GENÇLERE EL KİTABI. Madde Kullanımını Önleme. Dr. Ali ÜNLÜ Uğur EVCİN. Hazırlayan

Transkript

1 GENÇLERE EL KİTABI 1 Hazırlayan Dr. Ali ÜNLÜ Uğur EVCİN Madde Kullanımını Önleme

2

3 hedefolmahedefsizkalma.com Proje Sahibi İstanbul Emniyet Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü Madde Kullanımı ile Mücadele Büro Amirliği Adres Hedef Olma Hedefsiz Kalma Proje Ofisi No: 30 K: 3 AKDEM Zeytinburnu / İstanbul Tel: Bu kitapçık İstanbul Kalkınma Ajansı tarafından finanse edilen TR10/14/GEN/108 Referans numaralı Hedef Sensin Madde Kullanımına Hayır Projesi kapsamında hazırlanmıştır. İçerikle ilgili tek sorumluluk İstanbul Emniyet Müdürlüğü ne ait olup; İSTKA ve Kalkınma Bakanlığının görüşlerini yansıtmamaktadır. Bu kitap tamamen ücretsiz olarak dağıtılmaktadır. Bireysel olarak veya telefondan yardım talep edenlere lütfen itibar etmeyiniz.

4 4

5 ÖNSÖZ Çoğumuz madde kullanımının/bağımlılığının yakınımızda, yakınlarımızda olamayacağını düşünürüz. Oysa madde kullanım problemi hiç de zannedildiği kadar uzağımızda değildir. Çoğu kez sigara ile başlayan, alkol ve diğer bağımlılık yapıcı maddelerle devam eden bir zincir gibi etrafımızı sarar. Bu problem sadece bağımlılık yapıcı maddeleri kullanan bireylerin değil, ailelerinin ve toplumun hayatını da olumsuz etkiler. Madde kullanımı devam ettikçe bireydeki fiziksel, ruhsal ve davranışsal sorunlar giderek artar. Zamanla bunlara ekonomik ve sosyal sorunlar da eklenir. Bu süreçte gence en büyük desteği verebilecek olan kurum, ailedir. Ancak ne yazık ki aileler çocuklarının madde kullandığını genellikle çok geç öğrenirler. Madde bağımlılığına karşı etkili bir mücadele, bu konuda bilgi ve bilinç sahibi olmakla mümkündür. Gençlerin, ailelerin, okul idarecilerinin ve öğretmenlerin bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi, verilen mücadelede hayati önem taşır. Bunun yanı sıra madde kullanımı ve bağımlılıkla mücadelenin başarıya ulaşmasında, toplumun tüm kurum ve kuruluşlarının (millî eğitim, medya, adalet teşkilatı, sağlık kurumları, sivil toplum kuruluşları vb.) ortak anlayış ve dayanışma içerisinde olmaları da son derece önemlidir. Madde kullanım problemi konusunda siz sevgili gençlerimizi bilgilendirmeye yönelik hazırlanan bu çalışmada, bağımlılık yapıcı maddeler hakkında genel bilgiler verilmiş, maddenin kötüye kullanımı ve madde bağımlılığı ile ilgili verilen mücadeleye destek amaçlanmıştır. Bu kitapçığın madde kullanımı ile mücadelede bir katkı sağlaması dileğiyle Dr. Ali ÜNLÜ Uğur EVCİN 5

6 Madde Bağımlılığı Nedir? Madde bağımlılığı, vücudun bir ya da birden çok işlevini olumsuz yönde etkileyen maddelerin kullanılması, bundan dolayı zarar görüldüğü hâlde bu maddelerin kullanımının bırakılamamasıdır. Madde bağımlısı kişi, madde kullanımına ara verdiğinde yoksunluk belirtileri yaşar. Zamanla madde kullanımını ve dozunu arttırır. Zamanının büyük bir dilimini madde arayarak geçirir. Bağımlılık Yapıcı Maddeler Nelerdir? Madde bağımlılığından bahsedildiğinde insanda ruhsal, fiziksel ve davranışsal çeşitli değişikliklere yol açan birtakım maddeler kastedilir. Bunların başlıcaları şunlardır: Çeşitli uyuşturucular Uyarıcı ve hayal gördüren maddeler Sigara Alkollü içecekler Reçete ile alınması gerektiği hâlde doktor kontrolü dışında kullanılan ilaçlar Bir Kişi Ne Zaman Bağımlı Sayılır? Bağımlılık bir sendromdur. Aşağıda sayılan durumlardan sadece üçünün 12 aylık süreç içerisinde görülmesi bağımlılık tanısı için yeterlidir: Kullanılan madde miktarının, aynı etkiyi sağlamak amacıyla, giderek arttırılması. Madde kesildiğinde ya da azaltıldığında fiziksel ve ruhsal yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması. Madde kullanımını denetlemek ya da bırakmak için gösterilen çabanın sürekli boşa çıkması. Maddeyi sağlamak, kullanmak ya da bırakmak için çok fazla zaman harcanması. Sosyal, mesleki ve kişisel etkinliklerin madde kullanımı nedeni ile azaltılması ya da tamamen bırakılması. Fiziksel ya da ruhsal sorunlara yol açmasına rağmen madde kullanımının sürdürülmesi. Tasarlandığından daha fazla maddenin kullanılması. 6

7 Bağımlılık Süreci Belki kullanabilirim. Merak ediyorum ama denemeye korkuyorum. Bir kereden bir şey olmaz. Bir kereden asla! Bıraktım, bir daha başlamam. Artık bırakacağım. Ben bağımlı olmam. Bırakmak zorundayım. İstersem bırakırım. Bu meret bırakılmaz ki! 7

8 Bağımlılık Süreci Nasıl İlerler? Madde bağımlılığı bir anda gelişen ya da madde kullanılır kullanılmaz oluşan bir durum değildir. Zaman içerisinde gerçekleşen bir süreçtir. Bu sürecin hangi basamağında devreye girildiğini bilmek uygulanacak yöntem açısından büyük önem taşımaktadır. 01 AŞAMA 02 AŞAMA 03 AŞAMA Ergenlik döneminde gençler ailelerinden daha çok arkadaşları ile vakit geçirirler. Madde kullanım süreci de gencin sosyal çevresindeki değişimle başlar. Bu süreçte en önemli faktör bu maddeleri gence getirecek arkadaş çevresidir. Bir gencin çevresinde madde kullananlar arttıkça onun da madde kullanma ihtimali artar. Onlarla bir aradayken kendini önemli hissetmek istemesi ve arkadaş grubu tarafından kabul görmeyi beklemesi madde tekliflerine tavır almasını zorlaştırır. İnsanın bu maddeleri ve zararlarını bilmesi çoğu zaman akran baskısının direncini kırmaya yetmez. 8 Madde bağımlılığı sürecinde ilk adım merak etme ve deneme davranışıdır. Maddenin denenmesine kadar kişide merakın yanı sıra maddenin etkilerine yönelik korku da mevcuttur. Merakın korkuyu yenmesi ile kişi Bir kereden bir şey olmaz. diyerek ilk denemeyi gerçekleştirir. Sonucunda kişinin maddeye olan korkusu azalır. Çoğunlukla ilk kullanım diğer kullanımların da önünü açar. Merak ve korku aşamasında gencin sigara veya alkol kullanıp kullanmaması da belirleyici bir faktördür. Zira sigara kullanan gence Bu da sigara gibi bir şey! diyerek diğer maddelerin teklif edilmesi daha kolaydır. Bu nedenle bağımlılık sürecinde mücadele edilmesi gereken en önemli madde sigaradır. Sigara kullanmayanların diğer maddeleri kullanma ihtimalleri daha düşüktür. Benzer bir durum alkol kullanımı için de söz konusudur. Alkol kullanan kişiler, alkollü oldukları zamanlarda isabetli kararlar veremezler ve bu esnada kendilerine yapılan madde tekliflerine daha kolay evet derler. Kişi her deneme ile birlikte bir daha denemeyeceğine dair kendine söz verir. Ancak arkadaş ortamında yapılan tekliflere hayır da diyemez. Öte yandan madde kullanımını denetleyebileceğini ve istediği zaman bırakabileceğini düşünür. Çevresinde gördüğü ya da anlatılan bağımlılar gibi olmadığına ve onların zayıf karakterli olduklarına inanır. Madde kullanımının zamanla kendisi için bir sorun oluşturduğunu görse de bağımlı olmadığı algısı nedeniyle herhangi bir adım atmaz. Bu dönemde ayrıca okula ve sosyal kurallara karşı başkaldırı kültürü de güçlenir. Mesela bir gencin madde kullanım problemi zamanla gencin okuldan kaçmasına, derslere olan ilgisinin azalmasına ve birçok davranış sapmasına sebep olur. Bu süreçte gençler yetişkin kontrolünden uzak ortamlarda vakit geçirmeyi tercih ederler Yetişkin gözetiminden ve sosyal kontrolden uzaklaştıkça madde kültürü yeni bir yaşam tarzına dönüşür.

9 04 AŞAMA 05 AŞAMA 06 AŞAMA Kişi, bağımlı olduğunu fark ettiğinde çevresindeki madde kullanan diğer kişilerin telkinleri nedeniyle bu hastalığın düzelemeyeceğini ve madde kullanmayı hiçbir zaman bırakamayacağını düşünmeye başlar. Artık çok geç olduğu düşüncesi, kişinin tedaviye başvurmasını engeller. Kişi kendini artık bir madde bağımlısı olarak kabul ettikten sonra ise madde odaklı bir yaşama başlar. Yaşamanın tek amacı maddeyi zamanında temin etmektir. Bu aşamada bağımlı kişi gerekli parayı sağlayabilmek için her türlü suçu işleyebilir. Madde bağımlılığının kabulü gibi tedavinin kabulü de çok zordur. Tedavinin başlamasıyla da iş bitmez. Zira kişi tedaviye başladığında sadece maddeyi bırakacağını düşünür; ancak arkadaş çevresi, yaşam biçimi ve alışkanlıklarını da değiştirmek zorunda olduğunu tahmin edemez. Tedavi bittikten sonra bir bağımlı için her şey yeniden başlar. Öncelikle kişi temiz olduğundan dolayı zamanla eskiden yaşadığı kötü hadiseleri unutur. Hayatta karşılaştığı birtakım problemlere çözüm bulamadığında bir kez daha maddeyi denemeyi düşünür. Sonunda bir gün Bir kereden bir şey olmaz. diyebilir. Bu durumda bağımlılık sürecinin bir sonucu olarak her şey tekrar en başa döner. MADDEYI KULLANMAYA YENI BAŞLAYAN KIŞININ KENDISI IÇIN HER ŞEYIN BITTIĞINI DÜŞÜNMESI YANLIŞTIR. BU AŞAMADA BAĞIMLILIK SÜRECININ IYI BILINMESI, MADDE BAĞIMLILIĞININ ÖNLENMESINDE ÖNEMLI BIR BASAMAKTIR. 9

10 BAĞIMLI OLAN KIŞININ Kendine güveni azalır. Kendini kontrolü zayıflar. İnsani prensipleri yok olmaya başlar. İdealleri ve geleceği ile ilgili ümitleri yıkılır. Kullandığı maddeler vücudunun savunma mekanizmasını yok edip bağışıklık sistemini zayıflatır. AİDS, frengi, verem, hepatit b ve c, kanser, kangren gibi birçok ölümcül hastalığa kapılma riski artar. BÖYLECE BAĞIMLI KIŞI Maddeyi alabilmek için önce mevcut parasını bitirir. Çevresindeki insanların değerli eşyalarını ve paralarını çalmaya başlar. Hırsızlık, gasp, yankesicilik vb. suçlara karışır. Suç işlerken yakalanır ve özgürlüğünü kaybeder. Maddenin vücuduna verdiği zarardan dolayı sağlığını ve en sonunda da hayatını kaybeder. 10 BAĞIMLILIK KIŞININ SADECE KENDISINE DEĞIL; BAŞTA YAKIN ÇEVRESI OLMAK ÜZERE TÜM TOPLUMA ZARAR VERIR.

11 DOĞRU ZANNEDILEN YANLIŞLAR 11

12 Benim iradem güçlüdür. Ben bağımlı olmam. HERKES bağımlı olabilir. Bunun irade güçlülüğü ya da zayıflığı ile mutlak bir ilişkisi yoktur. Kişilik patolojileri kimi zaman madde kullanımına neden olabilir. Ancak böyle bir sorunu bulunmadığı hâlde bağımlı olan ya da tersine böyle bir sorunu bulunduğu hâlde bağımlı olmayan birçok kişi vardır. Kısacası bağımlılık konusunda bireysel özellikler önemli bir etkendir. Ancak bağımlılık ile kişilik özellikleri arasında mutlak bir neden sonuç ilişkisi yoktur. Ben kontrol edebilirim. BU inanç, madde kullanmaya başlamanın ilk adımıdır. Ben kendimi kontrol edebilirim. düşüncesi, uyuşturucu kullanılan ortamlara girmekten çekinmeme sonucunu doğurur. Hâlbuki seçilecek en güvenli yol, bu ortamlardan kaçınmaktır. Herkes kullanıyor, bir şey olmuyor. BU düşünce kişinin kendisine yandaş arama çabasından kaynaklanır. İnsanların ve gençliğin büyük çoğunluğu madde kullanmamaktadır. Gencin çevresindeki madde kullanan kişilerin bunun zararlarını görmesi zaman alabilir. Bugün onlara bir şey olmaması, yarın maddenin zararlarını görmeyecekleri anlamına gelmez. Sayıları az da olsa bazı kişiler, madde ile ilgili büyük sorunlar yaşamayabilirler ancak bireyin onlar gibi olma şansı, bağımlı olma şansından çok daha düşüktür. Madde kullanmayan kişilerde mutlu ve üretken yaşayanların oranı, madde kullananlara göre daha fazladır. Bir kere kullanmaktan bir şey çıkmaz. BIR kez çok kez in ilk adımıdır. Çünkü ilk kullanımdan sonra kişi madde kullanımından artık korkmaz. Maddeyi nereden bulabileceğini ve nasıl kullanabileceğini bilir. Ayrıca bazı maddeler ilk kullanımdan sonra bile bağımlılık yapar. 12

13 Ara sıra kullanmakla bir şey olmaz. Tüm bağımlılar hapsedilmelidir. BAĞIMLILARIN hapsedilmesi sorunu çözmez. Kişinin hastalığını ortadan kaldırmaz. Tedavi ve rehabilitasyondan sonra birey iyileşebilir ve madde kullanmayı bırakabilir. Cezasını çektikten sonra çıkan kişi, eğer tedavi olmadıysa tekrar madde kullanmaya başlayacaktır. BAĞIMLILIK yapıcı maddeler, ara sıra kullanılsa bile vücuda hızla zarar verir. Aralıklı uzun süre kullanım, bireyde ruhsal ve kimyasal değişikliklere neden olur. Öte yandan birçok kişi ara sıra kullanma niyeti ile başlar. Ancak daha sonra farkında bile olmadan bağımlı hâle gelir. Sadece zayıf bireyler bağımlı olur. KIŞI, zayıf olduğu için bağımlı olmaz. Bağımlı olduktan sonra zaman içinde zayıf bir insan hâline gelir. Uyuşturucu kullanımı nedeniyle bir süre sonra davranış ve kişilik değişiklikleri ortaya çıkar. Madde, sadece kullanan kişiye zarar verir. Esrar bağımlılık yapmaz. ESRAR alınmadığında terleme, titreme, bulantı, kusma gibi fiziksel bağımlılık belirtileri oluşturmaz. Ancak uykusuzluk, sinirlilik gibi şiddetli psikolojik yoksunluk belirtileri ortaya çıkartır ve çok kuvvetli ruhsal bağımlılık oluşturur. BAĞIMLI birey, toplumsal üretkenliğini kaybeder ve tüketen bir insan olmaya başlar. Maddeyi temin etmek için suç işlemek zorunda kalır. Daha geniş bir çevrede madde satabilmek için yakın akrabalarını veya çevresindekileri uyuşturucu maddeye alıştırmaya çalışır. Ayrıca madde için ödenen para doğrudan veya dolaylı yollardan terör örgütlerinin finansmanını sağlar. 13

14 SIGARA, BAĞIMLILIK YAPICI VE ÖLDÜRÜCÜ BIR MADDEDIR. KESINLIKLE GÜVENLI BIR DOZU YOKTUR. SİGARA KULLANIMI VE MADDE BAĞIMLILIĞI Sigara, dünyada en yaygın olarak kullanılan ve ölüm nedenlerinde ikinci sırada yer alan bağımlılık yapıcı bir maddedir. Sigara kullanmayı bırakanların % 70 inin ilk üç ayda sigarayı tekrar kullandıkları saptanmıştır. Kalp hastalıklarının % 30 unda, akciğer kanserlerinin ise % ında sigaranın etken olduğu saptanmıştır. Mesane kanserinin görülme sıklığı sigara kullananlarda kullanmayanlara göre iki kat fazladır. Ayrıca sigara kullanımı gebelikte erken doğuma, bebek ölümüne ve düşük doğum ağırlığına neden olmaktadır. Yılda ortalama 5 milyon kişi sigara kullanımı nedeniyle ölmektedir. Her 10 erişkinden birinin ölüm nedeni sigaradır. Sigara içen gençler içmeyenlere göre sekiz kat daha fazla uyuşturucu kullanma riski taşırlar. Uyuşturucu madde kullananların % 83 ünün ilk kullandıkları madde sigaradır. Sigara, bağımlılık yapan diğer maddelere geçişte basamak görevini görür. Uyuşturucu madde satıcıları, gençlere çoğunlukla Sigara gibi bir şey! diyerek ilk teklifi yaparlar. 14

15 SIGARAYLA İLGILI DOĞRU ZANNEDILEN YANLIŞLAR 15

16 SİGARAYI BIRAKMAK BENİM İÇİN ÇOK ZOR. BEN YAPAMAM Nikotin biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerle alışkanlık oluşturan, bağımlılık yapıcı bir maddedir. Dolayısıyla sigarayı bırakmak zor olabilir; fakat bilimsel çalışmalarda bugüne kadar sigarayı bırakamayan veya kolaylıkla bırakabilen özel bir kişilik yapısı bulunamamıştır. Sigara kullanımı nasıl bir süreç kapsamında gelişiyorsa sigaranın bırakılması için de zamana ihtiyaç vardır. Türkiye deki istatistikler henüz bilinmemekle birlikte yaklaşık 30 milyon Amerikan vatandaşı yardımcı programların katkısıyla sigarayı bırakmayı başarmıştır. Bu nedenle sigara bırakılabilir. Sigara bağımlılığının tedavisi yoktur Hem nikotin içeren preparatlar (sakız veya cilde yapıştırılan bantlar) hem de bupropiyon (zyban) sigara bağımlılığında etkinliği gösterilmiş medikal tedavi yöntemleridir. Bu yöntemlerle birlikte kişinin yaşantısını değiştirecek psikolojik yaklaşımlar da uygulanırsa sigarayı bırakma olasılığı belirgin olarak artar. Ancak bu tür durumlarda temel kural, kişinin sigara kullanımını bırakmak istemesi ve bununla ilgili olarak irade göstermesidir. 16

17 Sigarayı bıraksam bile her zaman sigara isteyeceğim Nikotin alımının durdurulması zamanla sonlanabilecek bir yoksunluk sendromuna yol açar. İrrite olma, zihinsel rahatsızlıklar, dikkat bozuklukları, uyku bozuklukları, iştah artması ve tekrar kullanmak için aşırı istek duyma bunlar arasında sıralanabilir. Bu istek, 6 ay veya daha fazla sürebilir. Sigaradan ayrı kaldığı her gün kişiyi sigara içmeyen biri olarak daha da güçlendirir. Sigara içme ihtiyacı gittikçe zayıflayarak yok olabilir. Sigaradan uzak kalmayı kuvvetlendirecek aktiviteler ve içilen ortamlardan uzaklaşmak sigaraya tekrar başlama davranışını önlemeye yardımcı olur. Sigarayı azaltarak bırakmak daha iyi bir yoldur. Sigarayı bırakmanın en iyi yolu belirli bir tarihte sigarayı tamamen kesmektir. Bu belirlenen güne kadar bir hafta kişinin kendisini sigara içerken gözlemesi faydalı olur. Kişi bu süre içinde nerelerde, hangi sebeplerden ötürü ve ne kadar sigara içtiğini yazılı olarak kaydetmelidir. Araştırmalar kendini sigara içme sıklığı açısından gözleyen ve kayıt tutan kimselerde doğal olarak sigara içme sıklığının azaldığını göstermektedir. Dolayısıyla planlanan sigara bırakma gününe kadar içilen sigara miktarında doğal bir düşüş yaşanabilmektedir. Daha önce denedim fakat başaramadım. İstesem bile sigarayı bırakamam Her deneme yeni bir öğrenmedir. Pek çok sigara bağımlısı bir denemesinde öğrendiklerinden bir sonraki denemede yararlanır. İlk denemeler sigara yoksunluğu belirtilerine tahammül etmenin o kadar da güç olmadığını kişiye gösterir. Daha sonraki denemeler bir tane içince tekrar içmeye başlama riskinin yüksek olduğunu kişinin anlamasını sağlar. 17

18 BENİM ENDİŞE ETMEME GEREK YOK ÇÜNKÜ HAFİF SİGARA İÇİYORUM Her ne kadar sigara şirketleri hafif (light / azaltılmış nikotinli) sigaranın daha az risk taşıdığı izlenimi vermeye çalışsalar da güvenli sigara diye bir şey yoktur. Düşük ziftli veya nikotinli sigaralar daha fazla karbonmonoksit üretmektedirler. Bazı tiryakiler alıştıkları miktarda nikotin alabilmek için daha derin ve sık nefes çekerler. Ayrıca eksik olan nikotini karşılamak için daha fazla sigara tüketilmeye başlanır. Daha güvenli sigara içtiğini düşünen içiciler böylece daha fazla sigara tüketir ve daha fazla para harcarlar. Senelerce sigara içtim. Bundan sonra bıraksam ne fark eder? Bilimsel çalışmalara göre, sigarayı bırakma anından itibaren fizyolojik yararlar görülmeye başlanır ve bu yarar giderek artar. Sigara bırakıldığı anda vücut daha fazla oksijenle daha etkin ve sağlıklı bir şekilde çalışmaya başlar. Sigarayı bırakmanın önemli psikolojik faydaları da vardır. Bırakmak için gücünün ve becerilerinin olduğunu düşünmek kişinin kendisini daha iyi hissetmesine yol açar. Sigaranın sebep olduğu hastalıkları geliştirecek kadar içmiyorum Sıklıkla sigara kullanan kişilerde, kalp rahatsızlığı ve kanser gelişme açısından daha fazla risk bulunur. Öte yandan, sigara içen biriyle aynı odada uzun süre çalışılması bile sağlık problemlerini (kanser gibi) arttırır. Nikotinin her miktarı tehlikelidir. Sigara içmeyenlere kıyasla hafif ya da orta derece kullanıcılar da hastalık geliştirme açısından daha yüksek risk taşırlar. 18

19 Sigarayı bırakmak istemiyorum çünkü sigara beni rahatlatıyor Sigara, kalp atışlarını, metabolizma hızını ve kan basıncını arttırır. Sigara içen bir kişinin gevşemek için hiç şansı yoktur. Gerçek fizyolojik gevşeme, istenen ve olumlu tarafları olan bir tecrübedir. Sigara vücudun alışık olduğu nikotin miktarını karşılar; ancak karşılanan andaki tecrübe gevşeme değildir. Sigarasız kaldıkça kandaki nikotin miktarı gittikçe düşer ve nikotin yoksunluğu belirtileri görülmeye başlanır. Sigaradaki nikotin bu hoş olmayan yoksunluk belirtilerini durdurur. Aradaki farktan dolayı bu durum yanlış bir şekilde gevşeme veya rahatlama olarak ifade edilir. Nikotinin kaygı ve gerginliği bloke edici bir etkisi de vardır. Bu nedenle sigarayı yeni bırakan kişiler kendilerini daha fazla kaygılı hissedebilirler. Bu problemle baş etmede sigaradan daha etkili ve gerçek anlamda kaygıyı ve tansiyonu azaltıcı gevşeme teknikleri kullanılabilir. Hava kirliliği gibi bir sürü faktörün yanında sigara ne kadar önemli olabilir ki? Hava kirliliği sigara dumanı kadar tehlikeli değildir. Sigara dumanındaki zehirli maddeler doğrudan akciğerlere gider. Bununla beraber hava kirliliği oluşturan maddeler açık havada hafiflemiş oranlarda bulunur. Eğer akciğerleri tehdit edecek boyutta hava kirliliği bulunan bir yerde yaşıyorsanız neden daha fazla zehirli madde alasınız? Sigara iştahımı kontrol ediyor. Bırakırsam kilo alırım Sigarayı bırakan herkes kilo almaz. Hatta bazıları kilo verir. Bilimsel araştırmalar sigaranın iştahı etkilediğini göstermektedir. Nikotin metabolizma dâhil vücut sistemlerini hızlandırır. Dolayısıyla sigarayı bırakan kişinin iştahı artabilir ve metabolizma yavaşlayabilir. Bu kombinasyon kilo almaya neden olabilir ancak bu durum uzun süre devam etmez. Metabolizma hızı zamanla normale döner ve iştah geriler. Sigara bırakma döneminde kilo kontrolü için yapılabilecek dengeli bir diyet takibi ve egzersizler vücuda daha fazla sağlık kazandırır. 19

20 ALKOL KULLANIMI VE MADDE BAĞIMLILIĞI Alkol, insanların bedensel, ruhsal ve sosyal yaşamlarını hasara uğratan, bağımlılık yapıcı bir maddedir. Alkol, vücuda girdikten hemen sonra emilerek kana karışır. Kana karışan alkol tüm vücudu etkisi altına alır ve insanda farklı düzeyde olumsuz etkiler oluşturur. Alkol beyni % 17 oranında küçültür. Mide ve bağırsak sorunlarına, gastrite, ülsere; karaciğer sorunlarına, hepatite, siroza; beslenme bozukluklarına, vitamin eksikliklerine, sinir sistemi hastalıklarına, eller ve ayaklarda bölgesel uyuşmalara, karıncalanmaya ve felce kadar birçok probleme neden olur. Alkol küçük yaşlarda genellikle deneme amaçlı kullanılır. İlk denemede arkadaş baskısı veya gruptan ayrı düşme endişesi önemli bir rol oynar. İlk deneyimler genelde sarhoşlukla sonlanır. Ülkemizde 17 milyon civarında alkol kullanan kişi bulunmaktadır ve ilk kez alkol kullanma yaşı 11 e kadar inmiştir. Alkol kullanımına başlama yaşı düştükçe ileriki yaşlarda bağımlı olma riski artmaktadır. Dünyada yaklaşık 2 milyar kişi alkollü içki tüketmektedir. Bunların yaklaşık 76 milyon kadarında alkol kullanım bozukluğu (alkol kötüye kullanımı, alkol bağımlılığı) olduğu düşünülmektedir. Alkol kullanımına bağlı olarak yılda 1,8 milyon kişi hayatını kaybetmektedir. 20 Kişi alkollü olduğunda kontrolünü kaybeder ve her türlü tehlikeye açık hâle gelir. Uyuşturucu maddeler teklif edildiği zaman, hayır deme şansı da ortadan kalkar. Bu yüzden alkol tüketiminin yapıldığı mekânların çevresinde, uyuşturucu madde satıcıları daha çok bulunur.

21 ALKOLIK: ALIŞILMIŞIN DIŞINDA ALKOL IÇEN, BUNUN SONUCUNDA BEDENSEL, RUHSAL VE TOPLUMSAL SAĞLIĞI BOZULAN; BUNA RAĞMEN ALKOL ALMA ISTEĞINI DURDURAMAYAN, TEDAVI EDILMESI GEREKEN KIŞI. ALKOL: SIGARAYA GÖRE DAHA YAVAŞ BAĞIMLILIK SÜRECI GÖSTEREN BIR MADDEDIR. ALKOL KULLANIMININ ERKEN FARK EDILMESI, ALKOL VE DIĞER MADDE BAĞIMLILIĞINA GEÇIŞTE ÖNLEYICI BIR ETKENDIR. 21

22 ALKOLLE İLGILI DOĞRU ZANNEDILEN YANLIŞLAR 22

23 Alkollü içecekler vücudu ısıtır. Filmlerde alkol üşümenin ve donmanın çaresi olarak gösterilse de bu tamamen yanlış bir inanıştır. Tam tersine alkol alındığında vücut ısısı düşer. Çünkü alkol vücudun yüzeyine daha fazla kan ulaşmasını sağlar ve bu da vücutta ısı kaybına neden olur. Alkol aldıktan sonra görülen sıcaklık hissi, kanın yüzeye doğru akışının cildi ve ciltteki sinir uçlarını ısıtması ve bunların beyne sıcaklık algısını iletmesi sebebiyledir. Yanıltıcı bir histir. Bira bağımlılık yapmaz. Tamamen yanlış bir algıdır. Alkollü içkilerin içinde bulunan alkol miktarı cinsine göre değişkenlik göstermektedir. Bu nedenle standart içki adı verilen terim oluşturulmuştur. Örneğin bir bardak bira; bir kadeh rakıya, cine, votkaya, viskiye ya da bir kadeh şaraba eşittir. Alkol kullanımı, uykuyu düzenler. Alkol kullanımı, oluşturduğu gevşekliğin etkisiyle uyku verebilir. Ancak alkol kullanan kişinin uyku düzeni ve kalitesi bozulur. Alkolün etkisiyle uyunan uyku, tam ve gerçek bir uyku olmadığı için kişi aslında uykusuz kalır. Bu nedenle de ciddi zararalar oluşur. Alkol kullanmak cinsel gücü arttırır. Alkol cinsel gücü artırmaz. Aksine erkeğin cinsel gücünü azaltır ve erkekte iktidarsızlık oluşmasına neden olur. Alkol kullanımı, yalnızca kişideki utanma duygusunu kaldırdığı için cinsel olarak daha rahat davranmayı sağlayabilir. Alkol kullanımı kan damarlarını açıcı özelliğe sahiptir. Alkol kullanımı kan damarlarını açmayıp damar sertliği ve damar daralmasına neden olur. Alkol kullanımı iştah açıcıdır. Alkollü içkiler iştah açıcı değildir. Ayrıca zamanla mide rahatsızlıklarına ve sindirim bozukluğuna sebep olur. Alkol kullanımı bazı hastalıklara iyi gelmektedir. Alkollü içkilerin kalp ve damar rahatsızlıklarına faydalı olduğu yolundaki yaygın kanaat de tamamıyla yanlıştır. Her türlü rahatsızlıkta, uzman doktorların tavsiye ve tedavisine başvurulmalıdır. 23

24 İNSANI MADDEYLE TANIŞTIRAN KIŞI MUTLAKA ONU ÇOK IYI TANIYAN VE BILEN BIR KIŞIDIR. HATTA ONUN DOSTUM, CAN DOSTUM, KANKAM, KAN KARDEŞIM DEDIĞI BIR ARKADAŞIDIR. MADDE KULLANIMI İLK DEFA NASIL TEKLİF EDİLİR? 24 İnsan bilmediği bir şeyi yapmaya karşı güçlü bir direnç gösterir. Bu direnci kıracak en güçlü anahtar Bir kereden bir şey olmaz. söylemidir. Bağımlılık yapmaz, al, iç. Bir şey kaybetmezsin., Zaten sen de merak ediyorsun., Bak bizi kırarsın. gibi cümlelerle insanlar sadece bir kereliğine maddeyi kullanmaya ikna edilmeye çalışılır. Bütün maddeler bir insana ilk defa teklif edilirken sigara içinde veya sigaraya benzetilerek sunulur. Sigara kullananlar sigara gibi bir şeyi daha kolay kullanırlar. Bu maddeleri kullanırsan kendini şöyle iyi hissedeceksin, böyle hafifleyeceksin, dertlerini unutacaksın. vb. sözlerle maddenin iyi yönleri varmış gibi gösterilir. Fakat asla maddelerin ve bağımlılığın kötü yönleri anlatılmaz. Her insanın zaafları vardır. Kişinin zaafına göre bu maddenin teklif ediliş şekli de değişiklik gösterir. Mesela kendini zayıf hisseden birisi Bu maddeyi kullanırsan kendini güçlü ve cesur hissedeceksin. veya kendini ifade etmekte zorlanan birisi Al, bu maddeyi kullan, kız/erkek arkadaşına kendini daha kolay ifade edeceksin. gibi sözlerle ikna edilmeye çalışılır. Bak ben de kullanıyorum. veya Bak, şu kişiler de kullanıyor. gibi sözlerle özdeşlik kurmaya ve kişinin maddeyi denemesi için güven telkin etmeye çalışılır. İnsanları alıştırmak için ilk zamanlar bağımlılık yapıcı madde bedava verilir. İnsanlar bağımlı olduktan sonra ise bedeli ödenmeden madde asla verilmez. İnsanları maddeye alıştırmanın temel amacı paralarını almaktır ancak bu bedel ilk başta değil en sonunda istenir. İlk başta amaç kişiyi ikna etmektir; bu süreçte madde için bir de bedel istenirse daha kolay hayır diyeceği bilinir.

25 Madde Kullanımı İlk Defa Nerede Teklif Edilir? Madde kullanımı; önce kültürüne alışmak, sonrasında ise denemekle tamamlanır. Madde kullanım kültürü yakın arkadaş çevresiyle eğlenmek için gidilen ortamlarda öğrenilir. Ders saatleri sonrasında gidilen İnternet kafeler ve oyun salonları gibi mekânlar en riskli ortamlardır. Kullanım kültürü geliştikçe denemekle ilgili fırsatlar oluşturulmaya çalışılır. Uygun ortamlarda samimi bir hava oluştuğu zaman veya kişinin üzüntülü, sıkıntılı ve öfkeli olduğu anlarda madde teklifi kolay hâle gelir. Çünkü bu gibi durumlarda oluşan havadan dolayı madde kullanımına hayır demek zorlaşır. Arkadaşına madde teklif etmek isteyenler bu fırsatları kollarlar. Madde ilk defa genellikle insanların kendilerini güvende hissettikleri ortamlarda teklif edilir. Özellikle anne ve babanın işte veya dışarda olduğu saatlerde kişinin kendisinin veya arkadaşlarının evleri tercih edilir. Güvenli ev ortamı bulamayanlar ise ilk deneyimlerini kimsenin kendilerini görmeyeceği terk edilmiş mekânlar, parklar ve bahçeler gibi ıssız yerlerde yaşarlar. Madde Kullanımında İlk Teklİfİ Kİm Yapar? Maddeyi tanıtan, özendiren ve kullanma fikrini oluşturan kişi hemen hemen her zaman yakın bir arkadaştır. Çünkü bu maddelerin zararlı olduğunu ve kullanılmaması gerektiğini herkes bilir. Ancak yakın bir arkadaşı insanı madde kullanmaya ikna edebilir. Ayrıca bir genç bu maddeleri merak edip kullanmak istese bile tek başına kullanmaya cesaret edemez çünkü yanlış kullanımı ölümle veya ciddi sağlık sorunlarıyla sonuçlanabilir. Bu maddelerin nasıl kullanılacağını insana ancak güven duyduğu biri öğretebilir. Öte yandan uyuşturucu ve uyarıcı madde satmak ağır bir suçtur ve bu maddeleri satan bir kişi de kendi güvenliğini düşünmek zorundadır. Bu nedenle insanlar tanımadıkları insanlara asla madde teklif etmez ve satmazlar. Satıcı madde teklif ettiği kişinin, teklifi reddetse bile, kendisini ihbar etmeyeceğinden emin olmak ister. Bu güven ise ancak samimi bir arkadaşlık ile kurulabilir. MADDE ILK TEKLIF EDILIRKEN GENELDE BEDAVA VERILIR. 25

26 26? BOŞ ZAMANLARINI NASIL GEÇİRİYORSUNUZ Sportif, sanatsal veya kültürel faaliyetlere katılmak, öz güven ve olumlu bakış tarzı kazandırır, kişilik gelişimine yardımcı olur. Boş zamanlarını kendini geliştirici faaliyetlerle değerlendirenlerin bağımlılık yapan maddelerle karşılaşma riski daha azdır. Boş vakitlerini, devamlı eğlence ve oyun merkezlerinde harcayan, kültürel, sportif ve sanatsal faaliyetlere katılmayan kişiler uyuşturucu satıcılarının açık hedefi olurlar. Madde Kullanımını Reddeden Genci Bekleyen Klişe Cümleler Yağcılık: Sen gidince buranın tadı tuzu kaçar. Yalnız Bırakma: Eğer gidersen bir daha yüzüne bakmam. Yalvarma - Acındırma: Ne olur hatırım için bir kez Beni kırma! Tehdit : Kesinlikle seni bırakmayız! Ödül Vadetme: Bak bunu yaparsan seni o kızla/ erkekle tanıştıracağım. Aşağılama: Hadi süt çocuğu sen de! Ana kuzusu

27 EN ETKILI ÇÖZÜM HIÇ BAŞLAMAMAKTIR

28 NELERE DIKKAT ETMELIYIM? Kişinin kendini tanıma, öfke kontrolü, stresle baş etme, iletişim, hayır diyebilme ve problem çözme gibi yaşam becerilerindeki eksiklikler madde kullanım riskini arttırmaktadır. Örneğin arkadaş grubunda popüler olmak isteyen; ancak kendini ifade etmekte zorlanan, çekingen bir genç, cesaretini arttırmak amacıyla uyarıcı bir madde kullanmayı tercih edebilir. Strese çok dayanıklı olmayan, gergin, huzursuz bir gence de sakinleştirici etkiye sahip bir madde çok cazip gelebilir. Ya da kendi kararlarını almayı öğrenememiş, her adımını ailesinin kontrolü altında atan bir genç, arkadaş grubu içinde kendisine sunulan bir maddeye hayır demekte zorlanabilir. Bu yüzden kişinin kendini tanımaya çalışması, zaaflarını bilmesi; öfke kontrolü, stresle baş etme, iletişim, hayır diyebilme ve problem çözme gibi yaşam becerilerini geliştirici faaliyetlere yönelmesi önemlidir. Yaşam becerileri sürecinde ilk basamak insanın kendi ihtiyaçlarını algılamasıdır. Sonrasında ise bununla ilgili olarak yakın sosyal çevreden başlayarak (aile, arkadaş, sınıf öğretmeni, rehber öğretmen) iletişim, öfke kontrolü, stresle baş etme gibi becerileri kazanmaya yönelik destek almak, bizleri sadece madde kullanım riskine karşı korumakla kalmayıp hayatı daha kaliteli bir şekilde yaşamamıza da katkıda bulunacaktır. Böyle bir desteğin alınmasında da yakın çevremizdeki kişilere (anne, baba, sınıf ve rehber öğretmen gibi) danışmak önemli bir katkı sunacaktır. NE ZAMAN VE NASIL HAYIR DEMELI? İstenilen şey önceliklerinizle ve yapmak istedikleriniz ile çelişiyorsa, Karşınızdaki kişi sizin üzerinizde baskı kurmaya çalışıyor ve çok ısrarcı davranıyorsa, Sizden istenen şey size veya başkalarına zarar verebilecek bir şeyse, mutlaka Hayır demelisiniz. HAYIR KELIMESI NIÇIN BU KADAR ÖNEMLI? 28 Yaşam becerilerinden biri olan hayır demek, güvenli davranışın bir göstergesidir. İstenmeyen taleplerle veya baskılarla karşılaşıldığında bunlara karşı koyabilmek anlamına gelir. İstenmeyen taleplere ve tekliflere hayır demeye başladıkça kişinin hayat üzerindeki kontrol duygusu ve kendine olan güveni artar. Tersi durumda ise hayır demeyi öğrenemeyen kişi, madde kullanan arkadaşının madde teklifine de hayır demeyi başaramayabilecek ve sonuçta ilk adım olan deneme basamağı ile karşı karşıya kalacaktır.

29 ÖNCEDEN TAHMIN EDEMEDIĞINIZ ORTAMLARDA MADDE KULLANMA TEKLIFI ILE KARŞILAŞTIĞINIZDA MUTLAKA HAYIR DEYIN, ISRAR EDILIRSE HEMEN O ORTAMI TERK EDIN

30 ? ARKADAŞIN KULLANIYOR MU Aşağıda sayılan ipuçlarından birkaçını veya hepsini arkadaşınızda gözlemleyebiliyorsanız, arkadaşınız madde kullanmaya başlamış olabilir: DAHA ÖNCE GÖRMEDIĞINIZ ARKADAŞLAR EDINMIŞSE, ESKI ARKADAŞLARIYLA FAZLA ZAMAN GEÇIRMEMEYE BAŞLAMIŞSA, DERSLERE OLAN ILGISINDE ANI BIR DEĞIŞIM OLMUŞSA, OKUL DEVAMSIZLIĞI ARTMIŞSA, DERS ÇALIŞMIYOR VEYA ÖDEVLERINI YAPMIYORSA, SINAVLARINDA SÜREKLI BAŞARISIZ OLUYORSA, SÖYLEDIKLERINDE TUTARSIZLIKLAR, ÇELIŞKILER VAR ISE, HER ŞEY IÇIN SÜREKLI BAHANELER BULMAYA BAŞLADIYSA, YALAN SÖYLÜYORSA, DÜZENSIZ PARA HARCAMAYA BAŞLADIYSA, HARÇLIĞININ YETMEDIĞI YÖNÜNDE ŞIKÂYETLERI SIKLIKLA IFADE EDIYORSA, OKUL SONRASI EVE GITMEMEYE VE SIKLIKLA DIŞARIDA VAKIT GEÇIRMEYE BAŞLADIYSA, EVDEYKEN DAHA ÇOK YALNIZ BAŞINA KALMA SIKLIĞI ARTTIYSA, AILE FERTLERIYLE KAVGA ETTIĞINI YA DA ANLAŞAMADIĞINI SÖYLÜYORSA, NEDENI OLMAKSIZIN KENDINE ZARAR VERECEK DÜZEYDE HIZLI BIR ŞEKILDE ZAYIFLIYORSA, NORMALDEN FAZLA HAREKETLIYSE VEYA BAKIŞLARI DONUKLAŞTIYSA, GÖZLERINDE KIZARIKLIK VARSA, GÖZ SIYAHI BÜYÜMÜŞ YA DA KÜÇÜLMÜŞSE, YEME VE UYKU PROBLEMLERI YAŞADIĞINI SÖYLÜYORSA. 30

31 31 31

32 ARKADAŞIN KULLANIYORSA Arkadaşınızın madde kullanmaya başladığı yönünde şüpheleriniz doğru çıktıysa arkadaşınızı siz tedavi etmeye çalışmayın. Çünkü madde kullanımında arkadaş hem tek başına yeterli değildir, hem de tedavi edemez; ancak rehberlik edebilir. Bu konu uzmanlık isteyen bir alan olduğu için öncelikle okulunuzun rehber öğretmenine danışmanız gerekmektedir. Böyle bir durumda yapabileceğiniz en önemli şey madde kullanan arkadaşınıza sıcak bir ilgi sunabilmektir. Ayrıca şunlara da dikkat edilmelidir: Madde kullanım problemi hakkında herhangi bir bilgiye sahip olmadan arkadaşınızı suçlamaktan ve yargılamaktan kaçının. Çünkü böyle bir tavır arkadaşınızın anlaşılmadığını hissetmesine ve sizden uzaklaşıp yalnızlaşmasına neden olur. Madde kullanımına başlama sürecini ve nedenlerini dinlemeden ve algılamadan doğrudan ahlak dersi vermeye kalkışmayın. Arkadaşınız onunla kurmaya çalıştığınız iletişimde size karşı direnç gösterebilir. İletişim kurmaktan vazgeçmeyin, pes etmeyim. Sürekli onun yanında olduğunuzu ve destek alma noktasında yardımcı olabileceğinizi ifade edin. Madde kullanımını engellemek gayesi ile arkadaşlıktan reddetmek, ailesine söylemek, öğretmenlerine şikâyet etmek vb. şeylerle arkadaşınızı tehdit etmeyin. Bu onu engellemez, sadece arkadaşınızın sizden gizli bir şekilde, madde kullanmasına devam etmesine neden olur. Arkadaşınızın her söylediğine güvenmeyin. Çünkü madde kullanan kişiler çok fazla yalan söylerler. Madde kullanımı sonucunda yaşadığı problemlerde sorumluluğun kendisinde olduğunu hatırlatın. Bu nedenle kendinizi suçlamayın. Madde kullanımının doğru olarak algılanmasında güvendiğiniz kişilerden (aile, rehber öğretmen vb.) bilgi desteği alın. Madde kullanan arkadaşınızla kurduğunuz iletişimde, madde bağımlılığı konusunda yeterli bilgiye sahip olduğunuzu hissettirin. Onun tıbbi anlamda bir hasta olduğunu unutmayın. Ona karşı öfke vb. duygularınızı kontrol altında tutun. Olaylara duygusal değil, gerçekçi yaklaşın. Arkadaşınıza ve çevrenize madde bağımlılığının tıbbi bir hastalık olduğunu anlatın ve bir uzmandan destek alınması gerektiğini vurgulayın. Bu süreçte sakin ve sabırlı olmaya çalışın. Madde bağımlılığı tedavisinde başarı sağlanabilmesi için kullanan kişinin değişimi istemesi gerekir. Bu yüzden ona zaman tanıyın. Madde kullanmak amacıyla bulundurmanın bir suç olduğunu unutmayın. Bu nedenle bu süreçte kendinizi korumayı unutmayın. Arkadaşınızla çok fazla birlikte yalnız kalmayın. Arkadaşınızı güvenebileceği bir uzmanla (okul rehber öğretmeni gibi) görüşmeye teşvik edin. 32 DIKKAT! BU HIÇ İYI BIR FIKIR DEĞIL! ARKADAŞINIZA DAHA IYI YARDIM EDEBILMEK VE ONUN YAŞADIĞI PROBLEMI DAHA IYI ANLAYABILMEK IÇIN BAĞIMLILIK YAPICI BIR MADDEYI DENEMEYE KALKIŞMAK ONA HIÇBIR FAYDA SAĞLAMAZ. KENDINIZE DE ÇOK CIDDI ZARARLAR VERMIŞ OLURSUNUZ.

33 OKULDAKİ DİSİPLİN SÜRECİ VE CEZALARI Ortaöğretim Ödül ve Ceza ve Disiplin Yönetmeliği ne göre; Sigara içmeye uyarma, kınama, mahrumiyet, Alkol ve madde kullanımına tasdikname ile uzaklaştırma, Bağımlılık yapıcı madde satımına örgün eğitim dışına çıkartma cezaları verilir. Bu tür disiplin cezaları gençler bu tür maddeleri kullandıkları zaman onları okuldan uzaklaştırmak için verilmemektedir. Burada gaye okuldaki tüm öğrencilerin korunmasıdır. Bu nedenle bağımlılık yapıcı maddeleri kullanan; ancak pişman olan kişiler de bu süreçteki davranışlarına göre cezalarını okul idaresinin vereceği karar çerçevesinde ertelettirebilir. Bu durumda süreç şu şekilde işlemektedir: Madde kullanan öğrenci sorumluluk alması noktasında rehber öğretmen tarafından bilgilendirilir. Eğer madde kullanmayı bırakacağının, bir daha hiçbir şekilde kullanmayacağının, bırakabilmek için tedavi desteği alacağının ve iyileşeceğinin taahhüdünü verirse ve buna dair bir kâğıt imzalarsa çocuğun disiplin cezası okul yönetimi tarafından ertelenir. Ancak öğrencinin buna rağmen madde kullandığı anlaşılırsa ceza okul idaresi tarafından ivedi olarak aileye bilgi verilerek uygulanır

34 TÜRK CEZA KANUNU NDA MADDE BAĞIMLILIĞININ YERI 34

35 Ülk z korunması vence altına Anay alınmıştır. Anay şöyle der: D kol düşkünlüğünden, uyuşturucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benz kötü alışkanlıklardan ve cehaletten kor rek t r r. Anayasadan alınan bu güçle Türk Ceza Kanunu z r kelere karşı caydırıcı cezalar konulmuştur. Nark olsa kullanımı, bulundurulması, alınması, satılması, alınıp satılmasına aracılık yapılması suç kapsamına alınar ve toplumun kor r. fiyet G vey madde kullanmaları durumunda k y öngör a rbest uy r r. TCK Madde 188: Uyuşturucu veya uyarıcı ruhsatsız veya ruhsata thal vey raç aykırı olar olmamak v r kadar üzer par r. Bu yapılmışsa, suç örgüt v yarı oranında artırılır. TCK Madde 190: (1) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırmak a) Özel yer, donanım veya malzeme sağlayan, b) Kullananların yakalanmalarını zorlaştıracak önlemler alan, c) Kullanma yönt konusunda başk veren, k r. (2) Bu maddede tanımlanan suçların t p t myager, vet r, sağlık memuru, labor re, t y tabakıcı, sağlık ver myacılıkla veya r tar v yarı oranında artırılır. (3) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını alenen ren vey öz t te yayın yap kadar r. TCK Madde 191: rucu (1) veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulundur k r. K tarafından kullanılmak üzere uyuşturucu veya uyarıcı madde et ran t y r aynı ceza r. (2) Uyuşturucu veya uyarıcı kkında, tedav ye v rbest t olunur. (3) Hakkında tedav ye ve rbest t rlenen kurumda uygulanan teda v rbest t gerek ygun davranmakla yükümlüdür. Hak serbest t ye rehber gör r. Bu uzman, güv t ygulama sür uyuşturucu veya uy kullanılmasının et ve sonuçları hak r ye sor y olarak öğütte bulunur ve yol göst ve davranışları hakkında üçer aylık sürelerle rapor düzenleyer v r. (4) Teda r vam rbest t teda r t ten bar reyle devam olunur. D rbest t uygulanma sür karar v r. Ancak, bu durumda süre üç yıldan fazla olamaz. (5) Uyuşturucu veya uyarıcı kkında rucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmaktan dolayı hükmolunan ceza, ancak teda v rbest t gerek ygun davranmaması f r. 35

36 TEDAVI GÖREN KIŞI BU MADDELERI BIRAKTIKTAN SONRA BIR DAHA HIÇBIR ZAMAN TEKRAR KULLANMAMALIDIR. BIR KEZ KULLANMASI, ONUN ESKI GÜNLERINE DÖNMESINE NEDEN OLABILIR. 36

37 Uçucu Maddelerle Mücadele Uçucu madde içeren; su bazlı olmayan yapıştırıcılar, tiner ve boya incelticiler, cila ve boya çıkarıcılar, maket yapıştırıcılar, sprey boyalar, kokulu silgiler, işaretleyici kalemler, oyun hamurları, uçan balonlar ve uçucu madde ihtiva edebilecek diğer kırtasiye ürünlerinin çocuklara satılması, eğitim ve öğretim faaliyetlerinde kullanılması 5898 sayılı Kanun ile yasaklanmıştır. Söz konusu Kanun ile uçucu madde içeren ürünlerin eğitim ve öğretim faaliyetlerinde kullanımına da sınırlamalar getirilmiştir. Ayrıca bu kanun ile bu tarz iş yerlerinde 18 yaşından küçüklerin çalıştırılması da yasak kapsamına alınmıştır. Kanuna göre ürünlerin ambalajlarında ve iş yerlerinin satış noktalarında gerekli uyarı yazılarının bulundurulması, ürünlerin ortamın havasını etkilemeyecek şekilde kapalı ambalajlarda yer alması ve satış yerlerinde yeterli havalandırmanın sağlanması gerekmektedir. Bu ürünleri 18 yaşından küçük çocuklara, akıl hastalarına veya uçucu madde kullananlara veren veya tüketimine sunanlar Türk Ceza Kanunu nun 194. Maddesi kapsamında 6 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile karşı karşıya kalabilirler. Bağımlılık Tedavi Edilebilir! Bu maddeleri kullanan kişilerin tedavisi kişiye, kullanılan maddenin cinsine ve kullanım süresine göre değişiklikler göstermektedir. Ancak genel olarak tedavinin başarısı için iki önemli etken sayılabilir. Bunlardan birincisi kişinin tedavi olmayı istemesidir. Eğer kişi tedavi olmayı kendisi istemiyorsa, kimse ona zorla bıraktırmayı başaramaz. Diğeri ise kişinin maddeyi bırakmaya kendini hazır hissetmesidir. Çünkü kişi maddeyi bıraktığı zaman alışkanlıklarını ve yaşadığı ortamı değiştirmek zorunda kalabilecektir. Kişinin tüm bunlara hazırlıklı olması gerekir. 37

38 TEDAVİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK KURUMLAR İHTİYACINIZ OLDUĞUNDA LÜTFEN ARAYIN Danışma ve Destek Hattı Sağlık Bakanlığı "ALO 191" Uyuşturucu ile Mücadele Danışma ve Destek Hattı : 191 Yeşilay "YEDAM" Danışma Hattı : İstanbul Narkotik Şube Müdürlüğü Madde Kullanımı ile Mücadele Büro Amirliği : (0212) Resmî Tedavi Merkezleri Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi (Amatem-Çematem) : (0216) İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesi Bağımlılık Merkezi : (0212) Özel Tedavi Merkezleri İstanbul Balıklı Rum Hastanesi : (0212) İstanbul Acıbadem Hastanesi : (0212) Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi : (0216) Bağımlılık Tedavi ve Tanı Merkezi (BATEM) : (0212) İstanbul Yeniden Sağlık ve Eğitim Merkezi : (0212) İstanbul Mentha Psikiyatri ve Psikoterapi Merkezi : (0216) T.C. Üsküdar Üniversitesi NPSUAM Feneryolu/Etiler Polikliniği : (0212)

39

40 HEDEF OLMA HEDEFSiZ KALMA PROJESİ Tüm dünyada önemli bir sorun olarak ülkelerin karşısına çıkan bağımlılık yapıcı maddelerin kullanımı problemiyle mücadele, kapsamlı bir yaklaşımı gerektirmektedir. Uzmanların biyo-psiko-sosyal bir hastalık olarak tanımladıkları bu sorunla mücadelenin başarısı ancak sistemli ve kapsayıcı bir yaklaşımla mümkündür. Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi (TUBİM) in il temas noktası olan İstanbul Narkotik Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü - Madde Kullanımı ile Mücadele Büro Amirliği bünyesinde hayata geçirilen Hedef Olma, Hedefsiz Kalma projesiyle, bağımlılık yapıcı maddelerin kullanımının önlenmesi için hedef gruplara özgü tedbirler araştırılmakta ve uygulanmaktadır. Hedef Olma, Hedefsiz Kalma Projesinin amacı ilgili kurum/kuruluşlarla, toplumsal ve sosyal rollerle işbirliği yaparak madde kullanımı ve bağımlılıkların önlenmesine katkı sunacak çok boyutlu bir mücadele yürütmektir. İstanbul Emniyet Müdürlüğü tarafından yürütülmekte olan Hedef Olma, Hedefsiz Kalma projesine Kalkınma Bakanlığı - İstanbul Kalkınma Ajansı, kamu kurumları, yerel yönetimler, üniversiteler, medya ve sivil toplum kuruluşları destek vermektedir. İstanbul Narkotik Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü Madde Kullanımı ile Mücadele Büro Amirliği hedefolmahedefsizkalma.com