EGEV, Uşak İl Raporu, 2007 I. TARİHÇE

Transkript

1 I. TARİHÇE Uşak ve çevresinin MÖ 4000 yılından itibaren yerleşime açıldığı anlaşılmaktadır. Özellikle bronz çağında yerleşimin daha yaygınlaştığı görülmektedir. MÖ.2000 de Anadolu'da ilk siyasi birliği kuran Hititlerin 1000 de ise Frizlerin batı sınırını oluşturan Uşak ve çevresi bu kültürlerden ziyade İon Kültürünün etkisi altında kalmıştır. MÖ. 7. Yüzyılda Kral Gyges'in Lidya İmparatorluğunu ele geçirmesi ile topraklarının büyük kısmı Lidya'da kalan Uşak. MÖ. 620'de tamamen Lidya'nın egemenliğine girmiştir. Dünyada ilk kez parayı basan ve kullanan, döneminin en zengin krallığı olan Lidya'nın hakimiyeti MÖ. 546 yılına kadar devam etmektedir. Bu süre içerisinde Efes'ten başlayan kral yolu yapılmış ve yol Gediz (Hermos) nehrini takip ederek Uşak ili sınırları içerisinde Güre köyü, Uşak-Keromon- Agora kentlerine uğrayarak devam etmiştir. MÖ. 546'da Lidya'nın son kralı Kroisos ile Pers Kralı Kyros arasındaki savaşta Lidya'nın tarihten silinmesi sonucu bölge İran'dan gelen Perslerin hakimiyetine girmiştir. Pers egemenliği MÖ. 334 yılına kadar devam etmiştir. Bu tarihte Makedonya lı Büyük İskender' in Anadolu seferi sonucu bölge tüm Anadolu gibi Büyük İskender in hakimiyetine girmiş, İskender' in ölümünden sonra ise bölge, Büyük İskender' in generallerinden Antigon' un payına verilmiştir. Daha sonra bir süre Bergama krallığına bağlanan Uşak ve çevresi MÖ. 189 yılında Roma Konsülü Montius' un himayesine, başka bir ifadeyle Roma hakimiyetine geçmiş, Kavimler Göçünden sonra Roma İmparatorluğunun ikiye ayrılması neticesinde Doğu Roma sınırları içinde kalan Uşak, MS. 12, Yüzyıla kadar Bizans hakimiyetinde kalmıştır. 1071'den sonra yöre, zaman zaman Selçuklular ile Bizanslılar arasında el değiştirmiş, 1176 yılında Selçuklu Sultanı II. Kılıçarslan ile Bizans İmparatoru Manüel Komnenos arasında yapılan Miryakefalon (Kumdanlı) Savaşı sonucunda Selçuklulara geçmiştir. Sultan II.Kılıçarslan yeni bir fetih hareketine girişerek 1182'de Uluborlu, daha sonra Kütahya civarını fethetti. Uşak yöresinin de bu sefer sırasında Selçuklu hakimiyetine geçtiği muhakkaktır. Çünkü; Selçuklu sınırları Denizli'ye kadar yaklaşmıştı. Bu arada Sultan ll. Kılıçarslan 1185 tarihinde ülkeyi 11 oğlu arasında paylaştırdı. Bu taksimat sonunda Kütahya- Usak-Uluborlu bölgesi Gıyaseddin Keyhüsrev' e verildi. Bu taksimattan sonra kardeşler arasında hakimiyet mücadelesi haşladı. l. Gıyaseddin Keyhüsrev 1192 tarihinde devletin başına geçmeyi başardıysa da diğer kardeşlerini bertaraf edemedi ve 1196 da II. Süleyman Şah tarafından sürgüne gönderildi. Kardeşler arasındaki bu taht mücadelesinden yararlanan Bizans Kütahya-Uşak civarını geri aldı. Bizans Hakimiyeti 1233 tarihine kadar sürdü. B u tarihten itibaren Uşak civarı artık tamamen Türk hakimiyetine geçti. Uşak, Anadolu Selçukluları döneminde bu devletin bir anlamda sınır şehri olmuştu. Sultan Alaaddin Kevkubad zamanında, Kütahya ve Uşak civarının kesin olarak Türk hâkimiyetine girmesini takip eden yıllarda, bölgeye kesif bir Türkmen yerleşmesi olmuştur. Bundan sonra Uşak ve çevresini Germiyanoğulları Beyliği' nin hakimiyetinde görüyoruz, XIII. Yüzyılın ilk yarısında Anadolu Selçuklu Devleti'nin hizmetinde olarak Malatya taraflarında meskun bulunan Germiyan Asireti'nin, muhtemelen 1241'de Baba İshak isyanının bastırılmasından sonra II. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında veya bir müddet sonra Kütahya-Uşak bölgesine yerleştirildikleri anlaşılmaktadır. Çünkü Cimri (Alaaddin Siyavuş) hadisesinde Germiyanlıların faal bir rol oynamaları bu aşiretin Cimri hâdisesinin ortaya çıkısından (1277) önce Kütahya- Uşak yöresine yerleştiklerini göstermektedir. Bu hâdise sırasında Sahip Ata Oğulları emrinde görülen Germiyanlılar, bundan sonra artık Batı Anadolu'da en kuvvetli beylik haline gelmiştir. Beylikler döneminde Germiyanoğulları na tabi olan Uşak ve çevresi, 1391 de Yıldırım Bayezid' in 1

2 Germiyanoğulları hakimiyetine son vermesi ile Osmanlılara dahil olmuş, Fetret Devrinde beylikler tekrar canlanmış, 1429 yılında Germiyanoğulları nın son hükümdarı II. Yakup Bey' in vasiyeti ile Osmanlı Devletine kalmıştır. Uşak, Osmanlı hakimiyetine girdikten bir süre sonra yapılan idari taksimata göre Anadolu Eyaletine bağlı Kütahya Sancağının bir kazasıdır. Her ne kadar Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivindeki 16.yüzyıla ait 48 numaralı Kütahya Sancağı Tapu Tahrir Defterinde Uşak nahiye olarak geçmekte ise de Mustafa Çetin Varlık'ın "16.Yüzyılda Kütahya Sancağı" (1980) isimli kitabında, 1513 tarihinde Uşak Kütahya Sancağının kazaları arasında gösterilmektedir. Uşak bu statüsünü 1530 tarihinde de muhafaza etmektedir. 16.yüzyılda detaylı şekilde bilgi bulabildiğimiz Uşak kazası hakkında daha sonraki yıllarda belgelere dayalı fazla bir bilgiye rastlanmamaktadır. 17.yüzyıla ait bilgiler çoğunlukla seyahatnamelerde mevcuttur. Bu yüzyılda yaşayan Katip Çelebi nin ( ) "Cıhannüma" adlı eserinde ; "Uşak, Kütahya dan doğuya bir merhale Murat Dağı yakınında, bir dere içinde kaleli bir kasaba, 150 adet köyü bulunan mamur bir kazadır. Kasabası geniş bir ovanın doğusuna düşüp köyleri o ovada bulunmaktadır. Seccade ve halısı meşhurdur." diye bahsedilmektedir. Uşak hakkında aynı yüzyılda yazılmış bir diğer kaynak da Evliya Çelebi'nin "Seyahatname" adlı eseridir. Bu eser Katip Çelebi'nin Cihannüma sından daha sonraki yıllarda yazılmıştır. Verilen bilgiler kesin olmamakla birlikle Katip Çelebi'nin anlattıklarını teyit eder niteliktedir. Seyahatname ye göre Uşak; Kütahya Sancağı dahilinde bulunan bir kaza olup, Gevher Sultan 'Has'sıdır. Şehir, doğuda Banaz, kıble tarafında Honaz, güneyde Komar, batıda Kule, kuzeyde Gediz olmak üzere beş kapısı olan bir kale ile çevrilidir. Eserde kalenin özellikleri ayrıntılı bir şekilde anlatılmaktadır. Buna göre; kalenin müstahkem olmadığı, beş arşın yükseklikte, şeklinin kare olduğu, Buğday Pazarı kapısında hendek bulunduğu ve 1598 tarihinde Uşak halkının Celali İsyanlarından dolayı bu kaleyi tuğla ve taşlarla tamir ettikleri anlatılmakladır. Uşak. Osmanlı yönetimi altında l7 ve 18. yüzyıllarda münferit olaylar hariç uzun süre barış içinde yaşamıştır. 19. yüzyılda siyasa! açıdan sakin bir dönem geçiren Uşak canlı bir ticaret şehri haline gelmiştir. Özellikle halı ve kilimleri İzmir yoluyla İngiltere ve Fransa'ya kadar ulaşmıştır. Alaşehir-Afyon Demiryolunun 1869 yılında tamamlanmasıyla İzmir Metropolü ile Uşak arasında ulaşım kolaylaşmış ve ticari hayat daha da canlanmıştır. 19.yüzyılın ikinci yarısındaki Uşak hakkında "La Turquie d'asie" adlı eserinde bilgi veren Vital Cuinet, evlerin büyük çoğunluğunun pişmemiş tuğladan yapıldığını, 1890 da ise hem daha sağlam hem de daha zarif olan ahşap evlerin tercih edildiğini belirtmekledir. İzmir'in işgalinden sonra Batı Anadolu da Gediz ve Menderes vadilerinde ilerlemeyi planlayan Yunan kuvvetleri; 25 Mayısta Manisa'yı, 29 Mayısta ise Turgutlu'yu işgal etti. Bu işgaller karşısında Alaşehir'de Kuvayı Milliye teşkilatı kuruldu. Akabinde Uşak'ta da kıpırdanmalar başladı. İzmir'in işgali sırasında 17. Kolordudan ayrılarak Uşak'a gelen Selanikli Kaymakam Fuat Bey, Yüzbaşı Hakkı Bey, ve Sökeli Hilmi Bey burada gizli bir cemiyet kurdular. Ödemiş'in 1 Haziranda istilaya uğraması üzerine Uşak'a gelen Alaşehir Mevkii Kumandanı Süleyman Sururi Bey'in Teşkilatı Mahsusa ile bir irtibatı vardı. Sururi Bey'in etkisiyle bu cemiyetin adı "Müdafaa-i Hukuk Heyeti Milliyesi" şeklinde değiştirilerek Karakol Cemiyeti ile bağlantısı sağlandı. Kuvayı Milliyeye karşı olan kaymakam ve belediye reisinin bütün baskılarına rağmen Uşak'ta milli hareket sindirilemedi. Gizli cemiyetin çalışmaları neticesinde Salihli Cephesinden ayrılan bir bölük Eşme'den takviye alarak 17 Temmuz 1919 günü Uşak'a girdi ve şehre hakim oldu. Ardından Gediz ve Simav'da Kuvayı Milliye teşkilatı kuruldu.kuvayı Milliyecilerin Uşak'ta hakimiyeti ele geçirmesi, İstanbul ve İşgal kuvvetlerine "Kuvayı Milliyeciler hrıstiyan nüfusa saldırdı" şeklinde aksetti. Düşman kuvvetleri İstanbul Hükümetine baskı yaparak Uşak'ta asayişin sağlanmasını istedi. Hükümet, Afyonda bulunan l 500 kişilik 23. Fırkayı Uşak'a göndermek istedi. General Milne. 2

3 fırkanın Kuvayı Mılliye'ye katılabileceğini düşünerek bunu kabul etmedi. Eski bir ittihatçı olan İbrahim Tahlakılıc (Dalkılıç) gizli bir cemiyet olan "Müdafaa-ı Hukuk Heyet-î Mılliyesi" cemiyetinin içinde yer almadı. Hatta bu cemiyetin zarar vermesinden endişe duyarak 30 Temmuz 1919 da "Redd-i İlhak" cemiyetini kurdu. İbrahim Bey'in başkanı olduğu bu cemiyet milli kuvvetlerin halka zarar vermelerini önlediği gibi Uşak ta Kuvayı Milliye hareketini yaygınlaştırdı. İzmir'in işgalinin ardından Uşak'ta bu gelişmeler yaşanırken, bütün Batı Anadolu yu kapsayacak bir üst kongre niteliğinde "Alaşehir Kongresi" Ağustos tarihinde toplandı. Kongreye; Balıkesir, Manisa-Alaşehir, Sındırgı, Buldan, Gördes, Uşak, Ödemiş, Bozdağ, İnegöl, Denizli-Nazilli, Akhisar ve Ayvalık'tan temsilciler katıldı. Kongrede Hacım Muhittin Çarıklı başkan, Uşak temsilcisi İbrahim Bey ise Başkan yardımcısı seçildiler. II. ve III. Balıkesir kongrelerinin ardından Ekim Ayı içerisinde Uşak'ta bir kongre toplandığına dair bilgiler bulunmakla birlikte oldukça sınırlıdır. Alaşehir Kongresinde kurulması kararlaştırılan "Alaşehir Heyet-i Merkeziyesi" 14 Eylül 1919 da ilk toplantısını yaptı. Daha sonra, Heyet-i Merkeziye Talimatnamesi nin 8. Maddesi olan "Heyet-i Merkeziye, karargahını kendisi için muafık göreceği mahalle nakil edebilir" hükmüne istinaden merkezini Uşak'a nakletti. Heyet-i Merkeziye Uşak'ta ilk toplantısını İbrahim Bey'in başkanlığında gerçekleştirdi. Sivas Kongresinde bütün cemiyetlerin Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında toplanması karan alınmasına rağmen, Uşak'ta Heyet- i Merkeziye "Hareket- i Milliye Redd-i İlhak Cemiyeti Heyeti-i Merkeziyesi" adını korudu. Bu isimden daha önce Uşak'ta kurulan Redd-i İlhak Cemiyeti ile Heyet-i Merkeziyenin bütünleştiği anlaşılmaktadır. Uşak Heyet-i Merkeziyesinin görevi sadece cepheye asker göndermek değildi. Cephe gerisinde de ihtiyaçları gidermek için büyük gayretler sarf ediyordu. Sivas Kongresinin toplanmasından sonra Yunan kuvvetlerinin harekete geçmesiyle İzmit, Eskişehir ve Konya livaları en hassas bölgeler haline geldi. İstanbul Hükümeti bu bölgelerde Kuvayı Milliye teşkilatının kurulmasını önlemeye calıştı. Heyet-i Temsiliye ise İstanbul Hükümetini istifaya zorlayarak bu bölgelerde gücünü arttırmak istiyordu. Bu karmaşa içinde Garbi Anadolu Umum Kuvayı Milliye Kumandanlığına Ali Fuat (Cebesoy) Paşa, Eskişehir Mıntıka Kumandanlığına Atıf Bey, 23. Fırka Kumandanlığına Ömer Lütfi Bey getirildiler. Harbiye Nazırı Mersinli Cemal Paşa, Batı Cephesinde yaptığı yeni düzenleme ile 23. Fırkayı Konya'da bulunan 12. Kolorduya bağladı. Heyet-i Temsiliye yaptığı çalışmalar neticesinde 23. Fırkayı kendi denetimi altına aldı. 23. Fırkanın 68. Alayı bir taburu eksik olarak Uşak'a yerleşti. 8 Ocak 1920 tarihinde 23 Fırkanın kumandanlığına Aşir Bey tayin edildi. Fırkanın içinde milis tümeni de vardı. İbrahim Bey'in isteğiyle kurulmuş olan Uşak Hücum Taburu Ocak 1920 tarihinde milis tümeninin içinde yer aldı. Yunanlılar silah zoruyla Sevr Antlaşmasını Osmanlı Devletine kabul ettirebilmek için 22 Haziran 1920 tarihinde taarruza başladılar. Yunan kuvvetlerinin bir kolu Bursa tarafına, bir kolu da İzmir'in doğusuna doğru harekete geçti. 29 Ağustosta Uşak'ı işgal etti. Yunanlılar Uşak'a girdikleri zaman eşraftan ve köylülerden pek çoğunun evlerini yağmaladılar. Ayrıca işgal sırasında Yunan askerleri pek çok kişiyi öldürdü. Bu katliamda ne suç tespiti yapıldı ne de mahkeme kararı alındı. Yunanlılar işgalden sonra şehre yerleşmek için bazı evlere el koydular. Uşak'ta yerli halkı sindirmek gayesiyle nüfuzlu kişileri, Atina ve Yunan adalarındaki esir kamplarına sürdüler. Sürgüne gönderilen 300 kadar vatandaşımız ay sürgünde kaldılar. Bunlar Kuvayı Milliyeye katıldıklarından dolayı sudan bahanelerle suçlandılar. 29 Ağustos 1920 de işgal edilen Uşak, iki yıl iki gün süren Yunan işgalinden 1 Eylül 1922 günü kurtuldu. Milli mücadele yıllarında Uşak, maddi ve manevi bakımdan zarara uğramasına rağmen, Cumhuriyet Türkiyesi nde ilk girişimlerle sanayi hamlesini başlatmıştır. Osmanlı devrinde Hüdavendigar Vilayetinin Kütahya Sancağına bağlı bir kaza olan Uşak, 20 Nisan 1924 tarihli 491 Sayılı Teşkilat-i Esasiye Kanunu ile yapılan idari düzenlemede yine Kütahya Vilayetinin bir kazası olarak kaldı. Türkiye Cumhuriyetinin yeni 3

4 idari yapısı içinde Banaz, Sivaslı, Karahallı ve Ulubey Nahiyeleri, Uşak Kazasına bağlandı. 9 Temmuz l 953 tarih ve 6129 Sayılı kanunla vilayet haline getirilen Uşak'a. Manisa ilinden Eşme ilçesi bağlandı. Nahiyeler ilçe statüsüne getirildi II. COĞRAFİ YAPI Uşak ili, Ege Bölgesinin İçbatı Anadolu bölümünde, Ege Bölgesi ile İç Anadolu bölgesinin birbirlerinden ayrıldığı İçbatı Anadolu eşiğinin bat kenarında, 38 derece 13 dakika ve 38 derece 56 dakika enlemleri ile 28 derece 48 dakika ve 29 derece 57 dakika boylamları arasında yer alır. Kuzeyde Kütahya, doğuda Afyon, güneyde Denizli ve batıda Manisa illeri bulunmaktadır km 2 alana sahip olan Uşak yüzölçümü itibariyle iller sıralamasında plaka numarası gibi 64. sıradadır. Ülke yüzölçümünün % 0.7 lik kısmını oluşturmaktadır. Yüzölçümü ve Yükseklik İLÇE Yüzölçümü (km2) İl Yüzölçümüne Oranı (%) Yükseklik (m) MERKEZ , BANAZ , EŞME , KARAHALLI 323 6, SİVASLI 486 9, ULUBEY , Murat Dağı, Bulkaz Dağı ve Ahır Dağı ilin kuzey, kuzeydoğu ve doğudaki doğal sınırlarını oluştururlar. İl topraklarının batısı, Gediz vadisi ile Ege Bölgesine açılır. İl toprakları bir çok vadiyle yarılmış dalgalı yaylalar görünümündedir. Bu yaylalar kuzeydoğudan güneybatıya doğru alçalarak bazı kesimlerde hafif dalgalı bir görünüş alırlar. İl arazisi genel olarak dalgalı plato görünümündedir. Kuzey ve doğu kesimleri dağlık, güney ve batı kesimleri ise ovalar ve dalgalı arazilerden oluşmaktadır. İl topraklarının % 57,5i platolardan, % 37 si dağlardan ve % 5.5 i de ovalardan meydana gelmektedir. Zengin bir bitki örtüsü, sıcak-soğuk su kaynakları ve doğal güzelliğe sahip olan Murat Dağının zirvesini 2309 metre yükseklikte bulunan Kartaltepe oluşturmaktadır. Zirve noktası Kütahya ili sınırları içinde bulunan Murat dağı nın Uşak sınırları içersinde kalan tepelik alanlarının ortalama yükseltisi 1500 m. civarındadır. Bulkaz Dağı, Sivaslı ilçesinin doğu ve güneydoğusunda bulunmaktadır. Zirve noktası 1930 m. de bulunan dağın yapısında kireçtaşları hakim durumdadır. Kabaca kuzey-güney istikametinde uzanan Bulkaz Dağı, aynı zamanda Uşak-Afyon illerinin doğal sınırını oluşturmaktadır. Zengin su kaynaklarına sahip olan dağ, bitki örtüsü bakımından fazla zengin değildir. Elma Dağı, merkez ilçenin kuzeyinde bulunmaktadır. En yüksek noktası 1805 m. olan dağın üzerinde geniş yaylalar ve otlaklar yer almaktadır. İlin diğer önemli yükselti noktalarını Ahır Dağı ( 1915 m), Tahtalı Tepe ( 1644 m) ve Kocatepe (1298 m) oluşturmaktadır. 4

5 En önemli ovalar, Uşak ve Banaz ovalarıdır. İl yüzölçümünün % 5.5 lik küçük bir bölümünü kaplayan bu ovalar genelikle alüvyonlarla kaplıdır. Uşak İli Arazi Dağılımı İLÇELER Tarım Alanı (ha) Orman ve Fundalık (ha) Çayır ve Mera (ha) Tarım Dışı Arazi (ha) TOPLAM MERKEZ BANAZ EŞME KARAHALLI SİVASLI ULUBEY TOPLAM YÜZDESİ 45,33 44,31 6,90 3, Tarım İl Müdürlüğü Uşak ovası hektar büyüklüğünde, Uşak şehrinin kenarında bulunmaktadır. 890 m. yüksekliğe sahip olan bu ova, doğu-batı uzanımlıdır. Kalın bir alüvyon tabakasıyla örtülü bulunan Uşak ovası, oldukça verimli topraklardan oluşmaktadır. Ova üzerinde de az yüksek, koyu renkli volkanik tepeler sıralanmıştır. Banaz ovası hektardır ve Büyük Menderes nehrinin önemli kollarından birisi olan Banaz çayının kenarında oluşmuştur. Kuzeydoğu-güneybatı uzanımlı olan bu ova da oldukça verimli bir özelliğe sahiptir Uşak ili sınırları içinde bulunan akarsular küçük çaplıdır. Üzerlerinde sulama veya elektrik üretimi amaçlı baraj kurulmamıştır. Banaz ve Gediz çayları üzerinde vatandaşlar kendi imkanları ile motopomp kurarak sulama yapmaktadır. Uşak İlindeki Akarsular Akarsu Adı Toplam Uzunluğu İl İçi Uzunluğu Debisi (M3/Sn) Bağlandığı Akarsu Banaz Çayı 155 Km 133 Km 146,48 Büyükmenderes Eşme Deresi 28,7 Km 23 Km 12,87 Büyükmenderes Gediz Çayı 386 Km 58,5 318,73 Gediz Hamam Çayı 38 Km 38 Km 21,44 Büyükmenderes Yavu Çayı 31 Km 31 Km 17,34 Büyükmenderes Kaynak: Doğal Ve Yapay Göller Uşak il merkezinde büyük barajlar bulunmamakla beraber, daha çok sulama amaçlı göletler vardır. 5

6 Göğem Göleti : Uşak-Ankara yolu üzerindeki, göğem yol ayrımından 7 km. içeride bulunan bu gölete asfalt bir yolla ulaşılmaktadır. Göletin çevresi ormanlıktır. Gölet çevresinde bulunan özel mülkiyetteki arazilerde ikinci konut gelişmesi gözlemlenmektedir. Eşme-Takmak Göleti ve Sulaması : Eşme ilçesi takmak köyünde bulunan bu gölet 280 ha. Arazinin sulanması amacıyla 21 m. Yüksekliğinde 3 hm3. depolama hacmindeki Takmak Göleti inşa edilmiştir. Takmak ve çevre köylerin içme suyu ihtiyacı dipsavak çıkışından su tahsisi de yapılmaktadır. Eşme Üçpınar Göleti ve Sulaması : Üçpınar göleti Eşme ilçesinin kuzeyinde caberdamı mevkiinde çiftlik deresi üzerinde yer almaktadır. Yüksekliği 27 m. Ve 5,3 hm3. depolama hacminde olan bu gölet 242 ha. alan sulamaktadır. Merkez Karaağaç Göleti ve Sulaması : Merkez ilçe karaağaç köyünde 20 m.yüksekliğinde, 1,4 hm3. depolama hacminde 164 ha.alanı sulayacak olan göletin inşaatına 1993 yılında başlanmıştır. Eşme Karaahmetli Göleti ve Sulaması : Eşme ilçesi karaahmetli köyünde 15 m.yüksekliğinde 0,16 hm3. depolama hacminde 18 ha.alanı sulayacak gölet inşaatı 1993 yılında tamamlanmıştır. Merkez-Mesudiye- Altıntaş Göleti ve Sulaması : Merkez Altıntaş köyünde 39 metre yüksekliğinde, 2,8 hm3. depolama hacmindeki gölet inşaatı 1997 yılında tamamlanarak 350 ha.alan sulamaya açılmıştır. Eşme-Güneyköy Göleti ve Sulaması : Eşme ilçesi Güneyköy de talvegten 17,6 m.yüksekliğinde, hm3. depolama hacmindeki gölet inşaatı 1997 yılında tamamlanarak 45 ha. arazi sulamaya açılmıştır. Eşme Ahmetler Göleti ve Sulaması : Eşme ilçesi Ahmetler köyünde talvegten yüksekliği 16.5 ve 0,45 hm3. depolama hacmine sahip gölet 1999 yılında tamamlanarak 67 ha. arazi sulamaya açılmıştır. Banaz Yazıtepe Yer altı Suyu Sulaması : Banaz ilçesi yazıtepe köyünde 80 ha. arazinin sulanması amacıyla 3 adet yer altı kuyusu açılarak 2000 yılında hizmete girmiştir. Bütün bu göletlerden başka Merkez Sorkun Göleti, içme ve kullanma suyu amacıyla yapılmıştır. Ayrıca, bu göletlerden başka uygulama programında olan DSİ tesisleri bulunmaktadır. Küçükler Barajı ve Sulaması : Banaz ilçesindeki Murat dağı eteklerinde ve Gediz Nehri havzası sınırları içinde kalan bu baraj uşak ilinde depolama ve sulama alanı açısından en büyük tesistir. Küçükler Barajı hem içme hem de sulama suyu sağlanması amacında sahiptir. Baraj ile Uşak il merkezine yılda ortalama 6,4 hm3.içme suyu sağlanacak ve Ayrancı ovasında 1605 ha.arazi sulamaya açılmış olacaktır.yüksekliği 35,3 m. Yükseklikte olan Küçükler barajı zonlu dolgu tipinde bir barajdır. Baraj inşaatına 1995 yılında başlanmış olup, 2006 yılında tamamlanmıştır. Sulaması ise 2007 yılında tamamlanacaktır. Banaz Kozviran Göleti ve Sulaması: Banaz ilçesinde Banaz çayının kolu üzerinde bulunan bu gölet 38.m.yüksekliktedir. Kozviran göleti ile 2,25 hm3. su depolanacaktır. 6

7 Bu gölet 2000 yılında tamamlanmış ve su tutulmuştur.halen yüksek basınçlı borulu tipi olan sulama şebekesi inşaatına devam edilmektedir. Eşme İsalar Göleti ve Sulaması : Eşme ilçesinde Gediz havzası sınırları içersinde bulunan İsalar göleti ile 88 ha. arazinin sulanması amaçlanmıştır yılında tamamlanacaktır. Zonlu toprak tipindeki gölet 27,5 m.yüksekliktedir. Bu gölet ile 0,67 hm3. su depolanacaktır. Banaz Ahat Göleti ve Sulaması : Banaz ilçesinde banaz çayı kolu üzerinde bulunan bu gölet ile 478 ha. arazinin sulanması amaçlanmıştır yılında tamamlanmıştır. Zonlu toprak tipindeki gölet 35 m. yüksekliktedir. Ahat göleti ile 3.05 hm3. su depolanacaktır. Planlanan DSİ Tesisleri Eşme Yeşilkavak Göleti ve Sulaması : Eşme ilçesinde Gediz havzası içerisinde yer alan bu gölet ile 40 ha. arazinin sulanması amaçlanmıştır. Yüksekliği 19 m.olup, bu gölet ile 0.51 hm3. su depolanacaktır. Banaz Kızılcasöğüt Göleti ve Sulaması : Banaz ilçesinde Banaz çayının kolu olan derendere üzerinde yer alan bu gölet ile 809 ha. arazinin sulanması amaçlanmıştır. 25 m. yüksekleğindedir. Kızılcasöğüt göleti ile 4.17 hm3.su depolanacaktır. Sulama şebekesi yüksek basınçlı borulu tiptedir. Merkez Zep Sulama Göleti ve Sulaması : Merkez ilçesinde banaz çayının kolu olan Zep deresi üzerinde yer alan bu gölet ile 297 ha. arazinin sulanması amaçlanmıştır m.yüksekliğindedir. bu gölet ile 2.5 hm3.su depolanacaktır. Sulama şebekesi yüksek basınçlı boru tiptedir. Banaz Bahadır Göleti ve Sulaması : Banaz ilçesinde Banaz çayının kolu olan sıra cevizler deresi üzerinde yer alan bu gölet ile 285 ha.arazinin sulanması amaçlanmıştır. Bu göletin yüksekliği 25 m.dir. Bahadır göleti ile 1.80 hm3. su depolanacaktır. Sulama şebekesi yüksek basınçlı boru tiptedir. III. DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER, SOSYAL VE KÜLTÜREL YAPI 1. İklim ve Bitki Örtüsü Akdeniz iklimi ile karasal iklim arasında geçiş özelliği gösteren bir iklime sahiptir. Sıcaklık ve yağış, Ege bölgesine göre düşük, İç Anadolu bölgesine göre daha yüksektir. Kışlar Ege ye göre daha sert geçmektedir. Yağışlarda ilkbahara doğru bir kayma dikkati çekmektedir. Uşak Meteoroloji istasyonunun uzun yıllar ortalamalarına göre, yıllık sıcaklık ortalaması değeri 12,3 derecedir. En soğuk ay 2.0 derece ile Ocak, en sıcak ay da 23.3 derece ile Ağustos ayıdır. Sıcaklık Ağustostan Ocak ayına kadar düzenli olarak azalmaktadır. Ocak tan Temmuz a kadar düzenli olarak artan sıcaklık, Temmuz ve Ağustos aylarında çok küçük bir değişiklik göstermektedir. Sıcaklığın mevsimlere göre dağılışı incelendiğinde yaz mevsimi 22.1 derece ile en sıcak mevsimidir. Yaz mevsimini 13.2 derece ile sonbahar ve 10.7 derece ile ilkbahar mevsimleri izlerler. Kış ise 3.0 derece ile en soğuk mevsimdir yılı en yüksek sıcaklığı 37,6 derece ile 7

8 Ağustos ayında, en düşük sıcaklığı -10,7 derece ile Ocak ayında tespit edilmiştir. Yıl içinde buzlanmanın olduğu gün sayısı 39 olmuştur. Uşak Meteoroloji istasyonu verilerine göre yıllık yağış tutarı toplamı 534,4 mm. yi bulmaktadır. En yağışlı ay 84.7 mm. İle Aralık ayıdır. Bu ayı Ocak 77.4 mm. İle Şubat 67.2 mm. İle takip ederler. En kurak ay ise 9.0 mm. İle Ağustostur. Ağustostan sonra Temmuz 14.9 mm. İle diğer kurak aydır. Uşak ta rüzgar en fazla batı yönünden esmektedir.ikinci hakim yön kuzey ve doğudur. Genel olarak rüzgar doğu batı yönleri ile kuzey sektörlerinden esmektedir. Güney sektörlü rüzgarlar ise fazla etkili değildir. Batı sektörlü rüzgarların esme sayılarında Aralıktan Mayısa kadar bir artış olup, Mayıstan Aralık a kadar azalma olmaktadır. Meteorolojik Veriler (2006) Ortalama Yağış Miktarı (mm) 419,6 Günlük En Çok Yağış Miktarı 37 mm. En Yüksek Kar Örtüsü Kalınlığı 20 cm. Ortalama Rüzgar Hızı 1,9 (m/san) En Hızlı Rüzgarların Yönü ve Hızı SSE 19,8 (m/san) Rasat Süresi 365 gün Ortalama Sıcaklık 12,6 ( C) En Yüksek Sıcaklık 35 ( C) En Düşük Sıcaklık -15 ( C) Ortalama Donlu Gün Sayısı 19 Ortalama Nisbi Nem (%)64 En Düşük Nisbi Nem (%)21 Ortalama Bulutluluk 3,5 Ortalama Açık Gün Sayısı 166 Ortalama Kapalı Gün Sayısı 50 Ortalama Yağışlı Gün Sayısı 98 Ortalama Karla Örtülü Gün Sayısı 21 Hakim Rüzgar Yönü SSE (Güney,Güney Doğu) Hızı (m/san) 19,8 Kaynak: Uşak Meteoroloji Müdürlüğü Uşak ili topraklarının %57,5 ini kaplayan dalgalı arazi görünümündeki platolar üzerinde hayvancılık açısından büyük önem taşıyan step bitkileri ve otlaklar bulunmaktadır. 2. Nüfus ve Yapısı 1924 Türk Ticaret Salnamesinde Uşak merkezinin nüfusu 15 bindir. Uşak kazasına bağlı nahiye ve köylerin (150 civarında köy ve Karahallı, Ulubey ve Banaz Nahiyeleri) nüfusu ise 70 bin'dir. Buna göre 1924'te Cumhuriyet' in 1. yılında Uşak'ta 85 bin kişi yaşamaktadır tarihli Türkiye Cumhuriyeti Devleti Salnamesinde ise Uşak' ın nüfusu kişi olarak verilmektedir. Cumhuriyet Devri'nin ilk nüfus sayımı 28 Ekim 1927' de yapılmıştır. Bu sayım sonuçlarına göre Uşak Kazası'nın toplam nüfusu olarak tespit edilmiştir. Bunun 'i erkek 'i kadındır. Yine aynı nüfus sayımı sonuçlarına göre merkez nüfusu dir. 8

9 Uşak ta nüfus artışı ülke genelinden düşük seyretmektedir yıllarındaki binde 68,10 luk artış, 1953 yılında Uşak ın il olması ve Eşme nin Manisa dan ilimize bağlanmasından kaynaklanmaktadır. Son yıllarda Türkiye nüfusu artış hızına paralel bir düşüş görülmektedir. Sayım Yıllarına Göre Nüfus Yılar Toplam Nüfus Nüfus Artış Hızı (Binde) Türkiye Geneli (Binde) ,55 21, ,79 17, ,99 10, ,34 21, ,10 27, ,14 28, ,18 24, , , ,72 20, ,55 24, ,55 21, ,46 18,28 Kaynak: D.İ.E. Şehir nüfus oranı da Türkiye ortalamasının altında bir seyir izlemektedir arasında ülke ortalamasına yaklaşırken, yılları arasında ülke genelinde gözlenen hızlı şehirleşmenin Uşak ta gerçekleşmediği, şehirleşmenin daha düzgün bir seyir izlediği anlaşılmaktadır. 45 yıllık ortalama şehir nüfus artış hızı binde 33, kırsal kesim nüfus artış hızı ise binde 2 dir. Ülke ortalaması şehir nüfusu artış hızı binde 41, kırsal kesim nüfus artış hızı binde 7 dir. Genel sonuç olarak Uşak ta nüfus artış hızı ülke nüfus artışına göre daha düşüktür. Sayım Yıllarına Göre Şehir ve Köy Nüfusu Yıllar Şehir Nüfusu Köy Nüfusu Şehir N.Oranı Türkiye Geneli ,17 28, ,03 31, ,99 34, ,70 38, ,80 41, ,85 43, ,48 53, ,57 59, ,48 64,90 Kaynak: D.İ.E. 9

10 İlçelerin Yıllara Göre Nüfusları ve Artış Hızları YILLAR İLÇELER yıllık Ortalama MERKEZ TOP.NÜFUS ARTIŞ 26,87 30,43 24,55 20,97 24,86 (binde) BANAZ TOP.NÜFUS ARTIŞ 10,47 9,54 10,47-2,88 4,94 (binde) EŞME TOP.NÜFUS ARTIŞ 0,72 10,51-4,69-2,62 0,26 (binde) K.HALLI TOP.NÜFUS ARTIŞ 10,60 0,75-0,15-25,48-6,87 (binde) SİVASLI TOP.NÜFUS ARTIŞ 3,54 18,55 9,80 13,86 11,93 (binde) ULUBEY TOP.NÜFUS ARTIŞ (binde) 2,04-7,86-0,23 4,15 0,45 Kaynak: D.İ.E. Son 25 yıl içinde Merkez ilçe dışında Sivaslı ilçesinde nüfus artışı gözlenmektedir. Merkez ilçe şehir nüfusu 1927 den bu yana 73 yıllık dönemde yıllık binde 28, 68 oranında artış göstermiştir. İlçelerde nüfus artışının çok az oluşu hatta bazı ilçelerde mutlak nüfus azalması nedeniyle merkez ilçenin genel nüfus içindeki payı sürekli artmıştır yılında nüfusun % 37 si merkez ilçede yaşarken 2000 yılında bu oran % 56 seviyesine yükselmiştir. Merkez ilçe ağırlıklı bir nüfusa sahip Uşak, bu ağırlığını diğer alanlarda da hissettirmektedir. Şehir Merkezlerinin Yıllara Göre Nüfusları ve Artış Oranları İLÇELER YILLAR 25 YILLIK ORTALAMA MERKEZ ŞEHİR N ARTIŞ 39,78 42,22 35,23 26,35 33,98 BANAZ ŞEHİR N ARTIŞ 57,63 46,19 61,08 12,64 38,03 EŞME ŞEHİR N ARTIŞ 25,31 24,88 9,43 9,64 15,78 K.HALLI ŞEHİR N ARTIŞ 9,24 4,16-2,85-10,77-2,20 SİVASLI ŞEHİR N ARTIŞ 10,51 67,03-24,58 17,73 17,68 ULUBEY ŞEHİR N ARTIŞ 7,41 19,67 12,65-0,15 7,88 Kaynak: D.İ.E. 10

11 Şehir nüfusunda en yüksek oranda artış Banaz ilçe merkezinde gözlenmiştir. 25 yıllık dönemde ilçe nüfusu yıllık binde 4, 94 artarken aynı dönemde şehir yıllık artış oranı binde 38, 03 olmuştur. Merkez ilçede 25 yıllık dönemde toplam nüfus artış oranı binde 24, 86 iken, şehir nüfus artış oranı binde 33, 98 dir. Karahallı ilçesi nüfusunda 25 yıllık dönemde hem toplamda ( binde 6, 87) hem şehir nüfusunda( 2,20) azalış görülmüştür. Son 10 yıllık dönemde merkez ilçe dahil şehirleşme hızında düşüş söz konusudur yılları arasında şehir nüfusu artış oranı binde 30,45 iken bu oran yılları arasında binde 21,51 e düşmüştür. Son 10 yılda Banaz, Eşme ve Karahallı ilçe toplam nüfuslarında azalış olmasına rağmen ilçe şehir nüfusları bazında sadece Ulubey (-0,15) ve Karahallı da (-10,76) azalış söz konusudur, 2000 Yılı İlçelerin Şehir ve Köy Nüfusları İle Nüfus Artış Hızları İLÇELER TOPLAM ŞEHİR ARTIŞ HIZI %00 KÖY ARTIŞ HIZI %00 GENEL ARTIŞ%00 MERKEZ , ,37 20,97 BANAZ , ,12-2,88 EŞME , ,59-2,01 KARAHALLI , ,48 SİVASLI , ,53 13,86 ULUBEY , ,68 4,15 TOPLAM , ,34 10,42 Kaynak: D.İ.E. İlçelere Göre Nüfus Yoğunluğu (2000) İLÇELER YÜZÖLÇÜMÜ NÜFUS YOĞUNLUĞU MERKEZ BANAZ EŞME KARAHALLI SİVASLI ULUBEY TOPLAM Kaynak:D.İ.E. İl genelinde nüfus yoğunluğu Türkiye ve Ege Bölgesi ortalamasının altındadır. (Türkiye 88, Ege Bölgesi 100) Nüfus yoğunluğunda iller arasında 42 sıradadır. Nüfusun en yoğun olduğu ilçe merkez, yoğunluğun en az olduğu ilçe Ulubey dir. 11

12 Nüfusun İlçelere ve Cinsiyete Göre Dağılımı (2000) İLÇELER TOPLAM ERKEK KADIN MERKEZ BANAZ EŞME KARAHALLI SİVASLI ULUBEY TOPLAM Kaynak :D.İ.E. EGEV, Uşak İl Raporu, olan toplam nüfusun % 49,58 sini erkekler, % 50,42 sini kadınlar oluşturmakta ve bu nüfusun % 56,5 inin Türkiye ortalaması olan % 65 in altında olarak kent merkezlerinde yaşamakta olup nüfus yoğunluğu 60 kişi, nüfus artış hızı ise %o 10,42 dir. Nüfusun Cinsiyete Göre Dağılımı (2000) ŞEHİR KÖY TOPLAM Kadın Erkek Toplam Kadın Erkek Toplam Kadın Erkek Toplam Kaynak: D.İ.E. Uşak nüfusu cinsiyet bakımından incelendiğinde; hem şehir hem de köy de kadın nüfusun erkek nüfustan biraz fazla olduğu görülmektedir. Yıllara Göre İlde Doğan Nüfus ve Oranı YILLAR TOPLAM NÜFUS UŞAK DOĞUMLULAR ORANI , , , , , , , , ,81 Kaynak: D.İ.E. 12

13 İl olduğu dönemlerde Uşak nüfusunun sadece % 4 lük kesimi il dışından gelen insanlardan oluşurken 2000 yılında bu oran yaklaşık 4 kat artarak % 16 seviyesine ulaşmıştır. İl dışından gelenlerin sayısı 1955 yılında iken, 2000 yılında e ulaşmıştır. 45 yıllık dönemde il dışından gelen nüfusun yıllık artış hızı binde 45, 88 gibi hayli yüksek bir seyir izlemiştir. Uşak göç alan bir il olması yanında aldığı göçten az olmakla birlikte il dışına göç veren bir il konumundadır. Mevcut nüfus artış hızına göre Uşak ilinin 2010 yılında , 2020 yılında ise nüfusa ulaşacağı tahmin edilmektedir. Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (2000) Yaş Grupları Nüfus Miktarı Bilinmeyen 116 Toplam Kaynak: D.İ.E. Nüfusun yaş gruplarına göre dağılımına baktığımızda genç nüfusun toplam nüfus içinde önemli bir miktara sahip olduğunu görmekteyiz. Nüfusun % 51 i yaş arasında yer almaktadır. Uşak İli Nüfus Veri ve Projeksiyonları Toplam Şehir Köy

14 Nüfus artış hızlarının aynı olacağı (yılda toplam 10,42, şehir 21,50, köy -2,34) varsayılarak bir projeksiyon yapıldığında, Uşak ilinin toplam nüfusunun 2010 yılında dolayında; 2020 yılında ise in üzerinde olacağı tahmin edilmektedir. 3.Eğitim Uşak kazasının 1953 yılında vilayet olmasından sonra, eğitim ve öğretim faaliyetleri artmıştır. İl genelinde 1962 yılında 208, 1967 yılında 264, 1980 yılında 315 ilkokul olup 1962 yılında il genelindeki köylerin % 31 'inde okul yokken, 1980 yılında okulu olmayan köy kalmamıştır. İlkokul sayısı 1994 yılına kadar sürekli artmış ve 368 e ulaşmıştır. Bundan sonra köylerden kentlere devam eden göçler nedeniyle köy okulları öğrenci yetersizliğinden kapanmaya başlamıştır. Öğrenci sayısı azalan köyler taşımalı eğitime alınmıştır. Uşak ta okul öncesi eğitimde hizmet veren 147 Anasınıfında 3180 çocuk eğitim almaktadır yılında temel eğitimin 8 yıla çıkarılmasıyla ilkokul ve ortaokullar birleştirilmiştir. Merkez ilçede 2, Eşme de 1, toplam 3 adet yatılı ilköğretim bölge okulu, Merkez, Banaz ve Eşme de birer olmak üzere 3 adet pansiyonlu ilköğretim okulu ile birlikte Uşak taki 178 adet ilköğretim okulunda toplam öğrenci, ortaöğretimde ise toplam 37 adet Genel ve Mesleki Lisede öğrenci öğrenim görmektedir. İlk ve Ortaöğretime İlişkin Genel Bilgiler OKUL ÖNCESİ İLKÖĞRETİM ORTAÖĞRETİM Yerleşim Yeri Anasınıfı Sayısı Derslik Sayısı Öğrenci Sayısı Öğretmen Sayısı Şube Sayısı Bir Dersliğe Düşen Öğrenci Sayısı Okul Sayısı Derslik Sayısı ŞEHİ R , KÖY , TOP Öğrenci Sayısı Öğretmen Sayısı Şube Sayısı Bir Dersliğe Düşen Öğrenci Okul Sayısı Derslik Sayısı , , Öğrenci Sayısı Öğretmen Sayısı Şube Sayısı Bir Dersliğe Düşen Öğrenci , , , ,4 14

15 Eğitim ve Öğretim Hizmetlerinin Yıllara Göre Gelişimi EGEV, Uşak İl Raporu, 2007 ÖĞRETİM YILI SINIF SAYISI OKUL ÖNCESİ İLKÖĞRETİM ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİ SAYISI BİR SINIFA DÜŞEN ÖĞRENCİ SAYISI ÖĞRETMEN SAYISI ÖĞRETİM ŞEKLİNE GÖRE OKUL SAYISI ÖĞRENCİ SAYISI DERSLİK SAYISI BİR DERSLİĞE DÜŞEN ÖĞRENCİ SAYISI ÖĞRETMEN SAYISI ÖĞRETİM ŞEKLİNE GÖRE OKUL SAYISI T N İ T N İ T N İ ÖĞRENCİ SAYISI DERSLİK SAYISI BİR DERSLİĞE DÜŞEN ÖĞRENCİ SAYISI ÖĞRETMEN SAYISI , , , , , , , , , , , , , , , üniversite seçme sınavında ülkemiz genelinde ilk 3 e girerek eğitim öğretimde gelinen nokta ortaya konulmuştur. Okuma-yazma oranı, sınıf başına öğrenci gibi göstergeler genel ortalamanın üzerindedir. İl merkezinde birkaç okul dışında bütün okullarda tekli eğitime geçilmiştir. Derslik ihtiyacı yok sayılacak düzeye indirilmiştir. Okul öncesi okullaşma oranı.% 34,22 İlköğretim okullaşma oranı.% 98,83 Ortaöğretim okullaşma oranı % 83,31 olup Türkiye ortalamasının üzerindedir. İlçelere Göre Öğrenci ve Derslik Sayıları İLÇELER MERKEZ BANAZ EŞME KARAHALLI YERLEŞİM YERİ *OKUL ÖNCESİ İLKÖĞRETİM OKULU LİSE ÖĞRENCİ SAYISI DERSLİK SAYISI BİR DERSLİĞE DÜŞEN ÖĞRENCİ ÖĞRENCİ SAYISI DERSLİK SAYISI BİR DERSLİĞE DÜŞEN ÖĞRENCİ ÖĞRENCİ SAYISI DERSLİK SAYISI BİR DERSLİĞE DÜŞEN ÖĞRENCİ ŞEHİR , ,1 KÖY , , ,0 TOPLAM , , ,1 ŞEHİR , , ,5 KÖY , ,1 TOPLAM , , ,3 ŞEHİR , , ,9 KÖY , , ,0 TOPLAM , , ,9 ŞEHİR , ,5 KÖY , , ,0 15

16 SİVASLI ULUBEY İL TOPLAMI EGEV, Uşak İl Raporu, 2007 TOPLAM , , ,5 ŞEHİR , , ,3 KÖY , ,0 TOPLAM , , ,3 ŞEHİR , , ,5 KÖY , , ,0 TOPLAM , , ,5 ŞEHİR , , ,5 KÖY , , ,1 TOPLAM , ,4 İlköğretimde derslik başına öğrenci sayısı en fazla 35,1 ile Uşak şehir merkezindedir. Banaz da bu sayı şehir merkezinde 26,7; Eşme şehir merkezinde 22,9; Karahallı şehir merkezinde 19; Sivaslı şehir merkezinde 25,4 ve Ulubey şehir merkezinde 24,2 dir. Uşak genelinde derslik başına öğrenci sayısı ortalaması 28,1 dir. Orta öğretimde, ilköğretimde olduğu kadar derslik sıkıntısının çekilmediği görülmektedir. Derslik başına en fazla öğrenci Sivaslı şehir merkezinde 28,3 iken, Ulubey şehir merkezinde bulunan liselerde derslik başına düşen öğrenci sayısı 10,5 e kadar inmektedir. Uşak genelinde ortaöğretimde derslik başına öğrenci sayısı ortalaması 24,4 dür İlde 5 i Çok Programlı Lise olmak üzere toplam 28 adet Mesleki Eğitim ve Öğretim Kurumu bulunmakta ve Ortaöğretimde bulunan toplam öğrencinin % 52,2 si bu Mesleki Eğitim ve Öğretim Kurumları nda okumaktadır. 16

17 Mesleki Eğitim ve Öğretim Kurumlarına Göre Öğrenci Sayıları MESLEKİ EĞİTİM KURUMUNUN ADI İLÇESİ TOPLAM E K ŞEHİT A.K. ANAD. ÖĞRET. LİSESİ MERKEZ AHMET AVCI ANAD. ÖĞRET. L. EŞME ANAD. GÜZEL SANATLAR LİSESİ MERKEZ UŞAK YAŞAR AKAR SPOR LİSESİ MERKEZ ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ MERKEZ ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ EŞME TEKNİK LİSE MERKEZ ANADOLU MESLEK LİSESİ MERKEZ KIZ MESLEK LİSESİ MERKEZ ANADOLU KIZ MESLEK LİSESİ MERKEZ TİCARET MESLEK LİSESİ MERKEZ SULTAN-HALİL YİĞİT T.M.L. MERKEZ ANADOLU TİCARET LİSESİ MERKEZ SULTAN-HALİL YİĞİT A.T.M.L. MERKEZ ANAD. OTEL. VE TUR. M. LİSESİ MERKEZ İMAM HATİP LİSESİ MERKEZ İMAM HATİP LİSESİ EŞME İMAM HATİP LİSESİ ULUBEY ANADOLU İMAM HATİP LİSESİ MERKEZ Ş. TUNCAY DURMUŞ ÇPL BANAZ KIZILCASÖĞÜT Ş. S. ULUDAĞ ÇPL BANAZ EŞME Ş. ADEM ÇİFTÇİ ÇPL EŞME KARAHALLI VEYİS TURAN ÇPL KARAHALLI SİVASLI ÇPL SİVASLI ATATÜRK MES. VE TEK. EĞT. MRK. ULUBEY SAĞLIK MESLEK LİSESİ BANAZ SAĞLIK MESLEK LİSESİ EŞME SAĞLIK MESLEK LİSESİ ULUBEY TOPLAM Kaynak: İl Milli EğitimMüdürlüğü 17

18 Yüksek Öğretim Uşak ilinde yüksek öğretim yılında Afyon Kocatepe Üniversitesine bağlı olarak, Uşak Eğitim Fakültesi, Uşak Mühendislik Fakültesi, Uşak Sağlık Yüksek Okulu ( 4 yıllık) ve Uşak, Banaz, Eşme, Karahallı meslek yüksek okulları ile başlamıştır yılında Ulubey, yılında Sivaslı meslek yüksek okulları açılmıştır de Fen-Edebiyat Fakültesi, de İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi eğitime başlamıştır gün ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 5467 sayılı Kanun ile Uşak Üniversitesi kurulmuş, mevcut yüksek öğretim birimleri bu üniversiteye bağlanmıştır. Yüksek Öğretim Kurumları Fak./Yük.Ok./Mes. Y.O. Bölüm- Progr. Sayısı Öğrenci Sayısı Akademik Pers.Sayısı idari Pers. Sayısı Uşak Eğitim Fakültesi Uşak Fen Edebiyat Fakültesi Uşak İkt. Ve İd Bil. Fakültesi Uşak Mühendislik Fakültesi Uşak Sağlık Yüksekokulu Banaz Meslek Yüksekokulu Eşme Meslek Yüksekokulu Karahallı Meslek Yüksekokulu Sivaslı Meslek Yüksekokulu Ulubey Meslek Yüksekokulu Uşak Meslek Yüksekokulu GENEL TOPLAM İlimizde 4 fakülte, biri 4 yıllık olmak üzere 7 meslek yüksek okulunda 7623 öğrenci, 5 profesör olmak üzere 141 akademik personel ile yüksek öğretim sürdürülmektedir. 4.Sağlık Uşak ta ilk hastane 1906 yılında açılmıştır yılında Yunanlılarca yakılan hastane yerine 45 yataklı yeni hastane yapılmıştır. İl Özel İdaresi tarafından idare edilen hastane 1954 yılında Sağlık Bakanlığına devredilmiştir de yatak sayısı 245 e,,1980 yılında 325 e ve 2001 yılında 500 e 2006 sonu itibarı ile 547 ye çıkmıştır yılında hizmete açılan Uşak SSK hastanesi 2005 yılında Sağlık Bakanlığı na devredilmiş olup, 236 yataklıdır. İl merkezinde 20 yataklı özel hastane ile birlikte, Banaz ilçesinde 66 Eşme ilçesinde 51, Karahallı ilçesinde 26, ve Sivaslı ilçesinde 50 yataklı devlet hastaneleri, il merkezinde özel sektöre ait iki adet yataksız tıp merkezi, il genelinde 53 sağlık ocağı ve 93 sağlık evi bulunmaktadır. 6 adet devlet hastanesi, özel hastane dahil olmak üzere toplam yatak sayısı 996 dır. 18

19 Uşak Devlet Hastanesi ile Uşak 1 Eylül Devlet Hastanesi dışında diğer yataklı sağlık kuruluşlarında fazla bir yoğunluk olduğu söylenemez. Bu sağlık kuruluşları ile birlikte özel çalışanlar dahil ilimiz genelinde 140 uzman doktor, 189 pratisyen doktor, 80 diş doktoru, 514 hemşire ve 512 ebe görev yapmaktadır. İlçelerde bulunan devlet hastanelerinde uzman doktor, kırsal kesimdeki sağlık ocaklarının ve sağlık evlerinin bazılarında doktor, hemşire ve ebe ihtiyacı dışında ilimizin sağlık alanında sorunu bulunmamaktadır. Doktor başına düşen nüfus : 979 Yatak başına düşen nüfus : 324 Diş doktoru başına nüfus : 4028 Hemşire başına nüfus : 918 İlçelere Göre Sağlık Bilgileri (2006) VERİLER MERKEZ BANAZ EŞME K.HALLI SİVASLI ULUBEY TOPLAM Devlet hast Yatak sayısı Yatak işgal ora. 70,2 60,5 31,1 5,4 37,8-58,5 Özel hastane Yatak sayısı Yatak işgal ora. 21, ,7 Sağlık ocağı Sağlık evi Uzman doktor Pratisyen dr Diş doktoru Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü 5. Kültürel Yapı Tarihi Eserler 1-Clandras Köprüsü : Uşak İli Karahallı İlçesi Banaz çayı üzerinde bulunmaktadır. Kemer uzunluğu 24 m. derinliği 17 m. Eni 1.75 m.dir. Aslı su kemeridir. Sonradan köprü olarak kullanılmıştır. 2- Çanlı Köprü : 1225 te Sipahsalar Secuuttin adında bir zat tarafından yaptırılan köprünün bir kitabesi vardır. Kemerli olan bu köprü köylüler tarafından kullanılmaktadır. 3- Çataltepe Köprüsü : Osmanlılar dönemine ait 3.5 m. Genişliğinde, 45 m.uzunluğunda, 3 gözlü bir yapıdır. Eşme İlçesi Ulucak Köyü sınırlarında Gediz nehri üzerinde inşa edilmiştir. 4- İnay Köprüsü : Osmanlılar zamanından kalma bir köprüdür. Ulubey ilçesi İnay Köyü nde bulunan tek gözlü bir köprüdür. 19

20 5- Ulu Camii : Ulu Camii Osmanlı dönemi yapısıdır. İnşa tarihi bilinmemektedir. Ancak tarihlerinde yapılması olasıdır.. Germiyan Oğulları mimari özelliklerini yansıtmaktadır. Camii 1 büyük, 6 küçük kubbeden oluşmaktadır. 6- Burma Camii : 14.Yüzyıl Osmanlı yapılarındandır. Yapım tarihi kesin belli değildir tarihlerinde iki kez tamirat geçirmiştir. Camii iki kubbelidir. İsmini ise minaresindeki burma motifinden almıştır.. Orman İçi Dinlenme Ve Mesire Yerleri Akse Çamlığı : Uşak kent merkezinden 3 km.uzaklıkta, kentin kuzeydoğusundadır. Çamlıkta bir günübirlik tesis, piknik üniteleri, çeşme ve idare binası bulunmaktadır. Atatürk Parkı : Uşak ta bulunan park m2.lik alana yayılmıştır. Park bünyesinde lunapark, gezinti alanları bulunmaktadır metrekarelik bir alanda müze olması bir kültür sitesinin yapılması planlanmaktadır. Çokozlar Piknik Alanı : Uşak ın kuzeyinde bulunan belediye mülkiyetindeki alan, yaklaşık metrekaredir metrekareye genişletilebilecek olan spor alanı olarak geliştirilebilir. Evrenli Parkı : Sivaslı ilçe merkezine 1 km.uzaklıkta bulunan parke asfalt bir yolla ulaşılmaktadır. Dağın eteklerinde bulunan parkta, kısmen doğal ağaçlık, kısmen de çam ağaçlandırılması yapılmış alanlar vardır. Piknik alanı olarak düzenlenmiştir. Evrendede Mesire Yeri : Uşak-Ankara yolundan ayrılan asfalt bir yolla, çam ormanları içerisinden ulaşılmaktadır. Alanda orman bakanlığı nın tesisleri, bekçi evi, açık yüzme havuzu bulunmaktadır. Mesire yerinin alt yapısı tamamlanmış, çevre düzenlemesi yapılmıştır. Hamamboğazı Piknik Yeri : Uşak-Ankara yolu üzerinde, hamamboğazı kaplıcalarından yaklaşık 1 km. uzaklıkta bulunmaktadır. Piknik yeri olarak düzenlenmiştir. Ulubey Çamlığı : Ulubey kent girişinden 500 m. önce kanyona açılan bir alandır m2.lik alan 1969 yılında Belediye tarafından tesisi edilmiştir. Mülkiyeti belediye ye aittir. Alanda 100 m2.civarında bir kafeteryadan başka herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Çamlık alanından vadi tabanına inin merdivenler bulunmaktadır. Ören Yerleri Sebaste Antik Kenti : Sivaslı ilçesinin 2 km. güneybatısında Selçikler Beldesin deki Roma İmparatoru ( M.ö.27-M.S.14) tarafından M.Ö.20 yılında kurulmuştur. Blaundus Antik Kenti : Ulubey İlçesi, Sülümenli Köyü ndeki Antik Blaundus Kenti; Helenistik Çağ da derin vadilerle çevrili bir yarımada üzerine kurulmuştur. Roma Dönemi nde önemli bir sınır kenti olan Baundus un simgesi Çift At tır. 20

21 Güre (Bagis) Tümülüs Sahası : Tümülüsler Güre köyünün kuzeyinde,gediz Nehrinin kenarında olup, Lidya ve Pers dönemlerine aittir. Karun hazinesi bu Tümülüslerden çıkarılmıştır. Bagis Kentinin de bu yakınlarda olduğu tahmin edilmektedir. Tümülüsler sit alanı olarak tescil edilmiştir. Mesotimolos (Düzköy) : Eşme İlçesi, Aydınlık Köyü yakınlarındaki Düzköy de olduğu sanılmaktadır. önemli doğal ve arkeolojik veriler bulunmaktadır. Vadi yamaçlarında tek odalı kaya mezarlarına rastlanmıştır. Akmonia Antik Kenti : Uşak ili, Banaz İlçesi, Ahat Köyünde yer alan Akmonia Antik kenti ilimiz sınırları içerisindeki önemli kentlerden birisidir. Kuruluşu ile ilgili olarak kesin bir bilgi olmamasına rağmen M.Ö.9.yy.da kurulduğu tahmin edilmektedir. Alaudda(Hacımköy) : Selçikler den 17 km.uzaklıkta, Hacımköy yakınlarındadır. Roma Döneminde Sebaste ye bağlı olduğu sanılmaktadır. Şehrin Nekropol ü tahrip edilmiştir. Bugün tescilli bir alandır. Clanudda (Çırpıcılar Köyü ) : Ulubey ilçesinin kuzeyinde Çırpıcılar Köyü yakınlarındadır. Çırpıcılar Köyü nün tarlaları olarak kullanılan tepenin yamacında tiyatro kalıntısı bulunmaktadır. Tiyatronun 100 m.güneyinde kilise olduğu sanılan bir harabe vardır. Kremon Agora : tarihte Kral Yolu üzerinde bulunan önemli kentlerden biri olarak gözükmektedir. W.M.Ramsay ın Anadolu nun Tarihi Coğrafyası kitabına dayanarak Banaz İslamköy civarında olduğu sanılmaktadır. Pepouza Antik Kenti : Karahallı İlçesinde, Karayakuplu köyü Alakaya mevkiindedir.. Doğal ve Arkeolojik sit alanı içindedir. Hanlar Paşa Hanı : Tiritoğlu Mehmet Paşa nın yaptırdığı azametli bir yapıdır. Mülkiyeti Dülger oğullarına geçmiş ve dönemin Turizm Bakanlığı katkılarıyla restore edilerek günümüzde özel otel olarak hizmet vermektedir. Hacı Hedik Hanı : Şehrin halı pazarı yönünde iki üç dönümlük alan üzerinde kurulu iki katlı taş yapıdır. Üst katta 30 oda, alt katta da yine otuz kadar dükkan ve kahvehane bulunmaktadır. Sivil Mimari Örnekleri Bedesten : Evliya Çelebi 300 sene evvel, 300 sene evvel ki uşak ın hanlarını, hamamlarını yazdıktan sonra uşak bir kusur gibi, noksanlık gibi(amma bezanı yoktur.) der. Bu söz Uşak lılara dokunmuş olmalı ki, her fırsatta Hacı Gedikoğlu, Hacı Mustafa Efendi Uşak ın bu eksiğini gidermiş, çok güzel bir bedesten yapmaya geçmiştir. yapılmasına paşa hanından üç sene sonra (1901) yılında başlanan bu yapı paşa hanı na nazire olacak şekilde mimari bir güzelliktedir. Tarihi Uşak Evleri : İlimizde bu evlere Aybey, Işık, ve karaağaç mahallerinde rastlamak mümkündür. Osmanlı mimarinsin en güzel örnekleri kabul edilen bu evler yöre kültürü açısından büyük önem arz etmektedir. Bu evler Kültür ve Turizm Bakanlığınca koruma altına alınmıştır. 21

22 Türbeler : EGEV, Uşak İl Raporu, 2007 Hacım Sultan Türbesi : Uşak-Sivaslı yolunun 5 km.sinden ayrılan 18 km.lik asfalt bir yolla ulaşılmaktadır.çevresinde köy mezarlığı ve yaklaşık 5000 m2.lik çamlık alan bulunmaktadır. Doğum ve ölüm tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Asıl adı Recep tir. Hacı Kemal Türbesi : Kubbeli kagir yapılı güzel bir türbedir. İçinde iki yatırı bulunan bu türbenin birisi şeyh Hacı Kemal Efendi ye, diğeri ise karısı cemile hatun a aittir. Hacı Kemal Türbesi Uşak lıların eliyle çok sonradan inşa edilmiştir. Şimdiki mazbut halinden evvel etrafı tahta parmaklıklarla çevrili tek katlı ahşap bir yapı idi. Anıtlar : Atatürk ve Kurtuluş Anıtı : Heykeltıraş Prof. Dr. Tankut ÖKTEM tarafından tasarlanan Atatürk ve Kurtuluş Anıtı, 30 metre uzunluğunda, 17 m.yüksekliğinde, anıt, bir kaidenin üzerinde, üç ana grupta toplanan figürlerden meydana gelmiştir. Göğem Zafer Anıtı : Uşak ın yunan işgalinden kurtulduğu gün, Yunan Küçük asya ordusu başkomutan vekil Trikop isin teslim olarak kılıcını 5.kafkas tümeni komutanı Halit AKMANSU bey e teslim ettiği yerdir. Hakim bir tepede olan anıta bozulmuş asfalt bir yolla ulaşılmaktadır. Geniş bir düzlük üzerindedir ve ağaçlandırma yapılmıştır. Güneyinde çam ormanları bulunmaktadır. Müzeler : Arkeoloji Müzesi : İlimizde müzecilik çalışması 1970 yılına kadar Milli Eğitim Müdürlüğünce yürütülmüştür. İlk önce Atatürk ve Etnografya Müzesi olarak düzenlenen bina 1 Eylül 1978 yılında Atatürk ve Etnografya Müzesinin açılmasından sonra Arkeoloji ve idari merkez binası olarak kullanılmıştır yılında Karun Hazinelerinin gelmesiyle yeniden düzenlenen müzede, kalkolitik dönemden Bizans döneminin sonuna kadar çeşitli devirlere ait taş eserler, pişmiş toprak eserler, cam eserler, altın ve gümüşten yapılmış çeşitli ziynet eşyaları, bronz eserler, bronz, altın sikkeler ve Karun Hazineleri bu müzede sergilenmektedir. Bunların bazıları, Roma dönemine ait heykel ve heykelcikler, madalyon ve kapı tipi mezar siteleri, Eski Tunç, Grek, Roma ve Bizans dönemine ait pişmiş topraktan yapılmış çanak çömlekler, kase ve tabaklar ile camdan yapılmış koku kapları, gözyaşı şişeleridir. Atatürk ve Etnografya Müzesi : Uşak, Merkez Bozkurt Mah. Hisarkapı Uluyolu No:77 de bulunan Atatürk ve Etnografya Müzesi 1890 lı yıllarda konut olarak yapılmış bir binadır. Kurtuluş savaşı yıllarında karargah binası olarak kullanılmış, 1-2 Eylül 1922 yılında Yunan Orduları Başkomutanı General Trikopis in teslim olduğu ev 1978 yılında Bakanlığımızca kamulaştırılarak müze haline getirilmiştir. Müzede uşak halkının yaşantısını yansıtan giysiler, ünlü uşak halıları,eşme kilimleri ve kullanım araçlarından oluşan etnografik eserler ile Ulu Önder Atatürk e ait özel eşyalar sergilenmektedir. Karun Hazineleri Antik çağda Anadolu nun batısında yer alan Güneyi karai, Kuzeyi Musia, Doğusu Frigya, Batısı İonia ve Aiolia, bölgeleriyle çevrili alana Lidya adı verilir. Batılı tarihçi Heredot a göre üç sülalenin yönettiği Lidya İmparatorluğunun son sülalesi marmnadlar, ülkeye 141 yıl egemen olmuşlar, Lidya nın bölgede siyasi ve ekonomik yönden en önemli ülke olmasını sağlamıştır. Saray entrikaları ile ikinci sülale Heragliglerden İmparatorluğu ele geçiren üçüncü sülale Marmnadlar Kral Gyges ile başlar. Ardys, Sadyettes Alyettes ile devam edip Kroisos ( 22