beşeri hayata önemli ölçüde katkıda bulunmuştur. Turizm sonucunda oluşan ekonomik büyümenin; bölgesel kalkınmayı sağlaması, istihdam ve refahı artırması ve bölgeler arasındaki gelişmişlik farkını azaltması turizmin sunduğu avantajlardan birkaçı olarak dile getirilebilir. Hizmetler sektörü içerisinde önemli bir yere sahip olan turizm, istihdam ve gelir artışı ile birlikte bölgesel kalkınma alanında kilit rol oynamaktadır. Trakya Bölgesi birçok medeniyete ev sahipliği yaptığı köklü geçmişi, kültürel ve doğal varlıkları ile birlikte önemli bir cazibe merkezi haline gelmektedir. Türkiye de yapılabilen 17 farklı turizm çeşidinin 10 tanesini Trakya Bölgesinde yapmak mümkündür. Eko-turizm, agro-turizm, eno-turizm, inanç turizmi, su sporları, kuş gözlemciliği, yamaç paraşütü, arkeoloji turizmi ve mağaracılık Trakya Bölgesinde rağbet gören turizm çeşitlerinin bir bölümünü teşkil etmektedir. Bölgede bulunan turizm potansiyelinin daha aktif olarak harekete geçirilebilmesi için turizm sektöründe faaliyet çeşitliliğinin artırılması, faaliyetlerin kalitesinin artırılması ve yenilikçi uygulamaların geliştirilmesi gerekmektedir. Faaliyet çeşitliliğinin artırılması ve faaliyet kalitesinin iyileştirilmesi; Bölgede turizm anlamında yeterince değerlendirilmemiş potansiyellerin ortaya Taslak MDP Genel Çerçevesi Sayfa 4

5 çıkarılmasını, Bölgeye özgü faaliyetlerin geliştirilmesini, Bölge bazında markalaşmaya katkı sağlamayı, Bölgenin imajını yükseltmeyi, yeni taleplerin ortaya çıkmasını, istihdamı artırmayı ve genel anlamda hizmet kalitesinin yükseltilmesini amaçlamalıdır. Turizmde yenilik, yeni fikirlerin, yeni ürünlerin pazara sunulması olarak açıklanabilir. Turizmdeki tüm değerleri kapsayacak şekilde bakıldığında yeniliğin sadece yeni pazarlama stratejileriyle turizmde değişim sağlamak değil aynı zamanda yeni ürün ve süreçleri teşvik edecek şekilde tasarlanmalıdır. Turizm sektörü hizmet sunumu temelli olması açısından diğer sektörlere göre farklılıklar göstermektedir. Turizm ürünlerinin üretimi ve pazarlanması sanayi ürünlerine göre kendine özgü özelliklere sahip olması nedeniyle ancak yenilik yaparak üstesinden gelinebilecek bazı kısıt ve engeller oluşturmaktadır. Diğer taraftan sektörde rekabetin çok yüksek olması sebebiyle firmaların sürekli yenilik yapmaları gerekmektedir. Tüm açıklamalara ek olarak Trakya Kalkınma Ajansı tarafından hazırlanan Turizm Master Planı bulguları değerlendirildiğinde Trakya Bölgesi nin turizm açısından yüksek bir potansiyele sahip olduğu anlaşılmaktadır. Yatak kapasitesindeki yetersizliğin yanı sıra hizmetlerdeki niteliksel sorunlar göze çarpmaktadır. Başvuru yapılabilecek uygulama alanları Turizm Master Planı dikkate alınarak belirlenmiş olup üç il merkezinin yanı sıra bahsi geçen turizm alt sektörlerine uygunluğu ile ön plana çıkan yerleşim merkezleri destek programlarında öncelikli olarak değerlendirmeye alınmıştır. Öncelik 3: Temiz üretime geçişin sağlanması, Gerekçelendirme: TR21 Trakya Bölgesi genelinde tarımsal ürünlerin işlendiği küçük işletmelerle başlayan sanayileşme, 1980 sonrasında, özellikle İstanbul a yakın alanlarda yoğunlaşmaya başlamıştır yılı itibari ile bölgede bulunan 1941 adet sanayi kuruluşunun büyük bir kısmı Ergene havzasında yoğunlaşmıştır. Ergene havzasında bulunan sanayinin neredeyse tamamının ihtiyacı olan suyu yer altı sularından karşılaması sonucu yıllar itibari ile yer altı suyunda baskılar oluşturmuş ve yer altı suyunun azalmasına neden olmuştur. Bu sebeple Ergene havzasında bulunan 7 alt havzadan Çorlu, Vize, Lüleburgaz, Babaeski alt havzalarında sanayi amaçlı kullanımdan dolayı yoğun bir yer altı suyu çekimi olduğu gözlemlenmesi ve tahsislerin yer altı suyu rezervini aşması sebebi ile bu alt havzalarda yeni yer altı suyu tahsislerine kapatılmıştır. Bu durum sanayide su tasarrufunun önemini ortaya koymuş, yer altı suyuna kota konulmasını gündeme getirmiş ve ilgilileri sanayinin ihtiyacı olan suyu yer üstü tesislerinden karşılamalarına yönelik çalışmaya sevk etmiştir. Taslak MDP Genel Çerçevesi Sayfa 5

6 Tablo 3: Sanayi Siciline Kayıtlı İşletmelerin Sektörel Dağılımı 4 Sektör Tekirdağ Edirne Kırklareli TR21 Adet Yüzde Adet Yüzde Adet Yüzde Adet Yüzde Dokuma, giyim ve deri sanayi % % % % Gıda, İçki ve Tütün Sanayi % % % % Taş, Toprak, Maden % % % % Plastik, Kimya, Boya ve Cam Sanayi % % % % Metal Eşya, Makine, teçhizat, Otomotiv Yan San % % % % Orman Ürünleri ve Mobilya % % % % Kâğıt ve Ambalaj % % % % Enerji % % % % Beyaz Eşya Elektrik Elektronik % % % % Diğer % % % % Toplam % % % % Tabloda TR21 Trakya Bölgesi nde illerde sanayi siciline kayıtlı işletmelerin sektörel dağılımına bakıldığında Tekirdağ ilinde en yüksek paya sahip sektörün dokuma, giyim ve deri sanayi olduğunu Edirne ve Kırklareli illerinde ise gıda, içki ve tütün sanayi olduğunu görülmektedir. Bölge geneline bakıldığında ise en yüksek paya sahip sektörlerin sırasıyla dokuma, giyim ve deri sanayi, gıda, içki ve tütün sanayi, taş, toprak, maden, plastik, kimya, boya ve cam sanayi ve metal eşya, makine, teçhizat, otomotiv yan sanayi olduğunu görülmektedir. 4 Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı İl Müdürlükleri, 2013 Taslak MDP Genel Çerçevesi Sayfa 6

7 90.200; 27% ; 6% ; 7% ; 57% Tekstil Metal Gıda Kağıt Deri Karma OSB 6.006; 2% 2.495; 1% Şekil 1: Ergene Havzasında Sanayi Sektörünün Su Tüketimi (m 3 /gün) 5 Ergene havzasında tekstil sektörünün ağırlıkta olması ve bu sektörün en fazla su tüketen sektörlerden biri olması yer altı suyuna baskının artmasında en önemli etkenlerden birini oluşturmaktadır. Tekstil sektörü Ergene havzasındaki toplam sanayi işletmeleri içerisinde %20 lik paya sahip iken su tüketim oranlarına baktığımızda tekstil sektörünün tüketiminin toplam sanayi tüketimi içerisinde %57 paya sahip olduğunu görmekteyiz. Bu durum tekstil sektöründe gerçekleştirilecek tasarrufun önemini ortaya koymaktadır. Bu kapsamda tekstil sektörü faaliyetlerinin çevreye olabilecek olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi, çevreyle uyumlu yönetimin sağlanması için üretim sırasında suya, havaya ve toprağa verilecek her türlü emisyon, deşarj ve atıkların kontrolü ile hammadde ve enerjinin etkin kullanımına ve temiz üretim teknolojilerinin kullanımına ilişkin Tekstil Sektöründe Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Tebliği yayımlanmıştır. 6 Bu tebliğe uyulması sektörün çevreye olumsuz etkilerinin azaltılması yönünden önem taşımaktadır. TR21 Trakya Bölgesinde alıcı ortam olan Ergene nehrine deşarj edilen atık su miktarı m 3 /gün seviyesindedir. Bu atık suyun m 3 /gün lük miktarı Endüstriyel atık su iken m 3 /gün lük miktarı evsel atık sudur. Buradan da görüleceği üzere İmalat sanayinde oluşan atık suyun arıtılarak geri dönüşümünün sağlanması bölgede oluşan atık suyun oluşturduğu çevre kirliliğinin önlenmesi yanında kullanılan su miktarını da düşürerek yer altı suları üzerindeki baskıyı azaltacaktır. Atık ısının geri dönüşümünün sağlanması; Dünyada en önemli enerji kaynağı olan petrol ve kömür gibi fosil yakıtların hızla tükeniyor olması, enerji üretim ve tüketim süreçlerinde ortaya çıkan sera gazı emisyonlarının küresel 5 Tekirdağ Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü, tarih ve sayılı resmi gazete Taslak MDP Genel Çerçevesi Sayfa 7

8 ısınma, iklim değişikliğine sebebiyet vermesi ve son olarak kullanılan enerjinin %70 ini yurtdışından temin ediliyor olması gibi etmenler mevcut enerjinin etkin ve verimli kullanılmasını zorunlu kılmaktadır. TR21 Bölgesinde enerji çevrim santralleri, çimento, tekstil, cam sanayi gibi enerjinin yoğun olarak kullanıldığı sektörlerin bulunması enerji verimliliği kavramını ön plana çıkarmaktadır. Bölgedeki imalat sanayileri proseslerinde oluşan atık ısıların geri dönüşümünü sağlayamamaları, ihtiyaçları bulunan ısıyı yeniden yakıtlardan temin etmelerine ve sonuç olarak bu durum maliyetlerini arttırmalarının yanında hava kirliliğine ve küresel ısınmaya neden olmaktadır. TR21 Trakya bölgesinde özellikle enerji çevrim santrallerinin atık ısılarının kentsel, bölgesel ısıtma ve soğutmada, diğer işletmelerin proseslerinde ve oluşturulacak seralarda kullanılabilme potansiyeli bulunmaktadır. Bu potansiyelin kullanılmaması tesislerin verimlerini düşüren bir faktör olarak karşımıza çıkmakta ve enerji çevrim santrallerinin ithal enerji kaynağı kullanması nedeniyle özellikle ithal edilen enerji kaynağının artmasına sebep olmaktadır. Diğer çevresel önlemler; TR21 Bölgesinin çevresel kaynakları, özellikle 80 li yıllardan sonra sanayileşmeye bağlı olarak yok olmaya yüz tutmuş, Bölge uzun bir süredir su kirliliği, hava kirliliği gibi önemli çevre sorunlarıyla içiçe yaşamak zorunda kalmıştır. Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması, doğal kaynakların korunması Bölgede çevresel sorunların en önemli kaynağı olan sanayide; arıtma tesislerinde yapılacak ve deşarj edilen suyun kalitesini pozitif etkileyen iyileştirmelerin, hava kirliliğini azaltacak tarzda filtre sistemlerinin kullanılmasının veya proses iyileştirmeleri gibi çevre dostu uygulamaların yaygınlaştırılması gerekmektedir. Enerji Verimliliği ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları Enerji verimliliği, endüstriyel işletmelerde üretim kalitesi ve miktarının düşüşüne yol açmadan, birim hizmet veya ürün miktarı başına enerji tüketiminin azaltılmasıdır. Enerji arz güvenliğinin sağlanmasında, %70 ler seviyesinde olan dışa bağımlılık oranımızın ve bundan kaynaklanan risklerin azaltılmasında ve iklim değişikliği ile mücadelenin etkinliğinin artırılmasında, enerjinin üretiminden kullanımına kadar olan süreçte verimliliğin artırılması, israfın önlenmesi ve enerji yoğunluğunun azaltılması büyük bir önem taşımaktadır. Türkiye, 2007 yılı itibariyle 27 AB ülkesi ortalamasından ve AB ye yeni üye olan ülkelerin dışındaki üyelerin hepsinden daha yüksek enerji yoğunluğu değerine sahiptir. 7 Bu durum Enerji Verimliliği konusunda kat etmemiz gereken önemli mesafe olduğunun da bir işaretidir. TR21 bölgesinin elektrik kullanımı Türkiye ortalamasının iki katından fazla olduğundan enerji verimliliği açısından önemli bir iyileştirme potansiyeli bulunmaktadır. Bölgemizde enerji, yoğun olarak sanayi tarafından kullanıldığından sanayide yapılacak iyileştirmeler önem arz etmektedir. 7 Keskin,T. Sanayide Enerji Verimliliği ve Yasal Düzenlemeler, Haziran 2010 Taslak MDP Genel Çerçevesi Sayfa 8

9 Ülkemizdeki hızlı talep artışını karşılayacak arz güvenliğinin ithal kaynaklara en az bağımlı olacak şekilde sağlanmasına yönelik olarak yerli ve yenilenebilir kaynakların maksimum seviyede değerlendirilmesi gerekmektedir. Bölgedeki pirinç, ayçiçeği, buğday ekimi ve hayvancılık faaliyetlerinden kaynaklanan biyokütle enerjisi potansiyeli mevcuttur. Özellikle Tekirdağ da yüksek rüzgâr hızının lisanslı ve lisanssız elektrik üretimi şeklinde ekonomiye kazandırılması önemlidir. Dünya genelinde ve ülkemizde rüzgârdan enerji üretim kapasitesi son beş yılda önemli ölçüde artmıştır ve bu kapasite gelecekte de artmaya devam etmektedir. Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü (YEGM) tarafından yapılan çalışmalarda Trakya Bölgesinde Edirne nin güneyi, Tekirdağ ın doğusu ve güneyi ile Kırklareli nin doğusunda rüzgar santrali için uygun alanlar bulunmaktadır. Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen rüzgar değerlerine göre Edirne ve Kırklareli illerinde rüzgar hızı 5,5-7 m/s, Tekirdağ da ise 6,5-7 m/s seviyelerindedir. Buradan hareketle Bölgede önemli bir rüzgar potansiyeli olduğu değerlendirilmektedir. Trakya Bölgesinde Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu verilerine göre toplam 584 MW rüzgar kapasitesi lisanslandırılmıştır. Bunlardan 44 MW kapasite işletmede, kalanı ise henüz inşa halinde veya inşaata başlanmamıştır. Lisanslı rüzgar üretimi için Türkiye Elektrik Üretim A.Ş. tarafından üretime alınacak kapasite belirlenmiş ve bunun için bölgesel bazda kapasite ihaleleri yapılmıştır. Belirlenen mevcut lisansların inşaatının tamamlanması ve faaliyete geçmeleri ile birlikte Trakya Bölgesindeki rüzgar potansiyelinin önemli bir kısmı değerlendirilmiş olacaktır. Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ bölgesindeki rüzgar potansiyelinin lisanssız elektrik üretimi kapsamında da değerlendirilmesi mümkündür. Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerinden elde edilecek olan çeltik, ayçiçeği ve buğday atıklarının teorik olarak yaklaşık toplam MW elektrik üretim kapasitesi bulunmaktadır. Bunun karşılığı olarak yaklaşık GWs yıllık elektrik üretimi yapılabilir. Bu miktar Türkiye toplam elektrik tüketiminin %0,9 una karşılık gelmektedir. Tarım, hayvancılık atıkları, kentsel atıklar ve ormandan elde edilen atıklar katı, sıvı ve gaz formunda yakılarak enerji elde edilebilmektedir. ETKB tarafından Trakya Bölgesinde lisanslı olarak güneş enerjisi santrali yapılması ilk etapta uygun görülmemiştir. Bununla birlikte Bölgede lisanssız olarak güneş enerjisi tesisi kurmak isteyen yatırımcılar için herhangi bir engel yoktur. YEGM tarafından Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerindeki ortalama radyasyon kws-m2/yıl olarak tespit edilmiştir. Yukarıda TR21 Bölgesi üretimde ve yenilenebilir enerji kaynakları bağlamında verilen bilgiler neticesinde üretimde atık ısının ve suyun geri dönüşümü ve bölgede yenilenebilir enerji kaynaklarının potansiyelinin bölge ve ülke açısından değere dönüştürülmesi kaynakların verimli kullanılması açısından kritik öneme sahiptir. Bu kapsamda; Bölgede enerji kaynaklarını kullanarak, elektrik üretimi gerçekleştiren enerji dönüşüm santrallerinin ve buhar üretimi gerçekleştiren buhar santrallerinin atık ısı geri dönüşümü için gerçekleştirecekleri altyapı çalışmaları ile bu ısıların kendi ve diğer üretim tesislerinin proseslerinde ve bölgesel ısıtma ve soğutma amaçlı kullanılmaları sonucunda verimlerini Taslak MDP Genel Çerçevesi Sayfa 9

10 arttırarak maliyetlerini azaltacakları gibi hizmet verdikleri alıcıların fazladan enerji kaynağı kullanmalarını önleyerek hava kirliliğinin ve küresel ısınmanın azaltılması yanında ithal edilen enerji kaynaklarını da azaltacağı, Proseslerinde enerji kaynağını kazanlarda yakarak ısı üretip kullanan tekstil, gıda, çimento, cam vs. gibi üretim tesisleri bacalarına kuracakları ısı geri dönüşüm cihazları ile birim enerji kaynağından en yüksek verimi elde edecekleri, Bölgede enerji kaynağı kullanan ve prosesin devamı için yararlı ısının bir kısmını soğutmak zorunda bulunan tesisler bu yararlı ısıyı kurulacak seralarda kullanarak katma değerlerini arttırmaları yanında bölge henüz başlangıç aşamasında bulunan örtü altı tarımsal üretimi geliştirmek yönünde adım atabilecekleri, Bölgedeki endüstriyel tesislerin meydana getirdikleri atık suları arıtarak proseslerinde birden fazla kullanmaları ve hatta kendi üretim süreçlerinde kullanamadıkları arıtılmış suları diğer işletmelerin kullanmalarını sağlamaları birim sudan daha fazla fayda elde edileceği ve bölgede oluşan kirliliğin azaltılacağı, TR21 Trakya Bölgesinde biyokütle, rüzgar ve güneş enerjisinde elde edilecek enerji potansiyelinin kullanılması ile atıl durumda bulunan bu kaynakların kullanılarak ekonomiye kazandırılması ile ülkemiz ekonomisinde dolaylı olarak birçok probleme neden olan yüksek miktardaki enerji kaynağı ithalatının azaltılacağı düşünülmektedir. Taslak MDP Genel Çerçevesi Sayfa 10