İSKANDİNAV ÜLKELERİ DANİMARKA

Transkript

1 İSKANDİNAV ÜLKELERİ DANİMARKA GSYİH (Milyon $ ) KBGSYİH ( ) Büyüme Oranı (%) 0,40 % Nüfus Yüzölçümü ( km2) Başkent Kopenhag Danimarka Kuzey Avrupa da İskandinav ülkeleri grubunda değerlendirilen Almanya nın kuzeyindeki Jutland yarımadası ile 406 adadan oluşan km2 büyüklüğünde bir ülkedir. Başkenti Kopenhag, ülkenin doğusundaki Zealand adasında olup, deniz kıyısında bulunmaktadır. Danimarka ya bağlı olan Grönland ve Faroe Adaları, özerk yönetime sahiptir. Danimarka nın toplam nüfusu yaklaşık 5.6 milyondur ve bu nüfus İskandinavyalı, Eskimo, Alman ve Türk nüfustan oluşmaktadır. Son 35 yılda, nüfusu kişi artan Danimarka da, bu artışın yarısı dışardan gelen göç kaynaklıdır. Nitekim göçmenler ve onların çocukları bugün nüfusun % 8,5 ini oluşturmaktadır e yaklaşan nüfusuyla Türk göçmenler, ülkedeki en büyük azınlığı oluşturmaktadır. Ülkenin resmi dini ve % 80 oranında nüfusun benimsediği din Protestan Lüteryenliktir. Bu dinin ardından en yoğun olarak inanılan din % 4 ile Müslümanlıktır. En yaygın kullanılan dil Danca ve Faroe Dili dir. Ülkenin nüfusu yaş aralıklarına göre incelendiğinde 0-24 yaş arası nüfus toplam nüfusun % 30.1 ini, yaş arası yetişkin nüfus % 51.6 sını ve 65 yaş üzeri yaşlı nüfus % 18.4 ünü oluşturmaktadır. Ülkede kadın başına çocuk doğum oranı 1.73 çocuktur. Danimarka, tarihi, ekonomik ve coğrafi nedenlerle hem Nordik, hem Avrupa Birliği ülkeleriyle yakın ilişkiler içinde olmuş, bununla birlikte büyük komşularının arasında bir denge arayışının doğal sonucu olarak transatlantik ilişkilerin de güçlü bir savunucusu olmuştur. Ülke 1973 yılından beri Avrupa Birliği üyesidir. Yasaları, Hükümet ve Millet Meclisi yapar. Hükümet ve kamu idaresi yasaları uygular. Yaklaşık 5,5 milyon olan toplam nüfusun 2,8 milyonu iktisadi olarak aktif nüfus grubuna (16-66) katılmaktadır. Nüfusun geri kalan 2,3 milyonunun yaklaşık % 50 si çocuk veya öğrenci, % 40 ı emekli veya erken emekli ve % 10 u da devlet yardımı alan ve işgücü piyasasına katılmayan vatandaşlardan oluşmaktadır. İşgücüne katılım oranı son 50 yılda % 51 den % 54 e çıkmıştır. Çalışma yaşındaki vatandaşların %79,9 u çalışmaktadır ki bu oran dünyadaki en yüksek oranlardan birisidir. SATURK Yayınıdır. Tüm telif hakları saklıdır.

2 Danimarka, enerjisini Kuzey Denizindeki petrol ve doğal gaz rezervleri, kömür ithalatı ve rüzgar enerjisinden sağlamaktadır. Kömür, elektrik üretimi açısından büyük önem arz etmekte, maliyet ve nitelik hususları göz önünde bulundurularak genellikle Avrupa dışındaki ülkelerden ithal edilmektedir. Kuzey Denizinde gerçekleştirilen petrol ve doğal gaz üretimi iç talebi karşılamanın yanı sıra ihracatta da büyük önem arz etmekte ve cari işlemler fazlasına büyük katkı yapmaktadır. Doğal gaz için en önemli ihraç pazarları İsveç ve Almanya dır. Bununla beraber, Danimarka Batı Avrupa da Norveç ve İngiltere den sonra üçüncü büyük petrol üreticisidir. Danimarka ekonomisi, IMF 2011 verilerine göre, dünyanın 34. Avrupa nın ise 14. büyük ekonomisidir. Danimarka da özel tüketim harcamaları GSYİH in yaklaşık yarısına eşit olup, bu oran kamu harcamalarının yüksek olmasından dolayı diğer pek çok AB ülkesine göre daha düşüktür. Son dönemde yapılan reformlar sayesinde devletin ülke ekonomisindeki payı azalmasına karşın, kamu harcamaları hala GSYH in dörtte biri gibi yüksek bir paya sahiptir. Halihazırda ülke nüfusunun yarısı hizmet sektöründe istihdam edilmektedir. Danimarka Avrupa Birliği Ülkeleri içinde Maastricht kriterlerine en kolay uyum sağlayan ülkelerden biri olmuştur. Ülkenin genel ekonomi politikası denk bütçe, sağlıklı kamu finansmanı, düşük oranlı enflasyon, istikrarlı para birimi ve daha fazla istihdam amacına yöneliktir. Danimarka en yüksek yaşam standardına sahip ülkelerden biridir ve aynı zamanda gelirin en eşit şekilde bölüşüldüğü ülkelerin başında gelmektedir başında yürürlüğe giren yerel yönetim kanununa göre Danimarka da merkezi, bölgesel ve yerel yönetimler arasında yetki ve görevler yeniden düzenlenmiştir. Ülkedeki 271 belediye sayısı 98 e indirilmiştir. Yapılan düzenlemeye göre sağlık, bölgesel kalkınma, çevre ve ulaşım gibi konular bölge yönetimlerinin görevleri olarak belirlenmiştir. Turizm sektörünün önemli bir gelir kaynağı olduğu Danimarka`da 1990 lı yılların ortalarından bu yana bu sektörden elde edilen gelir toplamda yaklaşık 5 milyar dolar civarındadır. Ülkeyi ziyaret eden turistler arasında Norveç ve İsveçli turistler önemli bir yer tutmaktadır. Başkent Kopenhag turizm ve iş gezisi amacıyla ülkenin en çok ziyaret edilen yeridir. Bu nedenle Kopenhag bölgesi, yapısal ve ulaşım imkanlarının yenilenmesi ve geliştirilmesi açısından yatırımlardan öncelikli olarak faydalanmaktadır. Ancak son dönemde Danimarka, çevredeki gittikçe gelişen Estonya, Letonya, Litvanya gibi Baltık ülkelerinin gerek benzer iklime sahip olması gerekse ulaşım, konaklama ve yiyecek- içecek açısından daha ucuz olması nedeniyle daha sıkı rekabet halindedir yılında 110,3 milyar dolarlık ihracat ve 95,3 milyar dolarlık ithalat gerçekleştiren Danimarka nın elektrikli ve elektriksiz makineler, petrol, doğalgaz ve ürünleri, ilaçlar ile tarımsal ürünler içerisinde bulunan et ve süt ürünleri en çok ihracatını yaptığı; yine elektrikli ve elektriksiz makineler, petrol, kömür, doğalgaz ve ürünleri, kara taşıtları, ilaçlar ile plastik ve plastik ürünleri ilaçlar en çok ithalatını yaptığı mallardır. Almanya, İsveç, İngiltere, Hollanda ve Norveç en çok ticaret yaptığı ülkelerdir. Sağlık sistemi Dünya Sağlık Örgütü 2010 verilerine göre Danimarka da yıllık kişi başına sağlık harcaması $ ve gayrisafi yurtiçi hasıladan sağlığa ayrılan pay % 11.1 dir. Danimarka tüm halkı çevreleyen kapsayıcı bir sağlık sistemi modelini benimsemiştir. Sağlık sistemi merkezi olmayan, hastalık dâhil tüm kişisel sağlık hizmetlerini ve tüm bireyleri kapsayan zorunlu, kamu bütçesi kaynaklı sosyal sağlık güvenliği ağırlıkta olan bir sistemdir. Her türlü temel, geliştirici, koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerinin tümünün bütün ülkede ve herkese aynı şartlarda verilmesini sağlayacak, tam kapsamlı bir sağlık sosyal güvenliği organizasyonunu esas almıştır. Sağlık hizmetleri hemen hemen tamamen kamu hizmeti olarak sunulur. Çoğu H. Ömer TONTUŞ

3 sağlık güvenliği hizmetleri ve hastanelere yatış işlemleri ücret alınmadan gerçekleştirilmektedir. Bir bütün olarak ele alındığında, sağlık hizmeti sunumu üç idari yapıya ayrılabilir: Ulusal düzeyde İçişleri ve Sağlık Bakanlığı, bölgesel düzeyde il idareleri ve belediyeler. Birincil sağlık hizmetleri belediyelerde örgütlenmiştir. Sağlık hizmetleri en alt düzeydeki idari yapının sorumluluğuna bırakılmıştır. Hizmetlerin yürütülmesinin sorumluluğu bölgesel düzeyde otoritelere bırakılmış olsa da, hizmete ilişkin işler hükümet ve yerel yönetimlerce yakın işbirliği içinde gerçekleştirilir. Danimarka da sağlık hizmeti sisteminin ana finansman kaynaklarını devlet, il ve belediye vergileri oluşturur. Sağlık hizmetleri ağırlıklı olarak yerel vergilerle finanse edilir. Finansmanın diğer kaynakları ise tıbbi malzemeler ve sağlık hizmetleri için kişisel olarak yapılan kişisel doğrudan ödemeler, bazı özel hizmetler ve isteğe bağlı sağlık sigortaları ve bağışlardır. Sağlık harcamalarının yaklaşık %80 ini kamu harcamaları, %20 sini kişisel cepten sağlık harcamaları oluşturmaktadır. Sosyal Güvenlik Uygulamaları Danimarka da Analık, Hastalık Ve Malullük Sigortası içinde yer alan kamu sağlık sigortası vergilerle finanse edilmekte olup, gelir üzerinden sabit bir yüzde oranlı prim uygulaması yoktur. Yaşlılık ve emeklilik aylığı da vergilerle finanse edilmektedir. Ayrıca tamamlayıcı emeklilik aylığı isimli ilave ve isteğe bağlı bir sigorta uygulanmaktadır. İş kazaları ve meslek hastalıkları için, iş veren tarafından ödenen ve riske göre değişen sigorta primleri vardır. Sağlık Sisteminin Yapısı Danimarka da sağlık hizmetleri, birinci basamak sağlık hizmetleri ve hastane hizmetleri olmak üzere iki bölümden oluşur. 1.Birinci basamak sağlık hizmetleri: Birinci basamak sağlık hizmetleri genel sağlık problemleri ve bunların tedavisinde uygulanacak hizmetlerle ilgilenir. Birinci basamak sağlık hizmetleri iki bölüme ayrılır. a.tedavi ve bakımla ilgilenenler, b.sağlık koruma ve çocuk diş sağlığı koruyucu hizmetleridir. Birinci basamak sağlık hizmetlerini pratisyen hekimler, uzman hekimler, diş hekimleri, fizyoterapistler ve ev hemşireleri vermektedir. Pratisyen hekimler ve Uzman Hekimler: Hastanın birinci basamaktaki ilk baş vuracağı kişi kurgulanan sistem gereği olarak kendi pratisyen hekimidir. Danimarka da 4000 civarında pratisyen hekim bulunmaktadır. 16 yaş ve üstündeki her insan kendi birinci basamak hekimini seçebilir. Aileler sıklıkla yıllarca aynı hekime bağlı kalmaktadırlar. Bu da hekimin, ailenin sosyal ve medikal durumunu daha iyi bilmesini sağlamaktadır. Pratisyen hekimler sistemde bir süzgeç vazifesi görürler ve hastanelere gereksiz müracaatı engellerler. Tıbbi bilimsel açıdan eğer gerekli ise hastayı hastaneye sevk etmektedirler. Pratisyen hekimler kendi başlarına veya diğer pratisyen hekimlerle birlikte çalışır ve hastane hizmetlerinden bağımsız olarak hizmet yürütürler. SATURK Yayınıdır. Tüm telif hakları saklıdır.

4 Uzmanların çalışması sigorta sağlık hizmetleri fiyat tarifesi ve pratisyen hekimlerin gönderdiği hastalarla ilişkilidir. Birinci basamakta azda olsa çalışan uzman hekimlerin büyük bir bölümü göz ve KBB uzmanlarıdır. Diğer branşlardan da azda olsa uzman hekimler birinci basamakta görev almaktadır. Diş Hekimleri: Diş hekimleri çoğunlukla özel çalışmaktadır. Sigorta sağlık hizmetleriyle olan anlaşma hastalara diş bakımı ve tedavisine ilişkin harcamaların bir kısmının ödenmesine imkan vermektedir. Ancak diğer birçok Avrupa ülkesinde olduğu gibi Danimarka da da ağız diş sağlığında tedavi ödemeleri sigorta kapsamı dışındadır. Fizyoterapistler: Genel pratisyen hekimler gerekli gördükleri hastaları fizik tedavi uygulamaları için özel klinik açmış olan fizyoterapistlere göndermektedir. Fizyoterapistler de sigorta sağlık hizmeti anlaşması kapsamında çalışır. Evde Bakım Hemşireleri: Bütün belediyeler bir evde bakım sistemi kurmuşlardır ve bu iş yerel belediyeler için önemli bir sağlık hizmeti ve sosyal yardım sorumluluğudur. Pratisyen hekimler veya hastaneler, yerel evde bakım hizmetleriyle iç içe olan bu ev hemşirelerini ücretsiz hizmet vermek üzere evde bakım hizmeti odaklı olarak yönlendirirler. Belediyeler sunulan evde bakım hizmetlerini öderler ve hizmeti alanlar da mali durumlarına göre katkıda bulunurlar. 2.Hastaneler: Hastaneler ikinci ve üçüncü düzey tedavi odaklı sağlık hizmetlerine yada özel bakım gerektiren tıbbi durumlarda sunulan hizmetlerle ilgilenir. Ayrıca pratisyen hekimler ve sağlık personelinin eğitimi, tıbbi araştırmalar ve koruyucu sağlık hizmetlerine de katkı verir. Hastane hizmetleri il yönetimlerinin sorumluluğu altındadır. İl yönetimleri o bölgede yaşayanlara ve geçici olarak o bölgede olup acil tedaviye ihtiyacı olanlara ücretsiz hastane hizmetleri sağlamak zorundadır. İl yönetimleri kendi hastanelerini kullanırlar. Herkes tedavi olmak istediği hastaneyi seçme hakkına sahiptir. Danimarka da büyük genel hastaneler yatakların %32 sine, özel dal hastaneleri %26 sına, yerel hastaneler %26 sına, psikiyatri hizmetlerini sunan özel hastaneler %14 üne, özel sektöre ait hastaneler yatakların %2 sine sahiptirler. Pratisyen Hekim Acil Servis veya Hastane HASTA Uzman Hekim Evde Bakım Diş Hekim Eczane Grafik. 1. Danimarka da Sağlık Hizmeti Sunumu H. Ömer TONTUŞ

5 Danimarka sağlık sisteminde pratisyen hekimler, hastane hizmeti alacak kişi sayısının azaltılmasında önemli katkıda bulunurlar. Bir sağlık problemi yaşandığında, hastalar ilk olarak birinci basamak sağlık kuruluşlarına başvururlar. Burada pratisyen hekimler tarafından tedavileri yapılır. Eğer ileri düzey tetkik ve tedavi gerekiyorsa hastaneye sevk edilirler. Hasta kişinin bir hastaneye ileri tıbbi inceleme ya da tedaviye gidebilmesi için, birinci basamakta pratisyen hekime başvurması gerekmektedir. Sadece kaza veya akut hastalık durumunda kişiler doğruca hastaneye başvurulabilir. Pratisyen hekimler sağlık sistemi içerisinde yer alan diğer sağlık çalışanlarına da sevk verebilir ve gerektiğinde hemşirelik hizmetlerini düzenler. Sağlık Hizmeti Sunumunda İdari Yapılanma Sağlık hizmetlerinin örgütlenmesi, en alt düzeydeki hizmeti sunucularına sorumluluk verecek şekilde düzenlenmiştir. Böylelikle sağlık hizmetlerinin mümkün olduğunca halka yakın olması sağlanmış ve ihtiyaçlara göre yerinde müdahale ile çözüm üretilmesine olanak verilmiştir. Danimarka da sağlık hizmetlerinde üç politik ve idari basamak vardır. 1. Yerel Yönetimler: Kopenhag ve Frederiksberg belediyeleri ile birlikte 273 belediye vardır. Bu belediyelerin görevi; evde bakım hemşireliği, halk sağlığı hizmetleri, çocuk diş sağlığı hizmetlerinin sorunsuz bir şekilde sunulmasını temin etmektir. 2. İl Yönetimleri: Büyük şehirlerde hastane kurma sorumluğu il yönetimlerinindir. Hükümet müdahalesi olmaksızın bölgesel olanaklara göre kişilerin yararlanacağı sağlık hizmetlerini düzenleme açısından il yönetimleri geniş yetkiye sahiptir. Her il, değişik düzeydeki gereksinimlere göre verilen hizmetleri yeniden belirler. Böylece ihtiyaç kadar personel ve uygun teçhizatın sağlanması il yönetimlerince gerçekleştirilir. Bu sayede gereksiz yatırım ve istihdamdan korunmuş olmaktadır. İller aynı zamanda pratisyen hekimlerin hizmetlerinden de sorumludur. Hastanelerin işletilmesinde, Danimarka ölçeğinde büyük nüfusların bulunduğu yerlerin sorumluluğu 14 il yönetimine bırakılmıştır. SATURK Yayınıdır. Tüm telif hakları saklıdır.

6 3. Merkezi Hükümet: Devletin sağlık hizmetleri sunumunda en önemli görevi politika geliştirmek, vatandaşların sağlığı ile ilgili temel düzenlemeleri yapmak, istihdam ilkelerini belirlemek, tedarik modelleri geliştirmek, yasalar çıkarmak, koordinasyon ve tavsiyelerde bulunmaktır. 4 yılda bir belediyeler ve iller ile ilgili sağlık planları merkezi hükümet tarafından hazırlanır. Üretkenlik ve verimliliğin artırılması konusunda da çalışmalar yapar, denetim ve değerlendirme görevini yerine getirir. İl ve yerel yönetimlerin sağlık alanındaki görevlerini Sağlık Bakanlığı nın hazırladığı yasalar düzenler. Danimarka Sağlık Bakanlığı yapılanması Sağlık Bakanlığı Hasta Şikayetleri Dairesi Danimarka Tıbbi Ahlak Meclisi Danimarka Sigara ve Sağlık Meclisi Sağlık Hizmeti Sunumu Politikaları Meclisi Ulusal Sağlık Dairesi Ulusal Üniversite Hastanesi Ulusal Gıda Ajansı Devlet Serum Enstitüsü Danimarka Klinik Epidemiyoloji Enstitüsü Yüksek Lİsans Eğitim Enstitüsü Grafik. 2. Danimarka S.B. Organizasyon Şeması Sağlık Bakanlığı yapılanması grafikten de görüleceği gibi belirli görevleri tanımlanmış birimler ve bölümlerden oluşmaktadır. Ulusal sağlık dairesi, sağlık hizmetlerinin yönetimindeki idari görevler, hükümete sağlık konusunda danışmanlık fonksiyonu ve uzmanların eğitim faaliyetlerinin planlanması yanında düzenlenmesi işlevlerini yürütür yatak kapasitesine sahip Ulusal Üniversite Hastanesi Sağlık Bakanlığı kontrolünde olup, devletin sahip olduğu ve çalıştırdığı bir hastanedir. Danimarka nın en büyük hastanesidir. Ana fonksiyonları sunduğu tedavi hizmetlerinin yanında araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin yürütüldüğü kurumdur. Hekim ve diğer sağlık personelin lisans ve lisans sonrası eğitimi ile halk sağlığı alanında geliştirici faaliyetlerin sorumluluğunu taşır. Ülkemizde yeni kurulan Sağlık Bilimleri Üniversitesi benzeri bir yapıdır. Danimarka da gıdalarla ilgili kanunların çıkarılmasına yardımcı kuruluş ulusal gıda ajansıdır. Gıda ile ilgili sorunların çözümünde danışmanlık görevi üstlenir. Kuruma bağlı 38 yerel gıda kontrol laboratuvarı bulunmaktadır. Tüketicileri gıdadan kaynaklanacak risklerden korumak, gerekli bilgilendirmeleri yapmak, bireylere sağlıklı ve dengeli beslenme alışkanlıkları kazandırmak için çaba sarf etmek kurumun ana fonksiyonlarıdır. Danimarka daki hastanelerin, mikrobiyoloji ve immünoloji laboratuvarlarının ihtiyaç duyduğu tedavi için kullanılacak ilaç ve serum üretimini yapan kurum Devlet Serum Enstitüsüdür. Ülkemizdeki İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumuna karşılık gelen kurumdur. Danimarka Klinik Epidemiyoloji Enstitüsü, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu benzeri fonksiyonları icra ederek; epidemiyolojik ve sağlık hizmetleri konusunda araştırma yapar, ulusal ölüm ve bulaşıcı hastalık kayıtlarını tutar, epidemiyoloji ve istatistik verileri tutarak, bunlar üzerinde araştırmalar yapar ve bu verilere dayalı olarak sağlık politikası geliştirilmesine yön verir. H. Ömer TONTUŞ

7 Sağlık Bakanlığına bağlı olarak lisans üstü ve ileri eğitim başlıkları altındaki faaliyetleri koordine etmek Yüksek Lisans Eğitim Enstitüsü nün görevidir. Sağlık personeli tarafından yapılan işlemlerde öne sürülen hatalı uygulamaları araştıran sağlık bakanlığı yapısı hasta şikayetleri dairesidir. Sekizi Sağlık Bakanlığı nca atanan, diğerleri Özel Parlamenter Komitesince seçilen on yedi kişiden oluşan yapı Danimarka Tıbbi Ahlak Meclisi dir. Resmi, kültürel, medikal, inançlar ve sosyolojik konularda bilgi birikimlerine sahip üyelerden oluşur. Meclis, tavsiye raporları ile istişare görevlerini yerine getirir. Bunların arasında bitkisel hayat, düşükler ve kısırlık üzerinde araştırmaları kapsayan raporlar da bulunmaktadır. Ülkemizdeki Tütün ve Alkol Piyasaları Kurulu gibi bir yapı olan Danimarka Sigara ve Sağlık Meclisi tütün ve tütün mamullerine karşı olan her türlü mücadeleyi yürütür. Ana fonksiyonları; sağlık hizmeti sunumundaki gelişimi takip etmek, hizmetin sunumuyla ilgili araştırma ve değerlendirmeler yapmak, yeni sağlık hizmeti sunum biçimleri için öneri geliştirmek ve konu ile ilgili tartışmaları ön plana çıkarmak üzere ülkemizdeki Sağlık Politikaları Kurulu benzeri Sağlık Hizmeti Sunumu Politikaları Meclisi yapılandırılmıştır. Danimarka sağlık sisteminin temel prensibi; görevi, ekonomik ve sosyal statüsü ne olursa olsun, herkesin sağlık hizmetlerini eşit ve serbestçe almalarını sağlamaktır. Sağlık sistemi genel vergilerle finanse edilmiştir. Danimarka da sağlık politikaları hastalıkların engellenmesi, sağlık eğitimi ve temel sağlık hizmetlerinin organizasyonu konularında gittikçe daha fazla yoğunlaşmaktadır. Danimarka sağlık sistemi son yıllarda özellikle hastanede tedavi hizmetlerini azaltmaya doğru bir çaba üzerine yoğunlaşmıştır. Çalışmaların sonucunda yatak işgal oranı ve hastanede ortalama yatış süresi azalmış ve ayakta tedavi verilen hasta sayısı artmıştır. Bu gelişim kendisini sağlık hizmetlerinde göstermiş ve yatak sayısı civarından civarına düşülmüştür. Birinci basamakta çalışan pratisyen hekimler uzmanlardan daha fazla hasta bakıp tedavi planladıkları için, birinci basamak sağlık hizmetleri ile hastane hizmetleri arasındaki koordinasyon artmıştır. Danimarka sağlık hizmetlerinin iki önemli özelliği vardır. Bunlar; Sağlık hizmetlerinin vergilerle kamu kaynaklarından finanse edilmesi, Sağlık hizmetlerinin büyük çoğunluğunun kamu tarafından yürütülmesidir. Danimarka da ekonomik durumlarından bağımsız olarak herkes sağlık hizmetlerini ücretsiz olarak alabilmektedir. Sağlık sektöründeki hizmetlerin büyük kısmı, kamunun sahip olduğu kurumlar tarafından verilmektedir in başlarına kadar tıp eğitimine giriş tüm lise mezunlarına açık iken tıp mezunlarının sayısı ihtiyaçtan fazla olunca kontenjanlar kısıtlanmıştır. Şu anda tıp fakültesine girişler liseden mezuniyet derecesine bağlıdır. Danimarka da 1981 yılına kadar mezun olan genç hekimler işsiz kalırken, sağlık hizmeti sunumunda da çalışma saatlerinin 40 saate indirilmesi ile çalışan hekim sayısının artırılmasına ihtiyaç duyulmuş ve hekimlere yeni iş imkanları sağlanmıştır. Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı Danimarka da sağlık hizmetlerinin büyük çoğunluğu ücretsiz olarak verilir. Harcamalar iller ve yerel yönetimler tarafından karşılanmaktadır. İller ve yerel yönetimler sağlık hizmetleri için yaptıkları bu harcamaları kısmen kendi topladıkları vergilerden, kısmen de hükümetin verdiği ödeneklerle karşılamaktadır. Toplam sağlık harcamalarının %15-17 lik bölümünü oluşturan özel cepten harcamaların büyük kısmı ilaç, diş hekimliği ve fizyoterapi gibi hizmetlerdeki katılım paylarını kapsamaktadır. Hastalar kendi üzerlerine düşen harcamaların bir kısmını karşılamak için özel sigortalardan da yararlanmaktadırlar. Toplumun %27 si ayrıca özel sağlık sigortaları kapsamındadır. SATURK Yayınıdır. Tüm telif hakları saklıdır.

8 Danimarka da sağlık hizmetlerini sunan kişilerin çoğu kamu kurumunda çalışmaktadır. Sağlık sektöründe çalışanların hepsi İl Kurumları Birliği ile ilgili birlikler arasında karşılıklı anlaşmayla ücretlendirilirler. Sağlık Ödemeleri Sistemi altındaki hizmetler, kendi başına çalışan pratisyen hekimler, uzmanlar, diş hekimleri, fizyoterapistler gibi meslek gruplarınca verilir. Bu hizmetler, il yönetimleri ve ilgili birliklerin ortak anlaşmaları uyarınca verilir. Eğer diş hekimliği uygulamalarında olduğu gibi sağlık hizmetinin bir kısmı kamu kaynaklarından karşılanıyorsa, kalanı hasta tarafından ödenir. Hizmet sunan hekimler yada hastaneler belirlenen ücretin üzerinde bir ücret talep edemezler. Sağlık Ödemeleri Sistemi kapsamında hizmet veren pratisyen hekimlere kısmen kişi başına, kısmen de hizmet başına ödeme yapılır. Uzmanlar, diş hekimleri ve Sağlık Ödemeleri Sistemi altında hizmet sunan diğer kişiler sadece hizmet karşılığı ücret alırlar. Hastaneler, il yönetimleri tarafından belirlenen global bütçelerle çalışırlar ve işlerini bu bütçe sınırları içinde düzenlemek ve yürütmek zorundadırlar. Yerel yönetimlerin yürüttüğü sağlık hizmetlerinin de sınırları çizilmiş bütçeleri vardır. Çalışanlar, Ulusal Yerel Yönetimler Birliği ile ilgili birliklerin arasındaki ortak anlaşmalara göre ücretlendirilmektedir. Eczaneler Sağlık Bakanlığı nın iznine bağlı olarak çalışırlar ve izinlerin toplam sayısı sınırlıdır. İlaç fiyatları Sağlık Bakanlığı tarafından belirlendiği için tüm ülkede aynı fiyatlar uygulanır. Her yıl, devlet ile il ve yerel yönetimler karşılıklı olarak bir sonraki yılın ekonomik çerçevesi üzerinde yani global bütçe üzerinde anlaşırlar. Anlaşmalar yerel ve bölgesel vergi oranlarına ilişkin tavsiyeler şeklindedir. Bu da sağlık hizmetlerini geliştirmeyi planlarken sorumlu otoritelerin hareket alanlarını sınırlar. Sağlık Politikaları Sağlık Hizmetine Ayrılan Kaynak Sağlık Hizmetinden Memnuniyet (Algılanan Sağlık) Doğumda Yaşam Beklentisi DANİMARKA Koruyucu Sağlık Programları Yenidoğan Mortalitesi Sağlık / Danimarka Grafik.1. Danimarka Sağlık sistemi kaliteli, kapsayıcı ve maliyet etkin çözümler üretebiliyor mu? SGI (Sustainable Governance Indicators) (1 en kötü 10 en iyi puan) Son yıldır koruyucu sağlık hizmetleri yoluyla sağlığın iyileştirilmesine daha üst düzeyde öncelik verilmeye başlanmıştır. Koruyucu sağlık hizmetleri ve sağlığın iyileştirilmesi konularının sadece sınırlı bir kısmı sağlık hizmetleri sektörünün sorumluluğundadır. Hastalıklardan korunmak için toplumun tüm kesimlerinde çalışmalar yapılmaktadır. İş sağlığı, gıda güvenliği, konut sağlığı, çevre sağlığı ve trafik güvenliği gibi konularla ilgili olarak görevli kuruluşlar vardır. H. Ömer TONTUŞ

9 İsteyen herkese il yönetimlerince gebelik öncesi ve sonrası hamilelikle ilgili hizmetler verilmektedir. Hamile kadınlara bu hizmeti pratisyen hekimler vermektedir. Okul öncesi çocuklar ücretsiz diş hekimliği hizmeti alabilmektedirler. Danimarka da yaşayan 18 yaş altındaki her birey boğmaca, difteri, tetanos, polio, kızamıkçık ve kabakulağa karşı aşılanmıştır. Aşılama hizmeti pratisyen hekimlerce verilir ve finansmanı il yönetimlerince karşılanır. Hamile bir kadın, yerel ebelik merkezinde görevli bir ebeden veya kendi aile doktorundan doğum öncesi ve sonrası hizmetleri alabilir. Doğumların %99 u hastanede yapılmaktadır. Doğum öncesi hamilelik döneminde hamile kadınların bir araya gelip grup terapisi yapabileceği yerler vardır. On sekiz yaşına kadar tüm çocukların dişlerinin rutin bakım ve tedavisi ücretsiz olarak yapılmaktadır. Bir koruyucu program dahilinde okullarda günlük çalışmalar yapılır. Bu organizasyonlar belediyelerce finanse edilir. Sağlık Durumu Uluslar arası bir bakışla Danimarka nın sağlık durumu için genel olarak iyi denilebilir. Ancak son yıl içinde bir gerilemeden söz edilmektedir. Artık bu açıdan Avrupa nın en iyilerinden birisi olmadığı bir çok ülkedeki sağlık düzeyi yükselirken Danimarka da bu gelişimin durduğu iddia edilmektedir. Gelişimin üç önemli indikatörü olan doğumda beklenen yaşam süresi, mortalite ve morbidite açısından incelendiğinde 1960 larda beklenen yaşam süresi açısından dünyanın en iyilerinden biri Danimarka iken 1994 ün sonunda bir çok ülkede beklenen yaşam süresi Danimarka dan daha uzun hale gelmiştir. Son yıllarda toplumda morbiditenin arttığı görülmüştür. Bu artış toplumun her kesiminde gözlenmektedir. Toplumda bir ya da birden fazla kronik hastalık görülme oranı giderek artmıştır. Kronik hastalıklar arasında en sık görülenler kas ve iskelet hastalıkları, solunum sistemi hastalıkları, kardiovasküler hastalıklar, sinir sistemi hastalıkları ve duyu sistemi hastalıklarıdır. Türkiye Açısında Sağlık Turizmi Odaklı Olarak Yapılabilecekler: İskandinav ülkeleri sosyal devlet anlayışı içerisinde mutlaka kamu menşeili resmi muhatap ile bağlantılı iş ve işlemleri yürütmektedirler. Dolayısıyla SATURK aracılığı çok önemli olacaktır. Sosyal Güvenlik Sistemi kapsamında olan yaşlı ve engelli turizmi sağlık katkı sağlayabilecektir. Bu amaca yönelik olarak yaşlılara ve engellilere hizmet verebilecek kaliteli tesisler ve kalifiye yaşlı/engelli bakım teknikeri gibi personele daha fazla ihtiyaç duyulacaktır. Danimarka pazarında yer almak aynı zamanda Norveç, İsveç, Finlandiya, İzlanda ve Estonya gibi pazarlarda da söz sahibi olmayı da sağlayacak önemli bir stratejidir. Küçük ve orta ölçekli aracı kurumların sağlık turizmi bölümlerinde çalışan elemanların yeterli yabancı dil bilgilerinin olmaması karşılıklı temaslarda sıkıntı yaratabilmektedir. Güçlü olduğumuz sağlık sektörlerinde Danimarka da etkinlik düzenlenmesi ve yerel fuarlara katılım sağlanması yerinde olacaktır. Genel Ticaret Heyetlerinden istenilen fayda elde edilemediğinden belirli dönemlerde Sektörel Ticaret Heyeti Programları düzenlenmesi yerinde olacaktır. Bu bağlamda SATURK kontrolünde bir sağlık sektörü showroom çalışması yapılmalıdır. Seçici, muhafazakar ve sağlık okuryazarlığı yüksek vatandaş yapısı nedeniyle sağlık sektörü pazarına yönelik tanıtımlarda bilimsel verilere dayalı bilgilendirme yapılması abartıdan kaçınılması özellikle önemlidir. SATURK Yayınıdır. Tüm telif hakları saklıdır.

10 En zayıf yönlerimizin başında tanıtım eksikliği ve iki ülke iş çevrelerinin temaslarının yok denecek kadar az olması gelmektedir. Genellikle aynı sektörün içinden benzer hizmetleri sunan kurumlar tarafından yapılan görüşme ve anlaşmalarda sorunlar çıktığı görüldüğünden SATURK bu tür sorunların sağlık turizmi konusunda çıkmasını engelleyecek inisiyatifi almalı ve görüşme süreçlerini yönetmelidir yılında Danimarka dan toplam uluslararası hasta ülkemize sağlık hizmeti almak için gelmişlerdir. Bunların 450 si sağlık turizmi kapsamında ülkemizdeki hastanelerde tedavi olmak için gelirlerken, u turistin sağlığı kapsamında ülkemizde sağlık hizmeti almışlardır. Danimarkalı uluslararası hastalar en fazla diş tedavisi için ülkemizde sağlık hizmeti almışlardır. Bu branştan sonra bu hastaların fazla tercih ettikleri branşlar ise sırasıyla Dahiliye ve Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları branşlarıdır. Danimarkalı hastaların büyük çoğunluğu bu sağlık hizmetlerini Antalya ilinde almışlardır. Bu ilden sonra en fazla tercih ettikleri iller ise sırasıyla Muğla, İstanbul ve İzmir dir yılında Danimarkalı uluslararası hastaların ülkemizde sağlık hizmeti almak için en fazla tercih ettikleri aylar ise sırasıyla Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarıdır yılında ülkemize Danimarka dan gelerek sağlık hizmeti alan uluslararası hastaların dağılımlarına ilişkin grafikler aşağıdaki gibidir: Göğüs Hastalıkları ve Tüberküloz Aile Hekimliği Beyin ve Sinir Cerrahisi Genel Cerrahi Göz Hastalıkları Ortopedi ve Travmatoloji Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dahiliye Diş Tedavi Grafik 1: 2014 Yılında Danimarkalı Uluslararası Hastaların En Fazla Sağlık Hizmet Aldıkları İlk 10 Branş ANTALYA MUĞLA İSTANBUL İZMİR KONYA Grafik 2: 2014 Yılında Danimarkalı Uluslararası Hastaların En Fazla Sağlık Hizmeti Aldıkları İlk 5 Şehir H. Ömer TONTUŞ