RADYASYONDAN KORUNMA PROGRAMI

Transkript

1 DOK.KODU:RG.YD.02 YAYIN TARĠHĠ: REVĠZYON NO: 00 REVĠZYON TARĠHĠ:00 SAYFA NO:1/9 1. AMAÇ: Radyoaktif maddelerin ve radyasyon üreten cihazların; sağlık hizmeti güvenli ve etkin kullanımına katkıda bulunmak, hastane personeli, hasta ve çevre güvenliğini sağlamak. 2. KAPSAM: Özel Düztepe YaĢam Hastanesi Radyoloji Ünitesini kapsar 3. SORUMLULAR BaĢhekim Radyoloji Uzmanları Radyoloji Birim Sorumlusu Radyoloji Teknisyeni Radyoloji Teknikeri 4. TANIMLAR 5. KISALTMALAR TAEK: Türkiye Atom Enerjisi Kurumu 6. FAALĠYET AKIġI YÖNETĠM VE ÇALIġANLAR Lisans Sahibi Kurum: Lisans Sahibi Kurum ve KuruluĢ sorumlusu Mesul Müdür Op. Dr. Ġdris ERTAġKIN TAEK'in lisansı ve düzenlemeleri doğrultusunda kurum içi radyasyon güvenliğini sağlamakla görevlidir Radyasyon Kaynakları: Tomografi Röntgen Cihazı Skopi Cihazı Radyasyondan Korunma Sorumlusu Uzm. Dr. Suat DURAKLIOĞLUGĠL olarak görevlendirilmiģtir. Radyasyondan Korunma Sorumlusunun, radyasyondan korunma ve güvenlikle ilgili sorumluluk ve yetkileri: Radyasyondan korunma programı doğrultusunda çalıģanları ve iģe yeni baģlayanları bilgilendirmek, programın uygulanmasını sağlamak, Radyasyon ölçümleri için uygun cihazların bulundurulmasını, kullanılmasını ve kalibrasyonlarının yapılmasını sağlamak, çalıģma alanları için ölçüm programlarını gerçekleģtirmek, A koģulu çalıģanların kiģisel dozimetrelerinin düzenli olarak kullanıldığını ve iģe baģlamadan önce ve çalıģtığı süre boyunca yılda en az bir kez tıbbi muayenelerinin yaptırılmasını takip etmek, Radyasyon görevlileri ve halk için radyasyondan korunmaya yönelik önlemleri almak, Lisans sahibi ve radyasyondan korunma danıģmanına yılda en az bir kere radyasyondan korunma programının uygulanmasına iliģkin durum değerlendirme raporu vermek, Kapalı radyoaktif kaynakların emniyeti ve güvenliğine iliģkin tedbirleri almak, Kapalı radyoaktif kaynakların sızıntı testini yapmak veya yaptırmak. Açık radyoaktif kaynaklarla çalıģılan alanlarda radyoaktif bulaģmayı kontrol etmek ve önleyici tedbirleri almak, Radyoaktif maddelerin kuruluģ içinde ve dıģında güvenli taģınmasını sağlamak, Radyasyon alanlarına uygun uyarı etiketleri, çalıģma talimatları ve kaza durumu müdahale planını kolayca görülecek yerlere asmak, Radyoaktif kaynaklarının temininden bertarafına kadar tüm aģamalarda radyasyon güvenliğini ve emniyetini sağlamak. Radyoaktif atıkların güvenli bertarafına iliģkin iģlemleri, belirlenen talimatlar çerçevesinde gerçekleģtirmek, Kullanımından vazgeçilen ve bir daha kullanılması düģünülmeyen kapalı radyoaktif kaynakların mahrecine veya radyoaktif atık iģleme tesislerine gönderilmesi iģlemlerini mevzuata uygun Ģekilde gerçekleģtirmek, Radyasyonla çalıģanların ve harici görevlilerin radyasyondan korunma konusunda eğitiminde görev almak, Gerekiyorsa çevre ölçüm programlarını yürütmek, Kurum tarafından istenen kayıtları tutmak Radyasyondan korunma sorumlusunun görevinden ayrılmak istemesi durumunda sorumluluğunun sona ermesi için; görevden ayrılmadan önce görevden ayrılacağını belirten bir dilekçenin Kurumumuza gönderilmesi gerekmektedir. Radyasyondan korunma sorumlusunun görevden ayrılması ile lisans belgesi iptal olacağından eski lisans belgesi, yeni radyasyondan korunma sorumlusunun bilgileri ve kendisinin imzalaması gereken belgeler Kurumumuza gönderilerek yeni lisans belgesi düzenlenmesi için baģvuruda bulunulur. AĢağıda yer alan Tablo-1 de radyasyon görevlilerinin ad-soyad ve eğitim bilgileri yer almaktadır. Tablo-1: AD SOYAD ÜNVANI Uzm. Dr. Suat RADYOLOĠ UZMANI/ RADYASYONDAN KORUNMA

2 DOK.KODU:RG.YD.02 YAYIN TARĠHĠ: REVĠZYON NO: 00 REVĠZYON TARĠHĠ:00 SAYFA NO:2/9 DURAKLIOĞLUGĠL Uzm. Dr. Fatih CERAN Ebru Ezgi ÇAKALLI Aziz EROĞLU Tolga Han AKKURT Nedra BOZHÖYÜK Meltem BULGUN Teyfik Fikret ULAġLI Taner ÇELĠK Samet KARATAġ Ahmet AKKÖZ Nazlı Can TÜRKMEN Adem KARABĠBER SORUMLUSU RADYOLOĠ UZMANI Tablo-2: Radyoloji Uzmanı Görev Tanımı 1.BĠRĠM: Görüntüleme Hizmetleri 2.GÖREV ADI: Radyoloji Uzmanı 3.AMĠR VE ÜST AMĠRLER: Üst Amir: Mesul Müdür Amir: Mesul Müdür YARDIMCISI 4.GÖREV DEVRĠ: Diğer ilgili branģ uzman hekimi görev alır. 5.GÖREV AMACI: Tıp ve uzmanlık eğitim sırasında kazanmıģ olduğu bilgi, tutum ve beceri çerçevesinde tıbbi ilke ve yöntemleri uygulayarak birey ve toplumu sağlık sorunlarından, hastalıklardan ve yaralanmalardan korumak amacı ile tanı tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarına yardımcı olmak için görüntüleme iģlemlerinin güvenirliliğini sağlamak. 6.TEMEL Ġġ ve SORUMLULUKLAR: 6.1.Radyoloji personelinin hizmetle ilgili amiri olup onların düzenli ve verimli çalıģmalarını ve hizmet içi eğitimlerini sağlar. 6.2.Hastane bünyesindeki görüntüleme alanlarının mesai saatleri dıģında hizmet bütünlüğünü bozmayacak Ģekilde gerekli tedbirlerini alır. 6.3.Bakanlık tarafından yayımlanan SKS de belirlenen ölçütleri sağlayacak ve gereklerini yerine getirecek Ģekilde hizmet sunumundan sorumludur, 6.4.Görüntüleme iģlem sonuçlarının klinisyen/kullanıcıya sunulması, donanım, bilgisayar veya otomatize sistemlerin kullanımı, izlenmesi, verilerin toplanması, kayıt ve muhafaza edilmesi ve verilere tekrar eriģimi sağlamak üzere yazılı düzenlemeler oluģturulur ve görüntüleme merkezini buna uygun olarak çalıģtırır. 6.5.Görüntüleme sonuçlarının güvenilir ve doğru olarak zamanında verilmesi amacıyla etkili ve verimli hizmet sunumunu sağlamak için gereken Ģartlar ve donanım sağlar. 6.6.Radyasyon güvenliği de dâhil, görüntüleme merkezinin yönetimi ve tüm faaliyetleri ile bu Yönetmeliğe, ilgili mevzuata ve kalite yönetim sistemine göre yürütülmesini ve bu iģ ve iģlemlerin yürütülmesi için uygun kiģilerin görevlendirilmesini yapar. 6.7.Radyasyon güvenliği açısından Gebe ve gebelik Ģüphesi olanlar için tıbbi ıģınlama yapılması zorunlu ise radyasyon güvenliği konusunda bilgilendirme yapar ve koruyucu tedbirler alınmasını sağlar. 6.8.Radyasyon güvenliği açısından Hastalar, özellik arz eden uygulamalar öncesinde iģleme yönelik dikkat etmesi gereken hususlar hakkında bilgilendirir ve hasta rızası alır. 6.9.Her ne zaman olursa olsun önemli ve acil vakalar nedeniyle kurumca kendisine yapılan davete gelmek ve gereken muayene ve tedaviyi yapmak, 6.10.Hasta hakkında konsültasyon için gelen davetleri kabul etmek ve görüģlerini bildirmek, Görüntüleme merkezinin istatistiklerini düzenlemek, zamanında vermek ve servis protokol defterinin tutulmasını sağlamak, 6.11.Adli vakalarda adli rapor düzenlemek. Görüntüleme merkezinin ihtiyaçlarının tespitini, sonuçlarının güvenilirliği ve izlenebilirliği ile SKS nin yerine getirilmesini sağlar. Görüntüleme hizmetlerinde, Bakanlık tarafından yayımlanan Ulusal Radyasyon Güvenliği Standartları Rehberini esas alır Görüntüleme hizmetleri ile Ġlgili dokümanlar, en az yılda bir kez gözden geçirir ve test çalıģma sürecinde herhangi bir değiģiklik olduğunda revize eder.

3 DOK.KODU:RG.YD.02 YAYIN TARĠHĠ: REVĠZYON NO: 00 REVĠZYON TARĠHĠ:00 SAYFA NO:3/ Görüntüleme merkezinde bulunan malzeme, cihaz ve ekipmanın kontrolü ve güvenli kullanımından sorumludur Teknik personele iģleyiģ ve SKS konusunda eğitim verir Dekontaminasyon iģlemlerini ve atıkların güvenli Ģekilde bertaraf edilmesini sağlamak, Ġhtiyaç duyulan alet, ilaç ve sıhhi malzeme için istek belgesi düzenlemek, eczane veya depodan alınmasını sağlamak DemirbaĢ eģyanın bakımı, muhafazası ile tüketim maddelerinin yerinde ve ekonomik kullanımını sağlamak Kullandığı malzeme ve cihazlar veya mesleğin icrası ile alâkalı olarak alım, satım, bakım, onarım, bilirkiģilik iģleri ile kurul, komisyon oluģturulması ve benzeri görevleri yapmak, Uzmanlık dalının gerektirdiği bütün koruyucu ve tedavi edici hizmetleri bilimsel, teknik ve etik esaslara göre vermek Görevini Kalite Yönetim Sistemi; politikası, hedefleri ve prosedürlerine uygun olarak yürütmek. Görevi ile ilgili olarak idarece verilecek benzeri diğer görevleri yapmak, Mevzuatça belirlenen diğer görevleri yapmak. 7.YETKĠLER: Birimi ile ilgili planlama yapar, kararlar alır. Yönetimin onayı ile bu plan ve kararları uygular ve uygulatır. Tablo-3: Radyoloji Teknikeri Görev Tanımı BĠRĠM: Görüntüleme Hizmetleri GÖREV ADI: Radyoloji Teknisyeni AMĠR VE ÜST AMĠRLER: Üst Amir: Radyoloji Sorumlu Hekimi Amir: Sorumlu Röntgen Teknisyeni GÖREV DEVRĠ: Birimde kıdemli diğer radyoloji teknisyeni görev alır. 5.GÖREV AMACI: Kurumun belirlediği politika, hedef, kural ve düzenlemeler doğrultusunda kalite hizmetlerinin yerine getirilmesini ve kurumdaki hizmet sürekliliğini sağlamaktır. 6.TEMEL Ġġ ve SORUMLULUKLAR: 6.1.Kurumun vizyon, misyon politika, prosedür ve talimatlarla ilgili kurallarını benimser, uygulamaları bu açıdan izler ve önerilerde bulunur. 6.2.Hekim istemine göre çekimleri yapar. 6.3.Uzman tarafından yapılması gereken özel bilgi ve tekniği icap ettiren grafiler, tüm skopiler, skopi ile iliģkili grafiler dıģında kalan her türlü radyografileri yapar. 6.4.Grafisi çekilecek hastaların hazırlanmaları hususunda gerekli bilgilendirme yapar. 6.5.Radyografi çekim iģlemleri sırasında hasta ve hasta yakınlarının en az derecede radyasyon almasını sağlar Klinik ve yoğun bakımlarda portabıl (seyyar) röntgen cihazı ile yapılan radyografilerde cihazın taģınması, kullanılması. Film- kaset vb. yerleģtirilmesi iģlemlerinden sorumludur. 6.7.Özel çekimler için hastadan rıza belgesi alır Klinik ve yoğun bakımlarda yaptığı iģ ve iģlemlerde (grafilerde) radyasyona maruz etkileri önlemek için servis çalıģanlarını uyarır. 6.9.Gerektiğinde oda veya servis dıģına çıkmaları çağrısında bulunur Film baskı iģlemleri ve görüntülerin elektronik kayıt iģlemlerini yapar Röntgen arģivinin düzenli olarak tutulmasını sağlar. Birimde bulunan her görüntüleme cihazının güvenli kullanımından sorumludur Varsa cihaza ait kalibrasyon kayıtları veya sertifikaları güncelliği kontrol ederek cihaz çalıģtırır Cihaz bakım formlarını (Günlük, haftalık, aylık gibi) takip eder Röntgen teknisyenine olan ihtiyaç ortadan kalkmadan kurumdan ayrılamaz Mesai saatleri dıģında önemli ve acil hallerde yapılan çağrıya uyarak hastaneye gelir. Hizmet sunumunda, hizmetten faydalananların bireysel farklılıklarını kabul ederek, insan onurunu, mahremiyetini ve kültürel değerlerini azami ölçüde göz önünde bulundurur Meslek alanına giren konular ile ilgili yasa, yönetmelik ve meslek ahlak kurallarına uygun hizmet üretmek veya üretilmesini sağlar. Mesleği ile ilgili eğitim, danıģmanlık, araģtırma faaliyetlerini yürütür Mesleği ile ilgili bilimsel etkinliklere katılır Eğitim HemĢiresi ve Sorumlu Röntgen Teknisyeni ile iģbirliği yaparak eğitim gereksinimlerine yönelik önerilerde bulunur. Hizmet içi eğitim etkinliklerine katılır Hastane yönetimi tarafından istenen toplantılar ile mesleki ilerleme ve geliģimi için kurum içi/kurum dıģındaki seminer ve toplantılara katılır. Görevi ile ilgili olarak idarece verilecek benzeri diğer görevleri yapmak,

4 DOK.KODU:RG.YD.02 YAYIN TARĠHĠ: REVĠZYON NO: 00 REVĠZYON TARĠHĠ:00 SAYFA NO:4/9 Mevzuatça belirlenen diğer görevleri yapmak. 7.YETKĠLER: Birimi ile ilgili planlama yapar, kararlar alır. Yönetimin onayı ile bu plan ve kararları uygular ve uygulatır ÇALIġMA ALANLARI Denetimli Alanlar: Radyasyon görevlilerinin giriģ ve çıkıģlarının özel denetime çalıģmalarının radyasyon korunması bakımından özel kurallara bağlı olduğu ve görev gereği radyasyon ile çalıģılan kiģilerin ardıģık 5 yılın ortalaması 3/10'undan fazla radyasyon dozuna maruz kalabilecekleri alanlarıdır. Denetimli alanların giriģlerinde ve bu alanlarda aģağıda belirtilen radyasyon uyarı levhaları bulunması zorunludur. Görevi gereği radyasyon ile çalıģan kiģilerin ardıģık beģ yılın ortalama yıllık doz sınırlarının (20 msv) 3/10 undan (yaklaģık 6 msv/yıl) fazla radyasyon dozuna maruz kalabilecekleri alanlardır. Radyasyon görevlilerinin giriģ ve çıkıģları özel denetime, çalıģmaları radyasyon korunması bakımından özel kurallara bağlıdır. Denetimli alanların kapısında radyasyon uyarı levhaları bulunur Hastanemiz Radyoloji biriminde belirlenen denetimli alanlar: Röntgen Çekim Odası Bilgisayarlı Tomografi Çekim Odası Kemik Dansitometre Manyetik Rezonans Görüntüleme Mamografi Skopi cihazının kullanımı sırasındaki ameliyathane odaları Portable cihazının kullanımı sırasındaki klinikler Gözetimli Alanlar: Radyasyon görevlileri için yıllık doz sınırlarının 1/20 sinin (1mSv/yıl) aģılma olasılığı olup, 3/10 unun (6mSv/yıl) aģılması beklenmeyen, kiģisel doz ölçümünü gerektirmeyen fakat çevresel radyasyonun izlenmesini gerektiren alanlardır. Radyoloji biriminde gözetimli alanlar: Çekim odaları kontrol bölgesi Dinlenme odası Radyasyon ölçümlerinin TAEK lisansı yenilenmesinde 5 yılda bir kez, denetimli ve gözetimli alanlarda TAEK görevli personelleri tarafından yapılmaktadır. 6.3 KĠġĠSEL ĠZLEME Radyasyon görevlileri iģe baģlamadan önce aģağıdaki sağlık tetkiklerini yaptırırlar. Sağlık raporu ĠĢe alınacak radyasyon görevlilerinin sağlık durumlarının yapacağı iģe uygun olup olmadığı hakkında sağlık raporu alınmalı ve çalıģtıkları süre içinde, yılda en az bir kez tıbbi muayeneleri ile hematolojik dermatolojik ve göz kontrolleri yaptırılarak takip edilmeli, kayıtların tutulmalıdır. Sonuçları yılda 1 kez komiteye sunularak değerlendirilmelidir. Kurum tarafından gerekli görüldüğü hallerde bu süre kısaltılır ve raporları saklanır Yılda 6 msv'den daha fazla etkin doza veya göz merceği, cilt, el ve ayaklar için yıllık eģdeğer doz sınırlarının 3/10'undan daha fazla doza maruz kalma olasılığı bulunan çalıģma koģullarında görev yapan kiģilerin dozimetre kullanması zorunlu tutulur Hastanemizde Rutin dozimetreler sınıfından Termolüminesans (TLD) kullanılmaktadır Bireylerin normal ıģınlamaları, izin verilen tüm ıģınlamaların neden olduğu ilgili organ ya da dokudaki eģdeğer doz ile etkin doz değerleri Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği nin 10 ve 12. maddesinde aģağıda belirtilen yıllık doz sınırlarını aģmamalıdır. Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği nin 10. maddesine göre; Yıllık doz sınırları sağlığa zarar vermeyecek Ģekilde uluslararası standartlara uygun olarak, Kurum tarafından radyasyon görevlileri ve toplum üyesi kiģiler için ayrı ayrı belirlenmiģtir. Yıllık toplam doz aynı yıl içindeki dıģ ıģınlama ile iç ıģınlamadan alınan dozların toplamıdır. KiĢilerin, denetim altındaki kaynaklar ve uygulamalardan

5 DOK.KODU:RG.YD.02 YAYIN TARĠHĠ: REVĠZYON NO: 00 REVĠZYON TARĠHĠ:00 SAYFA NO:5/9 dolayı bu sınırların üzerinde radyasyon dozu ile karģılaģmalarına izin verilemez ve bu sınırlara tıbbi ıģınlamalar ve doğal radyasyon nedeniyle maruz kalınacak dozlar dahil edilmez Radyasyon görevlileri için (29Eylül 2004 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile değiģtirilmiģtir.) etkin doz ardıģık beģ yılın ortalaması 20 msv i, herhangi bir yılda ise 50 msv i geçemez. El ve ayak veya cilt için yıllık eģdeğer doz sınırı 500 msv, göz merceği için 150 msv dir. Cilt için en yüksek radyasyon dozuna maruz kalan 1 cm2 lik alanın eģdeğer dozu, diğer alanların aldığı doza bakılmaksızın ortalama cilt eģdeğer dozu olarak kabul edilir Toplum üyesi kiģiler için (29 Eylül 2004 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile değiģtirilmiģtir) etkin etkin doz yılda 1 msv i geçemez. Özel durumlarda; ardıģık beģ yılın ortalaması 1 msv olmak üzere yılda 5 msv e kadar izin verilir. Cilt için yıllık eģdeğer doz sınırı 50 msv, göz merceği için 15 msv dir yaģından küçükler Tüzüğün 6ncı maddesine göre radyasyon uygulaması iģinde çalıģtırılamazlar. Bu Yönetmeliğin 15inci maddesinin (b) bendinde belirtilen alanlarda, eğitim amaçlı olmak koģuluyla, eğitimleri radyasyon kaynaklarının kullanılmasını gerektiren yaģ arasındaki stajyerler ve öğrenciler için etkin doz, herhangi bir yılda 6 msv i geçemez. Ancak el, ayak veya deri için yıllık eģdeğer doz sınırı 150 msv, göz merceği için 50 msv dir Radyasyonlu alanlarda çalıģan personelin denetimli alanlarda çalıģırken kullanmak zorunda olduğu dozimetrileri komite temsilcileri tarafından kontrolü yapılarak kaydı tutularak sonuçları komitede değerlendirilir. Radyasyona maruz kalan yada öngörülen sınırın üzerinde doz alan personel için durum değerlendirmesinin yapılarak ilgili bölüme tavsiyelerde bulunulur Ġç IĢınlanmaların Takibi:Özel Düztepe YaĢam Hastanesi nde bir kiģi tıbbi limitler dıģında iç ıģınlanmaya maruz kaldığında hemen ilk tıbbi önlemler alınmalı ve Güvenlik Raporlama Sistemi ile Kalite Yönetim Birimini ve Hasta Güvenliği Birimini haberdar etmelidir. 6.4 TESĠSTEKĠ KORUYUCU DONANIMLAR: Hastanemizdeki birimlerde kurģun önlük, kurģun eldiven, kurģun eģdeğerli gözlük vb. gibi donanımların; ihtiyaç durumlarına göre belirlenen sayılarda ve beden ölçülerinde temini sağlanır ve her 6 ayda bir koruyuculuklarının kontrolü için değerlendirilmesi yapılarak kayıt altına alınır. 6.5 RADYASYONDAN KORUNMAYA YÖNELĠK EĞĠTĠM, YEREL KURALLAR VE ĠÇ DENETĠM Tehlike, olağanüstü, acil durumlarda: Olası tehlikeler; Elektrik Arızası Yangın Deprem Su basması Yukarıda belirtilen kaza durumlarında cihazın elektrik akımı kesilir Radyasyon ile tanı amaçlı uygulamalarda dozun rehber düzeyin belirgin Ģekilde üzerine çıkması veya cihaz arızası, kaza, hata gibi nedenlerle hastanın beklenenden fazla doz alması durumunda; Hasta dozu belirlenir, Durum hakkında Sağlık Bakanlığı ilgili birimi ve TAEK bilgilendirilir, Durum hastaya, radyasyon korunması sorumlusuna ve ilgili doktoruna bildirilir, Önlemler ve hastanın durumuna göre yapılması gerekenler belirlenerek, uygulanması sağlanır. Tekrarlanmaması için önlemler alınır Tehlike durumu veya kaza halinde alınması gerekli önlemler derhal yerine getirilir ve durum en hızlı haberleģme aracı ile Sağlık Bakanlığı ilgili birimine ve TAEK e bildirilir Tehlike durumu veya kaza sona erdikten sonra, kazanın oluģ Ģekli radyasyon görevlilerinin ve diğer kiģilerin etkilendikleri radyasyon dozları ve radyoaktif maddelerin vücuda alınıģ Ģekli ve nedeni araģtırılarak, radyasyon görevlilerinin film ve/veya TLD dozimetre ve gerekirse kromozom aberasyonu test sonuçları ile birlikte, sonuç bir raporla en kısa zamanda Sağlık Bakanlığı ilgili birimine ve TAEK e bildirilir Radyasyon kazasından sonra, yönetmelikte belirtilen sınırlar üzerinde radyasyona maruz kalan radyasyon görevlilerinin, eski görevlerine devam etmesinde bir sakınca bulunmadığının, resmi sağlık kuruluģu tarafından bir raporla belirlenmesi halinde, bu kiģiler eski görevlerine devam edebilirler. Raporda eski görevine devamı sakıncalı görülen radyasyon görevlileri, sosyal ve ekonomik durumları, yaģları ve özel becerileri göz önüne alınarak radyasyona maruz kalmasını gerektirmeyecek baģka bir görevde çalıģtırılır Tehlike durumu ve kaza söz konusu olmamakla birlikte, doz sınırlarının aģılmasından Ģüphe edilmesi halinde konuya iliģkin araģtırma ve sonuçlar bir raporla Sağlık Bakanlığı ilgili birimine ve TAEK e yazılı olarak bildirilir Kurum içi Ġç denetime iliģkin 6 ayda bir değerlendirme yapılır ve kayıt altına alınır Radyasyon çalıģanları göreve baģladıklarında ve çalıģtıkları süre boyunca, Eğitim Komitesi nin oluģturduğu Yıllık Eğitim Planı çerçevesinde eğitimlere katılırlar.

6 DOK.KODU:RG.YD.02 YAYIN TARĠHĠ: REVĠZYON NO: 00 REVĠZYON TARĠHĠ:00 SAYFA NO:6/9 5.8.Hamile Personel Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği nin 12. maddesine göre; Hamile radyasyon görevlileri için (29 Eylül 2004 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile değiģtirilmiģtir), hamileliği belirlenmiģ kadın çalıģan, çalıģma Ģartlarının yeniden düzenlenebilmesi amacıyla yönetimi haberdar eder ( tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Sağlık Hizmetlerinde ĠyonlaĢtırıcı Radyasyon Kaynakları Ġle ÇalıĢan Personelin Radyasyon Doz Limitleri ve ÇalıĢma Esasları hakkındaki yönetmelik gereği Hamilelik durumu ortaya çıkan personel, bu durumunu ilgili birim amirine derhal yazılı olarak bildirir, hükmü getirilmiģtir). Hamileliğin bildirilmesi kadın çalıģanın çalıģmasına engel teģkil etmez, gerekiyorsa çalıģma koģulları yeniden düzenlenir. Bu nedenle, doğacak çocuğun alacağı dozun mümkün olduğu kadar düģük düzeyde tutulması sağlanır ve toplum için belirlenen doz sınırlarına uyulur. Emzirme dönemindeki kadın çalıģanlar, radyoaktif kontaminasyon riski taģıyan iģlerde çalıģtırılmaz Cihazların Güvenliği : Hastanemizdeki her bir radyasyon kaynağını içeren cihaz, ekipmanların çalıģtırılmasıyla ilgili uyulması gerekli hususları ve çalıģma prosedürleri çizelgeleri bulunur. Radyolojik görüntülemelerde kullanılacak cihazların bulundukları ortam ve ortamın güvenliği TAEK in belirlediği yönetmeliklere uygun Ģekilde hazırlanır. Radyolojik görüntülemelerin yapıldığı tesislerde kullanılan cihazlarda uygulanacak kalite temini programları aģağıdaki kuralları içermelidir. Cihazların kalite kontrollerini içeren kalite denetimleri, TAEK ve/veya TAEK in yetkilendirdiği kuruluģlar tarafından yapılır. Kurum yetkilendirdiği kuruluģları denetler ve gerektiğinde yetkilerini iptal eder, Yetkili kuruluģlar radyasyon kaynaklarının, tanı ve tedaviye etki eden fiziksel parametreleri ilk kurulduklarında ve daha sonra düzenli aralıklarla ölçer, Ölçülen parametrelerin ulusal veya uluslararası mevzuata uygunluğu doğrulanmalıdır, Radyasyon ölçüm cihazlarının kalibrasyonları ile dozimetrik verilerin uygunluğu doğrulanmalıdır. Malzeme ve cihaz alımında Tıbbi Cihaz Alım Komisyonu kararı ile cihaz alımı yapılır Radyoloji Departmanında TAEK Tarafından Uyulması Ġstenen Kurallar ÇalıĢanların uyması gereken kurallar : Radyasyondan korunmaya iliģkin uygulama ve önlemler üç temel ilkeye göre düzenlenir: Radyasyon Uygulamasının Gerekçelendirilmesi: IĢınlanmanın zararlı sonuçları göz önünde bulundurularak, net bir fayda sağlamayan hiçbir radyasyon uygulamasına izin verilmez. Radyasyon Uygulamasının Optimizasyonu: Radyasyon ıģınlanması gerektiren uygulamalarda olası tüm ıģınlanmalar için mümkün olan en düģük dozun alınması sağlanır Doz Sınırları: Halk ve radyasyonla çalıģanlar için ilgili yönetmeliklerde verilen doz sınırları aģılamaz. Tanı ve tedavi amaçlı radyasyon ıģınlanmasına maruz kalanlara ve doğal radyasyon seviyelerine doz sınırlamaları uygulanmaz. Radyasyondan korunma ve radyasyon güvenliğinin optimizasyonunun sağlanması için kiģisel dozlar, ilgili yönetmeliklerde verilen yıllık doz sınırları altında kalmak koģuluyla sınırlandırılır. Denetimli ve gözetimli alanlarda yürütülen faaliyetlerde ilgili yönetmeliklerde belirtilen kurallara uyulur: 18 yaģından küçükler bu alanlarda çalıģtırılamaz yaģ arası stajyer ve öğrenciler ancak gözetimli alanlarda çalıģtırılabilir. Hamileliği belirlenmiģ olan çalıģanlar ancak ilgili yönetmeliklerde belirtilen koģullarda ve gözetimli alanlarda çalıģtırılabilir. Emzirme döneminde bulunan çalıģanlar radyoaktif madde veya ortamda bulunan serbest radikallerin solunum veya sindirim sistemine geçebileceği alanlarda çalıģtırılamaz. Geçici görevlilere radyasyondan korunma yöntemleri hakkında yeterli eğitim verilir. Yıllık doz sınırları, sağlığa zarar vermeyecek Ģekilde uluslararası standartlara (ICRP ) uygun olarak TAEK tarafından, radyasyon görevlileri ve toplum üyesi kiģiler için ayrı ayrı belirlenmiģtir. Yıllık toplam doz aynı yıl içindeki dıģ ıģınlama ile iç ıģınlamadan alınan dozların toplamıdır. KiĢilerin, denetim altındaki kaynaklar ve uygulamalardan dolayı bu sınırların üzerinde radyasyon dozuna maruz kalmalarına izin verilemez. Radyasyon görevlileri için etkin doz herhangi bir yılda 50 msv i, ardıģık beģ yılın ortalaması ise 20 msv i geçemez. El ayak veya deri için yıllık eģdeğer doz sınırı 500 msv, göz merceği için 150 msv dir. Toplum üyesi kiģiler için etkin doz herhangi bir yılda 5 msv i, ardıģık beģ yılın ortalaması ise 1 msv i geçemez. El, ayak veya deri için yıllık eģdeğer doz sınırı 50 msv, göz merceği için 15 msv dir. 18 yaģından küçükler radyasyon güvenliği tüzüğün 6ncı maddesine göre radyasyon uygulaması iģinde çalıģtırılamazlar. Bu Yönetmeliğin 15inci maddesinin (b) bendinde belirtilen alanlarda, eğitim amaçlı olmak koģuluyla, eğitimleri radyasyon kaynaklarının kullanılmasını gerektiren yaģ arasındaki stajyerler ve

7 DOK.KODU:RG.YD.02 YAYIN TARĠHĠ: REVĠZYON NO: 00 REVĠZYON TARĠHĠ:00 SAYFA NO:7/9 öğrenciler için etkin doz, herhangi bir yılda 6 msv i geçemez. Ancak el, ayak veya deri için yıllık eģdeğer doz sınırı 150 msv, göz merceği için 50 msv dir. Çocuk doğurma çağındaki radyasyon görevlilerinin maruz kaldıkları radyasyon dozunun mümkün olduğu kadar düģük düzeyde tutulması için gerekli önlemlerin alınması zorunludur. Hamileliği belirlenmiģ olan radyasyon görevlileri ancak gözetimli alanlarda çalıģtırılır. Fetusu korumak amacıyla, hamile radyasyon görevlisinin batın yüzeyi için hamilelik boyunca ilave eģdeğer doz sınırı 1 msv dir. 6. Görevi gereği ıģınlamalar için ikincil sınırlar; Görevi gereği ıģınlanmalar için doz sınırları ile uygunluğu sağlamak üzere, eģdeğer doz indisleri ve yıllık vücuda alınma sınırları değerleri (ALI = Annual Limit on Intake) kullanılır. b. YetiĢkinlerden oluģan kritik grup üyesi kiģiler için, uygun ALI değerlerinin 1/10 u ve iç ıģınlanma durumunda bebek ve çocuklardan oluģan kritik grup üyesi kiģiler için ise uygun ALI değerlerinin 1/100 ü kullanılır. Radyasyon alanlarının sınıflandırılması, yönetmeliklerle belirlenen kurallara uygun olarak yapılır. Yıllık iyonlaģtırıcı radyasyon etkilenimi 1 msv değerini geçme olasılığı bulunan alanlar, radyasyon alanı olarak nitelendirilir ve radyasyon alanları radyasyon düzeylerine göre aģağıdaki Ģekilde sınıflandırılır: Denetimli Alanlar: Radyasyon görevlilerinin radyasyondan korunabilmeleri için özel çalıģma kuralları gerektiren ve giriģ - çıkıģlarının özel denetime bağlı olduğu ve radyasyon görevlileri için ardıģık beģ yılın ortalama yıllık doz sınırlarının 3/10 undan fazla radyasyon dozu ile karģılaģabileceği alanlardır. Denetimli alanların giriģlerinde ve bu alanlarda aģağıda belirtilen radyasyon uyarı levhaları bulunması zorunludur: I. Radyasyon alanı olduğunu gösteren temel radyasyon simgeleri, II. Radyasyondan etkilenme tehlikesinin büyüklüğünü ve özelliklerini anlaģılabilir Ģekilde göstermek üzere gerekli bilgi, simge ve renkleri taģıyan iģaretler, III. Denetimli alanlar içinde radyasyon ve bulaģ tehlikesi bulunan bölgelerde geçirilecek sürenin sınırlandırılması ile koruyucu giysi ve araçlar kullanılması gerekliliğini gösteren uyarı ve iģaretler. Gözetimli Alanlar Radyasyon görevlileri için yıllık doz sınırlarının 1/20 sinin aģılma olasılığı olup, 3/10 unun aģılması beklenmeyen, kiģisel doz ölçümünü gerektirmeyen, fakat çevresel radyasyonun izlenmesi gereken alanlardır. 8. Radyasyon alanlarının izlenmesinde uygun radyasyon ölçüm cihazları ve dozimetreler kullanılır. Radyasyon alanlarının radyasyon/radyoaktivite düzeyi ölçümleri TAEK tarafından belirtilen sıklık ve yöntemlere uygun olarak yapılır. Bu ölçümlerde kullanılan cihazların kalibrasyonları TAEK tarafından uygun görülen aralıklarla, Kurumun Ġkincil Standart Dozimetre Laboratuvarı nda yapılır yaģları arasındaki öğrenci ve stajyerlere sadece gözetimli alanlarda eğitim izni verilebilir. Ziyaretçiler denetimli alanlara kesinlikle giremezler. Gözetimli alanlara ise radyasyon korunması sorumlusunun izni olmadan giremezler. Ġzin verilen ziyaretçilerin giriģ ve çıkıģ saatlerinin kayıtlarının tutulması radyasyon korunması sorumlusu tarafından sağlanır. Görev gereği ıģınlanmalarda yönetmeliklerde belirtilen yıllık doz sınırlarına uyulması zorunludur. Tanı, tedavi eğitim ve araģtırma amaçlı ıģınlanmalarda, mesleki ve toplumsal sağlık taramalarındaki ıģınlanmalarda kiģilerin alacağı radyasyon dozu, TAEK tarafından öngörülen rehber düzeylerine uygun olmalıdır Görevleri gereği iyonlaģtırıcı radyasyondan etkilenen kiģilerin çalıģma koģulları aģağıdaki Ģekilde sınıflandırılır: a. ÇalıĢma KoĢulu A b. ÇalıĢma KoĢulu B Yıllık izin verilen doz düzeyinin 3/10 unu aģma olasılığı bulunan ÇalıĢma KoĢulu A durumunda görev yapan kiģilerin, kiģisel dozimetre kullanması zorunludur. Belirlenen dönemlerde değerlendirmek üzere bu dozimetreler TAEK e veya yetkilendirdiği kuruluģlara gönderilir. Yapılan iģin niteliğine uygun koruyucu giysi ve teçhizat kullanılır. Radyasyon görevlilerinden, radyasyon güvenliği yönetmeliğinin 15inci maddesinde belirtilen alanlarda iģe baģlamadan önce bu yönetmeliğin 51inci maddesinin (d) bendinde belirtilen sağlık raporu istenir, ayrıca hematolojik, dermatolojik ve hekim tarafından gerekli görülmesi halinde radyolojik tetkikleri yapılır. Denetimli alanlarda görev yapanların hematolojik tetkikleri yılda en az bir kez yapılır, gerekli görüldüğü hallerde ise bu süre kısaltılır ve raporları saklanır KALĠTE TEMĠNĠ: Radyasyondan korunma programı kapsamında prosedürlerin güncellenmesi ve uygulanabilirliğinin sağlanması için ilgili yönetmelik değiģiklikleri, yeni yönetmeliklerin yayınlanması, hastane hizmet kalite standartları çerçevesinde kalite yönetim direktörü ile birlikte yürütülür. Hasta ve hasta yakınlarının radyasyondan korunmasına yönelik tedbirler: Hastalar ve yakınları için her odada ve yerinde çekim yapılan ünitelerde yeterli sayı ve ebatta gonad ve troid koruyucu ile kurģun önlük bulunmasına her çekimde her hastaya kullanılmasına dikkat edilir. Hasarlı, yırtık, kırık, koruyucu tabakasında eksiklik bulunan önlükler kullanımdan kaldırılır. Hasta yakınları gerekmedikçe görüntüleme alanına alınmaz, lınması gereken durumda koruyucu donanım kullanımı sağlanır.

8 DOK.KODU:RG.YD.02 YAYIN TARĠHĠ: REVĠZYON NO: 00 REVĠZYON TARĠHĠ:00 SAYFA NO:8/9 Radyasyon koruyucuların, en az yılda bir kez ve gerekli görüldüğü drumlarda kontrolleri yapılır ve kontrol sonuçları radyoloji uzmanı tarafından onaylanır. Gebe ve gebelik Ģüphesi olanlar için tıbbi ıģınlanma yapılması zorunlu ise radyasyon güvenliği konusunda hasta bilgilendirilir ve koruyucu tedbirler alınır. Gebe ve gebelik Ģüphesine yönelik sorgulamalar, istem yapan hekim ve çekim yapan personel tarafından ayrı ayrı yapılır. Çocuk hastalarda yapılacak çekimlerde maruziyeti azaltmaya yönelik tedbirler alınır ve çekim tekrarlarının en aza indirilmesi sağlanır. Radyasyon uygulamaları yapılırken kapılar kapalı tutulur ÇalıĢanların radyasyondan korunmasına yönelik tedbirler: ÇalıĢanların kiģisel koruyucu donanımlarını sağlamak amacı ile farklı ebatlarda radyasyon koruyucular bulunur. ÇalıĢanların bireysel dozimetre kullanımı sağlanır. Dozimetreler çalıģanların isimlerine kayıtlıdır. ÇalıĢanların dozimetre takipleri yapılarak; Her dozimetre takip dönemi sonundaki radyasyon dozu kayıt altına alınır. Yıllık toplam radyasyon dozu hesaplanır. Radyasyon dozları dönemsel ve yıllık olarak yasal sınırlarla kıyaslanır. ÇalıĢanların 2 ayda bir dozimetre takipleri atom enerjisi tarafından yapılır. Dozimetreler sol gömlek cebine takılır. Dozimetreler nem ve sıcaklığa maruz bırakılmaz. ÇalıĢanların muayene ve kontrolleri plana uygun olarak altı ayda bir hemogram ve periferik yayma, yılda bir kere dermotolojik muayene olarak yapılır. 18 yaģını doldurmamıģ olanlar radyasyon kaynağı ile çalıģılan iģlerde görev alamazlar. Ġlgili birim stajyerleri eğitimlerini sadece gözetimli alanlarda alabilirler. Hamileliği belirlenen kadın çalıģan yönetime haber verir ve çalıģma Ģartları denetimli alanlarda olmayacak Ģekilde sağlanır. Radyoloji ünitesi dıģında yapılan çekimlerde diğer hastaların ve çalıģanların radyasyondan korunmasına yönelik tedbirler alınır. Radyasyon uygulaması yapılan alanda çalıģan personelle, hasta ve çalıģanların radyasyon güvenliğinin sağlanmasına yönelik yılda en az bir kez eğitim verilir TEHLĠKE-OLAĞANÜSTÜ-ACĠL DURUMLAR Yangın, Deprem, Patlama Gibi Acil Durumlar Kurtarma iģlemini yapacak olan teknik personel, radyoaktif maddelerin bulunduğu alanlar ve acil durumlarda radyasyonun sebep olabileceği tehlikeler hakkında bilgilendirilir ve uyulması gereken hususlar belirlenir. Bu gibi acil durumlarda, derhal hastane yönetimi haberdar edilerek gerekli önlemler alınır. Radyoaktif maddeler korucu kaplarının içinde taģınır. Ancak, ortamda doğal düzeyin üzerinde radyasyon bulunması halinde bile kurtarma ve ilkyardım iģlemleri hiçbir Ģekilde engellenmez. Tehlike-Olağanüstü-Acil Durumlarda HaberleĢme Sistemi: ĠSĠM SOY ĠSĠM ADRES TELEFON TAEK ANKARA (312) (Santral) TAEK ( ) arayarak1 i tuģlayınız. TAEK BĢk. Santral , ĠTFAĠYE KAYITLAR: sayılı Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğince belirlenen kayıt tutma ve saklama yükümlülükleri aģağıda sunulmuģtur. Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği Madde 69 Bu Yönetmelik kapsamına giren gerçek kiģiler,resmi, özel kurum veya kuruluģlar aģağıda belirtilen esaslara uygun olarak kayıt tutmakla yükümlüdürler.bu kayıtlar 30 yıl süre ile saklanır. Personele ĠliĢkin Kayıtlar Verilen lisans belgelerinin tarih, sayı ve içeriği ile lisans belgesi üzerinde ismi belirtilen kiģiler,

9 DOK.KODU:RG.YD.02 YAYIN TARĠHĠ: REVĠZYON NO: 00 REVĠZYON TARĠHĠ:00 SAYFA NO:9/9 Radyasyon görevlilerinin isimleri iģe giriģ ve iģten ayrılıģ tarihleri, Radyasyon görevlilerinin kiģisel dozimetri raporları, Radyasyon görevlilerinin ilk defa iģe baģlamadan önce bu Yönetmeliğin 23 üncü maddesine göre yapılan tüm tıbbi muayene sonuçları, Radyasyon görevlilerinin bu Yönetmeliğin 23 üncü maddesine göre yaptırılan periyodik tıbbi muayeneleri ile kurum tarafından gerekli görülen durumlarda yaptırılan tıbbi muayenelerin sonuçları ve varsa diğer tıbbi ıģınlama sonuçları. Radyasyon Kaynaklarına ĠliĢkin Kayıtlar: Verilen lisans belgelerinin tarih, sayı ve kullanım amaçları ile lisans belgesi üzerinde belirtilen radyasyon kaynaklarının cinsi; Radyasyon kaynağının yurda giriģi, satın alınması, kurulması ve kalibrasyonuna iliģkin tarih ve iģlemler ile konu ile ilgili kiģilerin isimleri, Radyasyon kaynağının bakımı, onarımı, sızıntıtesti,tüp değiģimi gibi iģlemlerinin tarihleri,yapılan iģlerin içeriği ve konu ile ilgili kiģilerin isimleri. Kazaya ĠliĢkin Kayıtlar Kazanın yeri ve tarihi, Kazanın oluģ Ģekli Kazaya neden olan radyasyon kaynağının cinsi Maruz kalınan süre ve radyasyon dozları Kazaya maruz kalan kiģilerin tıbbi muayene sonuçları ve yapılan tıbbi uygulamalar, Kazaya iliģkin rapor 8.5. Radyasyon Ölçüm Ve Görüntüleme Cihazlarına ĠliĢkin Kayıtlar: Kalibrasyon Planı Bakım onarım raporu 7. ĠLGĠLĠ DOKÜMANLAR HAZIRLAYAN KONTROL EDEN ONAYLAYAN RADYOLOJĠ GÜVENLĠĞĠ SORUMLUSU KALĠTE YÖNETĠM DĠREKTÖRÜ BAġHEKĠM