İLERİ İMALAT TEKNOLOJİLERİ KULLANAN KOBİ LERİN SORUNLARINA İLİŞKİN BİR ALAN ARAŞTIRMASI: DENİZLİ İLİ ÖRNEĞİ

Transkript

1 5. Uluslararası İleri Teknolojiler Sempozyumu (IATS 09), Mayıs 2009, Karabük, Türkiye İLERİ İMALAT TEKNOLOJİLERİ KULLANAN KOBİ LERİN SORUNLARINA İLİŞKİN BİR ALAN ARAŞTIRMASI: DENİZLİ İLİ ÖRNEĞİ A FIELD RESEARCH ON PROBLEMS OF SME S WHICH USE ADVANCED PRODUCTION TECHNOLOGY: DENIZLI PROVINCE EXAMPLE Şenol OKAY a, * a, * Pamukkale Üniversitesi, Denizli, Türkiye, E-posta: senolokay@pau.edu.tr Özet Ülke ekonomisinde ve yerel ekonomide büyük öneme sahip Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ) in, rekabet ederek devamlılıklarını sağlamaları ve büyüyerek kâr marjlarını yükseltmelerinde kullandıkları teknoloji büyük önem kazanmaktadır. Teknolojik bakımdan kendilerini yenileyerek ileri imalat teknolojileri (İİT) kullanan işletmeler kullandıkları teknoloji ile (CAD, CAM, CNC, BTÜ vd.) rakiplerine karşı avantajlar elde etmektedirler. Bunun yanında bu işletmeler değişik sorunlarla da karşılaşabilmektedirler. Bu çalışmanın amacı; İİT kullanan KOBİ lerin karşılaştıkları sorunlar belirlenerek, bu sorunların çözümüne yönelik öneriler geliştirmektir. Araştırma örneklemini, Denizli Organize Sanayi Bölgesinde İİT kullanan 84 işletme oluşturmaktadır. Yüz yüze anket yöntemi uygulanarak yapılan araştırmadan elde edilen bulgular SPSS 12 programında analiz edilerek yorumlanmıştır. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda tespit edilen sorunların giderilmesine yönelik öneriler geliştirilmiştir. Anahtar kelimeler: İleri imalat teknolojileri, KOBİ, Sorunlar. Abstract The technology used by Small and Medium Size Enterprises (SME s) a great importance in country and local economy, win is getting an importance so that supply own continuity by completion and arise profit margin by growing. The enterprises used advanced production technology (APT) and renewed itself by means of technology; obtain some advantages against their rival groups with used technology (CAD, CAM, CNC, CIM.). However, these enterprises can meet different problems. The aim of this study is to detect problems which enterprises meet and to improve some suggestions to solving these problems. In this study were used 84 enterprises that found Denizli Organized Industry Region. After that it was commented data obtained face to face questionnaire and analyzed using SPSS 12 computer program. Finally, it was improved some proposals to solve with direct to obtained results. Keywords: Advanced Production Technology, SME s, The Problems. 1. Giriş Rekabetin dünyada küresel bir nitelik kazandığı günümüzde işletmelerin dinamik bir yapı içerisinde teknik olarak sürekli yenilenen ve gelişen bir yapıya sahip olmaları giderek zorunlu hale gelmektedir. Ülke ekonomisinde etkin bir yere sahip KOBİ lerin varlıklarını devam ettirebilmeleri, büyüyebilmeleri ve kâr marjlarını yükseltebilmelerinde etkin faktörlerin başında kullandıkları teknoloji gelmektedir. Türkiye de ihracat yapan iller arasında 8. sırada (1 milyar 632 milyon dolar) [1] yer alan Denizli deki işletmelerin sorunlarının tespiti ve çözüm önerileri geliştirilmesi, ekonomideki bu payın artması adına önemli hale gelmektedir. Bu çalışmada, İİT kullanan KOBİ lerin, işletme bünyesinde ve pazarda karşılaştıkları sorunlar belirlenmesi ve bu sorunlara çözüm önerileri geliştirilmesi amaç edinmiştir. 2. İleri İmalat Teknolojileri Bilgisayar destekli teknolojiler üretimin her aşama ve alanında gerekli bilgilere kolay ve kısa sürede ulaşılmasını, daha iyi tahminlerin yapılmasını, sistemin yönetim ve kontrolünün iyileştirilmesini sağlamaktadırlar. Makinelerin verimliliği artmakta, daha az alan ve stok gerekmekte, hatalı ürün üretimi en aza indirilmekte, üretim ve sevk hızı artmakta, makine durmaları veya bozulmaları daha az olmakta ve hatta tahmin edilebilmektedir [2]. Böylece pazar değişimlerine çabuk ve doğru cevap verebilmek, yeni pazarlara ulaşmak ve rekabet edebilmek daha da kolaylaşmaktadır. İİT Uygulandığı zaman bir işletmenin mevcut üretim metotlarında, yönetim sistemlerinde ve mamulün tasarım ve üretiminde değişikliğe yol açan yeni ve ilgili bir teknik olarak ifade edilebilir. [3]. İİT, işletmenin tasarım ve üretim fonksiyonlarının işlevini artırmaya yönelik proses teknolojileri ve yönetim sistemlerini de içermektedir [4]. Araştırmaya katılan işletmelerin kullanmış oldukları İİT leri Tablo 1 de gösterilmiştir. Bu teknolojiler aşağıda tanımlanmaktadır. Tablo 1. İleri İmalat Teknolojileri Teknoloji Kısaltma Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD) BDT Bilgisayar Destekli Üretim (CAM) BDÜ Bilgisayar Tümleşik Üretim (CIM) BTÜ Sanayi Robotları - Grup Teknolojisi GT Bilgisayar Sayısal Denetim(CNC) BSD 1. Bilgisayar destekli tasarım: Bilgisayar destekli tasarım ve mühendislik uygulamaları, mühendislere ürünlerin fiziki olarak ortaya çıkmadan tasarlama, analiz ve test etme imkânı sağlamaktadır. Böylece ürünler fabrika üretimine geçmeden istenen özelliklere sahip hale getirilebilmektedirler. Bunun yanında bilgisayar destekli üretim ve mühendislik sistemleri üretim planlama ve IATS 09, Karabük Üniversitesi, Karabük, Türkiye

2 programlama sistemleri için süreç bilgileri sağlanması, malzeme listelerinin otomatik olarak hazırlanması, kolaylıkla güncellenmesi ve bu tasarımların daha sonra tekrar kullanılabilmesi için saklanması gibi özelliklere de sahiptirler [5]. 2. Bilgisayar destekli üretim: Araçların hareketleri ve kesme hızları gibi üretim işlemlerinin bilgisayar kontrolünde yapılması anlamına gelmektedir. [5]. Bilgisayar sayısal denetimli tezgahlar arasında bağlantı kurmak, üretim süreçlerini izlemek ve denetim işlemlerine otomatik geri besleme sağlamak suretiyle, üretim faaliyetlerini iyileştirmek amacıyla bilgisayar ve iletişim teknolojisinin uygulanmasıdır[6]. 3. Bilgisayar tümleşik üretim: Bilişim teknolojileri kullanılarak, sadece bilgisayar kontrolünde, ürün ve süreç tasarımı, üretim planlama ve kontrol ve üretim sürecinde kullanılan bireysel ileri imalat teknolojilerinin bir araya getirilmesi olarak tanımlanabilir [5]. Güvenilir, düşük maliyetli bilgisayarlar, elektronik olarak kontrol edilebilir, çok yönlü, duyarlı takım tezgahları, yüksek düzeyde diller ve veri tabanı sistemleri sonuçta tüm bu teknik ve teknolojilerin entegrasyonu Bilgisayar Tümleşik Üretim sistemini ortaya çıkarmaktadır [7]. 4. Sanayi robotları: Robot, birden fazla endüstriyel iş yapacak şekilde programlanma yeteneğine ve birçok işlevsel serbestlik derecesine sahip, bilgisayar kontrollü programlanabilen mekanik bir cihazdır. İşlevsel olarak kol ya da bacakları bulunan bir makine veya sürücüsüz bir taşıt olarak tanımlanır [8]. 6. Grup teknolojisi: Fiziksel olarak bir araya getirilmiş, özgün donanım ve takımlarla donatılmış, bir birim olarak planlanmış tezgahlardan oluşan küçük özel hücrelerde, malzeme ölçü ve geometrileri bir miktar farklılık gösteren, birbirleri ile benzer süreçleri gerektiren parçaları küçük ya da orta ölçeklerde partiler halinde imal etmek için kullanılan teknikler grubu şeklinde tanımlanmaktadır [9]. 7. Bilgisayar sayısal denetim: Belirli bir sayı sistemine göre kodlandırılmış giriş sinyallerinin uygun mantık devrelerine, bir sistemi kontrol etmek amacıyla uygulanması ve verilen komutlara uygun olarak istenilen çıkışın, belirli bir tolerans içerisinde sağlanmasına sayısal denetim (NC) denilmektedir [10]. Bilgisayar sayısal denetim (CNC) ise sistem fonksiyonlarının elde edilmesinde bilgisayardan istifade edildiğinde kullanılır [11]. İİT uygulaması üç aşamadan oluşan bir süreç olarak ele alınmaktadır: Birinci aşama uygulama öncesi aşama olup teknolojinin satın alım kararırını etkileyen pozitif ve negatif faktörlerin değerlendirilerek kararın verildiği devredir. İkinci aşama uygulamaya koyma ve yerleştirme aşamasıdır. Teknolojinin satın alınması ile başlayıp başarılı bir şekilde yerleştirilip çalıştırılması (teknik anlamda) ile sona erer. Son aşama ise, işletmenin bir yandan İİT yi kullanarak piyasadaki rekabet gücünü artırmaya çalıştığı, diğer yandan da teknolojinin daha etkin ve verimli kullanılabilmesi için gerekli değişiklikleri ve düzenlemeleri yaptığı aşamadır [12]. alan bir şirketin teknoloji seçiminde doğru karar vermesi ne kadar önemli ise, yeni teknolojinin etkin ve verimli kullanılması da o kadar önemlidir. Yeni teknolojilerin yaşama geçirilmesinde bir işletmenin etkinliğinin başlıca dört etmen tarafından belirlendiğini ifade etmek mümkündür. Bunlar teknolojinin niçin gerekli olduğu, uygulama zamanı, uygulama yeri ve uygulamaya konuş biçimidir. İİT aşağıdaki nedenlerden dolayı önem kazanmaktadır [13]: 1. Uluslararası rekabet koşulları ve verimliliğin iyileştirilmesi çalışmalarının hızlanması teknolojik yenilikleri zorunlu kılmaktadır. 2. Standart ürünlerin kitle üretiminden özel nitelikli ürünlerin üretimine geçilmesi, daha yüksek esneklik gerektirmektedir. 3. Daha kısa süreli ömür çevrimleri olan ürünler için, üretim sisteminin değişime kolaylıkla uyum sağlayabilmesi gerekmektedir. 4. Bilgisayar teknolojisi ile bütünleşen karmaşık imalat nedeniyle ortaya çıkan sorunlar daha güç hale gelmiştir. 3. KOBİ lerin Tanımı ve Özellikleri Ülke ekonomisinin dinamik güçlerinden birini oluşturan KOBİ lerin son yıllarda ekonomik ve sosyal açıdan üretmiş oldukları katma değerin önemli oranda arttığı görülmektedir. Toplumun tüm kesimini kapsayan ve her yerleşim birimine yayılmış olan KOBİ ler, gerek kendi içyapıları gerekse de dış çevreden kaynaklanan pek çok problemle iç içe yaşamaktadır. Ülke ekonomisindeki durgunluk, yüksek enflasyon, istikrarsızlık ve sık sık başvurulan değişken ekonomik tedbirler KOBİ lerde başarısızlığa ve performans düşüklüğüne yol açabilmektedir. Bir kısmı bu sorunların üstesinden gelemeyerek ekonomik ortamdan çekilmekte, bir kısmı da ayakta kalma mücadelesine devam etmektedir. Bununla birlikte, gelişmeleri ve değişmeleri yakından izleyebilen KOBİ ler, pek çok fırsatı değerlendirerek önemli avantajlar elde ederek büyüyüp gelişebilmektedir [14]. KOBİ ler genel olarak ekonomilerin temel dinamiğini oluşturmalarına rağmen dünya literatüründe üzerinde uzlaşılmış bir KOBİ tanımı bulunmamaktadır. Sanayileşme düzeyine, işletmelerin bağlı oldukları iş kollarına ve üretim teknolojilerine bağlı olarak ülkeler arasında, hatta aynı ülkenin farklı bölgeleri ve iş kolları arasında KOBİ tanımları değişebilmektedir [15]. Bu çalışmada Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin tanımına esas teşkil eden nicel ölçütler ile farklı ölçek büyüklüklerinin alt ve üst sınırları Avrupa Birliğinin belirlediği çerçeve doğrultusunda kabul edilmiştir. Tablo 2 de görülmektedir [16]. Tablo 2. KOBİ lerin Sınıflandırılması İşletmelerin Ölçek Büyüklüğü Çalışan Sayısı Mikro Ölçekli Sanayi İşletmesi 1-8 Küçük Ölçekli Sanayi İşletmesi 9-49 Orta Ölçekli Sanayi İşletmesi Büyük Ölçekli Sanayi İşletmesi İİT nin uygulamaya konulmasında sağlıklı bir imalat stratejisi ve akılcı teçhizat seçimi yanında, işletmecilik becerileri de büyük önem taşımaktadır. Yeni teknoloji satın

3 4. Araştırmanın Amacı, Modeli, Alanı ve Yöntemi Bu çalışmanın amacı; İİT kullanan KOBİ lerin karşılaştıkları sorunların belirlenerek, bu sorunların çözümüne yönelik öneriler geliştirmektir. Araştırma örneklemini, Denizli Organize Sanayi Bölgesinde İİT kullanan 110 işletme oluşturmaktadır. Çalışmada tarama modeli yöntem olarak kullanılmıştır. İşletmelerin İİT kullandıkları tespit edilerek araştırmada kullanılan ölçme aracını 84 yönetici tam ve eksiksiz bir şekilde cevap vermiştir. Ölçek KOBİ lerin karşılaştıkları sorunların tespitine yönelik maddelerden oluşmuştur. Ölçeğin ön uygulanması 41 yönetici üzerinden gerçekleştirilmiştir. Ölçeğin güvenilirlik çalışması için Cronbach Alfa katsayısı hesaplanmıştır. Yapılan güvenilirlik çalışmasında, iç sorunlar faktörüne yönelik Cronbach Alfa katsayısı.79 olarak bulunmuş ve madde toplam korelasyonları.40 ile.58 arasında gerçekleşmiştir. İkinci faktöre (dış sorunlar) ilişkin Cronbach Alfa katsayısı.76 iken, madde toplam korelasyonları.35 ile.64 arasında çıkmıştır. Üçüncü faktöre yönelik Cronbach Alfa katsayısı.75 olarak bulunmuş ve madde toplam korelasyonları ise.40 ile.70 arasında değişmiştir. Buna göre, ön uygulama sonucu ölçekten elde edilen ölçümlerin güvenilir sonuçlar verdiği söylenebilir. Araştırmada kullanılan Likert ölçeğinde aralıkların genişliği dizi genişliği/yapılacak grup sayısı sayısı formülü ile hesaplanmıştır. Buna göre aralıklar oluşmuştur ve sınıflama bu ölçeğe göre yapılmıştır hiç katılmıyorum, katılmıyorum, kararsızım, katılıyorum, tamamen katılıyorum şeklinde değerlendirmeler yapılmıştır [17]. Çalışmada elde edilen veriler SPSS for Windows 12.0 istatistik programında analiz edilmiştir. İİT kullanan KOBİ lerin sorunlarını analiz etmek için yüzde, frekans, aritmetik ortalama ve standart sapma kullanılmıştır. 5. Bulgular Bu bölümde araştırma bulguları tablolar yardımıyla açıklanmaya çalışılacaktır Araştırmaya katılanlar hakkında genel bilgiler Araştırmaya cevap verenlerin cinsiyet dağılımı incelendiğinde % 90.5 inin erkek ve % 9.5 inin ise bayan olduğu görülmektedir. Araştırmaya katılanların % 63.1 i üniversite, % 29.8 i lise mezunudur. Anketi cevaplayan işletmelerin % 54.8 i anonim, % 40.4 ü limited ve % 4.8 i ise tek kişi işletmesidir. Bu işletmelerin % 16.7 si bölgesel, %57 si yurt içi ve %26.1 i ise yurt içi ve yurtdışı pazarlarda faaliyet göstermektedir. Tablo 3. Demografik Bulgular f % Cinsiyet Bayan Dağılımı Erkek TOPLAM İlköğretim - - Eğitim Lise Durumu Önlisans Dağılımı Üniversite Lisansüstü TOPLAM Sahiplik Dağılımı Tek kişi işletmesi Adi şirket - - Limited şirket Anonim TOPLAM Bölgesel Faaliyet Alanı Yurtiçi Yurtdışı + Yurtiçi Araştırmaya katılanların KOBİ lerin sorunlarına ilişkin görüşleri Bu bölümde İİT kullanan KOBİ lerin yöneticilerinin karşılaştıkları sorunlarla ilgili değerlendirmeleri incelenmektedir. Tablo 4 de araştırmaya katılan yöneticilerin işletmelerinden kaynaklanan iç sorunlara ilişkin değerlendirmeleri görülmektedir. Tablo 4. İİT Kullanan KOBİ lerin İşletme İçi Karşılaştıkları Sorunlara İlişkin Görüşlerin Dağılımı İşletmelerin İç Sorunları Fikrim Yok f % f % f % f % f % Talep yetersizliği Mali sorunlar Hammadde yetersizliği Kalifiye işgücü yetersizliği Teknoloji yetersizliği Enerji maliyeti ve yetersizliği Yönetim ve organizasyon ile ilgili süreçler Tablo 4 incelendiğinde Enerji maliyeti ve yetersizliği % 59.8, Teknoloji yetersizliği % 52.4, Mali sorunlar % 51.2 ve Kalifiye işgücü yetersizliği % 50 ile katılıyorum ve kesinlikle katılıyorum düzeyinde görüş bildirmişleridir. Diğer taraftan Talep yetersizliği % 55.9 ve Hammadde yetersizliği %53.5 ile katılmıyorum ve kesinlikle katılmıyorum seviyesinde cevaplar vermişlerdir.

4 Değerlendirmeler incelendiğinde; işletmelerin karşılaştıkları sorunların başında enerji maliyeti ve yetersizliği ile beraber teknoloji yetersizliği ve ekonomik sorunların geldiği görülmektedir. Ülkemizde son yıllarda daha da artan elektrik, doğalgaz ve petrol fiyatları işletmelerin temel harcamalarından olan enerji maliyetlerini oldukça yükseltmiş bulunmaktadır. Sürekli yenilenen teknolojinin takibinde, ekonomik yapının sınırlı olmasının etkisi ile beraber istenilen yeniliğin yapılamaması karşılaşılan sorunların başında gelmektedir. Tablo 5 deki bulgular incelendiğinde, işletmelerin karşılaştıkları iç sorunların başında Χ =3.63 ortalama ile katılıyorum düzeyinde enerji maliyeti ve yetersizliği gelmektedir. En az katılım ise 2.40 ortalama ile katılmıyorum düzeyinde hammadde yetersizliği olduğu görülmektedir. Ortalamalar incelendiğinde yönetim ve organizasyonlar ile ilgili süreçlerde karşılaşılan sorunların 3.16 ortalama ile değerlendirildiği görülmektedir. KOBİ lerin kurumsallaşma süreçleri dikkate alındığında, aile işletmesinden kurumsal bir işletmeye evirilen kurumlar olması ile bu tür sorunlar önemli bir yer tutmaktadır. Tablo 5. İİT Kullanan KOBİ lerin İşletme İçi Karşılaştıkları Sorunlara İlişkin Görüşlerin Dağılımı İşletmelerin İç Sorunları N X S Talep yetersizliği Mali sorunlar Hammadde yetersizliği Kalifiye işgücü yetersizliği Teknoloji yetersizliği Enerji maliyeti ve yetersizliği Yönetim ve organizasyon ile ilgili süreçler Tablo 6 da araştırmaya katılan yöneticilerin işletmelerinden kaynaklanan dış sorunlara ilişkin değerlendirmeleri görülmektedir. Tablo 6. İİT Kullanan KOBİ lerin İşletme Dışı Karşılaştıkları Sorunlara İlişkin Görüşlerin Dağılımı İşletmelerin Dış Sorunları Fikrim Yok f % f % f % f % f % Pazarlama sorunları Hükümet politikaları ve yasalar Çevreci baskılar Bilgi ve danışmanlık eksikliği Taşıma depolama ve dağıtım Rakipler ve rekabetin şiddeti Yabancı dil sorunu Tablo 6 incelendiğinde, Rakipler ve rekabetin şiddeti % 65.4, Hükümet politikaları ve yasalar % 63.1 ve Pazarlama sorunları % 53.6 ile katılıyorum ve kesinlikle katılıyorum düzeyinde görüş bildirmişleridir. Diğer taraftan Taşıma depolama ve dağıtım % 59.6, Bilgi ve danışmanlık eksikliği % 54.8, Yabancı dil sorunu % 54.8 ve Çevreci baskılar % 50 ile katılmıyorum ve kesinlikle katılmıyorum seviyesinde cevaplar vermişlerdir. Değerlendirmeler incelendiğinde, işletmelerin dış kaynaklı sorunlarının başında rekabetin şiddeti, hükümet politikalar gelmektedir. Dünyanın hızla küreselleştiği günümüzde rekabette küresel nitelik kazanmasıyla beraber, şiddeti de giderek artmaktadır. Sermaye yapısı küçük olan KOBİ lerin bu ortamda sorunlar yaşamaları kaçınılmaz hale gelmektedir. Ancak esnek yapıları bu rekabet ortamında avantajlı hale gelmelerinde artılar olarak belirtilebilir. Tablo 4 ve Tablo 5 deki sonuçlar paralelinde diğer önemli bir sorunda hükümet politikaları ve yasalar olarak değerlendirilmektedir. Ülke siyasetindeki istikrar ekonomiyi ve sanayiciyi doğrudan etkileyen unsurlardır. Bunun yanında KOBİ lerle ilgili teşvik çalışmaları da önem taşımaktadır. Bu olumsuzlukların yanında; işletmelerin taşıma, depolama ve dağıtımda, bilgi ve danışmanlık yönünden eksikliklerinin olmaması ve yabancı dil sorunu önemli oranda yaşamamaları KOBİ lerde önemli düzeyde ilerleme içerisinde olduklarını göstermektedir. Tablo 7 deki bulgular incelendiğinde işletmelerin karşılaştıkları sorunların başında Χ =3.66 ortalama ile hükümet politikaları ve yasalar gelmesinin yanında Χ =3.45 ortalama ile rakipler ve

5 5. Uluslararası İleri Teknolojiler Sempozyumu (IATS 09), Mayıs 2009, Karabük, Türkiye rekabetin şiddetinin geldiği görülmektedir. Her iki madde de katılıyorum düzeyinde gerçekleşmiştir. En az katılım ise Χ =2.67 ortalama ile çevreci baskılar ve Χ =2.69 ortalama ile taşıma, depolama ve dağıtım olduğu görülmektedir. Her iki madde de kararsızım seviyesinde gerçekleşmiştir. Tablo 4 deki verilerle paralellik arz eden bu sorunlarda enerji fiyatlarının yükseltilmesi hükümet politikaları ile doğrudan ilgili olduğundan, KOBİ lerin bu politikalardan etkilendikleri ve rahatsız oldukları belirtilebilir. Bunun yanında rekabetin şiddeti ve pazarlamada da önemli oranda sorunlarla karşılaşılmaktadır. Tablo 7. İİT Kullanan KOBİ lerin İşletme Dışı Karşılaştıkları Sorunlara İlişkin Görüşlerin Dağılımı İşletmelerin Dış Sorunları N X S Pazarlama sorunları Hükümet politikaları ve yasalar Çevreci baskılar Bilgi ve danışmanlık eksikliği Taşıma, depolama ve dağıtım Rakipler ve rekabetin şiddeti Yabancı dil sorunu Tablo 8 de araştırmaya katılan yöneticilerin karşılaştıkları sorunlarla ilgili yargılara ilişkin değerlendirmeleri görülmektedir. Tablo 8 incelendiğinde, İşletmemizde kullanılan teknoloji rakiplerimiz ile rekabet edebilecek düzeydedir % 76.2, Ülkenin siyasi istikrarı işletmemizi olumlu yönde etkilemektedir % 56 ve İşletmemizdeki insan gücü mesleki bilgi ve beceri bakımından dünya ile rekabet edebilir düzeydedir % 52.4 ile katılıyorum ve kesinlikle katılıyorum düzeyinde görüş bildirmişleridir. Diğer taraftan İşletmemizde fire ve kayıp oranları yüksektir. % 71.4 ve Nitelikli elemana yeterli ücret ödeyemediğimizden işletmede tutmakta zorlanmaktayız % 63.1 ile katılmıyorum ve kesinlikle katılmıyorum seviyesinde cevaplar vermişlerdir. Tablo 8. İİT Kullanan KOBİ lerin Karşılaştıkları Sorunlarla İlgili Yargılara İlişkin Görüşlerin Dağılımı Yargılar Fikrim Yok Ülkenin siyasi istikrarı işletmemizi olumlu yönde etkilemektedir İşletmemizdeki insan gücü mesleki bilgi ve beceri bakımından dünya ile rekabet edebilir düzeydedir İşletmemizde kullanılan teknoloji rakiplerimiz ile rekabet edebilecek düzeydedir İşletmemiz yeni yatırımlar için finansman sıkıntısı çekmektedir Nitelikli elemana yeterli ücret ödeyemediğimizden işletmede tutmakta zorlanmaktayız İşletmemizde fire ve kayıp oranları yüksektir. f % f % f % f % f % Değerlendirmeler incelendiğinde, İİT kullanan KOBİ lerin kullandıkları teknolojinin rakipler ile rekabet edebilecek düzeyde olduğu, bunun paralelinde çalışanlarında mesleki bilgi ve beceri bakımından yeterli oldukları ifade edilmektedir. Ülkenin siyasi istikrarında işletmelerin olumlu yönde etkilediği vurgulanmaktadır. Bu durum Tablo 6 ve Tablo 7 deki dış sorunlardan hükümet politikaları ve yasalar maddesi ile paralellik göstermektedir. Tablo 9. İİT Kullanan KOBİ lerin Karşılaştıkları Sorunlarla İlgili Yargılara İlişkin Görüşlerin Dağılımı Yargılar N X S Ülkenin siyasi istikrarı işletmemizi olumlu yönde etkilemektedir İşletmemizdeki insan gücü mesleki bilgi ve beceri bakımından dünya ile rekabet edebilir düzeydedir İşletmemizde kullanılan teknoloji rakiplerimiz ile rekabet edebilecek düzeydedir İşletmemiz yeni yatırımlar için finansman sıkıntısı çekmektedir Nitelikli elemana yeterli ücret ödeyemediğimizden işletmede tutmakta zorlanmaktayız İşletmemizde fire ve kayıp oranları yüksektir IATS 09, Karabük Üniversitesi, Karabük, Türkiye

6 Tablo 9 daki yargılarla ilgili bulgular incelendiğinde en yüksek ortalamanın Χ =3.83 ile İşletmemizde kullanılan teknoloji rakiplerimiz ile rekabet edebilecek düzeydedir ve Χ =3.42 ortalama ile Ülkenin siyasi istikrarı işletmemizi olumlu yönde etkilemektedir yargıları gelmektedir. He iki yargıda katılıyorum düzeyinde gerçekleşmiştir. En az katılım ise Χ =2.17 ortalama ile İşletmemizde fire ve kayıp oranları yüksektir yargısında katılmıyorum seviyesinde değerlendirilmektedir. 6. Sonuç ve Öneriler İİT kullanan KOBİ lerde yapılan alan araştırmasının sonucunda aşağıdaki sonuçlara varılmıştır: KOBİ lerin yaşamış oldukları iç sorunların başında son yıllarda sürekli artan enerji maliyetleri gelmektedir. İşletmelerin ekonomik kaynaklılığının sınırlılığı ile paralel olarak mevcut teknolojilerini yenilemekte güçlükler yaşamaktadır. Ülke genelinde yaşanan işsizliğe ters orantılı şekilde kalifiye işgücü eksikliği yaşanan sorunlar içerisinde önemli yer tutmaktadır. Kurumsallaşmalarını tamamlayamayan, aile şirketinden kurumsal bir kimlik kazanmaya evirilen süreçte yönetim ve organizasyonlardan kaynaklanan sorunlarla da karşılaşılmaktadır. KOBİ lerin dış kaynaklı sorunlarının başında hükümet politikaları ve yasalarla birlikte, rakipleri ile yaşadıkları rekabetin şiddeti gelmektedir. İşletmelerin ürünlerini pazarlamada da önemli oranda sorunlar yaşadıkları görülmektedir. KOBİ lerin ürettikleri ürünleri, taşıma, depolama ve dağıtımlarında ve yabancı dil konusunda önemli sorunlar yaşamadıkları ifade edilebilir. İşletmeler mevcut iş güçlerinin mesleki bilgi ve beceri bakımından dünya ile rekabet edebilecek düzeyde olduğu görülmektedir. İşletmelerde fire ve kayıp oranlarının düşük olduğu, bu durumunda verimi artırıcı etki ortaya koyduğu ifade belirtilebilir. Yapılan alan araştırmasından elde edilen sonuçlara göre aşağıdaki önerilerde bulunulabilir; Ülke ekonomisinde önemli bir yeri olan KOBİ lerin kullandıkları enerji maliyetlerinde, devlet tarafından sübvanse edici destekler verilmelidir. Bankaların işletmelere düşük faizli ve uzun vadeli kredi açarak, teknolojilerini yenilemelerine imkân sağlanmalıdır. İşletmelerin ihtiyacı olan vasıflı eleman ihtiyacı tespit edilerek işletmelerin istedikleri vasıfta işgücü yetiştirilmesi sağlanmalıdır. Kurumsallaşma süreci yaşayan KOBİ lere özellikle KOSGEB aracılığı ile verilen danışmanlık hizmetleri artırılarak, verilecek eğitimlerle bilinçlilik düzeyi artırılmalıdır. KOBİ ler yaşadıkları sorunları hükümete iletecek ve iletişimi sağlayacak aktif sektör temsilcileri seçmelidir. Sektör kuruluşları ve temsilcileri, KOBİ lerin pazar payını artırabilmek için özellikle uluslararası organizasyonlar yaparak, üyeleri ile müşterileri bir araya getirici etkinlikler gerçekleştirmelidirler. Kaynaklar [1] &Content=2&APP=5&Kategori=03&MN01=6&MN02=9 &MN03=0&MN04=0&MN05=0&ID=166&HID=1053 ( ) [2] Jelinek, M. and Golhar, J. D., The Interface Between Strategy and Manufacturying Technology, Colombia Journal of World Business, Spring, [3] Pike, R., Sharrp, J. and Price, D., AMT Investment in The Larger UK Firm, International Journal of Operations and Production Management, [4] Kazan, H. ve Uygun, M., KOBİ lerin Üretim Sorunlarının Tespiti, Verimlilik ve Rekabet Güçlerinin Artırılmasında Teknoloji Faktörü: Konya Örneği, Verimlilik Dergisi, MPM Yayınları, Ankara, 2002 (2), [5] Akın, H. B., Yeni Ekonomi, Çizgi Kitabevi, Konya, [6] Üreten, S., Üretim / İşlemler Yönetimi Stratejik Kararlar ve Karar Modelleri, Başar Ofset, Ankara, [7] Ertan, T., İleri İmalat Teknolojisi Yatırımlarının Ekonomik Analizi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, [8] Apaydın, H., Küçük Ölçekli İşletmelerde Esnek Otomasyon, Makine & Metal Dergisi, Haziran 1997: [9] Starr, M.K., Operations Management: A System Approach, Body and Fraser Co., New York, [10] Donaldson, C., Le Cain, G. and Goold, V.C., Tool Design, Mc Graw Hill Book ınc., New York, [11] Aslan, E., BSD (CNC) Programlama Esasları ve Uygulamaları, Kırıkkale, 1994 [12]Tekin, M., Güleş, H. K. ve Burgess, T., Değişen Dünyada Teknoloji Yönetimi Bilişim Teknolojileri,Damla Ofset, Konya, 2000 [13] Ertan, T., İleri İmalat Teknolojisi Yatırımlarının Ekonomik Analizi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, [14] Çelik, A., Akgemci, T., Girişimcilik Kültürü ve KOBİ ler, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, [15] Karataş, S., Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler, Veli Yayınları, İstanbul, [16] [17] Tekin, H., 1993, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Yargı Yayınları, Ankara, 262.