YIL: 48 SAYI: Ekim-Kasım-Aralık 2011 ISSN:

Transkript

1 YIL: 48 SAYI: Ekim-Kasım-Aralık 2011 ISSN:

2 İçindekiler İyi Yıllar... Şube Adı Doğu Karadeniz Amasya Merkez Doğu Akdeniz Elazığ İstanbul Batı Akdeniz Denizli Erzurum İzmir Batı Karadeniz Bursa Sakarya TMMOB ORMAN MÜHENDİSLERİ ODASI ŞUBE GENEL KURUL TARİHLERİ Şube Merkezi Trabzon Amasya Ankara Adana Elazığ İstanbul Antalya Denizli Erzurum İzmir Karabük Bursa Sakarya Genel Kurul Tarihleri Çoğunluklu Ocak Ocak Ocak Ocak Ocak Ocak Şubat Şubat Şubat Şubat Şubat Şubat Şubat 2012 Çoğunluksuz Ocak Ocak Ocak Ocak Ocak Şubat Şubat Şubat Şubat Şubat Şubat Şubat Şubat 2012 YIL: 48 SAYI: Ekim-Kasım-Aralık 2011 TMMOB ORMAN MÜHENDİSLERİ ODASI ADINA SAHİBİ Muhammet SAÇMA YAYIN SORUMLUSU Osman TURUNÇ SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ 1 Okan ÇANÇİN YAYIN KURULU 1 Sevda ERGİZ 1 Hüseyin AYTAÇ 1 Serkan ERİKGENOĞLU 1 Ali İzzet BAŞER 2 Fatih SARAÇ 3 Emre TOPBAŞ YAYIN KOŞULLARI Dergimizde yayınlanması istenilen yazılar bilgisayarda yazılmalı, daha önce başka bir yerde basılıp, yayınlanmamış olmalıdır. İmzalı bir dilekçe ekinde kağıda yazılı olarak, ayrıca elektronik ortamda dergimizin yönetim yerine posta ile gönderilmelidir. Yazılar 7 sayfayı (A4) geçmemelidir. 7 sayfayı aşan yazıların birbirini izleyen sayılarda yayınlanabileceği düşünülerek bölümlere ayrılmalıdır. Fotoğraflar net ve temiz olmalı, slayt dışında sayısal gönderilecek fotoğrafların çözünürlüğü yüksek olmalıdır. Yazılarda Türkçe kelimeler kullanılmalı ve Türkçe dil kurallarına uyulmalıdır. Yayınlanacak yazı ve çevirilerdeki düşünsel ve teknik sorumluluk yazarına ait olup, oda yönetimini ve Dergi Yayın Kurulunu sorumlu tutmaz. Dergide yayınlanan yazılardan kaynak göstermek koşulu ile alıntı yapılabilir. Dergiye gönderilen yazılar yayınlansın ya da yayınlanmasın geri verilmez. Yazılar Yayın Kurulu tarafından incelenir. Yayın Kurulu yayınlanacak yazılarda gerekli düzenlemeleri yapabilir ve uygun görülen yazıları yayınlar. YÖNETİM YERİ Beştepeler Mah. 31. Sok. No: 3 Beştepe Yenimahalle - ANKARA Tel: (0.312) pbx Belgegeçer: (0.312) E-posta: dergi@ormuh.org.tr TMMOB ORMAN MÜHENDİSLERİ ODASI Hesap No: T.C. Ziraat Bankası Necatibey Şubesi: TASARIM - BASKI On Medya - On Ofset Ambalaj, Yayıncılık, Matbaacılık, Reklamcılık, Tic. Ltd. Şti. Erciyes İş Merkezleri 201. Cadde No: 53 İstanbul Yolu Macunköy Yenimahalle - ANKARA Tel: (0.312) ISSN: Kapak Fotoğrafı: Süleyman ALKAN 1 Orman Mühendisi 2 Ağaç İşleri Endüstri Mühendisi 3 Orman Endüstri Mühendisi BAŞYAZI ODAMIZDAN > 43. Dönemi Tamamladık > "Kadastro Mülkiyet, İzin - İrtifak" ve "Ağaçlandırma" Konularındaki Seminerler Tamamlandı > 2023'e Doğru 1. Doğa ve Ormancılık Sempozyumu Sonuç Bildirisi Yayımlanarak Sona Erdi > Odamızdan Bir Hukuk Zaferi Daha! UZMAN SAHASI > Türkiye Göknar Ormanlarında Yeni Bir Tür: Pityokteines marketae (Coleoptera: Curculionidae, Scolytinae) > Kasnak Meşesi (Quercus Vulcanica Boiss.)'nde Fidecik Oluşumu ve Fidan Gelişimi Üzerine Tohum Büyüklüğünün Etkisi "4. Doğa-Doğa'da İnsan" Konulu Fotoğraf Yarışması Sonuçlandı ÜYELERİMİZDEN > Yarıkurak Bölge Ağaçlandırmalarında Kullanılan Yeni Teknikler > Fransa nın Grenoble Kentinde Çığ Konusunda İzlenimler > Sosyal Sermayenin Ormancılık Faaliyetlerine Etkisi* > Orman İşletme Müdürlüğü > Vefat > Erguvan Mevsiminde İstanbul'da Buluşmak Üzere > Orman Yol Ağı Planlarının Düzenlenmesine İlişkin Yönetmelik ve 292 Sayılı Tebliğin Muhteva ve Uygulamasında Tespit Edebildiğim Eksiklikler ve Çözüm Önerilerim

3 O R M A N M Ü H E N D İ S L İ Ğ İ Y I L : 4 8 S A Y I : E k i m - K a s ı m - A r a l ı k B A Ş Y A Z I Başyazı Değerli Meslektaşlarımız, İki yılda bir gerçekleştirilen, Odamızın genel kurul ve seçim takvimi, 15 Ocak 2012 tarihi itibariyle Doğu Karadeniz ve Amasya şubelerimizden başlatılmıştır. Toplam on üç şubemizde gerçekleştirilecek seçimlerin ardından, Mart ayı sonu itibariyle de Genel Merkez genel kurulu ve seçimleri yapılacaktır. Üyelerimizin yeni dönemde, kamu kurumu niteliğindeki anayasal kuruluş olan Meslek Örgütümüzün genel kuruluna ve seçimlerine, yüksek düzeyde katılım sağlayarak, özgür iradeleriyle, kendilerini temsil edecek yöneticileri belirlemeleri en büyük temennimizdir. Genel Kurullarımız, Mesleğimizin ve Meslektaşlarımızın sorunlarının özgürce konuşulduğu platformlar olmasının yanı sıra, yönetimlerinde üyelerine karşı hesap verdiği zamanlar olması gerekir. Ancak genel olarak ülkemizde hukuk, demokrasi, özgürlükler ve katılım konusunda söylem düzeyinin yüksek olmasına karşın eylem düzeyinin düşük olduğu bir gerçektir. Ormanların korunması, geliştirilmesi ve işletilmesi görevlerinin yasalarla Devlet tarafından yürütüldüğü, bu görevlerin de kamu ve özel sektörde hizmet veren üyelerimizce yerine getirildiği göz önüne alındığında, bu hususta idarenin etkisini izah etmeye gerek yoktur. Bu ağır şartlara ve idarenin her türlü baskılarına rağmen, meslektaşlarımızın ekseriyetinin gösterdiği onurlu duruş ve demokratik bilinç saygıya değer ve gelecek adına umut vericidir. Yönetim kurulumuz, Odamızın 43. Genel Kurulundan aldığı güçle; mesleğimizin, meslektaş hukukunun gelişimi konusunda çalışmalar yapmanın yanı sıra, ormancılık kurumlarının uygulamalarını yakından takip etmek, incelemek, kontrol etmek ve gerektiğinde yargıya taşımak gibi önemli faaliyetleri olmuştur. Demokratik kültürün geliştiği toplumlarda bu faaliyetler olağanken, bizde ciddi rahatsızlıklar yaratmaktadır. Farklı ses çıkaran, yapılan uygulamaları eleştiren, meslek ve sivil toplum örgütleri susturulmaya çalışılmaktadır. Oysa, Hz. Mevlana'nın Sizi eleştirenler sizi ileriye taşımak isteyenlerdir sözünü özümseyebilmek idareciler için ne kadar önemlidir. Geçen dönem Oda seçimlerinde yapılan baskılar hayallerimizi zorlarken; bu dönemde, meslek etiğinin, ahlakının, insan onurunun ayaklar altına alınacağına ilişkin anti demokratik uygulamalar, daha yolun başında ve bugüne kadar hiç görülmedik şekilde kendini gösterdi. Amasya Şubemizin 14 Ocak 2012 tarihinde yapılan Genel Kurulunda, Amasya Orman Bölge Müdürü, bölge müdür yardımcıları, Şube Müdürleri ve Orman İşletme müdürleri, OMO Amasya Şubesi Yönetimine aday oldular! Orman idaresinin taşradaki en üst düzey yöneticileri; idarenin yaptığı uygulamaları kamu adına denetleme görevini üstlenen meslek örgütünün yönetimine aday oldular. Sonuca ulaşmak adına emirlerinde çalışan Oda üyesi meslektaşlarımızı şantajlarla baskı altına aldılar. Şube yönetimine aday olan bu idarecilerin, büyük çoğunluğunun Ormancılık olmasına rağmen üst düzey atamalarda ormancıları dışlayanlara, konjonktürel siyasi mülahazalarla Çanakkale ve Sinop Orman Bölge Müdürlüklerini kapatanlara, tasarruf ve puan kriterlerini gerekçe göstererek 5 yıl önce 10 işletme Müdürlüğünü kapatan ve bugün ise bu 10 işletmenin de dahil olduğu 28 işletmeyi yeniden açan zihniyete ne söyleyecekler? Atama ve yer değiştirmelerde ehliyet, liyakat ve kariyer kriterleri içeren yönetmelikleri kaldırarak, atama yer değiştirmelere keyfi uygulamalar getiren ve bu yetkisini kendisine yakın sendikaya devrederek koca teşkilatı tahrip eden idarecilere ne söyleyeceklerdir? Bu örnekleri çoğaltmak hiç de zor değildir. Yeni anayasanın, özgürlüklerin, bireysel hakların, hukukun konuşulduğu günümüzde 172 yıllık geçmişe sahip ormancılık kuruluşlarına vefakar ormancılara bu zilleti yaşatanları tarih affetme- yecektir. Orman Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu emir komuta zinciri içerisinde ve ihtirasları nedeniyle, içinde bulundukları utanç verici durumu kavrayamadıklarını düşünelim. Çıkıp da siz ne yapıyorsunuz kardeşim? diyebilecek bir yöneticide mi kalmadı? Öyle görünüyor ki idarenin neler yapabileceği konusunda hayallerimizi zorlamaya devam edeceğiz. Kim bilir, OMO Genel Merkez yönetim kuruluna da belki daha üst yöneticiler de aday olur? İnsan onuruna yakışmayan bu zulüm karşısında, hiç kimse sessiz kalacağımızı ve pes edeceğimizi düşünmemelidir. Mücadelemiz her zeminde devam edecektir. Hiçbir zaman yapılan haksızlıklar ilelebet payidar olmamıştır. Meslektaşlarımız bağımsız bir kuruluş olan Meslek Örgütlerine mesleklerine ve onurlarına sahip çıkacaklardır. Meslek örgütünün yönetimlerine aday olan orman idaresinin üst düzey yöneticileri, idarede iken çözemedikleri ormancılık sorunlarını Oda yönetimlerini ele geçirerek mi çözmeyi düşünmektedirler? Oda yönetimine talip olan bu üst düzey yöneticilere seslenmek istiyoruz. Ormancılığımızı tahrip eden ve itibarsızlaştırmaya çalışan yönetime karşı ne söyleyecekler? Orman Genel Müdürlüğünü arsa ofisi gibi gören, eğitim tesislerini, fidanlıklarını arsalarını, ormancılarla özdeşleşen taş binasını ve nihayet ormancılığın kalbi olan Gazi Yerleşkesini elden çıkaran yönetime ne söyleyecekler? Orman idarenin yapılanmasına yönelik çıkarılan KHK'lerin üzerinden altı ay geçmesine rağmen, bir türlü yapılanmasını tamamlayamayan idarecilere, yarım asırlık birikime sahip ORKÖY'ü kapatanlara, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün çalışma alanlarından planlama, tescil ve onay yetkilerinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığına vererek ve içini boşaltanlara, Bakanlığın görev konularının 02 03

4 O R M A N M Ü H E N D İ S L İ Ğ İ Y I L : 4 8 S A Y I : E k i m - K a s ı m - A r a l ı k O D A M I Z D A N Odamızdan 43. Dönemi Tamamladık

5 O D A M I Z D A N - O R M A N M Ü H E N D İ S L İ Ğ İ Y I L : 4 8 S A Y I : E k i m - K a s ı m - A r a l ı k O D A M I Z D A N 06 07

6 O D A M I Z D A N - O R M A N M Ü H E N D İ S L İ Ğ İ Y I L : 4 8 S A Y I : E k i m - K a s ı m - A r a l ı k O D A M I Z D A N 08 09

7 O D A M I Z D A N - O R M A N M Ü H E N D İ S L İ Ğ İ Y I L : 4 8 S A Y I : E k i m - K a s ı m - A r a l ı k O D A M I Z D A N 10 11

8 O D A M I Z D A N - O R M A N M Ü H E N D İ S L İ Ğ İ Y I L : 4 8 S A Y I : E k i m - K a s ı m - A r a l ı k O D A M I Z D A N 12 13

9 O D A M I Z D A N - O R M A N M Ü H E N D İ S L İ Ğ İ Y I L : 4 8 S A Y I : E k i m - K a s ı m - A r a l ı k O D A M I Z D A N 14 15

10 O D A M I Z D A N - O R M A N M Ü H E N D İ S L İ Ğ İ Y I L : 4 8 S A Y I : E k i m - K a s ı m - A r a l ı k O D A M I Z D A N Kadastro Mülkiyet, İzin - İrtifak" ve "Ağaçlandırma" Konularındaki Seminerler Tamamlandı Odamız Genel Merkezinde meslektaşlarımız tarafından l6831 SAYILI YASA 16. MADDE İZİNLERİ VE MADEN gelen başvurulara göre gerçekleştirilmesi planlanan KANUNU I. Kademe Mesleki Geliştirme Eğitim Seminerlerinden lmadencilik İZİN DOSYALARININ HAZIRLANMASI KADASTRO MÜLKİYET, İZİN İRTİFAK, MADEN REHA- lrehabilitasyon PROJELERİ BİLİTASYON PROJELERİ ve AĞAÇLANDIRMA, EROZYON l6831 SAYILI ORMAN KANUNUNU 17. MADDE KONTROLU, REHABİLİTASYON, MERA ISLAHI, FİDAN İZİNLERİ ÜRETİMİ, ETÜT - PROJE VE DE- NETİM VE KONTROL HİZMET- lbedel VE ALAN HESABI LERİ konularındaki semineler NASIL YAPILMALI? Ankara'da gerçekleştirilmiştir. l6831 SAYILI KANUNUNA Her bir seminer konusu, Orman GÖRE ORMANLARIN Genel Müdürlüğü çalışanlarınca KADASTROSU anlatıldı, karşılıklı soru cevapların lorman KANUNUN 57. ardından ormancılık büro-şirket MADDESİNE GÖRE ÖZEL sahibi meslektaşlarımız tarafın- AĞAÇLANDIRMA İZİNLERİ dan yapılan çalışmalarda karşılalizin ALANLARININ şılan sorunlar uzman eğiticilere HARİTALARA APLİKASYONU aktarılmış olup olası çözüm yolları l tartışılmıştır. UYGULAMALI İZİN DOSYASI HAZIRLANMASI Aralık 2011 tarihleri arası Kadastro Mülkiyet, İzin İrtifak, konuları aktarılmıştır. Maden Rehabilitasyon Projeleri semineri süresince katılımcılara; Aralık 2011 tarihleri konuları teorik ve arazi arası Ağaçlandırma, Erozyon uygulamalı olarak aktarılmıştır. Kontrolü, Rehabilitasyon, Mera Katılımcı meslektaşlarımızın ilgisi, Islahı, Fidan Üretimi Etüt-Proje orman mühendisliğinin özel ve Özel Ağaçlandırma semineri sektörüne taşımış oldukları inanç, süresince katılımcılara; kendilerini sürekli yenileme lproje DÜZENLEME arzuları, çalışma konularındaki ESASLARI gayretleri, bilgi birikimi ve letüt PROJE TEKNİK paylaşımının oldukça ilerlemiş ŞARTNAMESİ VE olduğu mesleğimiz için ümit verici KARŞILAŞILAN SORUNLAR bir gelişme olarak görülmüştür. lcbs VE HARİTA BİLGİSİ Her bir seminer programının tamamlanmasının ardından lağaçlandirma gerçekleştirilen sınavda başarılı YÖNETMELİĞİ VE ÖZEL olan meslektaşlarımıza katılımcı AĞAÇLANDIRMA MEVZUATI sertifikalarının dağıtılması ile lözel AĞAÇLANDIRMA seminerler sona ermiştir. UYGULAMA PROJESİ DÜZENLEME TEKNİKLERİ lağaçlandirma TEKNİKLERİ lerozyon KONTROLU TEKNİKLERİ lmera ISLAHI ÇALIŞMALARI lfidanlik TEKNİKLERİ lprofil OKUMASI-YETİŞME ORTAMI ETÜT ÇİZELGESİNİ DOLDURULMASI VE GPS İLE ARAZİDE ALAN ÇEVİRME lağaçlandirma TEKNİK VE UYGULAMALARI lerozyon KONTROLU TEKNİKLERİ VE UYGULAMALARI lfidanlik TEKNİĞİ VE UYGULAMALARI 16 17

11 O D A M I Z D A N - O R M A N M Ü H E N D İ S L İ Ğ İ Y I L : 4 8 S A Y I : E k i m - K a s ı m - A r a l ı k O D A M I Z D A N 2023'e Doğru 1. Doğa ve Ormancılık Sempozyumu Sonuç Bildirisi Yayımlanarak Sona Erdi Odamızdan Bir Hukuk Zaferi Daha! 12 MART 2011 TARİH VE SAYILI RESMİ GAZETE'DE YAYINLANAN ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ATAMA VE YER DEĞİŞTİRME YÖNETMELİĞİ NİN YÜRÜRLÜĞÜNÜN DURDURULMASI VE İPTALİ İÇİN, ODAMIZIN DANIŞTAY 2. DAİRESİNDE AÇTIĞI DAVADA YÜRÜTMENİN DURDURULMASINA KARAR VERİLDİ Orman Mühendisleri Odası Genel Merkezi tarafından ORMANCILIK HİZMETLERİNİN YAPILMASINDA SERBEST düzenlenen 2023'e Doğru 1. Doğa ve Ormancılık ORMANCILIK BÜROLARININ FONKSİYONU konulu 1 Sempozyumu ; üyelerimiz, bilimciler, bildiri sahipleri, oturum düzenlenmiş ve başkanlığını Prof. Dr. Ahmet kamu kurum ve kuruluş temsilcileri ve özel sektör YEŞİL, temsilcilerinden oluşan katılımcıların iştirakiyle TÜRKİYE ORMAN ENDÜSTRİSİ VE AĞAÇ İŞLERİ 20-23/Kasım/2011 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. ENDÜSTRİSİNİN GELİŞMESİNDE, 5531 SAYILI KANUN VE Genel Başkanı Muhammet SAÇMA açılışta yaptığı ORMANCILIĞIMIZIN YERİ konulu oturum başkanlığını konuşmasında; Odamızın 2005 yılında düzenlediği Prof. Dr. İbrahim BEKTAŞ, sempozyumda, uluslararası ormancılık süreçlerinde YENİLENEBİLİR ENERJİ ÜRETİMİNDE ORMANLAR VE alınan kararların Türk Ormancılığına yansıtılması ORMANCILIĞIMIZ konusunda 3'üncü oturum hususlarının belirlendiğini, bu sempozyumda ise, 2005 başkanlığını Prof. Dr. Musa GENÇ, 4'üncü Oturum yılındaki çıktıların uygulamaya aktarılması ile 5531 sayılı başkanlığını Prof. Dr. Ünal ASAN, Kanunun uygulanmasına yönelik somut önerilerin ortaya DOĞA VE ORMANCILIĞA İLİŞKİN ULUSLARARASI konulmasını hedeflediklerini belirtmiştir. SÖZLEŞMELER, TAAHHÜTLER VE BENZER POLİTİKA Bu sempozyumda ortaya çıkacak kararların uygulanması ARAÇLARININ ETKİNLEŞTİRİLMESİ konulu ilk oturum yönünde çalışacaklarını ifade etmiştir. başkanlığını Prof. Dr. Devlet TOKSOY, ikinci oturum Daha sonra, milletvekili meslektaşlarımız, Mehmet başkanlığını Prof. Dr. Nedim SARAÇOĞLU; üçüncücü ŞANDIR ve Nuri USLU, Çölleşme ve Erozyonla Mücadele oturum başkanlığını Prof. Dr. Aynur AYDIN COŞKUN, Genel Müdürü Hanefi AVCI, Doğa Koruma ve Milli Parklar KALİTELİ SU ÜRETİMİNDE ORMANLAR VE ORMANCILI- Genel Müdürü Yaşar DOSTBİL, TOBB Orman Ürünleri ĞIMIZ konusunda da üç oturum düzenlenmiş baş- Meclisi Başkan Yardımcısı Sabri AVCI ve İstanbul kanlıklarını ise; Büyükşehir Park ve Bahçeler Müdürü İhsan ŞİMŞEK Prof. Dr. Devlet TOKSOY, Prof. Dr. Metin SARIBAŞ ve Eşref sempozyumdan beklentilerini dile getirdiler. GİRGİN yapmışlardır. Sempozyum; Eşref GİRGİN'in başkanlığında, Dr. Erkan Son gün düzenlenen kapanış oturumunu ise Eşref GİRGİN İSPİRLİ, Mevlüt DÜZGÜN, Şadi ŞIKLAR, Kenan ŞAHİN, yönetmiştir. Sempozyum yürütme kurulu üyelerinin yer Uğur TÜFEKÇİOĞLU, Aynur GÜNEŞ, Serkan aldığı bu kapanış oturumunda, sonuç bildirisi taslağı ERİKGENOĞLU' ndan oluşan yürütme kurulunca maddeler halinde tartışılarak son şekli verilmiş ve yürütülmüştür. oylanarak kabul edilmiştir Sempozyumda, 5 konuda 33 sözlü sunum olmak üzere toplam 39 bildiri 10 oturumda değerlendirilmiş ve bildiriler kitap halinde basılmıştır. 2023'e Doğru 1. Doğa ve Ormancılık Sempozyumu Sonuç Bildirisi'nin tam metni için Bilindiği üzere Orman Genel Müdürlüğü, idarede çalışan subjektif değerlendirmelere ilişkin hükümler ihtiva eden, Odamız üyesi orman mühendisi ve orman endüstri 2011 tarihli Yönetmeliğe dayanarak, birçok haksızlıklarla mühendislerinin özlük haklarını doğrudan ilgilendiren, dolu atamalar yapılmıştır. Bu yeni 12/3/2011 tarihli 25/12/1996 tarihli ve sayılı Resmî Gazete'de Yönetmelik, Orman Genel Müdürlüğü tarihinde, ehliyet yayımlanan Orman Genel Müdürlüğü Teknik ve liyakata önem verilmeden hazırlanıp yürürlüğe Personelinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği ni konulan en kötü bir düzenleme olarak yerini almıştır. yürürlükten kaldıran Orman Genel Müdürlüğü Teknik Odamız her zaman olduğu gibi, hukuksuzluğa karşı yaptığı Personelinin Atama Ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin mücadeleler bağlamında; haksız uygulamalara yol açan Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Yönetmelik ni 25/5/2009 hükümlerle dolu, 12/3/2011 tarihli ve sayılı Resmi tarihli ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlayarak Gazete'de yayımlanan Orman Genel Müdürlüğü Atama yürürlüğe koymuştu. Odamız, 1996 tarihli Teknik ve Yer Değiştirme Yönetmeliği nin, atamalara ilişkin can personel atama yönetmeliğini yürürlükten kaldıran bu alıcı maddelerinin yürütmesinin durdurulup iptali için, Yönetmeliğin yürürlüğünün durdurulması ve iptali için Danıştay 2. Dairesinde 9/5/2011 tarihinde E:2011/4223 Danıştay 2. Dairesinde E:2009/3366 sayılı dava açmış, sayılı dosyada derdest dava açmıştır. Danıştay 2. ancak Danıştay 2. Dairesi yürütmeyi durdurma talebimizi Dairesinin 20/9/2011 tarih ve E:2011/4223 sayılı ret etmişti. Odamız, bu ret kararının kaldırılması için kararında; Orman Genel Müdürlüğü Atama ve Yer Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna itiraz etmiş, Değiştirme Yönetmeliği nin 4'üncü Maddesi 1'inci fıkrası İTİRAZIMIZ KABUL EDİLMİŞ, buna ilişkin 18/3/2010 tarihli (f) bendindeki, ehliyet ve liyakat esas alınmadan atamaya ve YD.İtiraz No:2010/26 sayılı kararda hizmet dışı ilişkin hizmet sürelerinin hesaplandığı f) Hizmet süresi: nedenlerle ve hizmet gerekleri ile bağdaşmayan etkilere Ücretsiz izinli geçen süreler hariç, muvazzaf askerlikte açık olarak kullanılmasına imkan verecek bir ortam geçen süreler dahil olmak üzere, memuriyette geçen ve yaratılmıştır. denilerek, OGM tarafından yürürlükten 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68'inci kaldırılan 25/12/1996 tarihli ve sayılı Resmî maddesinin (B) bendinde sayılan hizmet sürelerini, Gazete'de yayımlanan Orman Genel Müdürlüğü Teknik tanımı; Orman Genel Müdürlüğünde görev yapacak Personelinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği, teknik personelin, ehliyet ve liyakatı dikkate alınmadan, yerine, yüksek mahkeme kararıyla yenisi çıkarılıncaya belli mesleki aşamalardan geçmeden atamalara imkan kadar tekrar yürürlüğe konulmuştu. OGM, bu karar sağlayan 9'uncu maddesin 1'inci fıkrası MADDE 9 (1) üzerine yeni bir yönetmelik taslağı hazırlamış ve görüş için Odamıza da göndermişti. Odamız, ehliyet ve liyakat Genel müdür, genel müdür yardımcısı, daire başkanı, esaslarını gözeterek üyelerimiz yararına hazırladığı bölge müdürü, bölge müdür yardımcısı, işletme müdürü, görüşlerini OGM ye bildirmişti. işletme müdür yardımcısı, fotogrametri müdürü ve fotogrametri müdür yardımcısı kadrolarına atanabilmek Ancak Orman Genel Müdürlüğü; ne Danıştay İdari Dava için 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68'inci Daireleri Kurulu kararını, ne 657 sayılı Kanunun ehliyet ve maddesinin (B) bendinde aranan nitelikleri haiz olmak liyakat esas hükümlerini ve ne de Odamızın görüşlerini hiç gerekir. hükmü ile kamu görevlilerinin atanmasında dikkate almadan, Orman Genel Müdürlüğü Atama ve amire tanınan takdir yetkisinin sınırlarını genişletmek Yer Değiştirme Yönetmeliği adıyla hazırladığı maksadıyla getirilen 9'uncu maddesi 3'üncü fıkrasındaki yönetmeliği, 12/3/2011 tarih ve sayılı Resmi amirlerinin muvafakat verdiği ibaresinin yürürlüğü Gazete'de yayınlayarak yürürlüğe koymuştur. Böylece durdurulmuştur. Bu kararla, ilgili dava konusu Yönetmelik OGM de, biri mevcut 25/12/1996 tarihli ve diğeri de yeni hukuken uygulanmaz hale gelmiştir. Üyelerimize hayırlı yürürlüğe giren 12/3/2011 tarihli iki ayrı atama ve yer olsun. değiştirme yönetmeliği uygulamada yer almıştır. Ehliyet ve liyakat esaslarına göre hazırlanan 1996 yönetmeliği uygulamada hiç dikkate alınmaz iken; amirin takdiri gibi Sürecin tamamı ve ek belgeler için

12 O R M A N M Ü H E N D İ S L İ Ğ İ Y I L : 4 8 S A Y I : E k i m - K a s ı m - A r a l ı k U Z M A N S A H A S I 20 Uzman Sahası Türkiye Göknar Ormanlarında Yeni Bir Tür: Pityokteines marketae (Coleoptera: Curculionidae, Scolytinae) Yrd. Dr. Oğuzhan SARIKAYA* Prof. Dr. Mustafa Avcı* Pityokteines cinsinin yakın zamana kadar dünya genelinde yılların sonuna kadar göknar ağaçlarında kurumanın dokuz, Palearktik bölgede P. curvidens, P. spinidens ve P. hemen hemen hiç görülmediği belirtilmektedir (Prof. Dr. H. vorontzowi olmak üzere üç türü biliniyordu (Pfeffer 1995, Ferhat BOZKUŞ ile kişisel görüşme). Urban 2002, Pernek et. al. 2008). Bilinen türlerin hepsi P. marketae'nın ilk tespit edildiği yer Antalya-Cevizli (1959 oligofag ve konukçuları Abies türleri olmakla beraber diğer yılı)'dir. Bunun dışında çeşitli araştırıcılar tarafından Toros iğne yapraklı (Larix, Pinus, Picea) türlerde de zararları tespit dağlarında göknar ormanlarından toplanan ve Avrupa'daki edilmiştir. Bu türler göknar ormanlarının potansiyel zararlısı çeşitli entomoloji müzelerinde saklanan bireyler M. Knizek konumunda sekonder karakterli türler olup birbirlerinden tarafından tekrar incelenmiş ve tüm örneklerin P. morfolojik farklılıklarla ayrılırlar (Selmi 1998). Palearktik marketae'ye ait olduğu belirlenmiştir. K. E. Schedl tarazoocoğrafik bölgenin dördüncü türü olarak Pityokteines fından geçmişte teşhis edilen bireyler P. curvidens olarak marketae ilk kez 1996 yılında Dr. Milos KNIZEK (Forestry tanımlanmıştır (Schedl 1961). Günümüze kadar birçok and Game Management Research Institute, Czech araştırıcı yayınlarında Abies cilicica'da zararlı türü P. Republic) tarafından Türkiye'de Mersin-Çamlıyayla (1000- curvidens olarak vermiştir (Tosun 1975, Sarıkaya ve Avcı 1200 m)'da tespit edilmiş olup, çok sayıda tanımlanmış 2011). örneği Viyana Doğa Tarihi Müzesinde saklanmaktadır. Tür 1998 yılında tanımlanarak bilim dünyasına sunulmuştur (Knizek, 1998) (Şekil 1). Şekil 1. Pityokteines marketae erginleri Pityokteines türleri gerek ülkemizde gerekse diğer yayılış yaptığı ülkelerde rüzgâr, fırtına, kar, hava kirliliği, don, diğer Şekil 2. Pityokteines marketae tarafından kurutulan Abies cilicica bireyi böcek zararları, ökse otu ve kuraklık gibi faktörler tarafından zayıf ve dirençsiz bırakılan ağaçları tercih Zararlı tür ile mücadelede Isparta, Konya, Antalya, Mersin etmekte ve bu alanlarda kolaylıkla epidemi yapabilve Adana Orman Bölge Müdürlükleri göknar ormanlarında mektedir (Şekil 2, 3). Özellikle kuraklık, nem isteği yüksek biyoteknik yöntemler kullanılmış, ancak tuzaklara oldukça olan Toros göknarı bireyleri için ciddi bir stres kaynağı az sayıda böcek geldiği şikâyeti sık sık dile getirilmiştir. oluşturmaktadır. Optimum yetişme ortamının dışında ve özellikle alt rakımlarda kurumalar yoğun olmaktadır. Son Pityokteines marketae; yıllarda kurak periyotların daha sık ve uzun süreli Tanımı: Koyu kahverengi ya da siyah renkte, dış görünüşü yaşanması göknar ormanlarında bireysel hatta toplu parlak, antenleri sarımsı açık kahverengi, bacaklar ölümlere yol açmaktadır. Toros dağları boyunca, 1980'li kahverengi, alın altın renkli tüylere sahiptir. Anten 5 * SDÜ Orman Fakültesi 3. Pityokteines marketae'nın kuruttuğu bir grup Toros göknarı segmentli, topuz eğik ve kısa, ön kısımda iki sütür mevcut, posterior'da yok, gözler yüzeysel ve kenarı dişlidir. Elytra önde zayıf çizgili, arkada daha derin, sağrı oldukça derin girintili, yan kenarlar üç çift dişe sahip ve çok sayıda konik tüberküller mevcut. Dişler erkelerde daha büyüktür. Dişi: 2,5-3,4 mm büyüklüğünde, alın bol miktarda sarı uzun tüylerle kaplıdır. Her üç diş daha az belirgin durumdadır (Şekil 4). Şekil 4. Pityokteines marketae (, ) P. marketae'nın ana yolları P.curvidens ile benzer olup daha uzun ve dalgalı olması ile ayrılabilmektedir (Şekil 5, 6). Endemik bir türümüz olan P. marketae esas olarak A. cilicica'da zarar yapmaktadır. Şekil 5. Pityokteines marketae'nın yenik yolları Erkek: 2,7-3,4 mm büyüklüğünde, koyu kahverengi- siyahımsı renktedir. Arazide topladığımız örneklerin tamamı M. Knizek tarafından P. marketae türü olarak teşhis edilmiştir. Örnek topladığımız alanlar Mersin (Abanoz 1600 m, Gözne- Karatepe 1200 m, Mut 1200 m, Çamalan-Hopurtepe 1280 m), Burdur (Bucak-Karlık 1550 m), Isparta (Yenişarbademli 1370 m, Eğirdir-Yuvalı 1240 m), Antalya (Akseki- Emirhasanbeli 1350 m, İbradı 1300 m) ve Zonguldak (Ereğli-Cuma 1310 m, Konukçu: Abies nordmanniana)'dır. P. marketae morfolojik olarak P. curvidens ve P. Şekil 6. Pityokteines marketae'nın kabuktaki yenik yolları ve erginleri vorontzowi'ye oldukça benzemektedir. Erkeklerde, P. curvidens'ten birinci dişin şekli ve yönü ile ayrılmaktadır. A. cilicica ormanlarımızda son yıllarda artarak devam eden Birinci diş P. curvidens'te daha dorsal konumlu ve daha kurumalara neden olan türün birçok yerde yapılacak diktir. Dişilerde önemli bir fark yoktur. P. vorontzowi'den ise örneklemeler ile netleştirilmesi gerekir. Çalışmamızda düz, kalın ve küt ikinci dişi ile ayrılır. P. spinidens'te birinci diş yaptığımız örnekleme tüm alanlarda sorun olan türün P. geriye doğru, ikinci diş daha uzun, daha narin ve hafifçe marketae olduğunu söylemek için elbette yetersizdir. Bu kıvrılmış, strial boşluklar daha ince ve interstrial boşluklar P. nedenle bu konuda daha kapsamlı bir araştırmaya ihtiyaç marketae ile karşılaştırıldığında elytranın arka bölümünde olduğu aşikârdır. daha belirgindir. P. marketae'nin her iki cinsinde de diğer Teşekkür türlerden ayrılan en önemli farklılıklar, daha iri olan vücut büyüklüğü ve özellikle elytranın arka bölgesindeki geniş Pityokteines marketae örneklerinin teşhisini yapan Dr. Milos strial boşluklardır. KNIZEK (Forestry and Game Management Research Institute, Czech Republic)'e teşekkür ederiz. Kaynaklar Knizek, M., A new species of Pityokteines (Coleoptera: Scolytidae) From Turkey. Klapalekiana, 34: Pernek, M., Avtzis, D. N., Hrasovic, B., Diminic, D., Wegensteiner, R., Stauffer, C. and Cognato, A. I., Novel morphological and genetic markers fort he discrimination of three Europoean Pityokteines (Coleoptera: Curculionidae: Scolytinae) species. Periodicum Biologorum, 114 (4), Pfeffer, A Zentral und westpaläarktische Borken und Kernkäfer. Naturhistorisches Museum Basel, p Sarıkaya, O., Avcı, M., Bark beetle fauna (Coleoptera: Scolytinae) of the coniferous forests in the Mediterranean region of Western Turkey, with a new record for Turkish fauna. Turk. J. Zool., 35, (2011), Schedl, K.E Borkenkäfer aus der Türkei, II. Mitteilung 190. Beitrag zur Morphologie and Systematik der Scolytoidea, 34(12): pp Selmi, E Türkiye Kabuk Böcekleri ve Savaşı, İ.Ü. Yayın No: 4042, Fen Bilimleri Enstitüsü Yayın No: 11, 196 s., İstanbul. Tosun, İ Akdeniz Bölgesi İğne Yapraklı Ormanlarında Zarar Yapan Böcekler ve Önemli Türlerin Parazit ve Yırtıcıları Üzerine Araştırmalar, İstanbul, 200 s. Urban, J., Diagnostics of bark beetle of the genus Pityokteines Fuchs important in forestry. J. Forest Science, 48 (8):

13 U Z M A N S A H A S I - O R M A N M Ü H E N D İ S L İ Ğ İ Y I L : 4 8 S A Y I : E k i m - K a s ı m - A r a l ı k U Z M A N S A H A S I Kasnak Meşesi (Quercus Vulcanica Boiss.)'nde Fidecik Oluşumu ve Fidan Gelişimi Üzerine Tohum Büyüklüğünün Etkisi Yrd. Doç. Dr. Ayşe DELİGÖZ* Prof. Dr. Musa GENÇ* Yrd. Doç. Dr. Dilek YILDIZ* ÖZET Bu çalışmada, ülkemizin endemik türlerinden birisi olan kasnak meşesinde (Quercus vulcanica Boiss.) meyve (palamut) büyüklüğünün fidecik oluşumu ve fidan gelişimi üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Ekimden önce palamutlar küçük (<3 g), orta (3-6 g) ve büyük (> 6 g) olmak üzere üç ağırlık sınıfa ayrılmıştır. Palamut ekimleri ekim ayı ortasında gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, palamut büyüklüğünün fidecik oluşumu ile yaşama yüzdesi üzerinde önemli etkileri vardır. Çalışmamızda fidecik oluşum yüzdesi ile yaşama yüzdesi aynı değerlerlere sahiptir. Büyük palamutlarda elde edilen fidecik oluşum yüzdesi ve yaşama yüzdesi (% 93,3), küçük palamutlardan elde edilen fidecik oluşum yüzdesi ve yaşama yüzdesinden (% 77,3) oldukça yüksektir. Fidan morfolojik özelliklerinden kök boğazı çapı ve fidan boyu, palamut büyüklüğünden olumlu yönde etkilenmiştir. Büyük palamutlardan elde edilen fidanların boyu ve kök boğazı çapı, küçük palamutlardan elde edilenlere kıyasla daha büyüktür. Anahtar kelimeler: Kasnak meşesi, palamut, fidan çapı, fidan boyu Yeniden ormanlaştırma, ormanlaştırma ve endüstriyel ağaçlandırma çalışmalarının yapılabilmesi için kaliteli tohuma, dolayısıyla kaliteli fidanlara ihtiyaç vardır. Fidan kalitesi her türlü ormanlaştırma ve ağaçlandırma başarısını direkt olarak etkilemektedir. Sağlıklı tohum temini yanında, tohum büyüklüğü ve ağırlığı, fidan kalitesi bakımından önem taşımaktadır. Bu çalışmada, palamut büyüklüğünün, kasnak meşesinde fidecik yüzdesi, fidan boyu ve kök boğazı çapı gelişimine etkisi araştırılmıştır. MATERYAL VE YÖNTEM Kasnak meşesi (Quercus vulcanica Boiss. and Heldr. Ex Kotschy) ülkemize özgü endemik bir türdür. Ülkemizde Göller Bölgesi'nin batı kesimi, Anamas Dağları, Sultan Dağları (Afyon), Ahır Dağı, Murat Dağı (Kütahya), Türkmen Dağı (Kütahya), Amanos Dağları (Osmaniye, Üçgöz), Hasan Dağı, Erciyes Dağı (Hacılar) ve Karadağ (Karaman) da m. ler arasında yayılış gösterir. En geniş yayılışını Göller Bölgesi'nde Konya-Sultan Dağı, Afyon-Derekaya yaylası, Isparta-Şarkikaraağaç, Yenişarbademli ve Eğirdir-Yukarıgökdere yapmaktadır (Davis,1965; Avcı, 1996) m boya ve 120 cm çapa ulaşabilen geniş ve yaygın tepeli bir ağaçtır (Yaltırık, 1998). Özellikle yıllık halkaları son derece dar olduğundan, kaplamaya elverişli değerli odunu nedeniyle parke ve fıçı yapımında tercih edilen bir türdür (Şanlı, 1998; Sabuncu, 2002). Bu endemik türümüze ait ormanlar özellikle otlatma nedeniyle uzun yıllar tahrip edilmiştir. Ne yazık ki odunu bu kadar değerli ve korunmaya muhtaç olan kasnak meşesine ait, bugüne kadar yapılmış çok az çalışma bulunmaktadır. Özellikle, tohum ve fidan üretimi konusunda yapılan çalışmalar oldukça yetersizdir. Dolayısıyla, yeniden ormanlaştırma (orman içi ağaçlan- dırma) ve ormanlaştırma (orman dışı ağaçlandırma) çalışmalarında da neredeyse hiç kullanılmamaktadır. Araştırmaya konu kasnak meşesi palamutları Isparta Orman Bölge Müdürlüğü, Eğirdir Orman İşletmesi, Yukarıgökdere şefliği sınırları içinde kalan Kasnak Ormanı Tabiatı Koruma Alanı'ndan (Enlem 37º 44" 80', Boylam 30º 49" 90', Yükseltisi 1540 m) toplanmıştır. Palamutlar 10 Ekim 2003 tarihinde populasyonu temsil edecek şekilde belirlenen 20 ağacın, tepe tacı altından ve yerden alınmıştır. Örneklenen palamutlara, öncelikle suda yüzdürme testi uygulanmış; içi boş, kurtlu veya çürük palamutlar ayıklanmıştır. Ardından örneklenen her palamudun boyu, çapı ve ağırlığı belirlenmiştir. Palamut boyu; palamudun uzun ekseni yönündeki boy olup, milimetre olarak ölçülmüştür. Palamut çapı; palamudun uzun eksenine dik ve en geniş yerinden milimetre hassasiyetinde belirlenmiştir. Palamut ağırlığı ise, palamutların gram duyarlılığında tartılmasıyla bulunmuştur. Çap ve boy ölçümleri milimetrik kumpasla, ağırlık tespitleri ise g'a duyarlı hassas terazide yapılmıştır. Ölçümler tamamlandıktan sonra tohumlar, ağırlıklarına göre 3 sınıfa (küçük: <3 g; orta: 3-6 g) ve büyük: >6 g) ayrılmıştır. Büyüklük sınıfları bağlamında tespit edilen ortalama tohum ağırlığı, çapı ve boyu değerleri Çizelge 1'de verilmiştir. Palamutlar, ekim tarihine kadar, ağzı kilitli polietilen torbalar içinde ve +4 C de saklanmıştır. Palamut ekimleri, Eğirdir Orman Fidanlığında (Enlem 37 53', Boylam 30 52', Bakısı batı, Yükselti 926 m), 11x25 cm ebadındaki polietilen tüplerde, 16 Ekim 2003 tarihinde, açık alan koşullarında gerçekleştirilmiştir. Ekim derinliği 1 cm olup, harç malzemesi olarak 2:2:1 oranında humus + kum+ toprak karışımı kullanılmıştır. Her bir tohum büyüklük sınıfı için, 150 (50 x 3 yineleme) palamut ekilmiştir. Fidanlıkta, açık alan şartlarındaki fidecik oluşumu, nisan başından haziran ortasına kadar, 15 gün arayla düzenli aralıklarla 4 defa, adet olarak saptanmış ve fidecik yüzdeleri hesap edilmiştir yılı mart ayı sonunda, 1+0 yaşındaki fidanlarda yaşama yüzdesi, kök boğazı çapı ve fidan boyu tespitleri yapılmıştır. Çizelge 1. Palamut büyüklük sınıfları ve bu sınıflara ait ortalama değerler Büyüklük Sınıfı Küçük Orta Büyük Ağırlık < 3 g 3,1-6,0 g > 6 g Tohum Ağırlığı 2.40± ± ±0.20 Tohum Çapı 12.56± ± ±0.19 Tohum Boyu 22.15± ± ±0.49 Çizelge 2. Palamut büyüklüğünün fidecik oluşum yüzdesine etkisi Büyüklük Sınıfı Küçük Orta Büyük Önem düzeyi Fidan boyu ve kök boğazı çapına ait değerler incelendiğinde, ortalama kök boğazı çapı 4,45 cm (küçük palamutlar) ile 6,37 cm (büyük palamutlar) arasında değişmektedir. Büyüklük sınıfına bakılmaksızın, ortalama kök boğazı çapı ise 5,49 cm'dir. Fidan boyu değerleri ise, 7,68 cm ile 8,89 cm arasında olup, büyüklük sınıfına bakılmaksızın ortalama fidan boyu, 8,24 cm'dir (Çizelge3). Fidan yaşama yüzdesi, boyu ve kök boğazı çapı üzerinde, palamut büyüklüğü, istatistiksel olarak da etkili çıkmıştır (Çizelge 4). Ancak birinci gelişme dönemi sonunda belirlenen yaşama yüzdeleri, 60. günde belirlenen fidecik yüzdeleri ile aynıdır. Kök boğazı çapı; küçük palamutlarda Palamut büyüklüğünün, fidecik ve yaşama yüzdelerine, fidan boyu ve kök boğazı çapına etkisi, SPSS istatistik paket programı kullanılıp, varyans analizi ile değerlen- ortalama 4,45 cm, orta büyüklükteki palamutlarda 5,64 dirilmiştir. Varyans analizi sonucunda benzerlik ve farklılık cm ve büyük palamutlarda 6,37 cm'dir. Küçük ve büyük gösteren gruplar, Duncan testi ile ortaya koyulmuştur palamutlardan elde edilen fidanlarda belirlenen kök (Kalıpsız, 1981). boğazı çapı değerleri arasındaki farklar, istatistiksel BULGULAR düzeyde önemli çıkarken; küçük ve orta palamutlar ile orta ve büyük palamutlardan elde edilenler arasındaki Palamut büyüklük sınıflarında fidecik oluşumu, nisan farklar önemsiz bulunmuştur. En boylu fidanlar (6,37 cm), başında başlamış ve haziran ortasına kadar devam büyük palamutlardan üretilmiştir. Büyük ve orta etmiştir. Sırayla 15., 30. ve 45. günde belirlenen fidecik palamutlardan yetiştirilen fidanların boyları arasındaki oluşum yüzdeleri bakımından, palamut büyüklükleri farklar, istatistiksel olarak önemsizdir. arasında istatistiksel anlamda önemli bir farklılık belirlenememiştir. Buna karşın, 60. gün fidecik oluşum yüzdeleri bağlamında palamut büyüklüğü, <0.05 Çizelge 4. Palamut büyüklüğünün yaşama yüzdesi, düzeyinde önemli etkiye sahiptir (Çizelge 2). Palamut boy ve kök boğazı çapına etkisi büyüklüğü arttıkça, fidecik oluşum yüzdesi de artmaktadır. En büyük değer (% 93,3), büyük Özellik Önem Düzeyi Palamut Büyüklük Sınıfları palamutlarda elde edilirken, en düşük yüzde (% 77,3) küçük palamutlarda belirlenmiştir (Çizelge 2). 15. Gün 46,0a* 54,6a 64,0a ns 30. Gün 70,7a 76,7a 86,7a ns 45. Gün 76,0a 84,7a 92,0a ns 60. Gün 77,3a 86,7ab 93,3b P <0,05 *Sütunlardaki aynı harfler homojen grupları göstermektedir. ns: Farklar önemsizdir. P <0,05: Farklar 0,05 yanılmayla önemlidir Çizelge 3. Palamut büyüklük sınıfına göre fidan boyu ve kök boğazı çapı değerleri Özellikler Kök boğazı çapı Fidan boyu OSH: Ortalamanın standart hatası Yaşama yüzdesi (%) Kök boğazı çapı (mm) Fidan boyu (cm) Sınıf Küçük Orta Büyük Toplam Küçük Orta Büyük Toplam P <0,05 P <0,05 P <0,01 Satırlardaki aynı harfler homojen grupları göstermektedir. Ortalama 4,45 5,64 6,37 5,49 7,68 8,15 8,89 8,24 Küçük 77,3a* 7,68a 4,45a Asgari 2,30 4,03 3,56 2,30 2,90 6,40 4,90 2,90 Azami 7,12 7,79 10,56 10,56 10,40 11,90 13,40 13,40 Orta 86,7ab 8,15ab 5,64b OSH,1972,1773,3621,1701,2679,2109,3374,1668 Büyük 93,3b 8,89b 6,37b * SDÜ Orman Fakültesi 22 23

14 U Z M A N S A H A S I - O R M A N M Ü H E N D İ S L İ Ğ İ Y I L : 4 8 S A Y I : E k i m - K a s ı m - A r a l ı k TARTIŞMA VE SONUÇ farklı fidanlıkta gerçekleştirmiştir. Deneme sonunda, 1+0 yaşındaki fidanlarda fidan boyu, kök boğazı çapı ve Tohum büyüklüğündeki değişim, tür içinde bile tohum yaşama yüzdesi ile palamut büyüklüğü arasında önemli çimlenmesini etkileyebilmektedir (Cordazzo, 2002). Farklı ilişkiler saptamıştır. Aynı şekilde Tecklin ve McCreary tohum büyüklerinin, özellikle derin ekimlerde, farklı (1990) Quercus douglasii Hook. & Am. türünde, palamut çimlenme değerleri gösterebileceği belirtilmektedir büyüklüğünün fidecik oluşum yüzdesini, yaşama (Molatudi ve Mariga, 2009). Çalışmamızda da, palamut yüzdesini ve birinci ve ikinci yıldaki boy gelişimini olumlu büyüklüğünün, fidecik oluşumunu önemli düzeyde yönde etkilediğini ortaya koymuştur. Yine Q. mongolica etkilediği saptanmıştır. Nitekim fidecik oluşumu, küçük var. grosseserrata fidanlarının gelişimi ve yaşama palamutlardan % 77,3, orta palamutlardan % 86,7 ve yüzdesinin tohum ağırlığından güçlü bir şekilde büyük palamutlardan % 93,3'dür. Benzer sonuç Çiçek ve etkilendiği belirlenmiştir (Seiwa, 2000). Tilki (2007) tarafından da tespit edilmiştir. Araştırıcılar, geniş yapraklı türlerden Castanea sativa'da çimlenme Benzer sonuçlar çalışmamızda da elde edilmiştir. yüzdesinin tohum büyüklüğü ile ilişkili olduğunu Çalışmamızda fidecik oluşum yüzdesi ile yaşama yüzdesi belirtmektedir. aynı çıkmıştır. Bu sonuç, yaz ve kış döneminde fidan ölümlerinin olmadığı anlamına gelmektedir. Ayrıca Genellikle büyük tohumlardan gelişen fidanların, özellikle kasnak meşesinde palamut büyüklüğünün fidan boyu ve gelişmenin ilk aşamasında, küçük tohumlardan gelişen kök boğazı çapı üzerinde olumlu etkileri tespit edilmiştir. fidanlardan daha büyük olduğu belirtilmektedir (Tecklin Büyük palamutlardan daha boylu ve daha kalın fidanlar ve McCreary 1990; Castro, 1999; Wennström vd., 2002; elde edilmiştir. Bu çok önemlidir; zira fidan boyu ve kök Blade ve Vallejo, 2008). Nitekim Gökdemir (1991) boğazı çapı, fidan kalitesinin değerlendirilmesinde tarafından kızılçamda ve sahil çamında yapılan kullanılan en önemli iki morfolojik özelliktir. Fidan boyu, araştırmada da, tohum büyüklüğünün, fidan boyu ve kök fidanın ağaçlandırma alanına uyum gücünü gösterir. boğazı çapı üzerinde olumlu etkileri tespit edilmiştir. Yine Çünkü fidan boyu ile ağaçlandırma sahasında fidanın Çiçek ve Tilki (2007), Castanea sativa tohumlarından elde gösterdiği ilk büyüme hızı arasında yakın bir ilişki edilmiş 1+0 yaşındaki fidanlardaki tespitlerinden yola bulunmaktadır. Yoğun ve boylu diri örtünün olduğu çıkarak, fidan yüzdesi, boyu, ağırlığı ve kök boğazı çapı alanlarda fidan boyu kadar kök boğazı çapı da önemlidir. üzerinde, tohum büyüklüğünün etkili olduğunu Çap kalınlığı, özellikle fidanın dayanıklılığını göstermesi bildirmektedir. bakımından önem arz etmektedir (Ürgenç vd., 1991; Meşe türlerinde yapılmış araştırmalara baktığımızda; Özbay ve Tosun, 1993). Dolayısıyla kasnak meşesinde Taşdemir (2006), Quercus brantii Lindl ve Quercus cerris L. büyük ve ağır palamutlardan daha boylu ve kalın çaplı türlerinde, palamut büyüklüğünün fidan gelişimini kaliteli fidanların elde edilebileceği söylenebilir. Bununla doğrudan etkilediğini ortaya koymuştur. Kormanik vd. birlikte, özelikle mahallî tohum kaynağının kullanımı veya (1998) Quercus rubra L. türüne ait 20 aileden toplayıp, 3 genetik çeşitliliğin devamı için, küçük palamutların büyüklük sınıfına ayırdıkları palamutların ekimini, dört kullanımı da zorunlu hale gelebilir. KAYNAKLAR Avcı, M., Endemik Bir Meşe Türü, Kasnak meşesi (Quercus vulcanica (Boiss. Heldr. ex) Kotschy)'nin Türkiye'deki Yeni Bir Yayılış Alanı. Türk Coğrafya Dergisi 31: , İstanbul. Blade C., Vallejo V.R., Seed mass effects on performance of Pinus halepensis Mill. seedlings sown after fire. Forest Ecology and Management 255, Castro J., Seed mass versus seedling performance in Scots pine: A maternally dependent trait. New Phytologist 144 (1), Cordazzo C.V., Effect of seed mass on germination and growth in three dominant species in Southern Brazilian Coastal Dunes. Braz. J. Biol. 62 (3) Çiçek, E., Tilki, F., Seed size effects on germination, survival and seedling growth of Castanea sativa Mill. Journal Biological Sciences 7 (2), Davis, P.H.,1965. The Flora of Turkey and East Aegean Islands, vol.7, Edinburgh: Edinburgh University Pres, Pp: 670. Gökdemir, Ş., Sahil Çamı ve Kızılçamda Tohum Büyüklüğü ve Ağırlığının Çimlenme Yüzdesine, Fidan Boyuna ve Fidan Kalitesine Etkisi. OAE Dergisi, 37 (73) Kalıpsız A., İstatistik Yöntemler, İ.Ü. Orman Fakültesi, Yayın No: 2837/294, 558 s, İstanbul. Kormanik, P.P, Sung, S.S., Kormanik, T.L., Schlarbaum, S.E., Zarnoch, S.J., Effect of acorn size on development of northern red oak 1-0 seedlings. Can. J. For. Res., 28: Molatudi R.L., Mariga I.K., The effect of maize seed size and depth of planting on seedling emergence and seedling vigour. Journal of Applied Sciences Research, 5(12): Özbay, Z., Tosun, S., Kayın (Fagus orientalis Lipsky.) Fidanlarının Kalite Sınıflarının Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Orm. Arş. Enst. Yayınları, Teknik Bülten No: , , Ankara. Sabuncu, R., Meşe Ormanlarımıza Genel Bir Bakış ve Kasnak Meşesi Örneği, Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, Orman Bakanlığı Yayını, No: 171, Sayı:4, Antalya. Seiwa K., Effects of seed size and emergence time on tree seedling establishment: importance of developmental constraints. Oecologia 123, Şanlı, İ., Quercus vulcanica (Boiss.&Heldr.Ex) Kotschy. Odununun Makroskopik ve Mikroskopik Yapısı Morfolojik Özellikleri. Kasnak Meşesi ve Türkiye Florası Sempozyumu Bildiriler Kitabı, , İÜ Orman Fakültesi, Orman Botaniği Anabilim Dalı, Çantay Kitabevi, İstanbul. Taşdemir, C., İran Palamut Meşesi (Quercus brantii Lindl.) ve Saçlı Meşe (Quercus cerris L.) Türlerinin Elazığ Yöresinde Fidanlık ve Ağaçlandırma Tekniği Üzerine Bir Araştırma. KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Trabzon. Tecklin J., McCreary, D.D., Acorn Size As A Factor in Early Seedling Growth of Blue Oaks. Symposium on Oak Woodlands and Hardwood Rangeland Management, October 31-November 2, 1990, Davis, California. Ürgenç, S., Alptekin, C.Ü., Dirik, H., Orman Fidanlıklarımızda Üretim ve Kalite Sorunları. Türkiye 1. Fidancılık Sempozyumu, Tarım ve Köy işleri Bakanlığı Yayın Dairesi Başkanlığı Matbaası, , Ankara. Wennström U., Bergsten U., Nilsson J.E., Effects of seed weight and seed type on early seedling growth of Pinus sylvestris under harsh and optimal conditions. Scand. J. For. Res. 17, Yaltırık, F Dendroloji II (Angiospermae). İÜ Orman Fakültesi Yayını, No. 4104/420, İstanbul "4. Doğa-Doğa'da İnsan" Konulu Fotoğraf Yarışması Sonuçlandı Odamız tarafından düzenlenmiş olan IV. Doğa ve Doğa ve İnsan konulu fotoğraf yarışmasına; Doğa Kategorisinde katılan 142 eser, Doğa ve İnsan Kategorisinde katılan 95 eser değerlendirmeye alınmıştır. Yarışmamıza katılan değerli üyelerimize teşekkür ederiz. I-DOĞA KATEGORİSİ Mansiyon Alanlar Süleyman ALKAN Mustafa GÖZÜBENLİ Rasim ÇETİNER Birincilik Rüknettin TEKDEMİR İkincilik Tamer YILMAZ Üçüncülük Ferruh Fatih ALBAYRAK Sergilenenler Süleyman ALKAN... 1 Çalışma Ahmet NEZİR... 2 Çalışma Ferruh Fatih ALBAYRAK... 1 Çalışma Murat AKSU... 2 Çalışma İsmail GÜBEŞ... 3 Çalışma Rüknettin TEKDEMİR... 1 Çalışma Rasim ÇETİNER... 2 Çalışma Ragıp SARI... 1 Çalışma Serdar GÖKTEPE... 1 Çalışma Tamer YILMAZ... 3 Çalışma Ogün Çağlayan TÜRKAY... 3 Çalışma Turgut BALIK... 1 Çalışma II-DOĞA VE İNSAN KATEGORİSİ Mansiyon Alanlar Ahmet NEZİR Rasim ÇETİNER Murat AKSU Sergilenenler Süleyman ALKAN Ahmet NEZİR Murat AKSU Rüknettin TEKDEMİR Rasim ÇETİNER Ragıp SARI Tamer YILMAZ Tansu FİDAN Birincilik Tansu FİDAN İkincilik Rüknettin TEKDEMİR Üçüncülük Tamer YILMAZ... 4 Çalışma... 2 Çalışma 1 Çalışma Çalışma... 2 Çalışma... 2 Çalışma... 1 Çalışma... 2 Çalışma

15 O R M A N M Ü H E N D İ S L İ Ğ İ Y I L : 4 8 S A Y I : E k i m - K a s ı m - A r a l ı k Ü Y E L E R İ M İ Z D E N Üyelerimizden Yarıkurak Bölge Ağaçlandırmalarında Kullanılan Yeni Teknikler Engin KAVLAK* Orman Mühendisi Şekil 4 : İklim verileri ÖZET Bu çalışmada, kurak ve yarı kurak alan ağaçlandırmaları ve su toplama metodları konusunda daha önce yapmış olduğum bir literatür derlemesinden seçtiğim iki adet yeni yöntemi anlatmaya çalışacağım. Burada, yurtdışında geliştirilen bir tür pulluk ile yeni bir dikim tekniğini 1.GİRİŞ: olarak şimdilik yurtdışında yapılmış iki adet çalışmayı sizlerle paylaşmak istiyorum. Dünya topraklarının 1/3'ünü yani 6,1 milyar hektarını kurak ve yarı kurak sahalar oluşturur. Bu sahaların 1 milyar hektarı çok 2.1-Yunus Pulluğu (Dolphin Plough) kurak sahalardır. Geriye kalan 5,1 milyar hektar ise kurak, yarı İtalyan mühendis Valleriani tarafından ağaçlandırmalarda kurak, kurak-yarı rutubetli sahaları oluşturmaktadır. Bu sahaların kullanılmak amacıyla geliştirilmiş, dikim için küçük havuzları 1 milyar hektarı yani %20'si insanların tahribi sonucu yakın hazırlayan tam mekanik bir sistemdir. Yıllık yağışın mm ve yıllarda bu alanlara katılmıştır. Halen her yıl dünyada 6 milyon arazi eğiminin % 2-10 olduğu bölgelerde kullanılabilmektedir. hektar alan bu tahripler sonucu çölleşme yönünde bu miktara Saatte 400 adet küçük su tutma havuzu oluşturabilen özel bir eklenmektedir. pulluktur. Her bir su tutma havuzunun su tutma kapasitesi Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım organizasyonu (FAO)' na göre yaklaşık olarak 600 lt olduğu bildirilmektedir (Prinz, 2001). Yine yıllık yağışı 300 mm ve altında olan yerleri 'kurak' ; yıllık yağışı 300- diğer bir kaynaktan alınan bilgilere göre, bu pulluk kullanılarak mm olan yerleri de 'yarı kurak' olarak kabul etmektedir. hazırlanan alanın genel su toplama alanı: 15 m ; dikim alanı: 2,4 2 m ; eğimi: % 20 - % 50 arasında olan alanlarda ; hektarda 400 Türkiye sınırları içinde, yağış haritasına göre yaklaşık olarak adet teras yapılabilmektedir (Prinz, 1996). hektar kadar kurak, 30 milyon hektar (Türkiye'nin % 37,3'ü) kadar da yarı kurak alan olduğu tahmin edilmektedir. Türkiye'nin iç bölgelerinde otuz yıllık ortalamaya göre yıllık yağış 355,6 mm dir. Başka bir hesaba göre de iç bölgelerimizin 2/3'si mm yıllık yağışa sahiptir. Ülkemiz genel coğrafi koşullar itibariyle çölleşmeye yatkın ekosistemler kuşağı üzerinde bulunduğu bilinmektedir. Bu nedenle orman varlığımızın temel işlevlerini yerine getirebilmesi için, % 26,6 olan orman varlığımızın ağaçlandırmalar yoluyla en az % 30 oranına çıkarılması gerekmektedir. Bu amaçla son yıllarda ağaçlandırma çalışmalarına hız verilmiştir (Ürgenç, 1998) 2. YARIKURAK BÖLGE AĞAÇLANDIRMALARINDA KULLANILAN YENİ TEKNİKLER: Bu alanlar, yukarıdaki rakamlardan da anlaşılacağı gibi dünyada ve yurdumuzda oldukça önemli miktarlara karşılık gelmektedir. Kurak ve yarı kurak alanların ekolojisi, su rejimi, bu alanlarda yaşayabilen türler kendine özgüdür. Bunun yanısıra bu alanlarda oldukça kıt olan yağış suyunu toplamak, toprakta depolamak ve bu suyu bitkinin ihtiyaç duyduğu vejetasyon döneminde kullanılabilmesini sağlamak hayati önem taşır. Bu husus ağaçlandırma başarısı açısından önem taşır. Türk ormancılığına yararlı olabileceğini düşündüğüm, farklı uygulamaları ve yaklaşımları, yabancı kaynaklardan çeviri yaparak meslektaşlarımıza aktarmaya devam edeceğim. Bu konuyla ilgili * Ege Ormancılık Araştırma Müdürlüğü içermektedir. Ülke ormancılığına ve ağaçlandırma uygulamalarına katkısı olabileceği düşüncesiyle bu çalışmayı yaptım. Buna benzer çalışmaların, yeni bir bakış açısı kazandırması açısından ve de ülkemizde de benzer ekipmanların üretilmesi ve benzer çalışmaların yapılmasını teşvik etmesi bakımından yararlı olacağı düşüncesindeyim. Şekil 1 : Yunus Pulluğu ile açılan dikim çukurları ve mesafeleri Yunus pulluğu, yarım ay biçimli küçük su toplama alanları tesis eder. Bir işçi bu küçük havuzları günde bir iki tane yapabilirken, dolphin pulluğu aynı koşullarda yarım ay biçimli küçük havuzlardan bir saatte adet yapabilmektedir. Bu teknoloji 1988 den beri Burkina, Fas, Şad, Çin, Mısır, Kenya, Morocco, Nijeya, Senegal, Sudan Suriye, Tunus gibi 11 ülkede denenmiş ve ha alan ağaçlandırılmıştır. Ağaçlandırma başarısı da oldukça iyidir (Malagnoux, 2007). 2.2-Kurak Alanlar İçin Yeni Bir Dikim Tekniği Çin'in Loess platosu özellikle ilkbaharda extrem kuru ikilime ve Şekil 2 : Yunus Pulluğu son derece taşlı bir topoğrafyaya sahip bir bölgedir. Kuraklığa dayanıklılığı geliştirmek amacıyla, normalin altında bir yağış peryodu gösterdiği yılları arasında, Loess Platosunun tepelik, erozyona meyilli ve kurak bir bölgesinde, su drenajını ve evoparasyonu azaltmak için, dikim çukurlarının yüzeyi biyolojik olarak çözünebilen, 0,0007 mm kalınlığında çok ince bir film kaplanarak, yeni bir dikim tekniği denenmiştir. Yeni dikim tekniğinde, dikim çukurunun içindeki toprak nemi, çevre topraklara nazaran, dikimden sonraki 4 ay boyunca korunabilmektedir. Böylelikle kök büyümesi için gerekli olan nemi temin edilmektedir. Bu metotta fidan dikildikten sonra her bir dikim çukuruna 7,5 lt su ilave edilmiştir. Geleneksel metotta dikim çukuruna su ilavesi yoktur. Fidan çukurları cm ebadında açılmaktadır. Kullanılan film şeffaf, biyolojik olarak çözünebilen ve 0,0007 mm kalınlığındadır. Her iki teknikte de buharlaşmayı azaltmak için yüzey biyolojik olarak çözünebilen plastik bir film ile kaplanmıştır. Her ne kadar yeni teknikte, suyun drenajını azaltmak amacıyla, plastik filmle fidan çukuru kaplanmış olsa da, suyun dikim çukurunda kalarak kökleri havasız bırakıp çürütmemesi için, plastik film yağmur mevsimi ile birlikte çözünebilecek şekilde geliştirilmiştir. Şekil 3 Çin'de kullanılan yeni bir dikim tekniği a: yeni dikim tekniği b: geleneksel dikim tekniği Dikim tekniğinin denendiği bölgenin rakımı m m, eğimi: % , yıllık yağışı 422,2 mm dir. Bu yağışın % 71,2'si Haziran-Eylül aylarında yoğunlaşmaktadır. Dikimler Nisan ayında yapılmış, dikim çukurunda nemi muhafaza eden film Ağustos ayında bozulmaktadır. Aşağıdaki grafikte de görüldüğü gibi, vejetasyon süresi başlarında olan Hazirandaki yıllık yağış neredeyse sıfıra yakındır. Film, fidanın suya en çok ihtiyaç duyduğu 4 ay boyunca toprak rutubetini yüksek tutmaktadır. Deneme yapılan bölgeye ait iklim verilerini içeren grafik yandaki sütunda verilmiştir: Yeni yöntemle dikilen fidanların yaşama yüzdeleri % 56,1- % 84,7 oranında, geleneksel yöntemde ise (% 4,6-% 62,3) oranında bulunmaktadır. Başarı oranı anlamlı derecede artmıştır. 10 yıllık çalışmanın sonuçlarına göre, geleneksel yöntemle yeni yöntem ortalamalarına baktığımızda; yaşama yüzdesi bakımından % 51,4'ten % 72,7'ye yükselmiş; Dal büyümesi ve gelişimi yönünden 0,62 m/yıl dan 0,80 m/yıla ulaşılmış; toprağı siperleme 2 2 (gölgeleme) alanı 3,01m 'den 3,52 m 'ye yükselmiş; gölgeleme yoğunluğu ise % 25,9'dan % 42,63'e yükselmiştir. Ziziphus jujuba yaşama yüzdesi olarak en büyük artışı sağlamıştır (% 4,6'dan % 71,1'e çıkmış ve artış % 1446 olmuştur). Diğer türlerde de yaşama yüzdesi olarak benzer bir başarı göstermişlerdir (% 14,9'dan % 114,5'e yükselmiştir). Bu yöntemin denenmesinde şu türler kullanılmıştır: Prunus persica (şeftali), Prunus simonii (Simon eriği), Prunus davidiana (Çin yabani şeftalisi), Prunus armeniaca (kayısı), Pyrus bretschneideri (Çin beyaz armudu), Acer truncatum (Kuzey Çin akçaağacı), Ziziphus jujuba (hünnap), Rosa xanthina (Kanarya kuşu gülü), Armeniaca mandshurica (Mançurya kayısısı), Ribes burejense, Caragana korshinskii, Hippophae rhamnoides (Yalancı iğde-çay dikeni), Populus tremula (titrek kavak), Robinia pseudoacacia (yalancı akasya), Platycladus orientalis (doğu mazısı) Bu çalışmada 15 ağaç türü denenmiş ve fidanların yaşama ve büyüme oranları incelenmiştir. 10 yıllık deneme sonuçlarına göre, yeni denenen yöntemdeki yaşama oranları geleneksel yönteme göre çok daha yüksek çıkmıştır. Bu dikim yöntemi, dikilen fidanların büyüme ve yaşama zorluğu yaşadığı dünyadaki benzer kurak alanlar için önerilmektedir. Bu çalışma Çin'in Ulusal Temel Araştırma Programı tarafından da desteklenmiştir. (Cao, Chen, Liu, Wang, 2008). 3. SONUÇ: Yurdumuzda oldukça önemli miktarlarda sahayı içine alan soğuk yarı kurak ve sıcak yarı kurak alanlanlarda, su kıtlığından kaynaklanan ağaçlandırma problemlerine değişik çözümler üretebilmek için, dünyada yapılan çalışmalardan bilgimizin olması ve geliştirilen yeni ekipmanların ya da yeni tekniklerin uygulamaya kazandırılması gerekmektedir. KAYNAKLAR: Cao, S., Chen, L., Liu Z., Wang, G., 2008 A New Tree-Planting Technique to Improve Tree Survival And Growth On Steep And Arid Land in The Loess Plateau of China. Journal Of Arid Environments, 72, p. Malagnoux, M., 2007 Afforestation And Sustainable Forests As A Means To Combat Desertification, Arid Land Forest Of The World: Global Environmental Perspectives April 2007, Jerusalem,Israel. Prinz, D., 1996 Water Harvesting: Past And Future. In: Pereira, L. S. (Ed.), Sustainability of Irrigated Agriculture. Proceedings, NATO Advanced, Research Workshop, Vimeiro, , Balkema, Rotterdam, p. Prinz, D Water Harvesting For Afforestation İn Dry Areas.Proceedings, 10th International Conference On Rainwater Catchment Systems,10-14 September 201, Mannheim, p