İbrahim ÇEVİK Daire Başkanı / Etnik Çatışmalar

Transkript

1 İbrahim ÇEVİK Daire Başkanı / Etnik Çatışmalar Yirmi bjirinci yüzyılda dünyanın birinci küresel gücü olma iddiasındaki Çin Komünist Partisi nin 18. Kongresi önemli gelişmelerin işaretini verdi. Partinin görevi devreden genel sekreteri Hu Jintao nun yaptığı konuşma Çin in 21. Yüzyıl hedeflerini ortaya koydu. Konuşmasının en önemli noktası ise Politik yapının yeniden düzenlenmesi Çin in tüm düzenlemelerinin önemli bir parçasıdır. Ancak batılı bir siyasi sistemi hiçbir zaman kopya etmeyeceğiz. sözleriyle anlatılan hedefti. Bu sözlerle yozlaşmaya göz yummakla yaptıkları hatanın kabul edildiği ve küresel gücün tek sahibi olma hedeflerine giden yolda sapmalara izin verilmeyeceği anlatılmaya çalışıldı. Açıkça bu yüzyılda küresel gücü bir başka ülkeyle paylaşmayacakları konusunda kararlılıkları ortaya konuldu. Oysa Çin in yarış halinde olduğu ABD nin dünya üzerinde ülkesinin bulunduğu noktaya bakışında böyle bir rakibe yer olmadığı daha Yirminci Yüzyılın sonlarında ortaya konulmuştu. Bu durum Amerikan siyaset ve stratejisinin ustalarından olan Zbigniew BRZEZINSKI nin anlatımıyla şu şekildedir: Ne var ki, gerçekte onlar (IMF ve Dünya Bankası kastediliyor) büyük ölçüde Amerika nın egemenliğindedirler ve kökenleri Amerikan inisiyatifine, özellikle de 1944 yılındaki Bretton-Woods Konferansı na dayandırılabilir.

2 Önceki imparatorluklardan farklı olarak bu dev ve karmaşık küresel sistem, hiyerarşik bir piramit değildir. Bunun yerine Amerika, birbirine bağlı bir evrenin merkezinde durmaktadır. Bu evrende güç, her ne kadar sonuçta tek bir kaynaktan, yani Washington D.C. den kaynaklansa da, resmi uzlaşma arayışı ve sürekli pazarlık, diyalog, yayılma ve biçimsel uzlaşma yoluyla uygulanmaktadır. Ve burası da, iktidar oyununun, Amerika nın kendi kurallarına göre oynanmak zorunda olduğu yerdir. Dünyanın Amerikan küresel hegemonyasındaki demokratik sürecin merkeziliğine ilişkin belki de en büyü övgü yabancı ülkelerin Amerika nın ülke içindeki siyasal pazarlığına karışmalarının derecesidir. Yabancı hükümetler, yapabildikleri ölçüde özel bir etnik ya da dinsel kimliği paylaştıkları Amerikalıları harekete geçirmeye çalışmaktadırlar. Yabancı hükümetlerin çoğu davalarını yürütmek amacıyla, özellikle Kongre de Amerikalı lobicileri kullanmaktadırlar, buna ek olarak Amerika nın başkentinde yaklaşık bin özel yabancı çıkar grubu kayıtlı durumdadır. Amerikan etnik grupları da ABD dış politikasını etkilemeye çalışmaktadırlar, Yahudi, Yunan ve Ermeni lobileri en etkili olanlardır... Şu anda, bu eşi olmayan Amerikan küresel hegemonyasının rakibi yoktur. Bakalım, gelecek yıllarda rakipsiz kalacak mıdır? (1) Amerikan hegemonyası için işbaşına gelen Amerikan Başkanları, küresel egemenlikleri için tehdit ya da stratejik açıdan önemli gördükleri bölgelere ki bunların başında Güneydoğu Asya, Ortadoğu ve Kıta Afrikası gelmektedir, çoğu defa askeri müdahalelerde bulundu. Başkanlar bunları yaparken güçlerini büyük ölçüde, Amerikan kamuoyunu milliyetçilik ve muhafazakârlıkla ateşleyen neoconlar ve evangelistlerden aldılar. 11 Eylül saldırısı ve saldırının eşi görülmedik bir şekilde propaganda malzemesi haline getirilmesi üzerine ateş tepe noktasına ulaştı. Terörün evinin içinden vurduğu gururu incinmişamerikan kamuoyu dünyanın geri ülkelerine demokrasi götürmesine inandırıldı. Adeta kara mizah örneği bir yolla, demokrasinin silahlı birliklerce götürülmesinin onlar için bir önemi yoktu. Amerika ve Amerikan kamuoyu tekti ve her şeyi istediği şekilde yapmaya hakkı vardı. Küresel etkilerle ve demokrasi operasyonlarının ağır maliyeti nedeniyle ekonomi zora girdi. İşsizlik son yedi yılın en yüksek oranına ulaştı. Gerçekle yüzleşme zamanı gelip çattığında bu tutumun yerini tepki ve zararsız bir şekilde sıyrılma telaşı aldı. Başkanlık yarışlarında en büyük belirleyici olan Amerikan toplumunun orta tabakasının öfkesi yatıştırılmaya çalışıldı. Bir evi bir arabası ve belki de bir çiftlik evi olan orta direk Amerikalının nazarında estirilen küresel gurur rüzgârının bir değeri kalmadı. Hepsinden öte değişen Amerikan demografisinin ulaşacağı güç noktası fazla dikkati çekmedi. Neticede Barack OBAMA 2008 Başkanlık Seçimi nin galibi oldu. Seçimden önce Amerikalıların siyah bir adayı başkan yapamayacağına olan inanç öylesine kuvvetliydi ki dünyanın ilgisi bu nedenle seçimler üzerinde bir kez daha yoğunlaştı. Aksine inananlar bahse girmekte hiç bir tereddüt göstermediler. Seçimden sonra uzmanlar yaptıkları değerlendirmelerde, dünya için sürpriz olan bu sonuca doğal olarak Amerikan kamuoyunun ekonomik sorunlardan, dış politikanın Güneydoğu Asya da, Ortadoğu da

3 çıkmaza girmesinden, sosyal güvenlik harcamalarının kısılmasından duyduğu rahatsızlığının etkili olduğunda fikir birliğine vardılar. Bush un ve neoconların 21. yüzyılın enerji kaynaklarının ve nakil yollarının üzerine oturma oyununun maliyetini orta direğe ödetmeye kalkmalarının karşılığında seçimleri kaybetmeleri normaldi. Ancak bundan sonrası normal değildi. Bu ülkenin tarihinde belki de ilk kez etnik grupların tercihi tek bir aday üzerinde birleşiyordu. Ortak bir tutumla ilk kez etnik gruplar, siyah birini başkanlığa taşımaktaydı seçiminin analizini yapan uzmanlar yalnız siyahların yüze 98 inin Obama ya oy verdiklerini belirttiler. Elbette dünyanın süper gücünün başkanlık seçiminde kamuoyunun tercihini etkileyen unsurlar da çok ve çeşitli olacaktır. Ancak Obama ile başlayan ilklerin arasında Amerikan toplumunda etnisitenin sonucu etkileyecek kadar öne çıkması önemli bir ilki temsil etmektedir. Bizim ülkemizdeki gibi her aklına esenin etnik-dini istatistik çıkarmasının zor, etnik siyasetin ise yasak olduğu bu ülkeye bir rüyanın peşinden gelenlerin artık gözlerini gerçek dünyaya açmaya başladıklarını söylemek mümkündür. Toplulukların, grupların ortağı oldukları noktalarda bir araya gelip bir güç olmalarının ilk kıpırdanışlarının işaretleri bulunmaktadır. 17. yüzyılda Amerika ya akan beyaz göçmenlerin ve zenci kölelerin, sonraki yüzyıllarda bunlara dahil olan mültecilerin bugünkü torunları, atalarından farklı olarak bulundukları topraklara kendi karakter özelliklerini yerleştirmektedirler. Yeni gelen göçmenlerden vatandaşlığa kabul edilenler parmak izlerini FBI a gönderip Amerikan tarihi sınavını başardıktan ve orduda isteyerek askerlik yapmayı kabul ettikten sonra son aşamada Amerikan milli marşını okuyup yeni kimliğinin sahibi olmaktadırlar. Ama köklerinden hiçbir zaman kopmamaktadırlar. Azınlıklar Cumhuriyetçiler ve Demokratlar Son iki başkanlık seçiminden itibaren orta direk beyaz Amerikalı kadar kendilerinden söz ettiren gruplar siyahlar, hispanikler, Avrupa ve Asyalı göçmenlerle Latin kökenlilerdir. Günümüzde ABD nin başkanını belirleyebilecek güce erişmiş olan göçmenlerin tarihi hakkında BBC nin verdiği bilgiler önemli ipuçlarını barındırıyor.(2) Şöyle ki: de ABD nin batı kıyılarında yerleşmiş 250 bin İngiliz göçmen vardı da bu sayı 2 milyona ulaştı - Bu yıllar Afrika dan yapılan köle ticaretinin 500 bin toplamıyla yükseliş yaptığı dönemdir arasındaki 150 yılda 500 bin göçmen geldi arasında 37 milyon göçmen

4 - Bunların 5,9 milyon Alman, 4.7 milyon İtalyan, 4.6 milyon İrlanda, 4.3 milyon Avusturya- Macaristan, 4.2 milyon İngiltere-İskoçya ve Galler, 3.4 milyon Baltık ve Rusya, 2.3 milyon İskandinav, ye gelindiğinde Atlantik in aşılma süresinin kısalması neticesinde Alman, İtalyan, Rus-Baltık ve Avusturya-Macaristan göçmenlerinin sayısı çok daha arttı arasında 27 milyondan fazla göçmen - Doğu Avrupa daki katliamdan kaçan 2 milyon Yahudi - Yoksulluktan kaçan 5 milyondan fazla İtalyan den sonra Portekiz ( 175 bine yakın), Yunan ( 125 binden fazla) ve İtalyan (150 bin kadar) de Filipin, Hindistan, Kore, Çin ve Vietnam dan 6 milyon göçmen - Aynı zamanda Orta Amerika, Karayipler ve Meksika dan da göçmen de nüfusun % 10 unu 29 milyon Latin Amerikalı da etnik yapıda ilk ona giren sırasıyla; Meksika, Filipin, Hindistan, Vietnam, Çin, Dominik Cum., Küba, Ukrayna, Rusya ve Jamaikalı. Bu toprakları yurt edinen yabancı kökenli Amerikalıların önemli bir bölümünü oluşturan hispanikler Meksika sınırındaki

5 yerleşim birimlerinde yoğunlaşmaktadırlar. Buralardaki ucuz ve niteliksiz işgücü olarak çalışan Meksikalı göçmenler yılları arasında nüfus artışının başlıca unsuru olmuştur. Sınır boyundaki yerleşim birimlerinin bazılarında hispanik oranı yüzde 95 lere yaklaşmaktadır yılları arasında 6,9 milyon göçmen vatandaşlık başvurusunda bulunmuştur. Normal şartlarda bugün artık her birinin ABD vatandaşlığını kazanmış olması gerekmektedir. (3) Göçmen sayısındaki yükseklikten olsa gerek Amerika nın çalışma yaşına gelmiş genç nüfusu toplam nüfusun yüzde 38 i kadardır. Amerika üniversite eğitimine gayri safi yurtiçi hasılasının (GSYH) yüzde 2,6 sını ayırmaktadır. Bu verilerin önemini daha çık hale getirmek üzere bir karşılaştırma yaparsak; Avrupa nın genç işgücü toplam nüfusun yüzde 25 inden az olup, Almanya, İtalya ve Fransa nın üniversite eğitimi için ayırdığı bütçe GSYH nın ancak yüzde 1,1 idir. (4) Gücünü büyük ölçüde beyazlardan alan Cumhuriyetçilerin bu geleneksel durumunun ileride başarısızlara neden olacağını bilen Başkan Bush, siyahların ve diğer etnik kökenli seçmenlerin oylarını da kazanmanın zorunluluğuna inanıyordu. Bu durumun ele alındığı bir analizdeki değerlendirme etnik kökenin Cumhuriyetçiler ile Demokratlar arasında neden olduğu rekabeti ortaya koymaktadır: Bush partisine çok kültürlülük kimliği kazandırmaya kararlı. Çevresinde beyaz olmayanlarla nadiren görünür. Geçmişin hatalarının giderilmesinin gerektiğini tekrarlamaktadır. Siyahlar, bölücülük korkusu yaşayan Clinton yönetimindekinden daha iyi duruma Bush un döneminde getirildiler. Bush, ırkçılığın hâlâ Amerika nın en belalı sorunu olduğunu öğreniyor. Aralık ayında Trent Lott, vatandaşlık hakları konusunda beyazların tepkisi sayesinde güneyde Cumhuriyetçileri iktidara taşıyan Amerika yı kazara da olsa hatırlattı. Anayasa Mahkemesi nin Michigan Üniversitesi ndeki olumlu eylem planını dikkate alma kararı Amerika ya, kimin daha ileriye götüreceği bilinmez ama en tartışmalı sorunlarından birinin ırkçılık olduğunu hatırlatıyor.. Bush, kökleri daha derinde olan devletin yol açtığı engelleri Cumhuriyetçilere mal etmekle uğraşmak zorunda. Partinin Amerikan azınlığıyla bir geçmişinin olmaması başta geliyor. Artık Amerika nın en büyük azınlığı haline gelen Latinlerin doğal birer muhafazakâr olduklarının düşünülmesine rağmen Cumhuriyetçiler bir tek siyah olmadan Capitol Hill deki sadece dört Latin kökenliyle öğünüyor. Demokratların 64 azınlıktan gelme temsilcisi bulunuyor. Azınlık politikacıları doğal olarak komşularına yönelen partinin çekiciliğine kapılıyor. Azınlık seçmenleri de hayatlarına en fazla işe yarar farklılığı sağlayacak partiye yöneliyorlar doğal olarak. Demokratlar bunu değiştirecek bir şey yapabilirler mi? Kuşkulu görünüyor sayımından sonra, Demokratlar Kongre deki siyahların sayısını arttırmak üzere çok sayıda çoğunluk-azınlık mahalleleri oluşturdular. Özellikle güneyde azınlıkların sayıca çok az oldukları yerlerde Cumhuriyetçi mahalleleri yaratacağı için Cumhuriyetçiler bu oluşuma

6 göz yumdular. Latin kökenlilerin nüfus artışındaki şaşırtıcı büyümeyi ortaya çıkarak 2000 sayımından sonra Demokratlar ile Cumhuriyetçiler birlikte Arizona ve Florida örneğinde olduğu gibi Latin çoğunluğun bulunduğu mahalleler hazırladılar. Ne var ki Cumhuriyetçiler, göç politikalarına karşı yürütülen propagandanın partide büyük hasara yol açtığı California başta olmak üzere Latin kökenlilerin hâlâ büyük ölçüde Demokratlar tarafında olduklarını biliyorlardı. İkinci problem ise, Demokratların kendilerini kayıtsız kalınmaktan kurtaran azınlıkların oyları için canını dişine takarak yürüttükleri mücadeledir. (5) Milenyumun başlarında ABD de toplam nüfus artışlarına bağlı olarak ırk ayırımı sorununun toplumdan kaldırılması çalışmalarında mahalleler bazında zenciler ve Latin kökenliler temel unsur olarak ele alınmışlar. Vakıfların mali desteği altında üniversiteler semtlerde araştırmalarda bulunmuşlar. Irk ayırımcılığının en çarpıcı yaşandığı yerlerin başında gelen okullarda da benzeri çalışmalar yapılmış. Halen devam eden bu araştırmalarda şehirlerde azınlıkların bir arada yaşadıkları semtlerindeki ayırımcılığın etkilerinin çok olduğu belirlenmiş. Buna karşılık beyazlarla diğer Amerikalılardan oluşan semtlerde ayrımcılığın etkilerinin toplum hayatına fazlaca yansımadığı görülmüş. Okul çağlarından sonra ayırımcılığın ortadan kalkmaya başladığının gözlendiği 1950 lerden 1980 lere kadar işler yolunda gitmiş. Bu tarihten sonra olumlu gelişmeler tersine dönmüş. Irk ve renk ayırımına göre öğrencilerin toplandıkları okulların sayısında artış olmuş. Araştırmalar ayırım olan okulların bulunduğu şehirlerde ırkçılığın da yüksek olduğunu ortaya çıkarmış. Bir zamanlar ayırımcılığa karşı olması amacıyla Detroit in kenar mahallelerindeki öğrencilerin okullara servis araçlarıyla götürülüp getirilmesi uygulamasına 1974 yılında Anayasa Mahkemesinin kararıyla son verilmiş yılına gelindiğinde büyük şehirlerin kenar mahallerindeki ayırımcılığın en yüksek düzeyde olduğu şehrin Detroit olduğu görülmüş li yılların ortalarında Latin kökenliler ile siyahlara ve buna karşılık beyazlara ait okulların sayısında artış meydana gelmiş. Daha da kötüsü okulların renk ve kökene göre ayrılmasına bir de dil ve gelir düzeyine göre olan ayırım katılmış. Azınlıklar ve 2012 Başkanlık Seçimi Efsanevi Başkan Abraham LINCOLN ün partisi olmakla övünen ve Cumhuriyetçilerin (aynı zamanda GOP-Grand Old Party) 2012 seçiminde aldıkları yenilgi tüm ülkede ve dünyada biraz şaşkınlık biraz da hayal kırklığıyla tartışılıyor. Bu konuda Newsweek dergisinin kullandığı başlık Cumhuriyetçileri son derece açık bir şekilde anlatıyor. Başlık şu şekilde GOP: You re Old, You re White, You re History! Derginin yazarlarından Paul BEGALA, başlıkla uyumlu olarak kaleme aldığı yazıda; Başkan Obama ya karşı olan bu yılki ekonomik çalkantı gel-git ten çok fırtınaya benziyor. Bu durumu 1948 Truman döneminden, 2008 Bush dönemine kadar baktığımızda, Amerika işsizliğin yüzde 8 ya da üzerinde yaşandığı toplam otuz altı ay geçirdi. Barack OBAMA nın

7 kırk altı ayının kırk üç ayında işsizliği yüzde 8 in üzerinde yaşadık den bu yana orta halli bir hanenin kazancı nerdeyse 5 bin dolara düştü. Orta sınıf bir ailenin toplam refahı arasında şok edici bir şekilde yüzde 40 düşüş gördü. demektedir.(5) Devamında ülkeyi bu kadar kötü yönettiği halde OBAMA nın ikinci dönemi kazanmasını, başlıktakine benzer eleştirilerle Cumhuriyetçilerin hatalarıyla açıklıyor. Değişen demografiye ayak uyduramayan Cumhuriyetçilerin hatalarını kendi hanesine kazanç olarak yazan OBAMA nın hispanik, Asyalı, Latin ve Afrika kökenli Amerikalı, genç, gay-lezbiyen ve meslek sahibi eğitimli seçmenlerin oyunu toplamayı başardığı belirtiliyor. Bir seçmenin dediği gibi seçimi geleneksel Amerikalılar kaybetmiş oldular. Açık bir şekilde söz konusu gruplar Amerikalı politikacılara düz beyaz seçmenin tek başına karar veremeyeceği, kendilerinin artık görmezden gelinemeyecekleri uyarısında bulundular. Yeni göçlerle büyümeye devam eden göçmen Amerikalılar ile Cumhuriyetçilerin birbirlerini anlamaları ve beyaz Amerikalıların partisinin göçmen yasaları konusundaki tutumunda değişiklik yapması daha zaman alacağa benziyor. Bu da önümüzdeki seçimlerde Demokratlara karşı oldukça zorlanacaklar anlamına geliyor. Beyaz seçmenlerin genel toplamdaki oy yüzdesinin 2004 yılından itibaren düşmesi Cumhuriyetçilerde strateji değişikliğini zorlamaktadır. OBAMA simgesini taşıyan toplumsal değişimden doğal olarak hoşnutsuz olan Evangelistler, duydukları hıncı zenci bir başkan adayına oy veren gaylerden çıkarmaya kalktılar. Birçok insanın canını alan Sandy Kasırgası nın gaylerin yüzünden Amerika nın cezalandırılması için çıktığını iddia ettiler. İlginç bir rastlantıyla 2006 yılındaki Kongre seçimleri sırasında da Fran Kasırgası Amerika yı alt-üst etmişti. Evangelistlere ülkelerini kasırgalardan korumaları için çok iş düştüğü düşünülebilir. Neocon lar ise geleneksel hamaset tutumlarıyla Obama ya karşı durmaktadırlar. Bingazi Konsolosluğu baskınında yaşananlar, İran ın nükleer silah çalışmasını, Filistin karşısında İsrail politikalarını, Asya, Ortadoğu diplomasisini her fırsatta sert ifadelerle eleştirdiler. Bu arada sanal medyada boş durmadı, seçimin sonucundan memnuniyet duyanlar kadar duymayanlar da içlerini döktüler. Ancak buram buram ırkçılık kokan bunların arasında en dikkat çekici olanlar Obama ya öfke duyanların twitleri oldu. Bazılarında terbiye sınırlarının çok üzerine çıkılarak monkey, nigger denilen söz konusu tepki twitlerinin çıktığı kaynağı esas alarak yapılan bir analiz sonucunda en çok tepki gösterenlerin toplandıkları eyaletler sıralandı.(7) Her ne kadar bire bir güvenilir bir analiz olmamakla birlikte ırkçılığın boyutları konusunda bir fikir vermesi yönüyle önemli olan bu araştırmada başı çeken eyaletler; Alabama ve Misisipi onların arkasından Georgia, Louisiana ve Tennessee olarak sıralandı. Diğer taraftan sözünü ettiğimiz BBC nin hazırladığı ABD etnik yapısına ilişkin araştırmada 1996 yılında ilk ona giren etnik gruplar sırasıyla Meksika, Filipin, Hindistan, Vietnam, Çin, Dominik Cum., Küba, Ukrayna, Rusya ve Jamaika olarak gösterilmektedir.

8 Devamında: de etnik oranlar; Hispanik olmayan beyazlar % 79,3, Beyaz Hispanik % 6,7, Siyah veya Afrika kökenli %11.5, Asyalılar 1.6, Amerikan ve Alaska yerlileri %0.6, Diğer ırklar % da aynı sırayla; Hispanik olmayan beyazlar %64, beyaz hispanikler %15, Siyah ve Afrika kökenliler %12,6, Asyalılar %5, İki veya farklı ırklar %2, Alaska ve Amerikan yerlileri %1, Hawai ve Pasifik adaları %0.2 ve diğerleri % de yine sırasıyla; Hispanik olmayan beyazlar %46.0, beyaz hispanikler %28.0, siyah ve Afrika kökenliler %13.0, Asyalılar %8, iki veya farklı ırklar %3, Alaska ve Amerikan yerlileri %1.0, Hawai ve Pasifik adaları %0.5 ve diğerleri %0.5 bilgileri sıralanmaktadır. Dikkat edildiğinde bugün çoğunlukta olan beyaz Amerikalıların 2050 yılında azınlık olacakları hemen göze çarpacaktır. Bu veriden yola çıkarak, yirmi birinci yüzyılın ikinci yarısında önce ABD yi sonra da dünyayı büyük değişimlerin beklediğini söylemek isabetli olacaktır. Ancak asıl sorun biz buna ne kadar hazırız sorusunun cevabındadır. (1) Büyük Satranç Tahtası Amerika nın Önceliği ve Bunun Jeostratejik Gerekleri Sabah Kitapları 2. Baskı S (2) (3) The Economist July 7th 2001 Between here and there (4) Newsweek June Where the Future is a Dead End (5) The Economist January 25th 2003 The colour of conservartism (6) Newsweek November Lies, Damn Lies (7) [status draft] [nogallery] [geotag on] [publicize off twitter facebook] [category güvenlik] [tags AMERİKA DOSYASI, İBRAHİM ÇEVİK, ABD]