DSL (Digital Subscriber Line)

Transkript

1 DSL (Digital Subscriber Line) Özet: DSL (Digital Subscriber Line) diğer adlandırılmasıyla, Uzak Erişimin Geleceği (The Future of Remote Access); Lokal bölgede Telekom Santrali ile kullanıcı arasında Telefon için çekili alt yapıda kullanılan, bir çift bakır tel üzerinden, yüksek hızlı veri (data) ve ses (voice) iletişimini aynı anda sağlayabilen, 1997' nin ikinci yarısında kullanıma sunulan bir veri iletişim teknolojisidir. Söz konusu tel uzunluğuna bağlı olmak üzere çeşitli tipleri bulunmaktadır. En yaygın olarak kullanılan DSL ailesi üyesi, HDSL ve ADSL'dir. DSL ürünlerinin en belirgin faydası, veri hızı ve kullanılan donanım maliyetinin yapılan işe oranla son derece düşük olmasıdır. Hız karşılaştırması yapıldığında, bugünün en hızlı analog modeminden 200 defa daha hızlı erişim sağlamak mümkündür. DSL teknolojisini tercih etmemizin nedenlerini özetlemek istersek : En yoğun ve bol bulunan telekom malzemesi Bakırın atıl durumda bulunması ve gürültülü olması Telekom' ların bant genişliği kısıtlamasını aşma ihtiyacı Ucuz ve hızlı çözüm arayışları Yaygın yerel ve uluslararası kullanıma açık olma WAN ve LAN' lar ile bağlantılı çabuk ara çözüm bulunması 1. Giriş Ödevimin konusu DSL teknolojileri olmakla beraber, ben ülkemizde İstanbul başta olmak üzere bazı bölgelerde uygulanmaya başlamış olan DSL internet erişim hizmetlerini de incelemek istedim. İlk olarak DSL Nedir sorusuna cevap aradım: DSL bağlantısının diğer kiralık hat bağlantılarına göre en büyük farkı standart hat kiralarının dışında harcanan maliyettir. Kullanıcı, telefon santrali ve DSL servis sağlayıcının ideal olarak 2-3 km yi geçmeyen uzaklıklarda bir arada bulunduğu bir ortamda DSL servis sağlayıcının uygun gördüğü bir DSL modem aracılığı ile internet omurgasına çıkabilmektedir. Kullanıcının bulunduğu bölgedeki telefon santralinin DSL altyapısına uygun olma zorunluluğu bulunmaktadır. DSL şebekesi üzerinde hem data hem de ses transferi aynı anda gerçekleşmekte, yani internete telefon hattından aynı zamanda telefon görüşmesi de yapılabilmektedir. Bu şekilde telefon hattı meşgul olmamaktadır. DSL bağlantı hızını araştırdığımda gördüm ki: DSL ile, kbps bir modem bağlantısından 278 kat hızlı, 56kbps bir modem bağlantısından 143 kat hızlı, ISDN bağlantısından 62 kat hızlı ve T1 bağlantısından 4 kat daha hızlı bir erişime sahip olabiliriz. Tabii ki 64 kbps den başlayan hızlardan, laboratuar ortamında 50 Mbps e kadar çıkan DSL hızlarında maliyet hız arttıkça yükselmektedir. Peki DSL in Avantajları nedir dersek: Var olan telefon hattımız üzerinden ulaşabileceğimiz DSL teknolojisi hem veri, hem ses hem de görüntü iletişimi sağlamak için en hızlı yollardan biri olarak göze çarpmaktadır. DSL teknolojisinin uygulanabilmesi için hem kullanıcı hem de telefon santrali üzerinden veri iletişim ekipmanlarına yani donanıma ihtiyaç duyulsa bile, kurulumu diğer kiralık hat uygulamalarına göre oldukça ucuzdur.

2 Son olarak da ülkemizde kullanılan DSL türlerini ve kullanım maliyetlerini inceledim. 2. DSL Nedir? İlk olarak DSL nedir onu anlatmak isterim: Ülkemizde uzun süredir "telefon" ve "telekom" diye iki olgu var, bu olgu evlerimizdeki "telefon hattı" dediğimiz bakır kabloların yer altı / yer üstü kanallar vasıtasıyla merkezi bir yere yani telefon servis sağlayıcısı "telekom" a bağlanması ile oluşuyor. Evlerimizdeki telefon cihazını kaldırıp bir numara çevirdiğimizde bu cihaz bağlı olduğu bakır kablolar vasıtasıyla "telekom" ile bağlantı kuruyor ve aynı şekilde telekom a bağlı bir başka kullanıcı ile yani aradığımız kişi ile sesli iletişim kurabiliyoruz. İşte bu sesli iletişimi biz "analog" şekilde kuruyoruz. Evimizdeki telefon cihazları ses tellerimiz vasıtasıyla oluşan "doğal analog sinyal" i yani sesimizi dalga boyu ve frekans değerlerinden oluşan bir elektrik sinyaline dönüştürüp "telefon hattı" dediğimiz bakır kablolar aracılığıyla telefon şirketine gönderiyor, telefon şirketimiz de aynı metotla aradığımız kişiye bu sinyalleri ulaştırıyor ve biz aradığımız kişiyle sesli iletişimi bu şekilde kurmuş oluyoruz. Buraya kadar her şey normal, insanlar zaten doğaları gereği analog sinyallerle anlaşıyorlar. Fakat elimizin altında bir bilgisayar olunca ve karşı taraftaki bir bilgisayara bu bakır kablolar aracılığıyla ulaşmamız gerektiğinde iş değişiyor, çünkü bilgisayarların dünyasında sadece 0 lar ve 1 ler, yani "dijital" sinyaller kullanılıyor. Telekom şirketleri sistemlerinin kuruluşu gereği normalde kendilerine gelen dijital sinyalleri analog a dönüştürdükten sonra telefon hatları üzerinden abonelerine ulaştırıyorlar ve kullanıcı tarafında bu analog sinyalleri bilgisayarın anlayabileceği bir dile yani dijitale çevirecek bir cihaz olması gerekiyor, bu cihazlara da "modem" deniyor. Dolayısıyla bakır kablolar kullanan standart bir telefon hattı üzerinden başka bir bilgisayara bağlanmak istersek (ki günümüzde inter net hizmetleri dahil çoğu data bağlantıları bu şekilde gerçekleştiriliyor) bilgisayarımız ile telefon hattı arasında bir modem, ve bağlanacağımız kişinin bilgisayarı ile telefon hattı arasında da başka bir modeme ihtiyaç duyuyoruz. Bizim bilgisayarımız iletmek istediği bilgileri 0 lar ve 1 ler şeklinde modeme gönderiyor, modem bunları analog sinyallere çeviriyor (bu nedenle modem kullanarak internete bağlı olduğumuz hattı paralel bir telefondan dinlersek haşır huşur sesler duyuyoruz) karşı taraftaki modem de bu analog sinyalleri dijitale çevirip bağlı olduğu bilgisayara aktarıyor ve biz internete bağlanmış oluyoruz. Peki "her şey güzel de o zaman DSL e ne gerek var?" dersek: Normalde kullanılan bakır kablolar belli bir frekans aralığındaki sinyalleri karşı tarafa iletebilecek potansiyele sahipler, fakat telefon sistemi sadece analog sinyaller üzerine kurulduğu için, bu analog sinyaller potansiyel frekans aralığının sadece çok küçük bir bölümünü kullanıyorlar. Bundan dolayı analog sinyaller kullanarak yaptığımız bir internet veya data bağlantısı en fazla 56kbps hızında gerçekleşebiliyor. Kullanılan bu analog frekans aralığının manyetik kirlilik gibi dış etmenler tarafından kolaylıkla etkileniyor olması sebebiyle de kurduğumuz internet bağlantıları aralıklarla kopabiliyor ve etkin bir iletişim sağlanamıyor. DSL teknolojilerinde yapılan bağlantılarda yine mevcut bakır kablolar kullanılıyor, fakat DSL kullanıldığında "telekom" un santralleri gelen dijital bilgiyi analog a çevirmeyip dijital olarak iletmek üzere ayarlanıyor, ve telefon hattı üzerinden kullanıcılara bilgiyi dijital olarak göndermeye devam ediyor. Böylece bakır tellerimizin taşıyabileceği frekans aralığı tamamen kullanılabiliyor ve aynı anda daha çok bilgi aynı bakır kablo aracılığıyla kullanıcılara yani bizlere ulaştırılıyor, ve biz internete daha hızlı bağlanmış oluyoruz. Bu yapılırken eğer istersek bu frekans aralığının bir bölümünü yine analog sinyaller için ayırabiliyoruz, bu durumda aynı hat üzerinden normal telefon görüşmeleri de yapabiliyoruz, ve bu görüşmeler, aynı anda internete bağlıyken de yapılabiliyor ve hızınızı etkilemiyor. Daha anlaşılır bir örnek vermek gerekirse, analog sinyaller kullanıldığında 56kbps olan maksimum hız, DSL yani dijital sinyaller kullanıldığında 6.100kbps ye çıkabiliyor. Yani

3 neredeyse analog sistemin katı! Bu tabii üst limit ve yurt dışında bile bu hızda bir servis alabilmek için ISP nize bir hayli para ödemek zorunda kalıyorsunuz.. Dünya üzerinde bulunan bütün bakır tel telefon hatlarında DSL kullanılabiliyor, fakat bunun için genellikle telekom şirketiniz tarafından evinize gelinip splitter adı verilen bir sinyal ayırıcı takılması gerekiyor. Aynı zamanda bağlı olduğunuz santralin de DSL sistemini desteklemesi gerekmektedir. DSL de sinyaller telin sahip olduğu tüm frekansı kullandıkları için bu frekansın bazı etkenler dolayısıyla zayıflaması söz konusu, bu etkenler de kısaca: kullanılan telin kalitesi yani teldeki bakır yoğunluğu ve santralimiz ile aramızda bulunan mesafe. Eğer arada bir repeater (telekom tarafından zayıflayan sinyalleri güçlendirmek için kullanılan) yok ise DSL hizmeti veren santral ile evimiz arasındaki bakır telin uzunluğu en fazla 5.5 kilometre olabiliyor, bundan sonra sinyal zayıflıyor ve arada bazı bilgiler kayboluyor, hızımız düşüyor, bağlantımız kopuyor vs. Bundan dolayı santrale ne kadar yakınsak, sağlayabileceğimiz maksimum bağlantı hızı da o kadar yüksek oluyor ama dediğim gibi 5.5 km. den daha yakın olmamız ancak kbps nin üzerindeki hızlarda bize avantaj sağlayacağı için normal bir ev kullanıcısına bir fayda sağlamayacaktır. Bunun yanı sıra eğer bölgemizdeki telekom santrali çeşitli fiber teknolojilerini kullanıyorsa veya arada repeater varsa santrale olan uzaklığımız fark etmeyebilir, yine de bölgemizde DSL hizmeti veriliyor olabilir. 3. DSL Çeşitleri ve Bağlantı Hızları : Bu bölüm içinde DSL çeşitlerini incelerken data hızı ve santral kullanıcı arası max mesafeyi de söylemenin faydalı olacağını düşündüm. DSL Türü Tanımı Data Hızı Download; Upload Santral- Kullanıcı Arasındaki Max. Mesafe Kullanıldığı Yerler IDSL ISDN Digital Subscriber Line 128 Kbps üzerinden 5.5 km. ISDN'e benzer ama ses iletilemez. CDSL Rockwell firmasının verdiği bir hizmet. Consumer DSL 1 Mbps download; daha az upload üzerinden 5.5 km. Splitter sız. Ev ve küçük ofisler için kullanılıyor. DSL Lite (G.Lite) "Splitter" sız DSL Mbps - 6 Mbps arası download, abone seçeneklerine göre değişen upload. üzerinden 5.5 km. Standard ADSL, Splitter kullanılmıyor.

4 HDSL High bit-rate Digital Subscriber Line 2 ayrı tel kullanılarak Mbps download ve upload. 3 ayrı tel kullanılarak Mbps upload ve download üzerinden 4 km. Şirket içi LAN veya WAN çözümleri. SDSL Symmetric DSL Mbps duplex (Amerika); Mbps (Avrupa) download ve upload. üzerinden 4 km. HDSL ile aynı fakat tek kablo yettiği için daha ekonomik. ADSL Asymmetric Digital Subscriber Line Mbps arası download; Kbps arası upload Mbps km Mbps - 4km Mpbs - 3.5km Mbps - 2.8km. Internet ve yüksek hızda data iletişimi gerektiren diğer uygulamalar. Türkiye de uygulanan sistem. RADSL Westell firmasının bir hizmeti. Hız ihtiyaca göre değişiyor. 640 Kbps Mbps download; 272 Kbps Mbps upload. İhtiyaca göre anında değişiyor. ADSL ile aynı ADSL gibi fakat hıza göre anlık değişen tarifeler seçildiğinde kullanılıyor. VDSL Very High Digital Subscriber Line Mbps download; 1.5 to 2.3 Mbps upload 1.2km Mbps; 900 m Mbps; 300m Mbps İki fiber hattı birbirine bağlamak veya ISP yi internet omurgasına bağlamak için kullanılıyor. pek yaygın değil ama zaman içinde geliştirilip evlerde kullanılması bekleniyor. Ayrıca, farklı türde DSL çeşitlerini incelerken, bu türlere ait farklı modem çeşitlerine de değinmemin faydalı olacağını düşündüm. Burada aklımıza şu soru takılabilir (en azından benim takıldı) Hani veriler dijital geliyordu? Bu modeme ne gerek var? Sorunun cevabı ise: "yine de

5 0 ve 1 leri telefon hattına koymamız gerekmektedir. Oysa, bilgisayar frekanstan banttan anlamaz, dijital verileri bakır telin taşıyabileceği bir formata sokmamız gerekmektedir." ADSL (Asimetric Digital Subscriber Line) Mevcut telefon kabloları üzerinden asimetrik olarak ses, görüntü ve data iletimine olanak sağlanmaktadır. Asimetriktir, yani kullanıcıya doğru maksimum 8 Mbps iletişim hızı sağlarken, şebekeye doğru maksimum 640 Mbps hızlarını sağlar. ADSL MODEM CİHAZLARI Cisco827 MTD100U Prestige 630 Prestige 642R- 11 ST Pro (Ethernet) ST Pro (HUB) ST Pro FW ST Pro FW (HUB) ST USB Cisco 827 ADSL Router 1E, ADSL Multitech ADSL USB Zyxel ADSL USB Zyxel Multi Mode ADSL Router Alcatel Speedtouch PRO (Ethernet) Alcatel Speedtouch PRO (Ethernet HUB) Alcatel Speedtouch PRO with Firewall (Ethernet) Alcatel Speedtouch PRO with Firewall (Ethernet HUB) Alcatel Speedtouch USB (USB) HDSL (High bit-rate Digital Subscriber Line) High bit-rate Digital Subscriber Line, ya da HDSL, Metal kablo perleri (bakır telefon kabloları olabilir) 2.340Mbps hızlara kadar iki yönlü simetrik data transferine izin veren fiziksel katman veri iletişim standardıdır. Bu iletişim standardı sayesinde çok daha pahalı olan T1 (1.544Mbps) ve E1 (2.408 Mbps) bağlantılarının sağladığı tüm servisler HDSL tarafından da desteklenmektedir. HDSL ve HDSL2 MODEM CİHAZLARI Newbridge 2703 V.35 DTU Kbps (PWR ADPTR inc) Newbridge 2902 BAZI HDSL ve HDSL2 ROUTER CİHAZLARI CISCO1601- R CISCO1605- R CISCO1720 CISCO1750 Cisco 1601-R Ethernet/Serial Modular Router Cisco 1605-R Dual Ethernet/WAN Interface Card slot Router 10/100BaseT Modular Router w/2 WAN slots, 8M Flash/32M DRAM 10/100 Modular Router w/1vic, 2WIC/VIC slots,cisco IOS IP SW

6 AL- HDSL- G703 AL- HDSL- TTNET AL- HDSL- V35 AL-RS- 02 CTU- S/G.703 CTU- S/V.35 HTU-2M InterDSL 2000 G704+2V.35 DTU Kbps (PWR ADPTR inc) Alcatel HDSL 1512LC (G.703) PAKET Alcatel HDSL 1512LC (TTNet) Paket Alcatel HDSL 1512LC (V.35) PAKET Alcatel Çekmeceli Sistem (G.703) Max. 16 Kart Tellabs CTU- S/G.703 G.703 HDSL Tellabs CTU-S/V.35 V.35 HDSL Tellabs HTU-2M HDSL " CH- E1" Zyxel HDSL STU-160 Tellabs STU- 160 "64/128 Kbit/s BB, 4 Telli CISCO1750-2V CISCO1750-4V CISCO1751 CISCO1751- V CISCO2501 CISCO2514 CISCO805 RT1602 RT1603 RT1760E RT2501E RT2509E RT2511E RT2620E RT2621E 10/100 Modular Router w/2 Voice channels, IOS IP/VOICE + SW 10/100 Modular Router w/4 Voice channels, IOS IP/VOICE + SW 10/100 Modular Router w/ 3 slots, IOS IP, 16F/32D 10/100 Modular Router w/voice, IOS IP/VOICE Plus, 32F/64D Cisco 2501 Ethernet/Dual Serial Router Cisco 2514 Dual Ethernet/Dual Serial Router Cisco 805 Ethernet/Serial Router Huawei Quidway R1602 Router/2 WAN Huawei QuidwayR1603 Router/1 WAN/1 BRI S/T Huawei Quidway R1760 Host, 1 MIM Slot, 2 SIC slots with 1 10/100 Ethernet & 1 serial port Huawei Quidway R2501E Router, 2 WAN/110V/220V Huawei Quidway R2509E Router, 2 WAN/8 Asynchronous Serial Ports/110V/220V Huawei Quidway R2509E Router, 2 WAN/16 Asynchronous Serial Ports/110V/220V Huawei Quidway R2620 Router Chassis, 2 modular Slot, 1 10/100TX FE, 2 Synchronous serial port Huawei Quidway R2621 Router Chassis, 2 modular Slot, 2 10/100TX FE, 2 Synchronous serial port

7 IDSL (ISDN Digital Subscriber Line) IDSL (ISDN Digital Subscriber Line) 2-tel kiralık hat üzerinden 2B1Q hat kodlaması -2 bitli bir kodlanma tekniği - ile 5,5 km'de full-duplex 128Kbps BRI veri oranı sağlayan bir DSL teknolojisidir. IDSL CİHAZLARI Cisco802-IDSL Cisco804-IDSL Omni 128 L Prestige 100L Prestige 128L Cisco 802 IDSL Router with Internet DSL Cisco 804 IDSL Router with Internet DSL Zyxel IDSL Zyxel IDSL Multi Protocol Client-Router Zyxel IDSL Multi Protocol Router RADSL (Rate Adaptive Digital Subscriber Line) RADSL, Rate Adaptive Digital Subscriber Line kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir DSL teknolojisidir. Kullanıcılar telefon kabloları üzerinden data transfer ederken, hat kalitesi sürekli olarak değişmektedir. RADSL, hattaki bu değişimlere adapte olarak çalışır ve kullanıcılara ADSL mesafe limitini (3.5km) aşarak 5.5km içerisinde geniş bant bağlantı olanağı sağlar. RADSL teknolojisi şu an Türkiye'de kullanılmamaktadır. SDSL (Symetric Digital Subscriber Line) SDSL, Symmetric Digital Subscriber Line kelimelerinin baş harflerinden oluşan, halihazırdaki bakır telefon kabloları üzerinden daha fazla data transferine izin veren bir modem teknolojisidir. SDSL, sayısal abone hattına (DSL - Digital Subscriber Line) dayanarak ortaya çıkan ve telefonlarının sayısal kapasitesini oldukça arttıran bir seri teknolojinin parçalarından birisidir. Çevirmeli ağ bağlantılarından çok daha hızlı, yaklaşık olarak 3Mbps, veri transferine izin verir. SDSL'in simetrik olarak adlandırılmasının sebebi data gönderme ve alma trafiğinin aynı hızlarda olmasıdır. SDSL CİHAZLARI DSL-HST-E Lucent Technologies Remote Access Router Prestige681 Zyxel SDSL Router SHDSL (Symetric High-data-rate Digital Subscriber Line) SHDSL, Symmetric High-data-rate Digital Subscriber Line'ın kısaltmasıdır. TC-PAM (Trellis Ceded Pulse Amplitude Modulation) üzerine kurulmuş ve 2 tel bakır telefon kablosu üzerinden 144Kbps veri hızından 2320Kbps veri hızına kadar simetrik olarak çoklu-oranlı (multi-rate) veri transferine olanak sağlamaktadır.

8 SHDSL CİHAZLARI CISCO828 Cisco 828 G.SHDSL Router 1E, 1G.SHDSL LPS510 SHDSL Application Pack Prestige782 ZyXel Prestige 782 VDSL (Very-High-Bit-Rate Digital Subscriber Line) VDSL telekom operatörlerinin, mevcut telefon hatları üzerinden kullanıcılarına multi-megabit servisler sunmasını sağlayan bir modem teknolojisidir. VDSL, diğer xdsl teknolojilerine bakır telefon hatları üzerinden geniş bant veri ve ses transferini arttırmak yönünden benzerdir, fakat en hızlı teknoloji olan ADSL'den bile daha hızlı olmasıyla bunlardan ayrılır. Bunun yanında kapsama çevresi 1.5km ile diğer DSL teknolojilerinden daha düşüktür. CISCO VDSL ÇÖZÜMÜ CISCO575- LRE PS-1M-LRE- 48 WS-C2912- LRE-XL Long Reach Ethernet CPE POTS Splitter, 1MHz, 48 Port 12-port Catalyst Long Reach Ethernet switch PLANET VDSL ÇÖZÜMÜ VC-101M 1-port 10/100Base-TX/1- port VDSL Converter (Master) VC-101S 1-port 10/100Base-TX/1- port VDSL Converter (Slave) 4. Ülkemizde DSL : Ülkemizde DSL : ADSL Ülkemizde ve genelde dünyanın çoğu yerinde, ev ve ofis kullanıcılar için uygun olan ADSL kullanılmaktadır. Buna göre download hızı upload hızından daha yüksektir, çünkü normal bir kullanıcı eğer bir server çalıştırmıyorsa upload dan ziyade download yapıyor. Yukarıdaki tabloda da görüleceği gibi ADSL in normal DSL den farkı sadece asenkron olması yani download ile upload hızlarının farklı olması onun dışında kullanılan teknoloji veya ekipman açısından diğer DSL lerden farkı yoktur. Bu arada yukarıda gördüğümüz transfer hızları, biz kullanıcılara çekici gelmekle beraber; bu hız değerleri, mevcut teknolojiler kullanılarak dünya üzerinde sağlanan limit hızlardır ve Türkiye de Türk Telekom un DSL tarifeleri oldukça maliyetlidir. Standart ve en ucuz tarifemiz 128/32, yani 128 kbit = 16kilobyte download, 32kilobit = 4kilobyte upload. Diğer tarifeler ve ücretlerini de aşağıda belirttim:

9 HIZI (Kbps) BAĞLANTI ÜCRETİ AYLIK ÜCRET(TL) 128/ / / / / Buna ek olarak bir DSL modem almamız gerekmektedir. Bu modem de aşağı yukarı dolar tutmaktadır. den modem fiyatlarına bakabilirsiniz. 5. Sonuç Sonuç olarak DSL teknolojisini, diğer iletişim teknolojilerinden ayıran en belirgin özelliğin üst düzeyde hız tatminin yine üst düzeyde bir maliyetle (en azından benim gibi ev kullanıcıları için) giderilmesi olduğunu görmekteyiz. Veri, ses ve görüntünün aynı anda iletimini sağlamasıyla ülkemizdeki varolan internet teknolojisine yenilik katacağı kesindir, ancak tüm dünya için yanı düşünceyi paylaşamıyoruz. Tüm bu avantajlarının yanında benim kişisel görüşüm ve tüm olumlu yaklaşımlarım, modem ve aylık servis ücretlerini öğrenince değişti. Ancak artan alım gücüyle birlikte ve tabii ki kullanıcıların artık kablo interneti tercih etmemeleriyle beraber, gelecekte ucuzlamaya gideceğini düşünüyorum. Kaynaklar 1. Stallings, W., (2000), Data & Computer Communications, Prentice-Hall,Inc., New Jersey