Kuasar Nedir, Ne Değildir II

Transkript

1 Kuasar Nedir, Ne Değildir II Uçsuz bucaksız evrende keşfedilmeyi bekleyen sayısız gök cismi bulunur. Sırlarla dolu bir evrende yaşamaktayız. Evrenin en uzak ve karanlık köşelerinde ulaşamayacağımız galaksiler, gezegenler, yıldızlar, kara delikler, kuasarlar ve henüz keşfedemediğimiz birçok göz cismi bulunur. Bunlardan biri olan kuasar muazzam parlaklığıyla dikkatini çekmektedir. Kuasarların evrenin genç zamanlarında oluştuğu tahmin edilmektedir. İlk olarak merkezlerindeki devasa kara deliklerin çekim gücüne kapılan çok fazla maddenin ısınıp ışık yaymasıyla muazzam bir parlama kazandıkları düşünülmekteydi. Bu nedenle Kuasarların dev gökadalarda ya da başkasıyla çarpışıp hareketlenen gökadaların merkezinde olduğu düşünülmekteydi. Dünyadan 8 10 milyar ışık yılı uzakta olan Kuasarların kızılötesi teleskoplarla yapılan incelemeler sonucunda bunların küçük gökadalar olduğu tespit edildi. Kuasarlar çok uzakta olup bir radyo kaynağı ve içinde bir çok yıldızı barındıran bir gökadadır. Kuasarlar çok parlak ve enerjiktir. Bilimsel olarak açıklamak gerekirse, Kuasarlar galaksinin merkezinde sıkıştırılmış alanlardır. Merkez büyük kütleli kara delikler ile çevrelenmektedir. Kuasarlarda kırmızıya kayma çok hızlıdır. Kırmızıya kayma bir cisimden yayılan ışığın dalga boyunun artmasıdır. Bunun nedeni evrenin genişleme hızıdır. Evrenin genişleme hızı ışığın hısından daha fazladır ve gittikçe artmaktadır. Buna bağlı olarak Kuasar ile Dünya arasındaki mesafe artmaktadır. Kırmızıya kayma miktarı arttıkça mesafede artıyor demektir. Yani Kuasarlarda kırmızıya kayma çok fazlaysa Dünyadan o kadar uzaktırlar. Kuasarların yaydıkları enerji Samanyolu galaksisinin yaydığı enerjinin yaklaşık 200 ila 400 katıdır. Yayılan radyasyon spektrum X ışınların ve kızılötesine yakın ultraviyole ışınları yayarken, bazı kuasarlar güçlü radyo dalgaları ve gama dalgaları da yayabilmektedir. Kuasara özgü spektrumlar

2 incelenmediği için ve fotoğraflarda nokta olarak görüldüğünden yıldız oldukları düşünülmüştür. En parlak Kuasar olarak bilinen Virgo takımyıldızında bulunan C 273 tür. Yaklaşık 30 milyar ışık yılı uzakta olan bu kadar neredeyse güneş kadar parlaktır. Mutlak kadir derecesi görünür kadir derecesi 12.8 dir. Aslında bu kuasar güneşin trilyon katı, galaksimizin onlarca katı büyük bir parlaklığa sahiptir. Evrende bilinen kuasar sayısı yaklaşık kadardır. Kuasarların dünyadan en az 3 milyar ışık yılı uzakta olduğu sanılıyordu. Ancak bir kaç yüz milyon uzaklıkta da kuasarlar keşfedildi. Kırmızıya kayma metodu ile yapılan hesapların yanlış yapıldığı düşünülüyor. Ancak yine de uzaklığı 30 milyar ışık yılına varan bu gök cisimlerinin şimdiki halini görmemiz mümkün değildir. Evrenin ilk zamanlarındaki halini görebilmekteyiz. Kuasarların hala pek çok sırları olabilir. Diğer Gezegenleri Dünyalaştırmak: Terraforming Petrolün bulunup işlenmeye başlanması, motorlu taşıtların icadı ve Sanayi Devrimi nden sonra Dünya hızlı bir şekilde kirlenmeye başladı. Fabrikaların kimyasal atıkları, ormanların tahrip edilmesi, fabrika ve motorlu taşıtların atmosfere saldıkları karbondioksit Dünyanın dengesini bozmaya yetmiştir. Su kirliliği, hava kirliliği atmosferdeki ozon tabakasının zayıflaması (Ozon tabakası Güneşten gelen ultraviyole ışınlarını tutan tabaka) zararlarını göstermeye başladı. Küresel iklim değişiklikleri, asit yağmurları, kuruyan göller, nesli tükenen canlılar, kuraklık ve doğal felaketler bize yakın zamanda Dünyanın yaşanılamayacak bir yer olacağını gösteriyor. Bütün bunlar göz önüne alındığında bir soru sormamız gerekiyor. Dünya yı terk etmek zorunda mı kalacağız?

3 Bunun üzerine senaryolar üreten bilim insanları çalışmalara başladılar diyebiliriz. Bilim insanları Terraforming yani Dünyalaştırma fikrini geliştirdiler. Terraforming bir gezegeni ya da uydusunun koşullarını Dünya koşullarına benzetme, insanların yaşayabileceği bir hale getirmektir. Dünyalaştırmaya aday gezegenler Mars, Venüs, Jüpiter in uyduları Ganymede, Callisto, Europa ve Satürn ün uydusu olan Titan olarak düşünülmektedir. Bilim insanları dünyalaştırmak adına Mars ı üzerinde çalışmalar yapmaktadır. Mars ın kutuplarında karbondioksit buzulları olduğu düşülmektedir. Mars ın kutuplarının hidrojen bombasıyla patlatılacak, sera etkisiyle sıcaklıklarda yükselme ve su kaynağında artış sağlanabilecektir. Mars ta koloni kurma projeleri başlamış durumdadır. Mars One adlı projesi ile 2025 yılında Mars ta bir koloni kurulması planlanıyor. Ancak uzaya çıkan insanlarda ani semptomlar görülebiliyor. Baş dönmesi, mide bulanması, kusma, denge kaybı gibi semptomlara Uzay tutması denmektedir. Uzayda geçen zaman içinde omurga ve kemiklerde erime görülebilmektedir. Uzay yolculuğuna çıkan astronotlar ciddi kemik kırılması yaşabilirler. Bunu önlemek içinde çalışma yapılması gerekiyor. Bu astronotlar için psikolojik eğitimde söz konusudur. Diğer bir aday gezegen olan Venüs te yüzey sıcaklığının 450 dereceyi bulması başlı başına bir sorundur. İnsanlığın yaşabilmesi için bu sıcaklığın düşürülmesi

4 gerekmektedir. Ayrıca Venüs ün son derece yavaş dönmesi canlılar için uyum sorunu yaratacaktır. Diğer gezegen ve uydular içinde belli değişimlerin yapılması gerekmektedir. Herhangi bir gezegende Dünyalaştırma gerçekleşebilirse insanlık için bir kaçış şansı olacaktır. Zira Dünya bu hızla kirlenmeye ve yaralanmaya devam ederse bu gezegende yaşamak söz konusu olamayacaktır. İnsanlığın Dünya için zararlı olan alışkınlıklardan vazgeçememesi Dünyalaştırma işine hız kazandırması gerektiğini gösteriyor Yıl İçerisinde Dünya Dışı Yaşamla Karşılaşabilmek Son günlerde NASA dan gelen Gelecek yıl içerisinde uzaylılarla karşılaşmaya hazır olun açıklaması gündemde olan konulardan biri. Açıklamayı NASA bünyesindeki önde gelen bilimadamlarından olan Ellen Stofan yapıyor. Bu eleman 10 yıl içerisinde dünya dışı yaşama dair kesin kanıtlar bulacakları konusunda emin. Nereye bakacağımızı biliyoruz, nasıl bakacağımızı biliyoruz, teknolojimiz de var, saçım şekil önümden çekil diyor. Yine NASA da Heliofizik Bölüm Direktörü olarak bulunan Jeffrey Newmark da yandan kafayı uzatarak: Bulacağız ama burada bilinçli küçük yeşil adamlardan değil; bakteriyel bir yaşamdan bahsediyoruz. Artık asıl soru uzayda yaşamı nasıl bulacağımız değil, ne zaman bulacağımız demekte. Bakteriyel yaşam kısmının doğruluğu dışında boş bir muhabbet olduğu aşikar elbet. Bir çalışma yapılıyorsa asıl açıklanması gereken konu bunun hangi gökcisimleri için geçerliliği olacağı olmalı. Bu çalışma güneş sistemi içerisinde mi yapılacak, yoksa uzak, güneş dışı gezegenlerdeki organik moleküllerin

5 varlığı izlenerek mi yola çıkılacak? Bulunacak yaşam elbette çok hücreli komplike bir canlılık değil, temel bakteriyel bir yaşam olacaktır. Bu yaşam türü ile karşılaşmak çok olası. Ulaşılabilecek mesafede bilinçli bir canlı türüyle ise insanlığın çoktan karşılaşmış olması gerekirdi. Bunun için SETI benzeri projeler geliştirildi, dünya dışına Arecibo mesajı ve benzeri radyo sinyalleri gönderildi. Bu canlılık çok hücreli olma aşamasına gelmiş olsa, fakat insan gibi bilinçli bir canlı olmasa dahi bunlar çok kolay keşfedilirdi. Canlılığın olduğu bir gökcismi bu canlılığa uyum sağlayacaktır. Primitif canlılar gökcisminin her yanını kaplayacak ve bu sayede daha karmaşık canlılar oluşabilecektir. Güneş sistemi içerisinde yaşamın olma ihtimali en yüksek yerler gaz devlerinin uydularıdır. Gezegenleri sırayla ele alacak olursak: Merkür başta güneşe yakınlığından ve dönüş hızı gibi etmenlerden dolayı bir yarısı çok sıcak, diğer yarısı ise bunun aksine çok soğuk bir gezegendir. Bir atmosferi yoktur ve yaşama elverecek herhangi bir yapısı bulunmaz. Venüs güneşe Merkür den daha uzak olmasına rağmen bu gezegenden çok daha sıcak bir yapıdadır. Bunun nedeni gezegeni kaplayarak cehenneme çeviren sera gazlarından kaynaklanır. Gezegen yüzeyinde yüksek sıcaklığın yanında yüksek basınç mevcuttur. Sovyetler Birliği nin kafasına estikçe yolladığı onlarca uydunun çoğunluğu Venüs e gidiş yolunda veya ulaştığında hurdaya dönmüştür. Aslında Venüs boyut ve yapı bakımından Dünya ya en çok benzeyen gezegendir. Bir nevi Dünya nın ileride alacağı hal olabilir. Dünya da hayat var diyorlar. Ulan sen buna hayat mı diyorsun. Mars a geldiğimizde ise, bu gezegenin insanoğlunun Venüs ten umudu kestikten sonra umut bağladığı yegane gökcismi olduğu bilinen bir gerçek. Bunun hakkında sayısız film çekildi. Fakat

6 Mars; yüzeyi metal oksitle kaplı, kurak bir gezegendir. Burada eskiden akarsu gibi sıvı yapılarının olduğuna dair aşınma izleri bulunsa da, yaşam için pek umut vaad etmiyor. Mars ın kutuplarındaki su ve karbondioksitten oluşan buzullar ise bu konuda iç açıcı bulgular. Bu buzulların eritilerek Mars a su sağlanması ve Mars ın bu şekilde dünyalaştırılmasına dair düşünceler bulunuyor. (Terraforming) Dış gezegenlere bakıldığında ise bunların gaz devleri olması dolayısıyla insanlığın bildiği formda hayat barındırması mümkün değil. Fakat bunların kayaç uyduları söz konusu olduğunda durum değişiyor. Buralarda hayat olma ihtimali var. Örneğin Jüpiter in uydularına bakıldığında; güneşe çok uzak olmasına ve bundan dolayı hayat oluşuma elverişli ısı kaynağından uzak kalmasına rağmen, etrafında döndükleri Jüpiter in kütleçekim etkisiyle sıkışıp genişleyerek ısısal faaliyet gösterebiliyorlar. Bu uydular bu şekilde kendi ısılarını oluşturabiliyorlar. Io uydusu sürekli olarak gaz ve lav püskürten yanardağlara sahiptir. Bu özelliğiyle güneş sisteminde jeolojik olarak aktif olan tek uydudur. Europa uydusuna bakıldığında ise daha ilginç bir manzarayla karşılaşılıyor. Bu uydu buzlarla kaplı ve bu buzun altında göller bulunuyor. Bu açıdan güneş sisteminde yaşam bulunma ihtimali en yüksek gökcisimlerinden biri Europa sayılır. Satürn ün uydusu Titan ise yoğun bir atmosfere ve yüzeyinde sıvı kütleler bulundurmasıyla ünlü. Titan Dünya dan sonra yüzeyinde sıvı izine rastlanan tek gökcismi konumunda. Fakat bu sıvı su değil, sıvı haldeki metan şeklinde. Sıvı ortamlar tek hücreli canlıların yaşaması için mümkün görülen ortamlardır. Dolayısıyla bu uydu da canlılığın görülme ihtimalinin en yüksek olduğu gökcisimlerinden biridir.

7 Işığın Dahi Kaçamadığı Gizemli Gök Cisimleri: Karadelikler Karadelikler güneşten birkaç kat daha büyük yıldızların son evresidir. Karadelikler, muazzam bir çekim gücüne sahip, ışığı dahi içine çekip kaçmasına izin vermeyen gök cisimleridir. Karadeliklerin sonsuz kütleye sahip oldukları varsayılır. Bu kütlelerine rağmen hacimleri çok küçüktür. Kilometrelerle ifade edilebilecek kadar küçüktürler. Karadelik kavramı Albert Einstein ın genel görelilik kuramıyla ortaya çıkmıştır. Sonra Karl Schwarzschild Einstein alan denklemleri adlı kara deliğin varlığı ortaya atan bir yazı yayınlamıştır yılında ilk karadelik Uhuru uydusu tarafından Kuğu takımyıldızında tespit edilmiştir. Karadelikten bahsedebilmemiz için önce yıldızlardan bahsetmemiz gerek. Öncelikle küçük gaz ve toz bulutlarından büyük bulutlar oluşur. Bulutlar birbirleriyle birleşerek büyürler. Çekimsel güç bulutun büzülmesini sağlar. İç ısınma basıncın oluşmasına neden olur. Bulut büzülme ile parçalara ayrılır. Gaz parçacıkları hızlanır ve çarpışırlar. Sıcaklık artar. Bu durum basıncın artmasına neden olur. Çökme yavaşlar veya durur. Enerji yayılmaya başlar. Yıldızın merkezi yoğunlaşmaya başlar. Bu yoğunlaşma yıldızın doğmasını sağlar. Yıldızlar hidrojen ve helyumdan oluşan gaz kütleleridir. Füzyon tepkimeleriyle hidrojen çekirdeği helyuma, helyum çekirdeği karbona dönüştürür. Hidrojeni tükenen yıldız soğumaya ve büzüşmeye başlar. Bünyesindeki helyumu karbona dönüştürür. Kütlelerine göre yıldızlar yakıtı tükendikten sonra beyaz cüce, nötron, pulsar ya da bir karadelik olur.

8 Yıldız, ne kadar büyük kütleli ise, o derecede yakıtını çabuk bitirir. Kütlesel çekimi dengelemek için, daha çok ısıya ihtiyaç duyar ve böylece yakıtını çok çabuk bitirir. Yıldız ne kadar büyükse ömrü o kadar kısa olur. Kararsızlaşan yıldız dış kabuğunu uzaya fırlatır. Kütle çekim kuvveti basınç kuvvetinden fazla olur ve yıldız çekirdeğe doğru sıkışmaya başlar. Çekirdek yoğunlaştıkça çekim kuvveti artar ve artık yıldız kendi yaydığı ışığı kendine doğru çeker. Bunun sonucunda Karadelik dediğimiz devasa çekim gücüne sahip, ancak çapı kilometrelerle ölçülebilecek bir gökcismi oluşur. Karadeliklerin kendi ışığını çekebilecek bir çekim gücüne sahip olduğu için ışık yaymaz ve siyah bir cisim halini alır. Olay Ufku Olay ufku ışığın ve maddenin kaçamadığı bölgenin sınırıdır. Olay ufkunu incelemek mümkün değildir. Çünkü olay ufku içerisinde devasa bir çekim gücü bulunmaktadır. Işık dahi olay ufkuna girdiği anda kara deliğin çekim gücüne kapılır ve kaçamaz. Bu yüzden olay ufku sınırlarını içerisi hep bir sır olarak kalacaktır. Eğer güneş içine çöküp karadelik olsaydı olay ufku sadece birkaç kilometre olurdu. Karadelik Teorileri Karadelikler bilim insanları için bir sır küpüdür. Bu gizemli gökcisimleri uzun bir zaman sır olarak kalacaktır. Belki de hiçbir zaman ulaşılamayacaktır. Bir kara deliğe ulaşırsak ne ile karşılaşırız sorusu bilim insanlarının aklını her zaman kurcalamıştır. Bu yüzden karadelikler hakkında birçok teori ortaya atılmıştır. Bu teoriler arasında en dikkat çekenleri Solucan deliği, zamanda yolculuk ve hologram teorileridir. Her biri ancak deneme yoluyla kesin kanıta ulaşılabilecek teorilerdir. Günümüz teknolojisiyle bir kara deliğe ulaşmak mümkün olmadığı için bunlar şimdilik sadece teori olarak kalmaktadır. Solucan Deliği Solucan deliği Albet Einstein tarafından ileri sürülmüştür. Solucan deliği uzay-zamanda bir kısayol olabileceğini varsayan

9 bir kuramdır. Solucan deliği bir karadelik ve bir beyaz delik arasındaki bağlantıya denir. Yani bu Dünya nın etrafında dönmek yerine Dünya nın içinden geçmek gibi bir durumdur. Solucan deliğinin orta noktası durak noktasıdır. Burada birkaç saniye içinde yıldızların ölümünü görebilirsiniz. Ancak buradan çıkabilmek için ışıktan daha hızlı hareket etmeniz gerekir. Eğer çıkamazsanız enerji ve gaz kütlesi haline dönüşürsüz. Bu yüzden bu teori imkansız gibi görünüyor. Ancak modern fizik bunun aksini henüz kanıtlayamamıştır. Zamanda Yolculuk Mümkün müdür? Filmlere dahi konu olan zamanda yolculuk üzerine araştırmalar yapılan bir konudur. Kimi fizikçilere göre karadelikler ve solucan deliği zamanda bir kapı açabilir. Kimisine göre de karadeliklerin çekim kuvveti ve uzay-zamanı bükmesi zamanda yolculuğu mümkün kılabilir. Zamanda yolculuk eğer mümkünse bile geçmişe yolculuk başlı başına bir sorundur. Geçmişe yolcuğunun olabilmesi için evrenin bizim yaşadığımı her anı kaydediyor olması gerekir. Geçmişe yolculuk konusunda birçok paradoks bulunmaktadır. Büyükbaba Paradoksu Paradoks cevaplanmadan bu konu hakkında kesin bilgi vermek mümkün değildir. Eğer geçmişe giderek büyükbabanızı öldürürseniz, siz doğmamış olursunuz. Eğer siz doğmadıysanız geçmişe gidip büyükbabanızı öldüremezsiniz. Büyükbabanız ölmezse siz doğarsınız. Kimi fizikçilere göre geçmişe giderseniz paralel evrende başka bir dünyaya gitmiş olursunuz. Ancak bu kesin bir cevap değildir. Bu paradoks başlı başına bir sorun olarak kalmıştır. Zaman Tüneli Paradoksu Büyükbaba paradoksuna benzer bir paradoksu da Stephen Hawking ortaya atmıştır. Eğer geçmişe giden bir zaman makinesi olsaydı ve siz 1 dakika öncesine bir kapı açsaydınız. Kendinizi 1 dakika önce kendini öldürmeye hazırlanan kendinizi görürdünüz.

10 Ve onu 1 dakika öncesindeki haliyle öldürürseniz siz hiç olmazsanız ve geçmişe gidip kendini öldüren biri olmazdı. Bu durumda siz yaşıyor olurdunuz ve geçmişe gidip kendini öldürmeye hazırlanırdınız. Bu paradoks döngüdür ve bir çıkmazdır. Bu yüzden bu paradokslar cevaplanmadan geçmişe yolculuk yapılabilir demek olanaksızdır. Geçmiş yolculuk imkansız gibi görünüyor ancak geleceğe yolculuk olabilir. Bunun bir yolu uzay-zamanın büküldüğü solucan deliğidir. Diğer bir teori ise ışık hızına ulaşmaktır. Geleceğe yolculuk yapılabilir mi sorusuna cevap verebilmemiz için bir kara deliğe gitmemiz gerekir. Samanyolu galaksisinde devasa bir karadelik bulunmaktadır. Galaksinin en büyük kara deliğidir. Ancak ışık hızında hareket edebilsek de bu kara deliğe ulaşmak binlerce yıl alır. Günümüz teknolojisi ışık hızına dahi ulaşmakta aşırı derecede yetersiz kalmaktadır. Işık hızına ulaşınca enerji olma durumu da söz konusudur. Işık hızında hareket edebilecek bir araç yapabilsek bile bu aracın saniyede kilometre hıza ulaşınca enerjiye dönüşme, atomlarına ayrılma durumu gerçekleşebilir. Eğer galaksinin en büyük kara deliğine mekikle gitme şansımız olsaydı ve bu mekik kara deliğin olay ufkuna girmeden çevresinde kara deliğin çekim gücünün de verdiği etkiyle dolaşabilseydi zamanı bükebilirdi. Teoriye göre kara deliğin zamanı bükmesinden de yararlanabilecekti. Ve mekiktekiler için zaman Dünyaya oranla yarı yarıya olacaktı. Bu durumda onlar için 1 yıl geçtiğinde dünyadakiler için 2 yıl geçmiş olacaktı. Evrene bir sınır konulamaz. Çünkü evren ışığın hızından daha hızlı bir şekilde, daha da hızlanarak genişlemektedir. Dünya ise bu evrenin içinde tarif edilemeyecek kadar küçük bir gezegendir. Bu yüzden evrenin sırrını çözebilmemiz bir hayal gibi görünüyor. Görülebilir evrende milyarlarca yıldız, gezegen karadelik, kuasar ve galaksiler bulunur. Işık hızına ulaşabilsek bile galaksiden çıkmamız binlerce yılı bulabilmektedir. Dünya ya en yakın karadelik milyonlarca kilometre uzaktadır. Bu yüzden karadelikler hakkında kesin bir

11 bilgiye ulaşmamız güçtür. Kuasar Nedir, Ne Değildir Evrenin geri kalanında yer alan gözlemlenebilir objelerle kıyaslandığında çevresine muazzam güçte enerji yayan gök cisimlerine kuasar deniyor. İngilizcede Quasar ismi Yıldız benzeri radyo kaynağı anlamına gelen Quasi-stellar radio source ifadesinden gelmekte. Standart bir galaksiye nazaran milyonlarca kat küçük boyutlarda olmalarına rağmen bu gök cisimleri bir galaksiden çok daha parlak ve yüksek enerjiye sahip olarak gözlemleniyor. Radyo dalgaları dahi yayabilen bu cisimler ilk keşfedildiklerinde bunların dünyanın gözlemlenebilir evreninde yalnızca en uzak köşelerde, en yaşlı gök cisimleri oldukları düşünülüyordu. Bundan dolayı galaksilerin en ilkel biçimleri olarak görülmüşlerdi. Bunun nedeni o zamanlarda keşfedilen bireylerinin yüksek kırmızıya kayma oranlarıydı. Kırmızıya kayma en basitinden bir nesnenin ne kadar hızlı uzaklaştığını gösteren bir hesaplama metodu. Işık dalgalarının uzaklaştıkça dalgaboyunun artmasına bağlı olarak renginin kırmızıya yaklaşmasından kaynaklanıyor. Kuasarların akdelik olabileceğini düşünenler de vardı. Akdelikler evrende var olması mümkün olmamasına rağmen matematiksel hesaplara göre olabilecek gökcisimleri. Karadeliklerin tam tersi nitelik sergiliyor. Karadelikler çevresindeki bütün maddeyi emerken teorik bir akdelik ise etrafına sürekli olarak madde püskürtüyor. Solucan deliği fikri de buradan çıkıyor. Bir akdelik ve bir karadelik birbirine kısa bir yoldan bağlandığı zaman uzayzaman üzerinde bir geçit açılıyor. Bu geçit farklı iki zaman veya farklı iki mekan arasında olabilecek bir yol izliyor. Fakat karadelikler maddeyi yok etmez, yalnızca merkezindeki tekillikte

12 biriktirirler. Akdeliklerin gerçek olabilmesi için karadeliklerin bu maddeyi fiziksel olarak varken yok edebilmesi gerekir ki bir akdelik de madde yaratabilsin. Bilinen fizik kurallarına göre madde ve enerji yoktan var, vardan yok edilemez; daima birbirlerine dönüşerek evrende sabit kalır. Bu hipotezler ancak bu evrenin fiziksel kurallarının geçerliliğini yitirdiği bir başka evrende gerçekleşebilir. Bugün son yapılan gözlemlerin etkisiyle biliniyor ki, dünyadan birkaç yüz milyon ışıkyılı uzaklıkta kuasarlar da bulunmakta. Kuasarların mesafesindeki bu hesaplama yanlışı geçmişte kırmızıya kayma metodunun yanlış kullanımından kaynaklanıyor. Başka değişkenler hesaba katılmaksızın bir kuasarın uzaklığı direkt olarak kırmızıya kayma oranından ölçülemez. Geçmişte bu şekilde düşünüldüğünden dolayı böyle bir algı oluşmasına neden olundu. Galaksiler ve kuasarların birbirine uzak olmayarak birbiri ile madde alışverişi yaptığı gözlemlendiğinde bu algı artık yıkıldı. Fakat halen kuasarların yüksek kırmızıya kayma sergileme nedenleri hakkında bir teori mevcut değil. Kuasarların bu yüksek enerjilerinin içlerinde bulunan dev kütleli karadelikten kaynaklandığı düşünülüyor. Karadelikler

13 etrafındaki gazları yutarken etrafında tur attırarak emer. Böylece gazlar çok yüksek sıcaklığa ve enerjiye sahip olarak bu muazzam parlaklığa ulaşır. Yazının videosu: