BORÇLAR. Alacak senetlerini değerleme gününün kıymetine irca eden mükellefler, borç senetlerini de aynı şekilde işleme tabi tutmak zorundadırlar.

Transkript

1 BORÇLAR I-MADDE METNİ: Madde 285 -(5228 sayılı Kanunun 59/1-c maddesiyle değişen ibare. Geçerlilik, , Yürürlük; ) Borçlar mukayyet değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır.(*) Vadesi gelmemiş olan senede bağlı borçlar değerleme günü kıymetine irca olunabilir. Bu takdirde senette faiz nispeti açıklanmışsa bu nispet, açıklanmamışsa Cumhuriyet Merkez Bankasının resmi iskonto haddinde bir faiz uygulanır. Banka ve bankerler ile sigorta şirketleri borçlarını, Cumhuriyet Merkez Bankasına resmi iskonto haddi veya muamelelerinde uyguladıkları faiz haddiyle, değerleme günü kıymetine irca ederler. (3239 sayılı Kanunun 22'nci maddesiyle eklenen fıkra) Alacak senetlerini değerleme gününün kıymetine irca eden mükellefler, borç senetlerini de aynı şekilde işleme tabi tutmak zorundadırlar. İlgili tebliğler: 173,238, 369, GVK.GT: 217 Sirküler : 41, 64 (*) (Değişmeden önceki şekli) Borçlar mukayyet değerleriyle değerlenir. II-AÇIKLAMA VE YORUM: A-GENEL AÇIKLAMA: Vergi Usul Kanununun 285 inci maddesinde yer alan hükme göre borçlar mukayyet değerleriyle değerlenecektir. Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınacaktır. Vadesi gelmemiş olan senede bağlı borçlar değerleme günü kıymetine irca olunabilir. Bu takdirde senette faiz nispeti açıklanmışsa bu nispet, açıklanmamışsa Cumhuriyet Merkez Bankasının resmi iskonto haddinde bir faiz uygulanacaktır. Banka ve bankerler ile sigorta şirketleri borçlarını, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına resmi iskonto haddi veya kendi muamelelerinde uyguladıkları faiz haddiyle, değerleme günü kıymetine irca edeceklerdir. Alacak senetlerini değerleme gününün kıymetine irca eden mükellefler, borç senetlerini de aynı şekilde işleme tabi tutmak zorundadırlar. Örnek: Alacakların değerlemesine ilişkin yukarıda belirtilen örnekteki (B) Bankası da 13/11/2006 tarihinde açılan 6 ay vadeli mevduat hesabı için mevduat sözleşmesinden kaynaklanan borcunu hesap dönemi sonuna kadar (31/12/2006) hesapladığı faiziyle birlikte dikkate alacaktır.(369 no.lu VUK. geneltebliği.) B-VADELİ MEVDUAT VE KREDİLERİN DEĞERLEMESİ: VUK.nun 285.nci maddesinde, vadeli mevduat ve kredilerin değerlemesine ilişkin net ve açık bir ifadeye yer verilmesiyle, bu konuda süregelen tartışmalar son bulmuştur. Kanunda geçen, alacaklar ve borçlara ilişkin ayrı ayrı ifadelerin birleştirilmesiyle alacaklar ve borçlar mukayyet değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmelerine dayanan alacaklar ve borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınıribaresi konuhakkında net bir sonuçalınmasını sağlayacaktır. 1-Vadeli Mevduatların Değerlemesi: Vadeli mevduat hesaplarındaki dönem sonu değerleme işlemi, ticari işletme kapsamındaki vadeli mevduatlar açısından geçerli olup, kişilerin kendi adlarına olan ve işletme ile ilgili bulunmayan özel mevduat hesapları eskiden olduğu gibi vadeleri dolduğu yıl itibariyle beyan edilecektir.

2 2 Değerleme günü (31.12 )tarihi itibariyle vadesi gelmemiş mevduatlar, değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınacaktır. Dolayısıyla, değerleme günü itibariyle vadesi müteakip yıllara sarkan mevduat için hesaplanan cari döneme isabet eden faiz tutarı, gelir olarak kazancın tespitinde dikkate alınabilecektir. Söz konusu mevduatın döviz cinsinden olması durumunda ise ilk önce Maliye Bakanlığınca tebliğ edilen kurlar üzerinden TL.ye çevrilmeli ortaya çıkan kur farkı geliri veya gideri kambiyo karı veya zararı olarak kayda alınmalıdır. Bu durumda iki defa değerleme yapılmaktadır. Bunlardan biri kur farkı değerlemesi diğeri ise faiz değerlemesidir. Vadeli mevduatların işlemiş faizlerine isabet eden stopajların mahsubu konusu da bir başka tartışma konusu olagelmiştir. Ortaya çıkan sorun; ticari işletmelerin aktifine kayıtlı mevduat hesapları bulunan mükelleflerin, bu hesapları dolayısıyla vadesinde elde edecekleri faiz gelirinden değerleme gününe kadar oluşan kıst döneme ait kısmı ilgili oldukları dönemde gelir yazmak suretiyle kurum kazançlarına dahil edeceklerinden hareketle, bu kazançlar üzerinden vadesinde bankaca kesilecek olan Gelir Vergisi stopajlarının hangi esaslar çerçevesinde mahsubunun yapılacağı aşağıdaki kendi bölümünde açıklanmıştır. Vadeli mevduatların banka yönünden de dönemsonu itibariyle değerlemesi yapılıp, dönem sonu itibariyle ödemeleri gereken faiz tutarı, bankaca gider olarak tahakkuk ettirilip kurum kazancından düşülebilecektir. Yukarıda verdiğimiz bu bilgiler çerçevesinde konuyla ilgili bir örnek üzerinde açıklama yapalım: Örnek: Aşağıda tahakkuk ettirilen ve vadesi takip eden yıl mart ayında dolacak olan faiz gelirinin tamamının 250.-TL olduğunu varsaydığımızda, bu gelirin cari yıla ait olan 175.-TLsi aşağıda gösterildiği gibi kayıtlara aktarılmalıdır /12/ GELİR TAHAKKUKLARI 148, PEŞİN ÖDENEN VERGİLER 26, FAİZ GELİRLERİ 175, / Ertesi yıl vade bitimine ilişkin kayıt ise aşağıdaki gibi olmalıdır / BANKALAR 212, PEŞİN ÖDENEN VERGİLER 11, FAİZ GELİRLERİ 75, GELİR TAHAKKUKLARI 148, / Vadesi Ertesi Yıla Sarkan Kredilerin Değerlemesi: VUK nun 5228 Sayılı Kanun ile değişik 285 inci maddesinin birinci fıkrasına göre; Borçlar mukayyet değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmelerine ilişkin borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır. Bu hüküm çerçevesinde finansman ihtiyaçlarını banka kredisi kullanmak suretiyle karşılayan mükellefler, vadesi ertesi yıla sarkan banka kredisi borçları nedeniyle değerleme gününe kadar oluşan kıst döneme ait tahakkuk etmiş ancak ödememiş bulundukları faizleri de gider olarak kurum kazancından indirebileceklerdir. Daha önce de bahsettiğimiz gibi vadesi ertesi yıla sarkan kredi sözleşmelerine dayanan borçlar, değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınırlar. Buna göre, vadesi ertesi yıla sarkan kredilerin cari yıla isabet eden faizi hesaplanarak gider hesaplarına intikal ettirilmelidir. Böylece finansman ihtiyaçlarını banka kredisi kullanmak suretiyle karşılayan mükelleflerin, banka kredisi borçları nedeniyle değerleme gününe kadar oluşan kıst döneme ait tahakkuk etmiş ancak ödenmemiş bulunan faizleri de gider olarak kurum kazancından indirebilmeleri mümkün kılınmıştır. Vadeli mevduatların değerlemesinde olduğu gibi söz konusu kredilerin de döviz cinsinden olması durumunda, dönem sonu itibariyle kredinin faiz ve kur farkı değerlemelerinin yapılması söz konusu olacaktır. Değerleme sonrası ortaya çıkan kur farkları kambiyo giderleri hesabında kayda alınırken, tahakkuk etmiş faiz gideri ise finansman giderleri hesabında kayda alınmalıdır. Vadesi ertesi yıla sarkan kredilerin dönem sonu değerlemesine ilişkin bir örnek:

3 3 Örnek: TL tutarlı, vadeli ve yıllık %18 faizli kredinin tarihinde kullanıldığı varsayılırsa, ödenecek faiz TL olacaktır yılında 6 aylık tarihine kadar kullanım süresine isabet eden tutar ise TL olacaktır. ( x18x6/1200= TL.) Buna göre dönem sonunda kredinin faiz değerlemesiyle ilgili kayıt aşağıdaki gibi olmalıdır /12/ FİNANSMAN GİDERLERİ GİDER TAHAKKUKLARI /07/ FİNANSMAN GİDERLERİ GİDER TAHAKKUKLARI /. Eğer kredi hesabı döviz üzerinden açılmışsa, faiz hesaplaması da dövize göre yapılacak, döviz cinsinden hesaplanacak faiz tutarı dönem sonu kuru ile değerlenerek gider kaydedilecektir. Döviz kredi bakiyesi de ayrıca dönem sonu kuru ile değerlenecektir. C-VADELİ MEVDUATLARIN İŞLEMİŞ FAİZLERİNE İSABET EDEN STOPAJLARIN MAHSUBU: Konu İle İlgili 28/04/2000 Tarih Ve 2000/2 No.lu Kurumlar Vergisi İç Genelgesinde,aşağıdaki şekilde açıklama yapılmıştır sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 44'üncü maddesinde, beyannamede gösterilen kazançlardan bu Kanuna ve Gelir Vergisi Kanununa göre tevkifan kesilmiş olan vergilerin beyanname üzerinden hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edileceği hüküm altına alınmıştır. Buna göre, vadesi değerleme gününden sonra olan repo ve ters repo işlemleri ile vadeli mevduat hesaplarına ilişkin olarak, değerleme gününe kadar tahakkuk eden ve ticari kazancın tespitinde gelir olarak dikkate alınan faiz tutarları üzerinden, ilgili dönem beyannamesinin verilmesi gereken sürenin sonuna kadar tevkif edilmiş olan verginin, beyannameye ithal edilen gelire isabet eden kısmı hesaplanan vergiden mahsup edilecektir. Aynı açıklama, 5520 sayılı yeni Kurumlar Vergisi Kanunu 1 Seri Numaralı Genel Tebliğinin (34.8.) bölümünde ; Vadesi değerleme gününden ( 31 Aralık ) sonra olan repo ve ters repo işlemleri ile vadeli mevduat hesaplarına ilişkin olarak, değerleme gününe kadar tahakkuk eden ve kurum kazancının tespitinde gelir olarak dikkate alınan faiz tutarları üzerinden, ilgili dönem beyannamesinin verilmesi gereken sürenin sonuna kadar kesinti suretiyle ödenmiş olan verginin, beyannameye dahil edilen gelire isabet eden kısmı hesaplanan vergiden mahsup edilebileceği şeklinde yapılmıştır. Buna göre; vadesi değerleme gününden (31 Aralık 2012) sonra, ancak beyanname verme tarihinden önce dolan mevduat hesaplarında kıst olarak hesaplanıp gelir yazılan işlemiş faizlere isabet eden gelir vergisi stopajı mahsuba konu edilebilecektir. Vadesi beyanname verme süresinden sonra (Gelir Vergisinde 25 Mart 2013, Kurumlar Vergisinde 25 Nisan 2013) dolan mevduat hesaplarında ise stopajın tamamı faiz ödemesinin yapıldığı yıla ilişkin gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinde hesaplanan vergilerden yapılacaktır. Örneğin; (NRC) A. Ş. vadesi tarihinde dolan 6 ay vadeli mevduat hesabından TL brüt faiz geliri elde etmiş, bankaca faiz ödemesi sırasında TL gelir vergisi tevkifatı yapılmıştır. Söz konusu faiz gelirinin tarihleri arasında kalan üç aylık kıst döneme isabet eden kısmı olan TL 2012 yılı kurum kazancının hesabında, tarihleri arasında kalan üç aylık kıst döneme isabet eden kısmı olan TL ise 2013 yılı kurum kazancının hesabında gelir olarak dikkate alınacaktır. Aynı şekilde bankaca faiz ödemesi sırasında yapılan TL gelir vergisi tevkifatının tarihleri arasında kalan üç aylık kıst döneme isabet eden kısmı olan TL 2012 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde, tarihleri arasında kalan üç aylık kıst döneme isabet eden kısmı

4 4 olan TL ise 2013 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilebilecektir. 1 D-BORÇ SENETLERİNİN DEĞERLEMESİ: 1- Dönem Sonu Değerlemesi: Senetli senetsiz tüm borçlar, VUK un 285. maddesi uyarınca mukayyet değeri ile değerlenir. Döviz üzerinden düzenlenmiş borç senetleri de mukayyet değerle değerlenir. Ancak VUK un 280. maddesi uyarınca dövizli borçların mukayyet değeri, değerleme günü itibariyle Maliye Bakanlığınca yayımlanan döviz alış kuru üzerinden yapılacak kur değerlemesi sonuçlarına göre düzeltilir. Borç senedi kur değerlemesinde aleyhte hesaplanacak kur farkları 780/797 no.lu (finansman giderleri) maliyet hesabına, lehte hesaplanacak kur farkları da 646 no.lu gelir tablosu hesabına kaydolunur. Maliyet hesapları dönem sonu itibariyle gelir tablosu (660, 661 no.lu) hesaplarına aktarılarak kapatılır. Örnek: Bir işletmenin bilançosunda bulunan dövizli borç senetleri için dönem sonunda TL tutarında aleyhte kur farkı hesapladığını, kabul edelim. Bu değerleme işleminin muhasebe kaydı 7/A seçeneği uyarınca aşağıdaki gibi olacaktır: FİNANSMAN GİDERLERİ BORÇ SENETLERİ Poliçeden $ borçlar Açıklama: Dönem sonu değerleme kaydı / Döviz kurunun düşmesi nedeniyle işletmenin dönem sonu borç senedi değerlemesinde TL lehte kur farkı hesapladığını varsayalım. Bu durumda değerleme muhasebe kaydı aşağıdaki gibi yapılacaktır BORÇ SENETLERİ Poliçeden $ borçlar 780 FİNANSMAN GİDERLERİ Açıklama: Dönem sonu değerleme kaydı / 2-Borç Senetlerinde Reeskont: Alacak senetlerinin değerlemesine ilişkin bölümde açıklandığı üzere reeskont; işletme aktif ve pasifinde bulunan alacak ve borç senetlerinden değerleme günü itibariyle vadeleri henüz gelmemiş olanların değerleme günü cari değerine indirgenme işlemidir. Bu işlem, değerleme gününden sonraki döneme isabet eden vade kısmına ilişkin vade farkı tutarının hesaplanarak, bu tutar kadar gider veya gelir yazılması suretiyle gerçekleştirilir. Cari dönem reeskont hesapları izleyen dönemde kapatılır. Reeskont işleminden amaç, senede bağlı alacak ve borcun değerleme günü itibariyle net değerinin tespitini ve dolayısıyla dönem kâr-zararının hesaplanmasında, tespit edilen net alacak ve borç değerinin dikkate alınmasını sağlamaktır. Diğer bir ifadeyle reeskont, dönemsellik ilkesi gereği olarak alacak ve borç senetleri ile ilgili cari döneme ait olmayan kâr veya zarar tutarlarının kanunun öngördüğü şekilde hesaplanarak ilgili vergilendirme döneminde dikkate alınmasını sağlama işleminden ibarettir. Bu durum bilanço hazırlama ilkesinin de bir gereğidir. Reeskont işlemiyle, ilgili döneme aktarılan kazanç veya maliyet tutarları; vadeli alış nedeniyle borçlanılan vade farkı gideri veya vadeli satış nedeni ile alacaklanılan vade farkı gelirinin süre ve faiz oranı dikkate alınmak suretiyle değerleme gününden sonraki zaman dilimine isabet eden kısmıdır. Reeskont uygulamasına ilişkin şartları taşımayan vadeli borçlar için hesaplanan reeskont tutarının ticari karın tespitinde dikkate alınmasına karşın, buborçlara ait reeskont tutarının mali karın tespitinde farklı yönde 1 Yeminli Mali Müşavir A. Murat YILDIZ muratyildiz@yildizymm.com.internet Sitesindeki Dönem Sonu İşlemlerinin Vergisel Boyutu İsimli Sunumu.

5 5 dikkate alınması gerekir. Yani bu şartları taşımayan vadeli borçlar için hesaplanan reeskont, ticarikarıntespitinde birkazanç olduğu halde, mali karın tespitinde bin kazanç sayılmamaktadır. Diğer taraftan VUK un 285. maddesi hükmü uyarınca alacak senetlerini reeskonta tabi tutan işletmeler borç senetlerini de reeskonta tabi tutmak zorundadır. Sadece borç senetlerinin reeskonta tabi tutulması mümkün olmakla birlikte, bu uygulamanın dönem kazancını gerçek olmayan şekilde artıracağı unutulmamalıdır. Diğer bir husus mali kazancın tespiti esnasında KKEG olarak değerlendirilen reeskont giderine karşılık gelen reeskont gelirlerinin de dönem mali kazancının tespitinde dikkate alınmaması (Kanunen Kabul Edilmeyen Gelir olarak dikkate alınması) ve işlemler arasında paralellik sağlanması gerekmektedir. Dönem sonunda açılan reeskont hesapları izleyen dönem başında kapatılmaktadır. Bu reeskont işleminin bir gereğidir. Ancak reeskont hesaplarının kapatılmasında, mali kazancın tespitinde dikkate alınmayan reeskontların kapatıldığı dönem mali kazancının tespitinde de dikkate alınmaması gerektiği unutulmamalıdır. Bu tür reeskontlar hesap detaylarında ayrı izlenerek kolayca tespit edilebilir. Reeskont oranı senet üzerinde yazan orandır. Eğer senette faiz oranı belirtilmemişse TC Merkez Bankası tarafından uygulanan kısa vadeli avans faiz oranı kullanılacaktır. Reeskont aşağıdaki formülle hesaplanacaktır. F= A-[A x 360/360+(m x t)] F=Reeskont tutarı A=Nominal değer m=faiz oranı t=vade (vadeye kalan gün sayısı) Dövizli senetlerde reeskont tutarı önce döviz bedel üzerinden hesaplanır. Daha sonra bu tutar kur değerlemesine tabi tutularak reeskont tutarına ulaşılır. Yukarıda açıklandığı üzere senet reel değeri de kur değerlemesi sonunda tespit edilir. Borç senedi reeskontu hesaplanması ve dönem sonu muhasebe kaydını bir örnek üzerinde gösterelim. Örnek: Bir işletmenin pasifinde tarihi itibariyle 150 gün vadeli $ ( TL kayıtlı) tutarında borç senedi (senette faiz oranı % 8 olarak belirtilmiştir) ve TL tutarında 60 gün vadeli satıcı borcu bulunduğunu varsayalım. İşletme her iki borcunu da reeskonta tabi tutmak istemektedir. TC Merkez Bankası avans işlemleri reeskont oranı % 15 dir. Dönem sonu $ kurunun 1,80 TL olduğunu kabul edelim. Bu durumda reeskont tutarı şöyle hesaplanacaktır. Dövizli senet değerlemesi: Senet değeri : $ x 1,80 = TL Kur farkı gideri : ( ) = TL Reeskont faiz geliri: F= [ x 360/360+(150 x 0,08)] F= [ /372] F= F=355$ F= (355$ x 1,80)= 639 TL Satıcıya olan borçların reeskontu: F= [ x 360/360+(60 x 0,16)] F= [ /369] F= F=366 TL Muhasebe kayıtları şöyle olacaktır:

6 FİNANSMAN GİDERLERİ _ Ticari borç kur farkı 321 BORÇ SENETLERİ Açıklama: Dövizli senet dönem sonu kur değerlemesi BORÇ SENETLERİ REESKONTU SATICILAR REESKONTU REESKONT FAİZ GELİRİ Mali gelir niteliğinde Ticari gelir niteliğinde366.- Açıklama: Dönem sonu reeskont hesaplanması REESKONT FAİZ GİDERİ Mali gider niteliğinde Ticari gider niteliğinde BORÇ SENETLERİ REESKONTU SATICILAR REESKONTU Açıklama: Önceki yıl ayrılan reeskontların iptali / tarihi itibariyle; maliyet hesapları gelir tablosu hesaplarına (660) aktarılacak, gelir tablosu hesapları da dönem kâr-zararına aktarılarak söz konusu reeskont gelirleri dönem ticari kazancının tespitinde dikkate alınacak,ancak dönem mali kazancının tespitinde (beyanname üzerinde) satıcılara ilişkin olan kısım ticari kazançtan düşülecektir. İzleyen 2013 yılında da bu reeskontlar gider yazılacak ancak satıcı borçlarına ilişkin reeskont KKEG olarak dikkate alınacaktır. Reeskont işlemiyle borç senedi değerleme günü gerçek değerine indirgenmiş olacaktır. Hesaplanan borç senedi reeskont tutarı bilançonun Ticari Borçlar grubu içinde negatif değer olarak gösterilecek, ilgili borç da bilançoya mukayyet değeri ile geçirilecektir. Gerek borç senedi değerinin hesabında gerek reeskont tutarının hesabında döviz üzerinden düzenlenmiş senetlerde kur değerlemesi yapılacağı açıktır. E- ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR: Depozito ve teminat; işletmenin üçüncü kişilere karşı bir mal teslimi, hizmet ifası veya başka bir taahhüt altına girmesi durumunda söz konusu işlemin gerçekleşmesini temin amacıyla iş bitiminde veya belli bir süre sonunda geri alınmak üzere taraflardan biri tarafından verilen iktisadi kıymettir. Depozito ve teminat bir güvence olup asıl işlemden ayrı olarak veren işletme için alacak, alan işletme için de bir borç niteliğindedir. Bu nedenle depozito ve teminatlar işletme bilançolarının alacak veya borç kalemleri içinde gösterilir. Alınan depozito ve teminat borçlarının dönem sonu fiili envanterinde karşı işletmelerle mutabakat sağlanır. Mutabakatsızlık hallerinde 197 ve 397 no.lu hesaplar geçici olarak kullanılır. Envanter işlemleri sırasında depozito ve teminatların vadelerine göre ayırımı da yapılır. 1- Depozito ve Teminatların Değerlemesi: Alınan depozito ve teminatlar diğer borçlar gibi mukayyet değeri ile değerlenir. Döviz üzerinden bir bedelle alınmış olan depozito ve teminatın mukayyet bedeli, dönem sonu itibariyle Maliye Bakanlığı nca yayımlanacak döviz alış kuru ile yapılacak kur değerlemesi sonucuna göre düzeltilir. Lehte hesaplanan kur farkları 646 no.lu( Kambiyo Karları Hesabı na) hesaba, aleyhte hesaplanacak kur farkı 780/797 no.lu (finansman gideri) maliyet hesabına kaydedilir. Depozito ve teminat borçları için hesaplanan kur farkı mali kazancın tespitinde de dikkate alınacaktır. Depozito ve teminatın bir iktisadi kıymet olarak alınması halinde ise dönem sonu itibariyle değerleme mukayyet bedele göre yapılacak, herhangi bir değerleme farkı hesaplanmayacaktır. 2- Aktife Kayıtlı Kıymetlerin Depozitolu Olarak Satışı :

7 7 Bazı aktif kıymetler satılan malların kabı olarak depozito karşılığı alıcı işletmelere verilmektedir. Bu tür kıymetler için alınan depozitolar da diğer depozitolar gibi borç (326 no.lu hesap) mahiyetindedir. Depozito karşılığı verilen mallar işletme aktifinde kayıtlı olup amortismana tabi tutulur. Depozitolu malların alıcı işletmede yok olması (geri dönmemesi) halinde kırılan kıymete karşılık alınan depozito iade edilmez, satış hasılatı olarak dikkate alınır. Diğer taraftan bu iktisadi kıymetler aktiften düşülür. Bu işlemin muhasebe kaydı aşağıdaki örnekte açıklanmıştır. Bir işletme sattığı malların kabı olarak A işletmesine TL depozito karşılığı (326 no.lu hesap) aktif kıymet (kap) vermiştir. Verilen kapların aktif değeri (256 no.lu hesap) TL olup % 60 ı amorti edilmiştir. Bu kapların 400 TL lik kısmının işletmeye, kırıldığı gerekçesi ile iade edilmediğini, geri kalanının tarihi itibariyle iade edildiğini ve iade kaplara ilişkin depozito bedelinin nakden ödendiğini kabul edelim. Depozito iade kaydı şöyle olacaktır (KDV ihmal edilmiştir). Kırılan kaplar için ayrılmış amortisman 400 x 0,60= 240 TL ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNAT BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR Depozitolu kaplar amortismanı 256 DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR Depozitolu kaplar 679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR KASA Açıklama: Depozitolu kaplara ilişkin, depozito iadesi / F- ALINAN AVANSLAR: Avans; belirli veya belirsiz bir iktisadi kıymeti veya hizmeti belli bir zamanda belli kişiden almak veya kişiye satmak amacıyla alım-satım bedeline mahsuben alıcı tarafından verilen satıcı tarafından da alınan ön ödeme niteliğinde bir bedeldir. Sipariş avansı; vasıfları ve miktarı önceden belirlenmiş iktisadi kıymet teslimine veya hizmet ifasına ilişkin avanslardır. Avanslar mal teslimi ve hizmet ifasından önce alınan ve verilen (ön ödeme niteliğinde) bir bedeldir. Bir başka ifade ile alış ve satış bedelinin bir unsuru olup satıcı işletme için ön finansman (borç) niteliğindedir. Avansa konu mallar henüz teslim, hizmetler ifa edilmemiş olduğu için söz konusu avans; işlemin bir tarafı için alacak diğer tarafı için de borç niteliği taşımaktadır. Alınan ve verilen avanslar gelir tablosu hesaplarına kaydedilmeyip bilanço hesaplarında izlenir. Dolayısıyla dönem kazancının tespitinde, alınan avanslar satış hasılatı, verilen avanslar da alış maliyeti olarak değerlendirilmez, bilançoda borç veya alacak olarak yer alır. Alınan avanslara ilişkin olarak bilanço pasifinde kısa ve uzun vadeli olmak üzere iki (34 ve 44 no.lu) hesap grubu bulunmaktadır. Alınan avanslarda işletmenin borcu, diğer parasal borçlardan farklı olarak özünde, bir iktisadi kıymetin teslimi veya bir hizmetin ifası borcunu içerir. Ancak bu nüans, alınan avansın finansman sağlama fonksiyonunu etkilemeyeceğinden, bu borcun değerleme yönünden diğer borçlardan ayrılmaması gerekmektedir. Başka bir anlatımla parasal borç; vadesinde belli bir parayı (ve varsa faizini) ödemeyi içermekte, avans borcu ise, belli bir tarihte belli bir malın teslimini ve avans borcunun mal satış bedeline mahsubunu içermektedir. Bu anlamda avans borcu da her halükarda parasal bir borcu ifade eder. Nitekim işleme konu malın herhangi bir nedenle teslim veya hizmetin ifa edilememesi halinde, avans borcu diğer borçlar gibi sadece parasal bir borç niteliği kazanır. Bu açıdan bakıldığında alınan avansların, borçlar başlığı altında mı, yoksa pasif geçici hesap kıymetleri başlığı adı altında mı değerlendirileceği sorusunun net bir cevabı yoktur. Verilen avansları değerleme bölümünde açıklandığı üzere, esasen borç değerlemesine ve pasif geçici hesap kıymetlerin değerlemesine ilişkin değerleme ölçüleri aynıdır. Her iki kıymet de mukayyet değerle değerlenecektir.

8 8 Özetle alınan TL avanslar mukayyet bedelle değerlenir. Döviz olarak alınan avansların mukayyet bedeli, Maliye Bakanlığınca yayımlanan kur üzerinden yapılacak kur değerlemesi sonucuna göre düzeltilir. Kur değerlemesinde tespit edilecek lehte kur farkları gelir hesap, (646 no.lukambiyo Karları Hesabına) aleyhte kur farkları da gider (780/797 no.lu hesap) kaydolunacaktır. Ancak sipariş avanslarına ilişkin finansman (kur farkı) giderleri sonuç hesaplarına intikal ettirilmeyip sipariş mal maliyetine eklenmelidir. G- DİĞER TİCARİ BORÇLAR: İşletme ticari faaliyeti çerçevesinde ortaya çıkan ve bilançonun satıcılar, borç senetleri ile alınan depozito ve teminat kalemlerinde gösterilmeyen borçlar bu kalemde gösterilir. Bu borçların değerlemesi de satıcılara borçlarda olduğu gibi kur değerlemesi dahil mukayyet bedeli ölçüsüne göre yapılacaktır. SPK uyarınca (halka açık şirketlerde) bu uygulama zorunludur. Esasen bu uygulama bilanço düzenleme ilkelerine daha uygundur. Aksi halde işletmenin verilen vadeli çekler yekünü fazla ise işletmenin hazır değerleri bilançoda negatif değer olarak yer alabilecektir. Bu nedenle Tekdüzen Muhasebe Uygulamasında da bu tür borçların işletme pasifinde gösterilmesi usulü benimsenmiştir. H-VADELİ ÇEKLERDE DE REESKONT UYGULANABİLİR: 2 Bilindiği üzere, Vergi Usul Kanunu nun (VUK) 281 ve 285 inci maddeleri hükümleri uyarınca, alacak ve borç senetleri reeskonta tabi tutularak değerleme gününün kıymetine irca olunabilmektedir. Öte yandan, 5838 sayılı Kanun un 18 inci maddesiyle 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkındaki Kanun a ilave edilen geçici 2 nci maddede " tarihine kadar, üzerinde yazılı keşide tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersizdir." hükmüne yer verilmişti. VUK un reeskont konusundaki 281. ve 285 inci maddeleri karşısında, yukarıda belirtilen kapsamdaki ileri düzenleme tarihli çeklerin reeskonta tâbi tutulup tutulmayacağı hususunda farklı yorumlar ortaya çıkmış ve mükellefler açısından uygulama birliğinin sağlanması gayesiyle, tarihinde yayımlanan 41 numaralı Vergi Usul Kanunu sirkülerinde çekin ödeme aracı olmasından dolayı senet olarak kabul edilmesinin imkân dâhilinde bulunmadığı, bu nedenle 5838 sayılı Kanun un 18 inci maddesiyle yapılan düzenlemeye uyan çeklere reeskont uygulanmasının mümkün olmadığı görüşüne yer verilmişti tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 5941 sayılı Çek Kanun u ile 3167 sayılı Kanun yürürlükten kaldırılmış, kanunun geçici 1 inci maddesinin beşinci fıkrası ile de " tarihine kadar, üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersizdir." hükmü ihdas edilmiş, bilahare tarihinde yürürlüğe giren 6273 sayılı Kanun un 6 ncı maddesiyle 5941 sayılı Kanun a eklenen geçici 3 üncü maddenin beşinci fıkrasında tarihine kadar üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersiz sayılmıştır. Bu yasal düzenlemelerden hareketle, Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı nın internetteki sitesinde 30 Nisan 2013 tarihinde yayımlanan 64 Seri Nolu VUK sirkülerinde ileri düzenleme tarihli çeklerin değerleme gününde vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar için uygulanması öngörülen reeskont uygulamasından yararlanmasının mümkün bulunduğu açıklanmıştır. Dolayısıyla, vadesi gelmemiş olan senede bağlı borçlar ve bu kapsamda ileri düzenleme tarihi taşıyan (vadeli) çekler reeskonta tabi tutularak değerleme günü kıymetine irca olunabilir. Ancak, alacak senetlerini değerleme gününün kıymetine irca eden mükellefler, borç senetlerini de aynı şekilde işleme tabi tutmak zorunda oldukları için alınan vadeli çekler reeskont işlemine tabi tutulursa düzenlenip verilmiş olan vadeli çekler ve diğer senede bağlı borçların da reeskonta tabi tutulması gerekir. Sirküler 30 Nisan 2013 tarihinde yayımlanmış olsa da 2013 yılı birinci geçici vergi dönemi için, 31 Mart 2013 tarihi itibariyle yapılacak değerlemelerde ileri düzenleme tarihi taşıyan çekler için de reeskont 2 internet sitesindeki Akif Akarca / Dr.Mehmet Şafak e ait Vadeli Çeklerde De Reeskont Uygulanabilir isimli 18 Temmuz 2013 tarihli makalesi.

9 9 uygulanabilirdi. Keza 2. geçici vergi dönemi için yapılacak 30 Haziran 2013 tarihi itibariyle ya da daha sonraki dönemlere ilişkin yapılacak değerlemelerde de ileri vedeli çekler için reeskont uygulanabilecektir. Eğer senetler (çekler dahil) üzerinde faiz oranı belirtilmemişse TC Merkez Bankası nın resmi iskonto oranı hesaplamalara esas alınacaktır. Söz konusu hesaplamada esas alınması gereken faiz oranı, TC Merkez Bankası nca kısa vadeli reeskont işlemlerinde uygulanan faiz oranı değil, kısa vadeli avans işlemlerinde uygulanan faiz oranı olmalı ve senedin değerleme günündeki kıymeti belirlenirken iç iskonto yöntemi uygulanmalıdır. Hesap dönemi sonu itibariyle senedi bağlı borç ve alacakların değerleme gününde haiz olacakları değerleri ve reeskont tutarı; F= A-[A x 360/360+(m x t)] F=Reeskont tutarı A=Nominal değer m=faiz oranı t=vade (vadeye kalan gün sayısı) formulüne göre bulunacaktır. TC Merkez Bankası tarafından 27 Aralık 2013 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan tebliğ ile, vadesine en çok 3 ay kalan senetler karşılığında yapılacak reeskont işlemlerinde uygulanacak iskonto faiz oranı yıllık %10,25, avans işlemlerinde uygulanacak faiz oranı ise yıllık %11,75 olarak tespit edilmiştir. Tebliğde, belirlenen bu oranların yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği de belirtilmiştir. Bilindiği üzere Vergi Usul Kanununun 281. ve 285. Maddelerine göre, bankalar, bankerler ve sigorta şirketi dışındaki mükelleflerin alacak ve borç senetlerini değerleme gününün değerine irca etmeleri, bir başka ifadeyle reeskonta tabi tutmaları ihtiyari olup, ancak alacak senetlerini reeskonta tabi tutan mükelleflerin borç senetlerini de reeskonta tabi tutması zorunludur. Diğer taraftan, 5941 sayılı Çek Kanununun 3, 5 ve 6 ncı maddelerinde ve Geçici 3. Maddesindeki düzenlemeleri dikkate alan Gelir İdaresi Başkanlığı nın 30/04/2013 tarihinde yayınladığı Vergi Usul Kanunu 64 sayılı Sirkülerinde, ileri düzenleme tarihli çeklerin değerleme gününde vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar için uygulanması öngörülen reeskont uygulamasından yararlanmasının mümkün bulunduğu belirtilmiştir. Dolayısıyla verilen ve alınan ileri düzenleme tarihli çeklerin de seçimlik hak kullanıldığında reeskonta tabi tutulması gerekmektedir. 238 seri no.lu Vergi usul Kanunu tebliği uyarınca, reeskont uygulamasında esas alınacak oran, eğer var ise senette belirtilen faiz oranı, bu oran senette belirtilmemiş ise TC Merkez Bankası tarafından açıklanan avans işlemlerine ilişkin faiz oranı olacaktır. Bu oran TC Merkez Bankası tebliğine göre %11,75 dir. Öte yandan, döviz üzerinden bir bedelle düzenlenmiş senetlerde reeskont hesaplaması dövizli bedel üzerinden yapılmalı, reeskont tutarı hesaplandıktan sonra Maliye Bakanlığı nca belirlenen değerleme kuru üzerinden reeskont tutarının TL ye çevrilme işlemi yapılmalıdır. Senet üzerinde herhangi bir faiz oranı yer almaması halinde değerleme gününde geçerli olan Londra Bankalar Arası Faiz Oranı (LİBOR) esas alınacaktır. Örnek;(X) Anonim şirketi tarihinde 10 nolu fatura ile (Y) Anonim şirketine 6.458,58TL' sı Katma Değer Vergisi olmak üzere ,42 TL tutarında mal satmış ve karşılığında toplam TL tutarında ve vadeli bir adet çek almıştır. (X) Anonim şirketinin mal satışına ilişkin yevmiye kaydı şöyle olacaktır: ALINAN ÇEKLER HESABI Cüzdandaki çekler hesabı 600. YURT İÇİ SATIŞLAR HESABI , Ticari mal satışları hesabı 391. HESAPLANAN KDV HESABI 6.101, Satış üzerinden hesaplanan KDV hesabı 10. nolu fatura ile mal satışı kaydı /

10 10 Vadeli çekin dönem onunda alacak senetleri hesabına alınmasıyla ilgili kayıt ise aşağıdaki gibidir: ALACAK SENETLERİ HESABI Vadeli çekler hesabı 101. ALINAN ÇEKLER HESABI Cüzdandaki çekler hesabı Vadeli çekin alacak senetleri hesabına devri kaydı / tarihinde alacak senetler için resmi iskonto oranını TC Merkez Bankası tarafından açıklanan avans işlemlerine ilişkin faiz oranı olacaktır. Bu oran TC Merkez Bankası tebliğine göre 2013 yılı için %11,75 dir. İç iskonto formülüne göre vadeli çekin dönem sonu tasarruf (gerçek) değeri aşağıdaki gibi hesaplanacaktır: F= A-[A x 360/360+(m x t)] F= [40.000x360/360+(59x0,1175) F= ( /429,32) F= ,42 F= 6.458,58 Reeskont tutarı= 6.458,58 TL.olarak hesaplanacaktır. Dönem sonunda reeskontla ilgili kayıt: REESKONT FAZİ 6.458,58 GİDERLERİ HESABI Vadeli çeklerle ilgili faiz giderleri hesabı 122. ALACAK SENETLERİ 6.458,58 REESKONTU HESABI Vadeli çekler reeskontu hesabı Vadeli çeke ilişkin reeskont faiz gideri kaydı şeklinde olacaktır / Dönem sonunda yukarıda 657. reeskont faiz giderleri hesabı; DÖNEM KARI VEYA ZARARI HESABI 6.458, REESKONT FAİZ GİDERLERİ HESABI 6.458, Vadeli çeklerle ilgili faiz gideri hesabı Reeskont faiz giderinin dönem kar ve zararı hesabına devri / Ertesi yılın başında yapılacak yevmiye kaydı ise aşağıdaki gibidir ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI 6.458, Vadeli çekler reeskontu hesabı 647. REESKONT FAİZ GELİRLERİ HESABI 6.458, Vadeli çeklerle ilgili faiz geliri hesabı Alacak senetleri reeskontu hesabının reeskont faiz gelirleri hesabına devredilerek kapanması /

11 11 Yukarıda belirtilen 647. REESKONT FAİZ GELİRLERİ HESABI ise, 2014 yılının dönem sonunda REESKONT FAİZ GELİRLERİ HESABI 6.458, Vadeli çeklerle ilgili faiz geliri hesabı 690. DÖNEM KARI VEYA ZARARI HESABI 6.458,58 Reeskont faiz gelirlerinin dönem kar veya zarar hesabına atılarak kapatılması / Yukarıda yaptığımızörnek ve açıklama, alınan çeklerle ilgili kayıtları göstermektedir. Verilen Çekler de aynıalınan çekler gibi reeskonta tabi tutulacak yani alınan ve verilen çekler aynı yıl içinde ikisi birden aynı anda reeskonta tabi tutulmalıdır VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ hesabında bulunan vadeli çekler dönem sonunda; 321. BORÇ SENETLERİ hesabının altında verilen vadeli çekler alt hesabına alınarak bu hesapta görünmeleri sağlanır. Daha sonra 321. BORÇ SENETLERİ hesabının altında yer alan verilen vadeli çeklere ilişkin reeskont tutan; 121. ALACAK SENETLERİ hesabının altında bulunan vadeli çekler hesabında olduğu gibi iç iskonto formülü yardımıyla hesaplanır. Hesaplanan reeskont tutarı: 322. BORÇ SENETLERİ REESKONTU hesabına borç, 647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ hesabının altında Vadeli çeklerle ilgili faiz gelirleri hesabına alacak kaydedilir. Daha sonra 647. REESKONT FAİZ GELİRLERİ hesabımın alt hesabı olan Vadeli çeklerle ilgili faiz gelirleri, 690. DÖNEM KARI VEYA ZARARI hesabına atılarak kapatılır. Bir sonraki yılın dönem başında da 657. REESKONT FAİZ GİDERLERİ hesabının alt hesabı olan vadeli çeklerle ilgili faiz gideri hesabına borç, 322. BORÇ SENETLERİ REESKONTU hesabına alacak kaydedilir. Aynı yılın sonunda 657.REESKONT FAİZ GİDERLERİ hesabının alt hesabı olan vadeli çeklerle ilgili faiz gider hesabı; 690. DÖNEM KARI VEYA ZARARI hesabına atılarak kapatılır. Konumuzda bahsi geçen vadeli çeklerin muhasebe tekniğine uygun olarak gerçek değerlerinin saptanması amacıyla alacak senetleri gibi reeskont işlemle tabi tutulması bu çeklerin alacak senetlerinde olduğu gibi damga vergisine tabi tutulup tutulmayacağı sorusunu da akla göstermektedir. Ancak 488 sayılı Damga Vergisi kanunun 1 sayılı tablosunun ticari işlemlerde kullanılan kağıtlar başlıklı üçüncü pozisyonunun ticari ve mütedavil senetler matlaplı (başlıklı) a bendinde "kambiyo senetler ve kambiyo. senetlerine benzeyen senetler (çekler hariç)" hükmünden de anlaşıldığı vechile çekler Damga Vergisi'ne tabi değildir. Örnek: tarihinde işletmenin bilançosunda 90 gün vadeli, TL nominal değerli olarak yer alan verilen çeklere ait reeskont işlemleri aşağıdaki şekilde yapılacaktır. (T.C.M.B. nın kısa vadeli avans işlemlerinde uyguladığı faiz oranı %13,75 tir.) F = A - [ A x 360 / (360 + m x t) ] (A= Senedin nominal değeri, m= Faiz oranı, t= Vade) F= [ x 360 / ( ,1375 x 90) ] F= ,77 F= ,23 TL Yukarıdaki örnekte çekler alınan çek değil de verilen çek olsaydı, muhasebe kaydı; BORÇ SENETLERİ REESKONTU , Verilen Çekler Reeskontu 647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ , / Tekdüzen hesap planı gereği 322 hesap, izleyen dönemde hu hesap 657 Reeskont Faiz Giderleri Hesabı'na aktarılarak kapatılır REESKONT FAİZ GİDERLERİ , BORÇ SENETLERİ REESKONTU , Verilen Çekler Reeskontu./

12 12 I-BANKA, BANKER VE SİGORTA ŞİRKETLERİNDE REESKONT UYGULAMASI: V.U.K. nun 281.nci maddesinin son fıkrasında, Bankalar ve bankerler ile sigorta şirketleri alacaklarını ya Cumhuriyet Merkez Bankasının resmi iskonto haddi veya muamelelerinde uyguladıkları faiz haddi ile, değerleme günü kıymetine irca ederler. Vergi Usul Kanununun senetli alacak ve senetli borçlar için reeskont uygulamasının düzenlendiği 281 ve 285 inci maddelerinde, genelde, reeskont mükellefin ihtiyarına bırakılmış olduğu halde, banka, banker ve sigorta şirketleri için farklı bir ifade kullanılmış, bunlann senede bağlı alacak ve borçlannı Cumhuriyet Merkez Bankasının resmi iskonto hadleri veya muamelelerinde uyguladıklan faiz haddiyle değerleme gününün kıymetine irca edecekleri öngörülmüştür. Seçimlik hakkının bulunduğu anlamında bir ifadeye yer verilmemiştir. Bu nedenle, banka, banker ve sigorta şirketlerinin senede bağlı alacak ve borçlarını reeskonta tabi tutmak zorunda olduğu kabul edilmektedir. Bu işletmelerde, reeskontun bilançoların sağlıklı olmasını sağlama yönü de ağırlık taşımaktadır. 3 İ-REESKONT İLE İLGİLİ ÖZELLİKLİ KONULAR: 1- Değerleme Gününde Senet ve Çekler İçin Yapılacak Reeskont Uygulamasının 92 Gün Vade İle Sınırlı Kalıp Kalmayacağı : Bilindiği üzere; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 281 inci maddesinde; "Alacaklar mukayyet değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit alacaklar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır. Anılan Kanunun 285 inci maddesinde de; "Borçlar mukayyet değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır. 238 no.lu V.U.K. genel tebliğindede, alacak ve borç senetlerinin reeskont işlemine tabi tutulmasında, reeskont tutarı; T.C. Merkez Bankasınca kısa vadeli avans işlemleri için belirlenen faiz oranı dikkate alınmak suretiyle hesaplanacağı ve mükelleflerin hesap dönemi sonu itibariyle senede bağlı borç ve alacaklarının değerleme gününde haiz olacakları kıymetleri F = A - [A x 360 / (360 + m x t)] formulüne uygun olarak iç iskonto yöntemine göre hesaplanacağı belirtilmiştir. Reeskont hesaplanmasında, sadece 92 gün vade ile bir sınırlama vergi kanunlarımızda bulunmamakta olup, sadece 238 no.lutebliğde, T.C. Merkez Bankasının reeskont işlemleri ile ilgili uygulamasında ise vadesine en çok 92 gün kalmış olan senetler reeskonta kabul edilmekte; senedin vadesinin belirlenmesinde faizin başlangıç tarihi olarak senedin reeskonta kabul edildiği tarihten bir önceki gün esas alınmaktadır. Vadesi 92 günden daha fazla olan senetler ise reeskonta kabul edilmemektedir. açıklamasına yer verilmiştir. Tebliğde, Merkez Bankasının kendi işlemlerinde böylebir sınırlama olduğu belirtilmekte, V.U.K. na göre uygulanacak reeskont işlemlerinde böyle bir uygulamanın yapılacağı ifade edilmemektedir. Vergi Usul Kanununda vadesi 92 günden daha fazla olan senet ve çeklere reeskont uygulanamayacağına dair herhangi bir hüküm bulunmamaktadır Öte yandan, tarihinde yayımlanan 64 No.lu Vergi Usul Kanunu Sirkülerinde; 5941 sayılı Çek Kanununda yapılan düzenlemeler göz önüne alınarak uygulamada birliğin sağlanması amacıyla ileri düzenleme tarihli çeklerin değerleme gününde vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar için uygulanması öngörülen reeskont uygulamasından yararlanmasının mümkün bulunduğu açıklanmıştır. Buna göre, değerleme gününde vadesi 92 günden uzun olan senede bağlı alacak ve borçlarla ile ileri düzenleme tarihli çekler için de reeskont uygulanması mümkündür..(gelir İdaresi Başkanlığı Bursa Vergi Dairesi Başkanlığı nın 10/09/2013 Tarih ve [Vuk.Özlg ]-265 sayılı özelgesi.) 2-Şirketin Yabancı Para Cinsi İle Olan Vadesi Gelmemiş Senetli Alacak ve Borçlarını Dönem Sonunda Değerleme Günü Kıymetine İrca Edip Edemeyeceği: 3 Özbalcı a.g.e.sh.690

13 sayılı Vergi Usul Kanununun 280 nci maddesinde "Yabancı paralar borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayicinin takarrüründe muvazaa olduğu anlaşılırsa bu rayiç yerine alış bedeli esas alınır. Yabancı paranın borsada rayici yoksa, değerlemeye uygulanacak kur Maliye Bakanlığınca tespit olunur. Bu madde hükmü yabancı para ile olan senetli veya senetsiz alacaklar ve borçlar hakkında da caridir. Bunlardan vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar, bu Kanunun 281 ve 285 inci maddeleri uyarınca değerleme günü kıymetine irca edilebilir. Ancak senette faiz oranının yazılı olmadığı durumlarda değerleme gününde geçerli olan Londra Bankalar Arası Faiz Oranı (LİBOR) esas alınır." hükmü yer almaktadır. Bu hükümlere göre, şirketiniz yabancı para cinsi ile olan vadesi gelmemiş senetli alacak ve borçlarını dönem sonunda değerleme günü kıymetine irca edebilir, Yapılacak olan reeskont ve/veya prekont işlemlerinde reeskont ve/veya prekont faiz oranı belirtilmemişse uygulanacak faiz oranı olarak değerleme gününde geçerli olan Londra Bankalar Arası Faiz Oranının (LİB0R) esas alınması gerekmektedir. Ayrıca, alacak senetleri için reeskont işlemi uygulanılması durumunda borç senetleri için de prekont işlemi uygulanılması mecburidir. (Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü nün Tarih ve B.07.0.Gel.0.29/2949-/45179 Sayılı Özelgesi.)