Meme a r s flikayetiyle poliklini imize müracaat eden hastalardaki meme kanseri s kl n n araflt r lmas

Transkript

1 Research Article Türk Aile Hek Derg 2010; 14(1): 8-12 doi: /tahd Meme a r s flikayetiyle poliklini imize müracaat eden hastalardaki meme kanseri s kl n n araflt r lmas Breast cancer frequency among patients who applied to our outpatient department for breast pain M. Gökhan Bilgin 1, Ümit Aydo an 2, Sibel Bilgin 3, Oktay Sar 4, Halil Akbulut 4, Y. Çetin Do aner 4, Kenan Sa lam 5, Turgut Tufan 6 Özet Summary Amaç: Meme a r s (mastalji) kad nlar n günlük yaflant s n önemli ölçüde etkileyen ve kanser olma endiflesiyle ciddi huzursuzluk yaratan bir durumdur. Bu nedenle de polikliniklere baflvuran kad nlar n baflta gelen yak nmalar ndan birisidir. Meme kanseri ise kad nlarda en s k görülen kanserdir. Bu çal flmada meme a r s flikayeti ile GATA Meme Poliklini ine baflvuran olgular n özellikleri ile klinik tan lar incelenmifl ve sonuçlar n meme kanseri ile olan iliflkilerini saptamak amaçlanm flt r. Yöntem: Bu çal flma Ocak 2007-Aral k 2007 aras nda meme a r s (mastalji) flikayeti ile GATA Meme Poliklini ine müracaat eden 937 hasta üzerinde yap lm flt r. Bulgular: Hastalar n ortalama yafllar 41±11.2 y l (12 80) idi. Yafllar n ortanca de eri 41 olarak bulundu. Olgular n %77.9 u (n=730) premenapozal, %22.1 i (n=207) postmenapozal idi. Hastalar n %4.2 sinde (n=39) ailede meme kanseri, %3.7 sinde (n=35) oral kontraseptif (OKS) kullan m ve %3.2 sinde de (n=30) hormon replasman tedavisi (HRT) kullan m öyküsü vard. Tan lara göre kad nlar n %50.6 s nda (n=474) fibrokistik de ifliklik, %4.5 unda (n=42) fibroadenom, %0.4 ünde (n=4) aksiller lenfadenopati, %1.6 s nda (n=15) mastit/apse, %1.1 sinde (n=11) duktal ektazi, %0.6 s nda (n=6) meme kanseri saptand, %41.1 inde (n=385) ise bulgular normaldi. Sonuç: Meme kanseri ve meme a r s aras nda iliflkiyi araflt ran çal flmalarda meme a r s olan olgular n %0.5 inde meme kanseri saptanm flt r. Bizde çal flmam zda bu oran %0.6 olarak saptad k. Bu sonuç mevcut literatür verileri ile de erlendirildi inde meme a r s n n, meme kanserinin önemli bir semptomu olmad n düflündürmektedir. Sonuç olarak meme a r s flikayeti olan kad nlar n uygun muayene ve laboratuvar tetkiklerden sonra, do ru bilgilendirilmesinin hem tedavi edici yönü hem de maliyet etkinlik üzerine olumlu katk sa layaca kanaatindeyiz. Anahtar sözcükler: Meme a r s, kanser, s kl k. Objective: Breast pain (mastalgia) is a condition which has considerable effects on the daily life of women, causing serious cancer anxiety. Therefore, it is one of the most important complaints for outpatient departments. Breast cancer is the most common malignancy in the women population. In this study, we investigated the characteristics and diagnosis of women who applied to our outpatient clinics for breast pain and aimed to find the association between the results and presence of breast cancer. Methods: This study was conducted on 937 patients who applied to the GATA Outpatient Department of Surgery for breast pain (mastalgia) between January 2007 and December Results were entered into SPSS 10.0 program to calculate median and standard deviations. Data were analyzed according to percentage (%) distribution. Results: Average patient age was 41+/-11.2 years (12-80). The median age of the patients was found to be 41. According to menstrual status of the patients, 77.9% (n=730) were pre-menopausal and 22.1% (n=207) were post-menopausal. 4.2% (n=39) had family breast cancer history, 3.7% had a history of using combined oral contraceptives and 3.2% had a history of using hormone replacement therapy. According to diagnoses; 50.6% (n=474) of women had fibrocystic changes, 4.5% (n=42) fibroadenomas, 0.4% (n= 4) axillary lenfadenopathy, 1.6% (n=15) mastitis/abscess, 1.1% (n=11) ductal ectasy and 0.6% (n=6) had breast cancer. Results of 41.1% (n=385) of the patients were found to be normal. Conclusions: In research studying the correlation of breast cancer and breast pain, %0.5 of the cases with breast pain were diagnosed with breast cancer. This rate was calculated as 0.6% in the present study. Considering this result within the scope of existing literature data, it is suggested that breast pain is not an important symptom of the breast cancer. In conclusion, we believe that providing women with right information about breast pain after conducting physical examinations and radiologic tests will have positive contributions to both therapeutic dimensions and cost efficiency. Key words: Breast pain, cancer, frequency. 8 1) GATA Genel Cerrahi Anabilim Dal, Op. Dr., Ankara 2) GATA Aile Hekimli i Anabilim Dal, Aile Hekimli i Uzman, Yard. Doç. Dr., Ankara 3) Sa l k Bakanl Ana Çocuk Sa l ve Aile Planlamas Genel Müdürlü ü, Ankara 4) GATA Aile Hekimli i Anabilim Dal, Dr., Ankara 5) GATA Aile Hekimli i Anabilim Dal, Prof. Dr., Ankara 6) GATA Genel Cerrahi Anabilim Dal, Prof. Dr., Ankara 2010 Yay n haklar Türkiye Aile Hekimli i Uzmanl k Derne i (TAHUD)'a aittir. Her hakk sakl d r. Deomed Medikal Yay nc l k taraf ndan yay mlanmaktad r. Copyright 2010 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Medical Publishing, Istanbul.

2 Meme polikliniklerine baflvuran olgular n yar - s ndan ço unda flikayet meme a r s d r. Meme a r s kad n n günlük yaflant s n etkiledi i gibi s kl kla kendisinde kanser oldu u endiflesine kap lmas na yol açmaktad r. Günümüzde iletiflim araçlar n n etkisiyle meme hastal klar hakk nda bilinç düzeyinin yükselmesi, daha fazla kad n n meme a r s flikayetiyle doktora baflvurmas na neden olmaktad r. Bu durum önemli maliyet art fl sebeplerinden biridir. 1,2 Meme a r s ile baflvuran hastalar Ben kanser miyim? sorusunu sormasalar bile kanser endiflesi tafl makta ve kanser olmad klar n n hekim taraf ndan söylenmesi rahatlat c etki yaratmaktad r. Meme a r s n tan mlamak için mastalji terimi ilk olarak Billroth taraf ndan kullan lm flt r. Meme a r s (mastalji) 1829 y l nda t p literatüründe yerini alm flt r. Memenin biri veya ikisindeki gerginlik, s z veya a r duyusu olarak tan mlanmaktad r ve günümüzde yeterince aç kl a kavuflturulamam flt r. 3 Bu çal flmada meme a r s flikayeti ile poliklini imize baflvuran olgular n klinik tan ve özellikleri incelenerek; sonuçlar n meme kanseri ile olan iliflkisinin saptanmas amaçland. Tablo 1. Meme a r s olan hastalar n çeflitli de iflkenlere göre da l mlar Yafl gruplar Aile öyküsü 20 yafl alt yafl aras yafl aras yafl aras 65 yafl üzeri Var Yok Adet durumu Premenopozal Postmenopozal Oral kontraseptif kullan m n % y l ald y l ve Almad Hormon replasman tedavisi kullan m y l ald y l ve Almad Gereç ve Yöntem Çal flma Ocak 2007 Aral k 2007 tarihleri aras nda GATA Genel Cerrahi Anabilim Dal meme poliklini ine meme a r s ile baflvuran 937 olguyu kapsamaktad r. Bu tan mlay c çal flmada olgular n yafl, aile öyküsü, adet durumu, oral kontraseptif (OKS) ve hormon replasman tedavisi (HRT) kullan m n içeren de iflkenler ile tan lar - n n da l m incelendi. Veriler SPSS 10.0 paket program na girilerek medyan, standart sapma hesapland, de- iflkenler % olarak ifade edildi. Bulgular Çal flmaya al nan 937 olgunun en genci 12, en yafll s 80 yafl nda olup, ortalama yafl 41±11.2 olarak hesapland. Yafllar n ortanca de eri 41 olarak bulundu. Olgular n %77.9 u (n=730) premenapozal, %22.1 i (n=207) postmenapozal idi. Olgular n %4.2 sinde (n=39) ailede meme kanseri öyküsü, %3.7 inde (n=35) OKS kullan m ve %3.2 sinde (n= 30) HRT kullan m öyküsü vard (Tablo 1). Olgular n tan algoritmas nda anamnez, fizik muayene sonras nda, mammografi çekilmifl, mammografi sonucuna göre meme USG yap lm flt r. fiüpheli olgulara biyopsi uygulanm flt r. Olgular tan lar na göre de erlendirildi inde; en s k %50.6 s nda (n=474) fibrokistik de ifliklik saptand. kinci s kl kta ise %4.5 inde (n=45) fibroadenom mevcuttu. Meme kanseri ise %0.6 s nda (n=6) saptand. Meme kanseri saptanan olgular n fizik muayenelerinde lezyonlar nonpalpabl olup, mamografik ve/veya ultrasonografik tetkiklerde 3 olguda mikrokalsifikasyon kümesi, 3 olguda ise 2 cm alt nda spikülasyon gösteren malign karakterde lezyon saptanarak meme kanseri tan s kondu. Tüm olgular n patoloji sonucu invaziv duktal karsinom olarak raporland. Olgular n %41.1 inde (n=385) ise bulgular normal olarak de erlendirildi (Tablo 2). Meme kanseri saptanan hastalar n yafl da l m na bak ld nda olgular n en s k %50 (n=3) yafl aral n- Türkiye Aile Hekimli i Dergisi Turkish Journal of Family Practice Cilt 14 Say

3 da oldu u görüldü. 2 hasta ise yafl aral nda olmakla birlikte, her ikisi de 43 yafl ndayd (Tablo 3). Tablo 2. Meme a r s olan hastalarda tan da l m Tan n % Tart flma Fibrokistik degisiklik Meme a r s kad n n günlük yaflam n önemli ölçüde etkileyen ve kanser olma endiflesiyle ciddi bir tedirginlik yaratan durumdur. Meme a r s meme ile ilgili flikayetler içinde hekime baflvurma nedeni olarak kad nlar n önde gelen yak nmalar ndan biri olmas na ra men halen yeterince iyi tan mlanmamaktad r. 4,5 Yap lan çal flmalarda kad nlar n %66-70 inde meme a r s flikayeti oldu u tespit edilmifl olup meme polikliniklerine müracaat eden hastalar n yaklafl k %50 sinde meme a r s flikayeti mevcuttur. 5,6 Meme a r s flikayeti olan kad nlar n %15 ile 21 i ise yaflamlar boyunca sürekli ciddi meme a r s ndan etkilenmektedir. Ciddi meme a r s yak nmas olan kad nlar n %48 inin cinsel yaflamlar n n, %36 s n n fiziksel aktivitelerinin, %13 ünün sosyal ve %6 s n n ise ifl ve/veya okul aktivitelerinin olumsuz etkilendi i saptanm flt r Günümüzde meme a r s n n etiyolojisi tam olarak aç kl a kavuflturulamam flt r. 8,12-15 Yakut ve arkadafllar n n yapt klar çal flmada siklik mastalji hastalar nda venöz dolgunlu un kontrol grubuna göre premenstruel olarak artt n Doppler USG vas tas yla saptam fl ve siklik mastaljinin nedeninin venöz konjesyonun yapt bas nca ba l olabilece ini belirtmifltir. 16 Meme a r s n ; siklik, nonsiklik ve meme d fl nedenlere ba l olanlar fleklinde s n fland rabiliriz. 11,16-18 Yap lan çal flmalarda meme a r s ile baflvuran olgular n 2/3 de siklik mastalji, 1/3 de ise nonsiklik mastalji oldu u belirtilmektedir. 19,20 Bizim çal flmam zda ise 730 premenapozal olgunun %34.9 unda (n=255) nonsiklik mastalji saptand. Siklik mastalji nedeniyle daha az say da hastan n poliklini imize müracaat, günümüzde kad nlar taraf ndan bu durumun do al bir süreç olarak alg lanmaya bafllad fleklinde yorumland. Meme a r s yak nmas olan kad nlar üzerinde yap lan çal flmalarda olgularda en s k fibrokistik de ifliklik (%45-50) saptanmas fibrokistik de iflikli in meme a r s ile iliflkisine dikkat çekmektedir. Bizde çal flmam zda olgular n %50.6 s nda (n=474) fibrokistik de ifliklik saptad k. Fibroadenom Lenf Adenopati Mastit/apse Duktal Ektazi Kanser Normal Toplam Tablo 3. Kanser tan s konan hastalar n yafl da l m Yafl gruplar n yafl aras yafl aras yafl aras 3 Toplam 6 Olgular n %41.1 inde (n=385) ise herhangi bir meme patolojisi saptamad k. Çal flmam zdaki meme kanseri olgular n n %83.3 ü 40 yafl n n üzerinde idi. Bu da mevcut literatür ile uyum göstermektedir. Meme kanseri tüm yafllarda olabilmektedir. Özellikle aile hikayesi mevcut olan veya genetik yatk n bireylerde erken yafllarda bafllang ç gösterebilir. Ancak hekimler özellikle 40 yafl üzerinde geliflen kitlelerin kanser insidans n n daha fazla oldu unu bilmelidir. Bu yafl grubundaki hastalar meme kanseri aç s ndan genç yafl grubuna göre daha detayl incelenmelidir. Meme a r s n n psikojenik yönünü de içeren birçok çal flma mevcuttur. Meme a r s olan kad nlarda anksiyete, depresyon ve kayg düzeyleri yüksek bulunmufltur. 21 Yine bir çal flmada meme a r s olan ve organik patoloji saptanmayan hastalarda %50 oran nda aleksitimi saptanm flt r. Bu nedenle organik bir nedene ba l olmayan me- 10 Bilgin MG ve ark. Meme a r s flikayetiyle poliklini imize müracaat eden hastalardaki meme kanseri s kl n n araflt r lmas

4 me a r s tedavisinde sözel telkinin %70 ile 85 oran nda etkili oldu u, hastalar n poliklinik baflvurular n n azald - ve bunun meme a r s nda nedenin de erlendirilmesinden sonra ilk basamak tedavi olarak kullan lmas önerilmektedir Meme a r s yukar daki veriler de göz önüne al nd nda gerçekten de kad n sa l aç s ndan önemli bir sorun olarak gözükmektedir. Klinik deneyimler büyük ço unlukla meme a r s yak nmas olan kad nlar n meme kanserine yakalanma korkusu tafl d n göstermektedir. Hastalar n büyük bir k sm nda meme a r - s na sebep olabilecek bir patolojinin olmad n n söylenmasi ve özellikle meme kanserinin d flland n n aç klanmas meme a r s yak nmas n n tedavisinde yeterli olabilmektedir. 8 Kad nlarda görülen kanserlerin %32'sini ve kansere ba l ölümlerin %19'unu meme kanseri oluflturmaktad r. ABD'de, sekiz kad ndan biri, Avrupa ülkelerinde ise on kad ndan biri meme kanserine yakalanmaktad r. 25,26 Ülkemizde ise tüm kanserlerin %24.1 ini meme kanseri oluflturmaktad r Klasik olarak kanser ile iliflkili meme a r s n ünilateral, devaml ve yo un olarak tan mlanmaktad r. 29 Meme kanseri ile meme a r s iliflkisini inceleyen çal flmalarda meme kanseri ortalama %0.5 olarak saptanm flt r. 8,30 Biz de çal flmam zda 937 olgunun %0.6 nda (n=6) meme kanseri saptad k. Bu oran mevcut literatür verileri ile uyumlu bulundu. Bu sonuç bize meme a r s ve meme kanseri aras nda yüksek olas l kla iliflki olmad - n düflündürmektedir. A r yak nmas olan kad nlarda ço unlukla benign nedenler veya normal bulgular saptanm flt r. Ancak literatürde meme a r s n n göz ard edilmemesi gerekti ini ve meme kanseri için uyar bulgusu oldu unu belirten çal flmalar da mevcuttur. 31 Bu nedenle bu flikayetle gelen hastalara riskleri ne kadar düflükte olsa gerekli muayene ve radyolojik tetkikler dikkatlice yap lmal d r. Sonuçta; meme a r s n n kad n sa l üzerinde yaratt durum önemli bir sorun olarak devam etmektedir. Meme kanseri saptanmayan hastalarda, kad nlar n meme a r s konusunda do ru bilinçlendirilmesinin tedavi edici yönü oldu u gibi özellikle maliyet etkinlik üzerinde olumlu katk sa layabilece i sonucuna var lm flt r. Kaynaklar 1. Özgüç H, Duman H, Y lmazlar T, rgil C, Tafldelen, Zoro lu A. Mastalji: 73 olgunun prospektif analizi. Klinik ve Deneysel Cerrahi Dergisi 1994; 2: Black WC, Nease RFJr, Tosteson AN. Perceptions of breast cancer risk and screening effectiveness in woman younger than 50 years of age. J Natl Cancer nst 1995; 87: Grimm K, Fritsche E. Reduction of breast Hans Schaller and the first mammoplasty in 1561: Contribution to history of medicine. Germany Handchir Mikrochir Plast Chir 2000; 32: Aydo an Ü, Akbulut H, Sar O, Bilgin G, Balkan M, Sa lam K. Meme hastal klar poliklini ine müracaat eden hastalar n yak nma ve tan profili. Meme Sa l Dergisi 2009; 5: Hocao lu Ç. Mastalji nedir? Meme Sa l Dergisi 2007; 3: Jenkins PL, Jamil N, Gateley C, Mansel RE. Psychiatric illness in patients with severe treatment resistant mastalgia. Gen Hosp Pychiatry 1993; 15: Dilbaz N, Özen AR, Ozan G, Güz H. A r yak nmas olan hastalarda psikiyatrik morbidite. IV. Ulusal Konsültayon Liyezon Psikiyatrisi Kongresi: Bildiri Kitapç 1996; 1: Klimberg VS. Etiology and management of breast pain. The Breast: Comprehensive Management of Benign and Malignant Diseases`de. Ed Bland Kl, Copeland E. 2. bask. Pennsylvania, WB Saunders, 1998; Ader DN, Shriver CD. Cyclical mastalgia: prevalence and impact in an outpatient breast clinic sample. J Am Coll Surg 1997; 185: Ader DN, Shriver CD, Browne MW. Cyclical mastalgia: premenstrual syndrome or recurrent pain disorder? J Psychosom Obstet Gynaecol 1999; 20: Faiz D, Fentiman IS. Management of breast pain. J Clin Pract 2000; 54: Tavassoli FA. Benign lesions. Pathology of the Breast`de. Ed Tavassoli FA. Norwolk, Connecticut, Appleton&Lange, 1992; Brennan MJ, Bulbrook RD, Dishponde N. Urinary and plasma androgens in benign breast disease. Lancet 1993; 15: Cole EM, Sellwood RA, England PC. Serum prolactin concentrations in benign breast disease throughout the menstrual cycle. J Cancer Clin Oncol 1997; 23: Mansel RE. ABC of breast disease: Breast pain. BMJ 1994; 309: Yakut ZI, Kafali H, Karaoglanoglu M, Köktener A, Duvan CI. A new radiological approach to cyclic mastalgia: venous Doppler ultrasound. Breast 2009; 18: Be Lieu RM. Mastodynia. Obstet Gynecol Clin Norh Am 1994; 21: Steinbrunn BS, Zera RT, Rodriguez JL. Mastalgia. Tailoring treatment to type of breast pain. Postgrad Med 1997; 102(5):183-4, 187-9, Gateley CA, Mansel RE. Management of cyclical breast pain. Br J Hosp Med 1990; 43: Gateley CA, Miers M, Mansel RE, Hughes LE. Drug treatments for mastalgia: 17 years experience in the Cardiff Mastalgia Clinic. J R Soc Med 1992; 85: Türkiye Aile Hekimli i Dergisi Turkish Journal of Family Practice Cilt 14 Say

5 21. Aksu G, Hocao lu Ç. Mastalji yak nmas yla radyolojik incelemeye al nan bir grup hastada aleksitimi, anksiyete, kayg ve depresyon düzeylerinin araflt r lmas. Klinik Psikiyatri Dergisi 2004: 2: Fox H, Walker LG, Heys SD, Ah-See AK, Eremin O. Are patients with mastalgia anxious and does relaxatin therapy help? The Breast 1997; 6: Çak r T, Cingi A, F st kç N, Bez Y, Topçuo lu V, Güllüo lu BM. Organik bir nedene ba l olmayan mastalji yaknmas olan hastalarda telkinin yeri: prosektif kesitsel çal flma. Meme Sa l Dergisi 2006; 2: Barros AC, Mottola J, Ruiz CA, Borges MN, Pinotti JA. Reassurance in the treatment of mastalgia. Breast J 1999; 5: Key TJ, Verkasalo PK, Banks E. Epidemiology of breast cancer. Lancet Oncol 2001; 2: Türkiye Cumhuriyeti Sa l k Bakanl, Kanserle Savafl Dairesi Baflkanl Meme kanseri kontrol program ksdb/2.doc adresinden tarihinde eriflilmifltir. 27. Aslan FE, Gürkan A. Kad nlarda meme kanseri risk düzeyi. Meme Sa l Dergisi 2007; 3: Özkan S, Alçalar N. Meme kanserinin cerrahi tedavisine psikolojik tepkiler. Meme Sa l Dergisi 2009; 5: Conry C. Evaluation of breast complaint: is it cancer? Am Fam Physician 1994; 49: 45 50, Khan SA, Apkarian AV. Mastalgia and breast cancer: A protective association? Cancer Dtect Prev 2002; 26: Plu Bureau G, Le MG, Sitruk Ware R, Thalabard JC. Cyclical mastalgia and breast cancer risk: result of a French cohort study. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2006; 15: Gelifl tarihi: Kabul tarihi: Çıkar çakıflması: Çıkar çakıflması bildirilmemifltir. letiflim adresi: Yard. Doç. Dr. Ümit Aydo an GATA Aile Hekimli i Anabilim Dal Etlik Van Tel: (0312) e-posta: uaydogan06@gmail.com 12 Bilgin MG ve ark. Meme a r s flikayetiyle poliklini imize müracaat eden hastalardaki meme kanseri s kl n n araflt r lmas