Diziler (Arrays) Çok Boyutlu Diziler

Transkript

1 Diziler (Arrays) Çok Boyutlu Diziler ÇOK BOYUTLU DİZİLER Birden fazla indis numarası ile elemanlarına ulaşılan dizilere çok boyutlu diziler denir. Bunlardan en sık kullanılanı çift boyutlu dizilerdir. Bu diziler sayesinde değerler, bir tablodaki veriler gibi düşünülebilirler. Bu tip dizilerde her elemana ulaşmak için satır indisi ve sütun indisi kullanılır. C dilindeki dizilerin boyutları ikiden de fazla olabilir. Bir sınır olmamakla beraber 12 boyuta kadar destekler. Biz burada çift boyutlu dizileri ele alacağız. Tanımlama: dizinintürü dizininadı [satır sayısı][sütun sayısı]; ÖRNEK: int a[3][4]; /* 3 satırlı, 4 sütunlu int türünde değerler alabilen bir dizi */ float b[5][3]; /*5 satırlı 3 sütunlu float türünde değerler alabilen bir dizi */ Örnekte verilen ilk dizi tanımlamasındaki birinci köşeli parantez içerisinde verilen değer satır sayısı, ikinci köşeli parantez içerisinde verilen değerde sütun sayısıdır. Bu dizi 3 4 lük bir tablo gibi düşünülebilir. Ancak bellekte tutulma şeklinin ardışık olduğu unutulmamalıdır. Sütun 0 Sütun 1 Sütun 2 Sütun 3 Satır 0 a[0][0] a[0][1] a[0][2] a[0][3] Satır 1 a[1][0] a[1][1] a[1][2]

2 a[1][3] Satır 2 a[2][1] a[2][3] a[2][0] a[2][2] ÇİFT BOYUTLU DİZİLERE İLK DEĞER ATANMASI Tıpkı tek boyutlu dizilerde olduğu gibi ilk değer ataması aşağıdaki şekilde yapılır. int a[3][4]={ {4, 5, 3, 1}, {0, 4, 3, 1}, {1, 9, 7, 2 } }; Yine tek boyutlu dizilerde olduğu gibi eleman sayısından daha az değer girilirse, diğer elemanların ilk değerleri sıfır yada boş olur. İçteki küme işaretleri kullanılmadan yapıları bir ilk atamada, elemanlar ilk hücreden itibaren sırası ile yerleştirilirler. ÖRNEK: 3 4 lük çift boyutlu bir dizi içerisine klavyeden girilen değerleri, tablo halinde ekrana yazdıran programı yazınız. 1. /*Tablo halinde ekrana yazdıran program */ 2. #include <stdio.h> 3. int main() 4. { 5. int a[3][4], satir, sutun; 6. for( satir = 0 ; satir < 3 ; satir++ ) { 7. printf( %d. satirindaki elemanlar:, satir ); 8. /* satırdaki elemanlar */ 9. for ( sutun = 0 ; sutun < 4 ; sutun++ ) 10. /* bir seferde girilmiş olacak */ 11. scanf( %d, &a[satir][sutun]) ; 12. } 13. printf( \n TABLO \n ); 14. for ( satir = 0 ; satir <3 ; satir++ ) {

3 printf( %d. satır:, satir ) ; for( sutun = 0 ; sutun < 4 ; sutun++ ) printf( %d, a[satir][sutun] ); printf( \n ); /*bir alt satıra geçmek için*/ } return 0; } ÖRNEK: Elemanları klavyeden girilen 4 6 lık bir dizinin sütun toplamlarını ekrana yazan programı yazınız. 1. /* iki boyutlu dizinin sütun toplamları */ 2. #include <stdio.h> 4. #define N 4 /* Satır sayısı sabiti */ 5. #define M 5 /* Sütun sayısı sabiti */ 6. int main() 7. { 8. int a[n][m]; 9. int sutun[m] = ( 0 ); /* İlk 10. değerleri 0 ata */ int i, j; 11. for( i = 0 ; i < N ; i++ ) { 12. printf( %d. satır, i); 13. /* satırdaki elemanlar */ 14. for ( j = 0 ; j < M ; j++ ) 15. /* bir seferde girilmiş olacak */ 16. scanf( %d, &a[i][j] ); 17. } 18. for ( i = 0 ; i < N ; i++ ) 19. for( j = 0 ; j < M ; j++ ) 20. sutun[j] = sutun[j] + a[i][j]; /* sütun 21. toplamı */ printf( \n \n 22. ); for( j = 0 ; j < 6 ; j++) 23. printf( %d, sutun[j] );

4 } return 0; ÇOK BOYUTLU DİZİLERİN FONKSİYONLARA PARAMETRE OLARAK GÖNDERİLMESİ Çok boyutlu bir dizi, fonksiyona parametre olarak gönderilecekse, tek boyutlularda olduğu gibi sadece adı yazılır. Gönderilen dizi değişkeni karşılayan tanımlamada ise gönderilen dizinin boyutu kadar köşeli parantez açılır ve kapatılır. İlk köşeli parantez içerisine eleman sayısını ifade eden değer yazılmaz. Fakat diğerlerine eleman sayıları verilmek zorundadır. Derleyici bu değerleri elemanların hafızaya yerleşimlerini tanımlamak için kullanılır. Dizi kaç boyutlu olursa olsun bellek ardışık tek boyutlu hücrelerden oluşur. Dolayısıyla indis numaraları ne olursa olsun bütün dizi elemanları bellekte ardışık olarak saklanmak zorundadır. Örneğin; }; int a[2][3] = { {13, 12, 8}, {10, 50, 2} gibi bir dizi tanımlandığında elemanları bellekte tutulur. Yani çift boyutlu diziler tablo halinde bellekte tutulmaz. Her bir satır verilen sütun sayısı kadar sonraki hücreler içerisinde tutulur. Zaten her bir satır tek boyutlu bir dizi gibi düşünülebilir. Bütün satırlar uç uca eklenerek belleğe yerleşir. Derleyici bir sonraki satırın başlangıçtan kaç eleman sonra başladığını sütun sayısından anlar. Bu nedenle ilk satır sayısı haricindeki diğer değerler fonksiyonda karşılayan değişkenin ikinci ve daha sonraki köşeli parantezleri içerisine yazılmalıdır.

5 ÖRNEK: Kendisine gönderilen 3 4 lük bir diziyi ekrana tablo halinde yazan fonksiyonu main() fonksiyonu ile beraber yazınız. 1. #include <stdio.h> 3. #define N 3 /* Satır sayısı sabiti */ 4. #define M 4 /* Sütun sayısı sabiti */ 6. void diziyaz ( int [] [M] ); /*prototip tanımlaması */ 8. int main() 9. { int a[n][m] = { {4, 5, 3, 1}, 12. {0, 4, 3, 1}, 13. {1, 9, 7, 2} }; 14. diziyaz ( a ); 15. return 0; 16. } 17. void diziyaz ( int b[] [M] ) 18. { 19. int sutun; 20. int satir; for( satir = 0 ; satir < N ; satir++) { 23. printf( %d. satırdaki elemanlar:, satir ); 24. for( sutun = 0 ; sutun < M ; sutun++) 25. printf( %d, b[satir][sutun] ); 26. printf( \n ) ; /* bir alt satıra geçmek için */ 27. } 28. }

6 Diziler (Arrays) Tek Boyutlu Diziler TEK BOYUTLU DİZİLER Tek boyutta dizileri tanımlamanın genel kullanımı aşağıdaki biçimdedir. C99 öncesi, C Dili standartlarına göre; dizinin eleman sayısı, ya belli bir sayı ya da önceden #define önişlemci direktifi ile tanımlanmış sembolik bir sabit olmalıdır. Değişken olamaz. C99 standardı ile birlikte dizinin eleman sayısı değişkende olabilmektedir. Genel kullanımdaki köşeli parantez isteğe bağlı anlamında değildir. Köşeli parantez sembolü dizi tanımlamalarında mutlaka yazılmalıdır. GK: dizinintürü dizininadı [ ElemanSayısı ] ; ÖRNEK: int sayilar[6]; /* 6 elemanlı, her elemanı int olan dizi*/ char kodlar[15]; /*15 elemanlı, her elemanı char olan dizi*/ float boylar[5]; /*5 elemanlı, her elemanı float olan dizi*/ double notlar[7]; /*7 elemanlı, her elemanı double olan dizi*/ Derleyici ilk örnekteki gibi bir komutla karşılaştığında 6 adet sayının saklanacağı bellek alanı ayırır. Bir tam sayı 2 byte (DOS ta) uzunluğunda olduğuna göre dizinin bellekte kaplayacağı alan 2*6=12 byte olacaktır. Bu alanın başlangıç adresini, dizi adına aktarır. TEK BOYUTLU DİZİLERE DEĞER ATAMASI Dizinin elemanlarına ulaşmak için dizinin ismi ve köşeli

7 parantez içerisinde indis numarası yazmak yeterlidir. Aşağıdaki örnekleri inceleyelim; sayilar[0] = -12; /* 0 numaralı elemanına -12 değerini ata */ sayilar[2] = sayilar[4] + 3; /*dizinin 2 numaralı elemanına 4 numaralı elemanının 3 fazlasını ata */ for( i=0 ; i<6 ; i++) /*0 dan 6 ya kadar. 6 Dahil değil */ sayilar[i] = 0 /* dizinin elemanlarına 0 değerini ata */ Yukarıda döngü değişkeni ile dizi elemanlarına erişim yöntemi gösterilmiştir. Bu örnekten sonra aşağıdaki ifadelerin birbirlerinden farkını vurgulamak yerinde olacaktır. sayilar[i] + 1 ve sayilar[i+1] İlk gösterim dizinin i numaralı indisindeki elemanın bir fazlası anlamına gelir. İkinci gösterim ise dizinin i nin bir fazlası indisindeki elemanı anlamına gelir. Dolayısıyla; sayilar[i] + 1 =/= sayilar[i +1] (Eşit değildir) TEK BOYUTLU DİZİLERE İLK DEĞER ATANMASI Bir önceki konuda dizinin elemanlarına nasıl değer atandığı belirtilmiştir. Tanımlandıkları anda ilk değer ataması ise aşağıdaki şekilde yapılır; int puanlar[5] = {4, 6, 3, 1, 8}; İlk değer atama işleminde küme parantezi (brace) kullanılır. Küme işaretinden sonra (;) kullanılmasına dikkat ediniz. Böyle bir ilk değer atamasından sonra dizinin elemanları şöyle yerleşir; puanlar[0] = 4 puanlar[1] = 5 puanlar[2] = 3 puanlar[3] = 1

8 puanlar[4] = 8 Küme işaretleri içerisine dizinin eleman sayısından daha fazla eleman yazıldığında, bir yazım hatası ortaya çıkar. Eleman sayısından daha az eleman yazıldığında ise, diğer elemanlar otomatik olarak sıfır değerini alırlar. İlk değer ataması yapılmayan dizilerin elemanları bellekteki rastgele değerlerden oluşur. Ancak dizi static yada global tanımlanmış ise ilk değer ataması yapılmasa dahi elemanlarının değerleri sıfır ya da boştur. Ayrıca ilk değer ataması yapıldığında eleman sayısını yazma zorunluluğu yoktur. Ne kadar eleman yazılmışsa eleman sayısı o olur. ÖRNEK /*Klavyeden girilen 5 adet sayısı tersinden yazar*/ #include <stdio.h> int main() { int sayilar[5]; /* Beş elemanlı tamsayı dizi*/ int indis; printf( 5 adet sayi giriniz: \n ); for( indis = 0 ; indis < 5 ; indis++ ) scanf( %d, &sayilar[indis] ); printf( Girilen sayilar(sondan basa) : \n ); for( indis = 4 ; indis >= 0 ; indis ) printf( %d\n, sayilar[indis]); return 0; } ÖRNEK: Klavyeden girilen 20 adet nottan, ortalamadan büyük olanları yazan program. 1. #include <stdio.h> 2. int main()

9 3. { } int notlar[20]; int i; double toplam = 0; double ortalama; printf( 20 adet notu giriniz: \n ) ; for( i = 0 ; i < 20 ; i++) { scanf( %d, &notlar[i] ); toplam = toplam + notlar[i]; } ortalama = toplam / 20 ; printf( Sinifin ortalamasi = %.2f\n, ortalama); printf ( Ortalamadan yuksek olan notlar\n ); for ( i = 0 ; i < 20 ; i++) if( notlar[i] > ortalama) printf( %d \n, notlar[i] ); return 0 ; Unsigned Char Veri Tipi RAM bellekte 8 bit yani 1 byte yer kaplar.eğer 8 bitin hepsi sıfır ise onlu sayı sistemindeki karşılığı sıfır, hepsi bir ise onlu sayı sistemindeki karşılığı 255 tir. Yani bu veri tipi 0:255 arasında değerler alır > >255 Char kelimesinin önündeki unsigned kelimesi işaretsiz anlamına gelir. Bu da bu veri tipinin sadece pozitif (+) tamsayı barındırabileceği anlamına gelir.

10 Eğer yazdığımız programda 0:255 arası küçük tamsayı değerler arasında çalışacaksak en mantıklı şey bu veri tipini kullanmaktır. Örneğin arası öğrenci notları ile çalışacaksak short veya int veri tipi yerine bu veri tipi kullanılmalıdır çünkü int RAM bellekte 4 byte yer kaplarken char veri tipi 1 byte yer kaplar. Sonuçta daha az bellek isteyen ve kaynakları daha iyi kullanan bir program yazmış oluruz. Kaynak: C++/C Fahrettin Erdinç Döngü yapıları, (for, do while, while), Döngü Kavramı Programlama konusunda -hangi dil olursa olsun- en kritik yapılardan biri döngülerdir. Döngüler, bir işi, belirlediğiniz sayıda yapan kod blokları olarak düşünülebilir. Ekrana 10 kere Merhaba Dünya yazan bir programda, Merhaba Dünya yazdıran kodu aslında tek bir defa yazarsınız, döngü burada devreye girip, sizin için bu kodu istediğiniz sayıda tekrarlar. Döngüleri bu kadar kritik yapan unsur; iyi yazılıp, optimize edilmediği takdirde, bilgisayarınızın işlem gücünü gereksiz yere tüketmesi ve harcanan zamanı arttırmasıdır. Benzer şekilde, iyi yazılmış bir döngü, programınızı hızlı çalıştıracaktır. Bütün döngüler temelde iki aşamayla özetlenebilir. Aşamalardan

11 biri, döngünün devam edip etmeyeceğine karar verilen mantıksal sorgu kısmıdır. Örneğin, ekrana 10 kere Merhaba Dünya yazdıracaksanız, kaçıncı seferde olduğunu, koşul kısmında kontrol edersiniz. Diğer aşama, döngünün ne yapacağını yazdığınız kısımdır. Yani ekrana Merhaba Dünya yazılması döngünün yapacağı iştir. Döngünün devam edip etmeyeceğine karar verilen aşamada, hatalı bir mantık sınaması koyarsanız, ya programınız hiç çalışmaz ya da sonsuza kadar çalışabilir. C programlama diline ait bazı döngüler; while, do while, for yapılarıdır. Bunlar dışında, goto döngü elemanı olmasına rağmen, kullanılması pek tavsiye edilmemektedir. while Döngüsü while döngüsü, en temel döngü tipimizdir. Bir kontrol ifadesiyle döngünün devam edilip edilmeyeceği kontrol edilirken, scope içinde ( yani ayraç işaretleri arasında ) kalan bütün alan işleme sokulur. İşleme sokulan kod kısmı döngü yapılacak adet kadar tekrar eder. while döngüsünün genel yapısını ve akış şemasını aşağıda görebilirsiniz: while Yapısı [crayon-59e68e /] while Akış Diyagramı

12

13 Yukarda 10 kere ekrana Merhaba Dünya yazan programdan bahsettik. Gelin bir anlaşma yapalım ve döngülerle alakalı bütün ilk örneklerimiz bu programın nasıl yazılacağını göstersin. while döngüsü kullanarak, ekrana 10 kere Merhaba Dünya yazan program aşağıdaki gibidir: [crayon-59e68e /] Yukardaki program aslında son derece basit. i değişkenine ilk değer olarak 0 atıyoruz. Daha sonra, while döngüsüne başlıyoruz. İfadenin doğruluğu ( yani i nin 10 dan küçük olup olmadığı) kontrol ediliyor. Eğer doğruysa, döngü içindeki kodların çalışması başlatılıyor. Elbette kodların başlamasından bir önceki adımda, i değişkeni arttırılıyor. Bu yapı toplamda 10 kere tekrar ediyor ve en sonunda i nin değeri 10 a eşit olunca, döngü sonlandırılıyor. Yandaki işlem basit bir toplama ifadesidir. Yanda gördüğümüz ifade de, n değerini kullanıcıdan alacağımızı düşünerek bir program yazalım. Bu program, alacağı n değerine göre, kendisine kadar olan sayıların karelerinin toplamını gösterecektir. Bu programı yazarsak: [crayon-59e68e189074b /] do while Döngüsü Göreceğimiz ikinci döngü çeşidi, do while döngüsüdür. Yaptığı iş, while ile hemen hemen aynıdır; verilen işi, döngü koşulu bozulana kadar sürdürür. Ancak while a göre önemli bir farkı vardır. while döngülerinde, döngü içersindeki işlem yapılmadan önce, sunulan koşul kontrol edilir. Şayet koşul sağlanmıyorsa, o

14 while döngüsünün hiç çalışmama ihtimali de bulunmaktadır. do while döngülerindeyse, durum böyle değildir. İlk çalışmada koşul kontrolü yapılmaz. Dolayısıyla, her ne şartta olursa olsun, döngünüz -en azından bir kere- çalışacaktır. Bazı durumlarda, döngü bloğu içersindeki kodların en azından bir kere çalışması gerektiğinden, do while yapısı kullanılır. do while ile ilgili genel yapıyı ve akış şemasını aşağıda bulabilirsiniz: do while Yapısı [crayon-59e68e /] do while Akış Diyagramı

15 Önce Merhaba Dünya örneğimizi yapalım: [crayon-59e68e189075d /] Gördüğünüz gibi, bir önceki örneğimize oldukça benzer bir yapıda, yazıldı. Tek fark i nin değeri 0 da olsa, 1000 de olsa, en azından bir kez Merhaba Dünya nın yazılacak olmasıdır. Ancak while de kontrol önce yapıldığı için, hiçbir şey ekrana yazılmaz. Şimdi do while in kullanılmasının daha mantıklı olacağı bir program yapalım. Kullanıcıdan iki sayı alınsın. Bu iki sayı toplandıktan sonra, sonucu ekrana yazdırılsın. Yazdırma sonunda Devam etmek istiyor musunuz? sorusu sorulsun ve klavyeden E veya e karakterlerinden birisi girilirse, program devam etsin. Yok farklı birşey girilirse, program sonlandırılsın. Örnek programımızı aşağıda bulabilirsiniz: [crayon-59e68e /] Program, kullanıcıdan iki sayı alıp, toplamını ekrana bastıktan sonra, yeniden işlem yapıp yapmak istemediğimizi sormaktadır. Bu programı while ile de yazabilirdik. Ancak while ile yazabilmek için, devam_mi değişkenine önceden E değerini atamamız gerekmekteydi. do while döngüsündeyse, bu zorunluluğa gerek kalmamıştır. Not: Yukardaki programda, farketmiş olduğunuz gibi karakter okumayı biraz farklı yaptık. Normalde, scanf( ) fonksiyonunu kullanmak yeterliyken, burada, işin içine bir de, do while girdi. Açıklayacak olursak, C de karakter okumaları, biraz sıkıntılıdır. Eğer giriş tampon belleğinde (Buffer) veri bulunuyorsa, bu direkt karaktere atanır. Bundan kurtulmak için

16 birçok yöntem olduğu gibi, uygulanabilecek bir yöntem de, yukarda yazılmış olan döngü şeklinde değer almaktır. Çünkü siz daha bir şey girmeden, ilk değer \n geleceğinden, döngünün ikinci çalışmasında, doğru değer atanacaktır. İlerki konularda, daha detaylı ele alacağımız bir problem olarak şimdilik önemsemeyelim. Sadece karakter okuyacağınız zaman problem çıkarsa, yukardaki gibi bir yöntem uygulanabileceğini bilmeniz -şimdilik- yeterli. for Döngüsü while ve do while dışında, üçüncü bir döngü tipi olarak, for yapısı bulunmaktadır. Diğer iki döngüden farklı olarak, for yapısı, yenilemeli-tekrarlamalı (İngilizce iterative) yapılarda kullanıma daha uygundur. Bunu performans anlamında söylemiyorum. Demek istediğim yazım tekniği olarak, for döngüsünün daha kullanışlı olmasıdır. Örneğin birbirini, sürekli tekrar eden işlemlerin yapıldığı Nümerik Analiz gibi alanlar, for döngüsü için iyi bir örnek olabilir. Ancak bu dediklerim sizi yanıltmasın; for döngüsü sadece soyut alanlarda çalışsın diye yaratılmış bir şey değildir. Programlarda, diğer iki döngüden çok daha fazla for kullanırsınız. Çünkü for sadece matematiksel hesaplama işlemlerinde değil, diziler ( array ) gibi konularda sürekli kullanılan bir yapıdır. Yazımı diğerlerine nazaran daha sade olduğundan, iteratif işlemlerde kullanılması elbette ki tesadüf olarak düşünülemez. Aşağıda for döngüsünün genel yazımını ve akış diyagramını göreceksiniz: for Yapısı [crayon-59e68e /] for Akış Diyagramı

17 İlk atacağımız adım; elbette ki ekrana 10 kere Merhaba Dünya yazdırmak olacak. ( Umarım bu Merhaba Dünya larla sizi fazla sıkıp, programlama işinden vazgeçirmemişimdir. Programlama mantığını kaptıktan sonra, dünyayı daha farklı görmeye başlayacak ve Merhaba Dünyalar ın sebebini daha iyi anlayacaksınız. Ve inanın bütün bu eziyete değer ) Buyrun programımız: [crayon-59e68e189077a /] Gördüğünüz gibi çok daha sade ve açık gözükür bir kod oldu. for altında tek satır komut olduğundan, küme parantezleri koymamız opsiyoneldi ama ne yaptığınızı karıştırmamak için, her zaman koymanızı öneririm. for döngüleriyle ilgili bazı özel durumlarda vardır. for döngüsü içersine yazdığınız ilk değer atama, kontrol ve arttırma işlemlerini tanımlama esnasında yapmanız gerekmez. Aşağıda verilen kod, yukardakiyle tamamen aynı işi yapar. Farkı, i nin daha önce tanımlanmış olması ve arttırma/azaltma işinin döngü içinde yapılmasıdır.

18 [crayon-59e68e /] break Komutu Bazı durumlarda, döngüyü aniden sonlandırmak isteriz. Bunun için break komutunu kullanırız. Döngüyü aniden sonlandırmak veya döngüyü kırmak işlemini, zaten daha önce switch case lerde kullanmıştık. Bahsetmediğimiz şey, bunun her döngü içersinde kullanılabileceğiydi. Aşağıdaki programı inceleyelim: [crayon-59e68e189078a /] Program için koyulmuş açıklamalar ( comment ) zaten neyin n olduğunu açıklıyor. Kısaca bir şeyler eklemek gerekirse, bitişinin nerede olacağını bilmediğimiz bir döngüyü ancak, break komutuyla sonlandırabiliriz. Şartlar sağlandığında, break komutu devreye girer ve döngü sonlandırılır. Bunun gibi bir çok örnek yaratmak mümkündür. continue Komutu break komutunun, döngüyü kırmak için olduğundan bahsetmiştik. Bunun dışında işlem yapmadan döngüyü devam ettirmek gibi durumlara da ihtiyacımız vardır. Bunun içinde continue ( Türkçe: devam ) komutunu kullanırız. [crayon-59e68e /] 0 ile 10 arasındaki tek sayıları gösteren program örneğini yukarda görebilirsiniz. Elbette ki bu işi daha farklı ve daha iyi yapan bir program yazabilirdik. Ama şimdilik continue komutunun nasıl kullanıldığını inceleyelim. Program bir for döngüsü çalıştırmaktadır. Her defasında i değişkenin 2 ye göre modu alınır. Eğer sonuç 0 sa, bu sayının çift olduğunu gösterir. Dolayısıyla, bunun ekrana yazdırılmaması gerekir. Bu yüzden, döngü içersindeki işlemleri sürdürmek yerine, altta kalan kodları atlarız. Burada continue

19 komutu kullanılır ve kullanıldığı noktadan itibaren olan işlemler yapılmaz. Döngü başa döner, aynı işlemleri yapar. Bu sefer i tek sayı olacağından continue komutu çalışmaz ve sayıyı ekrana bastırırız. Yazar: Oğuzhan YILMAZ Karar yapıları, (if else, switch) Karar Yapıları Karar yapıları adından da anlaşılacağı gibi program akışında belirli şart(lar) doğrultusunda hangi kod bloklarının çalışacağına karar vermemize olanak tanır. C dili gibi bir çok dilde 2 farklı karar yapısı vardır. Biri if diğeri ise switch (veya case) ismiyle anılır. if Yapısı Bilgisayarda yapılan bütün mantıksal işlemler kaba bir temele dayanır. Şartlar sağlandığı halde yapılacak işlem belirlenir. Ve şartlar sağlandığında, bu işlemler yapılır. Şartların kontrol edilmesini, C (ve daha birçok) programlama dilinde if operatörünü kullanarak yaparız. if operatörünün genel kullanım yapısı şu şekildedir:

20 [crayon-59e68e /] Eğer if in altında birden çok komut varsa, ayraç işareti (veya küme parantezi) koymamız gerekir. Şayet if ten sonra, tek komut bulunuyorsa, ayraç koyup-koymamak size kalmıştır. Zorunluluğu yoktur. Örnek bir program yazalım. Bu programda kullanıcının klavyeden, bir tam sayı girsin. Ve bizde girilen sayı, 100 den büyükse, ekrana yazdıralım: [crayon-59e68e189208c /] if-else Yapısı Bazı durumlarda, bir koşulun doğruluğuna göre sonuç yazdırmak yetmez. Aksi durumda da ne yapacağımızı belirtmek isteriz. Bunun için if-else yapısını kullanırız. if-else yapısı şu şekildedir: [crayon-59e68e /] Önceki yazdığımız programı düşünelim; 100 den büyük olduğunda, ekrana çıktı alıyorduk. Bu programa bir özellik daha ekleyelim ve 100 den küçükse, bunu da söyleyen bir yapıyı oluşturalım: [crayon-59e68e189209d /] Örnekte gördüğünüz gibi, bir koşulun doğruluğunu program kontrol ediyor ve buna doğru olursa, bazı işlemler yapıyor. Şayet verilen koşul yanlışsa, o zaman daha başka bir işlem yapıyor. Ancak ikisini de yapması gibi bir durum söz konusu değil.aşağıdaki akış diyagramlarında (flowchart) her iki durumu da görebilirsiniz. Yapısı: if-else Yapısı: if

21 İlişkisel (Relational) Operatörler Koşullu operatörlerde, koşulun doğruluğunu kontrol ederken kullandığımız ilişkisel operatörler, aşağıda verilmiştir: < Küçüktür > Büyüktür == Eşittir <= Küçük eşittir >= Büyük eşittir!= Eşit değildir Birleşik (Compound) Operatörler Bazı durumlarda, kontrol edeceğimiz koşul, tek bir parametreye bağlı değildir. Örneğin, bir kişinin yaşının 65 den küçük olup olmadığına bakabiliriz. Ama 65 den küçük ve 18 yaşından büyük

22 olup olmadığına karar vermek istersek, o zaman Birleşik/Birleştirici Operatörler i kullanmamız uygun olacaktır. Compound operator ler aşağıdaki gibidir: && and ve or veya! not tersi Bu operatörlerin mantıksal (logical) doğruluk tablosu da şu şekildedir: p q p&&q p q!p İçiçe geçmiş (Nested) İfadeler if ile bir ifadeyi kontrol ediyor ve doğruysa, buna göre işlemler yapıyorduk. Bir de if else yapısı vardı. if else yapısında da, koşulu gene kontrol ediyor, doğruysa if bloğunun altında kalanları yapıyorduk; yanlışsa, else bloğunda olan kodlar işleme alınıyordu. Son derece basit bir mantık üzerine kurulmuş bu yapıyla, yapılamayacak kontrol yoktur. Ancak öyle durumlar vardır ki, if else yapısı yeterli verimliliği sunamaz. Diyelim ki, birden fazla kontrol yapmanız gereken bir durum oluştu. Hatta örnek vererek konuyu daha da somutlaştıralım. İstenilen bir programda, klavyeden size yaş bilgisi veriliyor.

23 Siz de bu bilgiye göre, şayet yaş 18 den küçükse çocuk; yaş arasında genç; yaş arasında ortayaş diye bir mesaj bastırıyorsunuz. Basit bir program. Şimdi bunu sadece if yapısıyla kuruyor olsaydık, her seferinde yaşın uygun aralıklara düşüp düşmediğini kontrol eder ve ona göre sonucu ekrana bastırırdık. Ama bu son derece verimsiz bir yöntem olurdu. Çünkü zaten yaş bilgisinin genç olduğuna dair bir karar vermişsek, sonrasında tutup bunun yaşlı olup olmadığını kontrol etmenin bir esprisi olmayacaktır. Verilebilecek en kötü cevabı aşağıda bulabilirsiniz: [crayon-59e68e18920b /] Yukarda ki kodu if else kullanarak daha efektif hale getirebiliriz: [crayon-59e68e18920bc /] Yukardaki program daha efektif bir yapı sunmuş olmasına rağmen, eğer kontrol ettiğimiz aralıkların sayısı çok fazla olsaydı, tam bir başbelası olacaktı! Çünkü if else içinde, bir başka if else bloğu ve onun içinde bir başkası bu böyle sürüp gidecekti. Kısacası performans olarak çok bir şey değişmese de, kodu yazan ve/veya okuyacak olan için tam bir eziyete dönüşecekti. İşte bu nedenlerle daha efektif yapılara ihtiyaç duyuyoruz. if else if Merdiveni if else if merdiveni yukarda verdiğimiz örnekler için biçilmiş kaftandır. if else if merdiveni, doğru bir şey bulduğu zaman kontrolu orada keser ve diğer koşulları kontrol etmeden blok sonlandırılır. Aşağıda if else if yapısını ve akış diyagramını bulabilirsiniz: if else if Yapısı

24 [crayon-59e68e18920c /] if else if Akış Diyagramı if else if ile söylenebilecek son bir şey sonunda ki else tir. else koymak zorunlu değildir. Ancak hiçbir koşula uymayan bir durumla karşılaştığınızda, else devreye girer. Örneğin yukarda anlatıp, kodunu vermiş olduğumuz programda, belirtilen yaş aralıklarında değer girilmezse, hiçbir şey ekrana bastırılmayacaktır. Çünkü programa tanınmayan yaş aralığında ne yapılacağı öğretilmemiştir. Şimdi bu durumu da içerecek şekilde, programamımızı if else if yapısıyla tekrar yazalım: [crayon-59e68e18920cf /] swicth case ifadesi

25 switch case, if else if yapısına oldukça benzer bir ifadedir. Ancak aralarında iki fark vardır. Birincisi, switch case yapısında, aralık değeri girmezsiniz. Direkt olarak ifadelerin bir şeylere eşit olup olmadığına bakarsınız. İkinci farksa, switch case yapılarında, illa ki uygun koşulun sağlanmasıyla yapının kesilmek zorunda olmayışıdır. break komutu kullanmadığınız takdirde, diğer şartların içindeki işlemleri de yapma imkanınız olabilir. switch case en tepeden başlayarak şartları tek tek kontrol eder. Uygun şart yakalanırsa, bundan sonra ki ifadeleri kontrol etmeden doğru kabul eder. Ve şayet siz break koymamışsanız, eşitlik uygun olsun olmasın, alt tarafta kalan case lere ait komutlarda çalıştırılacaktır. if else if ise daha önce söylemiş olduğumuz gibi böyle değildir. Uygun koşul sağlandığında, yapı dışarsına çıkılır. switch case yapısında ki durumu, aşağıdaki tabloda görebilirsiniz: switch case Yapısı [crayon-59e68e18920d /] switch case Akış Diyagramı

26 Sanırım gözünüze biraz farklı gözüktü. Yapı olarak şimdiye kadar görmüş olduğunuz if else gibi gözükmese de, bir örnekten sonra arasında pek bir fark olmadığını göreceksiniz. Her komut sonunda koyduğum break komutu, zorunlu değildir ve o nedenle köşeli parantezle belirtilmiştir. break koyduğuz takdirde, uygun koşul sağlandıktan sonra, daha fazla kontrol yapılmayacak ve aynen if else if yapısında olduğu gibi program orada kesilecektir. Ama break koymazsanız, altında kalan bütün işlemler -bir daha ki break e kadar- yapılacaktır. Kodun sonunda gördüğünüz default komutu, if else if yapısında ki sonuncu else gibidir. Uygun hiçbir şart bulunamazsa, default komutu çalışır. Öğrendiğimiz bilginin pekişmesi için biraz pratik yapalım. Bir not değerlendirme sistemi olsun arası A, arası B, arası C, arası D, 59 ve altıysa F olsun. Eğer 100 den büyük veya negatif bir sayı girilirse, o

27 zaman program hatalı bir giriş yapıldığını konusunda bizleri uyarsın. Bunu şimdiye kadar öğrendiğiniz bilgilerle, if else if yapısını kullanarak rahatlıkla yanıtlayabilirsiniz. Ama şu an konumuz switch case olduğundan, cevabını öyle verelim: [crayon-59e68e18920e /] Algoritmaya bakalım: Önce sayıyı alıyor ve 10 a bölüyoruz. Yani girilen not, 57 ise 5.7 sonucunu elde ediyoruz. Ancak iki tam sayının sonucu bir virgüllü sayı veremez, tıpkı işleme giren değişkenler gibi tam sayı olarak döner. Dolayısıyla bilgisayarın elde edeceği sonuç, 5.7 değil, sadece 5 tir. switch case yapısında koşullar yukardan başlayarak kontrol ediliyor. case 5 e gelindiğinde eşitlik sağlanıyor. Ama break konmadığı için, switch case ten çıkılmıyor. Ve altında kalan işlemlerde yapılıyor. Altında herhangi bir işlem veya break olmadığından case 0 a kadar bu böyle sürüyor. Ve case 0 da ekrana bir çıktı alıp switch case yapısı break ile sonlandırılmaktadır. Arttırma (Increment) ve azaltma (decrement) işlemleri Daha önceki derslerimizde, aritmetik işlemlerden bahsetmiştik. Bunların dışında yapabileceğimiz başka şeylerde bulunmaktadır. Bunlardan biri de, arttırma ve azaltma işlemleridir. Eğer i adında bir değişkenin değerini 1 arttırmak isterseniz, i = i + 1 olarak yazarsınız. Veya 1 azaltmak isterseniz, benzer şekilde i = i 1 de yazabilirsiniz. Arttırma ve azaltma işlemleri bu olayı daha basit bir forma sokmaktadır. i = i + 1 yazmak yerine i++ veya i = i 1 yazmak yerine i yazabilirsiniz. Arttırma ve azaltma işlemleri temelde iki çeşittir. Birinci yöntemde yukarda yazdığımız gibi, arttırma/azaltma sonradan yapılır. İkinci yöntemdeyse arttırma/azaltma ilk başta yapılır. Aşağıdaki örneklere bakalım.

28 [crayon-59e68e18920f /] Yukardaki programı yazar ve çalıştırısanız elde edeceğiniz çıktı şu şekilde görünecektir: i = 11 ve j = 59 Çünkü arttırma ve azaltma işlemleri ekrana bastırmadan önce yapılmış ve i ile j nin değerleri değiştirilmiştir. Şimdi programı değiştirip şöyle yazalım: [crayon-59e68e18920fd /] Bu sefer program çıktısı şöyle olacaktır: i = 10 ve j = 60 Farkettiğiniz üzere hiçbir değişiklik yapılmamış gibi duruyor. Aslında değişiklik yapıldı ve program sonlanmadan önce i 10 olurken, j de 59 oldu. Ama arttırma ve azaltma işlemleri printf komutu çalıştırıldıktan sonra yapıldığı için, biz bir değişiklik göremedik. Kısacası önce arttırma (pre-increment) veya önce azaltma (predecrement) kullandığınızda, ilgili komut satırında çalışacak ilk şey bu komutlar olur. Ancak sonra arttırma (post increment) veya sonra azaltma kullanırsanız, o zaman bu işlemlerin etkileri ilgili komut satırından sonra geçerli olacaktır. Aşağıdaki özel tabloya bakabilirsiniz: Form Tip İsim Açıklama i++ postfix post-increment İşlem sonrası arttırma ++i prefix pre-increment İşlem öncesi arttırma i postfix post-decrement İşlem sonrası azaltma i prefix pre-decrement İşlem öncesi azaltma Gelişmiş atama (Advanced Assignment) yöntemleri C de yazım kolaylığı amacıyla sunulmuş bir başka konu da,

29 gelişmiş aşama yöntemleridir. Biraz daha uzun yazacağınız kodu, kısaltmanıza yaramaktadır. degisken_1 = degisken_1 (operator) degisken_2 şeklinde yazacağınız ifadeleri, daha kısa yazabilmeniz için, degisken_1 (operator) = degisken_2 şeklinde ifade edebilirsiniz. Gelişmiş atamalarda sunulan genel formlar şu şekildedir: [crayon-59e68e /] Sanırım aşağıdaki örneklere bakarsanız, konuyu çok daha net anlayacaksınız: [crayon-59e68e189210f /] Conditional Operator (? ) Conditional Operator, if-else ile tamamen aynı yapıdadır. Hiçbir farkı yoktur. Tek farkı koda bakıldığında anlaşılmasının biraz daha zor oluşudur. Bir de if else gibi yazıyla ifade edilmez. Onun yerine soru işareti (?) ve iki nokta üst üste ( : ) kullanarak yazarız. Aşağıdaki tabloda if else yapısıyla karşılaştırılmalı olarak, Conditional Operator verilmiştir: if-else Yapısı [crayon-59e68e189211a /] Conditional Operator (? ) Yapısı [crayon-59e68e /] Conditional Operator (? ) Akış Diyagramı

30 Şimdi de aynı programı, hem if-else, hem de conditional operator kullanarak yazalım: [crayon-59e68e /] Şimdi de aynı programı conditional operator kullanarak yazalım: [crayon-59e68e /] Program gördüğünüz gibi biraz daha kısaldı. Yazar: Oğuzhan YILMAZ Akış Şeması (Flowchart) Nedir

31 ? Bir problemle karşılaştığımızda çözümüne ulaşmak için zihnimizde bir takım hesaplar yaparız. Bu noktada yardımına başvurduğumuz bazı yöntemler vardır. Örneğin; Flowchart, bize yardımcı olacak tekniklerden biri. İster bilgisayarla ister bilgisayarsız bir sorunu çözmek için belirli bir yol vardır ve ancak bu yol ile sağlıklı bir çözüme ulaşılabilir. Çözüme ulaşırken kullanılan bu yola algoritma denir. Yani algoritma, mevcut bilgilerden istenilene erişme yöntemidir. Bilişim alanı için algoritmayı tanımlayacak olursak, verilerin bilgisayara hangi çevre biriminden girileceğinin, problemin nasıl çözüleceğinin, hangi basamaklardan geçirilerek sonuç alınacağının ve sonucunun nasıl/nereye yazılacağının sözel olarak ifade edilmesi diyebiliriz. Bahsettiğimiz gibi söz ve yazı ile anlatılan algoritmanın görsel olarak simge veya sembollerle ifade

32 edilmiş şekline Flowchart yani Akış diyagramları diyoruz. Flowchartların algoritmalardan farkı, adımların simgeler şeklinde kutular içine yazılmış olması ve adımlar arasındaki ilişkilerin oklar ile gösterilmesidir. Bu açıdan flowchartlar bir harita olarak düşünülebilir. Bu harita sayesinde mevcut algoritmanın anlaşılırlığı artarak bize process aşamasında yardımcı olur. Flowchart bir processin işlem basamaklarını diyagramsal gösterir. Böylece bir prosedürü başından sonuna kadar incelemeyi kolaylaştırır. Bir problemin çözüm aşamalarını kağıt üzerinde görmek hataları veya eksiklikleri daha rahat fark edip düzeltmeyi sağlar. Flowchartlar içerik ve biçimlerine göre genel olarak 3 grupta sınıflandırılabilirler; 1- Doğrusal Akış Diyagramları: İş akışları input-processingoutput biçiminde olan diyagramlardır. 2. Mantıksal Akış Diyagramları: Geniş ölçüde mantıksal kararları içeren diyagramlardır.

33 3. Döngüsel Akış Diyagramları: Sorunun çözümü için, çözümde yer alan herhangi bir adım veya aşamanın birden fazla kullanıldığı diyagramlardır. KAYNAK: Yazar : Berat DAĞTEKİN

34 Değişken kavramı, veri türleri, (int, float, char ) DEĞİŞKEN VE SABİTLER Çoğu programda çıkış değerleri üretilmeden önce bir dizi hesaplamalar yapılır. Bu hesaplamalar esnasında verilerin geçici olarak saklanacağı alanların olması gerekir. C dilinde bu saklama alanlarına değişkenler denir. Veriler program içerisinde değişken ve sabit biçimlerinde kaydedilir. Değişkenler değerleri değiştirilebilen verilerdir. Sabitler ise değişkenlerin aksine atama yapıldıktan sonra değeri değiştirilemeyen verilerdir. Değişken ve sabitler faklı boyut ve biçimde program belleğine kaydedilirler. Veri çeşitleri ve Veri Çeşidi Değiştiricileri C de aşağıda gösterilen 5 temel veri çeşidi vardır: char : Karakter int : Tamsayı float : Kayan noktalı sayı double : Çift duyarlıklı kayan noktalı sayı void : Değersiz Veri çeşidi değiştiricilerini kullandığınız zaman, printf() ve scanf() fonksiyonları farklı format tanımlayıcıları kullanır. Yukarıdaki tabloda gösterilen bütün değişken türlerine göre printf() ve scanf() fonksiyonları ile kullanılan format tanımlayıcıları aşağıdaki tabloda gösterilmektedir:

35 Burada bahsi geçen format tanımlayıcılarının nasıl kullanıldığını anlamak için konumuza devam etmeden önce printf() ve scanf() fonksiyonlarına kısaca değinelim. printf() Fonksiyonu printf() fonksiyonu C nin genel amaçlı çıktı alma fonksiyonudur. Başka bir deyişle, ekrana istediğimiz verileri yazmak içim kullanılan bir fonksiyondur. printf() fonksiyonu karakter dizisinden oluşan tek bir değeri veya farklı değişken ve sabitlerden oluşan birden fazla değeri ekrana yazdırmak için kullanılabilir. Tek bir karakter dizisini ekrana yazdırmak için aşağıdaki yapı kullanılır: printf( Karakter-Dizisi ); Herhangi bir fonksiyona aktarılan değere argüman adı verilir. Biz bir fonksiyona argüman aktardığımızda, fonksiyonunun bu argüman ile geçirilen değeri kullanarak gerekli işlemi yapmasını istemiş oluruz. Buradaki argüman tırnak işaretleri ( ) arasında yer alan karakter dizisidir. C de tırnak işaretleri arasında yer alan bir veya daha fazla karaktere Karakter Dizisi (String) adı verilir. [crayon-59e68e18933a /] Yukarıdaki örnek program derlenip çalıştırıldığında aşağıdaki satırı ekrana yazar:

36 makucoders Şimdi de, farklı değişken ve sabitlerden oluşan bir veya birden fazla değeri ekrana yazdırmak için printf() fonksiyonunun çalışmasını bir örnek üzerinde incelemeye çalışalım: printf() fonksiyonunu kullanarak her veri türündeki değişken ve sabit değerlerini ekrana yazdırabiliriz. Aşağıdaki işlem satırı, bir int sabit değeri olan 25 sayısını ekrana yazar: [crayon-59e68e18933b /] Yukarıdaki işlem satırı ekrana aşağıdaki satırı yazar: Sayinin değeri : 25 Dikkat ederseniz, burada printf() fonksiyonu içinde yukarıda format tanımlayıcısı olarak verdiğimiz %d ifadesini kullandık. Bir önceki örneğimizde printf() fonksiyonu sadece ( ) işaretleri içinde kalan karakter dizisini ekrana yazmıştı. Ancak bu defa, printf() fonksiyonunun bir virgül ile ayrılmış 2 argümanı vardır. Bunlardan biri ( ) işaretleri arasında yer alan karakter dizisi, diğeri ise bir int sabiti olan 25 sayısıdır. printf() fonksiyonu ilk argüman içinde yer alan normal karakterleri ekrana yazar, format tanımlayıcısının yerine de ikinci argüman olan değeri olan 25 sayısını yazar. printf() fonksiyonunun ilk argümanı ( ) işaretleriyle sınırlandırılmış olan bir karakter dizisidir. Bu karakter dizisinin içinde hem normal karakterler hem de (%) işareti ile başlayan Format Tanımlayıcıları adı verilen ifadeler yer alabilir. printf() fonksiyonu ( ) işaretleri arasında yer alan normal karakterleri sıra ile ekrana yazar. Format tanımlayıcıları ile karşılaştığında ise ekrana farklı bir veri yazacağını ve bu verinin printf() fonksiyonu çağrılırken karakter dizisinden sonra tanımlanmış olan argüman değerlerinden alınacağını anlar. Konunun daha kolay anlaşılması için aşağıda yer alan örneği incelemeye çalışalım:

37 [crayon-59e68e18933bc /] Yukarıdaki program ekrana aşağıdaki satırı yazar: YazilimaGiris.com a hos geldiniz. 1,2,3 Burada printf() fonksiyonu için 3 argüman tanımlanmıştır. printf() fonksiyonu ( ) işaretleri içindeki karakter dizisini taramaya başlar. İlk %s format tanımlayıcısı ile karşılaştığında buraya bir karakter dizisinin geleceğini anlar ve karakter dizisinden sonraki ilk argüman değerini okuyarak (YazilimaGiris.com) ekrana yazar. Sonra ikinci format tanımlayıcısıyla karşılaşana kadar karakter dizisi içindeki normal karakterleri ekrana yazar (öğrenirken). İlk %d format tanımlayıcısı ile karşılaştığında yine buraya bir int sabitinin geleceğini anlar ve karakter dizisinden sonraki ikinci argüman değerini okuyarak (2) ekrana yazar. Daha sonra, karakter dizisinde yer alan bölümü ( farklı kitap ve ) ekrana yazar. İkinci %d format tanımlayıcısı ile karşılaştığında yine buraya bir int sabitinin geleceğini anlar ve karakter dizisinden sonraki üçüncü argüman değerini okuyarak (3) ekrana yazar. Son olarak, karakter dizisinin geriye kalan bölümünü ekrana yazar ( farklı derleyici kullandım). printf() fonksiyonunda kullanılan format tanımlayıcıları yerine sadece sabit değerler değil aynı zamanda değişkenlerin değerleri de konabilir. Yukarıdaki örneğin 2 argümanını sabit değerler yerine değişkenler yoluyla aktaralım: [crayon-59e68e18933c /] Yukarıdaki program ekrana aşağıdaki satırı yazar: YazilimaGiris.com a hos geldiniz 10, 20 Program bu defa format tanımlayıcıları yerine koyacağı değerleri değişkenlerden alır. Farklı örneklerle konuyu pekiştirmeye çalışalım: [crayon-59e68e18933cf /]

38 Yukarıdaki örnekte, program aşağıdaki satırı ekran yazar: sayi1 değişkeninin değeri 100 dir. Program, 1 sayısı ile gösterilen işlem satırında sayi1 adlı int bir değişken oluşturur. 2 sayısı ile gösterilen işlem satırında id1 değişkenine 100 sayısını atar. printf() fonksiyonu ise değişken değerini ekrana yazar. [crayon-59e68e18933d /] Yukarıdaki örnekte, program aşağıdaki satırı ekrana yazar: 25 ve M Program sayi1 adlı int ve harf1 adlı char değişkenlerine atadığı 25 ve C sabit değerlerini printf() fonksiyonu ile ekrana yazar. [crayon-59e68e18933df /] Yukarıdaki örnekte, program aşağıdaki satırı ekrana yazar: A dir Program, iki adet int, bir adet char ve bir adet float değişken olmak üzere toplam dört adet değişken bildirimi yapar. Sonra değişkenlere atanan değerleri printf() fonksiyonu ile ekrana yazar. Scanf() Fonksiyonu Şimdi de klavyeden giriş yapılan değeri almak için kullandığımız scanf() fonksiyonuna kısaca değinelim. Klavyeden girilen sayısal bir değeri bellekteki bir değişkene atamak için scanf() standart kütüphane fonksiyonunu kullanabiliriz. Daha ilerideki bölümlerde görülebileceği gibi scanf() fonksiyonunun çok geniş kullanım alanı olmasına rağmen burada sadece klavyeden girilen değerlerin bir değişkene

39 atanması için kullanılmasını inceleyeceğiz. scanf() fonksiyonunu kullanarak klavyeden girilen bir int değeri bellekte yer alan bir değişkene atamak için aşağıda gösterilen genel yapıyı kullanabiliriz: scanf( %d, &değişken-adı); scanf() fonsiyonunun kullanılması printf() fonksiyonuna benzer. Yapı olarak tek fark ikinci argüman olarak verilen değişkenin başına (&) işaretini almış olmasıdır. Bu işaretin neden kullanıldığı daha sonra ele alınacaktır. Yukarıdaki satırda scanf() fonksiyonu için 2 argümandan ilki ( ) işaretleri içinde yer alan bir karakter dizisidir. Bu dizi scanf() fonksiyonu için kullanılan format tanımlayıcılarından oluşmaktadır. scanf() fonksiyonu %d format tanımlayıcısını gördüğünde klavyeden bir int değerin okunacağını anlar. Bunun üzerine hemen ikinci argümanı olan değişken adına bakarak, klavyeden okuyacağı değeri atayacağı değişken adını tespit etmiş olur. Siz scanf() fonksiyonunu kullanarak klavyeden bir sayı okutmak istediğinizde, yazdığınız sayı bir rakamdan fazla olabileceğinden, siz ENTER tuşuna basana kadar scanf() fonksiyonu işlem yapmadan bekler. [crayon-59e68e18933ea /] Yukarıdaki ilk işlem satırında, sayi1 adlı bir int değişken bildirimi yapılmakta, ikinci işlem satırında ise klavyeden girilen int değer sayi1 değişkenine atanmaktadır. Şimdi, bu özelliği bir örnek üzerinde incelemeye çalışalım: [crayon-59e68e18933f /] Yukarıdaki örnekte, program klavyeden bir int değer girmenizi ister. Girdiğiniz değeri sayi1 adlı int değişkene atar. Daha sonra değişken değerini ekrana yazar. scanf() fonksiyonunu kullanarak klavyeden girilen float bir değeri bellekteki bir değişkene atamak için aşağıda gösterilen genel yapıyı kullanabilirsiniz: scanf( %f, &değişken-adı);

40 Yukarıdaki satırda yer alan %f format tanımlayıcısı float sayılar için kullanılmaktadır. double sayılar için kullanılan format tanımlayıcısı ise %lf dir. Şimdi vereceğimiz örneklerle öğrendiklerimizi pekiştirelim: [crayon-59e68e18933fa /] Yukarıdaki örnekte, program kullanıcıdan bir int ve bir float değeri klavyeden girmenizi ister. Sonra, girilen her iki değeri ekrana yazar. İlk printf() fonksiyon satırında yer alan \n ifadesi dikkatinizi çekmiş olabilir. Bu ifade program içinden bir sonraki satıra geçme olanağı sağlar. [crayon-59e68e /] Yukarıdaki örnekte, program kullanıcıdan 2 adet int ve 2 adet float sayı değerini klavyeden girmenizi ister. Sonra int değerlerin çarpımını ve float değerlerin toplamını ekrana yazar. [crayon-59e68e189340a /] Yukarıdaki örnekte, program sizden 2 int değer girmenizi ister ve bu değerlerin karelerinin toplamını ekrana yazar. Yazar: Oğuzhan YILMAZ C Programlamaya giriş için yol haritası C programlamaya başlangıç için tavsiye edilen yol haritası aşağıdaki şekilde verilmiştir. 1. Temel kavramlar, 2. Akış şeması, (flowchart), 3. Değişken kavramı, veri türleri, (int, float, char ), 4. Operatörler (mantıksal, aritmetik), 5. Karar yapıları, (if else, switch),

41 6. Döngü yapıları, (for, do while, while), 7. Diziler (arrays), 8. Fonksiyonlar (fonksiyon tanımlama, çağırma), 9. Kütüphane kullanımı (stdio.h, stdlib.h), 10. Dosya işlemleri (dosya oluşturma, okuma, yazma, silme), 11. String ve karakter fonksiyonları, 12. Tarih ve zaman fonksiyonları, 13. Veri modelleri, 14. Hata ayıklama (debug), 15. Program örnekleri. Artık yıl hesabı yapan program Bu C kodu artık yıl hesabı yapmaktadır. [crayon-59e68e /] C Diline Giriş C Tarihi AT&T Bell laboratuvarlarında, Ken Thompson ve Dennis Ritchie tarafından UNIX İşletim Sistemi ni geliştirebilmek amacıyla B dilinden türetilmiş yapısal bir programlama dilidir. Geliştirilme tarihi 1972 olmasına rağmen yayılıp yaygınlaşması Brian Kernighan ve Dennis M. Ritchie tarafından

42 yayımlanan C Programlama Dili kitabından sonra hızlanmıştır. Günümüzde neredeyse tüm işletim sistemlerinin (Microsoft Windows, GNU/Linux, *BSD, Minix) yapımında %95 lere varan oranda kullanılmış, halen daha sistem, sürücü yazılımı, işletim sistemi modülleri ve hız gereken her yerde kullanılan oldukça yaygın ve sınırları belirsiz oldukça keskin bir dildir. Keskinliği, programcıya sonsuz özgürlüğün yanında çok büyük hatalar yapabilme olanağı sağlamasıdır. Programlamanın gelişim süreciyle beraber programlamanın karmaşıklaşması, gereksinimlerin artması ile uygulama programlarında nesne yönelimliliğin ortaya çıkmasından sonra C programcıları büyük ölçüde nesne yönelimliliği destekleyen C++ diline geçmişlerdir. C Diline Giriş C diline geçmeden önce algoritma ve akış şemalarını tam anlamıyla bilmemiz gerekir. Öncelikle C diline başlarken ilk ihtiyacımız olan şey editörlerdir. Tavsiye edilen editörler ; Windows için; -DEV C/C++ -Codeblocks -Visual Studio Linux için; -Netbeans -Codeblocks -Geany Bahsedilen editörlerden işletim sisteminize uygun olanını seçip yükleyiniz. Açıkçası Windows için DEV C/C++ ya da Linux için Netbeans ı tercih ederim.

43 İlk başta kütüphanelerden başlayalım ve programlama dünyasına kocaman bir merhaba diyerek ilk programımızı yazalım. [crayon-59e68e189474b /] Hadi yaptığımız programı ele alalım. İlk başta kullanacağımız kütüphanelerden bahsedelim. Bu yazmış olduğumuz programda stdio.h kütüphanesi kullandık. Bu kütüphane standart giriş çıkış fonksiyonları için kullanılır. Eğer kütüphane yazmadan programı derlemeye çalışırsak programımız kütüphanemiz olmadığı için hata verecektir bu yüzden tanımlamamız gerekecektir. Yazacağımız programlarda int main() adında ana bir fonksiyon tanımlarız ve programımızı bu fonksiyonun içerisine yazarız. İlerideki fonksiyonlar dersimiz de bu konuyu daha detaylı ele alacağız. int main() ana fonksiyonumuzu tanımlarken { } programımızın başlangıç ve bitişine koymamız gerekir aksi halde programımız çalışmayacaktır. Ana fonksiyonumuzu tanımladıktan sonra printf komutu kullanıp ekrana Merhaba Dünya çıkışı verecektir ve return(0) komutu ile programımız sonlanacaktır. C de komutların sonuna ( ; ) işareti getirilir. Ancak bu konu hakkında istisnalar da vardır.bu istisnalardan bazıları; bazı döngü yapıları, karar yapısı vs. İlk programımızda dikkat etmemiz gereken önemli noktalar vardır. Şöyle ki noktalı virgül( ; ), süslü parantez( { } ), kütüphane ekleme gibi durumları unutmamamız gerekir. C de yazacağımız programın ihtiyacı doğrultusunda kütüphane seçimi yapılır. Öncelikle C de kütüphane tanımlarken çalışmamızın başına #include<kütüphane ismi> yazılır ve tanımlanır. Başlarken genellikle kullanacağımız kütüphanelerden bahsedeyim;

44 stdio.h conio.h math.h stdlib.h graphics.h dos.h Standart giriş/çıkış fonksiyonları DOS destekli giriş/çıkış fonksiyonları Matematiksel fonksiyonlar Dönüşüm sıralama fonksiyonları Grafik fonksiyonları DOS Fonksiyonları ctype.h Karakter dönüşüm ve sınıflandırma string.h Alfa sayısal Genellikle bu kütüphaneler üzerinden işlemler yapacağız. İlerideki derslerde yavaş yavaş ilk basit hesap makinesini operatörler dersimizde yapacağız. Sonraki derse görüşmek üzere Yazar : Ömer Can Eskicioğlu