ÇORUM VE BÖLGENİN GELECEĞİ ÇALIŞTAYI STRATEJİK ÇERÇEVE RAPORU

Transkript

1 ÇORUM VE BÖLGENİN GELECEĞİ ÇALIŞTAYI STRATEJİK ÇERÇEVE RAPORU

2 Çorum Stratejik Çerçeve Raporu; 22 Nisan 2011 tarihinde Çorum Valiliği, İl Özel İdaresi, OKA ve ÇEKÜL Vakı işbirliği ile düzenlenen Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı sonuçlarını içermektedir. 2 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

3 İçerik Yöneicilerden Mesajlar...4 Çalıştay Yöneimi...5 A. KENT YAKLAŞIMLARI VE AKIMLAR...7 Stratejik Planlama...8 Kentsel Rönesans...9 Avrupa Kentsel Şarı...9 Kültürel Miras Bütünleşik Yöneim Planı...10 Hub* Kentler...10 Kentsel Ağlar...11 Bölgesel Küme...11 Paylaşan Kentler...11 B. NEREDE Temel Sorun 10 Temel Fırsat...14 BEK Analizi...16 Bekleni Analizi E Analizi K Analizi...23 Farklılık Yaratan Değerler...27 C. NEREYE GİDİYOR?...29 Ortak Vizyona Doğru...30 Kurumsal Vizyonlar...30 Çalıştaydan Vizyon Öneri Altlıkları...30 Bölge Vizyonu...31 D.TEMATİK STRATEJİK HEDEFLER...33 Temalar...34 Temaik Stratejik Hedef 1: Geçmişin Kültürel Değerlerinin Günümüz Dinamikleri ile Geleceğe Taşınması...35 Temaik Stratejik Hedef 2: Suyun Berekeinin, Ekonomik ve Ekolojik Gelişmenin Fırsatlarına Dönüştürülmesi...37 Temaik Stratejik Hedef 3: Bölgenin Birikim, Bereket ve Becerisinin Bütüncül Bir Yaklaşımla Yeniden Kurgulanması..40 Temaik Stratejik Hedef 4: Yeni Bir Güç Yöneimi İçin İşbirliği Yaklaşımlarının Ortaya Konulması...42 Stratejik Program ve Projeler...43 E. SONUÇ Gelecek İçin 4 Stratejik Adım...46 Çorum un ve Bölgenin Geleceği İçin 10 Temel İlke...47 Kaılım Listesi...53 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 3

4 Yöneicilerden Mesajlar Çorum Valisi, Sn. Nurullah ÇAKIR Hiit kültürünün başkentliğini yapmış olan kenimiz, Yeşilırmak ve Kızılırmak Nehirleri arasındaki havzada, tarihi icaret yolları üzerinde yer almaktadır. Kenimizin bugün nerede olduğunu görebilmek için, geçmişi ve bütünü görerek içinde bulunduğumuz durumun farkına varmak isiyoruz. Dünü bugüne bağlama ve geleceğe güçlü sesler vermek için yol haritalarına ihiyaç vardır. Kurumların hazırladıkları yol haritaları, üniversitelerin yapıkları çalışmalar ile yeni aktörler, kentler içinde kurumsallaşmayı arırmaktadır. Bu aktörlerden en önemlileri Kalkınma Ajanslarıdır. Çalıştaylar, Kalkınma Ajanslarından neler talep edileceğinin belirlenmesi açısından önemli belgelerdir. Çalıştayın amacı, kenteki ve bölgedeki kurumlar arasında ileişimin artması, kaynak döngüsünün sağlanması, turizm sektörü yaırımcılarının koruma ve kullanma dengesi içinde gelişimlerini sürdürmeleri, sanayi sektöründe yapılması gerekenlerin belirlenmesidir. Bizler, Çorum için aklımızda olanları söyleyeceğiz. Nasıl uygulanabilir? sorusunun cevabı ise çalışma sonucunda oluşturulacak stratejik çerçeve raporunda verilmelidir. ÇEKÜL Vakı Başkanı, Sn. Mein SÖZEN Çalıştay, Çorumluların gelecekte nasıl bir Çorum hayali kurduklarının değerlendirilmesi toplanısıdır. Kentlerde yapığımız çalışmalarda çok çeşitli kavramlar gelişirildi. Bu kentlerde, kentlerin yüzünün yıkanmasıyla, gençler ve çocuklar için daha iyi kentler oluşturulduğunu gördük. Çorum un gelişmesi, yerelin gelişmesine ve dayanışma odakları kurulmasına bağlıdır. Çorum olarak Türkiye nin neresindeyiz ve bizim değerlerimiz Türkiye ye ne katar? sorusunu aklımızda tutarak, Çorum un farklılığı ve çeşitliliğini ortaya koymalıyız. Kamu sivil özel birlikteliğine dayanan yeni Türkiye modelinde, 81 il içinde Çorumun değerleri ve farklılığı nedir? Hangi iller ile birlikte havza oluşturur? Hangi temel başlıkla dünyaya açılmalıdır? Kendini tanıyan ve açıklayan bireylerin gelişmesi gibi, Çorum da kendini tanıyarak uluslararası boyuta gelişecekir. Bu amaçla Üniversite, belediye, sivil toplum örgütleri ve özel sektör arasında güçlü işbirlikleri kurgulanmalıdır. Çorum, Orta Anadolu çanağı içinde aklın ve iradenin ortaya çıkığı imparatorluğun merkezidir. Bu akıl Tokat, Amasya, Ankara yı da etkilemişir. Kenin Ankara ile güçlü bağları vardır. Unutulmamalıdır ki; devlet olmak kolay, imparatorluk olmak zordur. 4 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

5 Çorum Belediye Başkanı, Sn. Muzafer KÜLCÜ Türkiye de yerel yöneimler, kendi hedelerini ortaya koyma ve stratejilerini belirleme konusunda Tarihi Kentler Birliği nden yardım alarak çok yol kat eiler. Çorum ise dünyanın en büyük tarihi zenginliği olan Hatuşaş a sahipir. Fakat bu değerimiz yeterince anlaılamadığı için kent bu değerdin yaratacağı katma değerden faydalanamamaktadır. Çalıştay, Hatuşaş gibi farklı değerlerimizin ön plana çıkarılması için büyük bir ırsaır. OKA Genel Sekreteri, Sn. Mevlüt ÖZEN Çorum ve bölgesi, işbirliği geleneği ve girişimcilik kültürünün yüksek olduğu bir bölgemizdir. İnsan kaynakları, proje üretme kapasitesi, sanayi ve yaırım dinamikleri, heves ve isteklilik özellikleri ile ön plana çıkan ilimizde insan gücü çok önemli bir faktördür. İnsan gücünün moivasyon ve beceri nitelikleri giikçe artmaktadır. Bölgeler arası ağların oluşumunda Çorum u bölgesinden ayrı düşünemeyiz. Bölgeler arası ağlar yaraılması, Amasya, Samsun, Tokat ve Çorum arasında uluslararası nitelikte, bir hatalık desinasyon rotaları oluşturulması yoluyla sağlanabilir. Kızılırmak ve Yeşilırmak havzalarının yaraığı kültürel moif içinde, bir farklılığının ortak paydaşıyız. Çorum u bölge içinde ayrıcalıklı konuma geirmek isiyorsak, kenin kendine has özelliklerini ve değerlerini tanıtmalıyız. Bu değerler, Hiit medeniyeinden Cumhuriyein kuruluşuna kadarki süreç içinde, hem tarihi hem de doğal eşikler açısından incelenmelidir. Çalıştay Yöneicisi, Sn. A. Faruk GÖKSU Kentlerin gelecek stratejilerini oluşturmak amacıyla gerçekleşirilen Kentsel Strateji Çalıştaylarının ana hedei; çok yönlü ve kaılımcı bir bakışla, kentlerin farklılık yaratan, kendine has, özel değerlerini saptamak ve gelecek stratejilerini bu değerler üzerinden ortaya koymakır. Kentlerin yol haritaları, Kurumsal Stratejik Planlardan farklıdır. Kentler neredeler ve nereye gidiyorlar soruları temel sorulardır. Amaçlanan hedefe nasıl ulaşacağımızın yanıı somut önerilerle verilmelidir. Ancak, yaşadığımız coğrafyanın sahip olduğu tarihsel, kültürel derinlikler ve zenginlikler, kentlerimizin bugününü ve yarınını planlamadan önce geçmişinin yani dününün de tarışılmasını zorunlu hale geirmektedir. Anadolu kentlerinin gelecekleri kurgulanırken ayrı coğrafyaların değer yaratan farklılıkları ortaya konulmalıdır. Geçmişimizin çok zengin ve farklı olmasını çok iyi değerlendirmeliyiz. Anadolu coğrafyasındaki kentler, bir takım değerleri birbirleri ile paylaşıkları müddetçe ekonomik kalkınma sağlanacakır. Paylaşan kentler yaklaşımı, Türkiye de kentlerin gelişimine en fazla katkıyı sağlayan kavramdır. Çalıştay sonucunda, yerel, sivil ve özel sektörlerin görüşleri alınarak ortaya çıkarılan yol haritası stratejik çerçevesi, Çorum un Yol Haritasının genel çerçevesini oluşturacakır. Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 5

6 Çalıştay Yöneimi Kamu, özel ve sivil sektörlerin temsilcilerinin bir araya geldiği kaılımcı buluşma ortamında gerçekleşirilen Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı, Çorum un değerleri, sektörlerin beklenileri, potansiyeller ve ırsatlar dikkate alınarak gelecek stratejilerinin ortaya konulmasını amaçlamaktadır. 22 Nisan 2011 tarihinde gerçekleşirilen Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı 3 oturumdan oluşmuştur. Çorum Valisi Nurullah Çakır, ÇEKÜL Vakı Başkanı Mein Sözen, Çorum Belediye Başkanı Muzafer Külcü ve Çalıştay Yöneicisi A. Faruk Göksu nun konuşmalarının ardından ilk oturum başlamışır. Çalıştaya başlamadan önce, dünya kentlerinde benimsenen; Kentsel Rönesans, Kültürel Miras Bütünleşik Yöneim Planı, Hub Kentler, Kentsel Ağlar, Bölgesel Kümeler ve Anadolu kentleri için gelişirilen bir model olan Paylaşan Kentler gibi akımlar ve yaklaşımlar aktarılmışır. Nerede? sorusunun yanıının arandığı ilk oturumda, Çorum u bölge içinde ön plana çıkaran değerler ve farklılıklar çalıştay kaılımcıları taraından belirlenmişir. K lar olarak sembolize edilen bu değerler, Çorum un ulusal ve uluslararası düzeydeki kültürel zenginliğini ortaya çıkartmışır. Bu değerler kapsamında Ortak Vizyon a Doğru anahtar kelimeler ve temalar belirlenmişir. Nereye Gidiyor? sorusunun yanıının arandığı ikinci oturumda, 3 Tema kapsamında temaik gruplar belirlenmiş, 4 Temel Stratejik Hedef ve Vizyon Projeleri ortaya konulmuştur. İkinci oturumun tarışma konuları; 3 Tema 4 Stratejik Hedef 4 Vizyon Projesi Stratejik Analizler dir. Son oturumda ise kaılımcıların görüşleri doğrultusunda Bölgenin ve Çorum un Geleceği İçin 10 Temel İlke belirlenmişir. Çalıştay süresince tarışılan konuları ve sonuçları İçeren Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Yol Haritası Strateji Çerçeve Raporu nun amacı, Çorum un bölge içinde nasıl daha etkin ve avantajlı bir konuma geleceğinin stratejilerinin belirlenmesidir. Kenteki birçok paydaşın görüşlerini sürece katması, uygulamaya stratejilerini tanımlaması ve sorumluluk paylaşımı hakkında ikir vermesi açısından önemli bir doküman olan bu Stratejik Çerçeve Raporu, kenin yapısal planları, Stratejik Planları ve Yol Haritaları için yol gösterici olmalıdır. Eski Doğunun süper gücü olan bölgenin geçmişinden gelen gücünün geleceğe aktarılması gerekliliği nedeniyle, temalar güç kavramı ile tanımlanmışır. 3 Tema; 1. Geçmişin Gücü 2. Suyun Gücü 3. Bölgesel Güç 6 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

7 AKent Yaklaşımları ve Akımlar

8 Stratejik Planlama Kentler için hazırlanan Stratejik Planlar, bir bölgenin içinde bulunduğu durum ile ulaşılması arzu edilen durum arasındaki yolu tarif etmekte, bu gelişime yönelik amaçları, hedeleri ve yöntemleri ortaya koymaktadır. Stratejik planlama yaklaşımı, kentlerde bütüncül ve ortak hedelere ulaşılmasını amaçlamaktadır. Bu nedenle, öncelikli alanlar ve sektörler belirlenerek, doğru zamanlama ile çözüme yönelik hareket edilebilme kabiliyei gelişirilmelidir. Stratejik planlama yaklaşımı ile hazırlanan yol haritalarında neredeydik, neredeyiz, nerede olmak isiyoruz, belirlenen yere nasıl ulaşırız gibi temel soruların yanıtları aranmaktadır. Kentlerin gelecekleri kurgulanırken Yol Haritaları nın önemi artmaktadır. Yol Haritası sistemaiği, halkın planlamadaki karar süreçlerine kaılma yöntemlerinin belirlenmesini zorunlu kılarken, halkın yaşam alanlarının yeniden tasarlanmasında söz sahibi olmasını da beraberinde geirmektedir. Bu nedenle, ortak değerlerin bir vizyon etraında ele alınması ve ortaya konulan stratejik hedelerin taralarca benimsenmesi, stratejik ileişim yöneiminin doğru yapılması gerekmektedir. Nerede? Nereye Gidiyor? Nasıl? Gelişim Nasıl Ölçülüyor? 8 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

9 Kentsel Rönesans Sürdürülebilir gelişim kavramı, kentlerin geleceklerinin nasıl kurgulanması gerekiğine dair birçok akımı kapsamaktadır. Kentsel Rönesans, kent merkezlerinin çekici ve etkili bir şekilde yeniden canlandırılması ve dönüşümünü sağlamak amacıyla, merkezlerdeki yaşam kalitesi ve kentlilik bilincinin gelişirilmesini amaçlamaktadır. Avrupa kentleri, 1990 lardan bu yana Kentsel Rönesans akımı ile yenilenmişir. Kentlilik bilincinin gelişirilmesi, kentlerin kimliklerinin yeniden kurgulanması, kamu ve özel sektör işbirliklerinin kurgulanması yoluyla yaşam kalitesinin arırılması hedelenmektedir. Yaşam kalitesi; kaliteli konut alanlarının ve sosyal ilişkilerin sağlanabildiği, kullanışlı kamusal alanların yaraılması yoluyla arırılmaktadır. Yüksek yoğunluklu konut alanlarının, toplu taşım sistemleri ile güçlendirilmiş odakların etraında yer aldığı, böylece enerji ve doğal kaynakların tükeiminin minimuma indirildiği, bütüncül bir yaklaşımdır. Temel kriterler şunlardır; Kenin tarihi alanları ile güçlü bağlanı Mimaride ve kamusal alanlarda tasarım kalitesi Kent merkezlerinde çeşitlilik Gece gündüz yaşayan kent merkezleri Sosyal konut, ödenebilir konut Kent kimliğinin güçlendirilmesi Eğiim ırsatlarının arırılması Piyasa ile eşgüdüm ve yönlendirme Yaırımlar için çekici bir çevre Sanayi alanlarının dönüşümü İşbirliği ve ortaklık modelleri Kent içindeki sanayi alanlarının dönüşümüdür. Avrupa Kentsel Şarı Fiziki kentsel çevrenin iyileşirilmesi Mevcut konut stokunun iyileşirilmesi; Yerleşmelerde sosyal ve kültürel olanakların yaraılması Toplumsal kalkınma ve halk kaılımının özendirilmesi Avrupa Kentsel Şarı-I 1992 Ekonomik kalkınma Tarihi yapı mirası Ulaşım ve haberleşme Çevre ve doğa Kentsel iziki yapı Konut Kent güvenliği Sağlık Halk kaılımı Kent yöneimi Avrupa Kentsel Şarı-II 2008 Kentsel ekoloji Kentsel demokrasi Eşitlik Yaraıcılık yenilik Bilgiye dayalı ekonomi Dijital kentler Bölgesel işbirlikleri Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 9

10 Kültürel Miras Bütünleşik Yöneim Planı URBACT: Avrupa Birliği kapsamında gelişirilen Urbact II programının amacı; Sürdürülebilir kentsel gelişme ile ilgili tüm bilgilerin yayılmasını sağlamak ve Avrupa kentleri arasındaki deneyim transferini gerçekleşirmekir. HerO Programı: (Heritage as Opportunity Fırsat olarak Kültürel Miras) HerO Projesi URBACT kapsamında Kentler & Entegre, Sürdürülebilir Gelişme konulu kültürel miras ve kentsel gelişme projesidir. Kültürel Miras Bütünleşik Yöneim Planı (KMBYP): Kentsel tarihi alanların sürdürülebilir olarak korunması ve gelişirilmesi, bu alanların kültürel mirasının çekici, rekabetçi ve çok fonksiyonlu alanlar olarak etkili bir şekilde yöneilmesini sağlayan yenilikçi bir araçır. KMBYP, kültürel miras gereksinimlerini kentsel tarihi alanların kullanıcılarının ve sorumlu yöneim birimlerinin ihiyaçlarına göre dengelemekte ve koordine etmektedir. Hub* Kentler Hub Kentler; bölge içindeki konumları ve ulaşım avantajları nedeniyle; enerji, lojisik ve bilgi konularındaki ekonomik taleplere verimli biçimde yanıt vermek için minimum yaırım, zaman ve çabanın harcandığı, bölgesel bağlanı noktası ve ekonomik odak niteliğindeki kentlerdir. Hub Kentler iş gücü ve ekonomik akiviteyi teikler, gelişim için; doğru planlama kararları, akıllı büyüme stratejileri, yerel iş gücü, ekonomik gelişim ve hizmet verme kapasitesi önemli rol oynar. Fiziksel Bağlanılar (Stratejik konum, entegre ve güçlü ulaşım, icari terminaller) Toplumsal Bağlanılar (Farklı bölgeler, sosyal dokular ve yöneim alanlarının kesişimi, komşularla sosyal ve ekonomik bağlar) Enformaik Bağlanılar (Bilgi akışı, üniversiteler, teknoloji alanları, ensitüler, telekomünikasyon bağlanıları ya da bilgi merkezleri için bölgesel bir odak) Kültürel Miras Bütünleşik Yöneim Planı, kültürel mirasın korunması için uygun stratejileri, hedeleri, eylemleri ve yöneim yapısını belirlemektedir. Aynı zamanda farklı ihiyaçları dengelemekte, kentsel tarihi alanları ve onun kültürel mirasını gelişme değeri olarak kullanmaktadır. HUB kent yaklaşımı, Çorum un içinde bulunduğu bölgenin kurgulanması için ipuçları vermektedir. Çorum, yalnızca ekonomik olarak değil, kültürel olarak da asırlardır HUB kent olmuştur. HUB KENT * HUB: en kısa zamanda ve minimum enerji kaybı ile ulaşılabilen bağlanı odağı 10 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

11 Kentsel Ağlar Bölgesel Küme Paylaşan Kentler Kentler arasındaki dengesiz kalkınmayı ortadan kaldırmak ve özellikle orta ölçekli kentlerin ekonomilerini kurtarmak amaçlı, kentlerin birbirleriyle bölgesel ve uluslararası iifaklar kurma, kaynaklarını birleşirme, birbirlerini tamamlayıcı fonksiyonları gelişirme, bu olanak ve hizmetleri paylaşmaları yaklaşımıdır. Çorum un, sınır ötesi, bölgesi ve yakın çevresi ile işbirlikleri ve güç birlikleri kurduğu durumda gelişimi teiklenecekir. Kentler arasında kurulan ağlar çeşitli amaçlara hizmet edebilmektedir. Bu ağlar; - Çok merkezli ağlar - Uzmanlaşmış kentler ağı - Kamu projelerinin kentler arası dağılımı - Esnek mal ve hizmet değişimi - Ekonomik veya kültürel kentler ağı olabilmektedir. Kabiliyetli, yaraıcı ve üreici insanların bir arada yaşaması, bölgesel kümelenme kuvveidir. Mekan ve yaşam kalitesinin yüksek olduğu alanlar, bölgesel kümelenmede avantajlı konumdadırlar. Çorum un kendine özgü çok önemli değerleri bulunmaktadır. Bu nedenle, rekabetçi farklılıklarını ön plana çıkarmalıdır. Bölgesel rekabein ortaya çıkması için; - Bilgi - Akıllı alt yapı - Bağlanı - Üreicilik - Sosyal uyum gereklidir. Bilgi temelli ekonominin ana bileşenleri: - Kabiliyet - Yenilikçilik SİVAS - Yaraıcılıkır KAYSERİ ADANA KOZAN İSKENDERUN CEYHAN HATAY AFŞİN OSMANİYE REYHANLI ADIYAMAN KAHRAMANMARAŞ PAZARCIK KİLİS ELBİSTAN GAZİANTEP KARKAMIŞ HALEP Paylaşan Kent yaklaşımı; özellikle küçük ve orta ölçekli Anadolu kentlerinin sınırlar ötesi kentlerle işbirlikleri kurma yoluyla bölgesel ağ kurma potansiyellerinin harekete geçirilmesiyle kentsel ve bölgesel kalkınmanın sağlanmasıdır. Diğer Anadolu kentleri gibi Çorum da sahip olduğu değerleri bölgesi ile paylaşığı durumda gelişecekir. Aynı bölge içindeki kentlerin ekonomilerinin canlanması için bölgesel ölçekte ortak vizyon belirlenmeli, farklılık yaratan değerler tanımlanmalıdır. Örneğin, Çorum un Ankara ve Amasya ile ortak hareket etmesi, Kültür turizmi açısından yeni açılımlar sağlayacakır. Paylaşan Kentler İçin 10 Temel İlke 1. Ortak Vizyon 2. Kentsel Ağ 3. Kültürel Birikim 4. Doğal Bereket 5. Ekonomi 6. Deneyim 7. Kaılım 8. İşbirliği 9. Kaynak 10. Proje DİVRİĞİ ŞANLIURFA MALATYA SURUÇ AKÇAKALE ELAZIĞ BOZOVA HİLVAN HARRAN RAKKA SİVEREK TUNCELİ ERGANİ VİRANŞEHİR MARDİN CEYLANPINAR BİNGÖL DİYARBAKIR HASEKE SİLVAN BATMAN HASANKEYF MİDYAT NUSAYBİN MUŞ ŞİRVAN SİİRT CİZRE TATVAN BİTLİS HSALBAH AHLAT ŞIRNAK SİLOPİ MUSUL DOHUK ERCİŞ DOĞUBEYAZIT Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 11 VAN YÜKSEKOVA HAKKARİ IĞDIR ERBİL ERİVAN NAHÇIVAN HSALBAH NAKADEH TEBRİZ

12 12 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

13 B Nerede?

14 10 Temel Sorun 10 Temel Fırsat Temel Sorunlar 1. İşsizlik 2. Yetersiz İleişim Stratejisi 3. Bölge ile Entegrasyon 4. Kentsel Yapı Kalitesi 5. Kent Kır Entegrasyonu 6. Altyapı Kalitesi 7. Kültürel ve Tarihi Değerlerin Tanıımının Yetersizliği 8. Yaşam Kalitesinin Düşüklüğü 9. Yaırımcı Kurumlar Arasında Koordinasyon Eksikliği 10. Kentsel Donaı Alanlarının Yetersiz Olması 11. Sektörlerin Rekabete Hazır Olma Güçlükleri 12. Afet Masır Planının Olmaması 13. Kent Ulaşım Ana Planının Olmaması 14. Sanayi Tesislerinin Şehrin İçinde Kalmış Olması 15. Üniversitelerin Potansiyellerinden Faydalanamama 16. Nitelikli Eleman Azlığı 17. Tarım Sektörünün Yeterince Gelişmemesi 18. Turist Sayısının Azlığı 19. Geçmişin Gücünün Yeterince Kullanılmaması 20. Bölgesel Kalkınma Dinamiklerinin Harekete Geçirilmemesi Temel Fırsatlar 1. Su; Karadeniz, Yeşilırmak, Kızılırmak, Kürtün 2. Boğazköy, Hatuşaş, Alacahöyük 3. Konum 4. Güç Birlikleri; OKA, Yeşilırmak Havzası Birliği, Hiit Üniversitesi 5. Girişimcilik, Yaraıcılık, İşbirliği Kültürü 6. Gelişim Potansiyeli 7. Turizm Değerleri 8. Kültürel Çeşitlilik 9. Gelişmekte Olan Organik Tarım Ve Hayvancılık Sektörleri 10. Sanayi Bölgelerinin Altyapı Kapasitesi 11. Yaraıcı Sanayi Faaliyetlerinin Gelişmesi, Sanayide Uzmanlaşma 12. Dünya Arkeoloji Tarihine Eklemlenme 13. Kredi Ve Destekler 14. Büyük Pazarlara ve Kentsel Merkezlere Yakın Konum 15. Barış ve Güven Merkezi 16. Lojisik Sektörünün Gelişim Potansiyeli (Samsun Limanı) 17. Yeşilırmak Ve Kızılırmak Nehirleri, Havza ve Su Kültürü 18. Tarihsel Derinlik 19. Havza İçindeki Diğer Üniversiteler Ve Kalkınma Ajansının Güçleri 20. Kırsal Turizm Ve Suyun Gücü 14 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

15 10 Temel Sorun İşsizlik Altyapı Kalitesi Sektörlerin Rekabete Hazır Olma Güçlükleri Nitelikli Eleman Azlığı Yetersiz İletişim Stratejisi Değerlerin Tanıtım Yetersizliği Afet Mastır Planının Olmaması Tarım Sektörünün Yeterince Gelişmemesi Bölge ile Entegrasyon Kentsel Yapı Kalitesi Kent-Kır Entegrasyonu Yaşam Kalitesinin Düşüklüğü Yatırımcı Kurumlar Arasında Koordinasyon Eksikliği Yetersiz Kentsel Donatı Alanları Ulaşım Ana Planının Olmaması Sanayi Tesislerinin Şehrin İçinde Kalmış Olması Üniversitelerin Potansiyellerinden Faydalanamama Turist Sayısının Azlığı Geçmişin Gücünün Yeterince Kullanılmaması Bölgesel Kalkınma Dinamiklerinin Harekete Geçirilmemesi Diğer; Kenin en önemli 10 sorununu işaretleyiniz. 10 Temel Fırsat Su; Karadeniz, Yeşilırmak, Kızılırmak, Kürtün Boğazköy, Hattuşaş, Alacahöyük Gelişim Potansiyeli Turizm Değerleri Yaratıcı Sanayi Faaliyetlerinin Gelişmesi, Sanayide Uzmanlaşma Dünya Arkeoloji Tarihine Eklemlenme Lojistik Sektörünün Gelişim Potansiyeli (Samsun Limanı) Yeşilırmak Ve Kızılırmak Nehirleri, Havza ve Su Kültürü Konum Güç Birlikleri; OKA, Yeşilırmak Havzası Birliği, Hitit Üniversitesi Kültürel Çeşitlilik Gelişmekte Olan Organik Tarım Ve Hayvancılık Sektörleri Kredi Ve Destekler Büyük Pazarlara ve Kentsel Merkezlere Yakınlık Tarihsel Derinlik Havza İçindeki Diğer Üniversiteler Ve Kalkınma Ajansının Güçleri Girişimcilik, Yaratıcılık, İşbirliği Kültürü Sanayi Bölgelerinin Altyapı Kapasitesi Barış ve Güven Merkezi Kırsal Turizm Ve Suyun Gücü Diğer; Kenin en önemli 10 ırsaını işaretleyiniz. Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 15

16 BEK Analizi Kamu, özel ve sivil sektör temsilcilerinden oluşan kaılımcılar; Bekleni, E ve K (BEK) Stratejik Analizlerini yaparak, Çorum ve bölgenin geleceğinin öncelikli hedeleri ile program ve projelerinin çerçevesini çizmişlerdir. Bekleni Analizi Kamu, özel ve sivil sektör temsilcilerinden oluşan kaılımcılar; Bekleni, E ve K (BEK) Stratejik Analizlerini yaparak, Çorum ve bölgenin geleceğinin öncelikli hedeleri ile program ve projelerinin çerçevesini çizmişlerdir. Çalıştay kaılımcıları; Kendisinin diğer taralardan, Diğer taraların kendisinden beklenilerini ortaya koymuşlardır. Kamu Sektörünün Beklenisi Çorum Valiliği, İl Özel İdaresi, Kaymakamlıklar, Çorum Belediyesi, İlçe Belediyeleri, Merkezi Yöneim müdürlükleri temsilcilerinden oluşan kamu temsilcileri kendisinin diğer taralardan beklenilerini dile geirmişlerdir. Kamu Sektörünün Özel Sektörden Beklenileri 1. Bölgede katma değer yaratacak yaırımların yapılması 2. KOBİ lerin işletme ve sermaye güçlerini birleşirmeleri 3. İşsizlik sorununa çözüm olacak yaırımlar yapılması 4. İnsan kapasitesinin gelişirilmesi için eğiim ve bilinçlendirme desteği 5. Girişimciliğin gelişirilmesi Kamu Sektörünün Sivil Sektörden Beklenileri 1. Çözüm ortağı olmaları 2. Karar alma süreçlerinde daha akif ve bilgi sahibi olmaları için toplanılara kaılmaları 3. Sorunlara tarafsız yaklaşmaları, gerçekçi, rasyonel ve etkili çözüm önerileri 4. Yerelin gücünün örgütlenmesi 5. Tarihi ve kültürel değerlerin korunması için proje gelişirmeleri 16 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

17 Özel Sektörün Beklenisi Çalıştaya kaılan az sayıda da olsa özel sektör temsilcileri diğer taralardan beklenilerini ortaya koymuşlardır. Özel Sektörün Kamu Sektöründen Beklenileri 1. Arsa, altyapı ve karar süreçlerinde yaırımcıları yönlendirmeleri 2. Kamu ve özel sektör yöneicileri arasında güçlü ileişim ve bilgilendirme sağlanması 3. Kurumsal sürekliliğinin sağlanması, kurum içi yetki karmaşasının çözümlenmesi 4. Kamu çalışanlarının daha özverili ve çözüm odaklı çalışmaları 5. Temiz enerji ve yeşil sanayinin desteklenmesi, yaırım teşvikleri verilmesi 6. Nehirlerdeki kirliliğin azalılması Özel Sektörün Sivil Sektörden Beklenileri 1. Özel sektör ile işbirlikleri kurmaları (insan kaynağı sağlanması, eğiim ve bilinçlendirme çalışmaları gibi) 2. Kamu sektörü ile işbirlikleri kurmaları 3. Çözüm ortağı olmaları 4. Yerelin kapasitesinin arırılması için program gelişirmeleri Sivil Sektörün Beklenisi Sivil toplum örgütleri özel ve kamu sektöründen beklenileri başta karar süreçlerine kaılım olmak üzere ortak işbirliği program ve projelerinin gelişirilmesi olmuştur. Sivil Sektörün Kamu Sektöründen Beklenileri 1. Kurumlar arası koordinasyon ve bilgi paylaşımı sağlanması 2. İzleme ve deneim mekanizmalarının güçlendirilmesi 3. Projelerde işbirliği ve uzlaşma sağlanması 4. Yaşayan insanların görüş ve önerilerinin alınması Sivil Sektörün Özel Sektörden Beklenileri 1. Yerel yaırımcıların örgütlenmesi 2. Karar alma süreçlerinde sivil sektörün ihiyaçları ve potansiyellerinin değerlendirilmesi 3. Kentsel çevre kalitesinin iyileşirilmesi 4. İşbirliği projeleri 5. Ekolojik çevreye duyarlılık Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 17

18 Kamu Sektörü Özel Sektör Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Kamu Sektörü Kamu Sektörünün Beklenisi Özel Sektörün Kamu Sektöründen Beklenisi 1. Arsa, altyapı ve karar süreçlerinde yatırımcıları yönlendirmeleri 2. Kamu ve özel sektör yöneticileri arasında güçlü iletişim ve bilgilendirme sağlanması 3. Kurumsal sürekliliğinin sağlanması, kurum içi yetki karmaşasının çözümlenmesi 4. Kamu çalışanlarının daha özverili çalışmaları 5. Temiz enerji ve yeşil sanayinin desteklenmesi, yatırım teşvikleri verilmesi 6. Nehirlerdeki kirliliğin azaltılması Özel Sektör Kamu Sektörünün Özel Sektörden Beklenisi 1. Bölgede katma değer yaratacak yatırımların yapılması 2. KOBİ lerin işletme ve sermaye güçlerini birleştirmeleri 3. İşsizlik sorununa çözüm olacak yatırımlar yapılması 4. İnsan kapasitesinin geliştirilmesi için eğitim ve bilinçlendirme desteği 5. Girişimciliğin geliştirilmesi Özel Sektörün Beklenisi BEKLENTİ ANALİZİ Sivil Sektör Kamu Sektörünün Sivil Sektörden Beklenisi 1. Çözüm ortağı olmaları 2. Karar alma süreçlerinde daha aktif ve bilgi sahibi olmaları için toplantılara katılmaları 3. Sorunlara tarafsız yaklaşmaları, gerçekçi, rasyonel ve etkili çözüm önerileri 4. Yerelin gücünün örgütlenmesi 5. Tarihi ve kültürel değerlerin korunması için proje geliştirmeleri Özel Sektörün Sivil Sektörden Beklenisi 1. Özel sektör ile işbirlikleri kurmaları (insan kaynağı sağlanması, eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları gibi) 2. Kamu sektörü ile işbirlikleri kurmaları 3. Çözüm ortağı olmaları 4. Yerelin kapasitesinin artırılması için program geliştirmeleri Diğer Taraların Kendisinden Beklenisi Sivil Sektör Sivil Sektörün Kamu Sektöründen Beklenisi 1. Kurumlar arası koordinasyon ve bilgi paylaşımı sağlanması 2. İzleme ve denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi 3. Projelerde işbirliği ve uzlaşma sağlanması 4. Yaşayan insanların görüş ve önerilerinin alınması Sivil Sektörün Özel Sektörden Beklenisi 1. Yerel yatırımcıların örgütlenmesi 2. Karar alma süreçlerinde sivil sektörün ihtiyaçları ve potansiyellerinin değerlendirilmesi 3. Kentsel çevre kalitesinin iyileştirilmesi 4. İşbirliği projeleri 5. Ekolojik çevreye duyarlılık Sivil Sektörün Beklenisi 18 Kendisinin Diğer Taralardan Beklenisi Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu Kaynak: Kentsel Strateji

19 6E Analizi Sürdürebilir kalkınmanın üç temel ilkesi; ekoloji, ekonomi, eşitlik ilkesi ile yapılabilir kılmanın üç temel ilkesi; etkin olma, elde edilebilirlik, entegrasyon ilkelerini içeren 6E Analizi gelecek stratejileri ve eylem alanlarının belirlenmesine katkı sağlamışır. Ekoloji Kültürel Ekoloji Ekonomi Sanayi ve KOBİ lerin Gücü Bölgenin, önemli bir bölümünün orman ve dağlık olması, Yeşilırmak, Kızılırmak ve Kürtün derelerinin bölge içinde deltalar oluşturması önemli ekolojik ve çevresel ırsatlar yaratmaktadır. Karadeniz, nehirler, vadiler ve havzalardan oluşan ekosistemin yaraığı iklim çeşitliliği bölgenin gelişmesi için büyük ırsatlar çıkarmaktadır. Farklılık Yaratan Ekolojik Değerler Çorum ve bölgesinin zengin ekolojik ve doğal kaynak çeşitliliği bölgesel kalkınmanın önemli bir bileşeni olmalıdır. Su ve suya dayalı ekolojik değerlerin yaratacağı katma değer ekonomik gelişmenin boyutuna yeni bir dinamik geirecekir. Ekolojik değerler (vadi, kanyon, yayla, sulak alan) Kızılırmak Yeşilırmak deltaları Gölet ve barajlar Biyolojik çeşitlilik (lora&fauna) Ortaköy İncesu Kanyonu, Boğazkale, Alacahöyük Milli Parkları, İskilip ve Kargı Yaylaları Bölgenin kültürel zenginliği doğanın berekei ile bütünleşiği zaman kültür ve çevre buluşması yeni ırsatları ortaya çıkarmaktadır. Kültür ve doğanın bütünlüğü: Yazılıkaya ve Hatuşaş Yazılıkaya ve Hatuşaş taki değerlerin doğa ile bütünlüğü Hiitlerde ekoloji: kırların tanrısı Mecitözü Roma Hamamı ve Termal Alanı Hiit Barajı Ekolojik Riskler Bölgenin ekolojik zenginliği aynı zamanda riskleri de beraberinde geirmektedir. Başta, Kızılırmak ve Yeşilırmak kıyı kullanımları ve suyun kirliliği gelecek için en önemli gündem maddesini oluşturmaktadır. Ekolojik/çevresel dengeyi bozan yaırımlar Ekoloji/çevre ve ekonomi ikilemi/çelişkisi Ekolojik ulusal/uluslararası birliktelikler/havza Hidroelektrik santraller Su ve hava kirliliği Biyolojik çeşitliliğin ve sulak alanların korunması Girişimcilik kültürünün yaygın olduğu kente yaraıcı sanayiler gelişmektedir. KOBİ lerin rekabet gücünün arırılması, işletme ve sermaye güçlerinin birleşirilmesinin yanı sıra, sanayi ve tarım sektörlerinin buluşmasına yönelik teşvik ve stratejiler Çorum ve bölgenin kalkınması için önem kazanmaktadır. Kültür, Doğa ve Turizm Odaklı Kalkınma Kültürel zenginliğin yeni bir yaklaşımla ele alınarak, turizm sektörü ile buluşmasının sağlanması yeni bir kalkınma modeli ortaya koyacakır. Turizmde merkez olma potansiyeli (UNESCO Dünya Mirası) Canlı bir kent merkezi, geleneksel arastanın cazibesi Turizm elemanlarının eğiim düzeyinin yükselilmesi Kültür endüstrileri ile kalkınma hamlesi Eko turizm potansiyeli Termal alanlar Doğal değerlerin çeşitliliği Kanyon gibi doğal oluşumlar Sulak alan eko sistemlerinin yer aldığı yaylalar Çorum sanayi stratejisi işletmelerin ve sermaye gücünün birleşirilmesi ile yeni bir yöne doğru gidecekir. Bu nedenle, sektörel çeşitliliğin yenilikçi ve yeşil enerji sektörleri ile çeşitlendirilmesi bölgenin yeni bir çekim merkezi olmasını sağlayacakır. Tarım KOBİ lerin gücü Organize Sanayi Bölgeleri Geçmişin ekonomik gücü olan toprak ve buğday, yeni bölgesel kalkınmanın da ekonomik gücünü oluşturacakır. Tarım ürünlerinin çeşitlendirilmesi ve katma değeri yüksek ürün yeişirme potansiyelinin gelişirilmesi için yenilikçi yaklaşımlara gereksinim vardır. Tarım ürünlerinin çeşitliliği Somon ve sazan balığı yeişiriciliği Yeişmiş insan kaynağının azlığı Katma değeri yüksek ürün yeişirme potansiyeli Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 19

20 Eşitlik Erişebilirlik Etkin Olma Kaynak Yaratma Kapasitesi Bölge ve kentlerde yaraılan ırsatlara toplumun her kesiminin eşit ulaşabilirliği ilkesi çerçevesinde paylaşım, karar süreçlerine kaılım, sorumluluk paylaşımı vb gibi konular toplumsal ve ekonomik kalkınmanın iici güçlerini oluşturmaktadır. Ayrıca, ortak mirasın yeniden ele alınması süreci içinde sivil toplum örgütleri başta olmak üzere karar süreçlerine kaılımın örgütlenmesi de yerel girişimin gücü açısından önemlidir. Kaılım Karar alma süreçlerine sivil toplum örgütlerinin ve yerel örgütlerin kaılım yaklaşımlarının gelişirilmesi ve ortamlarının hazırlanması eşitlik kavramının en temel ilkesidir. Bu kapsamda, kamu, özel ve sivil sektörler arası işbirliği projeleri gelişirilmelidir. Kurumlar arası eşit sorumluluk paylaşımı Sivil toplum örgütlerin yerleşmenin geleceğine yönelik karar süreçlerine kaılımı Kamu yaırımlardan eşit yararlanma koşulları Sivil toplum örgütlerin kültürel mirası korumaya yönelik karar süreçlerine kaılımı Kamu, özel ve sivil sektörlerin kaılım olanakları ve düzeyleri Eşitliğin önemli bileşenlerinden biri de kamu kaynaklarına toplumun her kesiminin eşit erişebilirliğinin sağlanacağı sistemlerin kurulmasıdır. Ayrıca, doğal berekein sunduğu nimetlere ve insanın bilgiye ulaşımı da eşitlik sağlamanın diğer koşulu olmalıdır. Bilgiye eşit ulaşım ırsatları: kent belleği ve arşivi Su kaynaklarına eşit erişim Kamu yaırımlarına kolay ulaşım Kenin farklı bölgeleri arasındaki sosyal/teknik altyapı eşitliği Kültürel Miras Hakları Tarihsel derinliği ve kültürel miras zenginliği yüksek olan bölgedeki kültürel değerlerin toplumsal odaklı kullanımı en önemli hak olmalıdır. Bu nedenle, koruma ve yaşatma bütünlüğü içinde geçmiş ve bugün arasında yeni köprüler kurulmalıdır. Kültürel mirasın kamusal ihiyaçlar doğrultusunda işlevlendirilmesi Halkın kültürel mirası öğrenme hakkının müzelerde sağlanması Kültürel mirasın yöneimi Kente yaşayanların, geleceklerini belirlemede etkin olmaları işbirliği ve yetkilerin paylaşımlarına bağlıdır. Kamu, özel ve sivil işbirliği yaklaşımı; kurumlar arası sorumluluklar, çözüme ortak olma, kamunun gücünün yerele transferi vb konuları gündeme geirmektedir. Bu çerçevede, özellikle sivil toplum örgütlerinin kaynakların kullanımında etkinliğinin arırılması ve bireylerin etkinliğinin arırılması yönündeki stratejiler öncelikli konu olmalıdır. İşbirliği ve Güç Birliği Bölgenin kalkınması için faaliyete bulunan kalkınma ajansı, birlikler ve üniversiteler başta olmak üzere tüm taraların işbirliği ve güç birliği içine girmeleri kapsamlı kalkınmanın iici gücünü oluşturacakır. Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği Kaynak yöneiminde kurumlar arası eşgüdüm Kent Konseyi Sekiz üniversitenin işbirliği Bölgede yaşayanların girişimcilik kapasitesinin gelişirilmesi, kültürel ve doğal değerlerin turizmin gelişirilmesinde yeni bir kaynak olarak ele alınması ve yenilikçi kaynakların ortaya çıkarılması için ARGE çalışmaları vb gibi konular başta insan olmak üzere kurumların ve sektörlerin etkinliği arıracakır. Girişimcilik programları Kapasite arırma programları Kültür ve doğa envanteri Kültürel değerleri saptamak ve korumak için işbirliği modelleri, kültürel mirası koruma merkezi Üniversite ve Kent-Kentli Buluşması Bölge kentleri ve yakın çevrede bulunan sekiz üniversitenin bulundukları kent ve kentli ile buluşmasını sağlayacak ortamların ve projelerin gelişirilmesi üniversite etkinlik alanını genişletecekir. Üniversitelerle işbirliği araşırma ve kalkınma Valilik Belediye Üniversite buluşmaları Ortak araşırma programları Kapasite gelişirme projeleri Yaraıcı ikirlerin ortaya çıkabileceği ortamlar 20 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

21 Elde Edilebilirlik Kamusal Alanlar Entegrasyon Başta kaybolmaya başlayan kültürel ve doğal değerlerin elde edilmesi ve yaşama kaılması için başta insan kapasitesinin arırılması ve inansman sağlanması yönünde yeni stratejiler gelişirilmelidir. Bunun yanısıra, özellikle kentlerimizdeki yoğun yapılaşma sonucunda yetersiz kalan kamusal alanların elde yeniden edilmesi için yenilikçi yöntemler ele alınmalıdır. Kaybolan Değerler Doğal değerlerin yeniden elde edilmesi Hayallerin elde edilebilmesi: yaraıcı endüstriler Flora ve faunanın saptanması, yeni türlerin belirlenmesi Sulama amaçlı oluşturulan göletler Kamusal alanlar, yani halkın buluşma alanlarının arırılması için özellikle kentsel alanlarda meydan, park, kültürel tesisler, müzeler vb kullanımlar ile kırsal alanlarda ise başta rekreasyon ve su kıyısı kullanımlarının elde edilebilirliği çalışmaları yapılmalıdır. Meydanlar Yetersiz donaı alanlarının arırılması Tarihi yapıların eğiim amaçlı kullanımı Göletlerin rekreasyon alanlarına dönüştürülmesi Su ile yaşama kültürünün elde edilmesi Bilgi ve Beceri Kalkınmanın önemli bileşeni olan bilginin elde edilmesi ve bunun beceriye dönüştürülmesi sürecinin iyi yöneimi insan kapasitesinin arırılmasına bağlıdır. Girişimcilik becerisi olan bölgede yenilikçi teknoloji ve kültürel miras yöneimi konularında insan yeişirilmesi öncelikli hedef olmalıdır. Bilginin elde edilebilmesi, kazılar ve araşırmalar Yeşil teknoloji Kültür elçileri Kültür eğiim programları Bilgi ve yaraıcılılık Bölgesel gelişmenin mekansal, toplumsal ve ekonomik bileşenlerinin bütünleşirilmesi bölgesel gücün yöneimini ortaya koymaktadır. Yöneimin başarılı olması için sektörel ve kurumsal işbirliklerine ve yetkinin paylaşımına gereksinim olacakır. Kültür ve Doğa Buluşması Kültürel ve doğal çeşitliliği çok zengin bölgenin tüm değerlerinin buluşmasının sağlayacağı ırsatlar ve yaratacağı sinerji, yeni oluşumları çıkaracakır. Doğa ve kültürü buluşturmak Ören yeri ve köyü bütünleşirmek Kızılırmak Yeşilırmak Karadeniz Köy kent bütünleşmesi Bölgesel Koridorlar ve Odaklar Bölgenin doğu ve baı, kuzey ve güney buluşmaları bölge içinde ve sınırlar ötesi güç koridorları ve odakları meydana geirecekir. Koridor ve odaklar bölgenin hem mekansal, toplumsal ve ekonomik kurgusunun yeniden kurgulanmasını sağlayacakır. Bölgesel güç koridorları Bölgesel güç odakları Kültür koridorları Tarihsel güç odakları Bölgesel güç kümelenmeleri Sektörel Buluşmalar Bölgedeki kamu, özel ve sivil kesimler ile ekonomik sektörlerin birbirleri ile yapacakları işbirliği ve güçbirliği bölgesel kalkınma ile kentsel kırsal gelişme için önemli ırsatlar ortaya çıkaracakır. Üniversite kent bütünleşmesi Ekoloji turizm entegrasyonu Ekonomi ekoloji entegrasyonu Tarım turizm entegrasyonu OKA KUZKA ORAN buluşması Ankara Çorum Samsun entegrasyonu Merkez ilçe belde entegrasyonu Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 21

22 Ekoloji Ekonomi Eşitlik Etkin Olma Elde Edilebilirlik Entegrasyon Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Ekolojik değerler (vadi, kanyon, yayla, sulak alan) Kızılırmak-Yeşilırmak deltaları Biyolojik çeşitlilik (flora&fauna) Kültür ve doğanın bütünlüğü: Yazılıkaya ve Hatuşaş Turizmde merkez olma potansiyeli (UNESCO Dünya Mirası) Canlı bir kent merkezi, geleneksel arastanın cazibesi Kültür endüstrileri ile kalkınma hamlesi Eko-turizm potansiyeli Kurumlar arası eşit sorumluluk paylaşımı Kamu yaırımlardan eşit yararlanma koşulları Kamu, özel ve sivil sektörlerin kaılım olanakları ve düzeyleri Bilgiye eşit ulaşım ırsatları: kent belleği ve arşivi Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği Kaynak yöneiminde kurumlar arası eşgüdüm Girişimcilik programları Doğal değerlerin yeniden elde edilmesi Sulama amaçlı oluşturulan göletler Meydanlar Yetersiz donaı alanlarının arırılması Doğa ve kültür Ören yeri köy kent Kızılırmak-Yeşilırmak-Karadeniz Bölgesel güç koridorları Ekolojik/çevresel dengeyi bozan yaırımlar Ekoloji/çevre ve ekonomi ikilemi/çelişkisi Ekolojik ulusal/uluslararası birliktelikler/havza Biyolojik çeşitliliğin ve sulak alanların korunması Organize sanayi bölgeleri Tarım ürünlerinin çeşitliliği Yeişmiş insan kaynağının azlığı Katma değeri yüksek ürün yeişirme potansiyeli Su kaynaklarına eşit erişim Kenin farklı bölgeleri arasındaki sosyal/teknik altyapı eşitliği Kamusal Alanlara Erişim Kültürel mirasın yöneimi Kapasite arırma programları Valilik-Belediye-Üniversite buluşmaları Ortak araşırma programları Yaraıcı ikirlerin ortaya çıkabileceği ortamlar Tarihi yapıların eğiim amaçlı kullanımı Su ile yaşama kültürünün elde edilmesi Bilginin elde edilebilmesi: kazılar ve araşırmalar Kültür eğiim programları Bölgesel güç odakları Tarihsel güç odakları Üniversite - kent bütünleşmesi Ekonomi-ekoloji entegrasyonu Ekoloji Ekonomi Eşitlik 6E ANALİZİ Farklılık Yaratan Ekolojik Değerler Kültürel Ekoloji Ekolojik Riskler Etkin Olma Kültür, Doğa ve Turizm Odaklı Kalkınma Sanayi ve KOBİ lerin Gücü Tarım Elde Edilebilirlik Entegrasyon Katılım Erişebilirlik Kültürel Miras Hakları İşbirliği ve Güç birliği Kaynak Yaratma Kapasitesi Üniversite ve Kent-Kentli Buluşması Kaybolan Değerler Kamusal alanlar Bilgi ve Beceri Kültür ve Doğa buluşması Bölgesel Koridorlar ve Odaklar Sektörel Buluşmalar Kaynak: Kentsel Strateji 22 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

23 6K ANALİZİ Kaılımcıların başta kimlik olmak üzere koruma, kapasite, kalkınma, kaılım ve kurgu kavramları çerçevesinde görüş ve önerileri gelecek stratejilerinin belirlenmesi için önemli altlık oluşturmuştur. Kimlik Bölgenin geçmiş değerleri özellikle kültürel kimliğin ön plana çıkmasını ve bunun da kültür ve turizm odaklı kalkınma için bir ırsat olarak değerlendirilmesini gündeme geirmektedir. Markalaşırmak ve kimlikleşirmek arasında denge dikkatle ele alınmalıdır. Tarihsel Derinlik Bölgenin çok katmanlı ve zengin geçmişi, tarihsel kimliğin ve kişiliklerin önemini ortaya çıkarmaktadır. Kimlikler, kişilikler, semboller ve simgeler geleceğin kurgulanmasında ve bölgenin tanıımında önemli ırsatlar sunmaktadır. Su Uygarlıklar Krallar ve kraliçeler İmparatorlar Kabartmalar Kayalar Anik kentler Bölgesel ve kentsel kimliğin belirlenmesi için ikinci önemli kavram ise su olmalıdır. Karadeniz ile Yeşilırmak ve Kızılırmak bölge kentleri için önemli kimlik öğelerini oluşturmaktadır. Nehirler Deniz Delta Kanyon Termal Yaşayan Miras Somut kültürel mirasın yanı sıra geçmişten günümüze kadar gelen yaşam değerlerimizin gelişirilmesi ve farklılıklarının ortaya konulması da bölge kentlerinin imaj oluşumlarına katkı sağlayacakır. Kentlilik bilinci ve müze eğiimleri Leylek konaklama alanı Buğdayın tarihsel, kültürel, ekonomik önemi Yemek kültürü Müzik Folklor Koruma Kültürel ve doğal kaynakların korunması ve bu değerlerin kalkınmanın dinamik gücü olarak kullanılması için yeni koruma yaklaşımlarına gereksinim bulunmaktadır. Bu çerçevede, yerel ve ulusal kaynakların harekete geçirilmesi için kültür ve doğal envanter çalışması yapılmalıdır. Kültürel Kümeler Kültürel zenginliğin ve çeşitliliğin yüksek olduğu bölgenin kültür ve turizm öncelikli kalkınması için kültürel kümelenme analizi yapılması hem kaynakların etkin kullanımı hem de turizm desinasyonlarının çeşitlenmesini sağlayacakır. Anik kentler Dokusu bozulmamış köyler Yaşayan miras Yemek Ekolojik kümeler Doğal Değerler Bölgenin su ile gelen zenginliği ve vadileri, ormanları ile çeşitlenen doğal değerlerinin korunmalı ve bölgesel kalkınma için potansiyele çevrilmelidir. Ekolojik değerlerin zenginliği Sulak alanların bozulmamış olması Leylek göç yolu İncesu Kanyonu kuş gözlem alanı Fonlar Koruma amaçlı kaynakların araşırılması ve onlara ulaşımının sağlanması için öncelikli olarak yerel uzman yeişirilmesi ve sivil toplum örgütlerinin öncülüğünde işbirliği programları gelişirilmelidir. Koruma için yerel ve uluslararası fon/inansman kaynakları AB, Dünya Bankası, GEF II, UNDP çevre fonları Tarihi Kentler Birliği proje kaynakları Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 23

24 Kapasite Tarım Kapasitesi Kalkınma Girişimcilik İnsan ve teknoloji kaynaklarına erişim sağlanmalı, sanayi, kültür yaırımları, koruma konularında uzmanlaşmış kentlerden bilgi ve deneyim transferi gerçekleşirilmelidir. Sanayi Altyapısı Kapasitesi Kümelenme avantajları ile kent ekonomisi için önemli ırsatlar sağlamaktadır. Sanayi sektörü çoğunlukla; makine ve toprak, medikal, otomoiv yan sanayi ve gıda sanayisinden oluşmaktadır. Değirmen ve makine sanayilerinde uzmanlaşan kente, mevcut OSB lerin yanı sıra ihisaslaşmış OSB lerin kurulması gerekiği de belirilmişir. Teknokent projesi (teknoloji ve sanayi, üniversite, kent ve yaırımcı buluşması) Toprak sanayi sektörünün kapsamlı isihdam yaratması Mermer yataklarının işletmeye açılması Sanayileşme sürecinde olması, yeni yaırımları ve kırdan göçenleri çekme potansiyeli bulunması Bölgedeki tarımsal potansiyelin doğru kullanımı ve ürün çeşitliliği sağlanması konuları bölgenin kalkınma stratejilerinin başında olmalıdır. Bitkisel ürünlerin çeşitlendirilmesi Su kaynaklarının nicelik ve niteliksel kapasitesi Tarım alanları kapasitesinin arırılması Kültürel Değerler Kapasitesi Kültür öncelikli kalkınmanın temel koşulu kültürel mirasın korunması ve yaşaılmasıdır. Bunun için de bilgilendirme ve bilinçlendirme ve sahiplenme çalışmaları önem kazanmaktadır. Kültür öncelikli ekonomik kalkınma için kapasite arışı Kültür yaırımlarını teşvik etme kapasitesi Kaynak yöneimi ve kurumlar arası eşgüdüm kapasitesi Bilgi yöneimi kapasitesi Proje gelişirme kapasitesi İşbirliği (Üniversite Valilik sivil toplum) kapasitesi Bölgesel kalkınma farklılık yaratan özellikle kültürel ve doğal değerlerin mevcut ekonomik yapıya yeni dinamikler sunması ile hızlanabilir. Çorum ve bölgesinin tarihsel derinliği ve kültürel miras çeşitliliği ile bölgenin su ile ortaya çıkan berekei kalkınmanın diğer yeni bileşenlerini oluşturmaktadır. İşbirliği Bölgedeki kurumsal dinamiklerin proje bazında işbirliği içine girmeleri bütüncül kalkınma açısından önemlidir. bu nedenle, bölgedeki tüm kurum ve kuruluşların bir araya gelecekleri ortamlar yaraılmalıdır. Kalkınma Ajansı dinamikleri Yeşilırmak ve Kelkit Havza Kalkınma Birlikleri Kalkınma Kooperaileri Üniversiteler Bölgenin tarihsel süreçten beri gelen girişimcilik ruhu ve farklılık yaratma becerisinin gelişirilmesi yeni sektörleri gündeme geirecekir. Kalkınmaya yönelik bölgesel ve yerel kaynaklar Bölgesel ve kentsel kalkınma program ve projeleri Yerel girişimcilik ve iş yaratma potansiyelleri Turizmin çeşitlendirilmesi Doğal değerlerin zenginliği Kültür öncelikli kalkınmaya yönelik bölgesel ve yerel kaynaklar Turizm kalkınma Stratejisi Planı Yerel girişimciliğin kültür ve turizm alanına yönlendirilmesi 24 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

25 Kaılım Bölgeyi ve keni güçlü kılmak için tüm paydaşların geniş kaılımlı ortamlarda söz sahibi olacakları alanlar yaraılmalıdır. Bölgenin geleceğini şekillendirecek olan sektörel ve kurumsal işbirlikleri kaılımın demokraik, eşitlikçi ve paylaşımcı değerlerini ele almalıdır. Bilgi ve Deneyim Paylaşımı Kaılımın en önemli bileşenlerinden biri bilginin ve deneyimin paylaşımı konusudur. Paylaşım, kamu, özel sektör arasında olduğu gibi sivil toplum örgütleri ile üniversiteler arasında, kent ve kentli arasında da olmalıdır. Kültürel değerlerin kaılımcı yöntemlerle saptanması ve korunması Kamu, özel ve sivil toplum işbirliği ırsatları Ulusal ve uluslararası işbirlikleri (ortaklıklar) Üniversite öğrencilerinin kültürel mirasın korunmasına akif kaılımı Kamu, özel ve sivil toplum işbirliği ırsatları Yeni kentsel aktörler Kurgu Çorum un gelecek kurgusu, bölgenin geleceği ile yakından ilgilidir. Samsun, Tokat, Merzifon, Amasya ve Çorum kentlerinin birbirleri ile işbirliği içine girmeleri, gelişme koridorları ve odakları yaratmaları yeni mekansal, toplumsal ve ekonomik kurgunun düzenlenmesi açısından önemlidir. Bu nedenle bölge içinde; Kentsel Kümelenme Kültürel Kümelenme Kırsal Kümelenme Sektörel Kümelenme çalışmaları yapılmalı ve yeni kurgunun senaryosu kümelenme üzerine yazılmalıdır. Yeni kurgu oluşturulurken aşağıdaki konular dikkate alınmalıdır. Kültürel temalar senaryoları Kamu yerel sivil özel işbirliği modelleri Karadeniz Kızılırmak Yeşilırmak Kıyı Kentleri Ekonomi ekoloji dengesi OKA kentleri turizmin çeşitlendirilmesi stratejisi Ören yeri köy ilişkisi Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 25

26 Kimlik Koruma Kapasite Kalkınma Katılım Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Uygarlıklar, İmparatorlar Krallar ve kraliçeler Kabartmalar, Kayalar Anik kentler Dokusu bozulmamış köyler Yaşayan miras Ekolojik kümeler Sulak alanların bozulmamış olması Teknokent projesi Teknoloji ve sanayi, üniversite, kent ve yaırımcı buluşması Yaraıcı sanayileşme süreci Bitkisel ürünlerin çeşitlendirilmesi OKA Kalkınma Ajansı dinamikleri Yeşilırmak ve Kelkit Havza Kalkınma Birlikleri Kalkınma Kooperaifleri Üniversiteler Nehirler, Deniz, Delta, Kanyon, Termal Kentlilik bilinci ve müze eğiimleri Buğdayın tarihsel-kültürel-ekonomik önemi Yemek kültürü, Müzik, Folklor İncesu Kanyonu kuş gözlem alanı Koruma için yerel ve uluslararası fon/inansman kaynakları AB, Dünya Bankası, GEF II, UNDP çevre fonları Tarihi Kentler Birliği proje kaynakları Tarım alanları kapasitesinin arırılması Kaynak yöneimi ve kurumlar arası eşgüdüm kapasitesi Proje gelişirme kapasitesi İşbirliği (Üniversite-Valilik-sivil toplum) kapasitesi Kalkınmaya yönelik bölgesel ve yerel kaynaklar Bölgesel ve kentsel kalkınma program ve projeleri Yerel girişimcilik ve iş yaratma potansiyelleri Yerel girişimciliğin kültür ve turizm alanına Kültürel değerlerin kaılımcı yöntemlerle saptanması ve Kamu, özel ve sivil toplum işbirliği ırsatları korunması Yeni kentsel aktörler Kamu, özel ve sivil toplum işbirliği ırsatları Üniversite öğrencilerinin kültürel mirasın Ulusal ve uluslararası işbirlikleri (ortaklıklar) korunmasına akif kaılımı 6K ANALİZİ Kimlik Koruma Kapasite Kalkınma Katılım Tarihsel Derinlik Su Yaşayan Miras Kültürel Kümeler Doğal Değerler Fonlar Sanayi Altyapısı Kapasitesi Tarım Kapasitesi Kültürel Değerler Kapasitesi İşbirliği Girişimcilik Bilgi ve Deneyim Paylaşımı Kurgu Kentsel Kümelenme Kültürel Kümelenme Kırsal Kümelenme Sektörel Kümelenme Kültürel temalar senaryoları Karadeniz-Kızılırmak-Yeşilırmak Kıyı Kentleri Ekonomi-ekoloji dengesi Ören yeri-köy ilişkisi Örnek analiz tablosundaki 6E ve 6K kavramları, BEK Analizini oluşturan temel tarışma konularıdır. Sınır Ötesi İşbirliği Bölgesel Gelişim Kurgusu Yeni Mekansal Kurgu Mekansal Gelişim Strateji Çerçevesi Kurgu Kaynak: Kentsel Strateji 26 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

27 Farklılık Yaratan Değerler Kabartma Kütüphane Kent Müzesi Kazı Alanları Kabir Kişilikler Kitabe Kraliçe Külliye Kült Kaya Kral Kurs (Güneş) Kartal Koruma Kerpiç Kent Dokusu Kule Kandiber Kalesi Kapı Koyunbaba Kale Köprü Koloniler Kilit Nokta Kültür Yolu Koridor Konum Kavşak Kimlik Konak Karum Kurgu Kır Küresel Kent Karadeniz-Kızılırmak-Yeşilırmak Kümelenme Köy Kültür Geçmişin Gücü Kargı Bölgenin Gücü Komşu Kentler Kybele Kıyafet Kadın Karadeniz Kahraman Kaplıca Kadim Suyun Gücü Gücün Yönetimi Kalite Kent Arşivi Kent Bilinci Kalkınma KOBİ Kuş Kilim Kök Boya Katılım Kış Turizmi Kanyon Kapasite Kaynak Kadeş Antlaşması Kent Konseyi Kayıt Kardeşlik Kamp Kızılırmak-Yeşilırmak Kürtün-Kelkit Kapari Kurugıda Kuruyemiş Kiremit Kapıcılık Katma Değer Kalkınma Birlikleri (Yeşilırmak-Kelkit Havza Birlikleri) Kalkınma Konseyi( SABEKAK) Koordinasyon Kalkınma Kooperatifleri Kalkınma Ajansı (OKA) Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 27

28 28 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

29 C Nereye Gidiyor?

30 Ortak Vizyona Doğru Kurumsal Vizyonlar Yeşilırmak Havza Gelişim Projesi (YHGP) Vizyonu Türkiye nin Karadeniz e açılan kapısı olmuş, yaşam kalitesini yükseltmiş, çevreye duyarlı, rekabetçi, hızla gelişen bölge Çorum Belediyesi Vizyonu Tarihte Hiit uygarlığının merkezi olan ilimizi, gelecekte de bölgenin cazibe merkezi yapmak ve kurumsal yapısıyla örnek bir belediye olmak. Çalıştaydan Vizyon Öneri Altlıkları Çorum un Hiit Güneşi Geleceğini de Aydınlatacak Birlik Ve Beraberlik Ruhu İle Bölge Değerlerinin Uyumunu Sağlayan Kavşak Ve Kilit Kent Olmak Tarihten Gelen Farklı Kimliklere Saygı Duyan, Bugünkü Gelişim Ve Birlikte Çalışma Anlayışını Koruyan Kent Doğanın Yaraığı Değerlere İnanç, Zevk, Yöneim Ve Beraberliği Aşılayan Tarihi İzler Hiit Uygarlığının Hukuk Sistemi, Kadına Verdiği Değer, Sosyal Devlet Anlayışı, Hümanist Yaklaşımı Ve Medeniyeini Bugüne Taşıyan Kent Üreim Değerleri Ve Çeşitliliğini Koruyan, İnsan Gücünü Gelişiminin Merkezine Alan, Örf Adet Ve Değerlerini Koruyan Kent Tarihsel, Doğal Ve Ekonomik Eşiklerini Belirleyerek, Gelişimini Diğer Kentlerle Paylaşarak Arıran Kent Hiitlerin, İmparatorluğun, Suyun Ve İnsanın Gücüyle Bölgesel Güce Dönüşen Kent 30 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

31 Bölge Vizyonu Eski Doğu nun Süper Gücünü, Orta Karadeniz in Kültür, Turizm ve Sanayi Odaklı Bölgesel Gücü Haline Geirmek Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 31

32 32 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

33 D Tematik Stratejik Hedeler

34 Temalar Ortak vizyona doğru anahtar kelimeler tarışılırken, güç temasının önemi ortaya çıkmışır. Çorum un ve bölgenin geçmişten gelen gücü tarihi ve kültürel kümelenme yoluyla korunmalı, suyun gücü ekolojik ve ekonomik anlamlarda gelişirilmeli, stratejik ağlar içindeki Çorum un bölgesel gücü ortaya çıkarılmalı, tüm bu güçler, kurumsal iifaklar yoluyla yöneilmelidir. o Geçmişin Gücü; Kültürel Kümeler o Suyun Gücü; Ekolojik ve Ekonomik Eşikler o Bölgenin Gücü; Stratejik Ağlar Kavşaklar o Gücün Yöneimi; Kurumsal İifaklar 34 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

35 Temaik Stratejik Hedeler Temaik Stratejik Hedef 1: Geçmişin Kültürel Değerlerinin Günümüz Dinamikleri ile Geleceğe Taşınması Çorum un tarihsel derinliğinden gelen ancak yeterince bilinmeyen Frig, Galat, Hai, Hiit, Roma, Bizans, Selçuklu, Danişmendli, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemine ait değerlerinin ırsata dönüşebilmesi için algılanabilir ve anlaşılır kılınmaları gerekmektedir. Yoğun bir araşırma ve saptama sürecinin sonucunda, belirli temalar etraında oluşturulacak kültürel kümeler, bölgedeki değerleri belirli bir sistemaik içerisinde öne çıkarmalıdır. İstanbul Çorum un kimlik öğelerinin belirlenmesi ve belirli bir sistemaik içerisinde değerlendirilmesi sayesinde, Kadeş Anlaşması, Hoşgörü Kültürü, Hiit Güneşi, Hükümdarların kimlikleri gibi evrensel nitelikte simgelerin öne çıkarılarak, Çorum un bölgesel ve küresel ölçekte yeniden konumlandırılması sağlanmalıdır. Bilimsel araşırmalar yapan kurumlar ile yerel yöneimler arasındaki ileişim ve işbirliği bağlarını kuracak yeni örgütlenme modellerini kurumsallaşıracak adımların ivedilikle aılması gerekmektedir. Özellikle Hiit Üniversitesi ile yerel yöneimlerin arasındaki ileişim kopukluğu tüm kaılımcılar taraından dile geirilmişir. Üniversite öğrencileri ve halkın kaılımı ile, somut ve somut olmayan değerlerin saptanması ve eğiim/bilinçlendirme programlarının yürütülmesi, değerlerin kent bütününde paylaşılmasını sağlayacakır. Kalkınma Ajansları nın da desteği ile kenteki tüm kesimleri kültürel mirası koruma, tanıtma ve kalkınma modellerini belirleme doğrultusunda, kaynak ve proje yöneimi konusunda işbirliği yapmaya teşvik edilmelidir. Bu işbirliği modelleri Çorum un sahip olduğu değerlerin ortak bir vizyon doğrultusunda yöneilmesini sistemaize edecek mekanizmaları hayata geçirecekir. Kültürel kümelerin öne çıkarıldığı çok boyutlu bir tanıım stratejisi Çorum un ulusal ve uluslararası boyuta tanınırlığını arırıp, dünya çapında eşsiz bir değer olduğu algısını yaygın hale geirecekir. Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 35

36 Hedef 1.1: Kültürel Kümelenme Yöneim Planı Hazırlanması Eylem 1.1.1: Somut ve somut olmayan değerleri kapsayan genişleilmiş ve kaılımcı kültür envanteri hazırlamak Eylem 1.1.2: Kültürel kümelenme analizi yapmak Eylem 1.1.3: Temaik kümelenme senaryoları yazmak Eylem 1.1.4: Senaryoları kültür endüstrilerinde ürün haline geirmek (roman, ilm, belgesel, gösteri gibi) Hedef 1.2: Koruma ve Yaşatma Çalışmalarını Sistemaik Hale Geirilmesi Eylem 1.1.1: Bilinçlendirme programını tüm kente uygulamak ve müzelerde eğiim programını tüm okullara yaymak Eylem 1.1.2: Koruma çalışmaları eşgüdüm merkezini kurmak Eylem 1.1.3: Hatuşaş ın, üzerindeki yerleşimle birlikte yaşatacak alan yöneim planını hazırlamak Eylem 1.1.4: Tarihi mirası yeniden işlevlendirme ilkelerini belirlemek ve bir İl Kültür Yöneimi Stratejisi gelişirmek Hedef 1.3: Tanıım Stratejisinin Oluşturulması ve Uygulanması Eylem 1.1.1: Öne çıkarılacak kimlik sembollerini belirlemek (Hiit güneşi, Kadeş anlaşması, Şapinuva yüzüğü, kuleler, kaleler) Eylem 1.1.2: Sloganları belirlemek (Çorum un Hiit Güneşi Geleceği de Aydınlaıyor) Eylem 1.1.3: Tanıım stratejisi hazırlamak Eylem 1.1.4: Çorumlu ünlülerin hikayelerini yazmak ve yaşadıkları mekânları müze haline geirmek (Koyun Baba, Elvan Çelebi, Hüseyin Gazi) Hedef 1.4: Kültür Öncelikli bir Ekonominin Temellerinin Aılması Eylem 1.1.1: Kültürel kümeleri tüm turizm sektörüne tanıtmak ve kümeler etraında turizm stratejilerini gelişirmek, turizm master planını kümeler doğrultusunda hazırlamak. Eylem 1.1.2: Kültür endüstrileri ile kültürel kümeler arasındaki bağı kurmak için fesivaller, fuarlar, gezileri programlamak. Eylem 1.1.3: Tasarım sektörlerini kültürel kümelerle ilişkilendirmek ve geleneksel el sanatlarını gelişirerek çağdaş yorumlara ve yaraıcılığa ırsat tanımak (takı tasarımı, teksil tasarımı) 36 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

37 Temaik Stratejik Hedef 2: Suyun Berekeinin, Ekonomik ve Ekolojik Gelişmenin Fırsatlarına Dönüştürülmesi Tarihte doğu ve baı arasındaki odak olarak gelişen Çorum da kültürleri buluşturan unsur su olmuştur. Karadeniz e dökülen Kızılırmak ve Yeşilırmak gibi iki önemli nehrin kolları ile beslenen toprakların üzerinde yapılanmış Çorum da, Karadeniz, Kızılırmak ve Yeşilırmak ın bütünleşme strateji planının hazırlanması büyük önem taşımaktadır. Bölgedeki yerleşme, tarım, sanayi gibi akivitelerin neden olduğu çevre sorunlarının giderilmesi, akarsu kirliliğinin önlenmesi, biyolojik çeşitliliğin ve sulak alanların korunması, ancak bu üç suyun yerleşimlerinden geçiği aktörlerin bir araya geldikleri plaformda ortaya çıkabilecek çözüm önerileriyle mümkün olacakır. Olumsuz faktörlerin yok edilip ekolojik sorunların çözümü için eşik kavramı gündeme geirilmekte, doğal bütünleşme eşiklerinin belirlenerek bunların bölgesel bir strateji ile ele alınması önerilmektedir. Sorunların çözümü için her ne kadar ek maliyetler söz konusu olacaksa da ekolojik gelişme, ekonomik gelişmeyi teikleyecek ve bu gelişmenin devamlılığını sağlayacakır. Çorum ve çevresindeki verimli tarım alanlarından elde edilen başlıca ürünler buğday, nohut ve pirinçir. Su kaynakları açısından zengin ancak sulama teknolojileri yönünden yetersiz yerleşimde, bu teknolojilerin gelişmesi ile tarım ve bitkisel ürünler çeşitlenebilecek, sulu tarım yapılabilecekir. Çorum ilinin özellikle güney bölgesinin önemli sıkınılarından biri olan akarsu azlığı nedeniyle kamu kesimi taraından tarlaların sulanması için yapılan göletler bölge halkının suyla yaşama kültürünü edinmesi için de büyük katkı sağlayacakır. Bu kültürün olta balıkçılığı gibi bir uygulamayla ekonomik girdiye de dönüştürülmesi mümkündür. Termal kaynaklar, yayla, kanyon gibi doğal oluşumlar, sulak alan eko sistemlerinin yer aldığı yaylalar, yaban hayaı koruma sahaları Çorum da turizmin çeşitlenmesi için çok önemli bir potansiyel oluşturmaktadır. Ortaköy İncesu Kanyonu, Boğazkale, Alacahöyük Milli Parkları, İskilip ve Kargı Yaylaları, Mecitözü Roma Hamamı ve Termal alanı vb doğal alanlarda gelişirilecek doğa turizmi, eko turizm, alternaif turizm uygulamaları Çorum un sahip olduğu kültürel turizm potansiyelini tamamlayacakır. Bunlarla beraber, suyun tarihsel önemi, Hiitler in suyu nasıl kullandıkları araşırılmalıdır. Nasıl beslendiler, suyu nasıl kullandılar, suyun oluşturduğu doğal değerler nelerdi gibi soruların yanıı aranmalıdır. Sonuç olarak, bugün suyun yaratacağı katma değerler de tanımlanmalı ve ne tür girişimcilik alanları yaraılabileceği belirlenmelidir. Kızılırmak Kırıkkale Kırşehir Çankırı Sinop Samsun Amasya Yozgat Tokat Yeşilırmak Karadeniz Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 37

38 Tarihte iki yöneim suyu iyi kullanmışır. Bunlar Urartular ve Hiitler dir. Hiit Barajı, suyun tutulması ve üreimin çeşitlenmesi açısından önemlidir. Su üzerinde egemenlik sağlanmazsa suyun berekei Karadeniz e akacakır. Karadeniz Bölgedeki temel besin kaynakları pekmez, tahıl, buğday olmakla birlikte, tarım üreiminin çeşitliliği yüksekir ve modern tarım teknikleri ile isihdam oranı artmaktadır. Mevcut su kaynaklarının verimli kullanılması ve organik tarım potansiyeli çok önemlidir. Barajların inşa edilmesi sonucu ısının düşmesi ile tarımsal üreim için elverişli klima özellikleri oluşmuştur. Hiit Yolu üzerinde bulunan doğal alanların aynı zamanda tarihsel ve kültürel alanlar olması Çorum a çok güçlü turizm değerleri kazandırmaktadır. Turizmin gelişmesinde ekoloji ekonomi dengesinin gözeilerek sulak alanların ve biyolojik çeşitliliğin korunması, yöreye özgü ekolojik sembollerin bölgenin tanıım stratejilerinde kullanılması potansiyeli harekete geçirecekir. Planlanan HES projeleri, bölgeyi kontrol alına alınmış su havzasına dönüştürmektedir. Ortaya çıkan toprak kayıpları, yaşayanların göç etmeleri ya da yer değişirmeye zorlanmaları ile sonuçlanmaktadır. Bölge için yeniden yerleşim stratejilerinin yazılması gerekmektedir. Özellikle kentlerin göç verme oranının azalılması için genç nüfusa hitap eden cazibe merkezleri kurulmalıdır. Kızılırmak Çankırı Kastamonu - Sinop Çorum Samsun Merzifon Amasya Ordu Tokat Yeşilırmak Kırıkkale - Yozgat Sivas 38 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

39 Hedef 2.1: Karadeniz, Kızılırmak ve Yeşilırmak Bütünleşme Strateji Planı Hazırlanması Eylem 2.1.1: Ekolojik ve doğal değerler envanteri hazırlamak Eylem 2.1.2: Bütünleşme eşiklerini belirlemek Eylem 2.1.3: Strateji planı stratejileri ve öncelikleri belirleme toplanısı yapmak Eylem 2.1.4: Bölgesel ulaşım sisteminin rehabilitasyonunu sağlamak Hedef 2.2: Tarımda Sulamanın Gelişirilerek Katma Değeri Yüksek Tarımsal ve Bitkisel Üreimin Arırılması Eylem 2.2.1: Sulama teknolojilerini gelişirmek Eylem 2.2.2: Organik tarımı gelişirmek Eylem 2.2.3: Tıbbi ilaç ve baharat bitkilerinin üreimini gelişirmek Eylem 2.2.4: İle özgü tarımsal ürünlerin tarihsel ve kültürel boyutlarına vurgu yapılarak yeni stratejilerle pazarlanmasını sağlamak Hedef 2.3: Ekonomi-Ekoloji Dengesi Gözeilerek Su ile İlişkili Turizmin Çeşitlendirilmesi Eylem 2.3.1: Geleneksel yapısı bozulmamış köylerde eko turizmi gelişirmek Eylem 2.3.2: Gölet ve baraj alanlarının dinlence mekanı (rekreasyon alanı )olarak düzenlenmesini sağlamak Eylem 2.3.3: Tarihte önemli bir rehabilitasyon merkezi olan Çorum da termal turizmi gelişirmek Eylem 2.3.4: Su sporlarının ve macera turizminin gelişmesini sağlamak Hedef 2.4: Sulak Alanların ve Biyolojik Çeşitliliğin Korunması Eylem 2.4.1: Çevre masır planını hazırlamak Eylem 2.4.2: Biyolojik çeşitlilik ve sulak alanlar izleme ve araşırmalarını teşvik etmek Eylem 2.4.3: Biyolojik çeşitliliği koruma bilinci gelişirmek Eylem 2.4.4: Su ve hava kirliliğini önlemek Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 39

40 Temaik Stratejik Hedef 3: Bölgenin Birikim, Bereket ve Becerisinin Bütüncül Yaklaşımla Yeniden Kurgulanması Çorum un kültürel ve ekonomik bir güç odaklarından biri olarak, bölgenin diğer önemli kentleri olan Samsun ve Tokat kentsel odakları arasında rekabei arırmak için, bölge kentlerinin birbirleriyle buluşma ortamları sağlanmalı, farklılık kapasiteleri araşırılmalı ve her kente ön plana çıkan sektörler desteklenmelidir. Kastamonu Kargı Sinop Samsun örneğin, küresel ölçekte, Karadeniz Akdeniz ekseninde Samsun da lojisik kavramı ön plana çıkacakır. Yeşilırmak Havzası içindeki kentlerin sınır ötesi açılım ve ihracat için Samsun a bağlanmaları önem taşımaktadır. Samsun Limanı, Türkiye nin en büyük dört limanından biridir. Çorum ve Samsun Limanı arasında kurulacak güçlü lojisik bağlanıları, Karadeniz Havzasına ve Türki Devletlere açılım sağlayacakır. Ankara Çankırı Kırıkkale Boğazkale Çorum Alaca Kırşehir Ortaköy Merzifon Amasya Yozgat Tokat Reşadiye 40 Yeşilırmak ve Kızılırmak Nehirleri arasındaki havza, coğrai olarak tanımlı bir bölgedir ve farklı sektörlerde uzmanlaşan kentler arasında gelişmiş organik bağlar bulunmaktadır. Tokat ve Amasya mermer sanayi, Çorum tahıl üreimi, Samsun ise medikal sektöründe uzmanlaşmaktadır. Çorum da ayrıca teksil, toprak, otomoiv sanayileri gelişmişir. Bölge ile entegrasyon sağlanması ve Çorum un ulaşılabilirliğinin arırılması için bölgesel ulaşım kurgusu yeniden yapılmalıdır. Çorum u bölge ile buluşturmak için sektörler arasında yatay ve dikey ilişkiler Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu güçlendirilmeli, Çorum un farklılık yaratan değerlerinin bölge içinde tanınırlığının arırılması için bölgedeki tarihsel değerler farklı akiviteler ile desteklenmelidir. Bölge kentleri ile ilişkiler kurulurken, kırsal alanlar ve köyler de unutulmamalıdır. Köylerde turizm altyapılarına ilişkin hazırlık ve çalışmalar yapılmalıdır. Sanayi sektöründe ise, Çorum un uzmanlaşma kapasitesi ve işbirliği geleneği, keni bölge içinde Koordinasyon Merkezi olarak ön plana çıkartmaktadır. Çorum un sınır ötesi, bölge ve kent içinde bütünlük sağlaması için alın üçgenler ve bölgesel koridorlar ortaya çıkmışır. Sınırlar ötesinde; Samsun Amasya Çorum Stratejik Aksı Bölge İçinde; Ankara, Amasya, Samsun Bölge Üçgeni Çorum Boğazköy Şapinuva Kültür Üçgeni Ankara ve Çorum Stratejik Aksı Kent İçinde; Çorum Merkez ve kırsal yerleşimler arasında Anik kentler ve köyler arasında bütünleşme ve işbirliği ırsatları değerlendirilmelidir.

41 Hedef 3.1: Kültür ve Turizm Odaklı Bölgesel Ağ Sistemaiği Kurgulanması Eylem 3.1.1: Kültür ve Turizm Alın Üçgenleri ve Stratejik Aksları Belirlemek Eylem 3.1.2: Ekonomi, Ekoloji, Kültür Birleşme Senaryoları Yazmak Eylem 3.1.3: Gelişim Strateji Çerçeve Planı Hazırlamak Eylem 3.1.4: Bölge İçinde Ortak Tarih, Ortak Miras Araşırması Yapmak Hedef 3.2: Sanayide Uzmanlaşma ve Kümelenme ile Bölge İçinde Ön Plana Çıkılması Eylem 3.2.1: Uzmanlaşmış, Nitelikli İşgücü Eğiimleri Vermek Eylem 3.2.2: Küresel Trendleri Takip Etmek, Yenilikçi Teknolojileri Benimsemek Eylem 3.2.3: İhracat Oranını Arırarak Sınır Ötesi Açılım Sağlamak Eylem 3.2.4: Sektörler Arasında Entegrasyonu Güçlendirmek Hedef 3.3: Kentlerin Bölge ile Entegrasyonunun Arırılması Eylem 3.3.1: Bölgesel, Kentsel ve Kültürel Alın Üçgenler Kurgulamak Eylem 3.3.2: Anik Kentleri Bölge İle Buluşturmak Eylem 3.3.3: Stratejik Aksları Güçlendirmek (Ankara Çorum ve Samsun Amasya Çorum) Eylem 3.3.4: Bölgesel Ulaşım ve Lojisik Sistemlerini Çeşitlendirmek ve Bütünlük Sağlamak Hedef 3.4: Bölgenin Kültürel Lideri ve Koordinasyon Merkezi Olması Eylem 3.4.1: Bölge İçindeki Tarihi ve Kültürel Değerleri Belirlemek Eylem 3.4.2: Çorum Merkezini Çekici Bir Desinasyon Haline Geirmek Eylem 3.4.3: İşbirliği Geleneği, Girişimcilik Kültürü ve Kümelenme Avantajlarını Kullanmak Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 41

42 Temaik Stratejik Hedef 4: Yeni Bir Güç Yöneimi İçin İşbirliği Yaklaşımlarının Ortaya Konulması Güç; ortak kavramı çerçevesinde; geçmiş, su ve bölge temalarının ortaya çıkardığı değerleri ve dinamiklerin yöneimi için yeni bir yaklaşıma gereksinim vardır. Bölgenin geleceği, sektörler ve kurumlar arasındaki işbirliğine ve gücün paylaşımına bağlı olacakır. Eski Doğu nun Süper Gücünü, Orta Karadeniz in Kültür, Turizm ve Sanayi Odaklı Bölgesel Gücü Haline Geirmek vizyonuna ulaşmak için kamu, özel ve sivil sektörler arası işbirliğinin yanı sıra kültür, sanayi, tarım ve turizm sektörleri arasındaki buluşmalara gereksinim olacakır. Başta KOBİ lerin rekabet gücünün arırılması ve bunların işletme ve sermaya güçlerinin birleşirilmesi olmak üzere, üniversiteler ile üreim yapanların buluşmalarını sağlayacak ortamların yaraılması bölgesel kalkınmanın yeni dinamiklerini ortaya çıkaracakır. Yerelden başlamak üzere sivil toplum örgütlerinin gücünün harekete geçirilmesi ve kamunun kaynak sağlayıcı, teşvik edici ve yönlendirici gücünün, kalkınma ajansı ve kalkınma birlikleri ile ortaklaşa kullanılması da yeni bir yöneim anlayışınının gereği olmalıdır. Geçmişin kültürel değerlerinin, günümüz dinamikleri ile farklı gelişme senaryoları çerçevesinde ele alınması, bölgesel güç odakları ve bölgesel güç koridorlarının yeni bir kümelenme strateji yaklaşımı içinde kurgulanması bölgenin kalkınması için öncelikli hedef olmalıdır. Hedef 4.1: İşbirliği Gücü Yaklaşımlarının Belirlenmesi Eylem 4.1.1: Kamu, Özel Sivil İşbirliği Programları Gelişirmek Eylem 4.1.2: Yerelin Gücünü Örgütlemek Eylem 4.1.3: Bölge Kalkınma Kurumları Arasında İşbirliği Ağı Oluşturmak Hedef 4.2: Bölge Üniversiteleri İle Kent-Kentli Buluşması Eylem 4.2.1: Girişimcilik ve Kapasite Arırma Programları Gelişirmek Eylem 4.2.2: Yenilikçi ve Yaraıcı Araşırma Eylem 4.2.3: Bölgenin Öncelikli Sorunlarının Çözümü İçin Ortak Destek Projeleri Gelişirmek Hedef 4.3: Tasarım ve Senaryo Gelişirme Gücü Yaraılması Eylem 4.3.1: Örnek Tasarım Projeleri Gelişirmek Eylem 4.3.2: Anik Kentler ve Yerleşimler Bütünleşme Senaryoları Yazmak Eylem 4.3.3: Planlama ve Tasarım İlkelerini İçeren Kentsel Tasarım Rehberi Hazırlamak Hedef 4.4: Güç Yöneim Planı Hazırlanması Eylem 4.4.1: Proje Odaklı Yetki Paylaşım Modelleri Gelişirmek Eylem 4.4.2: Yerel Gücün Kaılım Kapasitesini Arırmak Eylem 4.4.3: Sektörler Arası İifak Anlaşmaları Yapmak 42 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

43 Temalara İlişkin Proje ve Programlar 1 Geçmişin Gücü; Kültürel Kümeler Temasına İlişkin Projeler Tema kapsamında değerlendirilmesi gereken mevcut projeler ise şunlardır; 1. Somut olmayan kültürel miras unsurlarından yemek kültürünün yaşaılması için, Kızılırmak Havzasında Ankara dan başlayan Kargı da sonlanan gastronomi yolu projesi 2. Yöresel sanatlarının yeniden canlandırılması için; İskilip te ahşap işlemeciliği Kargı da dokumacılık Bayat da kilimcilik, kök boyama Köy mahsullerinin saıldığı yerel pazarlar kurulması 3. Kent Müzeleri; yaşayan, performans gösterileri olan müzeler 4. Tarım Müzesi; Hiit Barajı nda, unutulmaya yüz tutmuş tarım aletleri müzesi 5. Kültürel Kümelenme Analizi 6. Envanter Çalışması 7. Çorum İli Turizm Master Planı 8. Hiitlerde Felsefe, Düşünce Tarihi, Yaşam Kültürü Sempozyumu 9. Hiit Köyü Arkeopark Projesi 10. Kent Müzesi Ve Kent Belleği, Uluslararası Kadeş Barış Fesivali 11. Takı Tasarım Fuarı, Uluslararası Film Fesivali 12. Çocuklar İçin Geçmişten Günümüze Yaşam Kültürü Programı Çalışmaları 13. Kültürel Çeşitlilik Mirası Programı Paylaşım Kültürü Barış Kültürü İnanç Kültürü Saygı Kültürü Somut Olmayan Miras (Yemek Kültürü, Müzik Kültürü) Suyun Gücü; Ekolojik ve Ekonomik Eşikler Temasına İlişkin Projeler 1. Hiit Yürüyüş Yolları 2. Barış Müzesi 3. Anik Kent Girişleri 4. Boğazköy Meydanı 5. Hiit Üniversitesi Biyolojik Çeşitlilik Araşırma Merkezi kurulması 6. Bölgede konaklayan leylek popülasyonunun belirlenmesi ve leyleğin kent imajı ile bütünleşirilmesi 7. İncesu Kanyonu çevre düzenleme ve Ortaköy de ev pansiyonculuğu gelişirme 8. Olta balıkçılığı gelişirme 9. Osmanlı saraylarından günümüze kapari yeişirme Bölgenin Gücü; Stratejik Ağlar-Kavşaklar Temasına İlişkin Projeler 1. Lojisik Master Planı 2. Teknopark Projesi 3. Obruk Barajı Çevresinde Bölge Üniversiteleri Arası Su Sporlarının Gelişirilmesi 4. Komşu Kentler Kardeşlik Projesi (Kültür Ve Sanat) 5. Demir Yolu Projesi 6. Bölge Turizm Masır Planı 7. Bölge İçinde Kültürel Etki Alanı, Ortak Tarih, Ortak Bellek Projeleri 8. Uzmanlaşılan Sektörlerde, Bölge Kentleri İçin Eğiim Programları Gücün Yöneimi: Kurumsal İifaklar Temasına İlişkin Projeler 1. Kültürel Kümelenme Analiz Çalışması 2. ArkEko Projesi (Arkeloji ve Ekoloji Buluşması) 3. ArkeOköy Projesi (Köylerin anik kentler odaklı Bütünleşirilmesi) 4. Kültür Bilinci Programı 5. Güneş Kursları (çocukların tarih bilincini gelişirme programları) 6. Kent Girişleri 7. Girişimcilik Programları Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 43

44 44 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

45 E4 Stratejik Adım, 10 Temel İlke

46 Gelecek İçin 4 Stratejik Adım KÜMELENME ANALİZİ YAPILMASI Kentsel Kümelenme Kültürel Kümelenme Kırsal Kümelenme Sektörel Kümelenme BÖLGESEL GÜÇ YÖNETİM PLANI HAZIRLANMASI Güç Koridorları Güç Odakları Güç Kümelenmeleri ÇORUM KÜLTÜR VE TURİZM ODAKLI YOL HARİTASI Farklılık Yaratan Değerler Kültür ve Turizm Bütünleşmesi Kültürel Gelişim Strateji Çerçevesi STRATEJİK TASARIMLAR Çorum Kent Meydanı Alacahöyük Kent Meydanı ArkeOköy Projesi ArkEko Projesi 46 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

47 Çorum un ve Bölgenin Geleceği İçin 10 Temel İlke 1 Bölgesel Vizyon 2 Sınır Ötesi İlişkiler 3 Bölgesel Odaklar ve Koridorlar 4 Kümelenme 5 Çeşitlilik Yöneimi 6 Uzmanlaşma ve Rekabet Edebilirlik 7 Gücün Yöneimi 8 Geçmişin Gücü 9 Suyun Gücü 10 Bölgenin Gücü 1Bölgesel Vizyon Yeşilırmak Havzası içindeki kentler, sahip oldukları dinamiklerini, değerlerini ve ırsatlarını değerlendirerek iç dinamiklerini harekete geçirmelidirler. Kentler, bölgenin ekolojik ve ekonomik olarak dengeli gelişimini amaçlayan bölgesel vizyon u benimsemelidir. Bölgesel Vizyon belirlenirken, Samsun un sınır ötesi açılım ırsatları, Amasya nın turizm potansiyeli, Tokat ın tarım potansiyeli, Çorum un tarihsel derinliği ve sanayi ırsatları gibi değerler dikkate alınmalı, tüm kentler ve kentliler taraından benimsenmeli, taraların ortak bakışı vizyona aktarılmalıdır. OKA ve Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği, bölge kentleri arasındaki ilişkilerin tanımlanması, kentler arasında sorumluluk ve görev paylaşımı sağlanması konularında koordinasyon sağlayan, yönlendirici kurumlardır. Yeşilırmak Havza Gelişim Projesi, bölge kentlerinin potansiyellerini ve ırsatlarını ortaya çıkartmışır. Bölgesel vizyon belirlenirken, kentlerin iifak kurma ve işbirliği yapabilme becerileri dikkate alınmalıdır. Bölgesel bir bakışa sahip olan ve çevresindeki kentlerin potansiyellerinden faydalanan kentler dengeli olarak gelişeceklerdir. Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 47

48 2 3 Sınır Ötesi İlişkiler Bölgesel Odaklar ve Koridorlar Eski Doğu nun süper gücü olan Çorum un bugün de bölge ve sınır ötesi kentleri ile ilişkileri gelişirilmelidir. Yeşilırmak ve Kızılırmak doğal havzaları, coğrai olarak tanımlanmış iki önemli eşikir. Bu havzalar ve diğer coğrai özellikler dikkate alındığında, kuvvetli ilişkilerin sağlanacağı bölgesel koridorlar ortaya çıkmaktadır. Bölge içindeki kentler arası ilişkiler, bu koridorlar üzerinde gelişirilmelidir. Yeşilırmak Havzasının sınır ötesine açılım noktası ise Samsun Limanı dır. Çorum un uzmanlaşmış sanayi sektörlerindeki gelişim ivmesi düşünüldüğünde, Samsun Limanı na erişim, uluslararası boyuta önem kazanmaktadır. Samsun Limanı ile ihracat ilişkilerinin gelişirilmesi, Çorum u Karadeniz Havzası kentlerine ve Türki Devletlere ulaşıracakır. Çorum un ve bölge kentlerinin sınır ötesinde açılım noktaları ve gelecek stratejileri tanımlanmalı, bölgesel vizyon kapsamında sınır ötesi gelişim kurgusu yapılmalıdır. Yeşilırmak Havzası içinde sınır ötesi ve bölgesel gelişim potansiyelinin en fazla olduğu üç kent; Samsun, Çorum ve Ankara dır. Bu üç kent arasında turizm, sanayi, tarım, lojisik gibi sektörler arasında kurulacak olan güçlü ithalat ve ihracat bağları, işbirliği ve deneyim transferi ile birleşirildiğinde, kentlerin bölgesel gücü artacakır. Bölgesel Güç Odakları; Samsun, Çorum ve Ankara Havzanın geçmişi ve coğrai yapısı, tarihsel ve bölgesel güç koridorları ve odaklarını ortaya çıkartmaktadır. Bölgesel Güç Koridorları; Kuzey güney yönünde; Samsun, Merzifon, Çorum, Ankara Doğu baı yönünde; Kargı ve Reşadiye ile İskilip ve Tokat arasında bulunmaktadır. Asur icaret kolonilerinin kullandıkları kervan yolları, Anadolu ve Yakındoğu arasında güçlü bağlar kurarak Anadolu Kentlerini hızla gelişirmişir. Özellikle Zalpa (Sinop) ve Tarsus (Mersin) arasındaki kervan yolu, Alacahöyük, Taviniya, Hatuşa ve Şapinuva nın kültürel ve icari gelişimini sağlamışır. Tarihsel Güç Odakları; Hatuşaş, Alacahöyük, Şapinuva Tarihsel Güç Koridorları; Zalpa, Tupiya, Durhumit, alacahöyük, Taviniya, Hatuşa, Kültepe Kaniş 48 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

49 4 5 Kümelenme Çeşitlilik Yönetimi Bölgedeki sektörel kümelenme ekonomilerinin yaratacağı avantajlardan yararlanılması için, kentler ve sektörler arasında işbirlikleri sağlanmalı, ortak programlar gelişirilmelidir. Kümelenme çalışmaları, kültürel ya da sektörel konular için yapılabileceği gibi, kentsel ya da kırsal alanlar için farklılaşabilecekir. Farklı sektörler arasında kurgulanan işbirlikleri ve ortaklıklar, hızla gelişen ve kriz durumlarında ayakta durabilmeyi başaran bütüncül bir kent ekonomisi için çok önemlidir. Bu nedenle çalışmalarda kamu, özel ve sivil sektörler arası işbirlikleri kurgulanmalıdır. Sektörel kümelenme ekonomisi, aynı sektör içindeki işletme, kurum ve kişilerin, mekansal avantajları da kullanarak işbirlikleri kurmaları ve rekabet güçlerini arırmalarıdır. Havza içindeki kentler ile bütünleşiği durumda bölgesel gücünü arırma potansiyeline sahip olan Çorum, bu potansiyelini yenilikçi sektörel kümelenme avantajı ile birleşirebilmelidir. Havza kentleri kendi değerlerini sektörel kümelenme ile arırdıkları durumda bölge ekonomisinin katma değerini de arıracaklardır. Kültürel kümelenme çalışmaları ise yoğun bir araşırma ve saptama sürecinin sonucunda, belirli temalar etraında oluşturulmalıdır. Kültürel kümeler, bölgedeki değerleri belirli bir sistemaik içerisinde öne çıkarmalıdır. Bölge içinde, ekonomik, kültürel, tarihi ve sosyal değerlerin birlikteliği kurgulanarak çeşitlilik yöneimi sağlanmalıdır. Kültürlerin Çeşitliliği: Ticaret yollarının etkisiyle çeşitlenen Frig, Galat, Hai, Hiit, Roma, Bizans, Selçuklu, Danişmendli, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemine ait kültürlerin izlerini taşıyan Çorum, kültürel çeşitliliğini kaybetmemelidir. Yendikleri komşularının tanrıları adına tapınaklar inşa eden ve onları da kendi tanrılarının arasına katan bin tanrılı halk Hiitlerin kültürel zenginliği daha fazla tanınmalıdır. Hatuşa da bulunan devlet arşivindeki den fazla tablet, mitoloji, fal, din, sanat, hukuk, ıp, törenler, büyü, mufak, el sanatları, meslekler, icaret ahlakı, müzik gibi değerler hakkında döneme dair önemli bilgiler vermektedir. Üreim Çeşitliliği: Yeşilırmak ın bereketli havzasındaki üreim, birikim ve çeşitliliğinin korunması ve gelişirilmesi için bölgesel stratejiler belirlenmelidir. Topraklarının tarımsal verimini arırarak ve tüm sektörlerde yenilikçiliği destekleyerek tarımsal üreim güçlendirilmelidir. Ekonomik Çeşitlilik: Kentlerin ekonomik becerileri tarihsel ve kültürel geçmişlerine göre şekillenmektedir. Kentlerin özelleşmiş oldukları ekonomik sektörlerin gelişimi teiklenerek bölge içindeki kentler arasında sektörel dağılım yapılmalıdır. Sektörel uzmanlaşma ve işbirlikleri ile ekonomik becerilerin paylaşımı sağlanmalıdır. Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 49

50 6Uzmanlaşma ve Rekabet Edebilirlik Sanayi sektöründeki gelişimi ile örnek bir model olan Çorum, sanayi altyapısı nedeniyle bölge içinde özel bir konumdadır. Ulusal ve uluslararası düzeyde uzmanlaşan sanayi sektörlerine sahip olan kente, turizm, tarım, hayvancılık ve hizmet sektörleri de bütünlük içinde gelişirilmelidir. Uzmanlaşma ve rekabet edebilirlik anlamında, Bölgesel Güç Odakları olarak ortaya çıkan Ankara, Çorum ve Samsun, diğer bölge kentlerinin de gelişimlerini teikleyen öncü kentlerdir. Bölge kentleri arasında rekabei arırmak için, kentlerin buluşma potansiyelleri ve farklılık kapasiteleri araşırılmalıdır. Çorum un uluslararası rekabet edebilirliğinin arırılması için teknoloji ve yenilikleri bölgeye çekmesi ve diğer kentlerle işbirliğine açık olması gerekmektedir. Havza içindeki kentler farklı sektörlerle ön plana çıkmakta ve uzmanlaşmaktadırlar. Tarımsal üreim potansiyelinin yüksek olduğu Tokat ile Çorum arasındaki işbirlikleri ile farklılaşan sektörler buluşturulmalı, Samsun ile lojisik bağlar güçlendirilmeli, Amasya ile icaret ilişkileri korunmalı, Ankara ile turizm ilişkileri potansiyeli gelişirilmelidir. 7Gücün Yönetimi Dünden bugüne ve geleceğe güçlü sesler verebilmek için kültürel mozaik değerlerinin gücü kentler ve kurumlar arası iifaklar yoluyla yöneilmelidir. Kamu, özel ve sivil sektörlerin işbirliği, proje üretebilme ve uygulayabilme kapasitelerinin gelişirilmesi, kente ekonomik ve sosyal katma değer olarak geri dönecekir. Gücün yöneimi süreci, karar alma süreçlerine sivil toplum örgütlerinin ve yerel örgütlerin kaılımını esas almalıdır. Gücün yöneimi; tarihi, kültürel, arkeolojik ve doğal değerlerin korunmasını, turizm kaynaklı ekonomik katma değerin artmasını, kültür ve koruma bilincinin artmasını ve kent ekonomilerinin gelişmesini sağlayacakır. Geçmişten gelen tarihi ve kültürel güçler, kültürel kümelenme yoluyla korunmalıdır. Doğanın, tarımın, ekonominin ve ekolojinin gücü ise suyun gücünün gelişirilmesi ile arırılacakır. Stratejik ağlar üzerindeki kentlerin sahip oldukları güçler, ancak bölgesel güce dönüştüğünde değer sağlayacakır. Sanayi sektörlerinin işbirliği gücünün yöneimi için ise OSB ler ve KOBİ lere önemli görevler düşmektedir. Sanayi sektöründe güç ve sermaye birliği, kümelenme avantajlarını da arıracakır. Ekonomik gücün yöneimi için ise kalkınma ajansı, birlikler ve üniversiteler başta olmak üzere tüm taraların işbirliği içinde proje ve kaynak gelişirmeleri gerekmektedir. 50 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

51 8 9 Geçmişin Gücü Suyun Gücü Hiitler, başkent Hatuşa da kurdukları devlei mitoloji, ıp, din, hukuk sistemi gibi konularda gelişirerek, Orta Anadolu dan Doğu Akdeniz ve Karadeniz e ulaşan dünya imparatorluğuna dönüştürmüşlerdir. Hiit imparatorluğunun geçmişten gelen gücü ve tüm değerlerin ırsata dönüşebilmesi için öncelikle kent ve bölge içinde tanınmaları gerekmektedir. Kültürel kümelenme çalışmaları, tarihsel değerlerin korunarak geleceğe taşımak için mutlaka gerçekleşirilmelidir. Benzer tarihsel süreçleri ve kültürü paylaşan kentlerin sahip oldukları değerler ve birikim ortak miras olarak değerlendirilmelidir ve bölge içinde paylaşılmalıdır. Bu nedenle bölgesel ölçekte envanter çalışmaları yapılmalı, ortak tarih ve ortak miras araşırılmalıdır. Tarihsel derinliği ve kültürel miras zenginliği yüksek olan bölgedeki kültürel değerlerin toplumsal odaklı kullanımı en önemli hak olmalıdır. Bu nedenle, koruma ve yaşatma bütünlüğü içinde geçmiş ve bugün arasında yeni köprüler kurulmalıdır. Tarım, sanayi, turizm ve tarihsel değerlerin gücü sudan gelmektedir. Buğday tarımının arırılması, tarımsal üreimin çeşitlendirilmesi ve katma değeri yüksek ürünler yeişirilmesi ile tarımsal bereket tekrar bölgesel kalkınmanın ekonomik gücünü oluşturacakır. Suyun gücü, Yeşilırmak, Kızılırmak, Kürtün Çayı ve Karadeniz den gelmektedir. Bu değerlerin bütünleşmeleri için stratejik plan çalışmaları yapılarak, envanter hazırlanması, eşiklerin saptanması, bölgesel ulaşım sisteminin rehabilite edilmesi gerekmektedir. Tarımsal ürün berekeinin arırılması, ekonomi ve ekoloji dengesinin sağlanması, sulak alanlarda biyolojik çeşitliliğin korunması ve turizm alternailerinin çeşitlendirilmesi için suyun kullanılması gerekmektedir. Suyun geireceği ekonomik değerler içinde, balık yeişiriciliği, organik tarım, eko turizm, su sporları gibi avantajlar değerlendirilmelidir. Su kaynaklarının ve tüm çevresel değerlerin korunması için çevre masır planı hazırlanmalıdır. Suyun berekeinin Karadeniz e akmaması, bölge içinde kullanılması için kamu özel sivil sektörü işbirlikleri ile projeler üreilmelidir. Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 51

52 10 Bölgenin Gücü Bölge kentlerinin farklı dinamikleri ve birlikteliği, kentlerin bölgesel bir güce dönüştürülmesi, bölge içinde yer alan tüm kentlerin yararına sonuçlar yaratmaktadır. Kentlerin gelişim dinamikleri, kurdukları bölgesel iifakların başarısı ile doğrudan oranılıdır. Kentler arası iifaklar ise sektörel ve kurumsal işbirlikleri, demokraik, eşitlikçi ve paylaşımcı kaılım ile sağlanabilecekir. Ulusal ve uluslararası işbirlikleri ve sektörel ortaklıklar, bölgesel gücün ortaya çıkmasını sağlayacakır. Çorum un öncü Bölgesel Odak olarak gelişmesi, bölge ile bütünleşmesini ve rekabet gücünün artmasını sağlayacakır. Aynı şekilde, bölgesel ve yerel kaynaklarını harekete geçirerek kentsel kalkınma program ve projeleri üreten tüm kentlerde yerel girişim kapasitesi ve iş yaratma kabiliyei gelişecekir. Anadolu kentleri benzer tarihsel süreçlerden geçmişler, sanat, mimari, kentleşme, gelenek görenek, mufak kültürü, efsaneler, müzik kültürü gibi konularda birbirlerinden yoğun olarak etkilenmişlerdir. Benzer tarihsel süreçleri ve kültürü paylaşan kentlerin sahip oldukları değerler ve birikim ortak miras olarak değerlendirilmelidir ve bölge içinde paylaşılmalıdır. Bölge kentleri, kültürel senaryolar kapsamında bir araya gelerek yeni bir bölgesel kurgu oluşturmalıdırlar. Bölgenin kalkınması için faaliyete bulunan kalkınma ajansı, birlikler ve üniversiteler başta olmak üzere tüm taraların işbirliği ve güç birliği içine girmeleri kapsamlı kalkınmanın iici gücünü oluşturacakır. 52 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

53 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 53

54 Çalıştay Kaılım Listesi Nurullah Çakır Çorum Valisi Mein Sözen Çekül Vakı Muzafer Külcü Çorum Belediye Başkanı Mevlut Özen Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı A. Faruk Göksu Çekül Vakı Ayhan Yazgan Alaca Kaymakamı Hakan Keskin Bayat Kaymakamı Murtaza Dayanç Boğazkale Kaymakamı Mehmet Yılmaz İskilip Kaymakamı Cüneyt Epcim Mecitözü Kaymakamı Zeliha Uyan Ortaköy Kaymakamı Faruk Bekarlar Osmancık Kaymakamı Rıza Bek Alacahöyük Belediye Başkanı Nihat Sarıerik Evci Belediye Başkanı Adem İpek Uğurludağ Belediye Başkanı Selahain Uzunkaya Sungurlu Belediye Başkanı Ö. Özgür Yalçın Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı Gül Koştu Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı Mesut Hayırlı Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı Muzafer Gündoğar Milli Eğiim Bakanlığı Mahmut Aydın Tarım Bakanlığı Seyfein Zengin Çorum Valiliği Proje Koordinasyon Merkezi Nurten Türkmen Çorum Valiliği Proje Koordinatör Birimi Oguzhan Ateş İl Özel İdaresi Alparslan Yaşar İl Özel İdaresi Osman Duman İl Özel İdaresi Özgür Akbaş İl Özel İdaresi Ceyhun Solmaz İl Özel İdaresi Ahmet Mercan İl Özel İdaresi Bülent Kankuran İl Özel İdaresi Ali Özüdoğru Turizm Müdürlüğü Mustafa Özçatalbaş Milli Eğiim Müdürlüğü M. İlker Çiil Orman Müdürlüğü Ömer Faruk Uçar Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü Zafer Şahiner Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü Nihat Hasan Köse Afet ve Acil Durum Müdürlüğü Erkan Ateş Afet ve Acil Durum Müdürlüğü Erdal Ata Afet ve Acil Durum Müdürlüğü Aysun Şirin Afet ve Acil Durum Müdürlüğü Mehmet Çelik Afet ve Acil Durum Müdürlüğü M. Ender Akbay Afet ve Acil Durum Müdürlüğü Ali Uslu Afet ve Acil Durum Müdürlüğü Abdulkerim Şener Afet ve Acil Durum Müdürlüğü H. Ayça Aksan Afet ve Acil Durum Müdürlüğü Genco Özcan Afet ve Acil Durum Müdürlüğü Erdem Karaarslan Afet Acil Durum Müdürlüğü Ercan Türk Afet Acil Durum Müdürlüğü Salih Ünal Afet ve Orman Müdürlüğü Aslıhan Kale Kültür ve Turizm Müdürlüğü Mehmet Bayrak Kültür ve Turizm Müdürlüğü Ramazan Yörük Kültür ve Turizm Müdürlüğü Adem Akçay Kültür ve Turizm Müdürlüğü Osman Keser Kültür ve Turizm Müdürlüğü Osman Yüztgenç Kültür ve Turizm Müdürlüğü Faih Kuç Kültür ve Turizm Müdürlüğü Ayşe Öge Kültür ve Turizm Müdürlüğü Özkan Arslan Kültür ve Turizm Müdürlüğü Dr. Önder İpek Müze Müdürlüğü Banu Çilingir Müze Müdürlüğü Resul İbiş Müze Müdürlüğü Mein Çakar Müze Müdürlüğü Ayşe Şenyuva Gençlik ve Spor Müdürlüğü Ziya Çöpür Çevre Orman Müdürlüğü Erdem Önal Çevre Orman Müdürlüğü Bilgen Yalçınkaya Çevre Orman Müdürlüğü Canan Türk Çevre Orman Müdürlüğü 54 Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu

55 Zeki Kaya Kültür ve Turizm Müdürlüğü Mustafa Onur Tarım İl Müdürlüğü Mehmet Uğur Özdemir TSE Bel. Müdürlüğü Ömer Bozkurt Sağlık Müdürlüğü Arif Karakaş Sağlık Müdürlüğü Ali Çerkeşli Kadastro Müdürlüğü Bülent Uçar Tarım ve Kırsal Kalkınma Müdürlüğü Mahmut Temel İl Çevre ve Orman Doğa Koruma Müdürlüğü Hacer Solak Deterdar Vekili Adil Gökmen DSİ Ümit Tanbur DSİ Ramazan Yıldırım Boğazkale Kaymakamlığı Rıdvan Dalkıran Çorum Belediyesi Salih Şahin Çorum Belediyesi B. Said Taraman Çorum Belediyesi Erol Süer Çorum Belediyesi Ömer Maz Çorum Belediyesi Salih Karslıoğlu Çorum Belediyesi Yasir Ahıskalı Çorum Belediyesi Mustafa Ercan Çorum Belediyesi İhsan Temir Çorum Belediyesi M. Nuri Burhan Çorum Belediyesi Ahmet Yazıcı Çorum Belediyesi İrfan Yiğit Çorum Belediyesi Savaş Doğaşen Çorum Belediyesi Ali Ergin Ortaköy Belediyesi Ali Rıza Soysat Boğazkale Belediyesi Bekir Yazıcı Osmancık Belediyesi Selçuk Aksoy Mecitözü Belediyesi Abdulkadir Ozulu Mecitözü Belediyesi Cemal Boyraz Düvenci Belediyesi Muhammet Eyvaz Alaca Belediyesi Melih ALPSAR İskilip Belediyesi Hasan Tuluk Hiit Üniversitesi Mehmet Aydınkal Hiit Üniversitesi Ali SALUR Hiit Üniversitesi Mustafa Bilgin Hiit Üniversitesi Engin Özücan Alper Delikara Aylin Turp Kerim Çırakoğlu İsmail Güngör Birsen Ayvaz Gökan Yürürek Bülent Onur Ahmet Kuyulu İsmail Erdem Eren Yaşar Şahin Turgut İLGÜ Ahmet Emin NAYCI Didem Çakar Ece Mütüoğlu Hurşit Arslan Nadir Mutluer Sevil Seten Sıla Akalp Yonca Moralı Hayrein Demirci Alper Bilan Selahain Aydemir Ethem Erkoç Mustafa Türk Ramazan Macit Suat Arif Göksu Volkan Sınayuç Mustafa Başıbüyük Ali Tufan Bünyamin Aydoğmuş Recep Mebet Faih Akbaş ABİGEM ABİGEM ABİGEM MEM MEM MEM KOSGEB COSiAD Tarım ve Kırsal Kalkınma Koordinatörlüğü Org. San. Bel. Md. Çorum OSB Müdürlüğü Çorum Ticaret ve San Odası Kredi ve Yurtlar Kurumu Çekül Vakı Çekül Vakı Çekül Vakı Çekül Vakı Çekül Vakı Çekül Vakı Çekül Vakı SYD Vakı Çorum Vakı Yeşilırmak TKDK Ece BM Çorum Haber Athena Otel Büyük Otel Gazeteci Gazeteci Çalıştay kaılımcılarına değerli görüş ve önerileri için teşekkür ederiz. Çorum ve Bölgenin Geleceği Çalıştayı Stratejik Çerçeve Raporu 55

56