70. Yılında Otizm Spektrum Bozuklukları. Dr. Sabri Hergüner Meram Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi AD

Transkript

1 Yılında Otizm Spektrum Bozuklukları Dr. Sabri Hergüner Meram Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi AD

2 Açıklama Araştırmacı: Yok Danışman: Yok Konuşmacı: 2012 Janssen Cilag - Türkiye

3 Sorular DSM 5 ve Otizm Spektrum Bozuklukları Yeni tanı ölçütleri? Değişikliğin dayandığı alt yapı? Değişikliğin kliniğe yansıması? Getirdiği yeniliklere yönelik eleştiriler?

4 Leo Kanner olgu Çevreye ilgisizlik (aşırı otistik yalnızlık) 3 temel alanda benzer belirtiler 1. Dil gelişimde anormallik 2. Sosyal beceride yetersizlik 3. Aynılıkta ısrar

5 DSM II (1968) Şizofreni, çocukluk çağı Otistik, atipik, içe dönük davranış Anneden ayrışmış bir kimlik geliştirememe Yaygın alışılmamışlık Belirgin olgunlaşmamışlık Gelişimde yetersizlik Belirtiler puberte öncesi ortaya çıkar

6 DSM III (1980) Bebeklik (Infantil) Otizm (hepsinin varlığı) A. 30 ay önce belirtilerin ortaya çıkması B. Diğer insanlarla karşılıklı etkileşimin yokluğu C. Dil gelişiminde belirgin bozulma D. Konuşma olsa bile ekolali, zamir karıştırma gibi özelleşmiş konuşma şeklinin olması E. Çevreye tuhaf tepkiler (değişime direnç, canlı ya da cansız nesnelere özel ilgi) F. Şizofrenide olduğu gibi sanrı, hezeyan, çağrışımlarda gevşeme ve inkoherans yokluğu

7 DSM III - R (1987) Otistik Bozukluk (16 belirtiden en az 8) A. Karşılıklı sosyal etkileşimde bozulma 5 belirtiden en az 2 B. Sözel ve sözel olmayan iletişimde bozulma 6 belirtiden en az 1 C. Kısıtlı davranışlar ve ilgiler 5 belirtiden en az 1 D. Bebeklik (<36 ay) ya da erken çocukluk (>36 ay) başlangıcı

8 DSM IV (1994) Yaygın Gelişimsel Bozukluklar 1. Otistik Bozukluk 2. Asperger Sendromu 3. Başka Türlü Adlandırılamayan - Yaygın Gelişimsel Bozukluk 4. Rett Sendromu 5. Çocukluğun Dezintegratif Bozukluğu

9 DSM 5 (Mayıs 2013) Otizm Spektrum Bozuklukları

10 Yaygın Gelişimsel Bozukluklar 1. Otistik Bozukluk 2. Asperger Sendromu 3. Başka Türlü Adlandırılamayan - Yaygın Gelişimsel Bozukluk 4. Rett Sendromu 5. Çocukluğun Dezintegratif Bozukluğu

11 Yaygın Gelişimsel Bozukluklar 1. Otistik Bozukluk 2. Asperger Sendromu 3. Başka Türlü Adlandırılamayan - Yaygın Gelişimsel Bozukluk 1. Rett Sendromu 2. Çocukluğun Dezintegratif Bozukluğu

12 Çocukluğun Dezintegratif Bozukluğu A. Doğumdan sonraki 2 yıl içinde yaşına uygun sözel ve sözel olmayan iletişim, toplumsal ilişkiler, oyunlar ve uyumsal davranışların olması ile kendini belli eden görünüşte olağan bir gelişmenin olması. B. Aşağıdakilerden en az iki alanda daha önce edinilmiş olan becerilerin (10 yaşından önce) klinik olarak önemli ölçüde yitirilmesi: 1. Sözel anlatım ya da dili algılama 2. Toplumsal beceriler ya da uyumsal davranışları 3. Barsak ya da mesane kontrolü 4. Oyun 5. Motor (devinsel) beceriler

13 Rett Bozukluğu A. Aşağıdakilerin hepsi vardır: 1- Prenatal ve perinatal gelişme görünüşte normaldir 2- Doğumdan sonraki ilk 5 ay boyunca psikomotor gelişme görünüşte normaldir 3- Doğumda kafa çevresi normaldir B. Normal bir gelişme döneminden sonra aşağıdakilerin hepsi başlar: 1-5 ile 48 inci aylar arasında başın büyümesinin yavaşlaması 2- Daha önce edinilmiş amaca yönelik el becerilerini 5 ile 30 uncu aylar arasında yitirmenin ardından basmakalıp el hareketleri yapmaya başlama (örn: el burma ya da el yıkama) 3- Bu bozukluğun gidişinin erken dönemlerinde toplumsal katılımın ortadan kalkması (çoğu kez toplumsal etkileşim daha sonra gelişirse de) 4- Koordinasyonu bozuk yürüme ya da vücut hareketlerinin olduğu bir görünüm 5- Ağır psikomotor retardasyonun yanı sıra sözel anlatım ve dili algılama ileri derecede bozuktur

14 Rett Bozukluğu

15 Otistik Bozukluk A. 12 belirtiden en az 6 1. Toplumsal etkileşimde nitel bozulma 4 belirtiden en az 2 2. İletişimde nitel bozulma 4 belirtiden en az 1 3. Davranış, ilgi ve etkinliklerde sınırlı, basmakalıp ve yineleyici örüntüler 4 belirtiden en az 1 B. 3 yaşından önce gecikmelerin ya da olağandışı bir işlevselliğin olması

16 Otistik Bozukluk 1. Toplumsal etkileşimde nitel bozulma A. Sözel olmayan iletişim Toplumsal etkileşimi sağlamak için yapılan el-kol hareketleri, alınan vücut konumu, takınılan yüz ifadesi, göz göze gelme gibi sözel olmayan birçok davranışta belirgin bozulmanın olması DSM 5: 1A

17 Otistik Bozukluk 1. Toplumsal etkileşimde nitel bozulma B. Yaşıt ilişkisi Yaşıtlarıyla gelişimsel düzeyine uygun ilişkiler geliştirememe DSM 5: 1C

18 Otistik Bozukluk 1. Toplumsal etkileşimde nitel bozulma C. Paylaşma Diğer insanlarla eğlenme, ilgi ya da başarılarını kendiliğinden paylaşma arayışı içinde olmama (örn. ilgilendiği nesneleri göstermeme, getirmeme ya da belirtmeme) DSM 5: 1A

19 Otistik Bozukluk 1. Toplumsal etkileşimde nitel bozulma D. Sosyal karşılıklılık Toplumsal ya da duygusal karşılıklar vermeme DSM 5: 1B

20 Otistik Bozukluk 2. İletişimde nitel bozulma: A. Konuşmanın olmaması Konuşulan dilin gelişiminde gecikme olması ya da dilin hiç gelişmemiş olması (el, kol ya da yüz hareketleri gibi diğer iletişim yollarıyla bunun yerini tutma girişimi eşlik etmemektedir) DSM 5: DIŞLANDI

21 Otistik Bozukluk 2. İletişimde nitel bozulma: B. Sözel iletişim Konuşması yeterli olan kişilerde, başkalarıyla söyleşiyi başlatma ya da sürdürmede belirgin bir bozukluğun olması, DSM 5: 1A

22 Otistik Bozukluk 2. İletişimde nitel bozulma: C. Özelleşmiş dil kullanımı Basmakalıp ya da yineleyici ya da özel bir dil kullanma DSM 5: 2A

23 Otistik Bozukluk 2. İletişimde nitel bozulma: D. Oyun becerisi Gelişim düzeyine uygun çeşitli, imgesel ya da toplumsal taklitlere dayalı oyunları kendiliğinden oynamama DSM 5: 1C

24 Otistik Bozukluk 3. Davranış, ilgi ve etkinliklerde sınırlı, basmakalıp ve yineleyici örüntülerin olması: A. Sınırlı ilgi İlgilenme düzeyi ya da üzerinde odaklanma açısından olağandışı, bir ya da birden fazla basmakalıp ve sınırlı ilgi örüntüsü çerçevesinde kapanıp kalma DSM 5: 2C

25 Otistik Bozukluk 3. Davranış, ilgi ve etkinliklerde sınırlı, basmakalıp ve yineleyici örüntülerin olması: B. Rutin ya da ritüeler Özgül, işlevsel olmayan, alışılageldiği üzere yapılan gündelik işlere ya da törensel davranış biçimlerine hiç esneklik göstermeksizin sıkı sıkıya uyma DSM 5: 2B

26 Otistik Bozukluk 3. Davranış, ilgi ve etkinliklerde sınırlı, basmakalıp ve yineleyici örüntülerin olması: C. Streotipiler Basmakalıp ve yineleyici motor mannerizmler (örn. parmak şıklatma, el çırpma ya da burma ya da karmaşık tüm vücut hareketleri) DSM 5: 2A

27 Otistik Bozukluk 3. Davranış, ilgi ve etkinliklerde sınırlı, basmakalıp ve yineleyici örüntülerin olması: D. İşlevsel olmayan uğraşlar Eşyaların parçalarıyla sürekli uğraşıp durma DSM 5: 2B

28 Başka Türlü Adlandırılamayan Yaygın Gelişimsel Bozukluk Başlangıç yaşının geç olması ya da Belirti dağılımının atipik olması ya da Belirti sayısının yetersiz olması

29 Asperger Bozukluğu A. Toplumsal etkileşimde nitel bozulma 4 belirtiden en az 2 B. Davranış, ilgi ve etkinliklerde sınırlı, basmakalıp ve yineleyici örüntüler 4 belirtiden en az 1 C. Dil gelişiminde klinik açıdan önemli genel bir gecikme yoktur D. Bilişsel gelişmede gecikme yoktur.

30

31

32 OTİSTİK SPEKTRUM BOZUKLUĞU 1- Sosyal iletişim ve etkileşimde klinik açıdan belirgin, sürekli yetersizliğin varlığı (hepsinin varlığı) A. Sosyal etkileşim için kullanılan sözel ve sözel olmayan iletişimde belirgin yetersizlik B. Sosyal karşılıklılığın olmaması C. Gelişim seviyesine uygun ilişkileri geliştirme ve idame ettirmede yetersizlik 2- Sınırlı, tekrarlayıcı davranış, ilgi alanları ve faaliyetler (en az 2) A. Stereotipik konuşma, motor hareketler veya nesne kullanımı B. Rutinlere aşırı bağlılık, C. Son derece kısıtlı, sabit ilgiler D. Duyusal uyaranlara aşırı veya düşük tepki

33 Güçlü ve Zayıf Yanları Tanı koymak daha kolay DSM IV ile 2027 farklı kombinasyon DSM 5 ile 11 farklı kombinasyon Daha homojen bir grup Tanı alamayan grup % 20 - % 40 Eğitim gereksinimleri Daha önceki çalışmalar ile karşılaştırma

34 Teşekkürler