GUMBORO HASTALIĞI. İnfeksiyöz Bursal Hastalığı. Dr.Olcay TÜRE GÖKSU

Transkript

1 GUMBORO HASTALIĞI İnfeksiyöz Bursal Hastalığı Dr.Olcay TÜRE GÖKSU Bornova Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü Aşı, Serum ve Biyolojik Maddeler Kontrol Laboratuvarı Ekim 2002 Hizmet İçi Eğitim Semineri

2 Genel Tanım haftalık piliçler - Viral (IBDV) - Akut - Çok bulaşıcı - Bursa Fabricius ta şiddetli yangı ve dejenerasyon - İmmunosupresyon - Dünyanın her tarafında yaygın - Büyük ekonomik kayıp

3 Birnaviridae İkoza hedral, zarfsız, ds RNA Isıya dayanıklıklık 56C...5 saat...canlı 60C..30 dak...canlı 70C...30 dak...inaktif ph direnci ph 2...dirençli ph 12 inaktif IBDV- İnfeksiyöz bursal hastalığı virusu Kimyasallara dirençli Formalin, iodine, glutaraldehit, alkyl dimethylbenzylammonium Dış ortamda dayanıklı 4 ay canlı kalabilir Bulaşma Dışkı ile atılır Mekanik bulaşma (yem, su, ekipman, bakıcı)

4 Gumboro Hastalığı Virusunun Hedef Organı Bursa Fabricius BF biyolojik olgunlaşmasını 3-4. haftalarda tamamlayarak immun yanıt verme yeteneği kazanır. Olgunlaşan B-lenfositler dalak, kemik iliği, sekal tonsiller ve diğer lenfoid organlara göç ederler. BF 12 ci haftada küçülmeye başlar, 20 ci haftadan sonra atrofiye olur.

5 Hastalık Formları Klinik Form Subklinik Form Hastalığın geliştiği yaşa bağlı olarak

6 Klinik Form 3-6. haftalar arası enfekte olan civcivlerde (vvibdv gün) BF ta dejenerasyon Klinik belirti var Yüksek ölüm İmmunosupresyon (geçici veya kalıcı) Verim kaybı BÜYÜK EKONOMİK KAYIP

7 Morbidite %100 Mortalite Broyler %5-25 Yumurtacı %60-70

8 Subklinik Form günler arası enfekte olan civcivlerde Doğal enfeksiyon Varyant suşlar Hatalı aşılama programları hot aşının yanlış zamanda kullanımı BF ta dejenerasyon-atrofi Klinik belirti yok Kalıcı immunosupresyon İmmunosupresyonun yan etkileri - Sekonder enfeksiyonlar (SHS, Marek, G.dermatit, ND, CAA vs) - Diğer hastalıklara karşı aşılamalarda yetersiz immun yanıt Verim kaybı BÜYÜK EKONOMİK KAYIP

9 Klinik Semptomlar Düşkünlük Tüylerde kabarma Beyaz sulu ishal Yem tüketiminde azalma

10 HASTALIK GRAFİĞİ Ölümlerde Pik 3-4 gün İnkübasyon 2-3 gün Hastalık süresi 6 gün İyileşme

11 Otopsi Bursa Fabricius ta ödem, kanama Bacak ve göğüs kaslarında kanama Karaciğer dejenerasyonu Böbrek lezyonları

12 Otopsi Bulguları

13

14

15 Histopatolojik Bulgular Normal BF Zarar görmüş foliküllerde kistik boşluklar BF taki akut yangı sonrası folliküllerin yıkımı, boşluklar ve interfoliküler alandaki bağ dokuda fibroplazi

16 Foliküllerde ve interfoliküler alanda aşırı hemoraji, bursa lumeninde purulent eksudat birikimi

17 IBDV nin Serotipleri Serotip 1 Serotip 2 Patojen viruslar Tavuk orijinli Patojen olmayan viruslar Hindi orijinli Antijenite Varyant Klasik Patojenite Klasik patojen Çok patojen (vvibdv) Değişken oranlarda patojen

18 Hastalığın Tarihi Gelişimi İlk defa 1957 yılında A.B.D. nin Delaware eyaletinde Gumboro kasabasında rapor edildi. (IPNV ile ilişkili) 1984 yılında A.B.D de antijenik varyant viruslar ortaya çıktı, varyant viruslar Amerika kıtası dışında rapor edilmedi yılına kadar klasik patojenik virusların neden olduğu ölüm oranı maksimum %30 idi de Belçika da vvibdv nin neden olduğu yüksek ölüm oranlı salgınlar görüldü. SPF %100, broyler%30, yumurtacı%70-80 vvibdv 1990 lı yıllardan günümüze A.B.D. ve Avustralya hariç tüm dünya ülkelerinde yaygındır.

19 TÜRKİYE de Durum 1990 lı yılların başından bu yana salgınlar çeşitli şiddetlerde devam etmekte, yaz aylarında yoğunlaşmakta, mix enfeksiyonlar şeklinde olabilmekte, Ölüm oranları ilk yıllarda yüksek (>%20), şimdi daha düşük (%1-5), bazı yerlerde salgın yok, Salgınların serotip 1 grubunda yer alan çok virulent IBDV tarafından meydana getirildiği ortaya kondu, Sınırlı sayıda virusla yapılan çalışmalarda varyant virusa rastlanmadı, RT/PCR-RE gibi moleküler tekniklerle çalışmalar devam etmekte,

20 TAVUKÇULUK ENDÜSTRİSİNDE Direkt kayıplar ÖLÜM İndirekt kayıplar - İmmunosupresyon - Sekonder enfeksiyonlar - Aşılamalarda başarısızlıklar - Yoğun aşılama ve medikasyon giderleri - Kesimhane kayıpları - Verim düşüklükleri Büyük Ekonomik Kayıplar

21 Gumboro Hastalığına Karşı Korunma Sağıtım yok!!! Profilaktik önlemler Vitamin, Antibiyotik-sekonder enf.lara Korunma Temizlik Dezenfeksiyon - İyi İdare Biyogüvenlik Aşılamalar

22 Temizlik Dezenfeksiyon - İyi İdare Modern tavuk yetiştiriciliğinin vazgeçilmez kuralıdır Çok dayanıklı ve çok patojen IBDV virusunu yok etmek veya yoğunluğunu azaltmak üzere zorunludur Gumboro canlı aşılamalarında dar zaman aralığı vardır, bu sürede saha virusunu ortamdan uzak tutmaya yarar

23 Yapılması gerekenler Yetiştirmede all-in-all-out sistemi uygulanmalı ve dönem araları en az 3 hafta boşluk bırakılmalıdır. Kümesin devre arası temizliği ve IBDV ye etkin dezenfeksiyonu (formol, iyod ve virusa etkili diğer dezenfektanlar kullanılarak) yapılmalıdır. Altlık uygun şekilde imha edilmelidir yakma veya gömme (kümesten uzaklaştırılmalı ama çevreye risk oluşturmamalıdır), tarla gübresi olarak kullanılmamalıdır. T.K.B.lığı yaptırımı var Hastalık nedeniyle ölmüş hayvanlar çevreye atılmamalı, gömülerek veya yakılarak imha edilmelidir.

24 Biyogüvenlik önlemleri Çiftlik ve kümesler çevresinde güvenlik zonları oluşturulmalı Taşıt ve ziyaretçi kontrolü yapılmalı Çiftlik ve kümes girişlerine dezenfektan içeren küvetler konmalı Çiftlik içinde ve yakın bölgeyi kapsayan çiftliklerde senkronize all-in-all-out uygulanmalı Sürüye dışarıdan hayvan katılmamalı Kümes bakıcıları ayrı olmalı

25 Gumboro hastalığına karşı aşılamalar HER BÖLGE VE ÇİFTLİKTE HER KOŞULDA ETKİLİ OLABİLECEK ÜNİVERSAL BİR AŞILAMA PROGRAMI ÖNERMEK MÜMKÜN DEĞİLDİR. AŞILAMA PROGRAMI O KÜMESİN VE BÖLGENİN KOŞULLARINI BİLEN DENEYİMLİ BİR VETERİNER HEKİM TARAFINDAN OLUŞTURMALIDIR.

26 Gumboro aşılama programı öncesi önemli noktalar Çevredeki hastalık riski Hastalığın seyri ve şiddeti Virusun patojenitesi Kümesin hijyenik durumu ve bakım koşulları Civcivlerdeki maternal antikor düzeyi, homojenite Civcivlerin yaşı (BF un olgunlaşma durumu) Yetiştirme yönü Kullanılacak aşıların çeşidi (mild, intermediate, hot)

27 Çevredeki hastalık riski Normal dönem Az veya orta riskli dönem Çok riskli dönem için aşılama programları Hastalığın seyri ve şiddeti Virusun patojenitesi Kümesin hijyenik durumu ve bakım koşulları

28 Maternal antikor bulunmasının önemi ve heterojenite problemini azaltıcı önlemlerin alınması Erken enfeksiyon sonucu immun sistemde meydana gelecek zararı önlemek için civcivlerin yüksek ve uniform maternal antikora sahip olması gerekir. Bu amaçla: Damızlıkçı sürülerin iki canlı (18-21 gün, 8-10 hafta) ve en az 1, tercihen 2 (16-18 hafta, 40cı hafta) yağ adjuvantlı inaktif aşılarla aşılanmaları gerekir. **Gumboro mücadelesinin en önemli basamağı damızlıkların etkin aşılanması ve anneden yavruya homojen ve yüksek Mab geçişidir Heterojen Mab sorununu azaltmak için civcivlerin farklı yaş ve farklı aşılama programları ile aşılanmış sürülerden gelmemeleri gerekir.

29

30 Maternal antikor varlığında aşılama

31 Civcivlerin yaşı, BF un olgunlaşma durumu BF doğal gelişimi gereği 3-4 cü haftalarda fizyolojik ve immunolojik olgunluğa ulaşıp tam immun yanıt verebilir. 3-4 cü hafta öncesindeki aşılamalardan istenilen düzeyde sonuç alınamaz, aşılamanın tekrar edilerek desteklenmesi gerekir. Aşılama planlanırken hayvanlarda belli bir immun tolerans dönemi olduğu göz ardı edilmemelidir.

32 Aşıların seçimi Gumboro için ideal aşı nasıl olmalıdır? Orta düzeyde maternal immuniteyi kıracak kadar atak immunojenitesi iyi olan BF a zarar vermeyen immunosupresif olmayan Virulensi geri kazanma riski olmayan Mild-Zayıf Intermediate Orta Hot/Intermediate-Plus Kuvvetli (T.K.B.lığının ithalat ve kullanım ile ilgili şartlarına tabidir.)

33 Hot/Intermediate-Plus Gumboro Aşılarının Kullanımı 1. Civcivlerdeki maternal antikorların yüksek ve homojen olması gerekir. Heterojen sürülerde kullanılmamalıdır gün arası en az 30 civcivin Mab leri ELISA ile ölçülmeli, 1:500 titre baz alınarak aşılama günü o sürü için tesbit edilmelidir. 3. Hot aşılar yüksek ölüm yaşanan sürülerde birbirini takip eden 3 dönem kullanıldıktan sonra bırakılmalı, yerine intermediate aşılar tercih edilmelidir.

34 TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞININ GUMBORO HASTALIĞI İLE MÜCADELE KONUSUNDAKİ YAPTIRIMLARI: 81 İL MÜDÜRLÜĞÜ, 8 VETERİNER KONTROL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MANİSA TAV.HAST.ARAŞT. VE AŞI ÜRETİM ENSTİTÜSÜ

35

36

37 GUMBORO HASTALIĞI BİLGİ FORMU (Entegrasyonlarca veya işletmelerce aylık olarak doldurulacaktır.) FİRMA ADI :... FİRMA ADRESİ:... Hastalık Çıkan Kümesin İşlet me Sahib i İli İlçesi Köyü İşle tme Tipi Hast alık Çıka n Küm esin Mevc udu Kapasitesi İşletmen in Toplam Mevcud u Kü mes No Hastalık Çıktığın da Sürünün Yaşı (Gün) Has talık Çıkı ş Tari hi Öle n Hay van Sayı sı Civcivke n MA tespit edildi ise önerilen aşı günü (0-4 günlük) Aşılama Yaşı (Gün) Uygulan an Aşının Adı İşletme Çevresi nde Buluna n Kümes Sayısı

38 GUMBORO HASTALIĞI İÇİN MATERNAL ANTİKOR KONTROL KARTI FİRMA ADI : ADRESİ : Kuluçka Çıkım Tarihi: Civcivin ırkı Anaç Yaş ı (Hafta Anaç sürüye uygulan an canlı ve inaktif aşılar (Hafta) Laboratu vara Gönderil en Civcivin Yaş ı (Gün) Laborat uvara Gönderil en Civciv Sayısı Anti kor Tespi t Yönt emi Tespit Edilen Ortala ma Titre Tespit Edile n CV % Önerilen Aşı Günleri I.Aşı Günü II.Aşı Günü Öneri len Aşını n Tipi Tespiti Yapan Labora tuvar

39 DENETİM DEFTERİ İşletmenin Adı İşletmenin Adresi İşletme Sahibi/Sorumlu Yöneticinin Adı ve Soyadı Sorumlu Muayene Veteriner Hekimin Adı ve Soyadı Denetim Tarihi Tespit Edilen Eksiklikler; Düşünceler; Denetimi Yapan Denetimi Yapan İşletme Sahibi veya İl Md.Yetkilisi İl Md.Yetkilisi Sorumlu Yöneticisinin (Vet.Hekim ) (Vet.Hekim) Adı-Soyadı Adı-Soyadı Adı-Soyadı Tarih, İmza Tarih, İmza Tarih, İmza