GÜNCEL ANAKARTLAR VE ÖZELLİKLERİ 1 ANAKART NEDİR?

Transkript

1 GÜNCEL ANAKARTLAR VE ÖZELLİKLERİ 1 ANAKART NEDİR? Anakart, fiberglasttan yapılmış, üzerinde bakır yolların bulunduğu, genellikle koyu yesil bir levhadır. Ana kart üzerinde, mikro işlemci,bellek,genişleme yuvaları, BIOS ve diger yardımcı devreler yer almaktadır.yardımcı devrelere örnek sistem saatidir. Bütün kartların anası diyoruz; çünkü PC'nin diğer bileşenleri bir şekilde anakarta bağlanıyor, birbirleri ile anlaşmak için anakartı bir platform olarak kullanıyor; yani PC'nin "sinir sistemi" anakart üzerinde yer alıyor. Üzerinde yongalar, transistörler, veriyolları, çeşitli donanımlar için yuvalar, slotlar, bağlantı kapıları, soketler bulunan irice bir baskılı devre. Bir PC'nin hangi özelliklere sahip olabileceğini belirleyen en önemli bileşen, çünkü anakart üzerindeki elektronik bileşenler bu PC'ye hangi tür işlemciler takılabileceğini, maksimum bellek kapasitesinin ne kadar olabileceğini, bazı bileşenlerin hangi hızlara çıkabileceğini, hangi yeni donanım teknolojilerini destekleyebileceğini belirliyor. Burada en belirleyici faktörlerden biri anakartın yonga seti. O halde anakart yonga setinin tanımını vererek işe başlayalım. 1.1 YONGASETİ Yongaseti (chip set) anakartın "beynini" oluşturan entegre devrelerdir. Bunlara bilgisayarın trafik polisleri diyebiliriz: işlemci, önbellek, sistem veri yolları, çevre birimleri, kısacası PC içindeki her şey arasındaki veri akışını denetlerler. Veri akışı, PC'nin pek çok parçasının işlemesi ve performansı açısından çok önemli olduğundan, yongaseti de PC'nizin kalitesi, özellikleri ve hızı üzerinde en önemli etkiye sahip birkaç bileşenden biridir. Eski sistemlerde PC'nin farklı bileşen ve işlevlerini, çok sayısal yonga denetlerdi. Yeni sistemlerde hem maliyeti düşürmek, hem tasarımı basitleştirmek hem de daha iyi uyumluluk sağlamak için bu yongalar tek bir yonga seti olarak düzenlendi. Günümüzde en yaygın yonga seti Intel tarafından üretilmektedir. Intel kendi yongasetlerini, bunların desteklediği veriyolu teknolo ilerini de temsil edecek şekilde PCIset ve AGPset olarak da adlandırmaktadır. Silicon Integrated Systems (SiS), Acer Labs Inc. (ALi), VIA gibi üretici firmalann da geliştirdiği popüler yonga setleri vardır. 1.2 VERİYOLU PC'nizin içindeki bileşenler birbirleri ile çeşitli şekillerde "konuşurlar". Kasa içindeki bileşenlerin çoğu (işlemci, önbellek, bellek, genişleme kartları, depolama aygıtları vs.) birbirleri ile veriyolları aracılığı ile konuşurlar. Basitçe, bilgisayarın bir bileşeninden diğerine verileri iletmek için kullanılan devrelere veriyolu adı (bus) verilir. Bu veriyollarının ucunda da genişleme yuvaları bulunabilir. Sistem veriyolu denince, genelde anakart üzerindeki bileşenler arasındaki veriyolları anlaşılır. Ayrıca anakarta takılan kartların işlemci ve belleğe erişebilmelerini sağlayan genişleme yuvalarına da veriyolu adı verilir. Tüm veriyolları iki bölümden oluşur: adres veriyolu ve standart veriyolu. Standart veriyolu, PC'de yapılan işlemlerle ilgili verileri aktarırken, adres veriyolu, verilerin nerelere gideceğini belirler. Bir veriyolunun kapasitesi önemlidir; çünkü bir seferde ne kadar veri transfer edilebileceğini belirler. Örneğin 16 bit'lik veriyolu bir seferde 16 bit, 32 bit'lik veri yolu 32 bit veri transfer eder. Her veriyolunun MHz cinsinden bir saat hızı (frekans) değeri vardır. Hızlı bir veriyolu verileri daha hızlı transfer ederek uygulamaların daha hızlı çalışmasını sağlar. Kullandığımız bazı donanım aygıtları da bu veriyollarına uygun olarak üretilirler. Sadece iki donanım aygıtını birbirine bağlayan veriyoluna "port" adı verilir. (örneğin AGP = Advanced Graphics Port). Bugün PC'lerimizde ISA, PCI ve AGP veriyolları bulunmaktadır. Anakartın üzerindeki farklı boyut ve renklerde, yan yana dizilmiş kart takma yuvalarından bunları tanıyabilirsiniz.

2 1.3 ISA (Industry Standard Architecture) Anakartınızın kenarına yakın yerde bulunan uzun siyah kart yuvaları ISA yuvasıdır. 17 yıldan beri kullanılan eski bir veriyolu mimarisidir. 1984'te 8 bit'ten 16 bit'e çıkarılmıştır. Ama bugün bile 8 bitlik kartlar olabilir. Orneğin bir ISA kartın, yuvaya giren iki bölmeli çıkıntısının sadece bir kenarında bağlantı bacakları varsa, bu 8 bitlik bir karttır. 90'lardan itibaren çoğu aygıt'ın daha hızlı PCI modeli çıktığından yavaş yavaş terkedilmeye başlanmıştır; hatta bugün ISA veriyolu olmayan anakartlar bile çıkmıştır. 1993'te Intel ve Microsoft, Tak Çalıştır ISA standardını geliştirmiştir. Böylece işletim sistemi ISA kartların konfigürasyonunu, sizin jumper'larla, dip svvitch'lerle boğuşmanıza gerek kalmadan otomatik yapmaktadır. Yeni çıkan PIII ve P4 anakartlarında genel olarak tercih edilmemekte P4 anakartlarda kullanılmamaktadır. 1.4 PCI (Peripheral Component Interconnect) 1993'te Intel tarafından geliştirilen bu veriyolu 64 bit'liktir ama uyumluluk problemlen nedeniyle uygulamada genelde 32 bit'lik bir veri yolu olarak kullanılır. 33 veya 66 MHz saat hızlarında çalışır. 32 bit ve 33 MHz PCI veriyolunun kapasitesi 133 MB/sn'dir. Anakartınızda PCI yuvaları ISA yuvalarının hemen yanında bulunur; beyaz renkte ve ISA'dan biraz daha kısadır. PCI veriyolu Tak Çalışır desteklidir. 1.5 AGP (Advanced Graphics Port) Sadece ekran kartları için çıkarılmış bir veriyoludur. Grafik ağırlıklı uygulamalar geliştikçe (örneğin 3 boyutlu grafikler, tam ekran video) işlemci ile PC'nin grafik bileşenleri arasında daha geniş bir bant genişliğine ihtiyaç doğmuştur. Bunun sonucunda grafik kartlarında ISA'dan bir ara veriyolu standardı olan VESA'ya, oradan da PCI'a geçilmiştir; ama bu da yeterli görülmeyince, grafik kartının işlemciye doğrudan ulaşmasını sağlayacak, ona özel bir veriyolu olan AGP 1997 sonunda geliştirilmiştir. AGP kanalı 32 bit genişliğindedir ve 66 MHz hızında çalışır. Yani toplam bant genişliği 266 MB/sn'dir. Ayrıca özel bir sinyalleşme metoduyla aynı saat hızında iki katı veya 4 katı daha hızlı veri akışının sağlanabildiği 2xAGP ve 4xAGP modları vardır. 2xAGP'de veri akış hızı 533 MB/sn olmaktadır. Ancak sistem veriyolu hızı 66 MHz ise, 2xAGP tüm bant genişliğini kaplayıp diğer aygıtlara yer bırakmayacağı için 66 MHz'lik anakartlarda 1xAGP kullanılır. 100 MHz anakartlarda bant genişliği 763 MB/sn'ye çıktığından 2xAGP ile uyumludur. AGP 4X : Günümüzde genelde kullanılan 4X modudur. Çoğu anakart üreticisi bu modu destekliyor ve anakartlarında bu teknolojiyi kullanıyor ve aynı zamanda tüm akran kartı üreticileri de bu teknolojiye ayak uyduruyorlar. Bu modda AGP veriyolu hızı 66 mhz den 100 mhz e çıkmıştır. Bunun pratikte 800 MB/Sn olarak hesaplanabilen bilen bir veri transfer hızıdır. Bu teknolojinin gelişmesiyle bu hız 1 GB/Sn'ye ulaşmıştır PORTLAR, KONNEKTÖRLER PC ile çalışırken kasa kapalı olduğundan anakartı görmeyiz ama çeşitli aygıtları bağlamak için kasanın arkasında yer alan girişler (portlar) doğrudan anakarta bağlıdır. Eski anakartlarda AT form faktörü kullanılırken bu portlar birer kablo aracılı ile anakart üzerindeki konnektörlere bağlanırdı; ama ATX form faktörü ile artık anakart ile bütünleşik. Yani anakartın bir kenarında bulunan bu portlar, tam kasanın arka kısmındaki boşluklara denk geliyor. Bu yüzden kasalar da anakart form faktörlerine uygun olarak üretiliyor. Anakartınız ve kasanız ATX formundaysa (artık tüm yeni PC'lerde öyle) kas nın arkasında tipik olarak bir klavye, bir fare portu, iki USB portu, iki seri pc (COM portu), bir paralel port (LPT Portu) göreceksiniz. Günümüzde klavye ve fare için artık PS/2 portu adı verilen küçül yuvarlak, 6 pinli portlar kullanılıyor. Aslında fare seri portu da bir adaptör yardımıyla kullanabilir (veya zaten seri kablolu fareler vardır), ama kendine ait bir port olması daha iyidir. Seri portlara genelde harici modemler bağlanır ama seri port kullanan başka aygıtlar da vardır (yedel leme cihazları, dijital kameralar gibi). Paralel porta ise yazıcı veya tarayıcı bağlanır. USB portlara neredeyse her tür hariç cihaz bağlanabilir. Ancak USB cihazla yeni yeni yaygınlaşmaktadır. USB'ni özelliği, seri ve paralel portlara göre çok daha hızlı olması ve USB aygıtlar üzerindeki yeni USB portları aracılığı ile uc uca çok sayıda cihazın zincirleme bağlanabilmesidir. Bunların dışında, anakart üzerine takılan (veya bütünleşik olan) grafik kartı, ses kartı, TV kartı, SCSI kartı gibi aygıtların portları da kasa arkasında yer alır. Anakart üzerinde, kasa içinden ulaşılabilen portlar da bulunur. Bunlar genel olarak iki adet IDE portu, bir disket sürücü portu, anakart ile bütünleşikse SCSI portudur. Bu portlara takılan yassı kablolar aracılığı ile anakartımıza sabit disk, CD sürücü, CD yazıcı, disket sürücü gibi dahili cihazları bağlarız. Bir IDE portuna bağlı kabloya, üzerindeki iki konnektör aracılığıyla iki cihaz bağlanabilir. Bunların dışında anakart üzerinde işlemciyi takmak için bir soket veya slot bulunur. Soket, yassı dikdörtgen şeklindeki işlemciler üzerinde iki düzlem üzerinde (enine ve boyuna) uzanan iğnelerin oturduğu yuvaya verilen addır. Günümüz anakartlarında PGA370 tipinde 370 iğneli Celeron işlemciler için PGA soketleri, AMD K6-2 ve K6-3 işlemciler için AGP ve 100 MHz sistem veriyolu desteği bulunan Super 7 soketleri, Cyrix (K6-2 ve eski Pen-tium

3 MMX işlemciler için) 66 MHz destekleyen Socket 7 tipi soketler bulunabilmektedir. Şu anda ise P4 işlemcilerin pin sayılarına göre 423pin ve 478pin socket yapıları mevcuttur. Slot ise, genişleme yuvalarına benzer, uzun ince dikdörtgen şeklindeki işlemci yuvalarına verilen isimdir. Pentium II, slot tipi Celeron ve Pentium III işlemciler için Slot 1, Xeon işlemciler için Slot 2 adı verilen modelleri bulunur. 1.7 ÖNBELLEK Bugün PC'lerde kullanılan tüm donanımlar 15 yıl öncesine göre çok daha hızlı. Ama her bir donanım bileşeninin hızı eşit ölçüde artmadı. Örneğin işlemcilerdeki performans gelişimi, sabit disktekilerden kat kat daha fazladır. Hani bir PC'nin gücü en zayıf halkası kadardır derler ya, işlemci ve bellek çok hızlı olsa da yavaş kalan bir sabit disk ile bu performans artışını tam anlamı ile yaşamanız mümkün değildir. İşlemci boş boş oturup kendisine bilgi gelmesini bekler. Tabii bunu önlemek için bazı ara çözümler geliştirildi. Örneğin yakın zamanda kullanılan bilgileri sabit diskten önbellek (cache) adı verilen bir birime aktarılması, işlemcinin ihtiyaç duyduğunda sık kullanılan bilgileri bu önbellek alanından alması.işte önbelleklemenin esası budur. Bir PC'de çeşitli bellek kademeleri vardır: birincil önbellek (L1 cache); ikincil önbellek (L2 cache); sistem belleği (RAM) ve sabit disk veya CD-ROM. Diyelim ki işlemci bir bilgiye ihtiyaç duyuyor. Önce gider, en hızlı bellek türü olan L1 önbelleğe bakar. Bilgi orada varsa gecikme olmaksızın bu bilgileri alır ve işler. L1 önbellekte yoksa L2'ye bakar ve buradaysa nispeten küçük bir gecikme ile bilgileri alır. Orada da yoksa önbelleğe göre daha yavaş kalan sistem belleğine, yine yoksa en yavaşları olan sabit diske veya CD-ROM vb. bilginin geldiği cihazlara bakar. L1 önbellek en hızlısıdır ve günümüz PC'lerinde doğrudan işlemci üzerindeyer alır. Bu önbellek genelde küçüktür (genelde 64K'ya kadar; Pentium III, Pentium II ve Celeron işlemcilerde 32K; AMD K6-2 ve K6-3 işlemcilerde 64K). L2 önbellek biraz daha yavaş ama biraz daha büyük olabilir. Pentium II ve III'lerde boyutu 512K'dır ve işlemci ile işlemci hızının yarı hızında haberleşir. İlk Celeron'larda yoktur; günümüz Celeron'larında boyutu 128K'dır ve işlemciyle aynı hızda haberleşir. AMD K6-2'lerde işlemci üzerinde değil, anakart üzerindeki bir yuvada 2GB'a kadar L2 önbellek bulunabilir ve veriyolu hızında (66 veya 100 MHz) haberleşir. AMD K6-3'de 256K önbellek bulunur ve işlemci ile aynı hızda haberleşir. AMD K6-3 L1 ve L2 önbelleği üzerinde bulundurduğu, aynı zamanda kullanıldıkları anakartlarda da sistem veriyolu hızında çalışan bir önbellek daha bulunduğu için 3. seviye (L3) önbelleği literatüre sokmuştur. 1.8 IRQ (KESME) (Inrerrupt Request) Bir süre PC kullanan herkes şu ünlü "IRQ çakışması" tabirini duyar. Peki nedir bu IRQ? Türkçesi "kesme"; yani işlemci bir işle meşgulken, bilgisayarın bir yerinden başka bir donanımdan işlemciye şöyle bir emir geliyor: "Benimle de ilgilen!" Yani işlemcinin işini böler. Tabii işlemci aynı anda çok sayıda işi birden yapabilir: Klavye ve fare kullanırken bir yandan ekrana gönderilen verileri işler, sabit diskten okuma yapar, modemin indirdiği dosyalara bakar vs. Ama işlemciye işini görmesi için ihtiyaç duyan bir aygıtın ona sinyal gönderebilmesi için özel bir hatta ihtiyacı vardır. İşte buna IRQ hattı adı verilir. PC'mizde 0'dan 15'e kadar numaralanan 16 IRQ hattı vardır. Bunlar şu aygıtlar için kullanılabilir ("default", yani pik aygıtın yanı sıra bu IRQ'yu kullanabilecek diğer aygıtlar parantez içinde verilmiştir) IRQ 0: Sistem saati. IRQ 1: Klavye IRQ 2: Programlanabilir IRQ (Modemler, COM3 ve COM 4 portları) IRQ 3: COM 2 portu (modemler, COM 4, ses ve ağ kartlan, teyp yedekleme birimlerini hızlandıran kartlar) IRO 4: COM 1 portu (modemler, COM 4, ses ve ağ kartlan, teyp yedekleme birirnlerini hızlandıran kartlar) IRQ 5: Ses kartı (LPT2, LPT3 - yani ikinci ve üçüncü paralel portlar - COM 3, COM 4, modemler, ağ kartlan, MPEG kartları, teyp yedekleme birimlerini hızlandıran kartlar) IRQ 6: Disket sürücü denetleyicisi (teyp yedekleme birimlerini hızlandıran kartlar) IRQ 7: LPT1, yani ilk paralel port (LPT2, COM 3, COM 4, modemler, ağ kartları, ses kartlan, teyp yedekleme birimlerini hızlandıran kartları IRQ 8: Gerçek zamanlı saat. IRQ 9: (Ağ kartları, ses kartları,scsi kartları, PCI aygıtlar, yeniden yönlendirilen IRQ2 aygıfları) IRQ 10: (Ağ kartları, ses kartları, SCSI kartları, PCI aygıtlar, ikinci ve dördüncü IDE kanalları) IRQ 11: (Görüntü kartları, ağ kartları, ses kartları, SCSI kartları, PCI aygıtlar, üçüncü ve dördüncü IDE kanalları) IRQ 12: PS/2 fare (Görüntü kartları, ağ kartları, ses kartları, SCSI kartları, PCI aygıtlar, üçüncü IDE kanalı) IRQ 13: FPU, yani matematik işlemci. IRQ 14: Birinci IDE kanalı (SCSI kartlar) IRQ 15: İkinci IDE kanalı (Ağ ve SCSI kartlar) Normalde bir IRQ'yu bir aygıtın kullanması gerekir; aksi halde işlemci şaşırır, yanlış aygıta yanlış zamanda cevap verebilir. işte buna IRQ çakışması denir. Bazen Windows Aygıt Yöneticisi bölü-münden donanım aygıtlarının kaynak değerlerini değiştirerek, bazen kartın yerini değiştirerek bu sorun çözülebilir (tüm genişleme yuvaları doluysa bazen de çözülemeyebilir). Aslında PCI Steering adı verilen bir yolla bir IRQ'nun iki PCI aygıt tarafından kullanılması mümkündür. Ama bunun için aygıtın ve sürücülerinin bu işlemi desteklemesi gerekir. Bu konunun detaylarına da Windows ile ilgili bölümümüzde değineceğiz.

4 1.9 DMA Kanalları Doğrudan bellek erişim (Direct Memory Access) kanalları sistem içinde çoğu aygıtın doğrudan bellek ile veri alış verişi için kullandığı yollardır. IRQ'lar kadar "ünlü" değillerdir, çünkü sayıları daha azdırve daha az sayıda donanımda kullanılırlar. Bu yüzden de daha az soruna yol açarlar. Bildiğiniz gibi işlemci PC'nin beynidir. Eski PC'lerde işlemci neredeyse her şeyi üstlenirdi; tabii, tüm donanım aygıtlarına veri göndermek ve onlardan veri almak işini de. Ancak bu pek verimli olmazdı; işlemci veri transferi ile ilgilenmekten başka işlemleri doğru dürüst yerine getiremezdi. DMA sayesinde bazı aygıtlar kendi aralarında veri transferi yapıp bu yükü işlemcinin üzerinden aldılar. DMA kanalları normalde yonga setinin bir bölümünü oluşturur. Bir PC'de 8 DMA kanalı bulunur ve 0'dan 7'ye kadar numaralandırılır. DMA'lar genelde ses kartları, disket sürücüler, teyp yedekleme birimleri, yazıcı portu (LPT1), ağ ve SCSI kartları, ses özelliği olan modemler tarafından kullanılırlar BIOS BIOS'un açılımı Temel Giriş Çıkış Sistemi'dir (Basic Input/Output System). PC'deki en temel seviye yazılımdır; donanım ile (özellikle de işlemci ve yongasetiyle) işletim sistemi arasında bir arayüz görevi görür. BIOS sistem donanıma erişimi ve üzerinde uygulamalarınızı çalıştırdığınız ileri düzey işletim sistemlerinin (Windows, Linux vs.) yaratılmasını sağlar. BIOS aynı amanda PC'nin donanım ayarlarını kontrol eder; PC'nin düğmesine bastığınızda boot etmesinden ve diğer sistem işlevlerinden sorumludur. BlOS da bir yazılımdır dedik; bu yazılım anakart üzerindeki BIOS yongası üzerinde tutulur. Eskiden BIOS bir ROM (Read Only Memory) idi. Yani sadece okunabiliyordu, üzerine yazılamıyordu. Daha sonra eklenen yeni donanımlara göre BlOS'ta güncelleme yapılmasının gerekmesi üzerine Flash BIOS adı verilen yazılabilir/güncellenebilir BIOS yongaları kullanılmaya başladı. Böylece kullanıcılar daha güncel bir BIOS sürümünü anakart üreticisinin Web sitesinden indirerek yükleyebilirler. 2 Pentium 4 SOKET 478-pin ANAKARTLAR BİLEŞENLERİ Şekil 2.1: Pentium 4 Soket 478pin Anakart 2.1 Anakart Yapısı Aşağıda şekil.1'de anakartın yapısı ve gösterilmiş ve anakart üzerindeki bileşenler alfabetik olarak sıralanmıştır. Bu bileşenlerin neler olduğu bu numaraların karşılarında verilmiştir.

5 Şekil 2.2: Anakart bileşenleri (D850MV Anakart bileşenleri) A AD1885 ses kodlayıcısı B Intel 82562ET PLC aygıtı (opsiyonell) C AGP konnektör (AGP Pro50 konnektör(opsiyonel)) D Arka panel konnektörleri E +12 V güç konnektörü (ATX12V) F Intel MCH (Kuzey Köprüsü) G mpga478 işlemci soketi H Donanım monitörü I RAMBUS Bankası 0 (RIMM1 ve RIMM2) J RAMBUS Bankası 1 (RIMM3 ve RIMM4) K Güç konnektörü L Disket sürücüsü konnektörü M IDE konnektörleri N Yardımcı güç konnektörü (opsiyonel) O SMSC LPC47M142 I/O kontrolcüsü (SMSC LPC47M132 I/O kontrolcüsü (opsiyonel)) P Ön panel konnektörü Q Batarya R Hoparlör S Intel 82802AB 4 Mbit FWH T Intel 82801BA ICH2 (Güney Köprüsü) U NEC mpd USB 2.0 ana kontrolcüsü (opsiyonel) V PCI bus'a kartlar eklemek için slotlar W CNR konnektörü (opsiyonel) Blok Diyagram Şekil 3'de Pentium 4 Soket 478pin Anakart'ın standart yapısının planını fonksiyonlarını daha ayrıntılı gösteren blok diyagramdır.

6 Şekil 2.3:Standart Blok Diyagram Şekil 4'de Pentium 4 Soket 478pin Anakart'a anakarta seçimlik olarak değişik standartlara göre anakartta olabilecek plan değişiklikleri gösterilmiştir. Bu blok diyagramda NEC firmasının NEC PD versiyon 2.0 USB Ana Kontrolcüsü eklenerek anakartın planlarının değişimi görülmektedir. Bu değişimde standart blok şemadaki standart USB birimi daha gelişmiş bir USB ara birimi olan USB 2.0 versiyonu ile geliştirilmiş ve ilave bir USB kontrolcüsü eklenerek USB porlarının değişimi gözlenmektedir.

7 Şekil 2.4: USB 2.0 versiyunun eklenmesiyle seçimlik anakart 2.2 Pentium 4 İşlemci Pentium cipset anakartlarda 2 GHz ve üstü işlemciler kullanılmaktadır.2 GHz altındaki işlemcilerin kullanılması anakarta zarar verecektir. Bu işlemciler 478 pinli 400MHz veriyolunu kullanılır ve 256 KB önbelleğe sahiptirler ve kullanılan anakart tek bir işlemci içindir.478 pin soketinde ki 400 MHz'lik sistem veriyolu tek bir Pentium 4 işlemciyi destekler. Bütün anakartlar işlemcilerin maksumum kullanabileceği limit olan önbellek düzeyine göre önbelleklenmişlerdir. Bu anakartlarda sadece ATX 12V desteği kullanılmaktadır. ATX 12V güç desteklerinin, Pentium 4 işlemci ve İntel 850 çipset için gerekli ek güç sağlayan iki güç bağlantısı vardır. ATX 12V güç desteğinin 20-pin ve 4-pin bağlantı soketleri anakart üzerindeki uygun konnektörlere takılır. Eski standart ATX'ten farklı olarak fazladan 4-pin bağlantı soketi kullanılmıştır. Eski standart ATX'lerin kullanılmasıda anakarta Pentium 4 işlemciye ve 850 çipsetine zarar verecektir Sistem Belleği Sistem Belleği Özellikleri

8 82850 MCH, 3.2 GB/s bellek bant genişliğini çift yoldan RAMBus bankaları için sağlar. Pentium çipsetli bu anakartta 4 adet RIMM soketi (her banka için 2 soket) bulunur ve aşağıdaki bellek özellilerini destekler. Tek ve Çift taraflı RIMM kanfigürasyonu Her banka için maksimum 32 Direct RAMBUS 128 MB (minimum) veya 256 MB (minimum)'dan 2 GB (maksimum)'a kadar hafıza konfigürasyonları Serial Presence Detect (SPD)'li konfigürasyon,seçenekli bellek işlemi için Suspend to RAM desteği ECC ve non-ecc desteği RIMM Modülleri Bütün RIMM modülleri soketleri dolduracak şekilde yerleştirilmelidir. Bankalardan bir boş kalmamalı her bankaya en az bir RIMM modülü takılmalıdır. Eğer yeterli RIMM modülü yoksa elimizde bankalarda ki boş kalan bitiş soketi kapatılmalıdır. Eğer RIMM modülleri buna göre yerleştirilmezse bilgisayar açılırken Power-On-Self-Test (POST) sinyal sesi duyulmayacaktır RDRAM Belleği Konfigürasyonu RDRAM bellek modüleri yerleştirilirken; 4 RIMM soketi iki banka şeklinde gruplanmıştır. - Bank 0 (Anakartta RIMM1 ve RIMM2 olarak etiketlenmiştir) - Bank 1 (Anakartta RIMM3 ve RIMM4 olarak etiketlenmiştir) RDRAM'lar RIMM1'e ve ve RIMM2'ye yerleştiriliken aynı hızda, aynı boyutta ve frekanslarda olup olmadıklarından emin olunmalıdır. RDRAM'lar Bank 0'a ilk olarak yerleştirilmelidir. Örneğin PC 600 ve PC800 RDRAM'lardan birisinden iki adet 64 MB RIMM modülü kullanılmalıdır. Eğer istenilen bellek konfigürasyonu, Bank 0'a yerleştirilerek oluşturulursa, Bank 1 iki devamlı RIMM ile doldurulmalıdır. Eğer hafıza birimi Bank 1'e yerleştirilirse, RIMM3 ve RIMM4'de yerleştirilen RIMM modülleri her birinin hızları birbiriyle aynı olmalı, aralarında uyuşmazlık olmamalıdır. Bank 0'da boyut ve sıklık önemli değildir. Örneğin 64 MB ve 192 MB gibi iki ayrı RIMM modülü kullanılabilir. Eğer ECC fonksiyonlarının kullanılması gerekirse bütün geliştirilmiş RIMM modülleri, ECC uyumlu olmalıdır. RDRAM Yoğunluğu: RIMM modülünün üzerindeki Dinamik RAM çipsetlerinin sayısı RAMBUS Teknolojisi 4 DRAM'li RIMM Kapasitesi 6 DRAM'li RIMM Kapasitesi 8 DRAM'li RIMM Kapasitesi 12 DRAM'li RIMM Kapasitesi 16 DRAM'li RIMM Kapasitesi 128/144 MBit 64 MB 96 MB 128 MB 192 MB 256 MB 256/288 MBit 128 MB 192 MB 256 MB 384 MB 512 MB Tablo 2.1: RAMBus teknolojisine göre RDRAM yoğunlukları ve kapasiteleri 2.3 Intel 850 Çipset Intel 850 çipset aşağıdaki bileşenlerden oluşur; Hızlandırılmış Hub Mimarisi (AHA) veriyollu Intel MCH AHA veriyollu Intel Intel 82802AB FWH MCH; sistem veriyolu, bellek veriyolu, AGP veriyolu ve AHA arabirimi için merkezi kontrolcüdür. ICH2; anakartın I/O yolları için merkezi kontrolcüdür. FWH;BIOS'un geçici olarak depolanmasını sağlar. Bu birleşim aşağıdaki şekildeki gibi çipset arabirimini oluşturur.

9 Şekil 2.5: Intel 850 Çipset blok diyagram Eğer USB 2.0 tercih edilirse, USB veriyolu NEC USB 2.0 kontrolcüsü ile yönlendirilir AGP AGP konnektörü sadece 1.5 V AGP kartları için ayarlanmıştır. Eski 3.3 V AGP kartları anakarta zarar verecektir. Bunun için 1.5V'la çalışan AGP grafik kartları kullanılmalıdır. AGP konnektörü mekanik olarak da eski 3.3 V AGP kartlarıyla uyumlu değildir. AGP ayarlama mekanizması için aşağıdaki şekle bakalım. Şekil 2.6: AGP kilitleme mekanizması AGP konnektörü, 1.5 V anahtarlamalı voltaj düzeyli (Switching Voltage Level - SVL) AGP kartları destekler. AGP Pro50 kartlar için uygun arabirim bulundurur ve ve bu kartları destekler. (50W maksimum güç harcaması vardır AGP Pro 50'de). Ayrıca 3.3 V AGP grafik kartları desteklenmemiştir ve eğer takılırsa sistemin açılması engellenecek ve sistem boot olmayacaktır. AGP; 3D uygulamaları gibi yoğun grafikli uygulamalar için yüksek performanslı br arabirimdir. PCI yerel veriyolu versiyonuna (Local Bus Spesification) Rev 2.1 dayanırken, AGP PCI veriyolundan bağımsız olarak çalışır ve grafik görüntüleme elemanları ile özel kullanımlar içindir. AGP, aşağıdaki özelliklerle grafik

10 verilerinin büyük bir miktarını kullanmakla PCI veriyolunun bazı sınırlılıklarının üstüne çıkar ve birçok grafik işleminin üstesinden gelir. o o Hafıza işlem gizliliğini saklayan Pipeline hafıza okuma ve yazma işlemleri Veriyolundaki adres ve verinin yaklaşık olarak %100 etkililiğini sağlar USB Bilgisayar sistemlerinde B sınıfı ihtiyaçları karşılamak ve tam hızlı USB ürünlerinin ihtiyaçlarını karşılamak için korumasız USB kablosu kullanılmalıdır USB 1.1 Intel 850 çipsetli anakatlar aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi 7 adet USB portuna destek verir. Güney köprüsü olan ICH2 kontrolcüsü dört adet port sağlar. Bu portlar şu şekildedir. Arka panel konnektörleriyle istiflenmiş PS/2 konnektörlerine bitişik iki port. CNR tak çalıştır kartlarıyla ulaşalıbilen bir port. SMSC USB Hub'tan gönderilen bir port. Onboard SMSC Hub 4 port sağlar. Arka panel konnektörleriyle istiflenmiş ve ses konnektörüne bitişik 2 port USB konnektörü ön paneline gönderilen iki port. Sekizden fazla USB elemanı için, dış Hub portlarından birine bağlanabilir USB 2.0 seçenekli anakartlar tamamen OHCI ve EHCI'yı destekler ve OHCI ve EHCI uyumlu sürücülerü kullanır. Bunun için USB 2.0 destekleyen işletim sistemi kullanılmalıdır.usb 2.0'ı Windows 2000 ve Windows XP desteklemektedir. Bundan önceki işletim sistemleri USB 2.0'ı desteklemez. Şekil 2.7: USB 1.1 Port konfigürasyonu USB 2.0 Üretim tercihine göre NEC PD USB 2.0 ana kontrolcüsü kullanılan USB 2.0'ı destekler. Port düzenleri şekil 2.8'deki dizayn edilmiştir. Bu dizaynda NEC PD USB 2.0 kontrolcüsü PCI veriyoluna bağlanmıştır ve 5 USB portuna kadar destek sağlanmıştır. o o Arka panel konnektörlerine eklenmiş ve ses konnektörlerine bitişik iki konnektöre yönlendirilmiştir. Diğer iki konnektör ise ön panel konnektörlerine gönderilmiş iki porttur. CNR tak çalıştır kartlarıylada bir adet daha port sağlanabilir. 5'den fazla USB aygıtları için, dış hub herhangi bir porta bağlanabilir. USB 2.0 seçenekli anakartlar tamamen OHCI ve EHCI'yi destekler ve OHCI ve EHCI uyumlu sürücüleri kullanır.

11 Şekil 2.8:USB 2.0 Port Konfigürasyonu IDE Konnektörler IDE Arabirimleri ICH2'nin IDE kontrolcüsünün bağımsız çalışabilen iki bağımsız birincil veriyolu ve IDE arabirimi vardır.aşağıdaki tablo IDE arabirimlerini ve hangi modları desteklediğini gösterir. IDE Modu Tanımlamalar Transfer Oranları Programlanabilir I/O (PIO) İşlemci Veri transferini kontrol eder 8237-stil DMA DMA işlemciyi yüklemekten kurtarır. 16 MB/s Ultra DMA - IDE veriyoluna DMA protokolü sağlar 33 MB/s ATA - 66 ATA Ana ve hedef geçitlerini destekler - IDE veriyoluna DMA protokolü sağlar - Ana ve Hedef geçitlerini izin verir. - Ultra DMA ile benzer özelliktedir. - Aygıt sürücülerü ile uyumludur - IDE veriyoluna DMA protokolü sağlar - Ana ve Hedef geçitlerini izin verir. 66 MB/s 100 MB/s'ye kadar okuma 88 MB/s'ye kadar yazma oranı Tablo 2.2: IDE modları ATA-66 ve ATA-100 hızlı zamanlayıcılardır ve yansımaları, sesi ve indüktif birleşmeyi azaltmak için özel Ultra ATA kablo gerektirir. IDE arabirimleri ATA aygıtları için tüm transfer modlarını destekler ve ATAPI (CD-ROM sürücüleri gibi) aygıtları destekler. BIOS mantıklı blok adreslemesi (Logical Block Adressing - LBA) ve artırılmış silindir ana sektörü (ECHS=Extended Cylinder Head Sector) çeviri modlarını sağlar. IDE arabirimleri sayesinde Laser Servo (LS-120) disket teknolijisi desteklenir.ls-120 sürücüsü, BIOS paket programını açılış(boot) olarak düzenler SCSI Hard Disk LED Konnektörü ve Çalışması SCSI Hard Disk LED Konnektörü, onbord IDE kontrolcüsüyle aynı olan LED'i kullanmak için tak-çalıştır SCSI kontrolcüsüne izin veren 1X2-pin konnektörüdür. Uygun işlem için, bu konnektör tak-çalıştır SCSI kontrolcüsünün LED çıkışına bağlanır. Veri okunduğunda veya yazıldığında, LED hem tak-çalıştır SCSI kontrolcüsünü hem de IDE kontrolcüsünü işaret eder Gerçek Zaman Saati, CMOS SRAM ve Batarya Gerçek zaman saati, günlük zaman saatini ve alarm özellikli çok zamanlı takvimi sağlar. Gerçek zaman saati, BIOS kullanımı için ayrılmış iki bankada arka - batarya CMOS SRAM'in 256 baytına enerji desteği sağlar. Anakart üzerindeki yuvarlak batarya (CR2032) gerçek zaman saatini ve CMOS hafızasının çalışmasını sürüdürmesi için enerji sağlar. Bilgisayar evdeki prize takıldığında bataryanın yaklaşık olarak 3 yıl ömrü vardır. Bilgisayar prize

12 takıldığında güç desteğinin yedek (standby) akımı bataryanın ömrünü artırır.saat bir yılda +13 dak/yıl veya -13 dak/yıl kadar bir toleransta değişme ihtimali vardır. Bu +13 dak/yıl veya -13 dak/yıl 25 derece sıcaklıkta ile 33 VSB değerinde olur. Saat, gün CMOS değerleri BIOS paket programında özelleştirilebilir. CMOS değerlerini BIOS paket programı kullanılarak fabrika ayarlarına dönüştürmek mümkündür. Eğer AC gücü ve bataryada bir sorun oluşursa CMOS'un geleneksel ayarları her zaman CMOS RAM'de bulunur Intel 82802AB 4 MBit FWH FWH aşağidaki özellikleri bize sunar; Sistem BIOS programı Anakart bilgilerinin saklanması ve güncellenmesi için korumayı çalıştıran yönetilebilir mantık ve sistem güvenliği. 2.4 I/O Kontrolcüsü SMSC LPC47M142 I/O kontrolcüsü anakartta şu özellikleri sunar; 3.3 V çalışması İki seri port Kapasiteleri artırılmış portlar (ECP=Extended Capabilities Part) ve gelişmiş paralel portu ve bir paralel port. PCI sistemleri için serileştirilmiş IRQ desteğiyle uyumlu seri IRQ arabirimi PS/2 fare ve klavye arabirimleri Bir 1.2 MB veya 1.44 MB disket sürücü için arabirim Programlanabilir uyandırma arabirimi içeren akıllı güç yönetimi PCI güç yönetimi desteği İki fan ölçme girişi USB Hub BIOS paket programı, I/O kontrolcüleri için birçok konfigürasyon seçenekleri sağlar. Eğer USB 2.0 seçeneği desteklenirse SMSC LPC47M132 I/O kontrolcüsü kullanılır. SMSC LPC47M132 I/O kontrolcüsü, SMSC LPC47M142 I/O kontrolcüsünün bütün özelliklerini kapsar ancak SMSC LPC47M142 I/O kontrolcüsünün USB Hub'ı yoktur Seri Port Intel 850 çipsetli anakartlarda arka panelde iki adet seri port konnektörü vardır. Seri portun NS16C550 uyumlu UART'sı, BIOS desteğiyle KBits/s hıza kadar veri transferi sağlar. Seri portlar; COM1 (3F8h), COM2 (2F8h), COM3 (3E8h) ve COM4 (2E8h) gibi adreslendirilerek görevlendirilmişlerdir Paralel Port 25-pinlik paralel port konnektörü arka panelde seri port çıkışları olan COM1 ve COM2 portları konnektörlerinin üstünde yer alır. BIOS paket programında, paralel port aşağıdaki modlara ayarlanır. Sadece Çıkış (PC-AT uyumlu mod) Tek yönlü (PS/2 uyumlu mod) EPP ECP Disket Sürücü Konnektörü I/O kontrolcüsü disket kontrolcüsü ile uyumlu bir disket sürücüsünü ve hem de PC-AT ve PS/2 modlarını destekler Klavye ve Fare Arabirimi PS/2 klavye ve fare konnektörleri anakartın arka panelinde bulunurlar. Bu konnektörlere +5V hatları, aşırı akım durumu azaltıldıktan sonra bağlantıyı yeniden kuran çoklu anahtar(polyswitch+) devresi ile muhafaza edilir. Klavye alt PS/2 konnektöründe, fare üst PS/2 konnektörüne bağlanır. Klavye veya fare çıkarılmadan önce veya takılmadan önce bilgisayar gücü kapatılmalıdır. Klavye kontrolcüsü aşağıdaki fonksiyonlara sahiptir;

13 AMI klavye veya AMI fare kontrolcü kodu içerir. Klavye ve fare kontrolcüsü klavye ve fare fonksiyonlarını sağlar. Gücü açma/kapama ve reset için şifre koruması sağlar.gücü açma/kapama ve reset şifresi BIOS paket programından ayarlanır ve isteğe bağlı olarak özelleştirilebilir. 2.5 Ses Sistemi ve Alt Sistemleri Anakarttaki ses sistemi şu özellikleri içerir. Sinyal gürültü oranı (S/N)=85 db için analog ve dijital mimari tasarımı vardır. APM 1.2 ve ACPI 1.0 (sürücü bağımlı) için güç yönetim desteği 3-D stereo gelişimi Ses sistemi aşağıdaki alt sistemleri ve arabirimleri destekler; ATAPI-stil konnektörler - CD-ROM - Yardımcı ses girişi Arka panel ses konnektöreler -Ses çıkışı -Ses girişi -Mikrofon girişi Intel 82801BA ICH2 Analog elemanları ADI1885 analog kodlayıcı Şekil 2.9: Ses sisteminin blok diyagramı Yardımcı Ses Girişi Konnektörü: 1x4 pin ATAPI-stil konnektör, iç ses elemanlarının sağ ve sol kanal sinyallerini ses alt sistemine bağlar. 2.6 LAN Alt Sistemi (Opsiyonel) Ağ arabirim kontrolcüsü alt sistemi, ICH2 (bütünleşik LA medya giriş kontrolcüsü) ve fiziksel katman arabirim elemanı içerir. LAN arabirimi aşağıdaki özellikleri içerir. o o o PCI veriyolu birinci arabirimi CSMA/CD protokol motoru Aşağıdaki fiziksel layer arabirim elemanlarını destekleyen seri CSMA/CD birimi 82562ET tümleşik LAN CNR veriyolundaki 82562ET/EM (10/100MBits/s eternet) CNR veriyolundaki 82562EH (1 MBit/sec Home PNA+) o PCI Güç yönetimi ACPI teknolojisini destekler PME# sinyali kullanarak uyku durumundan uyanmayı destekler Intel 82562ET PLC Elemanı Intel 82562ET aygıtı bütünleşik LED ile arka panel RJ-45 aygıtına arabirim sağlar. Bu fiziksel arabirim CNR konnektörü sayesinde sıra ile sağlanabilir. Intel 82562ET aşağıdaki fonksiyonları sağlar;

14 Temel 10/100 LAN bağlantısı Durumları gösteren LED sinyalli RJ-45 konnektör desteği Aygıtlar için tam uyumlu sürücü desteği ACPI desteği Programlanabilir taşınabilir başlangıç MAC adresleri içeren EEPROM kongfigurasyonu Tümleşik LED'li RJ-45 LAN Konnektör İki LED, RJ-45 LAN Konnektörünün içine yerleştirilmiştir. Tablo 2.3'de anakarta güç verildiğinde ve LAN alt sistemi çalışırken LED durumlarını gösterir. Tablo 2.3: LAN konnektör LED durumları CNR (Opsiyonel) CNR konnektör, Intel 850 çipsetin ses, modem, USB ve LAN arabirimlerini destekleyen arabirime bağlar. Şekil 2.9'da yükselteci arabirimi ve ICH2 arasındaki sinyal arabirimini göstermektedir. Eğer USB 2.0 seçeneği desteklenirse USB veriyolu, NEC USB 2.0 kontrolcüsünden gönderilir. CNR aşağıdaki arabirimleri destekler. AC'97 arabirimi; CNR kartındaki ses veya modem fonksiyonlarını destekler. Intel 850 çipsetli anakartlar CNR kartını kullanan 6 kanallı sesleri destekler. LAN arabirimi;plc'li aygıtlarla kullanım için 8-pin arabirim barındırır. SMBus arabirimi; CNR kartları için tak ve çalıştır fonksiyonlarını sağlar. USB arabirimi; CNR kartı için USB arabirimi sağlar. CNR konnektör; güç yönetimi ve CNR kartın çalışması için gereken güç sinyallerini bulundurur. Intel 850 çipsetli anakartlara çoklu kanal ses yükseltmesini desteklemeyen ses kodlayıcılı CNR kart takılırsa, Intel 850 çipsetli anakartları tümleşik ses kodlayıcıları kapalı olur. Bu sadece hem onbord ses alt sistemi hem de CNR'i olan Intel 850 çipsetli anakartlara uygulanır. Şekil 2.9: ICH2 ve CNR sinyal arabirimi 2.7 Donanım Yönetimi Alt Sistemi Donanım yönetimi özellikleri anakartların yönetimi için WfM uyumlu olmasını sağlar. Anakartın birçok donanım yönetimi özellikleri vardır. Bu yönetim özellikleri aşağıda verilmiştir. o o Fan denetimleri Termal ve voltaj denetlemeleri Donanım Denetleme Elemanı

15 Donanım denetleme elemanı düşük maliyet yürütme kapasitesi sağlar. Elemanın özellikleri şunlerı içerir. o o o o İç çevre sıcaklık duyumu İşlemcinin sıcaklığının direkt denetlenmesi için uzak sıcaklık diyot duyumu Düzeyleri aşağı veya yukarı, istenen değere getirmek için güç desteği denetlemesi (+5V, +3.3V, +25V, 3.3Vsb ve Vccp) SMBus arabirimi Fan Denetimleri I/O kontrolcüsü iki fan takometresi girişi sağlar. Denetleme ve kontrol 3. parti yazılımlar kullanılarak tamamlanabilir. 2.8 Güç Yönetimi Güç yönetimi bir çok düzeyde dizayn edilmiş ve tamamlanmıştır. Yazılım Desteği - APM - ACPI Donanım Desteği - Güç konnektörü - Fan konnektörleri - LAN uyandırma yeteneği - Anında kullanılabilirlik teknolojisi - USB'den uyanma yeteneği - PS/2 klavyeden uyanma yeteneği - PME# uyandırma desteği Yazılım Desteği Güç yönetimi için yazılım desteği şunları içeriri APM ACPI Eğer ACPI-Aware çalışma sistemi kullanılırsa, BIOS ACPI desteği sağlar. Aksi takdirde, APM desteği kullanımda olacaktır APM APM bilgisayarda enerji tasarrufu için standby modunu mümkün kılar. Standby modu aşağıda ki yollarla başlatılır; BIOS paket programını kullanarak periyodik zaman duraklatma (time-out) özelliği kullanır. Windows 98'deki standby menü seçeneklerine benzer özellikleri kullanır. Standby modunda, hard diskin spin sayılarını düşürerek ve VESA+ DPMS uyumlu monitörleri denetleyerek Intel 850 çipsetli anakartlarda güç harcamasını azaltır. Güç yönetim modu BIOS paket programından aktif veya deaktif olarak ayarlanabilir. Standby modundayken sistem gelen fakslar ve ağ mesajlarını gibi dış interruplara ve servis isteklerine cevap verme yeteneğine sahiptir. Her tuş ve fare hareket sistemi standby durumundan çıkarır ve hemen hemen monitöre gücü yeniden sağlar. BIOS fabrika ayarlarına getirildiğinde APM aktif (enable) konumdadır, ama sistem güç yönetimi özelliklerinin çalışması için APM sürücüsünü desteklemelidir. Örneğin;Windows, APM'in BIOS'da aktif edildiğini bularak güç yönetim özelliklerini destekler ACPI ACPI, bilgisayarın güç yönetimi ve tak ve çalıştır fonksiyonları üzerinden işletim sistemine direk kontrol sağlar. Intel 850 çipsetli anakartlarda ACPI'nini kullanımı, tam ACPI desteği sağlayan işletim sistemine ihtiyaç duyar. ACPI aşağıdaki özellikleri içerir;

16 Tak ve çalıştır (veriyolu aygıt listesinde) ve APM desteği (normalde BIOS'da bulunur) Bireysel aygıtların anakarta eklenmesi (bazı anakartlara eklemeler ACPI-Aware sürücüsüne ihtiyaç duyar), video görüntülemesi ve hard disk sürücülerinin güç yönetim kontrolünü sağlar. İşletim sisteminin bilgisayarı kapatmasını sağlayan soft-off özelliği için aktif(enable) seçeneğine sahiptir. Çoklu uyandırma işlemleri için destek sağlar. Tablo 2.4: Güç yönetimi ACPI modları Sistem Durumları ve Güç Durumları ACPI'nin altında, işletim sistemi, bütün sistem ve aygıtların güç durum geçişlerini gösterir. Kullanıcının tercihlerine göre aygıtların uygulamacılar tarafından nasıl kullanıldığının bilindiğine bağlı olarak işletim sistemi, aygıtları düşük güç durumlarının içine veya dışına koyar. Kullanılmayan aygıtlar kapatılabilir.işletim sistemi bütün olarak düşük güç durumunun içine koymak için uygulamalar ve kullanıcı ayarları bilgilerini kullanır Tak ve Çalıştır Güç yönetimine ek olarak, ACPI kontrol bilgileri sağlar ve böylece işletim sistemi tak ve çalıştırı kolaylaştırır. ACPI sadece diğer donanım konfigürasyon standartlarının kullanmadığı aygıtları düzenlemek için kullanılır. Örneğin, PCI aygıtları ACPI tarafından düzenlenmez Donanım Desteği Eğer LAN uyanma seçenekleri ve hemen kullanılabilir teknoloji özellikleri kullanıyorsa güç desteğinin uygun +5V durgun akımını sağladığından emin olunmalıdır. Emin olmamak güç desteğine zarar verebilir.standby akım ihtiyaçlarının toplamı, uyandırma (wake) aygıtlarının desteklenmesine ve üretim seçeneklerine bağlıdır. Intel 850 çipsetli anakartlarda birçok donanım yönetim özellikleri vardır.bunlar aşağıda ki gibidir; Güç konnektörü Fan konnektörleri LAN uyandırma (wake) yetenekleri Hemen kullanılabilir teknoloji özellikleri USB'den uyanma PS/2 klavyeden uyanma PME# uyandırma desteği LAN uyandırma yetenekleri hemen kullanılabilir teknolojinin +5V standby hattından güce ihtiyacı vardır. ACPI durumundan USB'den uyanmanın kullanımı tam ACPI desteği sağlayan işletim sistemine ihtiyaç duyar Güç Konnektörü Uzaktan açma/kapama'yı destekleyen ATX 12V uyumlu güç desteği ile kullanıldığında Intel 850 çipsetli anakartta güç konnektörü yazılım kontrolü yoluyla sistem gücünü kapatabilir. Sistem BIOS, işletim sisteminden doğru emir aldığında BIOS bilgisayar gücünü kapatır. Yazılımdan kapatma (soft-off) BIOS'dan aktif (enable) edilmesiyle;eğer bilgisayar gücü güç çıkışı veya güç bağlantısı tarafından interrupt edilirse güç devam ettiğinde, BIOS

17 konfigürasyonuna bağlı olarak bilgisayar ya açık yada kapalı duruma döner. BIOS paket programının güç menüsünde sonradan güç kesinti seçeneği kullanılarak bilgisayarın cevabı hazır hale getirilir Fan Konnektörleri Intel 850 çipsetli anakartlarda, sıcaklık algılayıcıları tarafından mukayese edilen sıcaklıklara göre fanları açmak ve kapamak için kullanılan sıcaklık kontrol sinyali için (Fan1 ve Fan2) iki fan konnektörü yerleştirilmiştir. Intel 850 çipsetli anakart sisteminin çevre sıcaklığı Fan1 ve Fan2 konnektörlerinin voltajını kontrol eden ayrı sıcaklık algılayıcıları tarafından termal olarak denetlenir. Eğer bu konnektörlere bağlanan fanlar takometre sinyalini sağlarsa algılayıcı fan hızını donanım denetim elemanına bildirir. Fanları kontrol eden sıcaklık algılayıcıları, sadece algılayıcı 36 derece (96.8 F derece)'ye ulaştığında güç açma ve kapamada BIOS tarafından başlama durumuna getirilir. Fanların algıları 31 derece (87.8 F derece)'ye düştüğünde fanlar kapanır. Bu, çevre hava algılayıcısı C derece civarında inip çıktığında fanların açılması veya kapanmasını engeller. Fanlar kapatıldığında, yavaşça döndüğü gözlenebilir çünkü algılayıcı 46 C derece (114.8 F derece)'ye ulaştığında fanın görev deviri %70'de başlar %100'e yükselir LAN Uyandırma Yetenekleri LAN uyandırma yeteneklerne güç sağlamak için +5V standby hattı, yeterli +5V standby akımı sağlayabilmelidir. LAN uyandırma yetenekleri tamamlanırken yeterli standby akımının sağlanmaması, güç kaynağına zarar verebilir. LAN uyandırma yetenekleri ağ aracılıyla bilgisayarın uzaktan uyandırılmasını aktif (enable) hale getirir. LAN alt sistemi PCI veriyolu ağ adaptörü, MII'da ağ trafiğini denetler. MP+ (Magic Paket+) yapısını bularak, LAN alt sistemi bilgisayarı açan uyandırma sinyalini bildirir. LAN uygulamalarına bağlı olarak, Intel 850 çipsetli anakartlar sadece ACPI ile ilgili olan LAN uyandırma yeteneklerini aşağıdaki yollar vasıtasıyla destekler; PCI 2.2 uyumlu LAN dizaynları için PCI veriyolu aracılığıyla PME# sinyali Bütünleşik LAN alt sistemi aracılığıyla CNR'lı LAN alt sistemi aracılığıyla Hemen Kullanılabilir Teknoloji Hemen kullanılabilir teknoloji için güç sağlamak için +5V standby hattı, yeterli +5V standby akımı sağlayabilmelidir. Hemen kullanılabilir teknoloji uygulanırken yeterli standby akımının sağlanmaması, güç kaynağına zarar verebilir. Hemen kullanılabilir teknoloji Intel 850 çipsetli anakartların ACPI S3 (suspend to RAM) uyku durumuna girmesi için aktif hale getirir. S3 uyku durumundayken bilgisayar kapalı, güç kaynağı fanı kapalı ve ön panel LED'i eğer çift renkli ise yanar-söner olarak görünür veya tek renkli ise kapalı olarak görünür. Uyandırma aygıtı veya olayı tarafından işaret edildiğinde sistem hızlı bir şekilde son bilinen uyanma durumuna döner. Intel 850 çipsetli anakartlar, PCI veriyolu güç yönetim arabirimi fonksiyonlarını destekler. Bu versiyonu destekleyen anakart üzerine eklenen kartlar güç yönetimine katılabilir ve bilgisayarı uyandırmak için kullanılabilir. Hemen kullanılabilir teknoloji kullanımı işletim sistemi desteği ve PCI 2.2 uyumlu anakarta eklenebilen kartlarına ve sürücülerine ihtiyaç duyar. Standby güç göstergesi LED'i gücün hala RIMM, PCI veriyolu, AGP ve CNR konnektörlerinde olduğunu gösterir;bilgisayarın kapalı olarak gözüktüğünde bile.

18 Şekil 2.10:Standby güç göstergesi LED'in yerleşimi 2.9 Intel 850 Çipsetli Anakartta Interruptlar Tablo 2.5: Interruptlar

19 2.10 PCI Interrupt Haritası PCI fonksiyonları PCI veriyoluna bağlanan aygıtlar arasına interruptların nasıl paylaşılabileceğini açıkça belirtir. Birçok durumda, interruptların paylaşılmasıyla eklenen gizliliğin küçük bir miktarı işlemlerin veya aygıtların transferlerini etkilemez. Bir aygıttan maksimum performans gerektiğinde ki bazı özel durumlarda, PCI aygıtı diğer PCI aygıtlarıyla interrupt paylaşmamalıdır. Aşağıdaki bilgiler anakarta eklenen PCI kartların interrupt paylaşımlarını engellemek için kullanılır. PCI aygıtları kendi interrupt gruplarını belirlemek için aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır. INTA;Sadece bir interrupt gerektiren bütün interrupt kartları burada sınıflandırılmıştır. Birden fazla interrupt gerektiren hemen hemen bütün kartlar için karttaki ilk interrupt INTA olarak katogorilenmiştir. INTB;Genel olarak, iki veya daha fazla interrupt gerektiren anakart üzerine yerleştirilen kartlardaki ikinci interrupt INTB olarak sınıflandırılmıştır. (Bu kesin bir gereksinim değildir.) INTC ve INTD; Genel olarak, anakart üzerine yerleştirilen kartlardaki üçüncü interrupt INTC dördüncü interrupt da INTD olarak sınıflandırılmıştır. ICH2'nin 8 programlanabilir interrupt isteği (PIRQ) giriş sinyali vardır. Bütün PCI interrupt kaynakları ya bütünleşik (onboard) yada anakarta eklenen PCI kartları, bu PIRQ sinyallerinden birine bağlanır. Bazı PCI interrupt kaynakları Intel 850 çipsetli anakartlarda elektriksel olarak birlikte bağlanır ve böylece aynı interruptı paylaşırlar. Tablo 2.6; PIRQ sinyallerinin Intel 850 çipsetli anakartlarda nasıl gönderildiklerinin bir örneğini göstermektedir. INTB kullanan kartın PCI veriyolundaki konnektör 3'e takıldığını farz edelim. PCI veriyolu konnektörü 3'de SMBus kontrolcüsü, ICH2 ses/modem ve AGP konnektörüne bağlı olan PIRQB'ye INTB bağlanır. PCI veriyolu konnektörü 3'e eklenen kart, bu bütünleşik interrupt kaynakları ile interruptları paylaşır. Tablo 2.6: PCI Interrupt haritası ICH2, PIRQ hattını içten IRQ sinyallerinden birine (3,4,5,6,7,9,10,11,12,14,15) bağlar. Genellikle PIRQ hattını paylaşmayan bir aygıtın tek bir interruptı olacaktır. Bununla birlikte bazı interrupt zorlama durumlarda iki ve daha fazla PIRQ hattının aynı IRQ sinyaline bağlanması mümkündür Konnektörler Sadece Intel 850 çipsetli anakartlarında arka panel konnektörleri ve ön panel USB konnektörünün aşırı akıma karşı önlemi vardır. Intel 850 çipsetli anakartlarda kalan iç konnektörlerin hepsi aşırı akım önlemli değildir ve sadece fanlar ve iç çevresel elemanlar bilgisayarın şasesindeki aygıtlara bağlanmalıdır. Bilgisayarın şasinin dışındaki aygıtlara güç vermek için bu konnektörler kullanılmamalıdır. Dış aygıtlara tarafından sunulan yüklerdeki uyuşmazlıklar bilgisayara, iç bağlantı kanallarına ve dış aygıtların kendisine zarar verir. Bilgisayardaki konnektörler aşağıdaki gibi gruplandırılabilir; Arka panel I/O konnektörleri - PS/2 Klavye ve Fare - USB (USB 1.1 ile 4 tane, USB 2.0 ile iki tane) - Paralel Port - Seri Portlar (2)

20 - LAN (Opsiyonel) - Ses (Ses Girişi, Ses Çıkışı, Mikrofon Girişi) İç I/O Konnektörleri - Ses (Yardımcı Ses Girişi ve ATAPI CD-ROM) - Fanlar (3 adet, gelişmiş anakartlarda 4 adet) - Güç (3 adet, İkisi standart biri Opsiyonel) - Kartlar (CNR, PCI ve AGP) - IDE (2) - Disket Sürücüsü - SCSI Hard disk aktivasyon LED'i Dış I/O Konnektörleri - Ön Panel Ses - Ön Panel USB - Yardımcı Ön Panel Gücü/Uyku/Mesaj Bekleme LED'i - Ön Panel (Güç/Uyku/Mesaj Bekleme LED'i, Güç Şalteri, Hard Disk aktivasyon LED'i, Reset anahtarı ve Ön Panel Güç LED'i) Arka Panel Konnektörleri Şekil 2.11 arka panel konnektörlerinin yerleşimini göstermektedir. Arka panel konnektörleri, PC'99 versiyonu ile uyumlu olarak renkli şekilde kodlanmıştır. Aşağıdaki şekil bilgileri kullanılan renkleri listeler. Şekil 2.11: Arka panel konnektörleri A PS/2 fare portu B ps/2 klavye portu C USB port D USB port E Seri port A F Paralel Port G Seri port B H LAN port(opsiyonel) I USB port J USB port K Mikrofon girişi L Ses çıkışı M Ses girişi Yeşil Mor Siyah Siyah Sarı Pembe Sarı Siyah Siyah Siyah Pembe Açık Yeşil Açık Mavi Eğer USB 2.0 seçeneği desteklenirse PS/2 portlarına bitişik USB portları yerleştirilmez.

21 Arka panel ses çıkışı konnektörü sadece kulaklığa ve gücü artırılmış hoparlöre güç sağlamak için dizayn edilmiştir. Eğer pasif (gücü artırılmamış) hoparlörler bu çıkışa bağlanırsa zayıf ses kalitesi oluşur İç I/O Konnektörleri İç I/O konnektörleri aşağıdaki fonksiyon gruplarına bölünmüştür; Ses - Yardımcı ses girişi - ATAPI CD-ROM Güç ve Donanım kontrolleri - Fanlar (3 adet, gelişmiş anakartlarda 4 adet) - ATX 12V - Ana Güç - Yardımcı Güç (Opsiyonel) Eklenebilir Kartlar ve Çevre Arabirimler - SNR (Opsiyonel) - PCI veriyolu (3 adet, gelişmiş anakartlarda 5 adet) - AGP - IDE (2) - Disket sürücüsü - SCSI Hard Disk aktivasyon LED'i Güç ve Donanım Kontrol Konnektörleri Şekil 2.12 güç ve donanım kontrol konnektörlerinin yerleşimin göstermektedir. Şekil 2.12 Intel 850 çipsetli anakartın kontrol konnektörlerini gösterir. Şekil 2.12: Güç ve Donanım Kontrol Konnektörleri A Fan 3 B Şase girinti C ATX 12V Güç D İşlemci Fanı E Fan1 F Ana Güç G Yardımcı Güç H Fan3

22 Bu anakartlarda sadece ATX 12V uyumlu güç kaynağı kullanılır. ATX 12V güç kaynaklarının Intel Pentium 4 ve Intel 850 çipset için gerekli ek güç sağlayan 2 güç bağlantısı vardır. ATX 12V güç kaynağının 20-pin ve 4-pin bağlantıları Intel 850 çipsetli karşılıklı konnektörlere bağlanır. Aksi takdirde anakart ve işlemci zarar görebilir. Standart ATX güç kaynağı kullanılmaz. Kullanmak, anakarta ve işlemciye zarar verecektir Eklenebilir Kartlar ve Çevre Arabirim Konnektörleri Şekil 2.13 Intel 850 çipsetli anakart için eklenebilir kartlar için konnektörleri ve çevre konnektörlerinin yerleşimini göstermektedir. PCI veriyolu konnektörleri için aşağıdaki özellikler mevcuttur; Bütün PCI veriyolu konnektörleri birincil veriyolu yeteneklidir. PCI veriyolu konnektörü 2'nin anakarttaki algılayıcı veri girişi için SMBus destekli PCI veriyolunda eklenebilir kartlar için aktif hale getiren SMBus sinyalleri vardır. Özel SMBus sinyallari aşağıdaki gibidir. - SMBus saat hattı Pin A40'a bağlanmıştır. - SMBus veri hattı Pin A41'e bağlanmıştır. Şekil 2.13: Eklenebilir Kartlar ve Çevre Arabirim Konnektörleri A CNR (Opsiyonel) B PCI Bus Konnektör 5 C PCI Bus Konnektör 4 D PCI Bus Konnektör 3 E PCI Bus Konnektör 2 F PCI Bus Konnektör 1 G AGP Konnektör H Disket Sürücü I Birincil IDE J K İkincil IDE SCSI konnektörü ve aktivasyon LED'i

23 AGP konnektörü sadece 1.5V AGP kartları için kilitlenmiştir. AGP konnektörüne Eski 3.3V AGP kartı takılmamalıdır. AGP konnektörü mekanik olarak eski 3.3V AGP kartları ile uyumlu değildir Anakartın Mekanik Yapısı Intel 850 çipsetli anakart ATX form faktörü şasesine uyması için dizayn edilmiştir. Şekil 2.14 Intel 850 çipsetli anakart için mekanik form faktörünü anlatmaktadır. Boyutlar inç'lerle (milimetre) verilmiştir. Dış boyutlar inç'e 9.60 inç'tir (304.48mm'ye mm). I/O konnektörlerinin yerleşimi ve montaj delikleri ATX versiyonu ile uyum içindedir. Şekil 2.14: Anakart Mekanik Boyutlar I/O Koruyucusu Intel 850 çipsetli anakartlar için arka panel I/O koruyucusu özel boyut ve materyal gereksinimlerini karşılamalıdır. Şekil 2.15'deki bağımsız I/O koruyucusu şasisinin kritik boyutlarını göstermektedir. Boyutlar inçlerle verilmiştir, inç toleransı vardır ( mm)

24 Şekil 2.15:I/O Koruyucusu pin Pentium 4 İşlemci ve Intel 850 Çipset Platformu 850 çipset dayanaklı sistem 0.13 mikron, 512 KB L2 önbellekli, 478-pin Intel Pentium 4 işlemcisinin çalışma platformunu geliştirilirken tecrübe, deneyler ve yapılan simülasyonlar çok önemlidir. Intel 850 çipsetli, 478-pin Intel Pentium 4 platformu en yüksek performanslı masaüstü platformdur. İşlemci, çipset ve hafıza, en iyi performans sistemini sağlamak için dengelenmiştir pin Pentium 4 Bu işlemcinin, bir önceki jenerasyon IA-32 işlemcilere göre performansını belirgin bir şekilde yükselten bir çok özelliği vardır. Intel NetBurst mikro-mimarisi varolan özelliklerdeki gelişmelere bir çok sayıda yeni özellikler katmıştır. Intel NetBurst mikro mimarisi özellikleri yüksek kanal tekniği, hızlı uygulama motoru, 400 MHz sistem veriyolu ve az miktarda ön bellek içerir.yüksek kanal tekniği teknolojisi, kanal tekniği derinliğini, işlemcinin daha yüksek çekirdek frekansa ulaşmasını sağlayan işlemcinin daha önceki versiyonlarına göre, iki kat daha fazladır.hızlı uygulama motoru, 2 tamsayı ALU'u ½ zaman süresinde birçok tamsayı yönergelerini uygulamayı sağlayan çekirdek frekansı işlemcide iki kez çalıştırmayı sağlar. 400 MHz sistem veriyolu 3.2 GB/sec veri transferini mümkün kılan 100 MHz sistem zamanını çalıştıran pompalanmış veriyoludur. Az miktardaki önbellek uygulaması, kod çözücüyü ana uygulama yolundan çıkaran, böylece performansı artıran yaklaşık 12K'lık kodu çözülmüş mikro çalışmaları depolayan 1.düzey önbellektir. Intel NetBurst mikro-mimarisindeki gelişmiş özellikler, gelişmiş dinamik uygulamaları, ve gelişmiş transfer önbelleklerini, gelişmiş kayar noktalı ve çoklu medya birimini ve (Streaming SIMD Extensions 2) SSE2'yi içerir. Gelişmiş transfer önbelleği, daha önceki mikro-mimarilerine göre artırılmış bant genişliği ile 2.seviye önbellek, 256 KB'tır. Değişken nokta ve çoklu medya birimi kaydedicileri 128 bit bant genişliğine getirilerek ve veri hareketi için ayrı bir kaydedici eklenerek geliştirildi. Son olarak SSE2, çift doğruluk kayar noktası, SIMD tamsayı ve

25 hafıza yönetimi için, 144 yeni talimat eklenmiştir. Bu işlemci platformu sadece tek bir işlemci konfigürasyonunu destekler. Intel Pentium III işlemcisinde bulunan aynı özellikler termal monitöre ek olarak 478-pin paketinde ki Intel Pentium 4 işlemcide de bulunur. 3.2 Intel 850 Çipset Intel 850 çipset iki ana parçadan oluşur. Bellek Kontrolcüsü (MCH) ve Intel ICH2. Bütün parçalar Hub arabirimi olarak bilinen Intel patentli arabirim yolu ile bağlanmıştır. Hub arabirimi parçalar arasındaki etkili iletişimi sağlamak için Intel 850 çipsetin içine yerleştirilmiştir. Ek donanım platform özellikleri, AGP 4X modu, Direct RDRAM, Ultra ATA/100,LPC (Low Pin Count) arabirimini, tümleşik LAN ve evrensel seri veriyolu (USB 1.1)'nu içerir. Platform ayrıca ACPI uyumludur ve sürekli açık, hazırda beklerken, uyku halindeyken, diskler uyku halindeyken ve bilgisayar kapalıyken ki güç yönetim durumlarını sunar. Uygun LAN bağlantısı kullanırken, platform uzaktan yönetim için uzaktan ağ yönetimi (Wake On LAN)'ı destekler Bellek Kontrolcüsü (Memory Controller Hub - MCH) MCH elemanı Intel 850 Çipset platformunda, işlemci arabirimini, Direct RDRAM arabirimini, AGP arabirimini ve Hub arabirimlerini sağlar. MCH, 615 küre OLGA paketindedir ve aşağıdaki fonksiyonlara sahiptir. 400 MHz transfer oranlı tek işlemciyi destekler. Çift Direct RDRAM kanalları, RDRAM'ın 400 MHz'de çalışmasını sağlar. 32 bit ana adreslemesini destekleyen tümleşik sonlu AGTL+ ana veriyolu temin eder. 4X SBA/data transferi ve 2X/4X hızlı yazma kapasiteli 1.5V'luk AGP arabirimi sağlar. Intel ICH2'ye 8-bit, 66 MHz 4X hub arabirimi sağlar Intel ICH2 Intel ICH2 sistemin geri kalan kısmı olan I/O alt sistemini destekler. Ek olarak geniş çapta kullanılan birçok I/O fonksiyonunu bütünleştirir. Intel ICH2, 360 küre EBGA paketindedir ve aşağıdaki fonksiyonları içerir. 6 PCI birincil elemanlarını destekler. 10/100 Mbit/s eternet ve 1 Mbit/s PDA destekli LAN kontrolcüsü desteği LPC arabirimi desteği FWH arabirimi desteği 82C54'lü zamanlayıcı desteği Ultra ATA 100/66/33 için destekli IDE kontrolcüsü desteği Dört USB portu için iki USB kontrolcüsü temin eder. REQ#/GNT# çiftleri, LPC DMA, F tipi DMA için destekli geliştirilmiş DMA kontrolcüsü sağlar. SMBus arabirimi Dış ses aktarımı ve CODEC telefonu için AC97 bağlantısı sağlar. 33 MHz'de PCI 2.2 veriyolu arabirimi, 133 MB/s maksimum transfer hızı. 3.3 Sistem Konfigürasyonu Şekil pin paketindeki Intel Pentium 4'ü kullanan profesyonel ve yüksek performansı masaüstü bilgisayarları için sistem konfigürasyonuna dayanan Intel 850 çipset ve tipik bir işlemciyi göstermektedir.

26 Şekil 3.1:478-pin paketindeki Intel Pentium 4'ü kullanan tipik bir sistem konfigürasyonu 3.4 Platform Bileşenleri ve Özellikleri Intel 850 Çipset Direct RDRAM Arabirimi Direct RDRAM arabirimi hem işlemciden hem de yüksek performans AGP grafik kontrolcüsünden en iyi performansı sağlamak için gerekli bant genişliğini sunar. MCH RDRAM arabirimi 400 MHz'lik işlem hızını destekler ve kilitli durumda işlem yapan çift Direct RDRAM kanallarını kullanarak teorik hafıza bant genişliğinin 3.2 GB/s'ni dağıtır. En büyük bant genişliği ile birleştirilerek RDRAM protokol kanal tekniği ile daha etkili veri transferi sağlanmıştır. RDRAM performans özelliklerine ek olarak bu yeni hafıza mimarisi geliştirilmiş güç yönetim yetenekleri sağlar. İşlemin güç düşümü modu Intel 850 çipsetli sistemin suspend-to-ram uyku durumunu desteklemesini sağlar. RDAM elemanlarının geliştirilmesiyle RIMM (RDRAM Inline Memory Modules)'ler geliştirilmiştir. RIMM hafıza modülleri yaklaşık olarak SDRAM DIMM'leri ile aynı yapıya sahiptir. 64 MB, 128 MB ve 256 MB Direct RDRAM teknolojileri Intel 850 çipsetli platformları tarafından desteklenir Hızlandırılmış Grafik Portu (Accelerated Graphics Port - AGP) AGP, yüksek performans, 3D grafikli görüntüleme kullanımlarında hedeflenen parça düzey bağlantısıdır. AGP, PCI veriyoluda ki gelişmelere veya bazı performans gelişmelerine dayanır. Intel 850 Çipset 4X modunda 1.5 V sinyallerini kullanan noktadan noktaya topolojisi için en iyi şekilde kullanılan AGP arabirimini çalıştırır. 4X mod 1066 Mbayt/s'lik en yüksek bant genişliğini sağlar Intel ICH2

27 Tümleşik LAN Kontrolcüsü Intel 850 Çipset tümleşik LAN kontrolcüsünün içindedir. Veri yolunun birincil yetenekleri aygıtın en yüksek seviye emirlerini yapmasını ve işlemcideki iletişim görevlerinin girişini durdurarak işlemcinin kullanımını yavaşlatan çoklu işlemleri çalıştırır. Intel ICH2, istenen segmenti hedeflemek için LAN bağlantı elemanlarının birçok seçeneği ile çalışır. Intel EH elemanı,pna 1 Mbit/s bağlantısını sağlar. Intel ET elemanı temel Eternet 10/100 bağlantısını sağlar. Intel EM elemanı Alert On LAN'ın esnekliği eklenerek Eternet 10/100 bağlantısını sağlar. Daha gelişmiş LAN çözümleri Intel veya PCI'a dayanan diğer ürün seçenekleriyle uygulanır Intel AC'97 6 Kanal Ses Desteği Ses kodlayıcısı (Audio Codec- AC'97) özellikleri ses kodlayıcısını (AC), modem kodlayıcısını (MC), ses/modem kodlayıcısını (AMC) veya hem AC hem de MC'yi bağlamak için kullanılan dijital bağlantıyı gösterir. Intel AC'97 özellikleri AC'97 dijital bağlantısı olarak da bilinen ses veya modem kodlayıcısı ve sistem mantığı arasındaki arabirimi gösterir. Intel ICH2 AC'97 (uygun kodlamalı) sadece ISA ses ve modem özelliklerinin yerini almaz ayrıca Intel AC'97 dijital bağlantısını birleştirerek bütün platform entegrasyonunu geliştirir. Intel ICH2 tümleşik Intel AC'97 dijital bağlantısını kullanmak maliyeti azaltır ISA'nın kaldırılmasını kolaylaştırır. Ses kodlayıcısı (AC) kullanarak Intel AC'97 dijital bağlantısı; maliyet etkinliği, yüksek kalite Intel 850 çipset platformunda tümleşik ses sağlar. Ek olarak Intel AC'97 soft-modem, modem kodlayıcısı (MC) kullanılarak tamamlanabilir. Birçok sistem seçenekleri Intel AC'97 tamamlanırken oluşur. Intel ICH2 tümleşik dijital bağlantısı birçok konfigürasyonda Intel ICH2'ye bağlamak için iki dış kodlayıcı sağlar. Birincil Ses (AC) Modem (MC) Ses/Modem (AMC) Ses (AC) Ses (AC) Ses (AC) İkincil Yok Yok Yok Modem (MC) Ses (AC) Ses/Modem (AMC) Tablo 3.1: Intel ICH2 kodlayıcısı seçenekleri Yukarıdaki tablodaki çeşitlilik değişik ülkelerdeki telefon sistemlerindeki farklılıkları için modem tamamlamaları olarak algılanabilir. Ayrı dizaynlar kullanılarak ses kodlayıcıları (AC) anakart üzerinde olabilir ve modem kodlayıcıları da (MC) yükselticiye yerleştirilebilir. Intel AC'97 dijital link bağlantısı da geliştirilmektedir. Tamamlanmış tekli kodlayıcı ile veya AMC ile hem ses hem de modem, dış portların bulunduğu arka panelin yanındaki konnektöre yönlendirilebilir. Intel ICH2'deki dijital bağlantı, ses ve modem için bağımsı PCI fonksiyonlu çift kodlayıcıyı destekler ve Intel AC'97 Rev 2.1 uyumludur. Mikrofon girişi, sağ ve sol ses kanalları, yüksek kaliteli iki hoparlör düzeni için dizayn edilmiştir. Suspend'deki uyandırma zili ise uygun modem kodlayıcı ile desteklenmiştir. Intel 850 çipsetli platform, PCM ses çıkışının altı kanalına kadar desteğiyle ses yeteneklerini genişletir. Altı kanal ses, tam ses etkisi için ön sol, ön sağ, arka sol, arka sağ, merkez ve woofer'dan oluşur Düşük Pin Toplama Arabirimi (LPC) Platformda süper I/O aygıtı LPC arabirimi kullanır. LPC süper I/O elemanı geleneksel I/O elemanları ile aynı özelliklere sahiptir. Klavye ve fare kontrolcüsü, disket sürücü kontrolcüsü, seri ve paralel portları içerir. Standart Süper I/O özelliklerine ek olarak, tümleşik oyun portu seçimliktir, çünkü Intel AC'97 arabirimi oyun portları için destek sağlamaz. ISA sesli sistemde oyun portu tipik olarak ses kartında bulunur. 15. pin oyun port konnektörü ve iki kumanda kolu ve iki-tel MPU-401 MIDI arabirimi sağlar Ultra ATA Ultra ATA saatin her saykılında ikiden fazla veri transfer ederek yolu hard diske kadar genişletir. Net etki, maksimum patlama veri transferi oranı disk sürücüsünden, 16.6 MB/s'den 100 MB/s'ye kadar artırmasıdır. Hard disk sürücüsü üreticileri PC platformunun geri kalanlarıyla bu oranı pazarlamak için daha yüksek performanslı ürünler sağlamışlardır (daha hızlı işlemcilerin, hafızanın ve grafiklerin gereksinimleri için daha hızlı hard diskler). Ultra ATA Protokol, Intel 850 çipsetli sistemlerin özellikle ardışık işlemler sırasında veriyi daha hızlı almasını sağlar. Intel 850 çipsetli sistemlerin yeni kullanıcıları, Ultra ATA tarafından sağlanan geliştirilmiş transfer hızının sonucu olarak sistemlerini ve uygulamalarını daha az zamanda açacaklar. Şimdiki geliştirilmiş disk sürücü teknolojisi eski disk sürücü protokolünün sınırlarını (16.6 MB/s) en iyi biçimde kullanır. Daha yüksek performans gelişmeleri sürücü üreticileri daha hızlı veri akımı üreten ürünler çıkardığında ortaya çıkacaktır. Intel ICH2; Ultra ATA/33, Ultra ATA/66 ve Ultra ATA/100 protokol transfer oranlarını destekler. Ultra ATA/66 ve Ultra ATA/100, Ultra ATA/33 düzeniyle benzerdir ve uyuşabilir eleman sürücüsü olarak tasarlanmıştır. Ultra ATA/66 mantığı 66MHz'de zamanlanmıştır ve her iki zaman diliminde 16-bit'lik veri taşıyabilir (Maksimum olarak 66 Mbayt/s transfer eder) ve Ultra ATA/100

28 protokolü 100 MHz'de zamanlanmıştır ve her iki zaman diliminde 16-bit'lik veri taşıyabilir (maksimum olarak 100 Mbayt/s transfer eder) Evrensel Seri Veriyolu (Universal Serial Bus - USB) Evrensel Seri Veriyolu (USB), bilgisayara işlem girişini ve harici bağlantıları kolaylaştırır. USB versiyonu USB elemanlarının bütün PC harici birimleri, konfigürasyonu otomatik bulmak için tek konnektör tipini ve veriyolunda sağlanan transfer çeşitlerinin taslağını çıkarır. Intel 850 çipsetli platformda, Intel ICH2 iki USB ana kontrolcüsünü tamamlar. Ana kontrolcüler toplam 4 USB portunun sebep olduğu iki ayrı USB portu merkez Hub'u içerir Platform Yönetimi Intel 850 çipset platformu, sistemi yönetmek için ve sistemin toplam maliyetini düşürmek için dizayn edilmiş olan bir çok fonksiyon sunar. Bu sistem yönetim fonksiyonları, hataları belirtmek, sistemi teşhis etmek dış mikro kontrolcülerinin yardımı olmadan sistem kararlılığını yeniden sağlamak için dizayn edilmiştir. Interrupt (Kesme) Kontrolcüsü: Intel 850 çipsetli platformlarda Intel ICH2'nin interrupt yetenekleri 8 PCI interrupt pinine kadar ve PCI 2.2 mesajlı interruptlar için desteği geliştirir. Ek olarak, Intel ICH2, sistem veriyolu interrupt dağıtımı desteğini sağlar. TCO Timer: Intel ICH2 programlanabilir TCO zamanlayıcısını tamamlar. Bu zamanlayıcı sistem kilitlenmelerini ortaya çıkarmak için kullanılır. Zamanlayıcının ilk bitişi, sistemin yazılım kilitinden kurtulmak için kullanılabilecek SMI#'yı üretir. Processor Present Indicator: Intel ICH2 resetten sonra ilk girişi getirmek için işlemci için aygıtları kontrol eder. Eğer işlemci ilk girişi getiremezse, Intel ICH2 en düşük frekans çarpanında GPIO'ya sinyal vererek ve sistemi tekrar çalıştırma yeteneğini sağlar. ECC Hata Tanımlayıcısı: ECC hatası bulunduğunda mesajlardan birini Intel ICH2'ye gönderir. MCH, Intel ICH2'ye hem SMI#, SCI hem de SERR# interruptlarını üretmesini sağlar. Function Disable: Intel ICH2 aşağıdaki fonksiyonların çalışmama yeteneğini sağlar. Intel AC'97, modem, Intel AC'97 ses, IDE, USB veya SMBUS. Birkez çalıştırılmadığında, bu fonksiyonlar daha sonra, I/O, hafıza veya PCI konfigürasyonlarının yerine bakmaz. Ayrıca, hiçbir interrupt veya güç yönetim olayları bu disable edilen fonksiyonlarda üretilmez. Intrude Detect= Intel ICH2, sistem durumu açılarak aktif hale getirilen anahtara bağlanabilen INTRUDER#, giriş sinyali sağlar. Intel ICH2 aktif INTRUDER# sinyaline bağlı olarak TCO interrupt veya SMI# üretmek için pragramlanır. SMBus: Intel ICH2, SMBus kontrolcüsünü tamamlar. SMBus, RIMM'leri ve termal problar da ki seri olmayı ortaya çıkarma gibi yanal fonksiyonlarını yönetmek için bir arabirim sağlar. İkincil arabirim ayrıca ek platform yönetilebilirliğini çalıştırmak için kullanılır. Bu arabirim, sistem güç durumu, hazırda bekleten zamanlayıcı ve sistem statülerini saplar ve sistem reseti ve diğer platform mesajlarını gönderir. Alert-On-LAN: Intel ICH2, Alert-On-LAN'nı destekler. TCO durumuna (beklenmeyen durumları, termal durumları, işlemcinin açılmaması) karşıt olarak Intel ICH2 SMLink'i üzerinden sıkı kodlanmış mesajları gönderir. 3.6 Pentium 4 ve Intel 850 Çipsetlerin Yapısal Planları Pentium 4 Yapısal Planı Aşağıdaki şekilde işlemcinin yapısal planını gösterir. Bu şekil Intel Pentium 4'ün üst perspektifindendir.

29 Şekil 3.2: Pentium 4 mpga 478-pin soket planı Intel 850 Çipsetlerin Yapısal Planı Aşağıda şekil 3.3'de ve Şekil 3.4'de Intel 850 çipset parçaları için yapısal planları gösterir. Bu planlar ilk planlardır ve değişikliği uğrayabilirler. Intel 850 Çipsetteki pinler çıkıntıları ve küresel çıkıntılar mekanik versiyonlara göre değişiklikler gösterebilir. Şekil 3.3: Intel 850 çipset MCH soket planı yapısı

30 Şekil 3.4: Intel 850 çipset ICH2 soket planı yapısı 3.7 Platform Elamanlarının Yerleşimi ve Dizilimi Bu bölümde, Intel 850 çipset platformunun parça yerleşimi ve diziliminin bir örneği, ATX formundaki masaüstü platform sunulmuştur Platform Parça Yerleşimi Şekil 3.5'de 478-pin paketli Pentium 4 işlemci ve Intel 850 çipsetli masaüstü anakart sistemi için genel parça yerleşimini gösterir. Parça yerleşimi için kullanılan varsayımlar tablo3.2'de verilmiştir. Tablo 3.2: Katmanlar ve Form faktörü

31 Şekil 3.5: Form Faktörü Anakart Katmanları Şekil 3.6'da ve şekil 3.7'de sistem için 6 katman dizilimi gösterir. Sadece referans içindir ve gerçek anakartta dizilim, aşağıdaki hususlara bağlı olarak değişiklikler gösterir. Katman 2 ve 3, 2X'den daha büyük olan mesafe katman 2'de ki sinyaller ve katman 3'de ki kanallar, katman 3'de ki kanallara dik olarak gönderilir. Eğer katman 2'deki kanallar, katman 3'de ki kanallara gönderilmeye uygun değilse, katman 2 ve katman 3 arasındaki uzaklık 4X'den daha büyük olmalıdır.. Standart via'lar 14 mil boşlukta 26 mil delik çapındadır. Şekil 3.6: 6 Katmanın dizilimi

32 Şekil 3.7:Katmanların ATX form faktörü için dizilim örneği