ZORUNLU MALĠ SORUMLULUK SĠGORTACISININ ZARAR GÖREN 3.KĠġĠLERE KARġI SORUMLULUĞU

Transkript

1 YARGITAY HUKUK GENEL KURULU Esas : 2012/ Karar : 2013/74 Tarih : ZORUNLU MALĠ SORUMLULUK SĠGORTACISININ ZARAR GÖREN 3.KĠġĠLERE KARġI SORUMLULUĞU DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMĠNATI ( Zorunlu Trafik Sigortacısının Sorumluluğu - Kusur Sorumluluğu - Sebep Sorumluluğu - Zararın 3. KiĢi durumundaki Davacılara Aidiyeti ) DESTEKTEN MAHRUM KALANLARIN ZARARI ( Desteğin Tam Kusurlu Olması Yönünden - Sigortacının Sorumluluğu Yönünden ) Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuģmazlık; Davacıların desteği olan sürücü Ġlhan`ın tam kusuru ile sebebiyet verdiği ve kendisi, eģi ve iģleten kardeģi Burhan`ın ölümü sonucunu doğuran trafik kazası nedeniyle; davacıların oğulları ve babası olan sürücü Ġlhan ve iģleten Burhan`dan dolayı, aracın zorunlu mali sorumluluk sigortacısı bulunan davalı Ģirketten destek tazminatı isteyip isteyemeyecekleri noktasında toplanmaktadır. Destekten yoksun kalma tazminatına konu davacıların zararı, desteklerinin ölümü nedeniyle destekten yoksun kalan sıfatıyla doğrudan kendileri üzerinde doğan zarardır. Ölen desteğin kusurunun bu hakka etkili olması da düģünülemez. Davacılar, ölenin salt mirasçısı sıfatıyla değil; destekten yoksun kalan üçüncü kiģi sıfatıyla dava açtıklarından, ölen desteğin kusuru davacılara yansıtılamaz. Dolayısıyla tam kusurlu araç Ģoförünün ve onun eylemlerinden sorumlu olan iģletenin kusuru, iģletenin ve sürücünün desteğinden yoksun kalan davacıları etkilemez. Aracın zorunlu mali sorumluluk sigortacısı davalı sigorta Ģirketi, iģletenin ve

2 dolayısıyla sürücünün üçüncü kiģilere verdiği zararları teminat altına aldığına ve destekten yoksun kalan davacılar da zarar gören üçüncü kiģi konumunda bulunduğuna göre, Davalı sigorta Ģirketi zararın tamamından sorumlu olacağından, davacılar davalı sigorta Ģirketinden destekten yoksun kalma tazminatı isteyebileceklerdir.fk DAVA VE KARAR: Taraflar arasındaki Destekten yoksun kalma tazminatı davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Kadıköy 3. Asliye Ticaret Mahkemesi nce verilen davanın kabulüne dair gün ve 2007/654 E., 2009/406 K. sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 17. Hukuk Dairesi nin gün ve 2010/11070 E., 2011/1146 K. sayılı ilamıyla; ( Davacılar vekili, davalının zorunlu mali sorumluluk sigortacısı olduğu aracın neden olduğu tek taraflı kazada, müvekkillerinin destekleri olan araç sürücüsü Ġlhan ile iģleteni Burhan ve araçta yolcu olarak bulunan Öznur un öldüğünü belirterek, davacı Enes için ıslâh ile arttırılmıģ toplam TL, davacı Murat için TL ve davacı Sündüz için ise TL nin, kaza tarihinden itibaren iģleyecek reeskont faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiģtir. Davalı vekili, kazada ölen sürücü ve iģleten için tazminat istenemeyeceğini, yolcu olarak bulunan Öznur için de oğlu Enes e TL destekten yoksun kalma tazminatı ödendiğini bildirerek, davanın reddini savunmuģtur. Mahkemece, toplanan delillere ve bilirkiģi raporuna göre, davacıların zarar gören üçüncü kiģiler olarak tazminat isteyebilecekleri gerekçesiyle, davanın kabulüne, davacı Enes için annesi Öznur yönünden TL, babası Ġlhan yönünden TL olmak üzere toplam TL nın, davacı Murat için oğlu Burhan yönünden TL, oğlu Ġlhan yönünden TL olmak üzere toplam TL nın, davacı Sündüz için oğlu Burhan yönünden TL, oğlu Ġlhan yönünden TL olmak üzere toplam TL nın, temerrüt tarihinden itibaren iģleyecek yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiģ; hüküm, davalı vekilince temyiz edilmiģtir. Dava, destekten yoksun kalma tazminatı istemine iliģkindir sayılı Karayolları Trafik Kanunu nun 91/1. maddesinde,

3 iģletenlerin, bu kanunun 85/1 maddesine göre olan sorumluluklarının karģılanmasını sağlamak üzere mali sorumluluk sigortası yaptırmaları zorunludur. Aynı Yasa nın 85/1 maddesinde, bir motorlu aracın iģletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yararlanmasına yahut bir Ģeyin zarara uğramasına sebep olursa, araç iģletenin bu zarardan sorumlu olacağı, 85/son maddesinde ise, iģleten ve araç iģleticisi teģebbüsün sahibi, aracın sürücüsünün veya aracın kullanılmasına katılan yardımcı kiģilerin kusurundan kendi kusuru gibi sorumludur. hükümlerine yer verilmiģtir. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel ġartları nın A-1.maddesinde de, sigortacı, bu poliçede tanımlanan motorlu aracın iģletilmesi sırasında bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına veya bir Ģeyin zarara uğramasına sebebiyet vermesinden dolayı 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu na göre iģletene düģen hukuki sorumluluğu, zorunlu sigorta limitlerine kadar temin eder Ģeklinde ifade edilmiģtir. Yukarda açıklanan madde hükümlerinden, Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası; motorlu bir aracın karayolunda iģletilmesi sırasında, bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına veya bir Ģeyin zarara uğramasına neden olması halinde, o aracı iģletenin zarara uğrayan 3. kiģilere karģı olan sorumluluğunu belli limitler dahilinde karģılamayı amaçlayan ve yasaca yapılması zorunlu kılınan bir zarar sigortası türü olduğu anlaģılmaktadır. Diğer yandan; aynı Kanun un 92. maddesinde, Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasının kapsamı dıģında kalan hususlar sıralanmıģ olup, 92/a maddesinde, iģletenin; eylemlerinden sorumlu tutulduğu kiģilere karģı yöneltebileceği talepler 92/b maddesinde ise, "iģletenin, eģinin, usul ve füruunun, kendisini evlat edinme iliģkisi ile bağlı olanların ve birlikte yaģadığı kardeģlerinin mallarına gelen zararlar nedeniyle ileri sürülebilecekleri taleplerin" Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası kapsamı dıģında kaldığı belirtilmiģtir. Keza, bu maddeye paralel olarak Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasının Genel ġartları nın A-3 maddesinde de, ZMSS kapsamı dıģında kalan hususlar açıklamıģtır. Bu yasal düzenlemelere göre, destek zararı; ölenin değil üçüncü kiģilerin üzerinde doğan dolaylı ve yansıma yolu ile meydana gelen zarardır. ĠĢletenin yakınlarının uğradıkları destek zararlarının trafik sigortacısının sorumluluğu kapsamı dıģında kaldığı açıkça Karayolları Trafik Kanunu nda düzenlenmediği gibi, Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel ġartlarında da, bu yolda bir sınırlamaya yer verilmemiģtir. Hal böyle olunca; iģletenin ve sürücünün ölümü nedeniyle onun desteğinden mahrum kalanların, trafik sigortacısından destek tazminatı talebinde bulunabilecekleri ilke olarak benimsenmelidir.

4 Bu noktada dikkat edilmesi gereken husus, iģletenin ve sürücünün kendi kusurundan yararlanmaması gerektiğidir. Yansıma yolu ile zarar görmüģ olan destek tazminatı isteyenlerin, kendilerine destek sağlayan kiģinin sahip olduğu haktan fazlasına sahip olabilmeleri hukuken mümkün bulunmamaktadır. Bu durumda, destek tazminatı talebinde bulunulması halinde, davalı zarar sorumlusunun ölenin de birlikte kusuru olduğunu ileri sürerek BK. nun 44/1 maddesi gereğince tazminatın kusur oranında indirilmesini talep etmesi mümkündür. Zira, destekten yoksun kalma zararının giderilmesi isteminde bulunulması halinde birlikte kusurun varlığı esas itibariyle istemde bulunanın değil, ölenin davranıģına göre belirlenir. Dairenin son uygulamaları da bu yöndedir. Dava konusu olayda; davacıların desteği olan iģleten Burhan ile sürücü Ġlhan tek taraflı kaza sonucu vefat etmiģ, sürücünün tam kusurlu olduğu belirlenmiģtir. O halde, yukarda açıklanan ilkeler ıģığında; iģleten ve sürücünün, dolayısıyla destek tazminatında bulunanların kendi kusurlarından yararlanmaları mümkün olamayacağından, davacıların talep ettikleri destekten yoksun kalma tazminatını üstlenmiģ olan Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortacısının, davacılar Sündüz ve Murat için Ġlhan ve Burhan yönünden sorumluluğuna karar verilemez. Ölen Öznur Tekir, sürücü Ġlhan ın eģi olup, davacı Enes de çocuklarıdır. Yukarıdaki açıklamalar ıģığında, davacı Enes sadece annesi Öznur dan dolayı destekten yoksun kalma tazminatı isteyebilir, babası Ġlhan dan dolayı isteyemez. O halde mahkemece, davacı Enes lehine verilen TL tazminat talebinin kabulüne, diğer davacıların tazminat taleplerinin reddine karar vermek gerekirken, yazılı Ģekilde hüküm kurulması doğru görülmemiģtir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiģtir. Hukuk Genel Kurulu nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaģıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüģüldü: YARGITAY HUKUK GENEL KURULU KARARI: Dava, destekten yoksun kalma tazminatı istemine iliģkindir. Davacılardan Murat ve Sündüz, oğlu iģleten Burhan ile davacı Enes`in babası sürücü Ġlhan`ın ve annesi Öznur un bulunduğu aracın, sürücünün tam kusuru ile meydana gelen tek taraflı trafik kazası sonucu ölümleri nedeniyle desteğinden yoksun kaldıkları iddiasıyla, zorunlu mali sorumluluk sigortacısı davalı Ģirketten tazminat isteminde bulunmuģlardır. Davalı sigorta şirketi, zararın sigorta teminatı dıģında kaldığını savunmuģtur. Yerel mahkemece, davacıların zarar gören üçüncü kiģi konumunda oldukları, ölüm olayı sonucunda davacılarda meydana gelen bedensel zararların zorunlu mali sorumluluk sigortası kapsamında olduğu gerekçesiyle, davanın kabulüne karar verilmiģtir.

5 Davalı vekilinin temyizi üzerine, Özel Dairece yukarıda baģlık bölümünde yazılı gerekçeyle ve özellikle, davacılar üzerinde doğan zararın, dolaylı ve yansıma yolu ile meydana gelen zarar olduğu; yansıma yoluyla zarar görmüģ olan destek tazminatı isteyenlerin, kendisine destek sağlayan kiģinin sahip olduğu haktan fazlasına sahip olmalarının mümkün olmadığı, BK.nun 44/I. maddesine göre hiç kimsenin kendi kusurundan yararlanamayacağı, davalı sigortacıdan talepte bulunulamayacağı gerekçesiyle, bozulmuģ; mahkemece önceki kararda direnilmiģtir. Direnme kararını, davalı vekili temyize getirmiģtir. Bozma ve direnme kararlarının kapsamı itibariyle; davalı Ģirketin zorunlu mali sorumluluk sigortacısı olduğu araçta, davacıların desteği olan sürücü Ġlhan`ın tam kusuru ile sebebiyet verdiği ve kendisi, eģi ve iģleten kardeģi Burhan`ın ölümü sonucunu doğuran trafik kazası nedeniyle; davacıların, oğulları ve babası olan sürücü Ġlhan ve iģleten Burhan`dan dolayı açılan eldeki tazminat davasının, ölenin mirasçıları tarafından destekten yoksun kalmaya dayalı olarak açıldığı, davacıların üçüncü kiģi konumunda oldukları, iģletenin ve sürücünün yakınlarının uğradıkları destek zararlarının trafik sigortacısının sorumluluğu kapsamı dıģında kaldığına iliģkin Kanunda açık bir düzenleme bulunmadığı, yerel mahkeme ile özel daire arasında uyuģmazlık konusu değildir. Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; davacıların desteği olan sürücü Ġlhan`ın tam kusuru ile sebebiyet verdiği ve kendisi, eģi ve iģleten kardeģi Burhan`ın ölümü sonucunu doğuran trafik kazası nedeniyle; davacıların oğulları ve babası olan sürücü Ġlhan ve iģleten Burhan`dan dolayı aracın zorunlu mali sorumluluk sigortacısı bulunan davalı Ģirketten destek tazminatı isteyip isteyemeyecekleri noktasında toplanmaktadır. Öncelikle uyuģmazlığa iliģkin hukuki kavram ve kurumlar ile ilgili mevzuatın irdelenmesinde yarar vardır: İşleten ve araç işleticisinin bağlı bulunduğu teģebbüs sahibinin hukuki sorumluluğu, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu(KTK) nun 85. maddesinde düzenlenmiģtir. Anılan maddede: Bir motorlu aracın iģletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir Ģeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teģebbüsün unvanı veya iģletme adı altında veya bu teģebbüs tarafından kesilen biletle iģletilmesi halinde, motorlu aracın iģleteni ve bağlı olduğu teģebbüsün sahibi, doğan zarardan müģtereken ve müteselsilen sorumlu olurlar. Motorlu araç ölüme veya yaralanmaya sebebiyet vermiģ ise, kazaya karıģan aracın baģkalarına devir ve temliki veya üzerinde bir hak tesisini önlemek amacıyla olaya el koyan Cumhuriyet Savcılıklarınca, aracın tescilli olduğu tescil kuruluģuna trafik kaydı üzerine Ģerh düģülmesi için talimat verilir. Kaza anı ile Cumhuriyet Savcılığınca trafik kaydı üzerine Ģerh düģülmesi arasında geçen süreler içinde kötü niyetle yapılan araç

6 tescilleri hükümsüz sayılır. ġerhin konulduğu tarihten itibaren bir ay içerisinde, Ģerhin kaldırıldığına veya devamına iliģkin mahkeme kararı ibraz edilmediği takdirde bu Ģerh hükümsüz sayılır. ĠĢletilme halinde olmayan bir motorlu aracın sebep olduğu trafik kazasından dolayı iģletenin sorumlu tutulabilmesi için, zarar görenin, kazanın oluģumunda iģleten veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kiģilere iliģkin bir kusurun varlığını veya araçtaki bozukluğun kazaya sebep olduğunu ispat etmesi gerekir. ĠĢleten ve araç iģleticisi teģebbüs sahibi, hakimin takdirine göre kendi aracının katıldığı bir kazadan sonra yapılan yardım çalıģmalarından dolayı yardım edenin maruz kaldığı zarardan da sorumlu tutulabilir. Ancak, bu durumda iģletici teģebbüs sahibinin sorumlu kılınabilmesi için kazadan kendisinin sorumlu olması veya yardımın doğrudan doğruya kendisine veya araçta bulunanlara yahut kazaya taraf olan üçüncü kiģilere yapılması gerekir. ĠĢleten ve araç iģleticisi teģebbüsün sahibi, aracın sürücüsünün veya aracın kullanılmasına katılan yardımcı kiģilerin kusurundan kendi kusuru gibi sorumludur. hükmü yer almaktadır. Özellikle endüstri devrimiyle birlikte ortaya çıkan teknik buluģlar ve makineleģme zarar tehlikesini arttırmıģ ve artan bu zarar tehlikesini önlemek için kusura dayanan sorumluluğun her zaman yeterli olmayacağı öngörülerek tehlikeli faaliyette bulunanların sebep oldukları zararları gidermesi kabul edilmiģtir (Fikret Eren, a.g.e, s. 449 vd.). Motorlu araçların iģletilme tehlikesine karģı, zarar gören üçüncü Ģahısları, korumak amacıyla getirilmiģ olan bu düzenleme ile öngörülen sorumluluğunun bir kusur sorumluluğu olmayıp, sebep sorumluluğu olduğu; böylece araç iģletenin sorumluluğunun sebep sorumluluğunun ikinci türü olan tehlike sorumluluğuna iliģkin bulunduğu, öğretide ve yargısal içtihatlarla kabul edilmektedir (Fikret Eren, Borçlar Hukuku, 9. Bası, s. 631 vd.; Ahmet Kılıçoğlu, Borçlar Hukuku, GeniĢletilmiĢ 10. Baskı, s. 264 vd) sayılı Kanunun 86. maddesinde, bu Kanunun 85.maddesinde düzenlenen sorumluluktan kurtulma ve sorumluluğu azaltma koģullarına yer verilmiģtir. Bu düzenlemelere göre, araç iģleteni veya araç iģleteninin bağlı bulunduğu teģebbüs sahibi, kendisinin veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kiģilerin kusuru bulunmaksızın ve araçtaki bozukluk kazayı etkilemiģ olmaksızın kazanın bir mücbir sebepten veya zarar görenin veya üçüncü kiģinin ağır kusurundan ileri geldiğini ispat ederse sorumluluktan kurtulabilecek; sorumluluktan kurtulamayan iģleten veya araç iģleticisinin bağlı olduğu teģebbüs sahibi ise kazanın oluģunda zarar görenin kusurunun bulunduğunu ispat ederse, hakim, durum ve Ģartlara göre tazminat miktarını indirebilecektir. Burada kanun koyucu zarar görenin kusuru nispetinde indirim yapılabileceğini öngörmüģ ve indirimi zorunlu tutmayarak hakimin taktirine bırakmıģtır. Uygulama ve öğretide de bu husus kabul edilmektedir (S. Ünan, Ergün A. Çetingil ve Rayegan Kender e 50. Birlikte ÇalıĢma Yılı Armağanı 2007, s. 1180).

7 Kanun koyucu, açıklanan düzenlemeler yanında 2918 sayılı KTK nun 91. maddesiyle de; iģletenin aynı Kanunun 85. maddesinin birinci fıkrasına göre olan sorumluluklarının karģılanmasını sağlamak üzere mali sorumluluk sigortası (Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası) yaptırma zorunluluğunu getirmiģtir. Hemen belirtmelidir ki, işletenin sorumluluğu hukuki nitelikçe tehlike sorumluluğuna iliģkin bulunmakla birlikte, iģletenin hukuki sorumluluğunu üstlenen zorunlu sigortacının 91. maddede düzenlenen sorumluluğunun ise, sözleģmeye dayalı bir sorumluluk olduğu tartıģmasızdır. Karayolları Trafik Kanunu`nda zorunlu trafik sigortasına iliģkin olarak, sorumluluğun kapsamı yanında, bu kapsam dıģında kalan haller de açıkça düzenlenmiģtir sayılı Karayolları Trafik Kanunu nun Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası DıĢında Kalan Hususlar baģlıklı 92. maddesinde: AĢağıdaki hususlar, zorunlu mali sorumluluk sigortası kapsamı dıģındadırlar. a) ĠĢletenin; bu Kanun uyarınca eylemlerinden sorumlu tutulduğu kiģilere karģı yöneltebileceği talepler, b) ĠĢletenin; eģinin, usul ve füruunun, kendisine evlat edinme iliģkisi ile bağlı olanların ve birlikte yaģadığı kardeģlerinin mallarına gelen zararlar nedeniyle ileri sürebilecekleri talepler, c) ĠĢletenin; bu Kanun uyarınca sorumlu tutulmadığı Ģeye gelen zararlara iliģkin talepler, d) Bu Kanunun 105 inci maddesinin üçüncü fıkrasına göre zorunlu mali sorumluluk sigortasının teminatı altında yapılacak motorlu araç yarıģlarındaki veya yarıģ denemelerindeki kazalardan doğan talepler, e) Motorlu araçta taģınan eģyanın uğrayacağı zararlar, f) Manevi tazminata iliģkin talepler. hükmü ile, zorunlu trafik sigortacısının hangi zararlardan sorumlu olmadığı düzenleme altına alınmıģ; burada örnekseme yoluna gidilmeyip; tek tek ve tahdidi olarak sorumlu olunmayan haller sıralanmıģtır. Bu noktada üzerinde durulması gereken hususlardan ilki, 2918 sayılı KTK nun 92/b maddesinde yer alan ĠĢletenin; eģinin, usul ve füruunun, kendisine evlat edinme iliģkisi ile bağlı olanların ve birlikte yaģadığı kardeģlerinin mallarına gelen zararlar nedeniyle ileri sürebilecekleri taleplerin zorunlu mali sorumluluk sigortası(zmss) kapsamı dıģında olduğuna iliģkin hükümdür. Bu hükümle kanun koyucu; tehlike sorumlusu olan iģletenin ve dolayısiyle eylemlerinden sorumlu olduğu sürücünün eģinin, usul ve füruğunun, kendisine evlat edinme iliģkisi ile bağlı olanların ve birlikte yaģadığı kardeģlerinin mallarına gelen zararları ZMSS kapsamı dıģına çıkarmıģtır. ġu haliyle, anılan kiģilerin mallarına gelen zararlar dıģında kalan ölüm ve yaralanmaya iliģkin cismani zararlar ise, sigortacının sorumluluğu kapsamında bırakılmıģ; böylece tehlike sorumlusunun yakınlarının dahi belirtilen anlamda sigorta kapsamında olduğu benimsenmiģtir.

8 Durum bu olunca, gerek iģletenin gerekse eylemlerinden sorumlu olduğu araç sürücüsünün; eģinin, usul ve füruğunun, kendisine evlat edinme iliģkisi ile bağlı olanların ve birlikte yaģadığı kardeģlerinin ölüm veya yaralanmaları halinde bundan kaynaklanan zararlarının zorunlu sigorta kapsamında olduğu kabul edilmelidir. Nitekim, Hukuk Genel Kurulu nun gün ve 2011/ E, 2011/411 K sayılı ilamı ile Tarih,2011/ Esas,2012/92 Karar sayılı ilamlarında; mali sorumluluk sigortası ile sigortalı araç sürücüsünün ve iģletenin mirasçılarının açtığı destekten yoksun kalma tazminatı davasında da, Kanunun kapsam dıģılığı düzenleyen 92. maddesinde, iģletenin ve araç Ģoförünün desteğinden yoksun kalanların isteyebileceği tazminatların kapsam dıģı olduğuna dair bir düzenlemeye yer verilmediği ve sürücünün desteğinden yoksun kalanların üçüncü kiģi olduğu kabul edilerek zorunlu mali sorumluluk sigortacısından tazminat talep edebilecekleri benimsenmiģtir. Öte yandan, 2918 sayılı Kanunun 92/a maddesinde yer alan ĠĢletenin; bu Kanun uyarınca eylemlerinden sorumlu tutulduğu kiģilere karģı yöneltebileceği taleplerin zorunlu mali sorumluluk sigortası kapsamı dıģında olduğuna iliģkin hükmü üzerinde de durulmalıdır. Vurgulamakta yarar vardır ki, bu hüküm iģletenin eyleminden sorumlu olduğu kiģilere yönelik kendi zararına dayalı talepleri noktasında önem arz etmektedir. Salt sigorta Ģirketinin dava edildiği ve üçüncü kiģinin zararının söz konusu olduğu durumlarda bu hükmün uygulama alanı bulamayacağı açıktır. Eldeki davada, iģletenin kendisine ait araçta yolcu olarak bulunduğu sırada sürücünün tam kusuruyla ölümü sonucu onun desteğinden yoksun kalınması davanın sebebini teģkil etmekte; iģletenin yakınları davalı sigortacıdan zorunlu mali sorumluluk sigortası kapsamında destekten yoksun kalma tazminatı istemektedir. Hemen burada destekten yoksun kalma tazminatının hukuki niteliği üzerinde de durulmalıdır: Destekten yoksun kalma tazminatı, 818 sayılı Borçlar Kanunu(BK)`nun 45/II. maddesinde düzenlenmiģ olup; "Ölüm neticesi olarak diğer kimseler müteveffanın yardımından mahrum kaldıkları takdirde onların bu zararını da tazmin etmek lazım gelir." Ģeklinde hükme bağlanmıģtır. Görülmektedir ki, destekten yoksun kalma tazminatının konusu, desteğin yitirilmesi nedeniyle yoksun kalınan zarardır. Buradaki amaç, destekten yoksun kalanların desteğin ölümünden önceki yaģamlarındaki sosyal ve ekonomik durumlarının korunmasıdır. Olaydan sonraki dönemde de, destek olmasa bile, onun zamanındaki gibi aynı Ģekilde yaģayabilmesi için muhtaç olduğu paranın ödettirilmesidir. Haksız bir eylem sonucu desteğini yitiren kimse BK`nun 45/II. maddesine dayanarak uğradığı zararın ödetilmesini isteyebilir. Ancak, destekten yoksun kalma tazminatına

9 hükmedilmesi için öncelikle, ölen ile destekten yoksun kalan arasında maddi yönden düzenli ve eylemli bir yardımın varlığı gerekir. 818 sayılı Borçlar Kanunu nun 45.maddesinde sözü geçen destek kavramı hukuksal bir iliģkiyi değil, eylemli bir durumu hedef tutar ve ne hısımlığa ne de yasanın nafaka hakkındaki hükümlerine dayanır; sadece eylemli ve düzenli olarak geçimini kısmen veya tamamen sağlayacak Ģekilde yardım eden ve olayların olağan akıģına göre eğer ölüm vuku bulmasaydı, az çok yakın bir gelecekte de bu yardımı sağlayacak olan kimse destek sayılır. O halde destek sayılabilmek için yardımın eylemli olması ve ölümden sonra da düzenli bir biçimde devam edeceğinin anlaģılması yeterli görülür. Bununla birlikte destekten yoksun kalan kimse devamlı ve gerçek bir ihtiyaç içerisinde bulunmalıdır. Genel olarak bakım ihtiyacı, sosyal düzeye uygun olan yaģamın devamını sağlamak için gerekli olanaklardan yoksun kalmayı anlatır. Eğer ölenin eylemli olarak baktığı davacı, ölüm yüzünden bu bakımın sağladığı yaģama düzeyinin altına düģmüģ olursa, ihtiyaç içerisinde bulunma koģulu gerçekleģmiģ sayılır. Burada önemli olan, destekten yoksun kalan kimsenin ve ailesinin temsil ettiği sosyal ve ekonomik düzeye göre normal karģılanan giderlerdir (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu`nun gün, 979/ E., 1982/412 K. sayılı kararı). Diğer taraftan, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu`nun tarih ve 1/3 sayılı kararının gerekçesinde de: "Destekten yoksun kalma tazminatının eylemin karģılığı olan bir ceza olmayıp, ölüm sonucu ölenin yardımından yoksun kalan kimsenin muhtaç duruma düģmesini önlemek ve yaģamının, desteğin ölümünden önceki düzeyde tutulması amacına yönelik sosyal karakterde kendine özgü bir tazminat olduğu hususu vurgulanmıģ; Yargıtay Hukuk Genel Kurulu`nun gün ve 2005/4-648 E.-2005/691 K. sayılı ilamında da aynı esaslar benimsenmiģtir. Borçlar Kanunu nun 45/III. maddesine göre destekten yoksun kalma tazminatı, desteğin mirasçısı olarak geride bıraktığı kiģilere değil, desteğinden yoksun kalanlarına aittir. Destekten yoksun kalma tazminatı isteyebilecek kiģiler, mirasçılardan baģka kiģiler de olabileceği hususunda da herhangi bir ihtilaf yoktur. Murisin trafik kazasından kaynaklanan bir sorumluluğu söz konusu olduğunda ve koģulları oluģtuğunda mirasçıları bundan sorumlu olduğu halde, aynı olay nedeniyle destekten yoksun kalan ve fakat mirasçı olmayan kiģiler bundan sorumlu değildir (HGK.nun gün ve 2011/ E K. sayılı ilamı). Bunun yanı sıra davacıların açıklanan sıfatı ve hukuki konumları karģısında, davacılar üzerinde doğan zararın niteliği de belirlenmelidir: Davacıların destekten yoksun kalma tazminatı talebine dayanak olarak gösterdikleri zarar; iģletenin ve sürücünün ölümü sonucunda meydana gelmekle birlikte iģleten ve sürücü üzerinde doğan bir zarardan ayrı ve salt onun desteğinden yoksun kalınması

10 olgusuna dayalı, mirasçılık sıfatıyla bağlı olmaksızın uğranılabilen bir zarardır. Böyle bir zararın iģletenin ve dolayısıyla sürücünün kendisinin sahip olacağı hakla bir iliģkisi olmadığı gibi, doğrudan iģletenin ve sürücünün zararıyla bağlı ve onunla sınırlı bir zarar da değildir. ĠĢletenin ve sürücünün ölümü, zararı doğuran olay olmakla birlikte, zarar doğrudan üçüncü kiģi durumundaki destekten yoksun kalanlar üzerinde oluģmuģtur. Buradaki zarar, mirasçıların salt bu sıfatla devraldıkları murislerinin uğradığı ve ondan intikal eden bir zarar da değildir. Hal böyle olunca; aracı kullanan Ģoförün tam kusuruyla meydana gelen kazada, aynı zamanda onun eyleminden sorumluluğu nedeniyle kendisi de tam kusurlu kabul edilen iģletenin ölümü nedeniyle talep edilen destek zararının, ölenin değil, üçüncü kiģi durumundaki destek tazminatı isteklilerinin zararı olduğu kabul edilmelidir. Burada üzerinde durulması gereken diğer bir husus da; kazanın meydana gelmesinde tam kusurlu olan araç Ģoförünün ve Ģoförün eylemlerinden sorumlu tutulan ve bu nedenle tam kusurlu olduğu kabul edilen iģletenin bu kusurunun, zorunlu trafik sigortacısı aleyhine açılan davanın davacıları olan, üçüncü kiģi durumundaki destekten yoksun kalanlara karģı ileri sürülüp sürülemeyeceğidir. Bilindiği üzere, kural olarak zarar gören, sürücünün trafik kazasının oluģmasında kusurlu bulunması durumunda 818 sayılı Borçlar Kanunu nun 41. maddesine göre sürücüye, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu nun 85/1 maddesi hükmünce de motorlu araç iģletenine karģı dava açabilecektir. Sürücü ile araç iģletenin sorumluluğu BK md 51 anlamında dayanıģmalıdır. Kural bu olmakla birlikte, dava açanların sıfatı, davanın hukuksal niteliği ve dayanağı, kusur durumunun davaya etkisinin belirlenmesinde etkilidir. Eldeki davada da talep destekten yoksun kalma tazminatı olduğuna göre, bu tazminatın yukarıda açıklanan özellikleri gözetilerek iģletenin ve sürücünün kusurunun davacıların haklarına ve dolayısıyla da taleplerine etkili olup olmayacağı da davanın bu niteliği gözetilerek çözüme kavuģturulmalıdır. Destekten yoksun kalma tazminatına dayanak teģkil eden hak, salt miras yoluyla geçen bir hak olsa idi doğrudan iģleten üzerinde doğup ondan mirasçılarına intikal edeceğinden, bu yöndeki savunmalar ölenin desteğinden yoksun kalanlara karģı ileri sürülebilecekti. Oysa yukarıda da açıklandığı üzere, destekten yoksun kalma tazminatına konu davacıların zararı, desteklerinin ölümü nedeniyle destekten yoksun kalan sıfatıyla doğrudan kendileri üzerinde doğan zarardır. Bu zarardan doğan hak desteğe ait olmadığına göre, onun kusurunun bu hakka etkili olması da düģünülemez. ġu hale göre; iģletenin ve Ģoförün, ister kendi kusuru ister bir baģkasının kusuru ile olsun salt ölmüģ olması, destekten yoksun kalanlar üzerinde doğrudan zarar doğurup; bu zarar gerek Kanun gerek poliçe kapsamıyla teminat dıģı bırakılmamıģ olmakla, davacıların hakkına, desteklerinin kusurunun olması etkili bir unsur olarak kabul edilemeyeceğinden, destekten yoksunluk zararından kaynaklanan hakkın sigortacıdan talep edilmesi olanaklıdır.

11 Eldeki davada da; davacıların destekleri olan iģleten ve sürücü Burhan ve Ġlhan, sürücü Ġlhan`ın tam kusuru sonucu meydana gelen trafik kazası sonucu vefat etmiģ; davacılar, destekten yoksun kalan sıfatıyla, zorunlu mali sorumluluk sigortacısını hasım göstererek, destekten yoksun kalmaya dayalı tazminat isteminde bulunmuģlardır. Davacıların üçüncü kiģi konumunda oldukları hem mahkeme, hem de özel dairenin kabulünde olduğu gibi, iģletenin yakınlarının uğradıkları destek zararlarının trafik sigortacısının sorumluluğu kapsamı dıģında kaldığına iliģkin Kanunda ve buna bağlı olarak poliçede açık bir düzenleme bulunmadığı da, uyuģmazlık konusu değildir. Davacıların uğradıkları zarara bağlı olarak talep ettikleri hak, salt miras yoluyla geçen bir hak olmayıp, bilimsel ve yargısal içtihatlarda kabul edildiği üzere destekten yoksun kalanın Ģahsında doğrudan doğruya oluģan, asli ve bağımsız bir haktır. Sonuç itibariyle: Davacıların ölenin salt mirasçısı sıfatıyla değil, destekten yoksun kalan üçüncü kiģi sıfatıyla dava açtıkları, ölüm nedeniyle doğrudan davacılar üzerinde doğan destekten yoksunluk zararının oluģumundaki kusurun davacılara yansıtılamayacağı; dolayısıyla tam kusurlu araç Ģoförünün ve onun eylemlerinden sorumlu olan iģletenin kusurunun, iģletenin ve sürücünün desteğinden yoksun kalan davacıları etkilemeyeceği; 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel ġartları na göre, aracın zorunlu mali sorumluluk sigortacısı davalı sigorta Ģirketi, iģletenin ve dolayısıyla sürücünün üçüncü kiģilere verdiği zararları teminat altına aldığına ve destekten yoksun kalan davacılar da zarar gören üçüncü kiģi konumunda bulunduğuna göre, davalı sigorta Ģirketi zararın tamamından sorumlu olacağından, davacılar davalı sigorta Ģirketinden destekten yoksun kalma tazminatı isteyebileceklerdir. O halde, Yerel Mahkemece bu hususa iliģkin olarak direnilmesi uygundur. Ne var ki, Özel Dairece tazminat miktarına yönelik diğer temyiz itirazları incelenmemiģtir. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, direnme uygun olup; davalı vekilinin tazminat miktarına yönelik diğer temyiz itirazlarının incelenmesi için dosyanın 17. HUKUK DAĠRESĠ NE ( GÖNDERĠLMESĠNE ), kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, oyçokluğu ile karar verildi. YHGK E.2012/ K.2013/74