MÜHENDISLIKTE VERI TABANLARI HAFTALARA GÖRE KONU BASLIKLARI

Transkript

1 MÜHENDISLIKTE VERI TABANLARI HAFTALARA GÖRE KONU BASLIKLARI Hafta Konu 1 Tanis ma, ders programi ve içeriginin tanitilmasi, yararlanilabilecek kaynaklar ve adreslerinin verilmesi, Veri Tabani Nedir? Tarihçesi, Klasik dosya sistemi, Veri Tabani Yönetim Sistemi, Mimarisi, Bilesenleri, Veri Tabani Yaklasiminin Yararlari, Veri TabaniTasariminda dikkat edilmesigerekenler, Mekansalve mekansal olmayan veri tabanlari. 2 Veri Tabaninda TemelKavramlar Veri, Bilgi, Veriyinasiltopluyoruz? Mekansalveri, Mekansalolmayanveri, Öznitelikler, Metaveri, Kayit,varlik, Veri standartlari. 3 KullaniciTürleri, Soyutlama Düzeyleri, Veri Bagimsizligi, Varlik-BagintiModeli, GenelTanimlar: Varlik, Varlik kümesi, nitelikler,baginti ve baginti kümesi, Baginti türleri, Anahtarlar, Genelleme, kümeleme. 4 Veri Modelleri, Hiyerarsik veri modeli (siradüzensel), Ag veri modeli, Iliskisel veri modeli, Temel iliski yapisi, Iliskilerin özellikleri, Nesneye yönelik veri modeli 5 IliskiselVeri Tabani, Varlik BagintiÇizeneklerinin Iliski Semalarina Dönüstürülmesi, Bütünlük kisitlamalari 6 IliskiselCebir ve IliskiselHesap, Seçme, Izdüsüm, Birlesim, Kesisim, Fark, Kartezyen Çarpim, Aktarma islemi ve ara iliskilerin adlandirilmasi 7 Laboratuar Uygulamasi1 8 SQL (Structured Query Language ) Yapisal Sorgulama Dili, SQL hakkinda genel bilgi ve tarihçe, SQL komutlari,tablo olusturma, Iliskilendirme, iliskisel islemler, Sorgulamalar, Kisitlamalar 9 Laboratuar Uygulamasi2, Ödevlerin verilmesi 10 Vize sinavi 11 Mekansal Veri Tabanlari, Mekansal Veri Tabani Yaklasiminin yararlari, Mekansal olan ve olmayan veriler, Mekansal veriler ve iliskisel veri tabaninin iliskilendirilmesi, Topoloji, Mekansal analizler ve sorgular, Mekansal Veri Tabaniörnekleri, GoogleEarth, Mapquest, MIT OrthoTools 12 Nesneye Yönelik (dayali) veri tabani, Nesneyeyönelik yaklasimin temelleri, Nesneyeyönelik modellemeyi karakterize edenözellikler, Iliskiselve nesneyeyönelik yaklasimin karsilastirilmasi 13 Web uygulamali veri tabanlari, Web veri tabanlari, giris, Temel kavramlar, Internet, Intranet, Extranet, Web, HTTP, HTML, URL,Web-VTYS Gerekliligi, Web yaklasiminin avantajlari ve dezavantajlari, Web ve VTYS integrasyonu için yaklasimlar, Programlama Dilleri Hakkindagenelbilgi 14 Ögrencisunumlari

2 KAYNAKLAR Ünal Yarimagan, Veri Tabani Sistemleri, Sistem Ofset, Tahsin Yomralioglu, Cografi Bilgi Sistemleri Temel Kavramlar ve Uygulamalar, Seçil Ofset, Martin, E., Modell, Data analysis, data modeling, and classification New York : McGraw-Hill, c1992. Yalçin, Özkan, Gülser, Dondurmaci Acar. Microsoft Access 2000, Türkçe Sürüm, Temel Ögrenim Kilavuzu, Alfa Yayinlari, Oya Kalipsiz, Bilgisayar Veri Tabani Sistemleri, Istanbul Üniversitesi Basimevi, R. Ramakrishnan, Data Base Management Systems, Mc Graw Hill, R. Elmasri, S. Navathe, Fundamentals of Database Systems, Third Edition, Addison Wesley, Martin, Daniel, Advanced Database Techniques, Mesleg Meslegimizde veri tabani tabaninin yeri Yer yüzünün kendisi ve üzerindeki yapi, nesne ve olaylarin konumlarina iliskin bilgiler cografi bilgi ya da mekansal bilgi olarak adlandirilir. Söz konusu konum bilgilerine yer yuvarinin geometrik ve fiziksel parametrelerinden türetilmis iki veya üç boyutlu koordinat sistemleri dayanak olusturur. Bir harita veya plan da bir mekansal bilgi iletim araci olarak görülebilir. Geleneksel, Jeodezi, Fotogrametri, Ölçme, Kartografya ve Uzaktan Algilama konulari ile birlikte, mekansal/cografi bilgi elde edildikten sonra, analizi, izlenmesi, görsellestirilmesi, iletilmesi, saklanmasi, yönetimi, kalite güvencesi ile bu bilgilerden yeni bilgiler üretilmesi süreçleri izler. Bir sistem kavramina dayanmasi gereken bu sürecin bilim, teknoloji ve uygulamalar bütünü GEOMATIK olarak tanimlanir. Uluslararasi meslek kamu oyunda bu is alani için meslek adi olarak yaygin bir kabul gören GEOMATIK, yer yuvari ve yer yüzü ile ilgili konum bilgilerinin üretiminden kullanilmasina etkin bir is akisini olusturmanin bilimi ve teknolojileri bütünüdür.

3 Meslegimizde veri tabaninin n yeri Mekansal olmayan veri tabanlari Mekansal veri tabanlari

4

5 Veri Tabani Veri Tabani

6 Veri Tabani Veri tabani depolanan bilgiyi verimli ve hizli bir sekilde yönetip degistirebilmelidir. Veri tabani, en genis anlamiyla; birbiriyle iliskili verilerin tekrara yer vermeden, çok amaçli kullanimina olanak saglayacak sekilde depolanmasi olarak tanimlanabilir. yönetilebilir tasinabilir güncellenebilir Veri tabani farkli amaçlara hizmet eder depolanabilir

7 Veri tabani sistemi, çesitli amaçlar için i in düzenli d biçimde imde veri saklayan ve istege e göre g bilgi üreten bir bilgisayar destekli kayit t tutma sistemidir. Veri Tabani Sisteminin Gelisimi Veri Modeli Veri Tabani Donanimi Kullanici Arabirimi Program Arabirimi Gösterim ve Ekran Görüntüsü Bilgi-Islem Bugünkü durum Ag yapisi hiyerarsik Büyük sistemler Iliskisel Büyük sistemler Küçük sistemler Kisisel Bilg. Semantiknesneye yönelikmantiksal Hizli kisisel Bilg. Is istasyonlari, Veri tabani makineleri Yok Sorgulama dilleri Grafikler, Menüler, Sekil sorgulamasi Islemsel Diller Gömülü sorgulama dilleri Mantiksal Programlama Birlesikveri modelleri, Bilgi Gösterimi ve programlama dilleri Paralel islem, Optik bellekler Dogal diller, Ses girdisi Bütünlesik veri tabani ve programlama dilleri Raporlar Rapor üreticileri Isletme grafikleri Genellestirilmisekran görüntü yönetimleri Verinin Islenmesi Bilisim ve is kaydi islemleri Is kaydi islemleri Bilgininislenmesi Dagitilmis bilgi islenmesi

8 Veri tabani sistemleri, bilgisayar ortaminda büyük boyutlu düzenli veri kümelerinin yönetimi için yaygin biçimde kullanilan bir araçtir. Veri tabani sistemi, çesitli amaçlar için düzenli biçimde veri saklayan ve istege göre bilgi üreten bir bilgisayar destekli kayit tutma sistemidir. Bu sistem, kisinin-bir çalisma grubunun veya bir kurulusun özel bilisim ihtiyacini karsilayacak biçimde kurulmaktadir. Genellikle büyük bilgisayarlarda çok kullanici için kisisel bilgisayarlarda ise bir kullanici için düzenlenmektedir. Veri tabani bir sistem dahilinde düzenlenmis veri toplumudur. Belirli bir ya da birden çok amaca yönelik bilgi-islem sistemi için gerekli veriyi, kolay ulasilabilir sekilde düzenli olarak, bir veya birkaç dis bellekte toplamak yoluyla olusturulur. Bu sekilde gerektiginde hemen ulasilabilen düzenli bir veri bankasi kurulmakta, veri tekrarlari da önlenmis olmaktadir. Sistem kullanicilarinin hepsi, ayni veri tabanindan kendi uygulama programi içingerekli veriye her an ve eszamanli olarak erisebilmektedir. Veri tabani uygulama programlarindan bagimsiz olarak düzenlenmekte ve sadece kalici veri içermektedir.

9 Veri Tabani Sisteminin Genel Yapisi Uygulama Programi Uç Kullanici (end user) Data Base Management System (DBMS) Veri Tabani Yönetim Sistemi Isletim Sistemi Fiziksel Veri Tabani Dosyalari Hard disk Cd-Rom Disket...

10 Veri Tabaninin Özellikleri 1- Veri tabani, belirli bir kurulusun birçok uygulamasinda kullanilan, birbiriyle iliskili, isletimsel verilerden olusur. Veri tabaninda saklanan veriler kurulusun birden çok uygulamasinda ortak olarak kullanilan, sürekli verilerdir. Giris/çikis verileri ve geçici veriler veri tabaninda yer almaz. 2- Veri tabanindaki veriler gereksiz yinelemelerden arinmis olarak, düzenli bir biçimde bilgisayar belleklerinde saklanir ve ilgili kurulusun birden çok uygulamasi tarafindan kullanilir. Veri tabanindaki veriler, birden çok uygulama tarafindan paylasilan ortak verilerdir. 3- Veri tabaninda saklanan veriler degismeyen statik veriler degildir. Ekleme, silme ve güncelleme islemleri ile veri tabanindaki veriler degistirilebilir. Veriler üzerinde degisiklik islemleri yapildigi gibi, sorgulama ve raporlama gibi islemler de yapilabilir. Veri Tabaninin Özellikleri 4- Veri tabanindaki veriler üzerinde merkezi bir denetim vardir. Kullanicilar isletim sistemi komutlari ya da genel amaçli programlama dilleri ile yazilmis uygulama programlarini kullanarak, dogrudan veri tabanindaki verilere erisemezler; bu verileri degistiremezler. Veri tabani kullanimi yalniz Veri Tabani Yönetim Sistemi olarak adlandirilan hazir yazilimlar araciligiyla mümkündür. 5- Veri tabani yönetim sistemi araciligiyla, veri tabaninin bilgisayar belleklerindeki fiziksel yapisi kullanicilardan gizlenir. Kullanicilara daha yalin mantiksal yapilar sunulur. Veri tabani yönetim sistemi kullanicinin soyut terimler kullanarak veri tabaniyla iliski kurmasini saglar.

11 Verinin degisik ik kütüklerden k klerden derlenmesinin sakincalar ncalari 1- Verinin kütüklerde yinelenmesi ve tutarsizligi 2- Veri girisindeki güçlükler 3- Es zamanli erisimdeki tutarsizliklar 4- Güvenlik sorunlari 5- Bütünlestirme sorunlari Bu ve benzeri güçlükler veri tabani yönetim sistemi olusturmakla asilabilir. BÜTÜNLESIK K KÜTÜK K K SISTEMS STEMI Islemlerin artmasi ve çesitlenmesi, bilginin degisik ik kaynaklardan derlenmesi ve eszamanli-çoklu kullanim ihtiyaçlari nedeni ile, kütüklerin klerin birbirine baglanmasi, bir çözüm olarak görülmüstür. Bütünlesik kütük k sistemi (integrated file system) adi verilen bu sistemde de ayni verinin çok sayida kütükte kte yinelenmesi, uygulama programina baglilik, kütükler kler arasi uyumsuzluk, verinin kullanici formatinda gösterim güçlügü vb. yetersizlikleri karsilamak üzere veri tabani sistemi gelistirilmistir. tir.

12 Veri Tabani Sistemi Çesitli amaçlar için düzenli sekilde veri saklayan ve istege göre bu verilerden bilgi üreten bir bilgisayarli kayit tutma sistemidir. Sistem ihtiyaçlara göre ve kullanici sayisina göre düzenlenir. Bilesenleri, 1- Veri tabani 2- Veri tabani yönetim sistemi 3- Yazilimlar 4- Donanim 5- Kullanicilar

13 Veri Tabani Yönetim Sistemi VTYS (DBMS) Veri tabanini düzenleyen, gelistiren ve bakimini saglayan karmasik bir yazilim sistemidir. Kullanici ile veri tabani arasinda bir arabirim olusturmaktadir. Veri tabani yönetim sistemi, veri tabanina her türlü erisimi saglayan bir yazilimdir. Veri Tabani Yönetim Sistemi Veritabani Yönetim Sistemleri, verilerin fiziksel hafizadaki durumlarini, kullanicilarin erisimlerini düzenleyen sistemlerdir. VTYS ler fiziksel hafizayi ve veri tiplerini kullanicilar adina sekillendirip denetleyen ve kullanicilarina standart bir SQL arayüzü saglayarak onlarin dosya yapilari, veri yapisi, fiziksel hafiza gibi sorunlarla ilgilenmek yerine veri giris-çikisi için uygun arayüzler gelistirmelerine olanak saglayan yazilimlardir. VTYS de verileri tutmak üzere bir çok türde nesne ve bu nesnelere erisimleri düzenlemek üzere kullanicilar, roller ve gruplar yer alir. Her bir kullanicinin belli haklari vardir. Bu haklar, kisitlanabilir.

14 Belli basli VTYS ler MS SQL Server: Bir orta ve büyük ölçekli VTYS dir. ANSI SQL e eklentiler yazmak için T-SQL i destekler. Oracle: Daha çok yüksekölçekli uygulamalarda tercihedilenbir VTYS dir. ANSI SQL e eklentiler yapmak için PL/SQL gelistirilmistir. Sybase: Bir orta ve büyük ölçekli VTYS dir. ANSI SQL e eklentiler yazmak için T-SQL komutlarini destekler.ülkemizde daha çok bankacilik ve kamusal alanlarda tercih edilmektedir. Informix: Bir orta ve büyükölçekli VTYS dir. MySQL: Genellikle Unix-Linux temelli Web uygulamalarinda tercih edilen bir VTYS dir. Açik kod bir yazilimdir. Küçük-orta ölçeklidir. Özellikle Web için gelistirilmis bir VTYS dir denilebilir. Postrage SQL: Bu da MySQL gibi açik kod bir VTYS dir. MS Access: Çoklu kullanici destegi yoktur. Isletim sisteminin sagladigi güvenlik seçeneklerini kullanir. Bununyaninda belli sayida kayda kadar ( civari) ya da belli bir boyutun (yaklasik 25MB) altina kadar bir sorunçikartmadan kullanilabilecek bir küçükölçekli VTYS dir. Advantage: Türk programcilar tarafindan gelistirilen bir orta ve büyük ölçekli VTYS dir. DB/2: IBM in framework lere yönelik büyük ölçekli VTYS dir. Veri Tabani Yönetim Sisteminin Yazilim Ortamindaki Yeri Veri için yer belirler ve verinin geri çagirilmasini saglar. Yeni kayit eklemek, eskileri çagirmak ve gerekli düzeltmeleri yapmak yoluyla verinin bakimini ve sürekliligini gerçeklestirir. Kayitlara yeni veri eklemek ve yeni kayitlar olusturmakla veri tabanini genisletir. Kullanici programlari için bir arabirim olusturur. Tüm kütügü isleme, istenilen kayitlari isleme ve tek kayitlari geri çagirma seklindeki çesitli kütük islemlerini yapabilir. Ilgili kayitlari veya kayitlar içerisindeki veriyi geri çagirabilir. Veri tabanindaki verinin güvenligini saglar. Verinin kullanim sayisi üzerine istatistik tutar. Böylece kullanilmayan verinin çikarilmasi, çok kullanilanin kolayca erisilmesi önlemleri alinabilmektedir

15 VERI TABANI YÖNETY NETIM SISTEMININ ISLEVLER LEVLERI Kullanici bazi özel alt diller (SQL) kullanarak istegini bilgisayara girer. Veri tabani yönetim sistemi bu istegi alarak derler ve analiz eder. Kullanicinin dis semasindan kavramsal ve fiziksel düzeylere dogru denetler. Veri tabaninda gerekli islemleri yerine getirir. VTYS nin bu islevlerini yerine getirmesini veri tanimlama dili yaninda ayrica veri kullanim dili ile veri tabani yönetimi yazilimlari saglamaktadir. Veri Tabani Yönetim Sisteminin Temel Bilesenleri enleri Veri Modeli, Veri Tanimlama Dili ve Veri Tabani Dili Derleyicisi Bu uzmanlik alaninin objeleri için genel anlamda geçerli kriterler belirlenir. Iste ilgili gerçek doganin standart kriterler altinda modellemesini saglayan bu kriterler veri modeli olarak isimlendirilmektedir.

16 Veri Tabani Sisteminin Genel Yapisi Veri Tabani sistemi modüllere ayrilmistir. Her bir modül tüm sistemin sorumlulugunu tasir. Genellikle bilgisayarin isletim sistemi temel hizmetleri görmekte ve veri tabani sistemi bu temel üzerine kurulmaktadir. Veri Tabani Yönetim Sisteminin Temel Bilesenleri Veri Modeli, Veri Tanimlama Dili ve Veri Tabani Dili Derleyicisi Her veri tabani yönetim sistemi bir veri modeli kullanir. Veri modeli, verileri mantiksal düzeyde düzenlemek için kullanilan yapilar ve kavramlar bütünü olarak tanimlanir. Veri tabanini tasarlayan kullanici veri modelinin yapilarini ve kavramlarini kullanarak mantiksal düzeydeki düzenlemelerini olusturur ve veri tabani tasarim belirtimlerini hazirlar. Hazirlanan tasarim belirtimleri biçimsel tanimlara dönüstürülerek VTYS ne girilir. Veri tabani tanimlarini VTYS ye iletmek için kullanilan biçimsel dile veri tanimlama dili ya da veri tanimlama olanagi adi verilir.

17 Veri Tabani Kullaniminin Sagladigi Avantajlar 1- Geleneksel Yaklasim 2- Veri Tabani Yaklasimi Veri Tabani Yaklasiminin Yararlari 1- Veri tekrarinin azaltilmasi 2- Veri Bütünlügünün saglanmasi 3- Veri paylasiminin saglanmasi 4- Kullaniminin yayginlastirilmasi 5- Verilerin gizliliginin ve güvenliginin saglanmasi 6- Standartlarin uygulanabilmesi Veri Tabani ile Ilgili Diger Kavramlar Kullanici Türleri ve Kullandiklari Olanaklar Veri tabani ile iletisim kuran herkes kullanici olarak adlandirilirsa kullanicilar Kullanicigruplari veri tabani ile ilgili bilgi düzeylerine göre siralanmislardir. Veri Tabani Sorumlusu Uygulama Programcilari Sorgu Dili Kullanicilari Uygulama Programi Kullanicilari Rasgele Kullanicilar Kullanici gruplari veri tabani ile ilgili bilgi düzeylerine göre siralanmislardir.

18 Kullanici Türleri ve Kullandiklar klari Olanaklar Veri Tabani Sorumlusu : Veri tabaninin tasarimindan isletimine her seyinden sorumlu olan kisi yada kisiler veri tabani sorumlusu olarak adlandirilir. Görevleri Veri ve veriler üzerinde yapilacak uygulama gereksinimlerini belirlemek, veri tabani içerigini olusturmak, veri tabani semalarini tanimlamak. Veri tabaninin tamaminin tasarimina sema denir. Kullanici Türleri ve Kullandiklar klari Olanaklar Bütünlük kisitlamalarini belirleyip tanimlamak. Veri tabani kullanicilarini ve her kullanicinin hangi veriler üzerinde hangi islemleri yapmaya yetkili oldugunu belirlemek, kullanici ve kullanim yetkilerini tanimlamak. Veri tabani yönetim sisteminin sundugu seçenekler çerçevesinde, veri tabaninin fiziksel yapisi ile ilgili parametreleri ve erisim yollarini(dizinleri) belirlemek ve tanimlamak. Yedekleme, yeniden baslatma ve kurtarma düzenlerini belirlemek. Veri tabani sistemini sahiplenmek, isletimini izlemek, veri tabaninin sürekli olarak kullanima açik olmasini saglamak. Gereksinimlerdeki degisiklikleri izlemek ve bu degisikliklere paralel olarak veri tabani içerigi, sema tanimlari, bütünlük kisitlamalari, fiziksel yapi ile ilgili parametreler, erisim yollari, kullanicilar ve kullanici yetkilerinde gerekli degisiklikleri olusturmak ve tanimlamak. Veri tabani bütünlük kisitlamalarinin yeterliligini izlemek, bütünlük kisitlamalari ile ilgili gerekli degisiklikleri olusturmak ve tanimlamak. Veri tabani kullanim istatistiklerini ve veri tabani basarimini izlemek, varsa sorunlari ve yetersizlikleri belirlemek ve gerekli her türlü önlemi almak.t

19 Kullanici Türleri ve Kullandiklar klari Olanaklar Uygulama Programcilari Veri tabani sorumlusu gibi, uygulama programcilari da veri tabaninin gerçek anlamda kullanicilari degildir. Uygulama programcilari, veri tabani üzerindeki rutin uygulamalar (güncelleme, rapor üretme, belirli standart sorgulamalar,...) için gerekli uygulama programlarini hazirlayan ve gerçek kullanicilarin kullanimina sunan kisilerdir. Soyutlama Düzeyleri D ve Veri Bagi gimsizligi 1.Fiziksel Düzey:Karmasik veri yapilari ayrintili olarak açiklanir. 2.Kavramsal Düzey:Verinin veri tabani içersinde nasil saklandigi ve veri iliskileri tanitilir. Bu bilgiler sadece veri tabani yöneticisini ilgilendirir. 3.Görünüm Düzeyi: Veri tabaninin sadece bir kismi olup kullanicinin ilgilendigi bilgiyi içerir. Görünüm düzeyinde kullanicinin amacina göre çok sayida degisik görünümler tanimlanabilmektedir.

20 Kullanici grubu 1 Kullanici grubu 2 Kullanici grubu 3... Görünüm 1 Görünüm 2 Görünüm 3 Kavramsal Düzey Fiziksel Düzey Fiziksel Veri Tabani Veri Bagi gimsizligi Bir soyutlama düzeyindeki d sema taniminin degistirilmesi halinde, üst düzey d sema taniminin n etkilenmemesi özelligidir. idir. Fiziksel Veri Bagi gimsizligi Mantiksal Veri Bagi gimsizligi Veri bagi gimsizligi uygulamalarin n veri saklama yapilar lari ve erisim im yöntemlerinden y bagi gimsizlastirilmasini saglar.

21 Eslemeler Iç düzey ile kavramsal düzey ve kavramsal düzey ile dis yüzey arasinda uygunluk saglamak amaciyla yapilan islemlerdir. Kavramsal ve iç düzeyler arasindaki esleme, kavramsal kayitlar ile alanlarin iç düzeyde nasil gösterilecegini belirlemektedir. Veri Tabani Sisteminin Islevsel Yapisi

22 Veri Tabani Sisteminin Mimarisi Sistem üç ayri bilesenden olusmaktadir. 1-Iç (Fiziksel, internal) Düzey(sema):Verinin fiziksel olarak saklandigi bölümdür. Bu bölüm, verinin sabit olarak yerlestirildigi bir dogrudan erisimli dis bellekte saklanmaktadir (disk, optik disk vb...) Erisim VTYS araciligi ile kütük yönetimi ve disk yönetimi tarafindan gerçeklestirilir. 2- Dis (Görünüm) Düzeyi: Dis yüzey, kullanicilara aittir. Kullanici, veri tabaninin sadece belirli bir yönden görünümü ile ilgilenebilmektedir. 3- Kavramsal Düzey:Iç ve dis yüzeylerin dolayli olarak birlestirilmesini saglayan araci bir yüzeydir.

23 GENEL KAVRAMLAR Veri? Kendi basina anlami olmayan karakterler kümesidir. Örn: veya Mekansal Olmayan Veri Öznitelik verisi, Meta veri Mekansal Veri Mekansal veriler bir konuma ait verileri, mekansal olmayan verilerse bu verileri açiklayan bilgileri tanimlar. Bir agacin yeri Türü, yasi, kime ait oldugu Veriyi nasil topluyoruz????

24 Raster ve Vektör r Veri Çizgi Nokta Alan Bilgi? Bir anlam ifade eden veridir. Örn: veya standart yazilan Gün ay yil Öznitelik? Veri tabaninda depolamak üzere seçilen varliga iliskin ayirt edici özelliklere öznitelik adi verilir Örn: parsel no, parsel alani, parsel sahibi...

25 Öznitelikler Için Veri Tipleri Obje türlerine iliskin öznitelikler asagidaki veri tiplerinde olabilir: Sayi (Number) Gerçel sayi (Real) Tam sayi (Integer) Mantiksal (Logical)(and, oder, or vb.) Anahtar (Boolean)(yanli ya da dogru) Karakter dizgesi (String) Ikili sistem (Binary) Dizge (Array) Tarih (Date) Money(TL, USD vb.). Kayit? Bilgilerden olusan en küçük birimdir. Adi Soyadi Dogum Tarihi Bölümü Ali Zafer 1979 Jeodezi ve Fotogrametri Örn 2: 45, 300, ayse_gül, hisseli seklindeki ayri ayri öznitelik degerlerinin tamami bir kayit olusturur Varlik (entity)? Ayni türden daha küçük alt bölümlere ayrilamayan nesnelere denir. Islem? Veri tabani üzerinde yeni bir kayit ekleme, varolan bir kaydi silme veya güncelleme gibi yapilan hareketlere islem denir.

26

27 ULUSLARARASI STANDARTLAR ABD Ingiltere Almanya CERCO(Comitée Européen des Responsables de la Cartographie Officielle) NATO DEMETER Kanada STDS(Spatial Data Transfer Standart) NTF(National Transfer Format) EDBS(Einheitliche Datenbank- Schnittstelle) ISO 8211 ISO 8211 ve DIGEST(Digital Geographic Information Exchange Standart GDF-EF(Geographic Data File Exchange Format) ve NTF SAIF(Spatial Archieve and Interchange Format)

28 VARLIK BAGINTI MODELI Verileri mantiksal düzeyde düzenlemek için kullanilan kavramlar, yapilar ve islemler bütününe veri modeli denir. Her VTYS belirli bir veri modelini kullanir. Bir VTYS yi kullanarak olusturulacak her veri tabaninda yer alacak veriler ve veriler arasi bagintilar, mantiksal düzeyde ilgili veri modeline göre düzenlenir. Bu veri modelini kullanarak veri tabaninin kavramsal ve dis semalari olusturulur. Varlik baginti modeli, kisaca E-R (Entity Relationship model) modeli 1976 yilinda gelistirilmistir. Fakat bugüne kadar hiç bir VTYS de kullanilmamistir. Ayrica varlik-baginti modeline dayali hiçbir VTYS gelistirilmemistir. Buna karsilik varlik-baginti modeli çok bilinen VTYS den bagimsiz veri çözümleme ve modellemede çok kullanilan araçlardan biridir.

29 Varlik k bagi ginti modeli Varlik Baginti Varlik kümesi Baginti kümesi Bire-bir baginti Bire birçok baginti Birçoga bir baginti Birçoga birçok baginti

30 Anahtarlar Süper anahtar Aday anahtar