REHBERLİK VE İLETİŞİM 5

Transkript

1 REHBERLİK VE İLETİŞİM 5 Yrd. Doç. Dr. M. İsmail BAĞDATLI mismailbagdatli@yahoo.com

2 İletişim Süreci KAYNAK Kodlama MESAJ KANAL Geri Besleme Kod Açma ALICI

3 MESAJ

4 Mesaj nedir?

5 Mesaj; Kaynağın alıcısı ile paylaşmak istediği düşünce, duygu ve davranışları temsil eden sembollerdir.

6 Kaynağın, alıcıda istediği davranış değişmesini oluşturabilmesi için mesajını alıcının anlayabileceği sembollerden oluşturması, bir başka deyişle, mesajını alıcının çözümleyebileceği bir biçimde kodlaması gerekir.

7 Mesaj Düzenleme İlkeleri

8 1- Bir malzeme ne kadar anlamlı ise öğrenilmesi de o kadar kolaydır. Anlamsız hecelerin öğrenilmesi anlamlı kelimelerin öğrenilmesine göre daha zordur. Anlamların kazandırılmasında resimler sözcüklere oranla daha etkili olmaktadır.

9 2- En iyi öğretim somuttan soyuta, basitten karmaşığa ve bilinenden bilinmeyene doğru gidendir. Çocuklarda ilk gelişen kavramlar yakın çevrelerinde beş duyu organları ile erişebildikleri somut cisimlerin veya olguların somut kavramlarıdır. Çocuğun yaşı ilerledikçe soyut kavramlar geliştirmeye başlar.

10 3- Öğrenme işlemine karışan duyu organları sayısı ne kadar çok olursa öğrenme o kadar iyi olur. %83 görme, %11 işitme, %3.5 koklama, %1.5 dokunma, %1 tatma duyularımızla edindiğimiz yaşantılarla öğreniriz. Mümkün olduğu kadar çok sayıda duyu organını işe koşmaya çalışmalıdır. Gereksiz tekrarlardan kaçınmak gerekir.

11 4- Kavramın genişliğini göstermek için çok sayıda örnek sunmak gerekir. Az sayıdaki örnek yeni verilen bir kavramın öğrenilmesinde yeterli olmayabilir.

12 5- Özellikler birbirine göre algılanır. Sınıf içerisinde 1.90 boyu olan bir öğrenciyi uzun boylu fakat basketbol takımındaki arkadaşlarının yanında kısa boylu olarak niteleyebiliriz.

13 Renklerde de bu durum söz konusudur. Gri tonlu bir resmi beyaz zemine ve siyah zemine yerleştirsek. Beyaz fondaki daha koyu siyah fondaki daha açık görünecektir.

14 Renk çemberinde tam karşı karşıya gelen renkler birbirini bütünleyen renklerdir. Birbirlerinin etkisini arttırıp net görünürler.

15 Renk çemberinde bitişik olan renklere uyumlu renkler denilmektedir. Bunlar birbirlerinin gücünü kırarak birbirlerini olduklarından daha zayıf gösterirler.

16 Konuşmacı sesini monotonluktan kurtararak bu renkliliği anlatımına da katabilir belirgin bir şekilde algılanmasını istediği sözel elemana bu şekilde dikkat çekebilir.

17 6- Algılama seçicidir. İnsanın duyu organları uyarılmayı beklemezler, belirli bir anda çok sayıda uyarıcı tarafından bombardıman edilirler. Alıcı bunlardan ancak bir kaçına dikkat eder ve onları seçer, süzer ve belirgin olarak algılar.

18 Bir araştırma siyah beyaz elemanlar arasındaki renkli bir elemanın diğerleri arasında kolay tanınmasını ve isimlendirilmesini sağladığını göstermiştir.

19 Seçici algılama süreci, alıcının geçiregeldiği yaşantılar, o anki ilgi ve ihtiyaçları tarafından da etkilenir. Aç ve tok öğrencilere buzlu cam arkasından bazı şekiller gösterilmiştir. Aç öğrenciler gösterilenleri daha çok yiyeceklere benzetmişlerdir. Köpüren dalgaları izleyen bir ressam ve balıkçının bu dalgaları algılama biçimi şüphesiz çok farklı olacaktır.

20 Algılama neyi algılamayı beklediğimizden, o anki ihtiyaçlarımızdan ve kurulmuşluğumuzdan çok büyük ölçüde etkilenmektedir. Anlatacağı konu üzerinde dinleyicilerini o konu için adeta kuran konuşmacılar dinleyicilerin dikkatlerini algılanmasını istedikleri eleman ya da elemanlar üzerinde yoğunlaştırmalarına çaba göstererek, iletişimin daha iyi olmasını sağlayabilirler.

21 7- Birbirinden kopuk bir şekilde bir doğru üzerinde uzanan objeler sürekli bir doğru gibi, açık ve kırılmış figürler tamamlanmış ve kapalı bir figür gibi görünür. İnsanda tam olmayan şekilleri tam olarak görme yönünde güçlü bir eğilim vardır.

22 Geştalt kuramcılarına göre bu tamamlama işlemi düşünmede ve öğrenmede de gerçekleşmektedir.

23 Kare arkasındaki daire. Tam olarak algılanır, oysa bu bir yay da olabilir.

24 8- Bir figürün algılanması sadece bu elemanın özellikleri yolu ile değil, bu elemanı çevreleyenlerin de aracılığıyla olmaktadır. Figür fon düzenlemesi ilk ve belki de en basit algı düzenlemedir.

25 Mesela, saçı sakalı uzamış, yıpranmış elbiseler içinde ve sırt çantasında battaniyeler görünen bir kimse dağlık taşlık bir arazi fonunda maden arayıcısı, Sultanahmet Camii fonunda ise bir hippy olarak algılanabilir.

26 Bir araştırma sonucuna göre yumuşak bir arka fona sahip fotograflar arka fonsuz fotograflara göre daha iyi hatırlanıyor.

27 Figür fon ilişkisi sadece resimle sınırlı değildir. Harfler için sayfa, sözler için melodi fon olabilir. Öğretimde mesaj düzenlenirken iletilmek istenen mesaja uygun olarak, fonlara yer verilmesi gerekmektedir.

28 9- Kapalı figürler açık figürlere oranla daha iyi kavranır ve hatırlanır. İki alanı birbirinden ayıran bir çizgi iki alandan ancak birisine ait olabilir ve hangi alanı biçimlendiriyorsa o alan figür olarak algılanmaya daha müsaittir.

29

30

31

32

33 10- Algılama birleştirici ve bütünleyicidir. Birbirleriyle benzerliği ve yakınlığı olan nesne ve olaylar ilişkili olarak algılanır ve daha iyi hatırlanır. Birbirlerine zamanda veya alanda yakın görünen objeler, olaylar belli bir kategoriye ait olarak ya da işlevsel veya nedensel ilişkideymiş gibi görünürler.

34 Mesela film yapımcısı bir çocuğun topa vurduğunu çekiyor. Aradan birkaç hafta sonra da bir camın kırılmasını çekiyor ikisini montajda arka arkaya verince top camı kırmış gibi oluyor.

35

36

37 Yazılı metnin zamanında yakınlık sağlayan materyallerle sunulduğu dinleyicilerin aynı metni, okuyarak anlamaya çalışanlardan daha başarılı oldukları görülmüştür.

38 Alanda yakınlık benzerlik ve yakınlıkların bir bütün olarak algılanmasını sağlar.

39 11- Önceden tanınan nesneler algılanan çoğu özelliklerini sürdürürler. Buna algısal değişmezlik denir.

40

41 İzleyici önceden bildiği nesnelerin çok basit çizgilerle verilebileceği; bunlar bilinen rengiyle algılanacağından siyahbeyaz yada farklı renklerde verilmesinde sakınca olmadığı ifade edilebilir. Resimde öğretmen ve öğrencileri insanın bilinen boyutlarıyla, yazı tahtasını da bilinen rengiyle algılayacaklardır.

42 12- Derinliğin algılanması görelik, doğrusal perspektif ve doldurulan alandan etkilenir. Varlıklar bizden uzaklaştıkça küçülüyor ve renkleri soluklaşıyor izlenimi verir. İki boyutlu görsel araç düzenlerken buna dikkat edilirse derinlik algısını sağlamak mümkün olacaktır.

43

44 Bir nesne diğerinin görünümünü engelleyecek şekilde araya girerse derinlik hissi uyandırır. Önde görülmesi istenen diğerlerini kapatacak şekilde yerleştirirse bu algı sağlanmış olur.

45 A B C D

46 13- Dikkat, özellikle geçirilegelen ve yakın geçmişteki yaşantılara zıt olan durumlara ve yeniye çekilir. İzleyicilerin dikkatini nasıl çekebilirim? Bu soruya cevap vermek için iki soru sormamız lazım: İzleyiciler şu anda ne izliyorlar? Onlara farklı ne sunabilirim?

47 Siyah beyaz fotograflar arasında renkli bir fotograf dikkat çekecektir. Yenilik izlenmekte olan görüntüdeki elemanlara yeni bir eleman daha eklenmesi anlamına gelmektedir. Önemli elemanları diğerlerinden farklı bir renkle yazmak. Ses tonunu yükseltip alçaltmak.

48 14- Dikkati çekmesi ve üzerinde tutması için bir mesajın elemanları karmaşık değil basit olmalıdır. Ritchey çocuklar ve yetişkinler üzerinde yaptığı bir çalışmada bir dizi objenin hatırlanmasında basit çizimlerin ayrıntılı çizimlerden daha etkili olduğunu ortaya koymaktadır. Çok sayıdaki görsel materyalin bulunduğu bir ortamda oluşan rahatsızlık kalın çizgilerle ve zıt renk kullanımı ile giderilebilir. Yazıların okunaklı olması önemlidir. Soru zor olabilir fakat sorunun ifadesi anlaşılır olmalıdır. Çok karmaşık sorular öğrenciyi konu üzerinde düşünmemeye, çok karmaşık bir anlatım da öğrenciyi dinlememeye sevk eder.

49 14- Dikkati çekmesi ve üzerinde tutması için bir mesajın elemanları karmaşık değil basit olmalıdır. Ritchey çocuklar ve yetişkinler üzerinde yaptığı bir çalışmada bir dizi objenin hatırlanmasında basit çizimlerin ayrıntılı çizimlerden daha etkili olduğunu ortaya koymaktadır. Çok sayıdaki görsel materyalin bulunduğu bir ortamda oluşan rahatsızlık kalın çizgilerle ve zıt renk kullanımı ile giderilebilir. Yazıların okunaklı olması önemlidir. Soru zor olabilir fakat sorunun ifadesi anlaşılır olmalıdır. Çok karmaşık sorular öğrenciyi konu üzerinde düşünmemeye, çok karmaşık bir anlatım da öğrenciyi dinlememeye sevk eder.

50 15- Kullanılacak malzeme dinleyicilerin özelliklerine (yaş, zeka ve geçmiş yaşantılarının düzeyine) uygun olmalıdır. Bir mesaj düzenlenmeden önce bu mesajın verileceği grubun özelliklerinin bilinmesi gereklidir.

51 16- Mesajın yer alacağı araç, kazandırılması öngörülen hedef davranışı oluşturabilecek nitelikte olmalıdır. Bir konu için öğretim materyali oluşturmadan önce kazandırılması hedeflenen davranışların tespit edilmesi lazımdır. Ve mesaj ve materyallerin buna göre hazırlanması gereklidir.

52 TEŞEKKÜR EDERİM...