BÂZI MÜSLÜMAN BİLİM ADAMLARI VE ÖN RÖNESANS DÖNEMİ

Transkript

1 Kültürümüz ün Altın Sayfaları ndan ADAMLARI VE ÖN RÖNESANS DÖNEMİ Yeni Türkiye de Bilim Ve Teknoloji (Hikmet) Heyecânı

2 2 BİZİM KÜLTÜRÜMÜZ Giriş Cumâ dergisinin Ağustos 1993 târihli sayısında Prof. Dr. Mehmet Altan'la yapılan bir röportaj var. "Batı eğer bize müdâhale etmeseydi, biz kendi Kültürel dokumuz içerisinde gelişirdik. Bizi geri bıraktıran kapitalizmdir. Kapitalist ekonomi olmasaydı biz kalkınan bir ülke olmaz mıydık?" şeklindeki soruya karşı Sayın Altan, orada şunları söylüyor: "O zaman doğaya egemen olduğumuz konuları teker teker sıralamak lâzım. Tek bir ölçü vardır. Bu ölçüden bakılmadığı vakit, bu tartışmanın içinden çıkılmaz. İnsanlığa hangi katkıda bulundun? Penisilini mi buldun? İnsanlara önceden depremi haber veren âleti mi îcat ettin?" Sayın Altan'ın bu cevâbından insan, ilk plânda şunları anlıyor:

3 3 Biz Türkler, kendi Kültürel dokumuz içerisinde iken bir şeyler yapamadık ki... Bu Kültür bize ne verdi? İnsanlığa hizmet eden hiç bir buluşumuz yok... O hâlde sözünü ettiğimiz kendi Kültürümüz yeterli değil..." Ben şahsen bu cevâbı okuduğumda ilk anda bunları anlamıştım. Sayın Altan'ın bu cevâbında yanıldığını zannediyorum. Gerçekte, durum onun söylediklerinden çok farklıdır: Bu gün çoğumuz bütün bilimlerin kaynağının Batı olduğu inancı içindeyiz. Neden? Çünkü şimdiye kadar bize hep böyle öğretilmiş... Geçmiş Kültürümüz ün altın sayfalarından haberimiz yok Bir TV programında Sayın Erbakan'ın, bu konuda gazeteci Sayın Mehmet Barlas'a vermiş olduğu şâheser cevâbı da burada tekrar hatırlatmak isterim:

4 4 Seçimler esnâsında bir TV programında Mehmet Barlas, Erbakan hocaya hitâben: "Hem Batı'ya karşısınız hem onların yaptığı otomobile biniyor ve onların ilmini kullanıyorsunuz. deyince, Hoca ona şâheser bir cevap vermişti. Erbakan'ın cevâbı aşağı yukarı şöyleydi: "Siz İlim Târihi ni de bilmiyorsunuz!.. Batılılara o otomobili yapacak ilmi biz öğrettik, biz!.. Sonra siz yanlış kapı vurdunuz. Almanların Leopar tanklarının mühendisliğini ben yaptım, ben!.." Bu iki örnekten, bâzı aydın geçinenlerin bile gerçekten İlim Târihi hakkında hiç bir şey bilmedikleri görülmektedir. Bu bakımdan burada, kendi Kültürümüz ün ne olduğunu bizzat Batılıların ağzından tescil ettikten sonra, o Kültürümüz sâyesinde o zaman doğaya egemen olduğumuz konuları teker teker sıralayarak kaybolmuş gerçekleri su yüzüne çıkarmaya çalışacağım. Önemli Bâzı Batılıların Sözleri

5 5 Bilim Târihi'nde derinleştikçe görülmüştür ki, Milletimiz in ve Orta Çağ'daki bilimin, günümüz bilimine, Mühendislik ve Teknoloji sahâsına yaptığı katkı %65 civârında bulunmaktadır. Konuyu fazla uzatmamak için bâzı Batılı Bilim adamlarının bu konuda söylemiş oldukları sözler özetle şöyledir. Bu şu sözleri ibretle okuyunuz 1 : Batılı Brifoult, deney metodunu Avrupa'ya Roger Bacon ın sunmamış olduğunu ancak onun İslâm İlim Ve Metodu nu Avrupa'ya nakledici olduğunu, İslâm Medeniyeti nin modern Dünyâ ya en büyük hediyesinin ve yardımının ilim olduğunu söylemekte, en büyük zaferlerin kazanılışına sebep olduğu alanın ise, Tabiat İlimleri yle ilim zihniyetinin teşkil ettiğini ifâde etmektedir. Fransız Matematik Ve Târihçi si Libri ( ), "Târihten Müslümanları silecek olursanız, ilmî Rönesansımız asırlarca geri kalır." demekte, Gustav Lebon: "Avrupa'nın kara bir barbarlık içine daldığı bir devrede, Bağdat ve Kurtuba gibi, İslâm'ın hüküm sürdüğü 1 Döven, Ş., Müslüman İlim Öncüleri Ansiklopedisi, Yeni Asya Yayınları, 1984.

6 6 iki büyük merkez, parlak nûrlarıyla dünyâ yı aydınlatan bir medeniyetin ocaklarıydı. " demektedir. Bu açıklamaları, Sedillot un ( ): "Dokuzuncu asırla 13. asır arasında Dünyâ nın en geniş edebiyat dâirelerinden biri teşekkül etmiştir. Birçok kültür mahsulleri, kıymetli keşifler, fikrî faaliyetlerin ne derece mükemmel olduğunu göstermektedir. Bu mükemmellik Hıristiyan Avrupa üzerinde de tesirini gösterdi. O kadar ki, bu Müslümanların her hususta bizim hocalarımız olduğu hakkındaki görüşe haklılık kazandırmış olabilir." şeklindeki sözleri ile Prof. E. F. Gautier in: "Rönesans'ın ilk kekeleme anları öyle bir devreye rastladı ki, barbarlıktan uyanmakta olan Avrupa, İslâm Medeniyeti'ne bitkin bir hürmetle bakmaktaydı. Taklidi imkânsız bir örnek karşısında cesâretini kaybeden Batı'nın kolları sarkıyordu." "Yalnız Cebir i değil, diğer Matematik ilimlerini de, Avrupa kültür dâiresi, Müslümanlardan almış olduğu gibi, Batılılar Orta Çağ Karanlığı nı yaşarken Müslümanlar 9. asır ile 12. asır arasında Ön Rönesans Dönemini yaşıyorlardı. Avrupa daki Rönesans, kaynağını Ön Rönesans Dönemi nden almıştır.

7 7 bugünkü Batı Matematiği gerçekten İslâm Matematiği nden başka bir şey değildir." biçimindeki sözleri ve Ernest Renan'ın: "İçimde derin bir eziklik duymadan, Müslüman olmadığıma teessüf etmeden aslâ bir câmiye girmedim." ifâdesi teyit etmekte, Prof. Jaques Risler ise: "Rönesans ımızın Matematik hocaları Müslümanlar dır 2." demektedir. Bâzı Önemli Müslüman Bilim Adamları Lavoisier Prensibi, Câbir bin Hayyan'ın 14. asırda tercüme edilen kitabından, Geylusak Prensibi 17. asırda tercüme edilen kitabından, Nevton Prensibi, 19.yüzyılda istifâde edilen kitabından alınmıştır 3. Cardano un, dünyâ nın 12 dâhîsi arasında gösterdiği Câbir bin Hayyan 4 ( ) laboratuvarında ilk sunî hücreyi yapmıştır 5. 2 Döven, Ş., Müslüman İlim Öncüleri Ansiklopedisi, Yeni Asya Yayınları, Necmettin, E., İslâm ve İlim, Furkan Yayınları, Temiz, M., Câbir Bin Hayyan, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, YA DA Işık, A., Kimyânın

8 8 Matematiği ve sıfırı Avrupa'ya Harizmî 6, ( ), hediye etmiş, Ttrigonometri yi Müslüman ilim adamları Kurucusu: Câbir Bin Hayyan, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi: Cabir Bin Hayyan 5 Döven, Ş., Müslüman İlim Öncüleri Ansiklopedisi, Yeni Asya Yayınları, Kocadurmuşoğlu, R., El-Harezmî ve Çalınan Türk Târihi, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi:

9 9 geliştirmiş, Gıyâseddin Cemşid (Cemşid bin Mes ud bin Mahmud et-tabib el Kaşî, ) 7 bir derecenin Muhammed bin Musa el-harezmî 7 Cemşid bin Mes ud bin Mahmud et-tabib el Kaşi, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi:

10 10 sinüsünü olarak daha o zamanlar hesaplamıştır. Aynı bilim adamı pi sayısını olarak sonuçlandırmıştır. Newton'a atfedilen Binom Açınımı nı Ömer Hayyam 8, (?-1123), bulmuş, Diferansiyel Hesâbı, Newton'dan evvel Sâbit bin Kurra (?-901) ele almıştır. Gyaseddin Cemşid 8 Gölpınarlı, A., Ömer Hayyam ın Hayâtı, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, YA DA Anonim, Ömer Hayyam'in Hayati Ve Dörtlükleri, En Son Erişim Târihi:

11 11 Geometriyi aritmetiğe ilk defâ uygulıyan Dekart değil, Sâbit bin Kura dır. Ondalık sayıyı bulan, bu konuda ilk eser veren Gıyâseddîn Cemşid (?-1429) olmuş ve virgülü de ilk defâ o kullanmıştır 9. Ömer Hayyam 9 Hunke, S., Avrupa nın Üzerine Doğan İslâm Güneşi, Sayfa 107, (Orijinal adı: Allahs Sonne überdem Abendland-Unser arabisches Erbe. Çeviren: Servet Sezgin, Bedir Yayınevi, 1972).

12 12 Ahmet bin Mûsâ nın (-878) 10 Harika Düzenler adlı eserinde çizilmiş 1000 kadar otomatik kontrol sistemi vardır. Onun, her modern ev kadınının ve her köylünün vazgeçemeyeceği, günlük pratik hayatta kullanılacak, o zaman için birer fantâzi îcat gibi görünen, en basitinden en 10 Anonim, Ahmet Bin Mûsâ El Acil,, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi: Ahmet Bin Mûsâ

13 13 karışıklarına kadar değişen çeşitli âletler, çok üstün bir zekâ ile tertiplenmiş teknik oyuncaklar yaptığını biliyoruz. Her defâsında bir miktar su akıtabilen testiler, sıvıların izâfî yoğunluklarını hesaplayan kaplar, ihtiyâca göre ayrı veyâ karışık su akıtabilen şişeler, fitilleri yandıkça kendi kendine çıkan, içlerine otomatik şekilde yağ akan, rüzgârda sönmeyen lâmbalar onun buluşlarıdır. Onun, su muayyen bir seviyeye vardığında vereceği otomatik işâretlerle sulamanın tamamlandığını belirten düdüklü âletler, dâimâ değişik şekillerle su fışkırtan fıskiyeler ve su sanâtının en çeşitli türlerini yaptığını; suyu, otomatik düzenlerde bu günün mühendisinin elektriği kullandığı gibi kullandığını da biliyoruz 11. Bu günkü lazer mühendisliğinin temelindeki bilim adamının İbni Hezem'in olduğunu, optik ilminin temellerini İbni Hezem'in ( ) attığını, "Görüntüler Kitabı" ile Roger Bacon ( ), Kepler ( ), ve Leonardo ( ) gibi bilginlere çalışmalarında rehber olduğunu da herkes bilmektedir Hunke, S., Avrupanın Üzerine Doğan İslâm Güneşi, Sayfa 107, (Orijinal adı: Allahs Sonne überdem Abendland-Unser arabisches Erbe. Çeviren: Servet Sezgin, Bedir Yayınevi, 1972). 12 Döven, Ş., Müslüman İlim Öncüleri Ansiklopedisi, Yeni Asya Yayınları, 1984.

14 14 Sesin fiziksel îzâhının ilk defâ Farabî 13 ( ) tarafından yapıldığı, ilk torna tezgâhının İbni Kara 14 (?- 13 Vikipedi, Farabî, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi: Farabî 14 Anonim, Osmanlida Teknoloji, Alındığı İnternet Elektronik Adresi,

15 ) tarafından kurulduğu, 880 de İbni Firnas ın 15 uçağın öncülüğünü yaptığı, Firnas'tan sonra ilk uçuş denemesinin İsmail Cevherî 16 ( ) tarafından yapıldığı, Hazerfen Ahmet in yüzyılda gazasız ilk uçuşu başardığı ve Galata Kulesi nden Üsküdar'daki doğancılara uçtuğu, ilk füze denemesinin 4. Murat Zamânında Lagarî Hasan Çelebi tarafından başarıldığı 18, Er- Râzi 19, Birûnî 20 ve En Son Erişim Târihi: Anonim, Osmanlida Teknoloji, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi: Anonim, İlk Uçan İnsan ve Uçuş Denemeleri, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi: Vikipedi, Hezârfen Ahmed Çelebi, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi: Döven, Ş., Müslüman İlim Öncüleri Ansiklopedisi, Yeni Asya Yayınları, Bayhan, N., İlmin Gerçek Sahipleri (İLMİ YARIŞMA), Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi:

16 16 Ebû Bekir Muhammed el-râzi 20 Karaosmanoğlu, Y., Asrın İlim Güneşi: El-Bîrûnî, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi:

17 17 Hazinî nin 21 yerçekimi ile uğraştıkları, Râzî nin boşlukta çekimin ispatını yaptığı, ayrıca Hazinî nin terâzîler hakkında bilgi verdiği ve havanın yoğunluğunu hesaplamış olduğu, rüzgârın hızıyla hava yoğunluğu arasındaki El-Bîrûnî 21 Karaosmanoğlu, Y., Asırlara Işık Tutan Bir Âlim: Abdurrahman el-hazinî, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi:

18 18 bağıntıyı Toriçelli den ( ) önce bulmuş olduğu, Galile den ( ) evvel İbni Yunus un 22 sarkacı saate uyguladığı, atomdaki enerjiden ilk bahsedenin Câbir bin Hayyan ( ) olduğu, gökkuşağı olayını Dakart'tan 22 Yeni Rehber Ansiklopedisi, İbn-i Yûnus, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi: İbn-i Yûnus

19 yüz yıl evvel îzah edenin Kudbeddin Şirâzî 23 olduğu, havan topunu ilk kullananın ise, Fâtih Sultan Mehmet olduğu, Dünyâ nın çevresinin 9. ve 10. yüzyılda Mûsa Kardeşler 24 tarafından ölçüldüğü, Güneş yüzeyindeki 23 Altın, M., Gözümüzün algılayabildiği için her şeyi ışık sayesinde algılayabildiğimizi biliyoruz, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, YA DA Altay, S., İslâm Alimlerinin Fiziğe Katkıları, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi: Anonim, Benî Mûsâ (Ahmed, Muhammed ve Hasen bin Mûsâ), Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi: Mûsa Kardeşler

20 20 lekelerin keşfinin ve ekliptik eğimin ilk doğru hesâbının Fargânî 25 tarafından yapıldığı, Fargânî nin Astromi alanındaki eserlerinin Avrupa'da tam 700 yıl ders kitabı olarak okutulduğu, Battânî'nin 26 hazırladığı Sabiî Cetvelleri adındaki Astronomi cetvellerinin, Kopernik ( ) devrine kadar Avrupa'da temel kabul ediliği, Battânî nin Güneş yılını bu günkünden sâdece 2 dakika 24 sâniye farklı hesapladığı, hâlbuki Eski Mısırlı âlim Batlamyus un (Ptoleme) bir Güneş yılının 260 gün olduğunu zannetmiş olduğu, İslâm âlimi el-battânî nin ise, bir Güneş yılının 365 gün 5 saat 46 dakika 22 sâniye olarak hesapladığı, Bitrucî nin 27, 13. yüzyılda gezegenlerin sürüklendikleri dış merkezli dâirelere âit teoriyi çürüterek Kopernik'e yol göstermiş olduğu, Câbir bin Eflâh'ın yüzyılda 25 Unat, Y., Fergânî'nin "Astronominin Özeti ve Göğün Hareketlerinin Esasları" Adlı Astronomi Eseri, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi: Karaosmanoğlu, Y., Astronomide Bir Öncü:El Battânî, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi: İslâm Ans., BİTRÛCİ - XlI yüzyılda yaşayan Endülüslü astronomi âlimi, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, YA DA İslâm Ans., Ebû İshâk Nûrüddîn el-bitrûcî el-işbîlî, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi: Yeni Rehber Ansiklopedisi, Câbir Bin Eflah, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi:

21 21 yıldızların yer ve açıklıklarını ölçen Azimut Kadranı nın Avrupa'da ancak 300 sene sonra Alman Astronom Regiomontanus tarafından aynı modele uygun olarak yapıldığı, İbni Bâtutâ Seyâhatnâmeleri nin ( ) birer Târih ve coğrafya şâheserleri oldukları, Evliyâ Çelebi'yi ( ) ise herkesin tanıdığı, Kristof Kolomb un ( ) Amerika'nın varlığını, İbni Rüşt'ün 29 eserlerinden öğrendiği bugün bilinen gerçekler arasındadır 30,31. Ayrıca, burada Kristof Kolomb un gemide isyan çıkaranlara karşı söylediği şu sözlerini nakletmeden geçemeyeceğim: "Öyle çıkışmayın, böyle söylemeyin!.. Ben devamlı olarak Batıya gidildiği zaman yeni karalara rastlanacağı fikrini ve bilgisini Müslümanların kitaplarından okudum. Bu karaya mutlaka varacağız. Çünkü Müslümanlar yalan söylemezler 32." 29 İslâm Tarihi Ans., İbn-İ Rüşd, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi: Döven, Ş., Müslüman İlim Öncüleri Ansiklopedisi, Yeni Asya Yayınları, Hunke, S., Avrupanın Üzerine Doğan İslâm Güneşi, Sayfa 107, (Orijinal adı: Allahs Sonne überdem Abendland-Unser arabisches Erbe. Çeviren: Servet Sezgin, Bedir Yayınevi, 1972). 32 Döven, Ş., Müslüman İlim Öncüleri Ansiklopedisi, Yeni Asya Yayınları, 1984.

22 22 Yine şunları da biliyoruz: Birunî 33 de Amerika'nın varlığından söz etmektedir. Vascoda Gama ya, ( ), Dünyâ turunda İbni 33 Karaosmanoğlu, Y., Asrın İlim Güneşi: El-Bîrûnî, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi: Birunî

23 23 Mâcit isimli bir Müslüman denizci yol göstermiştir. Pirî Reis'in, ( ), haritası bu gün herkese şaşkınlık vermektedir. İdrisî ( ) günümüzden 800 sene önce, zamanımızın Dünyâ haritalarına benzer haritalar çizebilmiştir. Mürsiyeli İbrâhim'in Pirî Reis'ten 52 sene önce çizdiği Akdeniz haritası bugünkü ölçülere tıpa tıp uymaktadır 34. İbni Baytar ın ( ) 1400 civârında bitki ve ilâcı anlatan eseri 16. yüzyıla kadar kaynak eser olmuştur. Sosyoloji ilmini İbni Haldun, ( ), kurmuştur. O, ünlü Mukaddime siyle birçok Batı'lıya öncülük etmiştir. Yıllardır yükselmek için kendi Kültürümüzü atıp Batı Kültürü ile haşır-neşir oluyoruz. Ne elde ettik? Durum meydanda değil mi? Sayın hocamız Prof. Dr. Ayhan Songar'ın, Batı'ya Yönelme nin 100 Yıllık 34 Döven, Ş., Müslüman İlim Öncüleri Ansiklopedisi, Yeni Asya Yayınları, 1984.

24 24 Bilânçosu diyerek verdiği tablodan şu bir kaç örneğe bakarak düşününüz: 1892'de kilometrekare yüz ölçümü, 1992'de kilometrekare defâ küçülen vatan toprağı 'de donanmamız Dünyâ 3.'sü 'de Dünyâ 32.'si defâ gerileyen donanmamız 'de 1 dolar 0.3 lira 'de 1 dolar 7010 lira defâ küçülen paramız 'de dış borç lira 'de lira defâ büyüyen dış borç... Burada, rahmetli Ayhan Songar'ın "Batı'nın 100 yıldır uyuttuğu yarı aydınlara ve hâlinden bihaber kitleye ilânen tebliğ olunur." şeklindeki görüşüne katılmamak mümkün değil... Endülüs Emevî Devleti 781 yıl İslâm Kültürü ile yaşamış ve bu müddet zarfında Avrupa'ya ışık saçmıştır. Fransız fizikçisi Pierra Curin, İslâm Kültür ve Medeniyeti ile ilgili yapmış olduğu bir değerlendirmede:

25 25 "Endülüsten bize 24 kitap kaldı, bu sâyede uzaya gittik. Endülüs'teki İslâm kütüphânelerini yakıp yıkmasaydık, şimdi galaksilerde şehirler kurup yaşıyor olacaktık..." diyerek İslâm Kültürü nün ne demek olduğunu en veciz bir şekilde dile getirmiştir. Başkaları bizim Kültürümüz ün Dünyâ yı aydınlattığını gâyet güzel bir şekilde biliyor da, biz daha kendi kendimizi tanımış değiliz. Nerden nereye gelmişiz? Bu, böyle kendi kendimizi inkâr ederek şahsiyetsizlik boşluğunda yok oluşumuz değil midir? Bütün bu başarı ve çalışmaları bugün bilerek sâdece gurur duymak da artık yetmiyor ama gücümüzü artırmak ve şahlandırmak için, yeni hamlelerimizi, ancak bu gerçekleri bilerek, bu târihî potansiyel değerlerimiz üzerine inşâ etmek zorundayız. Son söz olarak, Müslümanların bu başarılarının sebebi neydi? sorusuna iki cümle ekleyelim:

26 26 Yukarıda değinilen Müslümanların bu başarılarının sebebi, akıl ve mantıklarını ilahi ölçülere göre kullanmalarıydı diyebiliriz.

27 27 AKIL VE MANTIK Öz Şimdi, kalitesiz ve karışık bilgi birikimlerinin Müslümanların eksikli akılları tarafından işlenmesiyle, kalitesiz sonuçlara varılmasının sorumluluğunu, İslâmî bilgi, değer yargıları ve inanışlarına bağlayanlara ne demeli? Bu haksızlığı yapanların ya samîmiyetlerinden ya da zekâlarından şüphe etmek gerekmiyor mu? Çocuklar günahkâr doğar. diyen, bir kültürden hayır gelir mi? Eşin kıskanılmasını yok eden ve kısırlık meydana getiren domuz etinin yenilmesinde mahzur görmeyen bir kültürden başka ne beklenir? Eşimi paylaşmak istiyorum diye gazetelere ilâna çıkılmasına kadar bozulan ve Kızımla birlikte olmak, mantığa daha yakın, bunda ne var. diyecek kadar bozulmuş bir kültürde hiç gerçek mânevî değerlerden bahsedilebilir mi? Bundan dolayı, Batılıların akılları,

28 28 insanları mutlu edebilecek sonuçlar üretmekten yoksun kalmaktadır. Bu yüzden Batı insanı, ahlâken çökmüş durumdadır. Biz Müslümanlar olarak inancımız odur ki, insanlığa faydalı bilgi ürünleri çıkarabilmemiz için, akıllarımızın işleyeceği malzemenin İslâmî bilgi, değer yargıları ve inanışları yanında, Erken Rönesans Dönemi inde olduğu gibi, en az onlar kadar hattâ daha fazla maddî bilgiden (bilim ve teknolojiden) oluşması gerekiyor. Bu da gençlerimize tahsilleri boyunca gerçek bilgi ve değer yargılarının verilmesine bağlıdır. İnsanlar, içinde aklen en olgun olanı, ahlâken en güzel olanıdır (Hadis) Resûlullah (SAV ) buyurdu ki, Tavırları güzel ve sempatik bir adamdan size bir haber gelirse, siz asıl onun aklının güzelliğine bakınız. Çünkü bu insan, aklının, seviyesine göre yapıp ettiklerinin karşılığını görecektir (Hadis) Allah ile kullar arasındaki kanıt (hüccet) Peygamber dir. Kullar ile Allah arasındaki kanıt ise akıldır(hadis). Resûlullah (SAV) şöyle buyurdu: demektir. SAV kısaltması, Sallâllâhü Aleyhi ve Sellem - Allah O na salât etsin.

29 29 Ey Ali! Cehâletten daha çetin bir yoksulluk ve akıldan daha faydalı bir mal yoktur (Hadis) Aklı tam olmadıkça kişinin Müslümanlığı sizi yanıltmasın! (Hadis) Akıl ve Mantık Aklı doğru olmayanın dini de doğru olmaz (Hadis) Kişi, ilmi ve aklı sâyesinde kurtulur (Hadis) Akıl îmandandır (Hadis) Hak dinin yeri akıl sâhipleridir. Elmalılı Akıl, Allah ın (CC ) insanlar için, beyni çalıştırarak ruh ve kalbin cevheri içinde yarattığı, duyu organları ile bile duyulamayan şeyleri anlayabilme özelliğine sâhip olan, mânevî bir nûru ve bir nîmetidir. Aklın görevi, akıl yürütüp düşünmek, değerlendirme yapıp bilgi ve inanç birikimine göre sonuç çıkarmaktır. CC kısaltması, Celle Celâlühû - O nun şânı çok yücedir. demektir.

30 30 Akıl, sebeplerle sebeplerin meydana getirdiği sonuçlar arasındaki ilgiyi idrak ederek (algılayarak), eserden müessire (örneğin, sanat eserinden o eseri yapana) veyâ müessirden esere (meselâ, sanat eserini yapandan yaptığı esere) ya da müessirin (eseri yapanın) iki eserinin birinden bir diğerine intikal (geçiş) eder. Aklın bu intikâline (geçişine) mantık denir. Mantığın kusursuz kurulabilmesi, mantık sâhibinin, maddî ve mânevî bilgi birikimi ile orantılıdır. Bilgi okumakla çoğalır. Onun için OKU emri ile başlaması, Kültürümüz ün kusursuzluğunun başka bir delîlidir. Başka bir açıdan mantık, gerçeği (hakîkati) ararken vâsıta ile delil arasındaki tutarlılığa âit zihnî işlemlere ilişkin geçişlerdir. Bunlardan hangilerinin doğru ve hangilerinin yanlış yola çıktığını görerek analiz edip değerlendiren ve sonucu bir rapor olarak sunan ise akıldır. Mantığın (intikalin-geçişin) üç çeşidinden bir tânesi, bilhassâ bütün ilimlerin her birinin fiilî uygulamasının yapıldığı bir karşılaştırmadır. Bu karşılaştırma, çoğuldan tekile (tümden gelim), bir cinsten bir türe ya da bir türden bir ferde geçiş şeklinde yapılır. Alak Sûresi, âyet 1: Yaratan Rab binin adıyla oku!

31 31 İşte akıl ve mantık sâyesinde duyu organlarıyla duyulan bir eserden, onun hissedilemeyen müessiri (sebebi ya da yapanı) anlaşılabilmektedir. Aklın böyle bir sonuca varması, beynimizde canlanan tasavvurları, düşünceleri, arzûları seçip mantık kurallarına göre, eşyâ ve hâdiseler arasındaki müşterek noktaları bulup tespit ve tahlil etmesiyle olur. Bu bakımdan akıl, Allah ın (CC) yarattığı gerçekleri, mantığı kullanarak bulma vâsıtasıdır. Akla takılan hayatî soruların doğru cevaplarının bulunması, öyle kolay bir şey olmasa gerektir. Örneğin, Bu Dünyâ ya niçin geldik? sorusunun gerçek cevâbının bulunması için yapılacak işlerden birincisi, gerçek bir ilim birikimine sâhip olmak, ikincisi deney ve gözlemi iyi kullanmak, üçüncüsü ise akıl vâsıtasıyla elde edilen ilmî sonuç ve delilleri, oluşan mantık kurallarıyla, inceleyerek karar vermektir. Bunlar, böyle söylendiği gibi basit şeyler değildir. Bu sebeple, bu meziyetlere sâhip olan ilim adamı ya da âlimler İslâm da üstün bir yere sâhiptirler. Kültürümüz de (İslâm da) bu nedenle ilim adamlarının derecesi çok

32 32 üstündür. Âlimin mürekkebi şehidin kanından üstündür. hadîsi bunun bir delîlidir. Akıl büyük bir nîmettir. Bu nîmetin büyüklüğü, en kolay bir şekilde akılsızlar görüldüğü zaman anlaşılıyor. Düşünmek, karar vermek, iyiyi kötüden ayırabilmek, olumlu işler yapabilmek, hep akıl nîmetiyle mümkün olmaktadır. Peygamberimiz (SAV ) Efendimiz demiştir ki: Allah ın ilk yarattığı akıldır. Akıl, Allah ın her emrine kendini teslim (inkıyad) etti. Sonra Allah: İzzet ve celâlim için senden daha değerli bir şey yaratmadım. Seninle verir, seninle alırım. Seninle mükâfatlandırır, seninle cezâlandırırım. buyurdu 35. Hz. Âişe (RAh ) vâlidemiz Resûlullah a sordu: SAV kısaltması, Sallâllâhü Aleyhi ve Sellem - Allah O na salât etsin. demektir. 35 Hadis. İhyâ-İ Ulûmid-Din, Cilt 1, Sayfa 211. RAh kısaltması, Radiyallâhü Anha - Allah ondan râzı olsun. demektir.

33 33 Yâ Resûlullah! İnsanlar dünyâda ne ile üstünlük kazanırlar? Resûlü Ekrem: Akıl ile buyurdu. Hz. Âişe tekrar: Herkesin değeri ameliyle ölçülmez mi? diye sorunca, Resûlullah (SAV) buyurdular: Yâ Âişe! Onlar akıllarından fazla bir şey yapabilir mi? Allah ın verdiği akıl nispetinde amel ederler. Sonra amellerine göre mükâfâtlandırılırlar 36. İmâm-ı Rabbânî (RhA ) in Mektûbât ında herkesin amellerinden alacağı sevâbın akılları nispetinde olduğunu söylemesi, Peygamberimiz (SAV) Efendimiz in bu hadîsine dayanmaktadır. 36 Güzel, R., Aklı kullanabilmek, Zaman, Rahmetullâhi Aleyh - Allah ın rahmeti üzerine olsun! demektir.

34 34 Aklın Kullanılması Eğer arkadaşın: Hem akıllı ve hem de çalışkan ise takdir et! Akıllı ve tembel ise îkaz et! Akılsız ve çalışkan ise dikkat et! Hem akıllı ve hem de tembel ise terk et! Akıl, maddî ve mânevî gerçek birikimlerle kullanılırsa, hem kendisi ve hem de insanlık için faydalı sonuçlar üretebilir. Günümüzde, her şeyin akıl ile çözülebileceğine kuvvetle inanıldığı halde, ne gariptir ki, çoğu insanın yaptıkları akılla îzah edilebilir değil Örneğin içkinin sağlığa zararlı olduğu bilindiği halde, sen onu hele bir yasaklamaya cüret et! İnsanların söylemediği kalmıyor Demek ki, sırf akıllı olmak yetmiyor. O aklı iyi işlerde kullanabilmek, işletebilmek için gerçek bilgilere gerçek inançlara ve ayrıca eğitime (doğru dürüst bir terbiyeye) ihtiyaç vardır. Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi:

35 35 Aklı iş göremez biçime sokmamak için, onu aşırılıklardan, bâtıl adetlerden ve şartlanmışlıklardan da korumak gerekiyor. Dinimiz de akla verilen değer büyüktür. Allah ın (CC) Kur an da müşriklere, Siz hiç düşünmez misiniz? anlamında akla vurgu yapması 37, 38, 39, 40, bu değer dolayısıyladır. Akıllı insanın davranışı konusunda şu hâdise, çok güzel bir örnektir: Atina da hâkimin biri, ölüm döşeğinde iken yardımcı hâkimi çağırıp der ki: -Ben artık ölüyorum, hâkimliği sana bırakıyorum. 37 Hud Sûresi, âyet 51: "Ey kavmim! Bu iş için sizden bir ücret istemiyorum. Benim ecrim ancak beni yaratana âittir. Artık akıllanmayacak mısınız?" 38 Nahl Sûresi, âyet 12: Geceyi, gündüzü, Güneş i ve Ay ı sizin hizmetinize O verdi. Bütün yıldızlar da O'nun emrine boyun eğmişlerdir. Şüphesiz ki bunda aklını kullanan bir toplum için ibretler vardır. 39 Enbiyâ Sûresi, âyet 66-67: (İbrahim) dedi: "O halde, Allah'ı bırakıp da size hiçbir fayda ve zarar veremeyecek olan putlara mı tapıyorsunuz? Size de, Allah'ı bırakıp taptıklarınıza da yazıklar olsun, siz hâlâ akıllanmayacak mısınız?" 40 Kasas Sûresi, âyet 60: Size verilen şeyler, dünyâ hayâtının geçim vâsıtası ve debdebesidir. Allah katında olanlar ise, daha hayırlı ve daha kalıcıdır. Hâlâ buna aklınız ermeyecek mi?

36 36 -Ben nasıl yapabilirim efendim? -Hiç merak etme! Eğer bir akıllı ile bir deli arasında dâvâ olursa, akıllıyı dinler, karârı ona göre verirsin! İki deli gelirse, zâten mübaşir senin haberin olmadan onların işini halleder. -Peki efendim! Ya iki akıllı gelirse, ne yapayım? -Olacak şey mi? Ben kırk yıllık hâkimim. Daha hiç iki akıllının birden geldiğini görmedim 41. Aklın Kısım ve Vasıfları Büyük beyinler fikirleri, orta beyinler olayları, küçük beyinler ise kişileri konuşur. Hyman Rickover Akıl, nedensellik (kozalite-sebep) kânununu uygulayarak Allah ın (CC) varlığını, birliğini ve rahmetini 41 Güzel, R., Aklı kullanabilmek, Zaman,

37 37 zârurî olarak anlar ve keşfeder. Hissedilenden hissedilemeyene geçişe (mantığa) sebep olan ya da hissedilemeyen bir mânayı açıklıkla bizzat keşfeden bir idrak vâsıtası olan akıl, bir takım kısım ve mertebelere sâhiptir. Elmalılı ya göre, aklın başlıca iki yürüyüşü vardır. Birincisi fikir, ikincisi tahmindir. Fikir, aklın zamana bağlı olarak derece derece ve inceden inceye düşünme seyridir. Buna fikir yürütmek de denir. Tahmin ise, aklın ânî bir seyridir. Tahmin, tabiî akıl ve işitilmiş akıl dan ibârettir. İşitilmiş akıl tahsil, tecrübe ve alıştırmalarla kazanılan alışkanlık sıfatı olup çalışmanın ürünüdür / çalışmayla kazanılır. Tabiî akıl ise, çalışmanın dışında ve Allah ın (CC) vergisi olan bir akıldır. Aklın en yüksek mertebesine Akl-ı evvel - Küllî akıl denir ki, bu başlangıçtan sonucu, sonuçtan başlangıcı, önceden sonrayı, sonradan önceyi tam bir bilgi ile gören

38 38 ilk akıl dır. Bu akıl, Hz. Muhammed (SAV) Efendimiz in nûrudur. Nitekim Peygamberimiz (SAV): Allah ın yarattığı şeylerin ilki, benim nûrumdur 42. buyurmuşlardır. Her bir insanın aklı, Allah ın (CC) bir lutfudur, derecesi basit bir zekâ ile akl-ı evvel arasında değişir. Aslında Akıl yolu birdir. Ama akılların derecelerindeki değişiklik, kişilerin eksikliklerinden ileri gelmektedir. Örneğin, yapılan günahlar, akıl ve gönle menfi etki etmektedir. Anlamamızı sağlayan asıl sebepler hakkındaki kavrayışımızı, Elmalılı nın deyimiyle, ilk aklın anlayış durumunu gösteren birer hissemiz oluşturmaktadır. Bütün olgunluğuyla akl-ı evvel, Allah (CC) vergisi olup çalışma ile elde edilemez. Ancak sâhip olduğumuz akl-ı evveldeki hissemiz ise, çalışıp kazanmaya, özgür irâdemize bağlıdır. 42 Hamdi Yazır, E., Hak Dini Kur an Dili, Zaman, Cilt 1, sayfa 468.

39 39 Bu nedenle Allâhü Teâla, Kur an daki birçok âyetlerle insanları kendi özgür irâdeleriyle düşünmeye ve akıllarını kullanmaya çağırmaktadır. Akıl, önemlidir ama her şey değildir. Nitekim Abduaciz in Akıl, her şey olduğunu zannedecek kadar hiçbir şey; hiçbir şey olduğunu bilecek kadar her şeydir. sözünün, Elmalılı nın, Akıl, en iyi bir anlama vâsıtası olmakla berâber, kalple ilgili hallerle ilgili olmadığından, rûhun bütün varlığına uyum sağlayamaz. şeklindeki sözü ile desteklenmesi de aklın her şey olmadığının bir teyidini oluşturmaktadır. Aklın İşi Akıl, yalnızca elindeki malzemeyi işler ve elindeki malzemenin kalitesine ilişkin sonuçlara ulaşır. Aklın malzemesi, kişinin bilgi ve tecrübe birikimi ve değer yargıları ve inanışlarıdır. Malzemenin kalitesi, gerek gerçek bilgi birikimi gerekse gerçekdışı bilgi birikimiyle veyâ kişiden kişiye

40 40 göre değişen, gerçek ve gerçekdışı bilginin, belli oranlardaki karışımıyla, ortaya çıkar. Aklın malzemesi içinde kişilerin inanç faktörleri de vardır. Kişilerin her birinin beyninde depolanmış bu malzemenin, bu malzeme doğrultusunda ortaya çıkan mevcut mantık kurallarının kullanılarak, akıl tarafından işlenmesiyle, eldeki malzeme kalitesine uygun olan bir kalitede, üretilen sonuçlar elde edilir. İnancımıza göre en gerçek malzeme İslâmî bilgi, değer yargıları ve inanışlarıdır. Bunlara bağlı olarak da bir İslâmî mantık oluşur. İşlenmek üzere aklın önüne böyle bir malzeme sunulduğunda İslâmî mantığa göre işlenerek en gerçekçi ve kaliteli sonuçlar ortaya çıkar. Günümüzde, ne yazık ki, İslâmî bilgi ve değer yargıları ve inanışları mükemmel olan çok az Müslüman bulunuyor. Bugün, Müslümanım diyenlerin çoğunun bilgi birikimleri, değer yargıları ve inanışları o kadar karışık bir hal almıştır ki, Müslümanların akılları tarafından işlenmesi gereken malzemeler, o kadar çok kalitesiz duruma düşmüş

41 41 bulunmaktadır. Bu Müslümanların kafalarında oluşan mantık kuralları da yalnızca elde bulunan bu malzemelere göre ortaya çıkan mantık kurallarıdır. Müslümanların akılları, mevcut olan bu mantık kurallarına göre ne yazık ki bu malzemeleri işlemektedir. Dolayısıyla, günümüz Müslümanlarının kalitesiz malzeme birikimine sâhip olan kafalarından ne kadar gerçeklere uygun sonuç çıkabiliyor? Zâten gerçeklere uygun sonuçların çıkmadığı, bugünkü Müslümanların acınacak durumlarından görülmüyor mu? Şimdi, kalitesiz ve karışık bilgi birikimlerinin Müslümanların bu eksikli akılları tarafından işlenmesiyle, kalitesiz sonuçlara varılmasının sorumluluğunu, İslâmî bilgi, değer yargıları ve inanışlarına bağlayanlara ne demeli? Bu haksızlığı yapanların ya samîmiyetlerinden ya da zekâlarından şüphe etmek gerekmiyor mu? Teknolojide ileri devletlerde insanların ve araştırıcıların kafalarında daha çok maddî bilgi birikimi ve buna ilişkin mantık kuralları olduğu için, onların akılları bu

42 42 malzemeleri, kafalarında bu malzemelere göre oluşan mantık kurallarına göre, işleyerek sonuçta onlarda daha çok maddiyata ve bencilliğe ilişkin bilgi ürünü elde edilmektedir. Onların birikimlerindeki malzeme, mânevî bakımından yok denecek kadar eksiktir, olanlarının çoğu ise gerçek dışıdır. İçinde Çocuklar günahkâr doğar. diyen bir bilgiyi barındıran bir malzemeyi işleyen akıl ürününden bir hayır gelir mi? Eşin kıskanılmasını yok eden ve kısırlık meydana getiren domuz etinin yenilmesinde mahzur görmeyen bir kültürden başka ne beklenir? Eşimi paylaşmak istiyorum. diye gazetelere ilâna çıkılmasına kadar bozulan bir malzemeye ve Kızımla birlikte olmak, mantığa daha yakın, bunda ne var diyecek kadar bozulmuş bir mantığa sâhip olan bir akıl, hiç gerçek mânevî değerlere yaklaşan aklî ürünler üretebilir mi? Bütün bunlardan dolayı Batılıların akılları, insanları mutlu edebilecek sonuçlar üretmekten yoksun kalmaktadır. Bu yüzden Batı insanı, ahlâken çökmüş durumdadır, gerçek huzurdan da yoksundur.

43 43 Biz Müslümanlar olarak inancımız odur ki, insanlığa faydalı bilgi ürünleri çıkarabilmemiz için, akıllarımızın işleyeceği malzemenin İslâmî bilgi, değer yargıları ve inanışları yanında, Erken Rönesans Dönemi 43, inde olduğu gibi, en az onlar kadar hattâ daha fazla maddî bilgiden (bilim ve teknolojiden) oluşması gerekiyor. Bu da gençlerimize tahsilleri boyunca gerçek bilgi ve değer yargılarının verilmesine bağlıdır 44,45,46, Temiz, M., Bilim Târihinde Erken (Ön) Rönesans Dönemi İslâm Çağı, Bilim ve Teknolojinin Gerçek Sâhipleri Türk Bilim Adamları, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, 20çağı%20bilim%20ve%20teknolojinin%20gerçek%20sâhipleri%20türk%20bilim%20ad amları.doc, En Son Erişim Târihi: Temiz, M., Erken Rönesans Döneminde Matematik Bilimi, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, NDE%20%20M ATEMATİK%20BİLİMİ%20(PDF).pdf YA DA NDE%20%20M ATEMATİK%20BİLİMİ%20(PDF).doc, En Son Erişim Târihi: Temiz, M., Ön Rönesans Döneminde Fizik ve Fen Bilimleri, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, NDE%20%20F İZİK%20VE%20FEN%20BİLİMLERİ%20(PDF).pdf YA DA NDE%20%20F İZİK%20VE%20FEN%20BİLİMLERİ%20(PDF).doc, En Son Erişim Târihi: Temiz, M., Ön (Erken) Rönesans Dönemi nde Astronomi Bilimi, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, NDE%20AS TRONOMİ%20BİLİMİ%20(PDF).pdf YA DA NDE%20ASTR ONOMİ%20BİLİMİ%20(PDF).doc, En Son Erişim Târihi:

44 44 ÇALIŞMANIN VE TEMBELLİĞİN KÜLTÜRÜMÜZDEKİ YERİ Gayrimeşrû niyetleri gerçekleştirmek için çalışmak günahtır. Öz inanıyorum. Büyük zulümlerden birinin, bir kimsenin sevmediği mesleğinde çalışırkenki huzursuz durumu olduğuna Kişinin geçimi üzerine farz olan kimseleri ihmal etmesi, günah olarak kendine yeter. Hadis Bir gün bir genç, sabah erkenden işine giderken, orada bulunan Eshâb-ı Kirâm dan bâzılarının bunu uygun görmemeleri üzerine Peygamberimiz (SAV) Efendimiz: Öyle demeyiniz! Eğer bu genç kimseye muhtaç olmamak, ana babasını ve 47 Temiz, M., Erken (Ön) Rönesans Dönemi nde Tıp Bilimi, Alındığı İnternet Elektronik Adresi NDE%20TI P%20BİLİMİ.pdf YA DA NDE%20TIP% 20BİLİMİ.doc, En Son Erişim Târihi:

45 45 âilesini başkalarına muhtaç etmemek için işine gidiyorsa her adımı ibâdettir. Eğer kazanacağı para ile öğünmek, keyif sürmek niyetinde ise, o şeytanla berâberdir. Hadis Olumlu Ve Olumsuz Niyetler Kültürümüz ün (Dinimiz in) çalışmaya verdiği önemi, O, hanginizin daha iyi iş yapacağını imtihan etmek için ölümü ve hayâtı yaratandır 48 âyetinden hemen görmediniz mi? Konuyu daha da açılığa kavuşturmak için, Bir işi bitirdiğinde, hemen diğerine başla! emrini bildiren İnşirah Sûresi ni zikretmek yetmektedir. Meşrû niyetler için çalışmak ibâdettir. Niyetler temelde iki gruptur. Bunlar olumlu ve olumsuz niyetlerdir. Bilimde bunlara pozitif ve negatif niyetler de denebilir. Bunları en temel görüş ile açıklamak gerekirse, Kültürümüz ün (Dinimiz in) övdüğü konuları yaşamaya 48 Mülk Sûresi, âyet 2.

46 46 ilişkin niyetler olumlu ve yasakladığı konuları yaşamaya âit niyetler olumsuz niyetler olarak tanımlanabilir. Kültürümüz ün (Dinimiz in) övmesinin ve yasaklamasının sebeplerinin bilinmesi de gerekir. Elmalılı Hamdi Yazır, Kültürümüz ün (Dinimiz in) övdüğü konuların hayâta geçirilmesinin insanları geliştiren, yasakladığı konuların hayâta geçirilmesinin insanları yokluğa götüren konular olduğunu söylemektedir. Olumlu niyetlere meşrû niyetler, olumsuz niyetlere garımeşrû niyetler de diyebiliriz. Çalışmak Meşrû niyetler için çalışmak ibâdettir. Bu sözden yalış anlamlar çıkaranlar da olabilir. Şöyle ki, çalışmak ibâdettir söcüğünü gören câhil bir kimse, ilk bakışta bu sözden: Aa! Mâdem, çalışmak ibâdet ise, o zaman ben, güzel bir şekilde çalışırsam, namaz, oruç, hac gibi, üzerime

47 47 düşen, ibâdetlerden kurtulabilirim diyerek bir yanılgıya düşebilir. Namaz, oruç, hac gibi ibâdetlerin yapılması, her bir Müslüman için zorunludurlar. Buna farz ibâdetler denir. Farz ibâdetlerin dışındaki ibâdetler nâfile ibâdetler adını alır. Nâfile ibâdetler farz olmadığı için, yapmak zorunlu değildir ama yapılırsa dereceyi artırırlar. Yapılan ya da yapılmakta olan bir çalışma, çalışmanın içinde bulunduğu özelliklere ya da çalışmanın tipine bağlı olarak ya farz, ya nâfile ya da günah sınıfına girebilir. Örneğin, bir insanın, rızıklarını temin etmek ve eğitimlerini sağlayarak, çoluk çocuğunu hayâta hazırlamak için çalışması sevaptır. O kişi, bu görevini tam olarak yapmaz ise, günah işlemiş olur. Bunu da şu Müslim Hadîsi nden öğreniyoruz. Kişinin geçimi üzerine farz olan kimseleri ihmal etmesi, günah olarak kendine yeter. Bu sonuçlara göre:

48 48 Gayrimeşrû niyetleri gerçekleştirmek için yapılan çalışmalar günah olur. Peygamberimiz (SAV ) Efendimiz, Hazreti Muaz ile müsâfaha edince (el sıkışınca) buyurdular ki: Yâ Muaz! Ellerin nasırlaşmış Muaz: Evet, Yâ Resûlallah! Kazma elimde toprakla meşgul oluyor ve böylece çoluk çocuğumun geçimini sağlıyorum. Peygamberimiz (SAV) Efendimiz in sözüne dikkat ediniz: Bu eli Cehennem yakmaz! Bir gün bir genç, sabah erkenden işine giderken, orada bulunan Eshâb-ı Kirâm dan bâzılarının bunu uygun görmemeleri üzerine Peygamberimiz (SAV) Efendimiz: Öyle demeyiniz! demektir. SAV kısaltması, Sallâllâhü Aleyhi ve Sellem - Allah O na salât etsin.

49 49 Eğer bu genç kimseye muhtaç olmamak, ana babasını ve âilesini başkalarına muhtaç etmemek için işine gidiyorsa, her adımı ibâdettir. Eğer kazanacağı para ile öğünmek, keyif sürmek niyetinde ise, o şeytanla berâberdir 49. Yukarıda, meşrû niyetler için dememiz boşuna değildir. Hadisten de anlaşılıyor ki, öğünmek, keyif sürmek, eğlenmek, bunlar için örneğin deniz kenârında bir köşk almak gibi niyetlerle çalışmak, bir ibâdet olmadığı gibi, ayrıca, o şeytanla berâber olmak gibi, zararı da vardır. Duâ Duâ, kulun, Allah ın (CC ) yüceliği karşısında aczini îtiraf etmesi, sevgi ve tâzim duyguları içinde lütuf ve yardımını istemesidir. Hadisten çıkarılan diğer bir sonuç da, duânın kabul olması için Allah tan (CC) korkmalı, yalvarırcasına istekte bulunmalıdır. 49 Taberânî hadisi. CC kısaltması, Celle Celâlühû - O nun şânı çok yücedir. demektir.

50 50 Âraf Sûresi nin 55. âyetinde, Rab binize yalvara yalvara ve gizlice duâ edin! buyurulmaktadır. Mehmed Zahid Kotku Hazretleri nden dinlemiştim. Demişti ki. Öyle büyük günahlar vardır ki onları namaz kılmak, oruç tutmak ve hac etmek affettiremez. Onları ancak çoluk çocuğun rızkını kazanmak için çekilen sıkınılar affettirir. Nitekim çok sonraları bu sözlerinin kaynağının Ramûzul-Ehadis adlı hadis kitabında bulunduğunu görmüştüm: Hadis şöyleydi: Bâzı günahlar vardır ki onları namaz, zekât, oruç ve hac affettiremez. O günahları, ancak geçim çalışmalarındaki çekilen zahmetler giderir. Tembellik Tembellik insanı öyle sarar ve etkiler ki, çalışan bir insanın, tembelliğin kurbanı olmuş bir kişiden daha çok dinlenme zamânı vardır.

51 51 Edmund Burke Kültürümüz de (Dinimiz de) beğenilmeyen en kötü şey tembelliktir. Tembellik, lügatta, iş görmeyi, çalışmayı sevmeyen, çaba göstermekten, sıkıntıdan kaçan (kimse), üşengeç diye tanımlanmaktadır. Arapça da, çoğul şekli küsâlâ olmak üzere, önemli kabul edilen konularda ilgisiz kalmak, aldırmaz bir tutum içerisinde olmak gibi, anlamlara gelen kesel kelimesiyle ifâde edilen tembellik 50, çalışmamak, iş görmemek, çaba göstermemek, sıkıntıya katlanmaktan kaçınmak gibi, anlamlarına gelen bir insanlık sıfatıdır. Müslümanları bu kötü durumdan kurtarmak için Peygamberimiz (SAV) Efendimiz: İki günü eşit olan zarardadır. demiştir. Tembellik kelimesi bu kadar kötü olmasaydı, Peygamberimiz (SAV) Efendimiz in: 50 Anonim, Güzel Bir Türkçe Dua, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi:

52 52 Ya Rab bi, faydasız ilimden, makbul olmıyan ibâdetten ve kabul edilmeyen duâdan, âcizlikten, tembellikten, korkaklıktan, cimrilikten ve her çeşit hastalıktan, gece ve gündüz gelecek kötülüklerden, sıkıntılardan kötü arkadaştan ve kötü komşudan sana sığınırım! 51,52 şeklindeki duâsına hiç yer verir miydi? Tembellik o kadar tehlikeli bir hâldir ki, bu her alana sirâyet eden bir sıfattır. Bunu Nisa Sûresi nin 142. âyetindeki Allah ın (CC) sözü ile ifâde edebiliriz: Münâfıklar, Allah ı aldatmaya çalışırlar. Allah da onların bu çabalarını başlarına geçirir. Onlar, namaza kalktıkları zaman tembel tembel kalkarlar, insanlara gösteriş yaparlar ve Allah ı pek az anarlar. Samuel Smiles, tembelin beynini bakın nasıl tasvir ediyor: 51 Anonim, Resulullah'ın (S.A.V) Dilinden Bâzı Duâlar, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi: Anonim, Güzel Bir Türkçe Dua, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, En Son Erişim Târihi:

53 53 Tembel bir dimağ, şeytanın çalışma odasıdır. İnsanlara Faydalı Olmak İnsanlara faydalı olmak niyetiyle çalışmak, çok kutsal bir meşgaledir. Bu kutsallık, Halka hizmet Ha ka hizmet tir. sözü ile perçinleniyor. Ali Rıza Demircan Hoca Efendi: İlmi, zirâî, ticârî ve sınâî alanlarda ve diğer muhtelif hizmet alanlarında halka dönük verimli çalışmalar yapmak ibâdettir. Allah'ın rızâsını kazanmaya sebeptir. Âhiret saadetine ermeye vesîledir 53. demektedir. Doğrusunu söylemek gerekirse, şu satırların bir yazarı olarak sıhhatım yerinde olduğunda, en büyük huzûru çalışırken alıyorum. 53 Demircan, A.R., Meşru Çalışmak İbâdettir, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, ChjxqA%3D%3D&ContentID=F2cEj4Z%2BIFlqqcqCkwxnbg%3D%3D, En Son Erişim Târihi:

54 54 Büyük zulümlerden birinin, bir kimsenin sevmediği mesleğinde çalışırkenki huzursuz durumu olduğuna inanıyorum. Basit bir insanın elinden geleni yapabilmesi, zekî bir insanın tembelliğinden çok daha değerlidir. Baltasar Bracias

55 55 BİLİMİN İSLÂM DAKİ YERİ SÜNNETULLAH İlim ve Bilim İlim kelimesi ve kavramı, Batılılar ın malı değildir. İlim, bizim Kültürümüz ün malı olup Allah ın (CC) doksan dokuz sıfatından biri olan ilmün kelimesinden gelmektedir. İlim kelimesinin iki cephesi vardır. Bunlar ilmin maddî (bilim-aklî ilimler) ve mânevî cepheleridir. Başka bir ifâdeyle ilim, madde ve mâna olarak her türlü işlevi içermektedir. İlmin içinde bulunan bilim, maddeyi konu edindiği için, ilim kelimesinin bir çeşit maddî kısmıdır. İslâm-Türk CC kısaltması Celle Celâlühû - O nun şânı çok yücedir. demektir.

56 56 ilim adamları, ilmin bu iki maddî ve mânevî cephelerinin taşıdığı anlamları dengeli bir şekilde hayâta geçirerek, bugün bilim târihçilerinin yapmış oldukları tasnife göre, Erken Rönesans Dönemi ni kurmuşlardır 54. Batılılar, kendileri için bir Güneş mâhiyetinde olan, Erken Rönesans Dönemi nde ilim kavramının Müslümanlar tarafından eksiksiz bir şekilde uygulanması sâyesinde, bilim ve teknolojiye sâhip olabilmişlerdir 55. Erken Rönesans Dönemi nde Dünyâ yı aydınlatan bu ilim güneşi, bizim kültürümüzde OKU emriyle başlar. Bu öyle bir emirdir ki, bilimin bütün yolları ondan başlamakta İslâm'ın bilime verdiği önemin bir meş'alesini oluşturmaktadır. Kültürümüz ün OKU emriyle başlamasının onun özgül ve üstünlüğü hakkında size bir düşünme kapısı 54 Temiz, M., Bilim Târihinde Erken (Ön) Rönesans Dönemi, İslâm Çağı, Bilim ve Teknolojinin Gerçek Sâhipleri, Türk Bilim Adamları, mi%20islâm%20çağı%20bilim%20ve%20teknolojinin%20gerçek%20sâhipleri%20türk% 20bilim%20adamları.doc, Son Erişim Târihi: Temiz, M., Bilgi Ve İlim Toplumu, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, Son Erişim Târihi:

57 57 açmıyor mu? OKU emri, başka hangi kültürlerin ilk satırlarına yerleşmiştir? Bugün aklî ilimleri daha ziyâde bilim kelimesi ile telaffuz ediyoruz. Naklî ilimlerin kaymağı ise, Vahiy İlmi olarak biliniyor. Batılıların sözlüklerinde ilim kelimesinin karşılığı yoktur; logos ya da science olarak sâdece bilim (fen) kelimesinin karşılığı vardır 56. Batılıların bilim diye isim verdikleri günümüzdeki bilim kavramı, İslâm da Sünnetullah-Allah ın Sünneti kavramı ile isimlendirilmiştir. Başka bir ifâdeyle ilmin maddî cephesine Müslümanlar Sünnetullah, Batılılar bilim demişlerdir 57. Allah'ın (CC) (Maddî) Sünneti-Bilim Bir yaprağın düşmesi, bir karıncanın adım atması ya da meselâ Dünyâ'nın Güneş etrâfında veyâ kendi etrâfında 56 Temiz, M., Bilinmeyenler Üzerine Kurulan Bilim ve Teknoloji, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, ve%20teknoloji.doc, Son Erişim Târihi: Temiz, M., Bilim, Bilim Adamı Ve Teknoloji Hikmet in Neresinde?, Şimdi de Nanoteknoloji Heyecânı, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, Hikm et in%20neresinde.doc, Son Erişim Târihi:

58 58 zerre miktarı kadar da olsa hareket etmesi veyâ herhangi bir elektronun çekirdek etrâfında dönerken enerji kazanması ya da enerji kaybederek bir fotonun meydana gelmesi gibi, evrende meydana gelen büyük-küçük her bir olay, Allah'ın (CC) dilemesi ile olur ve bütün bunlar, Allah'ın (CC) Sünneti kavramı içindedirler. Yâni, hiç bir olay yoktur ki, O'nun izni dışında olsun. O, her an büyük-küçük her olaya tarassut (gözleme) ve tasarruf etmektedir (hükmetmektedir). Bu gün bilim dünyâsı, Allah'ın (CC) maddî sünnetlerinin en ince teferruatına kadar araştırılması için yoğun bir şekilde çalışmaktadır. Bunun için birçok bilim dalları ortaya çıkmış, bunların her biri birer disiplin içinde gizli sırları keşfetme çabasını sürdürmektedir yılı îtibârıyla insanoğlu düşünceyi de okuyacak seviyeye gelmiş bulunmaktadır. Almanya nın İnsan ve Beyin Bilimi Enstitüsü ile Londra ve Oxford üniversiteleri bilim insanlarının "insan düşüncelerini okuma" çalışmaları başarılı bir sonuç vermiştir. Hepsi de nörolog olan uzmanlar, yüksek çözünürlü beyin tarama cihazı kullanarak beynin faaliyetlerini, geliştirilen bilgisayar programı aracılığıyla, okumayı başarmışlardır. Buluş, ileride daha karmaşık düşüncelerin okunması için önemli bir adım oluşturuyor. Yeni teknik, beyin kontrollü bilgisayarlar, yapay kol ve "düşünceyle hareket eden makinelerin üretiminde kullanılabilecek... Tekniğin daha da gelişmiş bir sürümünün, "Azınlık Raporu" (Minority Report) filminde olduğu gibi, suçluların sorgulanmasında kullanılabileceği belirtilmektedir. Ayrıca cezâ evinden tahliye edilecek mahkûmların ileride yeni suç işleyip işlemeyeceğini saptamak da bu teknik sâyesinde mümkün olabilecek Araştırmacıların bundan sonra "insanın aklından geçenlerle gerçek niyetini ayırt etmeyi

59 59 Bu güne kadar maddenin anlaşılması için büyük ilerlemeler elde edilmiştir. Öyle ki, 18 ve19. yüzyılda bilim adamları gizli kuvvetleri maddeye atfederek, âdeta ona tapacak hâle gelmişler, eserin asıl sâhibini düşünemez olmuşlardır. Bu akım daha sonra materyalist fikriyatı doğurmuştur. Bu materyalist zihniyet, yeni buluşların ortaya çıkmasına kadar hâkimiyetini sürdürmüştü 58, günümüzde sorgulanır hâle gelmiş bulunmaktadır. Ancak, bilim alanlarındaki yeni gelişmeler ve buluşlar, maddenin de sonlu olduğunu, kendi başına bir hiç olduğunu ortaya koymuştur. sağlayacak" yeni bir yöntem geliştirmek için çalışacakları ifâde edilmiştir. İnsan ve Beyin Bilimi Enstitüsü uzmanı ve araştırmayı yürüten heyetin başkanı Prof. John-Dylan Haynes, geliştirdikleri tekniği anlatırken, "Tarama cihazı aracılığıyla beyne bakıyor ve bilgiyi okuyoruz. Bu, karanlıkta meşale aracılığıyla duvardaki yazıyı okumaya benziyor" demektedir. 58 Temiz, M., Başörtüsü, İlim, Bilim ve Filim, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, Filim.pdf YA DA Filim.doc, Son Erişim Târihi:

60 60 Kuantum Teorisi ndeki ilerlemeler, Kara Delik lerin keşfi, Big Bang Teorisi gibi teorilerin ispat edilmesi, bilim zihniyetinde devrim sayılacak değişmeleri getirmiştir. Bilim adamlarından Hawking'in, Einstein'in Rölâtivite teorisi ile Kuantum Teorisini birleştirerek, yaratılışın mutlak varlığını ortaya koyması, birçok bilim adamının Büyük Birleşik Alan Teorisi (GUT-Great United Teory) etrâfında birleşmesi, ateist bilim adamlarını ümitsizliğe düşürürken, birçok bilim adamını inanmaya dayalı çalışmalara yönlendirmiş, bu çalışmalar daha karmaşık teorilerin kapılarını aralamıştır. Bu kapılardan şimdilik en ümit verici olanı 10 boyutlu Süper Sicim Teorisi olarak görülüyor 59. Aynı paralelde, 21. yüzyılda inanç ve insanî değerlerin de neşvünemâ ettiği bir çağ olması beklentileri 60 gittikçe 59 İhvan Forum, Birleşik Alan Teorisi Tanrı nın Zihnini Okuma Girişimidir, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, Birle%C5%9Fik-Alan-Teorisi-Tanr%C4%B1%E2%80%98n%C4%B1n-Zihnini-Okuma- Giri%C5%9Fimidir, Son Erişim Târihi: Temiz, M., Bilgi ve İlim Toplumu, Alındığı İnternet Elektronik Adresi, YA DA Son Erişim Târihi: Son Erişim Târihi: