T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI ELEKTRĠK - ELEKTRONĠK TEKNOLOJĠSĠ KAPALI DEVRE KAMERA KONTROL SĠSTEMLERĠNĠN BAĞLANTILARI 523EO0125

Transkript

1 T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI ELEKTRĠK - ELEKTRONĠK TEKNOLOJĠSĠ KAPALI DEVRE KAMERA KONTROL SĠSTEMLERĠNĠN BAĞLANTILARI 523EO0125 Ankara 2011

2 Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmıģ bireysel öğrenme materyalidir. Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiģtir. PARA ĠLE SATILMAZ.

3 ĠÇĠNDEKĠLER AÇIKLAMALAR... ii GĠRĠġ... 1 ÖĞRENME FAALĠYETĠ KAMERALAR Kameranın Tanımı, Blok Diyagramı ve ÇalıĢma Prensibi Güvenlik Sistemlerinde Kullanılan Kamera ÇeĢitleri Siyah-Beyaz (S/B) ve Renkli (RGB) Kameralar Yapılarına Göre Kameralar Kamera Lensleri CCTV Sistemlerinde Görüntü Ġletim Teknikleri Kameralarda Muhafaza Üniteleri ve Montaj Ayakları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ CCTV SĠSTEMLERĠNDE KULLANILAN DĠĞER ELEMANLAR Monitör Dörde (Quad) Bölücüler Anahtarlar-DeğiĢtiriciler (Switcher) Çoklayıcılar (Multiplexer) Kayıt Cihazları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ CCTV SĠSTEMLERĠ UYGULAMALARI Çocuk Yuvası Uygulaması Uygulaması Ofis Uygulaması Tek Bir ġirketin Farklı Alanlardaki Binalarının Ġzlenmesi Bina, Fabrika Hastane Gibi Kurumların Ġzlenmesi CCTV lerin Üretimde Kullanılması CCTV lerin Perakende SatıĢ Uygulaması CCTV lerin Trafik AkıĢını Ġzleme Uygulamaları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME MODÜL DEĞERLENDĠRME CEVAP ANAHTARLARI KAYNAKÇA i

4 AÇIKLAMALAR KOD AÇIKLAMALAR 523EO0125 ALAN DAL/MESLEK Elektrik-Elektronik Teknolojisi Güvenlik Sistemleri MODÜLÜN ADI Kapalı Devre Kamera Kontrol Sistemlerinin Bağlantıları Her türlü binada kapalı devre kamera sistemleri tesisatı için Ġç Tesisat Yönetmeliği ne uygun malzeme seçiminin MODÜLÜN TANIMI yapılabileceği temel bilgi ve becerilerin kazandırıldığı öğrenme materyalidir. SÜRE 40/32 Yangın Algılama ve Ġhbar Sistemleri ve Soygun ÖN KOġUL Alarm Sistemleri derslerini baģarıyla tamamlamıģ olmak. Kapalı devre kamera kontrol sistemi projesinin YETERLĠK montajını yapmak. Genel Amaç Bu modül için gerekli donanım imkânı sağlandığında, her türlü binada kapalı devre kamera sistemleri tesisatı için Ġç Tesisat Yönetmeliği ne uygun malzeme seçimi yapabilecektir. Amaçlar Her türlü binada kapalı devre kamera kontrol sistemi tesisatında kullanılan kameraların çalıģmasını çeģitlerini, aparatlarını ve bağlantılarını öğreneceksiniz. KeĢfi yapılan projeler uygun özellikte kamera seçebilme yeterliği MODÜLÜN AMACI kazanacaksınız. Her türlü binada kapalı devre kamera kontrol sistemi tesisatlarında kullanılan kameralardan gelen sinyalin iģlenmesi ve görüntülenmesi için gerekli tüm çevre elemanlarının çeģitlerini öğrenecek ve bu elamanları kullanabilme yeterliği kazanacaksınız. Her türlü binada kapalı devre kamera kontrol sistemi tesisatı için değiģik uygulama çeģitleri görecek ve bu uygulama örneklerini yapabilme yeterliliği kazanacaksınız. Atölye ortamı, kameralar, monitörler, quad bölücüler, EĞĠTĠM ÖĞRETĠM anahtarlar (switcher), çoklayıcılar (multiplexer), kayıt ORTAMLARI VE cihazları, malzeme Ģartnameleri, malzeme katalogları, takım DONANIMLARI çantası. ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME Modül sonunda kapalı devre kamera kontrol sistemleri malzeme bağlantılarına yönelik bir değerlendirme tablosu hazırlanmıģtır. Bu değerlendirme tablosunda her bir faaliyet için puanlama yapılarak toplam puana eriģilir. Yeterli puana eriģilmesi sonunda modül baģarı ile tamamlanmıģ olacaktır. Ayrıca her bir faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili ii

5 değerlendirme soruları ile de öğrenci kendi kendini değerlendirecektir. Öğretmen modül sonunda size ölçme aracı (uygulama, soru-cevap) uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir. iii

6 GĠRĠġ GĠRĠġ Sevgili Öğrenci, CCTV sistemleri yıllar boyunca güvenlik piyasasında önemli bir rol üstlenmiģtir. Geleneksel olarak, bu sistemler güvenlik personeli tarafından izlenen bu iģe tahsis edilmiģ bir monitöre sinyaller gönderen kabloyla bağlı kameralardan oluģmuģtur. Yeni teknolojilerin uygulamaya konulmasıyla birlikte görüntü gözleme sistemleri için yeni tasarım kavramları ve uyum imkânları doğmuģtur. Son 10 yıl içinde mikroiģlemciler, CCD kameraları, görüntülü sinyal iletim yöntemleri ve çoklayıcı (matris) seçicideki geliģmeler eski, geleneksel sistemlerin sınırlılıklarını ortadan kaldırmıģtır. Günümüzde, eskiye göre kabloyla ulaģılamayacak kadar çok uzak alanları izlemek, görüntüyü, hareket görünen bir alana çevirmek ve 16 kameradan tek bir görüntü kayıt cihazına kayıt yapmak mümkün olmaktadır. Yeni uygulamaya konulan ürün ve cihazlar, müģterilerin de bir görüntü yönetim sisteminin uygulanmasından doğabilecek sorumlulukları anlamıģ olmalarını gerekli kılmaktadır. KuruluĢ, kapalı devre televizyon sistemi ile bağlantılı olan iģletim parametrelerinin (görüntüler, kalıplar, dome alarmları, faaliyetler, vb.) yönetsel kontrollerin ayarlanmasından sorumlu olacak bir kiģi -bir sistem yöneticisi - tayin edebilir. Sistem yöneticisinin, kuruluģun güvenlik ve korunma amaçlarına yardımcı olacak CCTV politikalarının ve iç prosedürlerin geliģtirilmesinde yönetici ekiple birlikte çalıģması gerekmektedir. Bir CCTV sistemi kurmayı planlayan kuruluģlar çalıģanlarına bunun amaçları hakkında eğitim sağlamalıdır. Yönetim, Ģirketin, Ģirkete ait varlıları koruma, çalıģanları koruma ve güvenli bir iģ ortamı sağlama arzusunu açıklamalıdır. ÇalıĢanlar yararlarını anladıkları zaman CCTV sistemini kabul edeceklerdir. Bu modülü tamamladığınızda birkaç kamera ve monitörden oluģan basit sistemlerden, hızlı dome kameralar, matris ve çoklayıcılar (multiplexer), dijital kayıt ve hareketli (remote) görüntü aktarım sistemlerine kadar her türlü kapalı devre kamera kontrol sistemlerinin malzeme bağlantılarının nasıl yapılacağını öğreneceksiniz. 1

7 2

8 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 1 AMAÇ ÖĞRENME FAALĠYETĠ 1 Her türlü binada kapalı devre kamera kontrol sistemi tesisatında kullanılan kameraların çalıģmasını çeģitlerini, aparatlarını ve bağlantılarını öğreneceksiniz. KeĢfi yapılan projeler uygun özellikte kamera seçebilme yeterliği kazanacaksınız. ARAġTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken araģtırmalar Ģunlardır: Kapalı devre kamera sistemlerinin kullanım amaçlarını ve çeģitlerini araģtırınız. Kameralar günlük hayatımızda hangi alanlarda kullanılmaktadır? Bir kamera resmi ya da nesneleri nasıl elektriki bir sinyale dönüģtürebilmektedir? AraĢtırma iģlemleri için internet ortamında araģtırma yapmanız ve güvenlik kameraları satılan mağazaları gezmeniz gerekmektedir. Ayrıca kapalı devre kamera kontrol sistemleri tesisat ve montajı yapan kiģilerden ön bilgi edinip sınıfta anlatınız. 1. KAMERALAR Çocukluğumuzda pek çoğumuz her biri ötekinden çok az farklı olan resimler yapıp onları bir araya getirmiģizdir. Sayfalar hızla çevrildiğinde resimlerdeki Ģekil hareket eder gibi görünmektedir. Bu örnekte de görüldüğü gibi bir dizi hâlindeki resimler gözlerimizin önünden art arda hızla geçirildiğinde beyin bunu gerçek zamanlı bir hareket olarak algılar. Bir CCTV sistemi de (kamera tarafından) okunan, aktarılan (iletilen) ve sonra da (monitör tarafından) gösterilen bir dizi resimden (görüntüden) oluģmaktadır. Bu ilke anlaģıldığında tek tek resim ya da görüntülerin elektronik olarak bir yerden diğerine nasıl gönderildiğini ve kayıt cihazının (videonun) birçok farklı kameradan nasıl bir "enstantaneyi" yakaladığını anlamak daha kolay olacaktır. Tüm CCTV sistemlerinin ortak özellikleri Ģunlardır: IĢığın yansıtılması: Resim kalitesinin iyi olması için alandaki ıģıklandırma, ister doğal ister yapay ıģık ya da her ikisi birden olsun, yeterli düzeyde olmalıdır. Kamera ve lensler: Kamera/ lens çeģitliliği (kombinasyonu) çevresel faktörlere, maliyete ve/ veya kuruluģun CCTV sistemine iliģkin amaçlarına göre farklılık gösterir. Tek resim iletim yöntemi: Resim sinyalleri kameradan monitöre gönderilir. Maliyete, istenilen görüntü kalitesine ve ortama bağlı olarak değiģen bir kaç farklı yöntem mevcuttur. Monitörler: Monitörler resim sinyallerini resme dönüģtürürler. 3

9 Kapalı devre kamera sisteminin tesis edilmesi sırasında birçok Ģeyi dikkate almak gerekir. AĢağıda belirtilen unsurların her biri bu anlayıģa yardımcı olmaktadır: Kamera ve lensler Monitör Diğer çevre donanımları Yukarıdaki unsurların dıģında görüntü ve ıģık Ģekli de CCTV sistemlerindeki baģarıyı etkileyen faktörlerdendir. Görüntü, izlenecek olan nesne ya da alanı ve bunların içinde bulunduğu tüm ortamı ifade eder. CCTV sisteminde en önemli faktörlerden biri de görüntüdeki yansıyan ıģık türüdür. Çünkü kamera bir görüntüdeki nesnelerden kelimenin tam anlamıyla çarparak sıçrayan ve yansıyan ıģığı "görür". Bir görüntüde genellikle ıģığı farklı derecelerde yansıtan farklı renkler, yüzeyler ve maddeler bulunur. Uygun teçhizatı seçerken kamera lenslerine gelecek olan asgari ıģık seviyesini (gece ya da gündüz) belirlemek gereklidir. Bu "mevcut" ıģık resim netliğinden odağa kadar her Ģeyi etkileyecektir. Bir alan doğal ya da yapay ıģık kaynaklarıyla aydınlatılabilir. Doğal kaynaklar arasında güneģ, ay ve yıldızlar sayılabilir. Yapay ıģık kaynakları arasında ise akkor sodyum, floresan, kızıl ötesi ve diğer insan yapımı ıģıklar sayılabilir. CCTV güvenlik uygulamalarında kural Ģudur: IĢık ne kadar iyiyse resim de o kadar iyidir Kameranın Tanımı, Blok Diyagramı ve ÇalıĢma Prensibi Kamera ingilizce de kullanılan camera kelimesinin Türkçedeki karģılığı olarak kullanılmasına rağmen esas karģılığı ALICI olarak bilinmelidir. Ġngilizce den alınarak kullanılan kamera kelimesinin tanımının fotoğraf makineleri için de yapıldığını görmekteyiz. Oysa Türkçe de kamera denildiğinde sadece film veya elektronik olarak görüntü sinyali üreten alıcı cihaz aklımıza gelmektedir. Fotoğraf makineleri için kullanılan Fotoğraf Makinesi terimi yerinde ve doğru olarak kullanılmakta ve akla film veya elektronik kamera gelmemektedir. Basit olarak görüntüden yansıyan ıģığı kaydetmeye yarayan cihaza kamera denir. Ayrıntılı bir tanım yapmak gerekirse, görüntüden yansıyan ıģığı, mercek veya objektiften yararlanarak bir düzlemde toplayan, o düzleme konulan film (film kameraları için) veya ıģığa duyarlı elektronik devre elemanları yardımıyla ıģık enerjisini, elektrik enerjisine çevirdikten sonra bir çıkıģ sinyali veren, gerekirse manyetik banda kaydeden (elektronik kameralar için) cihaza kamera denir. Kameralar bir lens tarafından yakalanan görünür alanı elektronik sinyale dönüģtürür ve bu sinyali bir monitöre aktararak görülmesini sağlar. Bir görüntü sisteminde uygun kamera ve lens seçimi sırasında bazı hususlar dikkate alınmalıdır: Görüntü sisteminin amacı (kontrol, inceleme, kimlik belirleme) Uygulamaya göre ihtiyaç duyulan kameranın genel hassasiyeti Sahnede mevcut ıģık miktarı ve derecesi 4

10 Kameranın çalıģacağı ortam (iç ya da dıģ mekânlar) Uygulama için gerekli olan görüģ alanı Lens Maliyet On yıllar boyunca tüp kameralar eldeki tek güvenlik kamerasıydı. Hâlâ kullanımda olmakla birlikte tüp kameralar Ģok ve titreģim karģısında yetersiz kalmaktadır. Büyüklükleri nedeniyle kolayca gizlenememektedirler ve zamanla tüpleri yanmakta ya da görüntü tüpe yanmıģ olarak girmektedir. Ayrıca, tüpler pahalıdır ve entegre devreler kadar güvenilir değildir. ġekil 1.1: Bir güvenlik kamerasının iç yapısı Güvenlik sektöründe kullanılan kameralarda tüplü kamera düzenlerine benzemeyen ve yakın geçmiģte geliģtirilen CCD ler kullanılmaktadır. Bugün, hemen hemen her güvenlik kamerasında görüntü yakalama için CCD kameralar (entegre devre ya da çip) kullanılmaktadır. Bu kameralar "görüntüleyici" mercekler tarafından yakalanan ıģığı bir resme dönüģtürür. CCD kameralar daha yüksek kontrasta ve daha iyi çözünürlüğe sahip resimler oluģturarak görüntü oluģturulmasını güçlendirir ve geliģtirirler. CCD kameralar daha hafif, daha küçük, daha hassas ve çok daha dayanıklıdır. Ayrıca, tüp kameralardan daha canlı renkler üretirler. Ġster CCD ister tüp olsun, kamera performansı büyük ölçüde alandan yansıtılan ıģığa ve kameranın görüntüleyicisine bağlıdır. Yansıtılan ıģık miktarı görüntüleyicideki duyarlı maddeyi harekete geçirecek düzeyde yeterli olmalı ve belirli bir kamera satın alınmadan ve montajı yapılmadan önce bu bilinmelidir. Mevcut ıģık düzeyinin önemli ölçüde değiģiklikler gösterdiği yerlerde otomatik iris kontrolüne haiz kameralar görüntü kalitesinin artırılmasına yardımcı olur. Otomatik iris kontrolü kameraların merceklerden geçen ıģık miktarına göre irislerin otomatik olarak açılmasını ya da kapanmasını sağlar. Örneğin, parlak, güneģli bir günde otomatik irisli bir kamera, kamera görüntüleyiciye fazla ıģık gelmesini önlemek için irisi kısacaktır. Gece ise kamera daha fazla ıģık gelmesini sağlamak için irisi açacaktır. Otomatik iris kontrolü bulunan kameralar yapay ıģıklandırma uygulanan iç mekânlar gibi küçük ıģık değiģikliklerinin olduğu yerlerde tatbik edilmelidir. 5

11 Kameralar 1, 2/3, 1/2, 1/3 ya da ¼ gibi çeģitli formatlarda olabilir. Bu ölçüler kamera görüntüleyicisinin genel olarak kullanılabilir olan büyüklüğünü gösterir. Genelde, kameranın formatı mercek formatına uygun olmalıdır. Örneğin, yarım inçlik bir kamerada yarım inç mercekler uygulanmalıdır. Günümüzde, tasarımdaki geliģmeler sayesinde daha küçük formatlarda yüksek kaliteli görüntüler elde etmek mümkün olmaktadır. CCD'lerde her bir resim elamanı (pixel) için bir yarı iletken elaman vardır. Eskiden bir güvenlik kamerası, görüntüyü kamera düzeninin hedefine odaklayan bir objektif ve kamera tüpü veya CCD ile taramayı sağlayan elektronik devre ve oluģturulan görüntü iģaretini güçlendiren bir güçlendiriciden oluģmaktaydı. CCD ler 1970 yılında kamera tüplerine alternatif olmak üzere geliģtirilmiģ ve bu görüntüleme elamanlarını kullanan kameraların yapımı üzerinde çalıģmalar baģlatılmıģtır yılında ilk CCD kameralar amatör kullanıcılar için piyasaya sunulmuģtur. CCD yarı iletken bir elemandır. Görüntü foto katot üzerine uygun optik düzenlerle düģürülür. CCD üzerinde bulunan foto katottan görüntünün ıģık durumuna göre elektron üretilir. IĢığa duyarlı elemanların her biri, üzerine düģen ıģıkla orantılı olarak Ģarj olmakta ve çok kısa bir süre sonra her bir elemanda, elektriksel iģarete dönüģtürülen görüntü bilgisi bir hafızaya depolanarak görüntünün tümü oluģturulmaktadır. Tüplü kameraların tersine boyutları çok küçük olan CCD üzerinde bulunan eleman sayısı 190 bin civarındadır. Tüplü kameraların boyut ve kullanım zorluğu da CCD kameralara bağımlılığı arttırmıģtır. CCD lerin üç temel iģlevi bulunur. Bunlar: IĢığı elektron Ģarjına çevirmek ġarjı geçici bir süre için depolamak ġarjı transfer etmek CCTV sistemlerinde kullanılan sayısal kameralar analog kameralardan farklı olarak görüntü iģleme gücüne sahiptirler. Bu özellik sadece görüntüyü elde edip, dönüģtürmek için değil, sayısal olarak yönetip, network ortamında iletmek amacı ile sıkıģtırmak için de kullanılır. Görüntü kalitesi oldukça değiģebilir, optik ve görüntü sensörünün seçimine, mevcut iģleme gücüne, görüntü iģlemcisi içinde yer alan algoritmanın karmaģıklığına ve seviyesine bağlıdır. ġekil 1.2: CCD (charge coupled device) den bir görünüģ CCD (yük bağlaģımlı görüntü elemanı) kameralar tüplü kameralara göre az güç harcarlar, boyutları küçüktür, hareketli görüntüleri net gösterirler, her ıģık koģulunda çalıģırlar. Kamera tüpleri en az 200 lüks lük ıģık Ģiddeti altında çalıģır. Yüksek ıģıkta tüpler 6

12 yanabilir, ömürleri sonsuzdur. Kamera tüplerinde ortalama ömür 700 saattir, ilk çalıģtırılmalarında tüplerde olduğu gibi ısınmaya gereksinim duymazlar. Güvenlik kameralarda iki farklı görüntü algılayıcısı (sensörü) kullanılmaktadır, CCD (charged coupled device) ve CMOS (complementory metal oxide semiconductor). CCD algılayıcılar özellikle kamera endüstrisi için geliģtirilmiģ teknolojiyi kullanarak üretilirken CMOS algılayıcılar bilgisayarlarda kullanılan devreleri üretmek için kullanılan teknolojiyi kullanarak üretilirler. Günümüzün yüksek kaliteli kameraları genellikle CCD algılayıcılar kullanmaktadır. Gerçi geliģmiģ CMOS algılayıcılar arayı kapamakla birlikte hâlâ, yüksek görüntü kalitesi gerektiren kameralar için uygun değildirler. CCD ve CMOS algılayıcılar kameranın sayısal filmi gibi davranan ve görüntü kalitesini etkileyen kritik bileģenlerdir. Bu dokümanın amacı iki algılayıcı arasındaki temel farklılıkları anlayarak, uygulamalarınızda kullanacağınız kameraların seçimini yapmada size yardımcı olmaktır. 1/4-inch CMOS algılayıcı 1/3-inch CCD algılayıcı ġekil 1.3: Kamera algılayıcıları CCD (Charge Coupled Device) teknolojisi kamera endüstrisi için geliģtirilmiģ ve uzun süreden beri kullanılan bir teknolojidir. Günümüzün yüksek kaliteli kameraları genellikle CCD algılayıcılar kullanmaktadır. CCD algılayıcıların avantajları: Daha iyi ıģık hassasiyeti ve az ıģık yetenekleri: Bir kamera yüksek ıģıklı, aydınlık ortamlarda kabul edilebilir neticeler verebilir, ama tipik bina içi uygulamalarında uygun olmayabilir. DüĢük ıģıklı ortamlarda bile gayet iyi görüntü sağlama. Daha parlak renkler, daha net görüntü: Son yıllarda çıkan bazı yeni CMOS algılayıcılar iki teknoloji arasındaki farklılıkları kapatsalar da CCD görüntü kalitesi hâlâ daha mükemmeldir ve gelecek seneler içinde de bu durum değiģmeyecektir. Kararlı görüntü kalitesi: Aynı model iki CCD algılayıcı arasındaki görüntü farklılığı en az seviyededir. 7

13 DüĢük arka plan gürültüsü: CCD algılayıcı CMOS algılayıcıya nazaran daha düģük arka plan gürültüsü üretir. 8

14 CCD teknolojinin bazı dezavantajları: Daha pahalı üretim: CCD algılayıcılar standart dıģı süreçler ile üretildiğinden daha pahalıdırlar. Networks kameralara entegre etmek daha karmaģık ve pahalıdır: CCD tabanlı bir networks kamera üretmek daha karmaģıktır ve ilave bileģenler gerektirir. Parlak ıģık izi: Ekrana çok parlak bir ıģık geldiğinde (doğrudan aydınlatma veya direkt güneģ ıģığı) CCD algılayıcı görüntünün altında ve üstünde Ģeritler oluģturabilir. Bu durum lekeli çiçek açması diye tanımlanır. CMOS teknolojisi bellek-hafıza, mikroiģlemci, diğer elektronik devre ve elemanların üretiminde kullanılan standart bir teknolojidir. Bu özellik CMOS teknolojisini CCD teknolojisine nazaran daha kolay çalıģılabilen bir teknoloji yapar. CMOS algılayıcıların bazı karakteristikleri: Standart ve yaygın üretim sürecinden dolayı düģük maliyet. Özel bileģenlere gereksinim yoktur. DüĢük ıģık ortamlarında görüntüde sabit gürültü iģareti belirir. Bu gürültü bazı küçük noktalar Ģeklinde olabileceği gibi sabit çizgiler Ģeklinde de olabilir. CCD algılayıcıya nazaran networks kameraya entegre etmek daha kolaydır. CMOS algılayıcı kullanarak daha küçük boyutlarda networks kamera üretmek mümkündür. CMOS teknolojisinin bazı dezavantajları: DüĢük ıģık hassasiyeti: CMOS algılayıcının düzgün çalıģması için iyi bir aydınlatmaya gereksinim vardır. Yüksek gürültü oranı: CCD algılayıcıdan daha yüksek gürültü oranına sahiptir. Gelecekte CMOS teknolojinin görüntü kalitesi CCD teknolojinin görüntü kalitesine çok yakın hâle gelecek olup, CMOS algılayıcı kullanan pahalı networks kameralar üretilecektir. 9

15 1.2. Güvenlik Sistemlerinde Kullanılan Kamera ÇeĢitleri Günümüzde güvenlik sektöründe kullanılan kameraları türlerine, çalıģma prensiplerine ve yapılarına göre gruplandırabiliriz. CCD Kameralar Dome Kameralar IP Kameralar (Network Kameraları) Infra Red (Karanlıkta Görüntü Veren) Kameralar Pan / Tilt / Zum Kameralar Kablosuz Kameralar ġekil 1.4: Güvenlik sistemlerinde kullanılan kamera çeģitleri Genellikle kameralar besleme gerilimi bakımından 220V veya 12/24V kullanırlar. Renkli veya siyah-beyaz modelleri vardır. Hareketli/sabit board/metal kasa türleri isteğe bağlı kullanılabilir. Hareketli kameralara hızlı (speed) dome kamera denilir. Ayrıca sabit küçük (mini) dome kamera çeģitleri de vardır. Pan veya pan-tilt motor kullanılarak sabit kameraya hareket verilebilir. Her iki ürünün iç ve dıģ ortamlarda kullanılan modelleri vardır. PAN&TĠLT motorunu kullanabilmek için (lens kontrollü) kontrol ünitesi kullanmak gerekir. Bu bölümde kameraların özelliklerine göre hangi türlerde olduğunu anlatıp, bu türlerin birbirlerine karģı avantaj ve dezavantajları öğreneceğiz Siyah-Beyaz (S/B) ve Renkli (RGB) Kameralar CCTV sistemlerinde standart bir renkli kamera, bir siyah/beyaz kameraya nazaran daha çok ıģık ihtiyacı duyar. Siyah/beyaz kameralar ıģığın az olduğu ortamlarda bile renkli kameralara oranla daha iyi sonuçlar verir. Tabi ıģık ihtiyacı olmayan ortamlarda renkli kameralardan alınan görüntüler siyah/beyaz kameralardan alınanlara oranla daha keskin ve kaliteli olacaktır. Renkli kameralar daha pahalı olmakla birlikte teknoloji ve tasarım alanındaki geliģmeler renkli ve siyah beyaz görüntü izleme cihazları arasındaki maliyet farkını büyük ölçüde azaltmıģtır. Bunun sonucunda renkli kameraların kullanımı daha çok artmıģtır. Renkli sistemler siyah beyaz sistemlerden daha doğal, daha zengin bir görüntü oluģtururlar ve operatörün ilgisini uzun bir süre devam ettirmesini sağlayabilirler. Ayrıca, cisimlerin tanınması da daha kolay olur. Örneğin, renkli bir sistemde izleyen kiģi kırmızı bir arabayı yeģil bir arabadan kolaylıkla ayırt edilebilir. Oysa siyah beyaz bir sistemde her iki 10

16 arabada birbirine benzer bir renk tonunda, gri tonda görünecektir. SatıĢ yerlerindeki uygulamalarda da renkli sistemler personelin hırsızları ve üzerlerindeki giysileri daha kolay ve daha etkin biçimde belirlemesine yardımcı olabilir. Renk kesinliği özellikle kumar oynatılan gazinolarda çok önemlidir. Buralarda siyah bir fiģle kırmızı bir fiģ arasında ayrım yapabilmek demek yüzlerce dolar demektir. ġekil 1.5: Siyah beyaz ve renkli kamera Renkli kameraların kullanımı giderek artmakla birlikte siyah beyaz kameralar da hâlâ kendilerine özgü bazı avantajlar sunmaya devam etmektedir. Siyah beyaz kameralar renkli kameralardan daha ucuz ve çok az ıģık bulunan ortamlar içim daha elveriģlidir. Ayrıca, uzun mesafeden iletim süresi siyah beyaz kameralarda renkli kameralarda olduğundan daha kısadır. IĢığın az olduğu durumlarda iyi görüntü yakalayabilme yeteneği hem siyah beyaz hem de renkli kameraların maliyetini yükseltmektedir. KuruluĢlar kamera satın almadan önce ıģıklandırma maliyeti ile kamera maliyeti arasındaki dengeyi iyi hesaplamalıdır Yapılarına Göre Kameralar Yapılarına Göre Kameralar Sabit Kameralar Güvenlik sistemlerinde genellikle sabit kameralar tercih edilir. Bunun nedeni diğer kamera çeģitlerine ve özelliklerine göre ucuz ve belirlenen bir alanın izlenecek olmasından kaynaklanmaktadır. CCTV kameraları sabit olabileceği gibi hareketli de (PZT) olabilirler. Sabit kameralar sabit bir zemin üzerine monte edilirler ve operatörün komutlarıyla hareket ettirilmeleri mümkün değildir. PTZ kameralar ise motorla hareket ettirilir ve sağa, sola, yukarı aģağı hareket edebilir ya da yakın veya uzak çekim için zum yapabilir. Bir kameranın muhafazası kamera ve merceklerini dıģarıdan verilecek zararlardan ve çevre koģullarından korur. Ayrıca, kamera tesisatının görünümüne katkıda bulunur ve teçhizatın göze çarpmasını önler. Tüm dıģ mekân kameralarında bir muhafaza gereklidir. Ulusal Elektrik Ġmalatçıları Birliği (NEMA) kamera muhafazalarını çevre koģullarındaki dayanıklılıklarına göre derecelendirmektedir. Soğuk, sıcak, toz, kir ya da diğer çevre zararlarından korumak kameradan optimum performans alabilmek ve kullanım ömrünün uzun olması için zorunludur. 11

17 Dome Kameralar ġekil 1.6: Sabit kameralar ve bağlantı Ģekli Kapalı devre kamera sistemlerinde kullanılan sabit kameraların görüģ açılarının yeterli olmadığı, geniģ alanlarda dome kameralar kullanılır. Birçok PTZ kameralar dome adı verilen koyu renkli pleksiglas muhafazalar içinde saklanmaktadır. Dome kameralar hemen hemen her mağazada ve birçok sınai ve ticari kuruluģta, hastanede, okul ve resmi binada uygulanmaktadır. Bu tip kameralar estetiğe önem verilen yerlerde özellikle rağbet görmektedir. ġekil 1.7: Dome kamera Dome kameraların baģlıca üç avantajı vardır. Bunlar: Caydırıcılık: Dome kameralar Ģüpheli Ģahısların kameraların nerede bulunduğunu anlamasını hemen hemen imkânsız hâle getirmektedir. Suç iģlemeyi düģünen Ģahıslar kamera gözetimi altında olup olmadıklarını bu sayede anlayamamaktadır. Ekonomi: Kamera, mercek ve hareket ettirici birimleri bulunan dome kameralar aynı görüntüde ama içi boģ süslemelerle gizlenebilmektedir. Sonuçta 12

18 çok daha az maliyetle, görünürde daha fazla kamera denetimi intibası verilebilmektedir. Estetik görünüm: Açıkta bulunan bir kamera, mercek, hareket ettirme - kaydırma ünitesi ve bunlara bağlanan teller göze hitap etmemektedir. Bir dome kamera daha estetik olmakta ve iģ yeri ya da büro ortamının iç tasarımına ters düģmemektedir. Bir dome kamera dome etrafına cilalı ya da buzlu bir cam avize yerleģtirmek suretiyle daha da gizlenebilir. Bu yapıldığı takdirde, avize bir güneģ gözlüğü iģlevi görmekte ve merceğe ulaģan ıģık miktarını azaltarak kamera tarafından yakalanan renk netliğini etkilemektedir. ġekil 1.8: Günümüzde kullanılan dome kameralar Otomatik (auto) dome kameralar, pah-tilt kameralara göre çok hızlıdırlar. Bunun yanında 360 sürekli dönmeleri ve montaj kolaylığı, pah-cilt kameralara göre çok avantajlı olmalarını sağlar. DeğiĢik montaj seçenekleri olduğundan hemen hemen tüm mekânlarda rahatlıkla kullanılabilirler. Bina içi ve dıģı modelleri vardır. ġekil 1.9: KöĢeye yerleģtirilmiģ dome kamera Dome kameraların montaj tipleri ise Ģöyledir: Duvara ayakla montaj Drop Ceiling mount: Asma tavana gömme montaj Pendant mount: Tavana ayakla montaj Parapet mount: Harici destekli, ayaklı montaj. Bu tip otomatik dome kamera kullanıldığında ayrıca bir ayak kullanılmalıdır. 13

19 Hareketli Kameralar Uzaktan kumanda edilerek, yatay ve dikey hareket ettirilen, zum (zoom) ve odaklama (focus) yapılabilen kameralara hareketli kameralar denir. Günümüzde en yaygın olarak kullanılan hareketli kameralar hızlı (speed) dome kameralardır. Hareketli kameralar çeģitli bölümlerin birleģmesi ile tümleģik olarak kullanılırlar. Bu bölümlerden birisi pan-tilt ünitesidir. Pah-cilt tarama ünitesi, uzaktan kontrol ünitesine bağlanarak kameranın istenilen noktaya yönlendirilmesini sağlar. Kameraya hem yatay hem de dikey hareket vermek için kullanılır. Bina içi ve dıģı için modeller mevcuttur. 350 derece yatay 90 derece dikey hareket edebilir, dönüģ açıları ayarlanabilir, oto-pan yapabilir. DeğiĢik derece/saniye hızında dönebilir, kendisine uyumlu kontrol ünitesi ile kullanılmalıdır. Ayrıca cihaz otomatik olarak (önceden belirlenen tarama açısında) sürekli yatay (sağa-sola) ve dikey (yukarı-aģağı) tarama yapabilir. Bu sistemlerde sağa sola donme iģlevini PAN motorları, yukarı aģağı dönme iģlevini TILT motorları yapmaktadır. Sistemin uygulanacağı yere ve ihtiyaca göre sadece pah ya da sadece tilt motoru kullanılarak sistem düzenekleri yapılabilir. AĢağıdaki Ģekilde bir pan/tilt tarama ünitesini oluģturan parçalar görülmektedir. 1-DıĢ etkenlerden koruyan metal muhafaza 2- Kamera görüģ penceresi 3-Pan Motoru 4-Tilt Motoru ġekil 1.10: Bir pan /tilt ünitesi AĢağıdaki Ģekillerde ise günümüzde kullanılan pan/tilt ünitelerinin resimleri görülmektedir. 14

20 ġekil 1.11: Pan/tilt ünitesini oluģturan parçalar Hareketli kameraları oluģturan bölümlerden bir diğeri ise uzaktan kontrol ünitesidir. Bu kısımda sağa sola ve yukarı aģağıya belirli açılarda hareket etme yeteneğine sahip kameraları joistikli klavye yardımıyla hareket ettirip eğer kameranın özelliği mevcutsa görüntüyü yakınlaģtırıp uzaklaģtırarak isteğe bağlı güvenlik kontrolü yapılabilmektedir. Günümüzde joistikli klavye tek baģına kullanılmamakta genellikle kayıt cihazları ve monitörle birlikte tümleģik olarak kullanılmaktadır. Piyasada birçok değiģik özellikte ve modelde uzaktan kontrol üniteleri mevcuttur. AĢağıda böyle bir sistemin blok diyagramı verilmiģtir. ġekil 1.12: Basit bir pan/tilt uygulaması 15

21 ġekil 1.13: Joistikli klavye Hareketli kameralar dendiğinde bir bütün sistem algılanmalıdır. TümleĢik bir devre olduğu için tüm devre elemanlarının bağlantılarının nasıl yapılacağını bilmemiz gerekmektedir. Genellikle bu tip sistemlerin kullanım kılavuzlarında bağlantı Ģekilleri belirtilir. Örneğin aģağıdaki Ģekilde kamera ile pan/tilt ünitesi arasındaki kablo bağlantıları görülmektedir. ġekil 1.14: Bir pan/tilt ünitesine kameranın bağlanması 16

22 ġekil 1.15: Hareketli kameraların çevre birimleri 17

23 IP (Ġnternet Protocol) Kamera ġekil 1.16: IP kameralar IP (Ġnternet Protocol) ün Tanımı ve ÇeĢitleri Bir bilgisayar terimi olan IP nin görevi basitçe veri paketinin gitmesi gereken sisteme ulaģmasını sağlamaktır. Aynı zamanda bilgisayarların internet protokolü üzerinden çalıģmasını sağlayan tanımlamalardır. IP bunu ağa dahil her sisteme tekil bir adres vererek yapar. Ġnternete bağlı her bilgisayarın 32 bitten oluģan ve w.x.y.z formatında bir adresi vardır (Mesela gibi). Buna IP adresi denir. IP adresi; bir bilgisayara kullanıcı tarafından atanmıģ olan 32 bitlik bilgidir. Bu bilgi genelde rakamlardan oluģur. IP adresleri arası değerler alabilen 4 bölümden oluģur. Bu IP adresleri birbirlerinden nokta ile ayrılırlar ve her bir nokta ile ayrılmıģ bölüme oktet denir. Aslında bu dört bölümün her biri 8 bitlik bir sayıdır. Bilgisayarların ikili sayı sistemi ile, yani 1 ve 0 lar ile çalıģtığını tekrar hatırlayın. Ağ üzerinde her cihaz farklı bir IP adresine sahip olmak zorundadır. IP sistemi ile, donanım ve frame (çerçeve) tipi ne olursa olsun sistemler arasında veri aktarımı yapılabilir. IPV4 ve IPV6 olmak üzere iki çeģit IP adresi mevcuttur. Örneğin; IP adresi, dört oktetten oluģur ve her bir oktet 8 bit olarak (ondalık tabloya göre) hesaplanır. IP adresleri her zaman Ipv4 standartlarına göre 4 oktetten oluģmaktadır. IPV6 da bu değiģiktir. 18

24 AĢağıda çok basit indirgenmiģ bir IP paketinin Ģeklini görüyorsunuz. VERĠ TĠPĠ PAKET SAYISI ALICININ IP ADRESĠ GÖNDERENĠN IP ADRESĠ VERĠ IP adresleri Dinamik IP ve Statik IP olmak üzere ikiye ayrılırlar. Dinamik IP adresi, bilgisayarların bir IP ağına bağlandıkları esnada (login session) aldıkları, ağdan ayrıldıklarında bıraktıkları (log off) IP adresidir. Böylece, aynı IP adresi değiģik zamanlarda değiģik PC ler tarafından kullanılabilmektedir. Statik IP adresi ise belli bir süre için bir kullanıcıya tahsis edilen IP adresidir. Ağa bağlanmadan ya da ağdan ayrılmadan (Log In/Log Off) etkilenmez, yönlendirme (Routing) amacıyla kullanılabilir. Ağ (Web) Sayfasının Tanımı ve ÇeĢitleri WWW, Ağ (Web), ya da W3 (World Wide Web), yazı, resim, ses, film, animasyon gibi pek çok farklı yapıdaki verilere kompakt ve etkileģimli bir Ģekilde ulaģmamızı sağlayan bir çoklu hiper ortam sistemidir. Hiper ortam, bir dokümandan baģka bir dokümanın çağırılmasına olanak sağlar. Bu ortamdaki her veri, baģka bir veriyi çağırabilir (link). Link, aynı doküman içinde baģka bir yere olabildiği gibi, fiziksel olarak baģka bir yerde (internet üzerindeki herhangi bir makinede) de olabilir. Bütün bu farklı yapıdaki veriler uygun bir standart ile bir arada kullanılıp bir ağ listeleyicisinde (Web Browser) görüntülenebilir. Ağın diğer bir iģlevi de, öteki bazı internet servislerini kendi içerisinde barındırmasıdır. Ağ uygulamaları (web sayfaları), ağ listeleyicilerinde (browser, gezgin, tarayıcı) görüntülenir. Ağ sayfaları, baģka sayfalara ve değiģik türden verilere hiper linkler içermektedir. Buralara fare ile tıklayarak, baģka sayfalara, oradan da baģka sayfalara geçeriz. Bu aslında çok basit bir bilgiye ulaģım modelidir. Ağ sistemleri, kullanılan platformdan bağımsızdır. Sayfaların alındığı ağ servisleri de farklı bilgisayar platformlarında olabilir. Ağ listeleyicileri ve ağ servis sağlayıcı ortamlar hemen hemen tüm dünya da vardır ve global olarak kullanımları üstel bir Ģekilde artmaktadır. Ağ yapısının bu kadar çok kabul görmesinin bazı sebeplerini sıralamak gerekirse: HerĢeyden önce ağ, açık bir sistem. Platform, bilgisayar, iģletim sistemi vb. bağımlı değil. Ağ üzerinden pek çok bilgi kaynağına kolayca eriģilebilir. Ağ uygulamaları geliģtirmek ve bunları kullanıma sunmak çok kolay. Çoğu durumda, uzmanlık gerektirmiyor ve fazla bilgisi olmayan birisi bile ağ sayfaları tasarlayıp kullanıma sunabiliyor. Ağ ortamları artık son derece dinamik. Java ve ActiveX kullanarak, tamamen uyarlanabilir istemci (client) uygulamaları geliģtirmek mümkün. Java kullanarak, söz gelimi bir firma, ürün tanıtımları için, dinamik bir Ģekilde kendiliğinden oluģan uygulamalar oluģturabilir ve sayfa içerikleri kendiliğinden değiģebilir. Bir kullanıcı, isteğine bağlı bir Ģekilde, bağlandığı bir veri tabanından bilgileri istediği gibi farklı gruplarda isteyebilir (client side corporation). 19

25 Aranılan bilgilere, birtakım tarama mekânizmaları (search engines) sayesinde kolayca ulaģılabilir. Ağ sayfaları ağ istemcisinin (netscape, lynx, msie gibi), bir ağ servisine bağlandıktan sonra tek seferde transfer ettiği kompozit tüm verilerden oluģan html sayfasıdır. Bu sayfadaki bilgiler kompozittir, çünkü hem grafik/resim bilgileri, hem normal metin (text), hem ses, hem baģka merkezlere ve baģka dokümanlara linkler olabilir. Bu, o web servisinin bağlandığımızda gelen ilk sayfası ise, site (home page) olarak da adlandırılır. Siteler için dosya adı genellikle default. html ya da "index. html" olmaktadır. AĢağıdaki Ģekilde, bir web sitesi ve içindeki hiyerarģik hiperlink mimarisi görülmektedir. Burada, hiperlinkli her bir doküman, yukarıda tanımını yaptığımız veri yapılarından herhangi birisi olabilmektedir. ġekil 1.17: HiyerarĢik hiperlink mimarisi Web sayfaları statik web sayfaları ve dinamik web sayfaları olarak ikiye ayrılır. Statik web sayfa yapısı genelde bilgi vermeye yönelik sayfalarda kullanılır. Sayfa ziyaretçisi ile herhangi bir karģılıklı (interaktif) iletiģim yoktur. Dinamik sayfalara göre yapım maliyeti daha düģüktür. Güncellemek veya yapı değiģiklikleri dinamik sayfalara göre daha zordur; yüksek maliyet gerektirir. Sayfa ziyaretçilerine herhangi bir hizmet verilemez. 20

26 ġekil 1.18: Statik web sayfası Dinamik web sayfalarında ise bu tür sayfalar geneldeasp,.php,.jsp,.shtml gibi sunucu taraflı dil uzantılarından oluģur. Sayfa ziyaretçisi ile interaktif iletiģim vardır. Sayfa ziyaretçisine çeģitli hizmetler sunabilir. Site güncellemesi sizin tarafınızdan yapılabilir (örneğin: Fiyat listelerinin değiģtirilebilmesi, yeni sayfaların eklenmesi, online broģür hazırlama ve tek tuģla binlerce müģteriye gönderimi...). Web sayfalarınızda Ģirket amaçlarına uygun hizmetler verebilirsiniz. ġirket mamüllerini e-ticaret vasıtası ile satabilir, veya bayi ağınızı online çalıģır hâle getirebilirsiniz. IP Kameraların Özellikleri ġekil 1.19: Dinamik web sayfası IP kamera; tipik kameralarda bulunduğu gibi içerisinde lens, görüntü algılayıcı ve optik filtre bulunan ve IP (Internet Protocol) yardımıyla web server kullanarak networks üzerinden bağlantı kurularak gözetim amaçlı kullanılan kamera çeģididir. IP kameralar bir bölgenin veya odanın görüntüsünün internet üzerinden yayınlanmasını sağlar. Hatta bu sistem o kadar yaygınlaģmıģtır ki pencereden seyredilen görüntünün internet üzerinden yayınlanması amacıyla özel siteler bile kurulmuģtur. 21

27 ġekil 1.20: Günümüzde kullanılan IP kameralar Görüntü kalitesi herhangi bir kameranın en önemli özelliklerinden biridir. Gözetim ve izleme uygulamaları için en önemli özelliklerden biri olan görüntü kalitesi, canlı görüntülerin önem kazandığı uygulamalarda daha da ön plana çıkar. Networks kameralar için özel görüntü iģleme iģlemcileri geliģtirmek ve çok detaylı algoritmalar oluģturmak suretiyle, görüntü kalitesi mevcut fiyatlarla daha önce düģünülemiyecek kadar yüksek seviyelere ulaģmıģtır. Sayısal teknoloji ortak teknoloji olup analog çözümlerin yerini almaya baģladıkça, görüntü sıkıģtırma tekniği ve yüksek çözünürlük gibi alanlarda daha da yeni, geliģmiģ çözümler yer alacak, fakat mükemmellik ve baģarı, tartıģmasız, ilk görüntü bilgisinin nasıl elde edilip iģlenileceğine bağlı olacaktır. IP kameralar tek baģlarına kullanılmaz. TümleĢik bir sistem olarak kullanılır. IP kamera normal bir kameranın özelliklerini taģıdığından gerektiğinde sabit bir kamera Ģeklinde de kullanılabilir. Ancak fiyat farklılıkları çok fazla olduğundan bu tavsiye edilmez. Basit bir IP kamera sisteminde; yeteri kadar networks kamera, bilgisayar ve anahtar (switch) gerekmektedir. Eğer bu görüntü internet üzerinden yayınlanacak ise tabiki bir internet modem ve servis sağlayıcı bu sisteme eklenecektir. Ġhtiyaca göre bu sistemin özellikleri artacak ya da azalacaktır. Bunların yanında mutlaka kullanılacak sistemi kontrol eden ve sunucu ve alıcı bilgisayarlara ayrı ayrı kurulacak bir bilgisayar programına gereksinim vardır. 22

28 ġekil 1.21: Bir IP kamera uygulaması Yukarıdaki Ģekilde bir IP kamera sistemi tüm elemanları ile birlikte gösterilmiģtir. AĢağıdaki Ģekilde ise yukarıda belirtilen sisteme ait basit bir blok diyagram görülmektedir. ġekil 1.22: IP kamera uygulamasına ait blok diyagram 23

29 Görüldüğü gibi dört IP kamera, bilgisayar ve anahtarlama (swicth) elemanından oluģmuģ bu sistemde tüm kameraların ayrı IP numarası vardır. Bu sayede hangi kameradan bilgi geldiği belirlenir ve gerektiğinde denetleyici bu numaralara göre yapılır. ġekil 1.23: IP kamera sistemi Ġkinci Ģekilde ise biraz daha geliģmiģ bir yapı mevcuttur. Burada IP kameralardan 3 ayrı yöntem ile bilgi iletimi mevcuttur. Bunlar bilinen klasik cat5/6 kablo ile iletim, fiber optik kablo ile iletim ve RF sinyalleri ile iletimdir. Bu sistemler ortada bir anahtar (switch) ya da yönlendirici (router) tarafından birleģtirilip kontrol ve arģivleme kısmına iletilmekte ve buradan gerekli izlenim gerçekleģmektedir. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi bu sistemler ile birlikte mutlaka kullanılması gereken, sistem elemanları ile kullanıcı arasında bir ara birim olan bilgisayar yazılımı bulunmalıdır. Bu programlar kullanılan kayıt kartlarına göre birçok değiģik özellikte bulunmaktadır ve alınan sistemle birlikte kurulum ve kullanım için gerekli bilgiler verilmektedir. AĢağıdaki Ģekilde, herhangi bir programın arayüzü görülmektedir. Bu Ģekilden bir IP kamera kontrol konsolundan ne gibi özelliklerin olabileceğini görebilirsiniz. 24

30 ġekil 1.24: IP kamera kontrol konsolu 25

31 1.3. Kamera Lensleri Lensler bir CCTV sistemin tasarımında önemli bir rol oynamaktadır. Lenslerin temel iģlevi bir alandan yansıyan ıģığı toplamak ve kameranın görüntüleyici ünitesinde net, berrak bir görüntü odaklamaktır. Genellikle, bir lensten geçen ıģık ne kadar fazlaysa resim kalitesi de o kadar yüksek olmaktadır. Lensler kullanılacakları kameraların ve çevrenin özelliklerine göre seçilir. Lenslerin formatları 1/3, 1/2, 2/3 veya 1 olabilir. Bir lensin bir kamerada kullanılabilmesi için formatının kameraya eģit veya büyük olması gerekir. 1/2 formatındaki bir lens, 1/2 ve 1/3 bir kamerada kullanılabilir, ama 1/3 formatındaki bir lens sadece 1/3 bir kamerada kullanılabilir. Lensler bağlantı Ģekline göre C-MOUNT, CS-MOUNT Ģeklinde adlandırılır. Lens seçimi özelikle çok önemlidir, çünkü görüntüleyicide oluģacak olan resmin boyutunu, Ģeklini ve netliğini doğrudan etkilemektedir. Alana olan mesafe, odak uzaklığı, arzulanan görüģ alanı, ıģıklandırma ve format gibi faktörlerde kamera görüntüleyicisi üzerindeki görüntünün boyutunu ve netliğini etkilemektedir. Lenslerde görüģ alanı önemlidir. GörüĢ alanı belirli bir lens tarafından oluģturulan resim boyutu (en ve boy), kamera görüntüleyici boyutu ve nesneye olan mesafenin bileģimidir. Eğer, görüģ alanı uygun değilse görüģ alanını artırmak ve azaltmak için farklı bir lens (örneğin geniģ açılı lens, tele, vb.) kullanmanız gerekebilir. Ġstenilen bir görüģ alanı oluģturmak için gerekli olan uygun görüntüleyici boyutu, lens ve mesafe bileģimlerini hesaplamakta kullanılan tablolar mevcuttur. AĢağıdaki Ģekil görüģ alanı ve lens seçiminin önemini anlatmaktadır. Ġncelendiğinde ilk resimde uzaktan gelen kiģinin tanınmadığı, sadece birisinin geldiği görülür. Ġkinci resimde ise eģkalin tanımlanabildiği ancak yüzünün belirlenemediği görülmektedir. Son resimde ise artık kiģinin yüzünün tam olarak belirlendiği görülmektedir. ġekil 1.25:GörüĢ alanı ve lens seçimi Bir merceğin ıģık toplama kapasitesi lens açılıģı (apertürü) ile odak uzaklığı arasındaki iliģkiye bağlıdır. f simgesiyle gösterilen ve genel olarak "F- Stop" adıyla bilinen bu iliģki lenslerin kenarında ya da önünde basılıdır. F- stop sayısı ne kadar düģükse azami lens açılıģı ve merceğin kamera görüntüleyicisine ıģık geçirme yeteneği o kadar büyüktür. Örneğin, f/ 1.2 F-sayısı seviyesinde bir lens f/ 4.0 seviyesindeki bir lensten çok daha fazla ıģık geçirir. F- sayısı düģük olan lens, hızlı bir lens olarak adlandırılır. 26

32 Uygun lens seçimi yaparken göz önünde tutulması gereken bir diğer husus da alan derinliğidir. Alan derinliği cismin önünde ve arkasındaki odak alanıdır. Yani, bir cisim üzerinde odaklandığınızda cismin önünde ve arkasındaki belirli bir alanda, cismin kendisi kadar net görünmese de, odak içinde olacaktır. Alan derinliği, lens uzunluğuna, lens açısına ve kamera ile cisim arasındaki mesafeye göre artar ya da azalır. Satın alma ve planlamada karar verilirken bu faktörler göz önüne alınmalıdır. Zira alan derinliği görüntü kalitesini etkileyebilir (ve cismin tanınmasına ve yakalanmasına engel olabilir). Eğer, alan derinliği önemliyse yapay ıģıklandırmayı artırmak ya da telefoto lensler yerine normal lensleri haiz kameralar tesis etmek gibi seçenekleri de araģtırabilirsiniz. Lens seçiminin diğer bir ölçütü de montaj (mount) tipidir. Lensler montaj tipine göre, ikiye ayrılırlar: C-montajlı lensler CS- montajlı lensler olarak ikiye ayrılırlar. C- montajlı bir lens, C montajlı bir kamerada veya CS montajlı bir kameraya 5 mm lik adaptör ring takılarak kullanılabilir. CS montajlı bir lens CS montajlı bir kamerada kullanılır. Fakat C montajlı bir kamerada kullanılamaz. Son yıllarda üretilen tüm kameralar hem C montajlı hem de CS montajlı lens takılabilecek Ģekilde üretilmektedir. Lensin odak uzaklığı, gördüğü alanın geniģliğini belirler. Odak uzaklığı arttıkça lensin görüģ açısı daralır. Birimi milimetre olarak verilir. Odak uzaklığına göre lensler, Ģöyledir: Sabit odak uzaklıklı lensler DeğiĢken odak uzaklıklı (varifocal) lensler, (3.5-8mm arasında mm arasında gibi) Zumu el ile yapılan lensler, odak uzaklıkları geniģ bir aralıkta değiģebilir. (6-36mm, 6:1 gibi) Zumu motorlu lensler (zumu el ile yapılan lenslerle prensipte aynıdır ama odak uzaklığını değiģtirmek için lensin içindeki motor kullanılır.) Sabit odaklı bir lens sabit odak uzaklığına, sahiptir, değiģken odaklı bir lens ise odak uzaklığını değiģtirebilir. Odak uzaklığı merceğin optik merkezinden merceğin arkasında bulunan bir odak noktasına olan uzaklıktır. Bu uzaklık lens üzerinde (milimetre cinsinden) yazılıdır ve lens tarafından oluģturulan görüģ alanını ifade eder. Sabit odaklı lenslerin geniģ, orta ve dar görüģ alanı bulunan tipleri mevcuttur. "Normal" odak uzunluğuna sahip bir lens insan gözü tarafından oluģturulan görüģ alanını yakınlaģtıran bir resim üretir. GeniĢ açılı bir lens kısa bir odak uzaklığına sahiptir, bir telefoto lens ise uzun bir odak uzaklığına sahiptir. Belirli bir görüģ alanı için sabit bir lens seçerken görüģ alanını değiģtirmek istediğinizde merceği değiģtirmeniz gerekeceğini akılda tutmalısınız. Hem geniģ sahneler hem de yakın çekimler gerekli olduğunda en iyi seçim bir değiģken odaklı ya da zum lenstir. Bir zum lens odak uzaklığını geniģ açıdan telefotoya 27

33 değiģtiren ama bu arada odağı kameranın görüntüleyicisi üzerinde tutan lens unsurlarının bir bileģimidir. Bu sayede, görüģ açısını tek bir lensle geniģ, orta ve dar açılar arasında Odak uzaklığı lensler için en önemli parametredir. Bir objenin tamamın görüntüsünün değiģtirmeniz mümkün olur. OluĢturulacağı yer CCD dir. Odak uzaklığını bir objenin geniģlik ve yüksekliğine göre ayarlarız/hesaplarız. Nesnenin geniģlik olarak odak uzaklığı = Nesnenin kameradan uzaklığı * CCD geniģliği / (Nesnenin geniģliği + CCD geniģliği) Nesnenin yükseklik odak uzaklığı = Nesnenin kameradan uzaklığı* CCD yüksekliği / (Nesnenin yüksekliği + CCD yüksekliği) ġekil 1.26: GörüĢ alanı ve lens seçimi Farklı uygulamalar için aģağıda verilen tabloyu inceleyiniz. 28

34 Kamera ile Barkod Tanıma Objenin GeniĢliği=30mm ÇalıĢma Uzaklığı=300mm CCD Format =1/4" (CCD GeniĢliği 3.2mm) Odak Uzaklığı (Focal Length)= 300x3.2/(30+3.2) =28.9 mm Plaka Tanıma Sistemi Objenin GeniĢliği=600 mm ÇalıĢma Uzaklığı= mm CCD Format =1/4" (CCD GeniĢliği 3.2 mm) Odak Uzaklığı (Focal Length)= 1000x3.2/( ) =53 mm Kamera ile Meyve Tasnifi Objenin GeniĢliği=200mm ÇalıĢma Uzaklığı=1000mm CCD Format =1/3" (CCD GeniĢliği 3.6mm) Odak Uzaklığı (Focal Length)= 1000x3.6/( ) =17.7 mm Göz Tanıma Sistemi Objenin GeniĢliği=50 mm ÇalıĢma Uzaklığı=350 mm CCD Format =1/2" (CCD GeniĢliği 6.4 mm) Odak Uzaklığı (Focal Length)= 350x6.4/(50+6.4) =39.7 mm 29

35 Aynı Ģekilde ortamdaki ıģık Ģartlarına göre lensin iris kontrolü önem kazanır. Ġnsan gözünde iris ortamdaki ıģık miktarı arttıkça göze gelen ıģığı normal seviyede tutmak için kısılır, azaldıkça daha fazla ıģık almak için açılır. Lenslerdeki irisin çalıģma prensibi de aynıdır. Lensler iris kontrollerine göre dört çeģittir: Sabit iris lensler Manuel iris lensler Motorlu iris zum lensler Otomatik iris lensler (Görüntü sürücü (Video drive) veya DC sürücü (drive)) Sabit iris lensler genellikle ortamdaki ıģık miktarının değiģmediği yerlerde kullanılır. Sabit ayarlı geldiğinden herhangi bir değiģiklik yapılmadan doğrudan kameraya bağlanır. Bu tür lenslerin kullanımında deneme yanılma yolu ile en net görüntünün alındığı lens seçilir. Ancak herhangi bir ıģık değiģiminde bu tür lenslerde görüntü alımı kalitesi çok düģer. ġekil 1.27: Sabit iris lens Manuel iris lenslerin sabit iris lenslerden tek farkı kameraya yerleģtirilirken bir ayar yapılmasına izin vermesidir. El ile ortamın ıģık seviyesine en yakın nokta seçilerek en net görüntü elde edilir. Böylece sabit iris lenslerin net görüntü alamayacağı ara ıģık değerlerinde net bir görüntü elde edilmiģ olur. Ancak ıģık seviyesindeki değiģmede yine görüntü kalitesi düģecektir. ġekil 1.28: Manuel iris lens Otomatik iris lensler kameraya gelen ıģığı otomatik olarak ayarlayan lenstir. Lensin içinde ufak bir motor ve kuvvetlendirici bulunur (video drive) ve kameradan gelen bir 30

36 kontrol iģareti yardımı ile resim-görüntü iģaretinin seviyesini sabit bir değerde (Vp-p) tutmaya çalıģır. Lensin üzerinde, "tepe (peak)" ve "ortalama (average)" olarak değiģen ıģık Ģartlarına göre kullanmak için iki el ile yapılan (manuel) kontrol birimi bulunur. Otomatik iris lensler kameraların üzerinde bulunan otomatik iris konnektör giriģlerine bağlanırlar. Görüntü sürücü (video drive) lenslerde 3 kablo (VCC, iris video, GND) bulunur. Lens üzerinde seviye (level) ve ALC ayarları bulunur. ALC; otomatik irisli lenslerde peak/average kontrolü olarak da bilinir. Bu ayar "peak" yapılırsa ekrandaki parlak bölgeler daha detaylı, "average" yapılırsa da karanlıkta kalmıģ bölgeler daha detaylı görülür. Montajı yapılacak kameraların bulunduğu bölgelerdeki ıģık yoğunluğunun gün içerisinde çok farklılıklar göstermesi durumunda (örneğin, sabahları güneģ ıģığını karģıdan alan kameralar veya akģamları aydınlatmalardan gelen ıģıklardan etkilenen kameralar) otomatik iris lens kullanılması gerekir. Kameralarda kullanılacak lenslerin bu özelliklere sahip olmaması durumunda, izlenen bölgelerdeki ıģık değiģimlerinde izleme yapılmasının zorlaģması, ıģığın lense direkt olarak gelmesi durumunda görüntünün tamamen kaybolması gibi problemlerin söz konusu olabileceğini unutmayınız. ġekil 1.29: Otomatik iris lens Motorlu iris zum lensler genellikle çok profosyenel güvenlik uygulamalarında kullanılırlar. Burada motor vasıtasıyla odak uzaklığını değiģtirerek görüntüyü hem büyütür hem de yeni boyutuna göre en uygun ıģık kontrolü otomatik olarak yapılmıģ olur. Motorlu iris zum lenslerin en önemli dezavantajları ağırlığı, ebatları ve fiyatlarının yüksek olmasıdır. ġekil 1.30: Motorlu zum lens Lens seçimi özelikle çok önemlidir, çünkü görüntüleyicide oluģacak olan resmin boyutunu, Ģeklini ve netliğini doğrudan etkilemektedir. Alana olan mesafe, odak uzaklığı, 31

37 arzulanan görüģ alanı, ıģıklandırma ve format gibi faktörlerde kamera görüntüleyicisi üzerindeki görüntünün boyutunu ve netliğini etkilemektedir 1.4. CCTV Sistemlerinde Görüntü Ġletim Teknikleri Ġletim aracının iģlevi görüntü sinyalini kameradan monitöre taģımaktır. Günümüzde pek çok görüntü iletim yöntemi mevcuttur. Her teknolojinin kendi avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Uygulamalardaki değiģen ihtiyaçlara göre aynı CCTV sisteminde kullanılabilen değiģik görüntü iletim teknolojileri bulmak mümkündür. Ġletim aracının seçimi, mesafe, ortam, maliyet ve tesis yerleģimi gibi faktörlere bağlıdır. Bunlara ilaveten, hemen hemen tüm iletim yöntemleri değiģik biçimlerde oluģan etkilerden (enterferans) ya da kayıplardan zarar görürler. Ġyi tasarımın özü bu etkileri en aza indirgemektir. Günümüzde uygulanmakta olan görüntü iletim araçlarından bazıları arasında, koaksiyel kablo, fiber optik, telefon hatları, mikrodalga, kızıl ötesi ıģın ve radyo frekansı sayılabilir. Kapalı devre televizyon (closed circuit TV-CCTV) diye adlandırılan güvenlik kamera sistemi, özel kablolara ihtiyaç duymaktadır. Her ne kadar, bir koaksiyel kablo ve yanında da 3-4 adet kablo çekilebilinirse de bunun estetik ve ekonomik olmadığı ortadadır. Bütün bu ihtiyaçların bir kablo kılıfı altında toplanması neticesinde bu kablolar CCTV kablosu adını almıģtır. Bir koaksiyel kablo, kamera ile monitör arasında sürekli bir fiziki bağlantı - ya da kapalı devre- sağlayan bir kablodur. Bu kablo yakındaki herhangi bir elektronik cihaz ya da elektrik kablolarından gelebilecek olan etkileri (enterferansı) en aza indirmek için kaplanmıģtır. ġekil 1.31: Bir koaksiyel kablonun iç yapısı Resim sinyaline baģka bir sinyalin karıģmaması için canlı ucun korunması gerekir. Koaksiyel tip kablolar resim sinyali taģımada idealdir. Koaksiyel kabloların ortasında kalın bir tel Ģeklinde veya çok telli bir kablo bulunur. Bu telin etrafı kalın plastik izolasyon ile 32

38 kaplıdır. Plastiğin dıģında ise birbirine saç örgüsü gibi sarılmıģ bakır tel bulunur. Bu tel bütün gövdeye sarılmıģ Ģekildedir. Bu saç örgüsü modeli, kablonun kırılmaması, küçük ölçülerdeki ezilmelerde bile sinyalin taģınabilmesi içindir. Ayrıca en fazla elektron iletiģimini sağlar. ġekil 1.32: BNC konnektörleri Bu tip kabloların uçlarında ise BNC konnektörü adı verilen bir uç bulunur. Bu adaptörün özelliği en iyi iletimi sağlaması, sağlamlığı ve takıldığı yerden çıkmamasıdır. Birbirine geçirilen ve çoğaltılan birçok modeli üretilmiģtir. CCTV sistemlerinde kullanıldığı bazı yerler, Ģunlardır: Kamera monitör Resim kayıt cihazı monitör Resim kayıt cihazı - resim kayıt cihazı Monitör monitör Kamera video BNC kablosu - BNC kablosu ( sinyal çoğaltma ) ġekil 1.33: BNC konnektörü takılmıģ çoklu (multi) kablolar Güç ve pan/tilt motorlarının hareketleri gibi değiģik uygulamalarda da ilave kablo çekimi gerekmektedir. Bu ek maliyet ve iģçilik çıkardığından günümüzde artık CCTV 33

39 sistemlerinde CCTV kablosu adı verilen ve ihtiyaca göre özellikleri artan kablolar kullanılmaktadır. Bu kabloların içinde bir adet 75 ohm'luk düģük kayıplı koaksiyel kablo ve gerekli sayıda 0,22 veya 0,50 mm² kesitli damarlar mevcuttur. Ġsteğe bağlı olarak, Alüminyum folyo ekran ve topraklama teli de ilave edilmektedir. Piyasada standart olarak: 1 koaksiyel + 1 adet 0,50 mm² kırmızı damar + 3 veya 4 adet 0,22 mm² damar bulunan kablolar mevcuttur. Bu kablolarda topraklama teli ve alüminyum folyo ekranlama vardır. Ġlave olarak, özel gereksinim duyduğunuz sayıda kontrol damarı eklenebilmektedir. ġekil 1.34: CCTV kabloları Diğer yöntem olan fiber optik kablo teknolojisi günümüzde hızla geliģmektedir. Fiber optik teknolojisi elektronik görüntü sinyallerini darbeli, ya da lazer ıģığa dönüģtürür ve onu cam çubuğun (fiber optik kablonun) bir ucuna iletir. Öteki uçta bir alıcı darbeli ıģığı tekrar, monitörde görüntülenebilecek bir elektronik sinyale dönüģtürür. Ġletim nakil hattındaki su ya da aynı hattan iletilen yüksek gerilim gibi herhangi bir harici etkiden (enterferansdan) etkilenmez. Fiber optik kablolar geniģ bir sinyal kapasitesine (bant geniģliğine) sahiptir ve kopuk bir fiber kablodan kıvılcım çıkma ihtimali yoktur. Bu nedenle, en yanabilir ortamlarda bile tesiste yangın çıkma tehlikesi mevcut değildir. Fiber optik uzun mesafelerde geniģ iletimler için ekonomiktir. 34

40 ġekil 1.35: Fiber optik kablolar Görüntüyü uzun mesafelere internet ortamından iletmek istediğimizde genelde telefon hattını kullanırız. Bir telefon hattı görüntüyü sinyal iletimi olmaksızın bir kilometreye kadar varan mesafelere iletebilen standart bir kablo çiftidir. Bu tahsis edilmiģ hat, verici (kamera) ile alıcıyı (monitör) birbirine bağlar. Özel iletim ve alıcı cihazların kullanımı ile görüntü sinyallerinin iletimi için standart telefon hatlarının kullanımı mümkün olmaktadır. ġekil 1.36: Tek damarlı telefon kabloları Mikrodalga, yerinde olduğu takdirde, siyah beyaz ya da renkli resim görüntülerinin aktarılması için çok etkili ve düģük maliyetli bir yöntem olabilir. Mikrodalga resim ve veri sinyallerini yüksek radyo frekans sinyallerine dönüģtürür ve bunları bir noktadan ötekine hava boģluğu ve uzay aracılığıyla iletir. Daha sonra bir alıcı bunları yeniden resim ve veri sinyallerine dönüģtürür ve görüntüyü monitöre yansıtır. Bir görüģ hattı üzerinde iyi kalitede bir iletim elde edilebilir. Mikrodalga teknolojisi resim-görüntü iletimi için geniģ çaplı bir dalga boyu sağlamaktadır, ne var ki çevre koģullarından etkilenebilir. Kamera ile monitör yerleģimleri arasında kablo bağlantısı kurulamadığı ya da bunun çok pahalı olduğu durumlarda pratik bir tercih olabilir. Mikrodalga iletimi FCC tarafından düzenlenir ve bunun 35

41 için ruhsat alınması gerekmektedir. Mikrodalga ile iletiģim aģağıda görülen elemanlarla gerçekleģir. ġekil 1.37: Mikrodalga iletim Fazla kullanılmasa da kızıl ötesi lazer teknolojisi, uygulamada mikrodalga teknolojisine benzer olmakla birlikte aynı geniģlikte dalga boyu imkânı sağlamamaktadır. Bir kızıl ötesi lazer ıģını resim sinyalini çok uzakta olmayan alana iletir. Verici dar görüģ alanı hedefini sürdürebilmek için iyi yerleģtirilmeli ve korumalı olmalıdır. Mikrodalga teknolojisinde olduğu gibi kızıl ötesi lazer iletiminin performansı da çevre koģullarından etkilenir. Ancak mikrodalgadan farklı olarak bunun için herhangi bir ruhsat alınması gerekmemektedir Kameralarda Muhafaza Üniteleri ve Montaj Ayakları CCTV kameralarının kullanımında bazı çevre elemanlarına ihtiyaç vardır. Bu çevre elamanları kameranın bağlanacağa yere ortama ve hava koģullarına göre farklılıklar gösterebilir. ġekil 1.38: Kamera kullanımı için gerekli çevre elemanları 36

42 CCTV kameraları dıģ etkenlerden korunmak için mutlaka bir muhafaza içerisine almak gerekir. Bu elamanlara kamera muhafaza üniteleri denir. Kamera muhafazası, içine güvenlik kamerasının monte edildiği, kamerayı toz, rutubet, nem, su, aģırı sıcak ve aģırı soğuktan ve insan müdahâlelerinden koruyan, genellikle alüminyum ve benzeri metal malzemeden üretilen, önünde cam pencere, arkasında kamera kablosu ve besleme kablosu giriģ delikleri bulunan özel bir kutudur. CCTV kamera muhafazaları, dahili kamera muhafazaları ve harici kamera muhafazaları olmak üzere iki ana grupta ele alınır. ġekil 1.39: Kamera muhafaza üniteleri Ġç mekânlarda kullanılan muhafazalarda herhangi bir aksesuar bulunmayabilir. DıĢ mekânlarda kullanılan muhafazalarda ise güneģ ıģıklarına karģı güneģ siperliği (sun shield) soğutucu-ısıtıcı fan bulunabilir. Muhafazaların hangi ortamda kullanılacağı koruma sınıfı (index of protection-ip) denen Ģartlara bağlıdır. Örneğin; IP65 korumasına sahip bir muhafazanın içine hiçbir Ģekilde toz girmez ve sert yağmur karģısında içine su sızdırmaz. Kamera muhafaza üniteleri aģağıdaki Ģekillerde üretilir: Standart kamera muhafazaları Isıtıcılı kamera muhafazası Isıtıcılı ve fanlı kamera muhafazası Muhafaza seçiminde kullanılacak ortama uygun muhafaza seçilmelidir. Ortamın toz, nem, güneģ ıģığı durumu, sıcaklık Ģartları göz önüne alınarak kamera muhafazası seçilmesine dikkat edilmesi gerekir. AĢağıdaki Ģekilde profesyonel bir kamera muhafazasının açık Ģekli görülmektedir. 37

43 ġekil 1.40: Kamera muhafaza ünitesinden bir görünüģ Kamera muhafaza montajında bazı dikkat edilecek konular vardır. Bunlar: Atmosfer Ģartları göz önüne alınarak, rüzgar gücü etkisi dikkate alınıp muhafaza ayağı ve muhafaza montajı fiziksel mukavemet sağlamalıdır. Kamera lensine doğrudan güneģ ıģığı gelmemesi için en az 15 derece açıyla aģağıya bakmalıdır. Kablo giriģ delikleri toz, nem, su giriģine izin vermeyecek Ģekilde izole edilmelidir. Kullanılacak ortama uygun kamera muhafazası seçilmelidir. Nem ve yağmur etkisinin ağır bastığı yerlerde özellikle alüminyum kamera muhafazası tercih edilmelidir. Kamera muhafaza ünitelerinden baģka kameraları bulunacakları ortama yerleģtirmemize ve orada sağlıklı bir biçimde durmasına yarayacak diğer çevre birimimiz ise kamera montaj ayaklarıdır. Kamera montaj ayakları kameraların, tarama ünitelerinin ve muhafazaların duvara ya da tavana montajları için özel olarak üretilirler. Bu ayaklar (tarama ünitesi ayağı hariç) tümü monte edilecek kameranın istenilen görüģ pozisyonuna ayarlanmasını sağlayacak, hareketli mafsallara sahiptirler ve birçok çeģitte ve Ģekilde olabilirler. AĢağıdaki Ģekilde günümüzde kullanılan kamera ayaklarına örnekler verilmiģtir. 38

44 ġekil 1.41: Kamera ayakları 39

45 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ ĠĢlem Basamakları Kapalı devre kamera sistemleri uygulamasını yapacağınız alan için uygun kamerayı seçiniz. Seçilen kameraya uygun lensi seçiniz. Kameranın bağlantısını yapınız. Kullanılacak donanımın tekniği hakkında ayrıntılı bilgiye sahip olunuz. Fiziki Ģartların kablolu sisteme mi kablosuz sisteme mi uygun olduğuna karar veriniz. Pan/tilt sisteminin bağlantısını yapınız. Joistikli klavyenin bağlantısını yapınız. IP kameraların çevre birimlerine bağlantısını yapınız. Kamera muhafaza ünitelerini tespit ediniz. Öneriler Kamera seçimini yaparken ortamın fiziki Ģartlarını, bilgi iletim yöntemlerini, izlenecek alanı mutlaka göz önüne alınız. Lens seçerken uygulama faaliyetine göre farklılıklar gösterebileceğini unutmayınız. Kameranın bağlantısını yaparken kameraya göre kataloglardan faydalanınız. Çok fazla duvar ya da engel varsa kablosuz iletim yöntemini tercih etmeyiniz. Pan/tilt sistemlerinde görülmek istenen açıları belirleyerek uygun motor seçiniz. Her IP kamera için ayrı bir IP numarası vermeyi unutmayınız. Her sisteme ve fiziki Ģartlara göre farklılıklar göstereceğinden ortamı ve mekânı görmeden seçiminizi yapmayınız. 40

46 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları cevaplayarak faaliyette kazandığınız bilgi ve becerileri ölçünüz. AĢağıdaki sorularında doğru olan Ģıkları iģaretleyerek değerlendiriniz. 1. AĢağıdakilerden hangisi bir kamera çeģidi değildir? A) Dome kamera B) Sabit kamera C) Zum kamera D) IP kamera 2. Bir görüntü sisteminde uygun kamera ve lens seçimi sırasında aģağıdaki hususlardan hangisi dikkate alınmamalıdır? A) Lens B) Maliyet C) Marka D) IĢık miktarı 3. AĢağıdakilerden hangisi CCD lerin iģlevinden birisi değildir? A) IĢığı elektron Ģarjına çevirmek B) ġarjı geçici bir süre için depolamak C) ġarjı transfer etmek D) Transferi bitirmek 4. AĢağıdakilerden hangisi CCD teknolojisinin dezavantajı değildir? A) DüĢük arka plan gürültüsü B) Daha pahalı üretim C) IP kameralara uyumu D) Parlak ıģık izi 5. AĢağıdakilerden hangisi dome kameraların avantajlarından biri değildir? A) Caydırıcılık B) Ekonomi C) Estetik görünüm D) Piyasada çok bulunması 6. AĢağıdakilerden hangisi lenslerin iris kontrollerinden birisi değildir? A) Manuel iris lensler B) Motorlu irisli zum lensler C) Otomatik iris lensler D) CCD iris lensler 41

47 AĢağıdaki soruların cevaplarını doğru veya yanlıģ olarak değerlendiriniz. 7. (.) Siyah/beyaz kameralar, ıģığı az ortamlarda renkli kameralara oranla daha iyi sonuçlar vermez. 8. (.) Kapalı devre kamera sistemlerinde kullanılan sabit kameraların görüģ açılarının yeterli olmadığı, geniģ alanlarda dome kameralar kullanılır. 9. (.) Auta dome kameralar, pan-tilt kameralara göre daha yavaģtır. 10. (.)Drop ceiling mount asma tavana gömme montaj anlamına gelir. 11. (.)Pan/tilt sistemler kameraya hem yatay hem de dikey hareket vermek için kullanılır. 12. (.)Bir bilgisayar terimi olan IP in görevi basitçe veri paketinin gitmesi gereken sisteme ulaģmasını sağlamaktır. 13. (.)IP adresleri arası değerler alabilecek 3 bölümden oluģur. 14. (.)Web sayfaları statik web sayfaları ve dinamik web sayfaları olarak ikiye ayrılır. 15. (.)IP kameralar tek baģlarına kullanılmaz. TümleĢik bir sistem olarak kullanılır. 16. (.)IP sistemler ile birlikte mutlaka kullanılması gereken, sistem elemanları ile kullanıcı arasında bir ara birim olan bilgisayar yazılımı bulunmalıdır. 17. (.)Bir lensin bir kamerada kullanılabilmesi için formatının kameraya eģit veya küçük olması gerekir. 18. (.)GörüĢ alanı belirli bir lens tarafından oluģturulan resim boyutu, kamera görüntüleyici boyutu ve nesneye olan mesafenin bileģimidir. 19. (.)Bir merceğin ıģık toplama kapasitesi lens açılıģı ile lens çeģidi arasındaki iliģkiye bağlıdır. 20. (.)Otomatik iris lensler kameraya gelen ıģığı otomatik olarak ayarlayan lenstir. 21. (.)Resim sinyaline baģka bir sinyalin karıģmaması için canlı ucun korunmasına gerek yoktur. 22. (.)Fiber optik teknolojisi elektronik görüntü sinyallerini darbeli, ya da lazer ıģığa dönüģtürür. 23. (.)CCTV kamera muhafazaları, dahili kamera muhafazaları ve harici kamera muhafazaları olmak üzere iki ana grupta ele alınır. 42

48 DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karģılaģtırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaģadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz. 43

49 KONTROL LĠSTESĠ AĢağıda listelenen davranıģların her birinin arkadaģınız tarafından yapılıp yapılmadığını gözlemleyiniz. Eğer yapıldıysa evet kutucuğunun hizasına X iģareti koyunuz. Yapılmadıysa hayır kutucuğunun hizasına X iģareti koyunuz. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Sistem için araç, gereç ve ekipman ihtiyacını belirlediniz mi? 2. ÇalıĢma sahasında teknik verileri topladınız mı? 3. Fiziki Ģartlara göre sistemin kablolu ya da kablosuz olmasına karar verdiniz mi? 4. Sisteminize uygun kamerayı seçebildiniz mi? 5. Kameranın bağlantılarını yapabildiniz mi? 6. Uygun kamera lensini seçebildiniz mi? 7. Kameraya uygun muhafaza ünitesi seçip kamerayı içine yerleģtirebildiniz mi? 8. Mesleğe uygun kıyafet giydiniz mi? 9. ÇalıĢma alanını ve aletleri tertipli-düzenli kullandınız mı? 10. Sistemin montaj alanının temizlik-düzenine dikkat ettiniz mi? 11. Zamanı iyi kullandınız mı? DÜġÜNCELER DEĞERLENDĠRME Yaptığınız değerlendirme sonunda hayır Ģeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi araģtırarak ya da öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz. Cevaplarınızın tamamı evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz. 44

50 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 2 AMAÇ ÖĞRENME FAALĠYETĠ 2 Her türlü binada kapalı devre kamera kontrol sistemi tesisatlarında kullanılan kameralardan gelen sinyalin iģlenmesi ve görüntülenmesi için gerekli tüm çevre elemanlarının çeģitlerini öğrenecek ve bu elamanları kullanabilme yeterliği kazanacaksınız. ARAġTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araģtırmalar Ģunlar olmalıdır: Güvenlik sektöründe kullanılan devre elamanları nelerdir. Bu elamanlar sisteme ne gibi özellikler getirmektedir? Günlük hayatta kullandığımız televizyon ile monitör arasında ne gibi farklılıklar vardır? Herhangi bir dijital bilgiyi kaydetmek istediğimizde ne gibi elemanlar kullanabiliriz? AraĢtırma iģlemleri için internet ortamında araģtırma yapmanız ve güvenlik kameralarının satıldığı mağazaları gezmeniz gerekmektedir. Ayrıca kapalı devre kamera kontrol sistemleri tesisat ve montajı yapan kiģiler ve elektrik projeleri çizen mühendislik firmalarından ön bilgi edinip sınıfta tartıģınız. 2. CCTV SĠSTEMLERĠNDE KULLANILAN DĠĞER ELEMANLAR 2.1. Monitör Monitörler kameranın üzerinde oluģan görüntünün resim sinyaline çevrildikten sonra, çeģitli ekipmanlardan geçerek ekran üzerinde görülmesini sağlayan elemanlardır. CCTV monitörler televizyonlara benzer, farkı tüner katının olmamasıdır. Sisteme ve ihtiyaca göre siyah-beyaz ve renkli olabilir, ekran büyüklükleri değiģebilir ( 9 /12 / 14 / 17 / 21 / 25 inch vs. olabilir ). Sistemde kullanılan ekipmanlara göre monitör seçimi önem kazanır. Sistemde birden fazla kamera varsa ekranı bölmek için dörde bölücü (quad) veya çoklayıcı (multiplexer) kullanılır, bu durumda ekran boyunun büyütülmesi gereklidir. 45

51 ġekil 2.1: Bir güvenlik monitörünün basit olarak gösterimi Tam ekran izlemek için 9 veya 12 monitör yeterliyken quad ekran için 14 veya 15, 9 lu ve 16'lı ekran formatları için 17 veya 21 monitör kullanmak gereklidir. Monitörlerde sonlandırma hataları, topraklama hataları veya monitörlerin yerlerinin ve boyutlarının yanlıģ seçilmesi yapılan en genel hatalardır. ġekil 2.2: Güvenlik monitörleri Monitör, kamera tarafından gönderilen iletilmiģ görüntü sinyalini alır ve onu bir katot ıģın tüpü (CRT) üzerine yansıtarak bir görüntü oluģturur. ĠĢlev olarak bir televizyona benzemekle birlikte CCTV monitörü daha yüksek çözünürlük (daha iyi resim kalitesi) sağlar. Çözünürlük seviyesi kamera ya da monitörün oluģturabildiği toplam yatay satır sayısını ifade eder. Ekrandaki çizgi sayısı ne kadar çoksa resim görüntüsü de o kadar iyi olacaktır. CCTV monitörleri 700 ila 800 çözünürlük çizgisi sağlarken televizyon cihazları ortalama 300 çözünürlük çizgisine sahiptir. 46

52 ġekil 2.3: Günümüzde kullanılan güvenlik monitörleri Operatör açısından monitörlerin sayısı ve yerleģimi tasarımın ilk aģamalarında dikkatle incelenmelidir. Monitör izleme iģlevini etkileyen birkaç değiģik faktör vardır: Monitör boyutu (9 " ve 14" en yaygın boylardır), izleyen kiģinin oturduğu yere göre yerleģimleri ve açıları, monitörlerin sayısı ve monitörün kalitesi (çözünürlüğü) her durumda, konsol tasarımında yeterli büyüme imkânı göz önünde tutulmalıdır. ġunu da belirtmek gerekir ki, tüm monitörler ısıyayarlar. Monitör ister bir masa üzerinde isterse bir konsolda olsun, yeterli havalandırma ve soğutma muhakkak sağlanmalıdır. CCTV sistemlerinin büyük çoğunluğu hem tahsis edilmiģ monitörleri hem de çağrı yani değiģtirilebilir monitörleri kullanırlar. Tahsis edilmiģ bir monitör sadece tek bir kameradan alınan görüntüleri gösterir. Çağrı monitörü ya da değiģtirilebilir monitör ise operatörün monitör üzerinde farklı kameraları "çağırmasını" ya da birinden ötekine geçmesini mümkün kılar. Genel olarak, çağrı/ değiģtirilebilir monitörler tahsis edilmiģ monitörlerden daha büyüktür ve operatörün kamera görüntülerini daha ayrıntılı olarak incelemesini sağlarlar. Çağrı monitörleri/ değiģtirilebilir monitörlerin kullanımı için bazı görüntü değiģtirme devre anahtarları gereklidir. AĢağıdaki Ģekilde bir güvenlik monitörünün önden ve arkadan görüntüsü görülmektedir. ġekil 2.4: Güvenlik kamera bağlantı portları 47

53 Monitörlerin arka bölümünde H / L seçenekli anahtar (switch) bulunur. Bu anahtar 75 ohm sonlandırıcıdır. H = sonlandırılmamıģ, L = sonlandırılmıģ anlamına gelmektedir. IN giriģinden girilen görüntü sinyali, aynı zamanda 2.nci bir monitöre OUT çıkıģı sayesinde gönderilebilir. Bu durumda anahtar H durumuna getirilmelidir. Eğer OUT çıkıģı kullanılmayacak ise anahtar L durumunda olmalıdır. Aynı Ģekilde birbirine seri kullanılan monitörlerin en son monitör haricinde hepsinin anahtarı H durumunda olmalıdır. Bir monitörün göz-döngü (loop) çıkıģından RG 11 kablosu ile alınan görüntü en fazla aracısız 700 metre (pratikte değiģebilir ) taģınabilir Dörde (Quad) Bölücüler Quad bölücü kelime anlamı olarak aynı ekranda 4 kamerayı seyretmek denilebilir. Dörtlü ekran bölücünün baģlıca özelliği dört ayrı kameradan alınan görüntüleri bir araya getirip bunların hepsinin birden aynı anda tek bir monitör ekranında gösterebilme özelliğidir. Dört kameradan gelen görüntüler bir arada görüntülendiğinde her biri ekranın dörtte birini kaplar. Tek bir kameranın seçilerek bunun tam ekranda gösterilebilmesi de mümkün olmaktadır. ġekil 2.5: Dörde (quad) bölücü Dörde bölücülerin (quad) 220 V veya 12/24V beslemeli modelleri bulunabilir. Siyahbeyaz ve renkli modelleri mevcuttur. Video IN giriģlerine kamera görüntüleri girilir. Main monitör giriģine ana monitör, VCR OUT çıkıģına (VCR kullanılmazsa ) dörde bölücü (quad) monitör bağlanır. CCTV sistemlerinde aynı anda 4 kamerayı veya 4+4 Ģeklinde bir monitörden seyredebiliriz ve bu izlediğimiz görüntüyü video kayıt cihazı bağlayarak kayıt yapılabiliriz. Kayıt ne Ģekilde alınmıģsa gösterim de aynı olmaktadır. Ancak VCR out çıkıģı QUAD görüntülü ise kullanımdan bağımsız QUAD kaydı yapılabilir, ama playback olarak görüntüye müdahâle Ģansı yoktur. Genelde QUAD lı siyah-beyaz sistemlerde 17, renkli sistemlerde 21 monitörlerden daha iyi görüntü alındığı söylenmektedir. Çoklu (multiplexer) kayıttan farklı olarak, dörtlü ekran bölücü sadece monitör ekranından görüneni verir. Görüntü kayıt cihazı dört kamera görüntüsü kaydetmekteyse bu 48

54 daha sonra oynatıldığında da dört kamera görüntüsü gösterecek demektir. Kameralardan sadece bir tanesinin tam ekran boyunda gösterilmesi mümkün değildir. AĢağıdaki planda bir ev içine yerleģtirilmiģ dört kamera ve bunların quad ve VCR bağlantı uygulaması blok Ģema halinde gösterilmiģtir. ġekil 2.6: 4 kameralı dörde (quad) bölücü uygulamaları Ne var ki, birçok dörtlü ekran bölücü bir kameraya alarm girdisi verilerek alarm harekete geçirildiğinde o kameranın tek ekran boyunda görüntülenmesine imkân veren bir alarm özelliği ihtiva etmektedir. Bu sayede önemli olayları tam ekran boyunda kaydetmek mümkün olmaktadır. Bazı birimler dörtlü ekran bölme iģlemcisine sekiz kameranın bağlanmasına imkân vermektedir. Bu Ģekilde, ilk dört kamera birinci sayfada gösterilir ve daha sonra ikinci sayfada diğer kameralara geçiģ yapılır. Bu sayede izleyici sekiz kamerayı tek bir monitörden izleyebilir, ancak bu sürekli olmaz, zira dörtlü, sayfalar arasında geçiģ yapmak zorundadır. Quad bölücülerine aynı zamanda görüntü kayıt cihazı (video) bağlamak istediğimizde; Quad bölücünün VCR OUT çıkıģı, kullanılan görüntü kayıt cihazının VCR IN giriģine, QUAD bölücünün VCR IN giriģi, kullanılan görüntü kayıt cihazının VCR OUT çıkıģına bağlanır. Topraklamanın iyi yapılması ve kamera beslemesi 12 V ise her kameraya ayrı adaptör kullanılması gerekir, eğer kullanılmazsa ekran üzerinde sağdan sola doğru giden Ģeritler görülür. AĢağıdaki Ģekilde bu bağlantı görülmektedir. 49

55 ġekil 2.7: Çift giriģli quad bölücü uygulaması 2.3. Anahtarlar-DeğiĢtiriciler (Switcher) Kelime anlamı olarak anahtar/değiģtirici/seçici denilebilir. Birden fazla kameranın görüntüsünü tek bir monitörde sırayla izlemek için kullanılır. Operatör istediği gibi kameraları otomatik olarak istenen sürelerde ekrana getirebilir ya da istediğiniz kameraları ister sırayla isterseniz sadece seçtiğiniz tek bir kamerayı monitörden izleyebilirsiniz. Renkli veya S/B gibi bir ayrım yoktur. Sesli modelleri de vardır. Ancak kameralardan gelen ses kalitesine bağlı olarak özellikle sesin yoğun olduğu bölgelerde sesli model seçiciler (switcher) ses bakımından istenileni verememektedir. CCTV sisteminde sesleri bir arada toplayan tek ekipmandır kamera bağlanabilen modelleri mevcuttur. Otomatik izlemede, kamera görüntülerinin ekrandaki sıralı geçiģ süresini ayarlayabilme imkânına sahiptir. ġekil 2.8: Seçici (Switcher) ve ekran görüntü Ģekilleri 50

56 3 kademeli anahtar bulunur. Bunlar (by-pass / home / auto) dır. Seçiciler (switcher) ile kamera görüntüleri, ayarlanabilen zamanda (sn. cinsinden) değiģim (sequence) yaptırılabilir. Bu ayar seçici üzerindeki (dwelltime) potains yardımı ile olur. Seçim sırasında görmek istemediğimiz kamera görüntüsü veya görüntüleri BY-PASS edilerek sağlanır. Görüntü seyretmek için anahtar otomatik (auto) durumda olmalıdır. Ġstenilen kamera görüntüsü anahtar HOME kısmına alınarak ekranda sabit hâle getirilebilir. Ses ayarı için seçici üzerinde genlik (volüm) ayarı vardır. AĢağıda günümüzde kullanılan bir seçici (switcher) görülmektedir. ġekil 2.9: Seçicinin (switcher) önden ve arkadan görünüģü Alarm giriģli modellerde alarm anında alarm gelen kameranın görüntüsü ekrana getirilir. Kameraların kaydının alınması istendiğinde anahtarlama üniteleri verimli olmaz, çünkü her an her kameranın kaydı yapılamaz. Kayıt izlenirken kayda müdahale etme Ģansı yoktur, neyin kaydı yapılmıģsa o izlenir. 1 Kanal göstergesi 2. Durum göstergesi 3. Durum Anahtarı 4. Zaman ayar düğmesi 5. Video çıkıģ x 2 6. Video giriģ x 4 7. AC IN 8.Sigorta 9. Açma kapama düğmesi ġekil 2.10: Switcherin bağlantı yerleri 51

57 Kamera sayısı ve monitör sayısı arttığı zaman basit anahtarlama üniteleri yetersiz kalır. Bu durumda binlerce kamera ve yüzlerce monitöre geniģleyebilen çoklu seçiciler (matrix switcher) kullanılır. Bu ünitelerde kameralara isim verme, istenen kameraların istenen monitörlerde otomatik olarak anahtarlanması, geliģmiģ alarm özellikleri ve telemetre kontrol özellikleri vardır ve renkli veya S/B gibi bir ayrım yoktur. Çok sayıda kamera ve monitör bulunan büyük sistemlerde herhangi bir kamerayı herhangi bir çağrı monitörüne bağlamak için bir çoklayıcı (matrix) seçici kullanılabilir. Çoklayıcı seçici operatöre büyük bir esneklik sağlar. Operatör daha küçük tahsis edilmiģ monitörlerdeki herhangi, bir görüntüyü büyük çağrı monitörüne aktarabilir. GeliĢmiĢ seçiciler, alarmlar (örneğin kapı açılıģ alarmı, cam kırılma alarmı, vb.) kullanan sistemlerle bir kameranın çağrı monitörüne bağlanarak kayıt yapması sağlanabilir. Bütçe konusunda hassas kullanıcılar için çoklu seçici sistemi gerekli olan çağrı monitörü / değiģtirilebilir monitör sayısını azaltacak bir çözüm olabilir. AĢağıda bir çoklu seçici (matrix switcher) görülmektedir. ġekil 2.11: Bir çoklu seçici (matrix switcher) Seçicilerin bağlantısında video IN giriģlerine kameralardan gelen koaksiyel kablo bağlanır ve video out veya monitör out çıkıģına monitör bağlanır. Ayrıca switcher larda topraklamanın çok iyi yapılması ve kamera beslemesi 12 V ise kamera adaptörlerinin birbirlerinden bağımsız olması gerekmektedir Çoklayıcılar (Multiplexer) Aynı anda 8 ya da 16 kameranın görüntüsünü tek bir ekrandan izleme olanağı sağlayan bu cihaz, kayıt anında ekrandaki görüntü yerine sadece seçilen kameraların görüntülerini kayıt etme imkânı da sağlamaktadır. Ekranı 2x2, 3x3 ve 4x4 kamera görüntüsü için ayarlayabilirsiniz. Çoklayıcı (multiplexer), sistem yöneticilerine çok kameralı izleme sistemlerinin yönetilmesinde etkin araçlar sağlar. Yüksek hızlı sıralı görüntü kaydetme tekniği sayesinde çoklayıcı, seçicilerin yol açtığı aralıklar olmadan tüm kameraların azami ölçüde izlenebilmesini sağlar. Geleneksel kayıt sistemlerinden farklı olarak, bir görüntü çoklayıcılar (video multiplexer) 16 kameraya kadar görüntü yakalayabilir ve bunları aynı anda bir monitörde 52

58 gösterebilir. Operatörler kameralardan herhangi birini tam ekran boyunda ya da çok sayıda kamerayı küçültülmüģ boyutta izleme seçeneğine sahiptir. ġekil 2.12: Çoklayıcının (multiplexer) görünüģü Çoklayıcılar sistemdeki tüm kameraları tek bir görüntü kayıt bandı üzerine de kaydedebilmektedir. Kameralar yüksek hızda sıralı olarak kaydedilir. Standart bir görüntü sinyali her saniyede 30 ayrı çerçeveden oluģmaktadır. 15 kamera ihtiva eden bir görüntü sisteminde çoklayıcılar her kameradan iki çerçeve seçer ve bunları tek bir görüntü kayıt bandının üzerine kaydeder. Sonuçta, saniyede standart 30 çerçeve yerine 2 çerçeve görünür. Çoklayıcı, bunu gerekli oldukça bir kameradan ötekine çerçeve tahsisi yaparak gerçekleģtirir. Güvenlik personeli açısından daha fazla önem taģıyan sahnelerin daha yüksek kalitede kaydedilmesini sağlar. Daha geliģkin çoklayıcılar sistemin hareket görüntüleyen kameralardan gelen görüntüleri hareket olmayan kameralara nazaran daha fazla kaydetmesini mümkün kılan bir hareket saptama özelliği de ihtiva etmektedir. Bu modellerde görüntü hareket algılayıcısı (video motion) bulunmaktadır. CCTV sistemlerinde hareket algılamanın (video motion) amacı, yüksek güvenlik gerektiren yerlerde sürekli olarak hareket varlığının izlenmesidir. Bu iģlem bir güvenlik görevlisi tarafından yapılamaz, çünkü bir insan bir CCTV veya PC monitörüne en fazla dakika sürekli olarak dikkatini verebilir. Bu süre sonunda dikkati giderek azalır ve bazı olayları kaçırmaya baģlar. CCTV sistemi kurulan bölgede 24 saat hareket izlenmek isteniyorsa hareket algılama sistemine ihtiyaç vardır. Hareket algılama sistemlerinin iç veya dıģ mekânlar için modelleri olabilir. DıĢ mekânlar için olan modeller gece ve gündüz çalıģmak üzere tasarlanmıģtır. Tek kanallı 4 kanallı 8 kanallı vs. gibi kompakt modeller olduğu gibi modüler olarak geniģleyebilen modeller de vardır. Ekran üzerinde hareket algılaması istenen bölgeler kullanıcı tarafından belirlenir. Bu belirleme sistemde bulunan belirli algılama noktalarının ekranda hareket algılaması yapılmak istenen yere kaydırılması veya ekranın istenen yerine fare yardımıyla çok sayıda (bu sayı birkaç bin olabilir) piksel ekleyip çıkarma Ģeklinde yapılabilir. Eklenen piksellerin hassasiyeti değiģtirilebilir. Sadece istenen hızda cisimlerin algılaması yapılabileceği gibi istenen boyutta nesnelerin algılanması da isteniyorsa perspektif özelliği kullanılabilir, böylece kedi gibi küçük hayvanların yanlıģ alarm vermesinin önüne geçilmiģ olur. Ayrıca bazı sistemlerde sadece istenen yöndeki bir hareketin algılanması (sadece yatay hareket veya sadece dikey 53

59 hareket) yapılabilir. Bazı sistemler de, bulunduğu bölgedeki bitki hareketlerini öğrenerek bu hareketleri insan hareketlerinden ayırabilir ve yanlıģ alarmın önüne geçilmiģ olur. Hareket algılaması yapıldığında sistem, operatörü sesli olarak uyarabilir, hareket yokken ekran karartılıp sadece hareket olduğunda ekrana görüntü verilebilir. Hareket algılanan cisim bir kare içine alınarak hareket ettikçe rotası çizilerek operatöre gösterilebilir. Görüntü alarm sistemleri tetiklenebilir, genellikle birden fazla monitör çıkıģı bulunur. Bilgisayardan kontrol edilen modelleri de vardır. Bir çoklayıcı ile birlikte bir zaman atlamalı görüntü kayıt cihazı kullanıldığında, her kamerayı kaydetmek için gerekli olan saniye sayısının mümkün olduğunca az olması için kayıt modu da mümkün olduğunca kısa olmalıdır (kameraların sırayla kaydedildiğini hatırlayalım). Çoklayıcı kaydedilen her çerçeveyi kendine özgü adresle kodlar ya da etiketler. Yeniden oynatım sırasında, çoklayıcı kodu çözerek inceleyenlerin sadece aynı adresli seçilmiģ çerçeveleri görüntülemesini mümkün kılar. Bu çekme yeteneği çoklayıcıların standart anahtar sistemleri karģısındaki en önemli üstünlüklerinden biridir, zira izleyicilerin kaydedilmiģ eylemleri incelemek için harcayacağı saatlerce uzunluktaki zamandan tasarruf etmesini sağlar. Bu sistemin baģka bir avantajı da oynatım sırasında istenilen herhangi bir kameranın tam ekran boyunda izlenebilme imkânıdır. ġekil 2.13: Çoklayıcı (multiplexer) görünüģü Renkli veya siyah-beyaz türleri vardır. Model farklılıklarına göre değiģik özellikler bulunabilir. Genel kullanım amaçlı özellikler hemen hemen tüm modellerde vardır. RS 232 bağlantı yolu ile ilgili cihazın özelliğine göre diğer ekipmanlar bağlanabilir. Çoklayıcılar sistem için gerekli olan monitör, görüntü kayıt cihazı ve görüntü kayıt bandının sayısını azaltarak CCTV sisteminin maliyetinin düģürülmesini de sağlayabilir. Ayrıca görüntülü kayıt saklama için gerekli olan bant sayısının azaltılması sonucunda mekân, ısıtma, enerji ve havalandırma hususlarında da tasarruf yapmak mümkün olabilir. 54

60 ġekil 2.14: Üçlü çoklayıcı (triplex multiplexer) Yapı itibari ile ses sistemi yoktur. Kayıtla ilgili olarak basit- ikili ve üçlü (SIMPLEX- DUBLEX ve TRIPLEX) olarak üç ayrı tip çoklayıcı ünitesi bulunmaktadır. Basit çoklayıcıda (simplex multiplexer) bütün kameraların kaydı alınırken sadece tek bir kamera monitörde izlenebilir, kayıt izlenirken istenen kamera tam ekran olarak izlenebileceği gibi istenen kamera grupları istenen ekran formatında izlenebilir. Ġkili çoklayıcıda (duplex multiplexer) ise bütün kameralar monitörde izlenirken, aynı anda hepsinin kaydı alınabilir. Yani kayıt izlemeden ve kullanımdan bağımsızdır. Basit çoklayıcıdaki gibi kayıt izlenirken istenen kamera tam ekran olarak izlenebileceği gibi istenen kamera grupları istenen ekran izlenebilir. ġekil 2.15: Simplex ve full duplex multiplexer Üçlü çoklayıcı (triplex multiplexer) yeni bir teknolojidir. Bu tiplerde normal görüntü seyredilirken istenen kameraların kayıt görüntüsü seyredilebilir, ya da kayıt seyredilirken pencereli ekranda istenen kamera seyredilebilir. Birden fazla bağımsız kullanıcı gerektiren durumlarda kullanılır. Kamera giriģ sayısı ve monitör çıkıģ/kullanıcı sayıları model farklılığına göre değiģebilir. Kamera sayısı ve monitör sayısı arttığı zaman basit anahtarlama üniteleri yetersiz kalır. Bu durumda binlerce kamera ve yüzlerce monitöre geniģleyebilen çoklu seçiciler (matrix switcher) kullanılır. Bu ünitelerde kameralara isim verme istenen kameraların istenen monitörlerde otomatik olarak anahtarlanması, geliģmiģ alarm özellikleri ve telemetre kontrol özellikleri vardır, renkli veya S/B gibi bir ayrım yoktur. 55

61 ġekil 2.16: Üçlü çoklayıcı (triplex multiplexer) Montajını yaparken video IN giriģlerine kameralardan gelen kablolar bağlanır. Video OUT çıkıģları ile diğer CCTV ekipmanları aynı kamera görüntülerini gönderebilir. Ancak bu durumda cihazın içindeki dip anahtarı (switch) sonlandırılmaları kapalı (off) duruma getirilmelidir. Kayıt cihazı bağlantısını yaparken çoklayıcının VCR OUT çıkıģı kayıt cihazının VCR IN giriģine, çoklayıcının VCR IN giriģi kayıt cihazının VCR OUT çıkıģına bağlanır. Main monitör çıkıģı ana monitörün video IN giriģine bağlanır. Call monitör çıkıģı call monitörün video IN giriģine bağlanır. Basit çoklayıcılarda (simplex multiplexer) bulunan QUAD çıkıģı istenilen durumlarda kayıt için kullanılır Kayıt Cihazları CCTV sistemlerinin çoğu tahsis edilmiģ ya da çağrı monitörü/ değiģtirilebilir monitörlerden gelen resim görüntülerinin kaydedilmesi için görüntü kayıt cihazlarını kullanırlar. Teknolojik geliģmeler sayesinde görüntüleri bilgisayar diskine dijital biçimde kaydetmek de artık mümkün olmuģtur. Kayıt ortamı olarak videokaset yerine, bilgisayarlarda kullanılan hard disklere kayıt gelecek için çok Ģey vaat etmekle birlikte hâlen video kayıt cihazları en yaygın olarak kullanılan kaydetme yöntemidir. Saniyede 1 kareden 50 kareye kadar kayıt seçeneği bulunan ürünün hard diskleri geliģen bilgisayar teknolojisi paralelinde büyütülebilmekte böylelikle küçük bir ek yatırımla cihazın kayıt süresi artırılabilmektedir. Bir adetten 4 adede kadar harddisk takılabilen modelleri bulunmaktadır. Kayıt süresi, seçilen kayıt moduna bağlı olarak değiģmektedir. ġekil 2.17: Kayıt cihazları CCTV sistemler için tasarlanmıģ olan görüntü kayıt cihazları hem gerçek zamanda hem de atlamalı olarak kayıt yapabilmektedir

62 saat aralıklı kayıt kullanılan modeller yapılabilir. Kullanılan markaya göre 84/64 saat gibi farklı saat uygulamaları olabilir. Gerçek zaman kayıt modunda bant ana görüntü kayıt cihazı ile aynı hızda (2 ila 6 saat) hareket eder ve saniyede 30 görüntü yakalar. Bu yöntemle yüksek kalitede kayıt yapmak mümkündür, ancak her iki ila altı saatte bir operatörün bant değiģtirmesi gerekir. Yeni bir geliģme de 24 saatlik gerçek zaman görüntü kayıt cihazıdır. Bu görüntü kayıt cihazı tek bir bant üzerinde 24 saat boyunca saniyede 20 görüntülü gerçek zamanlı kayıt yapar. Bu gerçek zamanlı bir kayıt cihazı olarak değerlendirilmektedir, çünkü saniyede 20 görüntü insan gözünün hareketli görüntüleri kolaylıkla ayırt etme yeteneğine yakındır. ġekil 2.18: Günümüzde kullanılan bir VCR Zaman atlamalı kayıt daha az video bandı üzerinde uzun süreler boyunca kayıt yapma imkânı sağlar. Zaman atlamalı kayıtta 180 dakikalık bant üzerinde 12 ila 960 saatlik görüntü kaydı yapılabilir. Ne var ki, her saniyede kaydedilen resim sayısı zaman atlama modunda kayıt süresi uzadıkça önemli oranda azalmaktadır. Her saniyede daha az resim kaydedildikçe önemli görüntülerin banda kaydedilmeme ihtimali de artar (örneğin, bir oto park sahasından geçen bir otomobil) ve görüntü bulanık olabilir. ÇeĢitli zaman atlamalı görüntü kayıt modlarında resim baģına saniyede kaydedilen resim sayısı aģağıda gösterilmektedir. Kayıt modu Saniye/ resim Resim/ saniye 2 saat saat saat saat saat saat saat saat saat saat saat Tablo 2.1: zaman atlamalı görüntü kayıt modlarında resim baģına saniyede kaydedilen resim sayısı 57

63 Bütün kayıt cihazları renklidir, 24 saate kadar ses kaydı yapılabilir. 3 saatle 960 saat arası zaman atlamalı kayıt yapabilen Time-Lapse vardır. Gerçek zaman (REAL-TIME) olarak 9 saat kayıt yapabilen kayıt cihazı vardır. Yapılan kayıt 24 saate kadar sesli olabilir. Model farklılığına göre ani kayıt kontrolü, otomatik kafa temizleme özellikleri vardır. Bantta video görüntülerini kaydetmenin bir diğer yolu da alarmla kayıttır. Bu yöntemde, görüntü kayıt cihazı genellikle bir alarm durumu ortaya çıkana kadar zaman atlamalı modda çalıģır. Alarm halinde görüntü kayıt cihazı zaman atlama modundan gerçek zaman moduna geçer ve saniyede 30 resim hızında video görüntü kaydı yapar. Alarm durduktan sonra tekrar bant harcamamak için zaman atlamalı moda döner. Zaman atlamalı kayıt normal hızda tekrar oynatıldığında olaylar gerçek zamanda olduğundan daha hızlı görünür. Bandı izlemek için gereken süreyi hızlandırmak için zaman atlamalı bir kaydı gerçek zamanda oynatma yaygın bir uygulamadır. Gerekli olduğu takdirde, bant yavaģlatılabilir ve bu sayede daha fazla dikkat gerektiren olayların daha yavaģ incelenmesi mümkün olur. ġekil 2.19: Bir VCR nin bağlantı portları Tipik olarak, bantlar tekrar tekrar tamamen aģınana ya da daha sonra incelenmesi gereken bir olay yakalanana kadar art arda kullanılır. KuruluĢlar bir bandın kaç kayıttan sonra aģındığını izlemeli ve buna göre belirli bir kayıt sayısından sonra bantların iptal edilmesi için bir kural oluģturmalıdırlar. Bu sayede bantta aksaklık olması ya da görüntü kalitesinin bozulması ihtimali azalacaktır. Yüksek standartta ya da yüksek derecede bantlar tavsiye edilir. Dijital kaydın analog kayda göre birçok avantajı vardır : Dijital kayıt cihazları bakım gerektirmez. Video motion uygulaması gibi anlık kayıt gerektiren durumlarda hemen devreye girer. Ġleri bir tarihte kayıtlar izlenmek istendiğinde istenen kayda ileri geri sarmayı beklemeden kolaylıkla ulaģılabilir. Kayıt yapılan ortam (sabit disk) tekrar tekrar silinebilir ve kayıt yapılabilir. 58

64 Bilgisayar yardımıyla izlenen görüntüler üzerinde istenen değiģiklikler ve geliģtirmeler yapılabilir yazıcıdan çıkıģ alınabilir veya faks çekilebilir. Kurulumu kolaydır, sadece bilgisayara yazılım yükleme ve telefon hattının bağlanması çoğunlukla yeterlidir. Mekândan bağımsız olarak internet üzerinden bağlanarak kamera görüntüleri izlenebilir. Video kayıt cihazını dörtleyici (quad) veya çoklayıcı (multiplexer) gibi cihazlara kayıt amaçlı bağlamak istediğimizde; videonun VCR IN giriģine diğer cihazlardan gelen VCR OUT kablosu bağlanır, videonun VCR OUT çıkıģı diğer cihazların VCR IN giriģine bağlanır. Alarm bağlantılarının yapılması için VCR nin ve bağlantı yapılacak diğer ekipmanların uç (pin) bağlantılarını gösteren kullanma kılavuzlarından faydalanılır ve alarm tiplerinin (NO/NC) uyuģması sağlanmalıdır. AĢağıda bir kayıt cihazının örnek bağlantı Ģeması görülmektedir. ġekil 2.20: Kayıt cihazı ile yapılan bir CCTV uygulaması 59

65 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ ĠĢlem Basamakları Kurulacak sisteme göre monitör tercihini yapmak. Monitörün çevre birimleri ile arasındaki bağlantıları yapmak. Sistem ihtiyaçlarına göre dörde (quad) bölücü tercihini ve ayarlarını yapmak. Sistem ihtiyaçlarına göre seçici (switcher) tercihini ve ayarlarını yapmak. Sistem ihtiyaçlarına göre çoklayıcı (multiplexer) tercihini ve ayarlarını yapmak. Sistem ihtiyaçlarına göre kayıt cihazlarının tercihini ve ayarlarını yapmak. Öneriler Tam ekran izlemek için 9 veya 12 monitör yeterliyken dörde (quad) bölünen ekran için 14 veya 15, 9 lu ve 16 lı ekran formatları için 17 veya 21 monitör kullanmak gereklidir. Birbirine seri kullanılan monitörlerin en son monitör haricinde hepsinin anahtarı H durumda olmalıdır. Genelde QUAD lı SĠYAH-BEYAZ sistemlerde 17, RENKLĠ sistemlerde 21 monitörle daha iyi görüntü alınır. Seçicilerde (switcher) topraklamanın çok iyi yapılması ve kamera beslemesi 12 V ise kameraların adaptörlerinin birbirlerinden bağımsız olması gerekmektedir. Birden fazla kullanıcı gerektiren durumlarda üçlü çoklayıcılar (triplex multiplexer) kullanınız. Alarm bağlantılarının yapılması için VCR nin ve bağlantı yapılacak diğer ekipmanların uç (pin) bağlantılarını gösteren kullanma kılavuzlarından faydalanmalı ve alarm tiplerinin (NO/NC) uyuģması sağlanmalıdır. 60

66 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki sorularda doğru olan Ģıkları iģaretleyerek değerlendiriniz. 1. AĢağıdakilerden hangisi monitörün bir ekran büyüklüğü değildir? A) 9 inch B) 15 inch C)21 inch D) 25 inch 2. Bir monitördeki görüntüyü baģka bir monitörde kullanmak için arkasındaki sonlandırma anahtarı konumuna alınmalıdır. A) H-L B) Z-L C) HĠ - Z D)H-F 3. Birden fazla kameranın görüntüsünü tek bir monitörde sırayla izlemek için. kullanılır. A)Quad B) Switcher C)VCR D) Muxplayer 4. AĢağıdakilerden hangisi çoklayıcıların (multiplexer) çeģitlerinden biri değildir? A) Simplex B) Full-Duplex C) Dublex D) Triplex 5. AĢağıdakilerden hangisi seçicilerde (switcher) bulunan anahtarlardan biri değildir? A) BY-PASS B) HOME C)H/L D) AUTO AĢağıdaki soruların cevaplarını doğru veya yanlıģ olarak değerlendiriniz. 6. (.) Dijital kayıt cihazları video motion uygulaması gibi anlık kayıt gerektiren durumlarda 1 dakika içerisinde devreye girer. 7. (.)Dörtlü ekran bölücünün baģlıca özelliği dört ayrı kameradan alınan görüntüleri bir araya getirip bunların hepsinin birden aynı anda tek bir monitör ekranında gösterebilme özelliğidir. 8. (.)Kamera ile quad beslemesi aynı kullanılırsa ekran üzerinde yukarıdan aģağıya doğru giden Ģeritler görülür. 61

67 9. (.)Seçicilerde (switcher) kayıt izlenirken kayda müdahâle etme Ģansı yoktur, neyin kaydı yapılmıģsa o izlenir. 10. (.)Çok sayıda kamera ve monitör bulunan büyük sistemlerde herhangi bir kamerayı herhangi bir çağrı monitörüne bağlamak için bir çoklu (matrix) seçici kullanılabilir. 11. (.)Çoklayıcı (multiplexer), sistem yöneticilerine çok kameralı izleme sistemlerinin yönetilmesinde etkin araçlar sağlar. 12. (.)Standart bir görüntü sinyali her saniyede 25 ayrı çerçeveden oluģmaktadır. 13. (.)Çoklayıcı kaydedilen her çerçeveyi kendine özgü adresle kodlar ya da etiketler. 14. (.)Çoklayıcılar sistem için gerekli olan monitör, görüntü kayıt cihazı ve video bant sayısını artırarak CCTV sisteminin maliyetini artırır. 15. (.) Zaman atlamalı kayıt, normal hızda tekrar oynatıldığında olaylar gerçek zamanda olduğundan daha yavaģ görünür. DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karģılaģtırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaģadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz. 62

68 KONTROL LĠSTESĠ AĢağıda listelenen davranıģların her birinin arkadaģınız tarafından yapılıp yapılmadığını gözlemleyiniz. Eğer yapıldıysa evet kutucuğunun hizasına X iģareti koyunuz. Yapılmadıysa hayır kutucuğunun hizasına X iģareti koyunuz. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Sisteme uygun monitörü seçip bağlantılarını yapabildiniz mi? 2. Sisteme uygun ekranı dörde bölücüyü (quad) seçip bağlantılarını yapabildiniz mi? 3. Sisteme uygun seçiciyi (switcher) seçip bağlantılarını yapabildiniz mi? 4. Sisteme uygun çoklayıcıyı (multiplexer) seçip bağlantılarını yapabildiniz mi? 5. Sisteme uygun kayıt cihazı seçip bağlantılarını yapabildiniz mi? 6. Mesleğe uygun kıyafet giydiniz mi? 7. ÇalıĢma alanını ve aletleri tertipli-düzenli kullandınız mı? 8. Sistemin montaj alanının temizlik-düzenine dikkat ettiniz mi? 9. Zamanı iyi kullandınız mı? DÜġÜNCELER DEĞERLENDĠRME Yaptığınız değerlendirme sonunda hayır Ģeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi araģtırarak ya da öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz. Cevaplarınızın tamamı evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz. 63

69 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 3 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 3 AMAÇ Her türlü binada kapalı devre kamera kontrol sistemi tesisatı için değiģik uygulama çeģitleri görecek ve bu uygulama örneklerini yapabilme yeterliliği kazanacaksınız. ARAġTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken araģtırmalar Ģunlardır: Günlük hayatımızda kapalı devre kamera sistemleri niçin kullanılır? Kapalı devre kamera sistemi kuran Ģirketlerden uygulama alanları hakkında araģtırma yapınız. Kapalı devre kamera kontrol sistemlerine ne gibi alanlarda ihtiyaç duyulmaktadır? AraĢtırma iģlemleri için internet ortamında araģtırma yapmanız ve güvenlik kameralarının satıldığı mağazaları gezmeniz gerekmektedir. Ayrıca kapalı devre kamera kontrol sistemleri tesisat ve montajı yapan kiģilerden ön bilgi edinip sınıfta tartıģınız. 3. CCTV SĠSTEMLERĠ UYGULAMALARI 3.1. Çocuk Yuvası Uygulaması Amaç: Networks kameralar ile ailelerin çocuk yuvasını internet üzerinden izlemeleri. Bu uygulama ile aileler çocuk yuvasındaki çocuklarını ya da evdeki yaģlıları (anne, baba, babaanne v.b.) izleyebilirler. ġekil 3.1: Çocuk yuvası uygulaması Bu sistemi kurarken aģağıda belirtilen maddelere dikkat ediniz. Ġnternet eriģimi için bir ADSL bağlantısı kurunuz. 64

70 Networks kamerayı kurunuz. NAT (Networks Address Translation) router (ADSL modem/router) üzerindeki statik IP adresini not ediniz. Networks kameraya Ģifre atayınız. Statik IP adresini networks kamera IP adresine yönlendiriniz. ġekil 3.2: Çocuk yuvası izleme konsolu 65

71 3.2. Uygulaması Amaç: ĠnĢaat alanına bir networks kamera kurarak, inģaatın durumunu, ilerleyiģini müģterilere uzaktan izletmek. Bu uygulamanın yapılacağı alanda LAN bağlantısı yok ise networks kamera GSM/EDGE modem ile inģaat network'üne bağlanmalıdır. ĠletiĢim hızı göreceli olarak düģük olmakla birlikte, sürekli görüntüler için yeterli olacaktır. Networks kameraların dahili web sunucu özelliğinden dolayı inģaat alanından bağlantı için bir bilgisayara gereksinim olmayacaktır. Belirtilen adres web tarayıcılarının adres kısmına yazıldığında personelin veya müģterilerin inģaat alanını görmeleri sağlanmıģ olur. Bu, kuruluģ ile inģaat alanında bulunmayan personelin uzaktan izleyerek gerektiğinde müdahâle etmesine olanak sağlayacaktır. ġekil 3.3: ĠnĢaat alanı uygulaması Ġlave olarak, networks kamera merkezdeki sunucuya düzenli olarak görüntüleri kaydedecek Ģekilde programlanabilir. Her bir görüntüde zaman/tarih bilgisi ve farklı bir dosya adı olacaktır. Görüntü kayıt hızı, band geniģliği ve disk alanı parametrelerine bağlı olarak istenildiği gibi seçilebilir. AĢağıdaki Ģekilde bir baģka uygulama görülmektedir. Bu uygulamada ise inģaat alanında mutlaka bir bilgisayar kullanılması gerekmektedir. Kameralardan gelecek görüntü bilgisi bilgisayarda kurulu program vasıtasıyla izleme yapacak, bilgisayar internet yolu ile bu bilgileri aktaracaktır. Böylelikle networks kamera kullanımına gerek duymadan sistem çalıģabilecektir. Bu gibi uygulamalarda sistem gereksinimlerini belirleyecek olan kiģiler keģfi çok iyi yapmalı ve inģaat alanının fiziki Ģartlarına göre maliyet hesabına dikkat etmelidir. 66

72 ġekil 3.4: ĠnĢaat alanı uygulaması 3.3. Ofis Uygulaması Amaç: Ofis çalıģanlarını izleyerek iģ veriminin artırılması. Pek çok ofiste ethernet LAN bağlantısı mevcuttur. Networks kamera, diğer networks cihazları gibi network'e bağlanan IP tabanlı, dahili web sunucu özelliği olan bir cihazdır. Ġlave bir yazılım gerektirmez, izlemek için gerekli tüm yazılım kamera ile birlikte gelmektedir. Networks kamera (IP kamera olarak da bilinmektedir) ürünlerinde birçok farklı model yanında, hareket algılama, iki yönlü ses özelliği, uzaktan pah/tilt/zum yapabilme gibi farklı özellikler de bulabilirsiniz. Networks kamerayı ethernet networks üzerinde istediğiniz yere koyabilirsiniz. Kameranın boyutlarındaki bir alan yeterli olacaktır. Kamerayı ethernet portundan network'ünüze bağlayıp, PC'nizdeki web tarayıcıdan canlı görüntülere eriģebilirsiniz. ġekil 3.5: Ofis ortamı uygulaması 67

73 ġekil 3.6: Ofis ortamının internetten izlenmesi Yerel network'teki kiģisel bilgisayarınızı (PC) kullanarak sunucu odasını izleyebilirsiniz. Bu sistemi kurarken aģağıda belirtilen maddelere dikkat ediniz. Kameranın montajını yapıp, ethernet, hub ya da switch'e sanki bir PC'yi bağlıyormuģ gibi bağlayınız. Kameraya geçerli bir IP adresi atayınız. Netscape veya Ġnternet Explorer gibi standart bir tarayıcı ile PC nizden canlı görüntülere eriģebilirsiniz. 68

74 ġekil 3.7:Ofis ortamı uygulaması Eğer networks kamera kullanmayı düģünmüyorsanız standart sistem kullanmak istiyorsanız o zaman her kamera ile sistemin kurulacağı yer arasına görüntü sinyali ve enerji kablosu çekmek zorunda kalacaksınız. Bu da ek maliyet gerektirebilecektir. Ancak bazı yerlerde bu tür uygulamalar yapmak daha faydalı olabilecektir. Bu tür uygulamalarda genelde sistemin kurulacağı yerin Ģartlarına göre karar vermelisiniz Tek Bir ġirketin Farklı Alanlardaki Binalarının Ġzlenmesi Amaç: Farklı coğrafi alanlara dağılmıģ ofislere veya satıģ mağazalarına networks kameraları kurarak her yeri izlemek. ġekil 3.8: Farklı alanların tek noktadan izlenmesi Yukarıdaki çizimde iki farklı yere ait resim görüntüleri merkezdeki makineye kayıt ve izleme amacı ile internet üzerinden aktarılmaktadır (görüntü kayıtları ISP'deki bir makine üzerinde de kaydedilebilir). Networks kamera görüntüleri daha önceden tanımlanmıģ bir koģul oluģtuğunda otomatik olarak ana makineye gönderir veya ana makine görüntülere eriģir. Ana bilgisayar windows iģletim sistemi altında çalıģan bir bilgisayar olup üzerinde kurulu uygulama yazılımı ile görüntüleri kaydeder. Kurulu yazılımın özelliğine göre kayıtların süresi, kapasitesi ve özellikleri tanımlanarak yönetilebilir. 69

75 ġekil 3.9: Farklı alanların tek noktadan izlenmesi Bu sistemi kurarken aģağıda belirtilen maddelere dikkat ediniz. LAN bağlantısı Ġnternet eriģimi Güvenlik duvarı (firewall) veya broadband router arkasında networks görüntü kullanımı 3.5. Bina, Fabrika Hastane Gibi Kurumların Ġzlenmesi Amaç: Bina, fabrika, hastane, kampüs alanı gibi uygulamalarda güvenliği artırmanın en düģük maliyetli çözümü mevcut yapıyı kullanmaktır. Gün içinde güvenlik elemanları kontrol odasındaki ekrandan izleme yapabilirler. Geceleyin ve hafta sonları kayıt iģlemi uzaktan ve birçok kuruluģa hizmet veren merkezi kontrol istasyonundan gerçekleģtirilebilir. Dahili hareket algıma özelliği ile alarm koģulu tetiklenir, görüntü kaydı baģlatılabilir. Bir alarm durumunda güvenlik yetkilisi binadaki en yakın PC'den veya internet'e eriģebilen herhangi bir PC'den görüntülere eriģebilir. Polis uzaktan görüntülere eriģerek olup bitenler hakkında görsel bilgiye ulaģabilir. Kaydı yapılan görüntüler, binadaki bir bilgisayarda saklanacağı gibi, ISP'deki bilgisayarda veya coğrafi olarak farklı yerdeki bir bilgisayarda saklanabilir. Kayıtları farklı bir coğrafi alandaki bilgisayar üzerinde saklamak, riski azaltır, görüntü kayıtlarının güvenlik uygulamasını ihlal eden kiģi ve/veya kiģilerin eline geçmesi önlenir. Görüntü kayıtları kamera tarafından kayıtları yapacak bilgisayara gönderileceği gibi, kayıtları yapacak bilgisayar da kameralara eriģip görüntüleri alabilir. Kayıt bilgisayarı Windows iģletim sistemi altında çalıģan, yazılımlarını kullanan bir bilgisayar olabilir. Yazılımlar gerçek zaman görüntülerini ve kayıdı yapılmıģ eski görüntüleri ekrana getirebilir. Ġsteğe bağlı olarak eski görüntüler tanımlanacak bir süre sonunda otomatik olarak silinebilir veya arģiv amacı ile farklı bir bilgisayara aktarılabilir. 70

76 71