TRANSATLANTİK EĞİLİMLER TEMEL BULGULAR 2006

Transkript

1 TRANSATLANTİK EĞİLİMLER TEMEL BULGULAR 2006

2 Transatlantik Eğilimler 2006 Ortakları

3 İÇİNDEKİLER Temel Bulgular Bölüm I: Transatlantik İlişkilerde Eğilimler... 5 Bölüm II: Küresel Gündemdeki Tehdit ve Zorluklar... 7 Bölüm III: Demokrasinin Teşvik Edilmesi Bölüm IV: Avrupa da Düşünme Dönemi Bölüm V: Sonuç Notlar T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

4 Temel Bulgular Eylül 2001 tarihinden beş yıl sonra ABD, Irak Savaşı ndan sonra bozulan imajını halen düzeltememiştir. Resmi düzeyde gösterilen yakınlaşma çabaları sonucu transatlantik ilişkilerin odağına küresel tehdit ve sorunlarla mücadele konuları oturmuştur. ABD nin Avrupa dan sorumlu Devlet Bakanı Yardımcısı Daniel Fried geçen sonbaharda ABD ile Avrupa arasındaki ilişki kendisinden çok ilişkiyi düzene koymaya odaklanmıştır demiştir 1. Avrupa Komisyonu Başkanı José Manuel Barroso ise geçenlerde AB-ABD ilişkileri son bir yıllık dönemde çok güçlenmiştir ve ortak ekonomik, siyasi ve çevresel sorunlarımızın çözümü için birlikte çalışmaktayız demiştir 2. Bu yıl beşincisi yapılan Transatlantik Eğilimler kamuoyu araştırması, resmi düzeydeki ortak çalışma ruhunun, Amerika ve Avrupa kamuoylarının küresel tehditler ve siyaset hakkındaki görüşlerine nasıl yansıdığını inceledi. ABD ile Avrupa Birliği (Fransa, Almanya ve İngiltere başta olmak üzere) arasında İran ın nükleer silah geliştirmesini engellemeye yönelik işbirliği, karşılıklı fikir alış-verişi ve siyasi eşgüdümün en çarpıcı örneği olsa gerektir. ABD ile Avrupa Birliği geçtiğimiz yıllarda Balkanlar da, Beyaz Rusya da ve Sudan da da yakın işbirliği içerisinde çalışmışlardır. Bununla birlikte, her iki taraftaki kamuoyu tartışması, Avrupa daki gizli CIA hapishaneleri hakkındaki iddialar, Irak taki süregiden şiddet ortamı ve Küba nın Guantanamo Körfezi nde bulunan Amerikan Hapishanesi ndeki insan hakları konularında duyulan kaygılar yüzünden alevlenmiştir. Londra da son anda engellenen Atlantik ötesi uçuşlara yönelik saldırı planı akıllara şu soruyu getirmiştir: Acaba uluslararası terörizm ve İslami köktendincilik konusunda Amerikalılar ile Avrupalılar ın tehdit anlayışı farklı mıdır? Acaba Amerika ve Avrupa, terörü engelleme adına devletlere daha fazla yetki verirken sivil özgürlüklerin sınırlarını farklı mı çiziyorlar? Nükleer güce sahip bir İran tehdidine karşı, özellikle de diplomatik çabaların sonuç vermemesi durumunda hükümetlerin ne yapması gerektiğini düşünüyorlar? Çin in yükselen gücünü nasıl görüyorlar? Sınırlarındaki göçmen hareketlerinin artması hakkında ne düşünüyorlar? NATO nun geleceği için bu sonbaharda düzenlenecek zirve ışığında NATO ya halen destek veriyorlar mı? Ortadoğu daki belirsizlik ortamında demokrasinin yaygınlaştırılması ve bunun bölgeye etkisi hakkında ne düşünüyorlar? Transatlantik işbirliğinin geleceği kısmen de olsa Avrupa ve ABD deki iç gelişmelere göre şekillenecektir. Araştırmamızda ABD de yaklaşan ara seçimler ışığında Demokratlar ve Cumhuriyetçiler in İran, demokrasinin yaygınlaştırılması ve sivil özgürlükler konularındaki fikir çatışmalarını inceledik. AB Anayasası taslağının Fransa ve Hollanda tarafından 2005 yılında reddedilmesine karşın, küresel AB liderliğine ve yeni bir Avrupa Dışişleri Bakanlığı oluşturulması gibi reformlara Avrupa çapında verilen desteğin sürdüğünü gördük. Aldığımız sonuçlar, Genişleme Yorgunluğu konusundaki endişelerin aksine, Avrupalıların Avrupa sınırlarının genişlemesinde yarar gördüklerini göstermektedir. Avrupalıların askeri güçlerinin arttırılması konusundaki bölünmüşlükleri ve Türkiye nin AB ye katılması konusundaki tereddütleri sürmektedir. Ayrıca, bu yılki araştırmaya, 2007 gibi yakın bir gelecekte AB ye katılmaları söz konusu olan Romanya ve Bulgaristan da eklenmiştir. Sınırlarında artan belirsizlik ve şiddet ortamı karşısında ABD ve Avrupa ya sırt çevirdiği gözlenen Türkiye ye de yakın ilgi gösteriyoruz. 1 Yabancı Basın Merkezi Brifingi, New York, 19 Eylül AB-ABD Zirvesi, Viyana T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

5 Transatlantik Eğilimler, Amerikan ve Avrupa kamuoyları ile ilgili kapsamlı bir yıllık araştırmadır. Araştırma ABD ile Almanya, İngiltere, Bulgaristan, Fransa, Hollanda, İspanya, İtalya, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, ve Türkiye den oluşan on iki Avrupa ülkesinde yapılmıştır. Bu çalışma, Marshall Fonu ve Compagnia di San Paolo nun bir projesidir ve Fundação Luso-Americana, Fundación BBVA, ve Tipping Point Vakfı tarafından da desteklenmektedir. BU ARAŞTIRMANIN BAŞLICA BULGULARI ŞUNLARDIR : 3 n Amerikalıların ve Avrupalıların büyük bir çoğunluğu küresel tehditlerin önemini kabul etmektedir. İslami köktendinciliği son derece önemli bir tehdit olarak nitelendirenlerin sayısı geçmiş yıllara oranla büyük bir artış göstermiştir. En büyük artış 22 puanlık bir artışla İngiltere de gözlemlenmiştir. n AB nin küresel öncülüğü için destek 2002 yılından bu yana sabit kalmışsa da daha etkin bir rolün nasıl oynanacağı konusundaki görüşler farklılık göstermektedir. Avrupalıların, %46 sı, AB nin askeri gücünü artırması gerektiğini düşünürken, %51 i bu görüşe karşı çıkmaktadır. n n çözümü destekleyeceklerini belirten Fransızların oranı ise %54 olmuştur. Amerikalılar ve Avrupalılar sivil özgürlüklerin kısıtlanmasına ilişkin geniş bir mutabakat göstermekte; terörle mücadele kapsamında hükümetlere telefon dinleme konusunda daha geniş yetki verilmesine karşı çıkmakta, fakat İnternet görüşmelerinin izlenmesi ve halka açık yerlere gözetim kameraları yerleştirilmesi konusunda hükümetlere daha fazla yetki verilmesini desteklemektedirler. Hükümetlere bankacılık işlemlerinin izlenmesi için daha fazla yetki verilmesi konusunda Amerikalılar ve Avrupalılar anlaşmazlığa düşmekte; Amerikalılar bu duruma Avrupalılardan daha fazla muhalefet etmektedirler. Sivil özgürlüklerin kısıtlanması konusunda ABD deki partiler arasında bölünme vardır. Demokratların çoğunluğu, hükümetlere terörle mücadele adına telefon dinleme, İnternet görüşmelerini izleme ve bankacılık işlemlerini denetleme yetkisi verilmesine karşı çıkarken, Cumhuriyetçilerin çoğunluğu bu önlemlerin tümünü desteklemektedir. Bunun yanı sıra, tarafların tümü, halka açık yerlere gözetim kameralarının yerleştirilmesine onay vermektedir. n n n AB Anayasa taslağındaki kilit reformlardan biri olan AB nin kendi dışişleri bakanına sahip olması fikri Avrupalıların %65 i tarafından kabul görmektedir. Amerikalıların %79 u ile Avrupalıların %84 ü İran ın nükleer silahlara sahip olmasının engellenmesi için sarfedilen çabalara destek verirken Amerikalıların sadece %15 i ile Avrupalıların sadece %5 i en iyi çözümün askeri müdahale olduğunu düşünmektedir. İran ın nükleer silahlar edinmesini engelleme yolunda askeri olmayan çözümlerin başarısız olması durumunda Amerikalıların %53 ü ile Avrupalıların %45 i askeri çözümü destekleyeceklerini belirtmişlerdir. Askeri olmayan çözümlerin başarısız olması durumunda askeri n n Amerikalılar ve Avrupalıların % 56 sı İslami değerlerle demokrasi değerlerinin bağdaşabileceğine inanmamaktadırlar. Bununla birlikte çoğunluk, sorunun belirli İslami gruplardan kaynaklandığı, genel olarak İslamiyetten kaynaklanmadığı konusunda fikir birliği içindedirler. Bu husus Demokratların %66 ve Cumhuriyetçilerin %59 u tarafından kabul edilmektedir. Avrupa da NATO ya destek 2002 yılında %69 iken, 2006 yılında %55 e gerilemiştir. En büyük gerileme NATO nun geleneksel destekçileri olan Almanya, İtalya, Polonya ve Türkiye de görülmüştür. 3 Mevcut AB üyelerinin uzun vadeli eğilimlerini konuştuğumuz ve mevcut AB üyelerinin görüşlerini incelediğimiz birinci, üçüncü ve dördüncü bölümlerin dışında, aksi belirtilmedikçe, Avrupa çapında olarak belirtilen yüzdeler Avrupa 12 ye atıfta bulunmaktadır. 3 T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

6 n Avrupalıların % 63 ü, Avrupa Birliği nin genişlemesinin AB ye dünya meselelerinde daha önemli bir rol sağlayacağını düşünmektedir. %62 si ise, genişlemenin Avrupa nın sınırlarında barış ve demokrasiyi teşvik edeceğini düşünmektedir. n Türkiye, ABD ve Avrupa dan soğumuş, buna karşılık İran a yakınlık duymaya başlamıştır. 100 ölçekli bir termometre üzerinde, ABD ye yönelik sıcaklığı 2004 yılında 28 derece iken 2006 yılında 20 dereceye düşmüş, Avrupa Birliği ne duyulan yakınlık ise 52 dereceden 45 dereceye düşerek soğumuştur. Aynı dönemde Türkiye nin İran a duyduğu sıcaklık 34 dereceden 43 dereceye çıkmıştır. T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

7 I. Transatlantik İlişkilerde Eğilimler Her ne kadar ABD ve Avrupa daki siyaset üreticileri resmi ilişkilerin son bir yılda düzeldiğini ifade etmekte iseler de, gözlemcilerin çoğu, ABD ve Başkan Bush un Avrupa daki imajlarının, Avrupa kamuoyunun Irak Savaşı na şiddetle karşı çıkışından bu yana düzelmediğini söylemektedirler 4. Almanya Şansölyesi Angela Merkel, ABD-Alman ilişkilerinin akışını değiştirmiş fakat Washington a yaptığı sıcak ziyaret ve Başkan Bush u Almanya da ağırlaması, bir Alman vatandaşının CIA tarafından alıkoyulması iddialarının ve Guantanamo Körfezi mahkumlarına yapılan muamelelerin yarattığı endişelerin gölgesinde kalmıştır. Resmi düzeydeki bu değişime kamuoyunun tepkisi ne oldu? Başkan Bush aleyhine tutum, genel olarak ABD karşıtı görüşe mi dönüştü? ABD karşıtı görüş, Avrupalıların NATO hakkındaki görüşlerine de yansıdı mı? AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ YANLISI GÖRÜŞLERİN 2002 YILINDAN BERİ SÜREN DÜŞÜŞÜ Avrupalıların ABD nin küresel öncülüğünü arzu edilebilir bir durum bulanlarının oranı tersine dönmüş, olumlu bulanların oranı 2002 yılında %64 iken, bu yıl %37 ye gerilemiş, olumsuz bulanların oranı da 2002 de %31 iken bu yıl %57 ye yükselmiştir. Avrupa ülkeleri arasında en sert düşüş, 2002 yılında %68 olumlu duygular besleyen, 2006 yılında bu oranın %43 e indiği Almanya da yaşanmıştır yılından bu yana bu tersine dönüş neredeyse hiç değişmemiştir. ABD öncülüğünü olumsuzdan ziyade olumlu gören sadece üç Avrupa ülkesi vardır : %51 e karşı %44 ile Hollanda, %47 ye karşı %35 ile Romanya ve %48 e karşı %45 ile İngiltere. ABD ye besledikleri duyguların ne kadar sıcak olduğu 100 ölçekli bir termometre üzerinde sorulduğunda ise Avrupalıların değerleri 2002 de 64 derece iken 2006 yılında 51 dereceye düşmüştür. (Bakınız Tablo #1) 4 Bkz. America Against the World: How we are different and why we are disliked (Amerika Dünya ya karşı. Ne kadar farklıyız ve niçin sevilmiyoruz), Andrew Kohut ve Bruce Stokes, New York: Times Books, T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

8 AVRUPALILAR, BAŞKAN BUSH ve ABD İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİ AYIRT ETMEYİ SÜRDÜRMEKTEDİR Avrupalıların Başkan Bush ve genel olarak ABD hakkındaki görüşleri farklılık göstermektedir. Avrupalılar, Başkan Bush un uluslararası politikalarını 2002 yılında %38 oranında olumlu bulurken, bu değer 2006 da %18 e düşmüştür. Bu değerler ile ABD nin küresel öncülüğü hakkındaki görüşler arasında 19 yüzde puanlık bir fark vardır. Bu fark genel anlamda beş yıldır sürmektedir. Başkan Bush aleyhine görüşler ABD de de artmıştır. Amerikalılar arasında Başkan Bush un uluslararası politikalarını onaylamayanlar (%58), onaylayanlara (%40) oranla 2002 yılından bu yana ilk kez üstünlük sağlamıştır. Tahmin edileceği gibi Demokratlar (%83), Cumhuriyetçiler e (%19) oranla Başkan Bush un politikalarına karşı çıkmaktadır. Onaylamayanların oranı her iki partide de geçen yıla oranla artmıştır. (Bakınız Tablo #2) AVRUPA NIN NATO DESTEĞİ AZALMAKTADIR NATO nun kendi ülkelerinin güvenliği için temel bir unsur olduğunu kabul eden Avrupalıların oranı 2002 yılından bu yana giderek azalma göstermiş, bu oran 2002 de %69 iken, 2006 yılında %55 e düşmüştür. En sert düşüş, geleneksel olarak NATO nun sadık destekçileri olarak bilinen ülkelerde kaydedilmiştir. Almanya da bu destek 2002 yılında %74 iken 2006 yılında %56 ya, İtalya da 2002 yılında %68 iken 2006 yılında %52 ye inmiştir. Destek Polonya da 2002 yılında %64 iken 2006 yılında %48 e, Türkiye de ise destek 2004 yılında %53 iken 2006 yılında %44 e düşmüştür. ABD de ise NATO desteği 2002 yılında %56 iken 2006 yılında %61 e çıkmıştır. (Bakınız Tablo #3) AVRUPALILAR DAHA BAĞIMSIZ OLMAK İSTEMEKTEDİRLER; AMERİKA BUNU KABUL ETMEYE BAŞLAMIŞTIR Avrupalıların çoğunluğu (%55) güvenlik ve diplomasi ile ilgili konularda Avrupa Birliği nin ABD den daha bağımsız olmasını istemektedirler (2004 yılında bu oran %50 idi). Amerikalıların büyük bir bölümü Avrupa ile daha yakın ilişkiler isterken, bu oran 2004 yılında %60 tan, 2006 yılında %45 e düşmüştür. Romanya (%51) ile Polonya (%41) daha yakın ilişkilere Avrupa da en yüksek desteği veren ülkeler olmuştur. Yakın ilişkilere verilen desteğin geçen yıldan bu yana artış gösterdiği yegane ülkeler İtalya ile Fransa olmuştur. Fransa daki oran dokuz yüzde puanı artarak %30, İtalya daki oran ise 6 yüzde puanı artışla %35 olmuştur. T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

9 II. Küresel Gündemdeki Tehdit ve Zorluklar AB Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi ve Avrupa Birliği Konseyi Genel Sekreteri Javier Solana bir süre önce, transatlantik gündemi [bu konuda] düşünmeye başladığımız husus, uluslararası gündemde yer alan birçok sorunu beraberce nasıl çözeceğimizdir olarak tanımlamıştır 6. Yine de Amerikalılar ve Avrupalılar günümüz dünyasına aynı gözle mi bakmaktadırlar? İran ın nükleer programı hakkında yıllarca farklı yaklaşım benimsedikten sonra, Fransa, Almanya ve İngiltere nin başı çektiği Avrupa Birliği, ABD ile geçen yıl ortak bir tutum üzerinde anlaşmış; olayların akışını tersine çevirmiştir. Uluslararası terörizm ve İslami köktendincilik hakkındaki endişeler, geçen Temmuz ayında Londra Metrosu nda düzenlenen bombalı saldırıdan, bir Danimarka gazetesinde Hz. Muhammet ile alay eden karikatürlerin yayınlanmasını takiben Ortadoğu daki Avrupa büyükelçiliklerine yönelik saldırılardan ve geçenlerde transatlantik uçuşlara yönelik bombalama planının ortaya çıkarılmasından sonra yeniden artmıştır. Bu bölümde İran konusunda destek verilen çeşitli siyasetlere odaklanacağız. Ayrıca, Avrupa ve Amerikanın göç sorunu karşısındaki tutumu, küresel Brüksel Forumu nda yapılan konuşma, 28 Nisan 2006, 7 T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

10 ısınma, ekonomik durgunluk ve Çin in yükselen gücü gibi konuları da ele alacağız. Tehdit algılaması beraberinde, özellikle de sivil özgürlükler konusunda Ne yapılmalı? sorusunu da getirmektedir. Bu, çeşitli gelenekleri, kurumları ve politikaları içeren karmaşık bir konudur. Transatlantik işbirliğinin akışı büyük ölçüde ABD ve Avrupa daki iç gelişmelere de bağlıdır. Bu nedenle Avrupa daki farklılıkları ve ABD deki partiler arası farkları vurgulayacağız. AMERİKALILAR ve AVRUPALILAR KÜRESEL TEHDİTLER KONUSUNDA AYNI FİKİRDEDİRLER Gerek Amerikalıların, gerekse de Avrupalıların büyük bir çoğunluğu (%70), uluslararası terörizm, İslami köktendincilik, göç, kuş gribi gibi salgın hastalıkların dünya çapında yayılması, küresel ısınma, Çin in yükselen gücü, Irak ta şiddet ve belirsizlik gibi pek çok uluslararası tehdidin önümüzdeki on yıl için önemli olduğu konusunda fikir birliği içindedir. Tehdit algılaması Amerikalılarda küresel ısınma dışındaki bütün hususlarda Avrupalılardan daha yüksektir. (Bakınız Tablo #4) İSLAMİ KÖKTENDİNCİLİK ENDİŞESİ ARTMIŞTIR Tehdit algılamasında geçen yıldan bu yana Atlantik in her iki yakasındaki en büyük değişim İslami Köktendinciliği son derece önemli bir tehdit olarak görenlerde kaydedilmiştir (Amerikalılarda + 13 puan, Avrupalılarda + 11 puan). Avrupa daki en büyük artışlar + 22 puan ile İngiltere de, + 19 puan ile İtalya da ve + 12 puan ile İspanya da kaydedilmiştir. İRAN IRAK TAN DAHA CİDDİ BİR TEHDİTTİR İran ın nükleer silah geliştirmesi, Amerika (%75) ve Avrupa (%58) son derece önemli bir tehdit olarak algılanmakta; Irak ta süregiden şiddet ve belirsizlikten (Amerika - %56, Avrupa - %45) daha fazla önemsenmektedir. Avrupa da İran ın nükleer silah geliştirmesini son derece önemli bir tehdit olarak görenler arasındaki en yüksek oranlar Portekiz (%69), İspanya (%68), Almanya (%67) ve Polonya da (%64) kaydedilmiştir. Avrupa da Irak ile ilgili en yüksek oranlar İspanya (%53) ve İngiltere de (%52) gözlemlenmiştir. Amerika ve Avrupa nın İran ile ilgili tutumları ile ilgili daha fazla bilgi için sayfa 10 a bakınız. T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

11 SİVİL ÖZGÜRLÜKLERİN KISITLANMASI KONUSUNDA GENİŞ MÜTABAKAT Her ne kadar, kamuoyundaki tartışmalardan Amerikalıların ve Avrupalıların teröre karşı tutumlarının farklı olduğu düşünülse de, Atlantik in her iki yakasında da sivil özgürlüklerle ilgili sınırın nerede çizileceği konusunda geniş bir mutabakat olduğunu saptadık. Gerek Amerikalıların, gerekse de Avrupalıların % 59 u telefonlarının terörle mücadele gerekçesiyle dinlenmesine karşı çıkmaktadırlar. Buna karşın gerek Amerikalılar, gerekse de Avrupalılar hükümetlere İnternet üzerinden yapılan iletişimleri denetlemede (hem Amerikalılar hem de Avrupalılar %54) ve halka açık yerlerde gözetim kameraları yerleştirmede (Amerikalılar %71, Avrupalılar %78) daha geniş yetki tanınmasını desteklemektedir. Hükümetlere bankacılık işlemlerinin denetlenmesi ile ilgili daha fazla yetki verilmesi konusundaki fikirler çatışmaktadır; buna Amerikalılar %58 ile karşıyken, Avrupalılar %50 ile destek vermektedirler. (Bakınız Tablo #5) SİVİL ÖZGÜRLÜKLER KONUSUNDA DEMOKRATLAR İLE CUMHURİYETÇİLER AYRILMAKTADIRLAR ABD deki partiler arasında hükümete terörle mücadelenin bir parçası olarak daha fazla yetki verilmesi konusunda ciddi bir bölünme vardır. Demokratların %78 lik bir çoğunluğu telefonların dinlenmesine, %55 lik bir çoğunluğu İnternet üzerinden yapılan iletişimin denetlenmesine ve %71 lik bir çoğunluğu vatandaşların bankacılık işlemlerinin denetlenmesine karşı çıkmaktadır. Cumhuriyetçilerin %61 i telefonların dinlenmesine, %72 i İnternet üzerinden yapılan iletişimin denetlenmesine %56 sı da bankacılık işlemlerinin denetlenmesine destek vermektedir. Her iki tarafın da çoğunluğu (Demokratların %65 i ve Cumhuriyetçilerin %80 i) hükümete halka açık yerlere gözetim kameraları yerleştirilmesi konusunda daha fazla yetki verilmesine taraftardır. (Bakınız Tablo #6) devamı sayfa 13 te n Cumhuriyetçiler n Demokratlar % Tablo 6 9 T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

12 AMERİKA VE AVRUPALILARIN İRAN HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ Amerikalılar ve Avrupalılar, İran ın nükleer programını durdurmaya yönelik müzakerelerin ve olası bir BM kararının başarısız olması durumunda siyasi çözümlere ne ölçüde destek vermektedirler? İran ın nükleer silah edinmesini engellemek için mevcut girişimlere verilen destek; gelecekte ortaya çıkabilecek ekonomik teşvikler, ekonomik ve siyasi yaptırımlar gibi seçenekler ve son olarak da diplomatik seçeneklerin başarısız olması durumunda gündeme gelebilecek askeri müdahale konusunda sorular sorduk. Şu anda gündemde olan ve ileride gündeme taşınabilecek seçenekleri değerlendirerek, Amerikan ve Avrupa kamuoylarında güç kullanma ve nükleer bir İran ı kabullenme konusundaki görüşler üzerine yorum yapabiliriz. uğraması durumunda İran ın nükleer silahlanmasına engel olacak çabaların sarfedilmesine inanan Amerikalıların %53 ü, Avrupalıların ise %45 i askeri müdahaleyi destekleyeceklerini belirtmektedir. Buna karşılık anketi cevaplayan Fransızların %54 ü askeri müdahale dışındaki seçeneklerin başarısız olması durumunda askeri çözüme destek vereceklerini belirtmişlerdir. Fransızları, %46 ile İngilizler ve %40 ile Almanlar izlemiştir. Gerek ABD de (%36) gerekse de Avrupa da (%47) anketi cevaplayanların büyük bir bölümü, İran ın nükleer silah sorununun en etkin Çoğunluk, İran ın nükleer bir güç olmasını engellemek İçİn sarfedilen mevcut çabaları 100 desteklemektedir Amerikalıların %79 u, Avrupalıların ise yüzde 84 ü İran ın nükleer silahlanmasını engellemeye yönelik çabaların devam etmesini istemektedir. Nükleer silahlanmanın engellenebilmesi için en uygun seçenek sorulduğunda, Amerikalıların önemli bir kesimi (%36) n Avrupa n ABD ekonomik yaptırımları tercih ederken Avrupalıların önemli bir kesimi (%46) ekonomik teşvikleri tercih etmiştir. Amerikalıların sadece %15 i, Avrupalıların da %5 i askeri bir müdahaleyi en uygun seçenek olarak nitelendirmektedir. (Bakınız Tablo #7) % Amerİkalılar İle Fransızlar, diplomatik çözümlerin başarısızlığa uğraması durumunda İran da askeri güç kullanımını desteklemektedir Askeri müdahale dışındaki seçeneklerin başarısızlığa Tablo 7 T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

13 Birleşmiş Milletler tarafından çözülebileceğini ifade etmiştir. Bu, gerek nükleer bir İran ı kabullenme taraftarı olanlar, gerekse de İran a karşı askeri güç kullanılmasını destekleyenler için geçerlidir. Bu sorunu ABD nin en etkili şekilde çözeceğini düşünen Avrupalıların oranı sadece %9 dur. Amerikalılar arasında böyle düşünenlerin oranı %22 dir. (Bakınız Tablo #8) Askeri müdahelenin desteklenmesi 45% ABD Dİğer seçeneklere İstİnaden İran da güç kullanılmasını İsteyen Amerİkalılar daha fazladır Amerikalıların ve Avrupalıların İran a yönelik mevcut ve gelecekte gündeme gelebilecek çözümler Bilmiyor 20% AVRUPA Askeri müdahelenin desteklenmesi 37% Bilmiyor 25% 60 % Askeri müdahelenin desteklenmesi 10% Tablo 8 Tablo 9 Bilmiyor 34% 11 T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

14 konusundaki genel portresi, Amerikalıların %45 inin güç kullanılmasına şu anda da, diplomatik çabaların başarısızlığa uğraması durumunda da destek verdiğini, %35 nin nükleer bir İran ı kabullendiğini, %20 sinin ne yapılması gerektiğinden emin olmadığını gözler önüne sermiştir. Avrupalılar (Avrupa 11) ise 100 seçenekler arasında hemen hemen eşit olarak dağılmış; Avrupalıların %37 sinin güç kullanılmasına şu anda da, diplomatik çabaların başarısızlığa uğraması durumunda da destek verdiğini, %38 nin nükleer bir İran ı kabullendiğini, %25 inin ne yapılması gerektiğinden emin olmadığını gözler önüne sermiştir. Türkiye de anketi cevaplayanların sadece %10 u güç kullanılmasına şu anda da, diplomatik çabaların başarısızlığa uğraması durumunda da destek verirken %56 sı nükleer bir İran ı kabullenmekten yana olduğunu, % 34 ise ne yapılması gerektiğinden emin olmadığını ifade etmiştir. (Bakınız Tablo #9) % n Cumhuriyetçiler n Demokratlar Amerİkalılar nükleer bir İran ın engellenmesi gerektiğini kabul etmektedirler fakat askeri çözüm konusunda bölünmüştür ABD de Demokratların ve Cumhuriyetçilerin ezici çoğunlukları (sırasıyla %73 ve %88), İran ın nükleer silahlar edinmesini engelleme çabalarının sürmesi gerektiğini düşünmektedir. Her iki tarafta da askeri çözümün en iyi seçenek olduğunu düşünenler küçük bir azınlığı oluşturmaktadır (Demokratlarda %15 ve Cumhuriyetçilerde %19). Tarafların görüşleri, askeri olmayan çözümlerin başarısızlığa uğraması durumunda yapılması gerekenler konusunda farklılaşmakta, Cumhuriyetçilerin %70 i, Demokratların ise sadece %41 i bu durumda askeri müdahaleden yana görüş bildirmektedir. Tarafların görüşleri bu konuyu en iyi kimin çözebileceği konusunda da farklılık göstermektedir. Demokratların %46 sı bu hususta Birleşmiş Milletleri desteklerken, Cumhuriyetçilerin %34 ü ABD yi desteklemektedir. (Bakınız Tablo #10) 10 0 Tablo 10 T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

15 sayfa 9 dan devam AMERİKALILAR ve AVRUPALILAR ÇİN İN YÜKSELİŞİNE FARKLI BAKMAKTADIRLAR Çin ile ilgili duygularını 100 ölçekli bir termometrede değerlendirmeleri istendiğinde Amerikalılar ve Avrupalılar neredeyse aynı değerleri ortaya koymuşlardır (ABD 46 derece, Avrupa 45 derece). Ancak Avrupalıların %27 sine karşılık Amerikalıların %38 i Çin in yükselişini önümüzdeki on yıl için son derece önemli bir tehdit olarak değerlendirmişlerdir. ABD lilerin önemli bir bölümü Çin in artan askeri gücünden endişe duyarken (%35) Avrupa da cevap verenlerin önemli bir oranı büyüyen Çin ekonomisini tehdit olarak görmektedir (%37). Avrupalılar içinde Çin in ekonomik gücünü tehdit olarak en fazla algılayan Fransa yı (%53), Portekiz (%52) ve İtalya (%51) takip etmektedir. ABD içinde Demokratlar askeri tehditten (%28) çok ekonomik tehdide (%37) önem vermektedirler. Cumhuriyetçiler ise askeri tehdidi (%42) ekonomik tehditten (%21) daha önemli bir tehdit olarak algılamaktadırlar. (Bakınız Tablo #11) GÖÇ, ATLANTİK İN HER İKİ YAKASINDA DA TEHDİT OLARAK ALGILANMAKTADIR Amerikalıların yüzde yetmiş dokuzu ile Avrupalıların %76 sı ülkelerine gelen göçmen sayısının çokluğunun önemli bir tehdit oluşturduğu hususunda görüş birliği içindedirler. Atlantik in her iki yakasında göç olgusunu son derece önemli bir tehdit olarak görenlerin oranı ABD de 2005 yılında %35 iken %42 ye, Avrupa da ise %27 iken %32 ye çıkmıştır. Bu düşüncede olan Cumhuriyetçilerin oranı (%51) Demokratlardan çok daha fazladır (%29). Avrupa da ise göç olgusunu son derece önemli bir tehdit olarak gören ülkelerin başında %49 ile İspanya (2005 yılında %28 idi), %42 ile İngiltere ve %41 ile Portekiz gelmektedir. 13 T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

16 III. Demokrasinin Teşvik Edilmesi ABD ve Avrupa Birliği 2006 daki yıllık zirve toplantısında Demokrasinin ilerlemesinin çağımızın stratejik bir önceliği olduğunu kabul ettiklerini beyan etmişlerdir 7. Her iki taraf da Batı Balkanlar da Kosova nın nihai statüsü, Beyaz Rusya daki tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçimleri ve Sudan daki acıları dindirme konularında yakın işbirliği içinde bulunmuşlardır. Filistin de Hamas önderliğinde bir hükümet kurulması ve Lübnan da Hizbullah ın hükümete girmesi, Ortadoğu da demokrasinin teşvik edilmesi ve din ve devlet görüşleri ile ilgili karmaşık bir konu olan İslam ve demokrasinin bağdaşabilirliği üzerine cevaplanması zor soruları gündeme getirmiştir. Transatlantik Eğilimler geçen yıl demokrasinin yaygınlaştırılmasını destekleyen Avrupalıların Amerikalılardan daha fazla olduğu sonucuna varmış, her iki tarafın da büyük ölçüde yumuşak güç kullanılmasından yana olduğunu bulmuştur. Ortadoğu da sıkıntılar devam ettiğinden dolayı bu yıl, sonuçların tutarlı olup olmadığını ve demokrasi teşviğine verilen kamu desteğinin derinliğini görmek amacıyla daha kapsamlı bir araştırma gerçekleştirdik. Amerİkalıların demokrasi teşviğine verdikleri destek azalmaktadır Başka ülkelerde demokrasinin teşvik edilmesinin desteklemenin, Avrupa Birliği nin işi olup olmadığı sorulduğunda Avrupalıların %71 i olumlu yanıt vermiş, bu oran 2005 yılından bu yana neredeyse hiç değişmemiştir. Bunun ABD nin işi olup olmadığı sorulduğunda ise Amerikalıların % 45 i olumlu yanıt vermiştir. Bu yüzde, geçen yıla oranla yedi puanlık bir düşüşe işaret etmektedir. ABD de partilere göre dağılım 2005 yılında olduğu gibi önemli bir bölünme göstermiş, olumlu yanıt veren Cumhuriyetçilerin oranı %64 iken, olumlu yanıt veren Demokratların oranı ise sadece %35 olmuştur. Bu oranlar, her iki tarafta da AVRUPA ABD 60 n Destekliyor n Desteklemiyor % Tablo12 7 Viyana Zirvesi Deklarasyonu, AB-ABD Zirvesi, 21 Haziran pdf T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

17 desteğin azaldığını göstermektedir. Azalma Demokratlarda sekiz puan, Cumhuriyetçilerde ise 12 puan olmuştur (Bakınız Tablo #12 ve #13). seçenek Demokratların %28 i, Cumhuriyetçilerin ise %54 ü tarafından desteklenmiştir (Bakınız Tablo #14 ve #15). Demokrasİnİn yaygınlaştırılması İçİn askeri güç kullanımına destek azalmaktadır Demokrasinin yaygınlaştırılması ile ilgili seçeneklerin bir ya da bir kaçını destekleyip desteklemedikleri sorulduğunda, Amerikalılar da Avrupalılar da seçimlerin gözlemlenmesi (Amerikalıların %67 si, Avrupalıların %79 u) ve sendika, insan hakları dernekleri ve dini gruplar (Amerikalıların %71 i Avrupalıların %77 si) gibi bağımsız oluşumların desteklenmesi gibi daha az müdahaleci yaklaşımlara büyük destek vermişlerdir. Ekonomik yaptırımlar uygulanması, siyasi muhaliflerin desteklenmesi, siyasi yaptırımlar uygulanması veya askeri güç kullanımı gibi daha müdahaleci veya sert seçenekler önerildiğinde destek azalmıştır. Bu konudaki oranlar geçen yıla göre, Avrupa da sekiz puan azalarak %24 e düşen askeri müdahaleye verilen destek dışında, büyük ölçüde aynı kalmıştır. ABD de askeri müdahale taraftarlığı partilere göre önemli ölçüde farklılık göstermiş, bu İSLAMİ KÖKTENDİNCİLER SEÇİLMEDİĞİ SÜRECE DEMOKRASİ TEŞVİĞİNE DESTEK Amerikalıların % 59 u, Avrupalıların % 60 ı söz konusu ülkeler ABD ve AB politikalarına karşı bile olsalar demokrasi teşviğine destek vermektedirler. Bu görüşmelerini, demokratik koşullarda İslami kökdendinci liderlerin seçilmesi durumunda sürdürüp sürdürmeyecekleri sorulduğunda ise, Amerikalıların %53 ü olumlu yanıt verirken Avrupalıların desteği %33 e düşmüştür. Türkiye de verilen yanıtların %54 ünün olumlu olması ise dikkat çekicidir. Bu da Amerikalılardan elde edilen sonuçla hemen hemen aynıdır. İslam İle demokrasinin bazı İslamİ oluşumlar yüzünden bağdaşmaması Amerikalıların ve Avrupalıların (Avrupa12) %56 sı İslami değerlerle kendi ülkelerindeki demokratik değerlerin n Avrupa n ABD % Tablo T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

18 bağdaşamayacağı görüşündedir. Avrupalılar arasında en yüksek oranlar %67 ile Almanya da, %63 ile Slovakya da ve %62 ile İspanya ve İtalya da elde edilmiştir. Türk deneklerin %45 i İslami değerlerin demokrasi ile bağdaşamayacağı görüşündedir. Bu oran Türkiye de süregelen laiklik tartışmalarının bir yansıması olabilir. Bu görüşte olan Amerikalıların ve Avrupalıların (Avrupa12) % 60 ı sorunun belirli İslami gruplardan kaynaklandığına, genel olarak İslamiyetten kaynaklanmadığını düşünmektedir. Hem Demokratların hem de Cumhuriyetçilerin büyük bir bölümü İslami değerlerin demokrasi ile bağdaşamayacağı görüşündeyken, bu görüşte olan Cumhuriyetçilerin oranı (%67) bu görüşü paylaşan olan Demokratların oranından (%47) yüksektir. Demokratların %66 sı ve Cumhuriyetçilerin %59 u sorunun belirli İslami gruplardan kaynaklandığını düşünmektedir n Cumhuriyetçiler n Demokratlar % Tablo 15 T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

19 IV. Avrupa da Düşünme Dönemi AB Anayasa tasarısının 2005 yılında Fransa ve Hollanda da reddedilmesinden sonra AB kendi geleceği hakkında bir düşünme sürecine girmiştir. Fransa da ikinci nesil göçmen gençlerin geçen sonbaharda ayaklanması gündeme çokkültürlülük ve Avrupa nın ekonomik arayışları sorularını taşımıştır. Siyaset üreticiler, genişleme yorgunluğu konusunu tartışmakta AB nin hem yeni üyeler kabul edip hem de uluslararası siysette tutarlı bir aktör olup olamayacağını irdelemektedirler. Romanya ve Bulgaristan ın AB ye katılımları yaklaşmış, Türkiye ile Hırvatistan da üyelik müzakerelerine başlamaya davet edilmişlerdir. Ne var ki Türkiye nin üyeliğe ne zaman hazır olabileceği ile ilgili sorular sorulmaya başlamıştır. Türk siyasetçileri ise üyelik ile ilgili engellemelerin Türkiye yi AB ve Batı dünyasından uzaklaştıracağı uyarılarında bulunmaktadırlar. Acaba bu kapsamlı endişeler ve tartışmalar AB nin uluslararası meseleler karşısındaki rolünü nasıl şekillendirmiştir? AB nin küresel liderliğine verilen güçlü destek göz önüne alındığında acaba Avrupalılar uluslararası askeri konularda etkin rol oynamaya ne kadar isteklidir? Acaba Avrupalılar genişlemeye siyasetçileri kadar kuşku ile mi bakmaktadırlar? AB nin liderliğine güçlü destek fakat çekirdek üyelerde yoğunluk azalması Avrupa Birliği nin küresel öncülüğüne verilen genel destek 2002 yılından bu yana çok yüksek olmuş, 2002 yılında deneklerin %81 i AB liderliğini arzu edilir bulurken 2006 yılında bu fikri koruyanlar %76 olmuştur. Ne var ki bu desteğin yoğunluğu, Fransa da AB liderliğini çok arzu edilen bir şey olarak nitelendirenlerin sayısının 2002 yılında %40 iken, 2006 yılında %24 e düşmesiyle, Avrupa Birliği nin bazı kurucu üyelerinde belirgin bir düşüş göstermiştir. Bu oran İtalya da da benzer şekilde 2002 yılında %53 ten, 2006 yılında %31 e ve Hollanda da %42 den 2006 yılında %36 ya düşmüştür. Araştırmaya katılan kurucu ülkelerden sadece Almanya görüşünü korumuş; AB devamı sayfa 20 de 17 T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

20 TÜRKİYE BATI YA SIRT MI ÇEVİRİYOR Türk Dışişleri Bakanı Abdullah Gül geçenlerde Türkiye nin, [Türkiye deki] ılımlı liberal halkın özellikle de genç, dinamik, eğitimli ve ekonomik açıdan faal halkın Amerikan ve AB karşıtı olma, geleneksel Batı ittifaklarına sırt çevirme riski ile karşı karşıya bulunduğu uyarısını yapmıştı 8. Her ne kadar Avrupa Birliği Türkiye yi 2005 yılının Ekim ayında katılım müzakerelerini başlatmaya davet etmiş ise de müzakerelerin ilk aşamalarına Kıbrıs sorununun çözülememiş olması ve Türkiye nin üyeliğine ilişkin kuşkuların bazı Avrupalı siyasetçiler tarafından dile getirilmesi damgasını vurmuştur. Türkiye nin pek de sıcak karşılanmadığı kanısı, geçen sene Fransa da, Romanya ve Bulgaristan dan sonraki yeni üyeler için referandum yapılmasını öngören anayasa değişikliği ile güçlendi. ABD ile Türkiye arasındaki resmi ilişkiler gerildi ve Türkiye Irak sınırındaki belirsizlik ve ABD nin Ortadoğu politikaları ile ilgili endişelerini ısrarla dile getirdi. Türkiye nin AB perspektifi ve bölgesel ilişkileri ile ilgili belirsizliğin sürdüğü bu dönemde kamuoyundaki eğilimleri gözlemleyebilir miyiz? Daha genç Türkler hem ABD ye hem de AB ye daha sıcak bakmaktadırlar Buna karşın daha genç Türkler ABD ve Avrupa Biriliği ne ulusal ortalamalardan daha sıcak bakmaktadırlar. Termometre yaş grubunda ABD ye beslenen duyguları 27 derece, Avrupa Birliğine beslenen Türkİye ABD ve AB den soğuyor, İran a sıcak bakıyor Türkiye nin ABD ve Avrupa ile ilgili duyguları 2004 yılından bu yana soğumuş, ABD ye duydukları sıcaklık, 100 ölçekli bir termometre de 2004 yılında 28 derece iken 2006 yılında 20 dereceye inmiş, Avrupa Birliği ne beslenen sıcak duygular ise 52 dereceden 45 dereceye inmiştir. Aynı süre içerisinde İran a beslenen duygular 34 dereceden 43 dereceye çıkmış, Filistinlilere beslenen duygular ise 52 dereceden 47 dereceye inmiştir (Bakınız Tablo #17). 8 Türk Bakan Uyarıyor : Batı Karşıtı Tepkiler Gelişiyor Financial Times, 20 Temmuz, 2006, sayfa 11. T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

21 duyguları ise 48 derece ölçmüştür. Genel olarak, ABD ve Avrupa Birliği ne beslenen sıcak duygular ile yaş arasında negatif bir ilişki bulunmaktadır ve genç Türkler yaşlılardan daha az Amerika karşıtı ya da Avrupa karşıtıdır. Türkiye de AB üyeliğine destek azalıyor Türk deneklerin çoğunluğu üyeliği olumlu olarak görmeye devam ederken, bu görüşü paylaşanların oranı her geçen yıl azalarak 2004 yılında %73 iken 2006 yılında %54 e inmiştir. Türkiye nin üyeliğini olumsuz olarak görenlerin oranı ise aynı süre içerisinde %9 dan %22 ye çıkmıştır (Bakınız Tablo #18). Türkİye Bush a karşı daha eleştirel ve AB liderliğine karşı Avrupalılar arasında Başkan Bush un uluslararası politikalarına destek en az Türkiye dedir. Destek verenlerin oranı sadece % 7, desteklemeyenlerin oranı ise % 81 dir. A.B.D. nin dünya meselelerine liderlik etmesine karşı en yoğun olumsuz duygulara da Türkiye de rastlanmıştır. Türk deneklerin %56 sı ABD liderliğini hiç arzu edilmeyen bir şey olarak nitelemiştir. Türkiye nin dünya meselelerinde AB liderliğine desteği de 2005 yılında %50 den 2006 yılında %35 e düşmüştür. Türkİye nin NATO desteğinde azalma eğilimi NATO nun Türkiye nin güvenliği bakımından elzem olduğu ifadesine katılanların oranı 2004 yılında %53 ve 2005 yılında %52 iken, bu görüşe katılan Türk deneklerin oranı 2006 yılında sadece %44 olmuştur. Her ne kadar bu oran artık çoğunluğu oluşturmuyorsa da Türk deneklerin yüzdesel olarak en büyük cevap grubunu oluşturmaktadır. 19 T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

22 17. sayfanın devamı liderliğine verdiği destek 2002 yılında %27 iken 2006 yılında %31 olmuştur. AB Dışİşlerİ Bakanına büyük destek Avrupalıların %65 i, benimsenilecek tutumları her zaman onaylamasa da AB nin kendi dışişleri bakanı olması gerektiği görüşündedir. Bu AB Anayasası taslağındaki kilit reformlardan biri idi. En büyük destek %74 ile İspanya da ve %71 ile İtalya da kaydedilmiş, en düşük destek ise %48 ile Slovakya da ve %52 ile İngiltere de görülmüştür (Bakınız Tablo #16). Uluslararası sorunları ele almada çekişen görüşler AB nin dünyada daha etkin bir rol oynamak için askeri gücünü artırmasının gerekip gerekmediği sorulduğunda, Avrupalıların %46 sı olumlu, %51 i olumsuz yanıt vermiştir. Geçmiş Transatlantik Eğilimler araştırmalarının ortaya çıkardığı gibi, bu bölünme, AB nin uluslararası siyasetin bir aktörü olarak askeri gücünü arttırması gerektiğini düşünenlerle AB nin ekonomik gücüne yoğunlaştırması gerektiğini düşünenler arasındaki çekişmeyi yansıtmaktadır. Askeri gücün arttırılmasına en büyük destek %68 ile Portekiz, %56 ile Fransa ve 51 ile Polonya dan, en düşük destek ise %35 ile Almanya dan gelmiştir. Avrupalılar, daha fazla genişlemenin AB ye dünya meselelerinde yardımcı olacağını düşünüyorlar Avrupalıların çoğunluğu Avrupa Birliği nin daha fazla genişlemesinin onun dünya meselelerinde daha etkin bir rol oynamasına yardımcı olacağı görüşündedir (%63). Bu görüşte olanların en fazla olduğu ülkeler AB ye katılmak üzere olan Romanya (%85) ve Bulgaristan dır (%82). Onları %78 ile İspanya, %77 ile Polonya, %74 ile Portekiz ve %73 ile Slovakya izlemektedir. Benzer şekilde, Avrupalıların çoğunluğu genişlemenin, sınırlarında barış ve demokrasiyi teşvik edeceğine inanmaktadırlar (%62). Öte yandan Avrupalıların çoğunluğu genişlemenin ortak bir Avrupalı kimliği oluşturulmasını zorlaştıracağını düşünmektedir (%58) (Bakınız Tablo #19). T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

23 Yenİ AB üyeleri tutarlı bir bütün oluşturmamaktadır Araştırmaya dahil edilen yeni ve olası AB üyeleri Bulgaristan, Polonya, Slovakya ve Romanya, AB veya ABD hakkında diğer Avrupa ortalamalarından farklı görüş oluşturacak bir grup izlenimi vermemektedir. AB nin dünya meselelerine liderlik etmesini destekleyen Polonyalılar ve Romenler sırasıyla %70 ve %66 ile %76 lık Avrupa ortalamasına yakınken, Bulgaristan ve Slovakya da bu oranlar sırasıyla %56 ve %50 dir ve genel ortalamadan daha düşüktür. Polonya ve Romanya, Başkan Bush un politikalarına sırasıyla %40 ve %42 ile en yüksek desteği verirken Bulgaristan ve Slovakya sırasıyla %20 ve %23 ile %18 olan Avrupa ortalamasına daha yakındır. Avrupalıların Türkİye nin AB ye katılmasına İlİşkİn olumsuz EĞİLİMLERİ Türkiye nin Avrupa Birliği üyeliğinin iyi mi kötü mü olacağı sorulduğunda, Avrupalılar, 2004 yılından bu yana değişmeyen %40 lık bir oranla ne iyi ne de kötü olur yanıtını vermiştir. Fikri olanlar arasında ise, Türkiye nin üyeliğini iyi ya da kötü bir şey olarak görenler arasındaki oranlar tersine dönmüştür. Türkiye nin üyeliğini iyi bir şey olarak görenlerin oranı her yıl azalarak, 2004 yılında %30 dan 2006 yılında %21 e inmiştir. Türkiye nin üyeliğini kötü bir şey olarak görenlerin oranı ise, 2004 yılında %20 den 2006 yılında %32 ye çıkmıştır yılından bu yana olumsuz görüşlerdeki en büyük artış +21 puanla Slovakya da, +18 puanla Hollanda da ve +14 puanla Almanya ve İspanya da kaydedilmiştir (Bakınız Tablo #20). Amerİkalılar AB nin güçlü liderliğini destekliyor Amerikalılar, Avrupa Birliği hakkında olumlu düşüncelere sahip olmayı ve AB nin dünyada güçlü bir lider olmasını desteklemeyi sürdürmektedir. Amerikalıların AB ye beslediği sıcak duygular 2002 ile 2006 yılları arasında 100 ölçekli bir termometre de 53 dereceden 60 dereceye çıkmıştır yılında Amerikalıların %76 sı AB nin dünya meselelerinde güçlü bir lider olmasını desteklediğini beyan etmiştir yılında %79 olan bu oran hemen hemen hiç değişmemiştir. Bu konuda partiler arasında da fark yoktur. Hem Demokratların hem de Cumhuriyetçilerin %75 i bu hususta aynı görüşü paylaşmaktadır. 21 T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

24 V. Sonuç Her ne kadar Avrupalıların gözünde ABD imajı düzelmediyse de, bu yılki Transatlantik Eğilimler Avrupalılar ve Amerikalıların uluslararası zorluklar ve tehditler konusundaki görüşlerinin pek de farklı olmadığını göstermiştir. İslami terör ve köktendincilik ile ilgili endişeler geçtiğimiz yılda her iki tarafta da artmıştır. Her ne kadar askeri çözümün ciddi bir seçenek olup olmadığı ile ilgili fikirlerde farklılık olsa da, İran ın nükleer silahlar edinmesini engelleme çabalarının sürdürülmesine büyük destek vardır. Avrupalıların AB nin dünyada nasıl daha etkin bir rol oynayabileceği konusundaki görüşleri bölünmüş olmasına karşın, kamuoyunda göreceli bir görüş birliği olduğundan İran meselesi Avrupa da ortak bir dış politika oluşturulması için iyi bir fırsat olabilir. Amerikalılar ve Avrupalılar terörle mücadele kapsamında, sivil özgürlükler üzerine hangi noktada uzlaşacakları konusunda fikir birliği içinde görünmektedirler. Bununla birlikte, ABD ye daha yakından bakıldığında Demokratlarla Cumhuriyetçiler arasında önemli görüş ayrılıkları bulunduğu görülmektedir. Çin in artan gücü farklı algılanmaktadır; Amerikalılar olası askeri tehdidi Avrupalılardan daha endişe verici bulmaktadır. Hem Amerikalılar hem de Avrupalılar İslam ile demokrasinin bağdaşamayacağından endişe etmekte ve sorunun belli İslami gruplardan kaynaklandığını kabul etmektedirler. ABD ile onun Avrupalı müttefikleri bu sonbaharda Riga da yapılacak zirve toplantısında NATO nun geleceğini tartışacaktır. Bu toplantı, Avrupa da bu ittifaka verilen desteğin azaldığı bir zamanda yapılmaktadır. Bu, NATO nun Almanya, İtalya, Polonya ve Türkiye gibi geleneksel destekçilerinde ittifaka verilen desteğin önemli ölçüde azalmasından dolayı endişe vericidir. Başka araştırmalar, NATO ya verilen kamuoyu desteğinin 1981 deki Pershing füzeleri krizini ve 1989 da Soguk Savaş ın sona ermesini takiben ve 1990 ların ortasındaki Balkan Savaşı sırasında benzer düşüşler yaşamışken yeniden çıkışa geçtiğini göstermiştir ki bu türlü bir geri dönüş tekrar gerçekleşebilir. Türkiye deki eğilimler ciddi bir görüntü arz etmektedir. Türk deneklerin ABD ve AB den soğumakta iken, İran a yaklaşmakta oldukları görülmektedir. NATO ya ve AB üyeliğine verilen destek 2004 yılından beri her yıl azalmaktadır. Ne var ki, bu eğilimler, Türkiye deki genç neslin eğilimlerine yansımamakta, genç nesil her ikisine de daha olumlu bakmaktadır. Türkiye nin AB üyeliği ile ilgili sıkıntılar ve sınırlarındaki belirsizlik artarken, ABD ile Avrupa arasındaki ilişkiler Ortadoğu da ilerleme sağlamak için transatlantik işbirliği arayışları açısından büyük önem taşıyabilir. İleriye bakıldığında, transatlantik ilişkilerde resmi düzeyde dile getirilen ilerleme ile Avrupa kamuoyundaki ısrarlı olumsuz görüş arasındaki fark, özellikle siyasi liderlerin Irak taki geçmişi geride bırakmak istediklerini beyan etmeye devam etmeleri halinde, sadece değişim algılamasında bir zaman farkını yansıtıyor olabilir. Öte yandan, Avrupalıların Başkan Bush hakkındaki olumsuz düşüncelerinin sürmesi, değişimin sadece 2008 yılından sonra yeni bir başkanın seçilmesi ile mümkün olabileceğini göstermektedir. Çeşitli konularda kamuoyunun düşünce sınırlarını göstermek için Avrupa ülkeleri arasındaki farkları araştırdık. Siyasi yelpazede ve Avrupalı siyaset üreticileri arasında da farklar vardır. Bu konular, ilgili başka bir araştırma projesinde ele alınmıştır 9. Kamuoyu, dış politikayı biçimlendiren birçok etkenden sadece bir tanesidir. Bu etken seçimler gibi bazı koşullar altında belirleyici olur. ABD de bu sonbaharda yapılacak olan ara seçimler ve Fransa da gelecek yıl yapılacak başkanlık seçimlerini yakından izlemeliyiz çünkü politikacılar halkın tavrını belirlemeye ve gelecekteki politikaları için desteğini almaya çalışacaklardır. 9 European Elite Survey, bir Compagnia di San Paolo projesidir.. Tüm veri ve analizler için adresini ziyaret ediniz. T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

25 23 T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R Notlar

26 Notlar T R A N S A T L A N T İ K E Ğ İ L İ M L E R

27 Metodolojİ: TNS Opinion, bu kamuoyu araştırmasını telefon yaygınlığının daha düşük olduğu ve yüz yüze görüşmeler yapılmasının gerekli olduğu Bulgaristan, Polonya, Slovakya, Romanya ve Türkiye dışındaki ülkelerde Bilgisayar Destekli Telefon Mülakatları yoluyla gerçekleştirmiştir. Görüşmeler, tüm ülkelerde, rasgele seçilmiş, 18 yaş ve üstündeki kadın ve erkeklerden yaklaşık 1000 denekle yapılmıştır. Görüşmeler, 6 Haziran 2006 ile 24 Haziran 2006 tarihleri arasında yapılmıştır. Araştırmanın yapıldığı 13 ülkenin her birindeki ulusal örnekleme dayalı sonuçların %95 oranında güvenilir olduğu ve örnekleme ve rasgele hatalara bağlı hata payının artı eksi 3 puan olduğu söylenebilir. Avrupalı deneklerin toplamı içinse (n=12044), hata payı artı eksi 1 puandır. Araştırmanın yapıldığı 13 ülkede ortalama yanıt oranı %23.4 olmuştur. Avrupa çapındaki rakamların ağırlıkları her ülkedeki yetişkin nüfusun oranına göre belirlenmiştir. Karşılaştırmalı veriler, aksi belirtilmedikçe, Transatlantik Eğilimler ve/veya Worldviews 2002 den alınmıştır ( Verilerin işlenmesi tamamlandığında, araştırma ile ilgili veriler Michigan Üniversitesi nde bulunan Üniversitelerarası Siyasi ve Sosyal Araştırmalar Konsorsiyumu na (Inter-University Consortium for Political and Social Research - ICPSR) teslim edilmiştir ila 2004 yıllarına ait verilere ICPSR dan ulaşılabilir. Daha fazla bilgi için lütfen adresindeki ICPSR kataloğunu inceleyiniz. Avrupa Ortalamaları İle İlgİlİ notlar : Zaman içerisinde araştırmaya yeni Avrupa ülkeleri dahil edilmiştir. Yeni ülkelerin eklenmesi Avrupa çapındaki ortalamaları değiştirmişse de, istatistiksel olarak anlamlı bir etki yaratmamıştır. Bu nedenle; sonuçların anlaşılmasını kolaylaştırmak için çeşitli ortalamaları tek bir ortalamanın parçasıymış gibi değerlendirdik. Böylece Avrupa 6 ve Avrupa 7 ortalamaları Avrupa 9 un bir parçasıymış gibi listelenmiş, Avrupa 10 ortalaması ise Avrupa 12 nin parçasıymış gibi listelenmiştir. Avrupa ortalamalarının oluşumu ile ilgili ek bilgi için lütfen aşağıdaki çizelgeye bakınız. Avrupa ortalamaları çizelgesi : YIL ORTALAMA ÜLKELER 2002 Avrupa 6 Fransa, Almanya, İtalya, Hollanda, Polonya ve İngiltere 2003 Avrupa 7 Avrupa 6 ile aynı olup Portekiz eklenecektir Avrupa 9 Avrupa 7 ile aynı olup Slovakya ve İspanya eklenecektir Avrupa 10 Avrupa 9 ile aynı olup Türkiye eklenecektir Avrupa 11 Avrupa 9 ile aynı olup Bulgaristan ve Romanya 2006 Avrupa 12 Avrupa 10 ile aynı olup Bulgaristan ve Romanya eklenecektir

28 A project of the German Marshall Fund of the United States and the Compagnia di San Paolo, with additional support from Fundação Luso-Americana, Fundación BBVA, and the Tipping Point Foundation