Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu

Transkript

1 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu 2003

2 Yayın Hakları; 2003 Hacettepe Üniversitesi Copyright 2003 by Hacettepe University ISBN: Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi nde Basılmıştır. 2004

3 3 İÇİNDEKİLER Önsöz 5 Giriş 6 Bölüm 1 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Yılı Çalışma Raporu 1.1 Personel Sayısı ve Hizmet Kapsamındaki Nüfus 1.2 Sağlık Hizmetleri Bölüm 2 Gençlik Danışma Birimi nce Yürütülen Hizmetler 27 Bölüm 3 Periyodik Sağlık Kontrolü Hizmetleri 35 Bölüm 4 Sağlık Merkezleri Web Sitesi 45 Bölüm 5 Sağlık Merkezlerinde 2004 Yılı İçerisinde 47 Gerçekleştirilmesi Planlanan Çalışmalar / Beklentiler EKLER EK-1 Yükseköğretim Kurumları Mediko-Sosyal 48 Sağlık Kültür ve Spor İşleri Dairesi Uygulama Yönetmeliği EK-2 Hacettepe Üniversitesi Sağlık, Kültür ve 56 Spor Dairesi Sağlık Merkezlerinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları Hakkında Yönerge EK-3 Hacettepe Üniversitesi Sağlık, Kültür ve 68 Spor Dairesi Sağlık Merkezleri Sorumlu ve Çalışanları

4 4 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu

5 5 ÖNSÖZ Hacettepe Üniversitesi, ülkenin geleceğinin teminatı olan genç beyinlerin sevgi ve bilgi ile yoğurulduğu, Türkiye nin önde gelen üniversitelerinden biri olarak, öğrencilerinin ve çalışanlarının fiziksel, ruhsal ve sosyal esenliğinin geliştirilmesinin sorumluluğunu omuzlarında hissetmektedir. Bu sorumluluğun bilinciyle öğrenci ve personelimize sunduğumuz sağlık hizmetinde de Daha ileriye, En iyiye ulaşmak dileğiyle Prof Dr. Tunçalp Özgen Rektör

6 6 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu GİRİŞ Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri; Merkez Kampusu, Beytepe Kampusu ve Ankara Devlet Konservatuvarı yerleşim birimlerinde kurulu üç merkez ve Keçiören de, Sosyal Hizmetler Yüksek Okulundaki bir sağlık ünitesinden oluşmaktadır. Sağlık Merkezleri, Sağlık, Kültür ve Spor Dairesi Başkanlığı bünyesinde faaliyet göstermekte olup, Daire Başkanlığı, Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğü ne bağlıdır. Sağlık Merkezleri faaliyetleri, tarih ve sayılı Yükseköğretim Kurumları Mediko-Sosyal Sağlık, Kültür ve Spor İşleri Dairesi Uygulama Yönetmeliği (Ek-1) doğrultusunda yürütülmektedir. Tarihçe - Yapılanma Hacettepe Üniversitesi nde öğrenci ve personelin sağlık hizmeti almasını organize etmek üzere ilk birim hastanenin içinde kurulmuştur. Bu birimden vizite kağıdı alan öğrenci ve personel, hastanenin olanaklarından yararlanmışlardır. Öğrenci kafeterya binasının 1974 yılında açılmasından sonra, başkanlığını Sağlık İdaresi Yüksekokulu müdiresi Prof. Dr. Şule Bilir in yaptığı Mediko-Sosyal Merkezi oluşturulmuştur. Aynı tarihlerde hizmete açılan Beytepe Kampusu içinde de bir Mediko-Sosyal Merkezi kurulmuştur. Bu merkezlerde her bir merkezin ayrı sorumlu hekiminin yönetiminde Hacettepe Hastanesi nden bağımsız olarak öğrencilere sağlık hizmeti sunulmaya başlanılmıştır. Yüksek Öğretim Kurumları Mediko Sosyal Sağlık, Kültür ve Spor İşleri Dairesi Uygulama Yönetmeliği nin 1984 yılında yürürlüğe girmesinden sonra Mediko- Sosyal Merkezleri, Sağlık, Kültür ve Spor İşleri Dairesi ne bağlanmışlardır. Dairenin başkanlığına üniversite genel sekreter yardımcılığı görevinde bulunan Erdoğan Duru uzun bir süre vekalet etmiştir. Erdoğan Duru nun emekliye ayrılmasından sonra bu göreve getirilen Ecz. Nejat Ertürk halen Daire Başkanlığı görevini sürdürmektedir. Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğü, 1999 yılında sağlık merkezlerinin yönetiminde daire başkanlığını desteklemek üzere tıp fakültesi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Ayşe Akın ı sağlık merkezlerinin koordinasyonunda görevlendirmiştir.

7 7 İDARİ YAPI FİZİK YAPI Merkez Kampusu Sağlık Merkezi Hacettepe Üniversitesi Rektörlük Binasının arkasında, öğrenci kafeteryası binası içinde yer almaktadır. Merkez 950 m 2 kullanım alanına sahiptir. Bu alan çeşitli büyüklükte 25 oda ve dört tuvaletten oluşmaktadır. On oda hekimler tarafından kullanılmaktadır. Diş hekimliği birimi üç odadan oluşmaktadır. İki oda sekreterlik birimi tarafından kullanılmaktadır. Hemşirelik, laboratuvar, röntgen birimlerinin birer odası mevcuttur. Bir odada psikolojik danışmanlık hizmeti verilmektedir. Bir oda toplantı odası olarak ayrılmıştır. Üç oda depo olarak kullanılmaktadır. Bir oda hizmetli odası, bir oda da mutfak-çay odası olarak kullanılmaktadır.

8 8 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu Beytepe Kampusu Sağlık Merkezi Eskişehir yolu üzerinde şehir merkezine 22 km uzaklıkta bulunan Beytepe Kampüsü içerisindedir. Sağlık merkezi kampüs içerisinde rektörlük binasının yanında yer almaktadır. Sağlık merkezi binası 3212 m 2 kapalı alan üzerinde 2 katlı bir binadır. Binanın 1. katında aşağıdaki oda ve birimler mevcuttur: Doktor odaları (22 adet) Acil müdahale odası Röntgen odası EKG odası Laboratuvar bölümü Diş hekimliği ünitesi Psikolog odası Fizyoterapist odası Uygulama eczanesi Sekreterlik, resmi yazılar, vezne Şoför odası Hizmetli odası Binanın ikinci katında, Periyodik Sağlık Kontrol (Check-Up) Ünitesi ve Gençlik Danışma Birimi hizmet vermektedir. Ankara Devlet Konservatuvarı Sağlık Merkezi Beşevler semtinde yer alan Ankara Devlet Konservatuvarı binası içinde hizmet vermektedir. Merkeze ait 6 oda bulunmakta, bunlar muayene odası, pansuman/ enjeksiyon odası, psikolog odası ve dinlenme odası olarak kullanılmaktadır. Her bir oda 15 m 2 alana sahiptir. Koridor ve tuvaletlerle birlikte toplam alan yaklaşık 150 m 2 dir.

9 9 Sağlık Merkezlerinin Görevleri Türkiye de Üniversitelerin Sağlık Merkezlerince verilecek sağlık hizmetleri, Yükseköğretim Kurumları Mediko-Sosyal Sağlık, Kültür ve Spor İşleri Dairesi Uygulama Yönetmeliği nin 11 nci maddesinde belirtilmiştir. Buna göre sağlık merkezleri: a) Üniversitenin bütün öğrencileri ile çalışanları, emeklileri ve çalışanların bakmakla yükümlü oldukları bireyleri için sağlık fişi düzenlemek; b) Üniversitedeki bütün öğrencileri imkanlar ölçüsünde her yıl bir defa zorunlu olarak sağlık kontrolünden geçirmek ve tespit edilen bulguları sağlık fişine işlemek; c) Öğrencilere gerektiği zaman koruyucu aşılar uygulamak; d) Öğrencilerle, üniversitede görevli diğer personel için; sağlıklarını korumak, bu konuda bilgilerini arttırmak ve eğitmek amacıyla konferanslar düzenlemek, ilgili filmleri göstermek ve gerekirse broşürler dağıtmak; e) Öğrencilerle diğer personelin muayeneleri ile ayakta tedavilerini yapmak; f) Yatırılarak inceleme ve tedavisi gereken hastaların, ilgili sağlık kuruluşuna gönderme işlemleri ile her türlü laboratuvar tahlilleri ve radyolojik incelemelerini yapmak veya yaptırmak; g) Öğrencilerin, bütçe imkanları ölçüsünde görevli hekimlerce saptanacak ilaç, gözlük, ortopedik cihaz vb. ihtiyaçları sağlamak; h) Duygusal sorunları olan öğrencilere, istek ve ihtiyaçlarına göre bireysel veya grupla psikolojik danışmanlık yapmak, bireyin önemli kararlar almasına, kendisini daha iyi tanımasına, çevresindeki insanlarla daha etkili ilişkiler kurmasına yardımcı olmak; i) Tedavi masrafları T. C. Emekli Sandığı ve Sosyal sigortalar Kurumu tarafından karşılanan öğrencilerin bu giderleri ile gözlük ve ortopedik araç masraflarının söz konusu kurumlar tarafından daireye ödenmesini sağlamak ile yükümlüdürler.

10 10 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu Sağlık Merkezlerinde Verilmesi Gereken Hizmetler 1. Kişiye Yönelik Koruyucu Hizmetler Bulaşıcı hastalıklara karşı bağışıklama Üreme sağlığı / cinsel sağlık ve gençler için önemli olan diğer sağlık riskleri / sorunları ile ilgili danışmanlık ve erken tanı Sağlık eğitimi Sağlık taramaları 2. Birinci Basamak Tedavi Hizmetleri Medikal tanı ve tedavi hizmetleri Diş hekimliği hizmetleri Hemşirelik hizmetleri Acil Hizmetler 3. Psikolojik Danışmanlık Hizmetleri 4. Çevreye Yönelik Koruyucu Hizmetler Kafeterya ve yurtların denetimi İşyeri ortamı risk değerlendirmesi Su sanitasyonu Atıkların kontrolü Sağlık merkezlerinde; uzman ve pratisyen hekimler, diş hekimleri, psikologlar, hemşireler, fizyoterapist, lab. teknisyenleri, röntgen teknisyenleri ve diğer idari destek personelleri olmak üzere çeşitli disiplinlere ait personel yukarıda sözü edilen hizmetleri her bir sağlık merkezinin sorumlu hekimi nin yönetiminde yürütmektedir.

11 Bölüm 1 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezlerinin 2003 Yılı Çalışma Raporu 11 Bölüm 1 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezlerinin 2003 Yılı Çalışma Raporu 1. Personel Sayısı ve Hizmet Kapsamındaki Nüfus Sağlık Merkezlerinde hizmet sunan personelin 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle dağılımı Tablo 1.1 de sunulmuştur. Tablo 1.1 Sağlık Merkezleri Personel Sayıları* (Aralık 2003) Personel Merkez Kampus Beytepe Kampusu Konservatuvar Toplam Hekim Diş Hekimi Eczacı** 2 2 Psikolog Hemşire Fizyoterapist 1 1 Biyolog 1 1 Lab.teknisyeni Rönt.Teknisyeni Diş teknisyeni EKG teknisyeni 1 1 Bilgisayar İşletmeni 1 1 Sekreter Hizmetli Veznedar 1 1 Eczacı Kalfası 1 1 Toplam * Kadrosu Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri kadrosunda olan dört hekim H.Ü. Hastanelerinde ve H.Ü. FTRYO nda görevli olarak çalışmaktadır. Bu tabloda yer verilmemiştir. ** Eczacılık Fakültesi kadrosunda yer almaktadırlar.

12 12 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu Yıl ortasına kadar Merkez ve Beytepe Kampuslarında birer Dermatoloji uzmanı hizmet vermiştir. Dermatoloji uzmanlarından biri ücretsiz izine ayrılmış bulunmakta olup, diğer uzman Sağlık Merkezindeki görevinden ayrılmıştır. Tablo 1.1 de kadrosu bulunan, ancak kendisi izinde olan tek dermatoloji uzmanına yer verilmiştir. Beytepe Kampusunda mesai saatleri dışında ve tatil günleri kesintisiz acil sağlık hizmeti sunan birimde gece çalışan iki sözleşmeli hemşire de Beytepe Sağlık Merkezine ait hemşire sayılarına dahil edilmiştir. Merkez Kampus hekimlerinden biri haftanın belirli günlerinde Keçiören Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu nda sağlık hizmeti sunmaktadır. Bu hekim Merkez Kampusunda da çalıştığından bu birimde belirtilmiş, Tablo 1.1 de Sağlık Hizmetleri Yüksek Okulu için ayrı bir sütun oluşturulmamıştır. Tablo 1.2 de Sağlık Merkezlerinde çalışan hekimlerin uzmanlık dallarına göre dağılımı verilmiştir. Merkezlerde hizmet sunan 23 hekimin 12 si uzman, 11 i pratisyen hekimdir. Ruh Sağlığı ve Hastalıkları uzmanları dışında bütün hekimler branş ayrımı yapmadan bütün hastalara bakmaktadır. TABLO 1.2 Sağlık Merkezlerinde çalışan Hekimlerin Uzmanlık Dallarına göre Sayısı (2003) Uzmanlık Dalı Sayı Aile Hekimliği Uzmanı 3 Halk Sağlığı Uzmanı 3 Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı 2 İç Hastalıkları Uzmanı 2 Dermatoloji Uzmanı 1 Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı 1 Pratisyen Hekim 11 Toplam Hekim Sayısı 23 Üniversitemiz sağlık merkezlerinin hizmet kapsamındaki nüfus, öğrenci, personel ve personelin bakmakla yükümlü olduğu ailelerinden oluşmaktadır. Bu nüfus 2003 yılı Aralık ayı tespitinde 45,698 kişidir. Yıl içerisinde hizmet kapsamındaki nüfus sayısında ufak oynamalar olmasına rağmen, bu çalışmada sabit kaldığı varsayılmıştır. Hizmet kapsamındaki nüfusun dağılımı Tablo 1.3 ve Şekil 1.1 de verilmiştir.

13 Bölüm 1 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezlerinin 2003 Yılı Çalışma Raporu 13 TABLO 1.3 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezlerinin Hizmet Kapsamlarındaki Nüfusun Dağılımı (2003) Öğrenci Personel Personel Ailesi Toplam Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Merkez Beytepe Konservatuvar SHYO (Keçiören) Toplam Şekil 1.1 Sağlık Merkezlerinin Hizmet Kapsamlarındaki Nüfusu (2003) II. Sağlık Hizmetleri Merkez Kampusu Sağlık Merkezi nde 2003 yılında hekime toplam kez başvurulmuştur. Başvuruların %29 u öğrencilere aittir. Başvuruların %38.5 i personel, %32.5 i personel ailesi tarafından yapılmıştır. Öğrenci başvurularının %4.2 si üniversite hastanesine sevk edilmiştir. Personel ve personel ailesi için sevk oranları sırasıyla %36.1 ve %53.5 dir (Tablo 1.4) yılında Maliye Bakanlığının Genel Bütçe Uygulama Talimatı gereği, personelin Hacettepe Hastanesi ne doğrudan başvurması engellendiğinden, birinci basamak statüsünde olan Sağlık Merkezlerinden hastaneye sevk talebi artmıştır. Hastalıkların %80-90 ının birin-

14 14 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu ci basamakta tedavi edilebilir olduğu kabul edilmesine rağmen, hem personelin eski alışkanlıklarından kolay vazgeçememesi, hem de Sağlık Merkezinde yürütülen bakım-onarım çalışmaları nedeniyle personel ve personel ailelerine ait sevk yüzdeleri beklenenin üzerinde gerçekleşmiştir. Tablo 1.4 Merkez Kampusu Sağlık Merkezi Hekime Başvuru Sayıları ve Sevk Yüzdeleri (2003) Hekime Başvuru Sevk Yüzdesi Sayı % (%) Öğrenci Personel Personel Ailesi Toplam Beytepe Kampusu Sağlık Merkezi nde 2003 yılı için toplam hekime başvuru sayısı dir. Bu başvuruların %47.1 i öğrencilere, %52.9 u personel ve ailelerine aittir. Öğrencilere ait başvuruların %3.8 i Hacettepe Hastanesine sevk edilmektedir. Personel ve ailelerine ait sevklerin imkansızlık nedeniyle bir dönem kaydı tutulamadığından sevk yüzdeleri verilmemiştir (Tablo 1.5). Tablo 1.5 Beytepe Kampusu Sağlık Merkezi Hekime Başvuru Sayıları ve Sevk Yüzdeleri (2003) Hekime Başvuru Sevk Yüzdesi Sayı % (%) Öğrenci Personel ve Ailesi Eksik veri Toplam Eksik veri Konsevatuvar Sağlık Merkezi hekimine 2003 yılında 2186 başvuru olmuştur. Bu başvuruların %15.9 u öğrencilere, %84.1 i personel ve ailelerine aittir. Personel ve ailelerinden %16.6 sı Hacettepe Hastanesi ne sevk edilmiştir. Başvuran öğrencilerin %0.3 ü ileri tetkik ve tedavi amacıyla hastaneye sevk edilmiştir (Tablo 1.6).

15 Bölüm 1 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezlerinin 2003 Yılı Çalışma Raporu 15 Tablo 1.6 Konservatuvar Sağlık Merkezi Hekime Başvuru Sayıları ve Sevk Yüzdeleri (2003) Hekime Başvuru Sevk Yüzdesi Sayı % (%) Öğrenci Personel ve Ailesi Toplam SHYO (Keçiören) Sağlık birimi hekimine 2003 yılında 783 başvuru olmuştur. Bu başvuruların 13.5 i öğrencilere, % 86.5 i personel ve ailelerine aittir. Başvuruların %7 si ileri tetkik ve tedavi amacıyla bir üst basamak sağlık kuruluşuna sevk edilmiştir (Tablo 1.7). Tablo 1.7 SHYO (Keçiören) Sağlık Merkezi Hekime Başvuru Sayıları ve Sevk Yüzdeleri (2003) Hekime Başvuru Sevk Yüzdesi Sayı % (%) Öğrenci Personel ve Ailesi Toplam Şekil 1.2 de Sağlık Merkezleri hekimlerine yapılan başvuruların dağılımı görülmektedir. Şekil 1.2 Sağlık Merkezlerine Ait Bir Yıllık Hekime Başvuru Sayıları (2003)

16 16 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu Tablo 1.8 de yıllık hekime başvuruların o yıl için hizmet kapsamındaki nüfusa bölünmesi ile elde edilen yıllık kişi başına ortalama hekime başvuru sayıları sunulmuştur. Öğrenci başına ortalama hekime başvuru sayısı, Merkez Kampusu, Beytepe Kampusu, Konservatuvar ve SHYO (Keçiören) için sırasıyla 1.2, 1.3, 1.2 ve 0.2 dir. Personel ve ailesi başına hekime başvuru sayısı, Merkez Kampus Sağlık Merkezinde 1.8, Beytepe Kampusu, Konservatuvar Sağlık Merkezlerinde ve SHYO (Keçiören) da ise sırasıyla 3.8, 6.8 ve 5.2 olarak hesaplanmıştır. Konservatuvar personeli en fazla sağlık hizmeti kullanan grup olarak görülmektedir. Tablo 1.8 Sağlık Merkezlerine Ait Yıllık Ortalama Kişi Başına Hekime Başvuru Sayıları (2003) Yıllık Ortalama Kişi Başı Hekime Başvuru Sayısı Merkez Beytepe Konservatuvar SHYO (Keçiören) Öğrenci Personel ve Ailesi Toplam Merkez Kampusu Sağlık Merkezi diş hekimlerine 2003 yılında 5889 başvuru olmuştur. Bu başvuruların %37.8 i öğrencilere, %62.2 si personel ve ailelerine aittir. Öğrencilerin %3.4 ü ve personelin %86.2 si Diş Hekimliği Fakültesi ne sevk edilmiştir (Tablo 1.9). Tablo 1.9 Merkez Kampus Sağlık Merkezi Diş Hekimine Başvuru Sayıları ve Sevk Yüzdeleri (2003) Diş Hekimine Başvuru Sevk Yüzdesi Sayı % (%) Öğrenci Personel ve Ailesi Toplam Beytepe Sağlık Merkezi diş hekimlerine 2003 yılı boyunca 3968 öğrenci ve 3280 personel ve ailesine ait başvuru olmuştur. Sevk oranları sırasıyla %12.3 ve %29.9 dur (Tablo 1.10).

17 Bölüm 1 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezlerinin 2003 Yılı Çalışma Raporu 17 Tablo 1.10 Beytepe Sağlık Merkezi Diş Hekimine Başvuru Sayıları ve Sevk Yüzdeleri (2003) Diş Hekimine Başvuru Sevk Yüzdesi Sayı % (%) Öğrenci Personel ve Ailesi Toplam Tablo 1.11 de diş hekimine başvuru sayılarının hizmet kapsamındaki nüfusa bölünmesi ile elde edilen yıllık kişi başı ortalama diş hekimine başvuru sayıları verilmektedir. Merkez Kampusunda yıllık kişi başına ortalama diş hekimine başvuru sayısı öğrenciler için 0.25, personel ve aileleri için 0.27 dir. Beytepe Kampusu için aynı sayılar sırasıyla 0.22 ve 0.61 dir. Tablo 1.11 Sağlık Merkezlerine Ait Yıllık Kişi Başına Ortalama Diş Hekimine Başvuru Sayıları (2003) Yıllık Ortalama Kişi Başına Diş Hekimine Başvuru Sayısı Merkez* Beytepe Öğrenci Personel ve Ailesi Toplam * Konservatuvar ve SHYO (Keçiören) öğrenci, personel ve personel aileleri paydaya dahil edilmiştir. Merkez ve Beytepe Kampusları Sağlık Merkezleri laboratuvarlarında hemogram tam idrar tetkikleri ve gaita mikroskobisi yapılmaktadır. Merkez kampusu Sağlık Merkezinde ortalama her 100 başvurunun 21 ine tetkik istenirken, Beytepe Sağlık Merkezinde her 100 başvurunun 52 sine tetkik istenmektedir. Diğer bir ifade ile Merkez Kampusu Sağlık Merkezinde her 5 başvurudan birine, Beytepe Sağlık merkezinde ise her iki başvuradan birine laboratuvar tetkiki yapılmaktadır. Merkez Kampusu Sağlık Merkezi laboratuvarında 2003 yılında tetkik, Beytepe deki laboratuvarda , tetkik yapılmıştır (Tablo 1.12).

18 18 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu Tablo 1.12 Sağlık Merkezleri Laboratuvarlarında Yapılan Tetkik Sayıları ve Hekim Başvurusu Başına Düşen Ortalama Tetkik Sayısı* (2003) Öğrenci Merkez Kampusu Personel ve Ailesi Beytepe Kampusu Toplam Öğrenci Personel ve Ailesi Toplam Laboratuvar Tetkik Sayısı Toplam Hekime Başvuru Sayısı Başvuru Başına Tetkik Sayısı Sağlık merkezlerinde verilen hemşirelik hizmetlerinin (enjeksiyon, pansuman, dikiş alma gibi) sayısı ve hekime başvuru başına düşen oranlar Tablo 1.13 te gösterilmiştir. Hekim başvurusu başına hemşirelik hizmeti en fazla Beytepe Kampusu Sağlık Merkezinde verilmektedir. Tablo 1.13 Sağlık Merkezlerinde Verilen Hemşirelik Hizmetlerinin Dağılımı (2003) Hemşirelik Hizmetleri Toplam Hekime Başvuru Sayısı Başvuru Başına Düşen Hemşirelik Hizmeti Merkez Beytepe Konservatuvar Toplam Hacettepe Sağlık Merkezlerinde verilen psikolojik danışmanlık hizmetleri incelendiğinde, Merkez Kampus ve Konservatuvarda birer psikolog tarafından sırasıyla 258 ve 189 danışmanlık verilmiştir. Merkez Kampusundaki psikologun yıl ortasında emekliye ayrılması nedeniyle Eylül ayından itibaren psikolojik danışma hizmeti bir süre için verilememiştir. Beytepe de iki psikolog tarafından verilen toplam danışmanlık sayısı 1296 dır. Sağlık merkezlerinin hizmet kapsamındaki

19 Bölüm 1 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezlerinin 2003 Yılı Çalışma Raporu 19 nüfus dikkate alındığında Konservatuvar da kişi başına yıllık ortalama 0.33 danışmanlık düşerken, Merkez Kampus ve Beytepe Kampusu nda bu sayı sırasıyla 0.01 ve 0.06 düzeyinde kalmaktadır (Tablo 1.14). Tablo 1.14 Sağlık Merkezlerinde Verilen Psikolojik Danışmanlık Hizmetlerinin Dağılımı (2003) Psikolojik Danışmanlık Hizmetleri Hizmet Kapsamındaki Nüfus Yıllık Ortalama Kişi Başına Düşen Psikolojik Danışmanlık Hizmeti Merkez Beytepe Konservatuvar Toplam Beytepe Kampusu Sağlık Merkezi nde hem diş hem de tıbbî röntgen, Merkez Kampus Sağlık Merkezi nde ise sadece diş röntgeni çekilmektedir. Her 100 diş hekimliği başvurusu için Merkez de 30, Beytepe de ise 6 film kullanılmıştır (Tablo 1.15). Tablo 1.15 Merkezlerde Çekilen Röntgen Filmleri Sayısı (2003) Merkez Beytepe Film sayısı Başvuru başına film Film sayısı Başvuru başına film Tıbbi röntgen Diş röntgeni Ayrıca Beytepe Sağlık Merkezi nde 2003 yılında toplam 716 hastaya fizyoterapi hizmeti verilmiştir. Hizmet alan grubun %29.5 ini öğrenciler, %58.7 sini personel ve aileleri oluşturmaktadır (Tablo 1.16).

20 20 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu Tablo 1.16 Beytepe Sağlık Merkezinde Verilen Fizyoterapi Hizmetinin Dağılımı (2003) Sayı % Öğrenci Personel Personel Ailesi Toplam Sağlık Merkezlerine 2003 yılında yapılan başvurular, bir önceki öğretim yılı ile karşılaştırıldığında tıbbî başvurularda, Merkez Kampusunda personel ve ailelerine ait başvuruların 2.5 kat arttığı görülmektedir (Tablo 1.17). Daha önce idari bölümden alınan muayene istek belgesi ile doğrudan hastaneye başvurmak mümkün iken, 2003 yılında Maliye Bakanlığı Bütçe Uygulama Talimatı ile getirilen birinci basamak sağlık kuruluşundan sevk edilmesi gerekliliği bu artışın nedenidir. Son dört yıllık hekime başvurular incelendiğinde, öğrenci başvurularında istikrarlı bir artış görülürken (Şekil 1.3), personel ve ailelerine ait başvurularda öğretim yılından sonra ani bir düşüş görülmektedir (Şekil 1.4). Bu düşüş hastayı görmeden talep edilen ilaç yazdırma uygulamalarının hekimlerin kararlı tutumları sonucu değiştirilmesinden kaynaklanmakta idi. Merkez kampusunda 2003 yılı için personel başvurularında görülen ani yükseliş ise yuklarıda sözü edilen Bütçe Uygulama Talimatının yürürlüğe girmesinden kaynaklanmaktadır. Merkez Tablo 1.17 Sağlık Merkezlerine 2003 Yılında Yapılan Tıbbi Başvuruların Bir Önceki Döneme Göre Farkı Beytepe Konservatuvar Öğretim Yılı 2003 Yılı Fark (%) Öğrenci Personel ve Ailesi Öğrenci Personel ve Ailesi Öğrenci Personel ve Ailesi Toplam

21 Bölüm 1 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezlerinin 2003 Yılı Çalışma Raporu 21 Şekil 1.3 Yıllara Göre Sağlık Merkezlerine Yapılan Öğrencilere Ait Tıbbi Başvurular Şekil 1.4 Yıllara Göre Sağlık Merkezlerine Yapılan Personel ve Personel Ailelerine Ait Tıbbi Başvurular Personel ve ailelerine ait diş hekimine başvurularda, Merkez Kampus Sağlık Merkezinde bir önceki öğretim yılına göre 2003 yılında 4.3 katlık bir artış olmuştur (Tablo 1.18, Şekil 1.5). Bu artış da Maliye Bakanlığı Bütçe Uygulama Talimatına bağlıdır. Daha önceki yıllarda sağlık merkezlerine uğramadan doğrudan Diş Hekimliği Fakültesi ne başvurulurken, artık birinci basamaktan sevk zorunlu

22 22 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu tutulmaktadır. Beytepe Sağlık Merkezinde belirgin bir artış olmaması, buradaki personelin ulaşım zorluğu nedeniyle diş ile ilgili sorunlarını sağlık merkezinde çözmeyi tercih etmesine bağlanabilir. Şekil 1.6, Merkez Kampusunda artan personel yükünün, öğrenci başvurularını olumsuz etkilediğini göstermektedir. Öğrenci başvuruları önceki yıla göre %36 lık bir azalma göstermektedir (Tablo 1.18). Arzu edilmeyen bu durumun nedenlerinin belirlenerek çözümlenmesi gerekmektedir. Tablo 1.18 Sağlık Merkezlerine 2003 Yılında Yapılan Diş Hekimliği Başvurularının Bir Önceki Döneme Göre Farkı Öğretim Yılı 2003 Yılı Fark (%) Merkez Öğrenci Personel ve ailesi Beytepe Öğrenci Personel ve ailesi Toplam Şekil 1.5 Sağlık Merkezlerinde Yıllara Göre Personel ve Ailelerine Ait Diş Hekimine Başvurular

23 Bölüm 1 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezlerinin 2003 Yılı Çalışma Raporu 23 Şekil 1.6 Sağlık Merkezlerinde Yıllara Göre Öğrencilere Ait Diş Hekimine Başvurular Tablo 1.19 da Sağlık Merkezlerinde yapılan laboratuvar çalışmalarının sayısı bir önceki öğretim yılı ile karşılaştırılmıştır. Genel olarak %2.2 lik bir artış olmakla birlikte; öğrencilere yapılan tetkik sayısı Merkez Kampusu Sağlık Merkezi nde 2003 yılında bir önceki yıla göre %20.6, Beytepe Kampusu Sağlık Merkezi nde %84.1 oranında artmıştır. Personel ve aileleri için yapılan tetkik sayıların da ise, Merkez Kampusta %55.9 luk bir azalma söz konusudur. Tablo 1.19 Sağlık Merkezlerinde 2003 Yılında Yapılan Tetkik Sayılarının Bir Önceki Döneme Göre Farkı Öğretim Yılı 2003 Yılı Fark (%) Merkez Öğrenci Personel ve ailesi Beytepe Öğrenci Personel ve ailesi Toplam Sağlık merkezlerinde öğretim yılı ve 2003 yılında verilen hemşirelik hizmetleri incelendiğinde (Tablo 1.20), Merkez Kampus Sağlık Merkezi nde öğrencilere ve personel ve ailelerine verilen hizmette yaklaşık %50 lik bir azalma olduğu görülmektedir. Buna karşılık Beytepe Sağlık Merkezi için yaklaşık %20 bir artış söz konusudur.

24 24 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu Tablo 1.20 Sağlık Merkezlerinde 2003 Yılında Verilen Hemşirelik Hizmetlerinin Bir Önceki Döneme Göre Farkı Öğretim Yılı 2003 Yılı Fark (%) Merkez Öğrenci Personel ve ailesi Beytepe Öğrenci Personel ve ailesi Toplam H.Ü. Sağlık, Kültür ve Spor Dairesi Başkanlığının 1 Ocak 2003 ile 31 Aralık 2003 tarihleri arasında toplam 1,146,791,594,000 TL lık sağlık harcaması olmuştur (Tablo 1.21). Sağlık merkezlerine 2003 yılında toplam 28,241 öğrenci başvurusu olduğu dikkate alındığında, öğrenci başvurusu başına hastaneye ödenen ileri tetkik ve eczanelere ödenen ilaç bedeli olarak yaklaşık 35,724,415 TL düşmektedir (Tablo 1.22). Daire başkanlığınca yapılan bütün harcamalar dikkate alındığında öğrenci başvurusu başına yaklaşık 40 milyon TL harcama yapılmıştır. Tablo 1.21 Daire Başkanlığınca Sağlık Merkezlerine Yapılan Harcamalar (1 Ocak 31 Aralık 2003) Yapılan Harcamalar TL Öğrenci tedavi ve tetkik giderleri 343,612,194,000 Ezcacılık Fakültesi ne ödenen ilaç 571,556,000,000 Dış eczanelere ödenen ilaç 93,725,000,000 Diş Hekimliği Fakültesi ne Ödenen 22,783,000,000 Medikal malzeme ve optik 14,962,000,000 Diş Hekimliği sarf malzemesi 6,733,800,000 Sağlık sarf malzemesi 26,081,150,000 Diğer sarf malzemeleri (röntgen filmi, Periyodik Sağlık Kontrolü Ünitesi malzemesi vb.) 33,732,600,000 Sağlık demirbaş malzemeleri 33,605,850,000 Toplam 1,146,791,594,000

25 Bölüm 1 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezlerinin 2003 Yılı Çalışma Raporu 25 Tablo 1.22 Hekime Yapılan Öğrenci Başvurusu Başına Düşen Tedavi, Tetkik ve İlaç Harcaması Başvuru Sayısı Harcama (TL) Başvuru Başına Harcama (TL) 28,241 1,008,893,194,000* 35,724,415 28,241 1,146,791,594,000** 40,607,330 * 2003 yılında Daire Başkanlığınca yapılan ilk üç kalem harcama esas alınmıştır. ** Tüm harcamalar göz önüne alınmıştır.

26

27 Bölüm 2 Hacettepe Üniversitesi Beytepe ve Merkez Kampüs Gençlik Danışma Birimleri nin Çalışmaları 27 Bölüm 2 Hacettepe Üniversitesi Beytepe ve Merkez Kampus Gençlik Danışma Birimleri nin Çalışmaları 2001 yılında Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı ve Dünya Sağlık Örgütü işbirliğinde, Hacettepe Üniversitesi Beytepe Kampüsü ve Dicle Üniversitesi birinci sınıf öğrencilerinde Gençlerin Cinsel Sağlık / Üreme Sağlığı sorunlarını ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla bir araştırma yapılmış, Hacettepe Üniversitesi Beytepe Kampüsü nden 1789, Dicle Üniversitesi nden 1877 öğrenci ile görüşülmüştür. Tablo 2.1 de araştırmanın bazı dikkat çekici sonuçları görülmektedir: Tablo 2.1 Hacettepe ve Dicle Üniversitelerindeki Öğrencilerin Üreme/Cinsel Sağlık Konusunda Hizmet Alma Durumları ve Beklentileri (2001) ÜS/CS Bilgi aldıkları Kaynak (%) Kitap/Dergi Akran/Arkadaş Dr./Psikolog Bilgi Almayı Tercih Ettikleri Kaynak (%) Dr./Psikolog Kitap/Dergi Akran/Arkadaş Hizmet Alma Durumu (%) Hizmet Alan Danışmanlık Alan Hizmet Alınan Yer (%) Üniversite Sağlık Merkezi Özel Kuruluş Hizmet Almak İstenen Yer (%) Okullar/Üniversite Üniversite Sağlık Merkezleri Bağımsız Danışma Merkezleri Hastaneler Sağlık ocakları H Ü D Ü

28 28 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu Tablodan da görüleceği gibi iki üniversitenin sonuçları çok benzerlikler göstermektedir. Her iki grup da Üreme Sağlığı/Cinsel Sağlık (ÜS/CS) konusundaki bilgilerini çoğunlukla kitaplar, dergiler ile akran ya da arkadaşlarından aldıklarını söylemelerine karşın, hekim ya da psikologdan bilgi almak istemektedirler. Çok büyük bir çoğunluğu bu konuda hizmet almamakta, hizmet alanların da çoğu özel sağlık kuruluşlarına başvurmaktadır. Oysa çok büyük bir bölümü hizmeti okullardan/üniversitelerden ve üniversite sağlık merkezlerinden almak istemektedir. Öğrenciler, alacakları hizmetten beklentilerini de şöyle sıralamışlardır: - Başvurular/kayıtlar saklı tutulmalıdır, - Danışmanlık ve tedaviyi kapsamalıdır, - Kolay ulaşılabilmelidir, - Hem kişisel hem de toplu hizmet alınabilmelidir, - Kadına kadın/erkeğe erkek uzman hizmet vermelidir, - Kampüste bilgilendirici toplantılar ve duyurular yapılmalıdır. Bu araştırmadan edinilen sonuçların ışığında; ÜS/CS hizmetleri verecek birimlere duyulan gereksinim göz önüne alınarak, H.Ü. Rektörlüğüne bağlı bir birim olan, Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi (HÜKSAM) nin koordinasyonunda Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) ve Uluslararası Çocuk Merkezi (ICC) nin destekleriyle Hacettepe Merkez ve Beytepe Sağlık Merkezleri nde Gençlik Danışma Birimleri oluşturulmuştur. Her iki Sağlık Merkezi nde hizmeti sunacak 2 hekim, 1 psikolog (toplam 4 hekim, 2 psikolog) konuya özel olarak eğitilmiştir. Ayrıca, her iki merkezden çalışma ekibindeki birer hekime Aile Planlaması (AP) sertifikalandırma eğitimi verilmiştir. Gençlik Danışma Birimleri ; Merkez, Beytepe Kampüsleri ve Konservatuvar da öğrencilere yapılan tanıtım toplantıları ile 01 Nisan 2003 tarihinden başlayarak klinik hizmet ve danışmanlıkla ilgili çalışmalarını sürdürmektedir. Tablo 2.2 de Gençlik Danışma Birimleri ne (GDB) başvuruların sayısı ve cinsiyete göre dağılımı izlenmektedir. Bu sayılar tarihleri arasındaki dokuz aylık süreyi kapsamaktadır. Tablo 2.2 Gençlik Danışma Birimleri ne Başvuranların Sayısı ve Cinsiyete Göre Dağılımı ( ) Beytepe Merkez Toplam Kız Erkek Toplam Başvuru Sayısı

29 Bölüm 2 Hacettepe Üniversitesi Beytepe ve Merkez Kampüs Gençlik Danışma Birimleri nin Çalışmaları 29 Tablo da görüldüğü gibi üreme sağlığı ile ilgili konularda başvuran erkek öğrencilerin sayısı çok azdır. Nedenlerinin araştırılması gereken bu durum ile ilgili, muhtemelen erkeklerin üreme sağlığı/cinsel sağlık konularında daha çekingen oldukları, bu tür sorunlarını paylaşmakta güçlük çektikleri ya da bu konuda kızlara daha fazla sorumluluk düştüğünü düşünmeleri gibi nedenler akla gelmektedir. Tüm öğrencilere bölümlerine gidilerek ve sağlık merkezlerine kişilik gruplar halinde davet edilerek tanıtım çalışmaları sürdürülmektedir yılı içerisinde 6 kez çeşitli sağlık sorunlarının ele alındığı bilgilendirme toplantısı düzenlenmiştir. Bu toplantılara katılım oldukça yoğun olup, bölümlerin talepleri belirli bir programla karşılanmaktadır. Öğrencilerin başvuruları sırasında kullandıkları gebeliği önleyici yöntem kullanma durumları incelendiğinde (Tablo 2.3), etkili yöntem kullananların sayısının çokluğu olumlu bulunmakla birlikte, cinsel yaşamı olan pek çok öğrencinin yöntem kullanmaması düşündürücüdür. Böyle örnekler Gençlik Danışma Birimleri nin kurulmasının ne kadar yararlı olduğu konusunda önemli bir göstergedir. Tablo 2.3 Gençlik Danışma Birimleri ne Başvuranların Başvuru Sırasında Yöntem Kullanma Durumları ( ) Korunma Yöntemi Beytepe Merkez Toplam Gereksiz (Gebelik riski yok) Yöntem kullanmayan (Gebelik riskinde) Kondom Kombine Oral Kontraseptif aylık iğne 5-5 Geri çekme Toplam 332* * Birden fazla yöntem kullanan kişiler nedeniyle başvuru sayısından fazladır. Üreme sağlığı ile ilgili bir konuda sorunu olan öğrenciler Sağlık Merkezleri ne başvurduğunda, ya ilk başvuru yeri olan sekreterlikten (eğer yakınmalarını söylemişlerse), ya GDB de çalışanlar dışındaki hekimlerin yönlendirmesiyle ya da doğrudan GDB ne başvurmaktadırlar (Tablo 2.4). Tekrarlayan başvurular ve öğrencilerin birbirinden bilgi almaları sonucunda, doğrudan başvuruların sayısı giderek artmaktadır.

30 30 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu Tablo 2.4 Gençlik Danışma Birimleri ne Başvuranların Başvuru Şekillerine Göre Dağılımı ( ) Başvuru Şekli Beytepe Merkez Toplam Sağlık Merkezi ne başvuru Rutin Muayene Birimi nden yönlendirilme GDB ye doğrudan (şikayet nedeniyle) GDB ye doğrudan (bilgi/koruyucu yöntem almak için) Toplam 320* * Birden fazla başvuru şekli olanlar nedeniyle toplam başvuru sayısından fazladır. Tablo 2.5 de GDB lere başvuran olguların dağılımı izlenmektedir. Görüldüğü gibi, her iki merkezde de en sık başvuru genital yol enfeksiyonları (vaginit ve servisit) nedeniyledir. Bu enfeksiyonlar içinde en önemlisi cinsel yolla bulaşanlardır. Bu olgular, sayıları az görünmekle birlikte, tedavi edilmediklerinde ilerlemiş enfeksiyonlar ve diğer ciddi sonuçları olduğundan, saptanmış olmaları çok önemlidir. Genital siğiller (kondüloma aküminata, molluscum kontagiosum saptanmıştır) de az görülmesine karşılık prekanseröz (kansere dönüşebilen nitelikte) oldukları için, saptanmaları çok önemlidir. Tablo 2.5 Gençlik Danışma Birimleri ne Başvuran Olguların Dağılımı ( ) Olgular Beytepe Merkez Toplam Vaginit Servisit Genital siğil 2-2 PID şüphesi Adet düzensizliği Adet gecikmesi (gebelik şüphesi) İstenmeyen gebelik Abortus (düşük) 3-3 Acil kontrasepsiyon Hymen muayenesi Hirsutismus (aşırı kıllanma) Polikistik over 3-3 Meme yakınmaları Adet sancısı Erkekte ürogenital semptomlar Psikoterapi (Üreme sağ./cinsel sağ.nedenli) Üriner enfeksiyon Diğer Toplam* * Bir kişide birden fazla yakınma olabildiğinden ve yalnızca danışmanlık veya kontraseptif almak için gelenler tabloda yer almadığından, toplamlar başvuru sayısı ile uyumlu değildir.

31 Bölüm 2 Hacettepe Üniversitesi Beytepe ve Merkez Kampüs Gençlik Danışma Birimleri nin Çalışmaları 31 En istenmedik durumların başında istenmeyen gebelikler gelmektedir. Beytepe Sağlık Merkezi ne gebelik şüphesi ile başvuran 22 kişiden 6 sında, Merkez Kampusu Sağlık Merkezi ne gebelik şüphesi ile başvuran 10 kişiden 6 sında gebelik saptanmış olup, sonlandırılması konusunda yardımcı olacak merkezlere sevkleri sağlanmıştır. Bu olgular da GDB nin gerekliliği konusunda çarpıcı örneklerdir. Tablo 2.6 da Gençlik Danışma Birimlerine olan başvuruların sonuçları görülmektedir. Sevk edilen hastaların çoğundan geri bildirim alınamamaktadır. Geri bildirim alınması, daha sonraki çalışmalar için yönlendirici olacağından önemlidir. Bu nedenle bu sorunun çözülmesi için çaba gösterilmektedir. Tablo 2.6 Gençlik Danışma Birimleri ne Başvuruların Sonuçları ( ) Sonuçlar Beytepe Merkez Toplam Danışmanlık verilen kişi Reçete verilen kişi Sevk edilen kişi Korunma yöntemi verilen kişi Broşür verilen kişi Toplam* * Başvurular birden fazla şekilde sonuçlanabildiği için toplamlar başvurulardan fazladır. GDB nin en önemli işlevlerinden biri, gebelikten koruyucu yöntemleri (oral kontraseptif, kondom, rahim içi araç) ücretsiz olarak dağıtmak ya da uygulamaktır. Tablo 2.7 de gebeliği önleyici yöntem verilen kişi sayısı görülmektedir. Tablo 2.7 Gençlik Danışma Birimleri nde Gebelikten Koruyucu Yöntem Verilen Kişilerin Dağılımı ( ) Yöntem Beytepe Merkez Toplam Kondom Oral kontraseptif Toplam

32 32 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu Gençlik Danışma Birimlerinde verilen danışmanlık hizmetlerinin ve dağıtılan broşürlerin kapsadığı konular Tablo 2.8 de belirtilmiştir. Tablo 2.8 Gençlik Danışma Birimleri nde Verilen Danışmanlık Hizmetlerinin ve Dağıtılan Broşürlerin İlgili Oldukları Konular Danışmanlık Konuları Broşür Konuları - Gençlik Dönemi - Hizmetin Tanıtımı - Üreme Sağlığı - Üreme Sağlığı/Cinsel Sağlık - Cinsel Sağlık - Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar - Gebelikten Korunma Yöntemleri - Gebelikten Korunma Yöntemleri - Meme Muayenesi - Doğal Korunma Yöntemleri - Sigara - Gebeliği Önleyici Haplar - Beslenme - Gebelikten Koruyucu İğneler - Psikolojik Sorunlar - Bariyer Yöntemler - Hijyen - Kendi Kendine Meme Muayenesi - Diğer: Yönteme özel danışmanlık, izlem danışmanlığı Her başvuran öğrenciye Memnuniyet Anketi verilmekte, adını yazmadan koridordaki kapalı bir kutuya atması söylenmektedir. Bu anketler incelendiğinde; her iki merkezde de öğrencilerin tamamı bu hizmetten çok memnun kaldığını, arkadaşlarına da önereceğini belirtmektedir. Aşağıda öğrencilerin bu anketlere verdikleri yanıtlardaki ifadelerinden örnekler verilmiştir: - Sorularımın yanıtını alıyorum, - Çok iyi bir ilgi, - Beni rahatlatmayı başarabildiler, - Güven verici olmaları ve yargılamamaları, - Rahat muayene olabileceğim bir yer, - Güvenli, güleryüzlü ve anlayışlı hizmet-rahatlatıcı ve hijyenik, - Bilinçlendiriyor, - Sorunlarıma gerçekten yardımcı olabileceklerini düşünüyorum, - Hizmet verenlerin çok bilgili olduğunu düşünüyorum. Bu ifadeler, başlangıçta yapılan araştırmadaki öğrencilerin beklentilerinin karşılandığını düşündürmektedir. Görüldüğü gibi tarihinde çalışmaya başlayan Gençlik Danışma Bi-

33 Bölüm 2 Hacettepe Üniversitesi Beytepe ve Merkez Kampüs Gençlik Danışma Birimleri nin Çalışmaları 33 rimleri nde öğrencilere Üreme Sağlığı/Cinsel Sağlık konularında danışmanlık ve klinik hizmetler verilmekte, ücretsiz olarak gebelikten korunma yöntemleri dağıtılmaktadır. Gerekli olduğu durumlarda öğrenciler ilgili sağlık kuruluşlarına yönlendirilmektedir. Gençlik Danışma Birimleri ni tanıtıcı posterler kampusların muhtelif yerlerine asılarak, bütün öğrencilerin birimlerden haberdar olması sağlanmıştır yılında yapılan araştırma sonuçları ve Gençlik Danışma Birimleri ne başvuran öğrencilerin geri bildirimleri göz önüne alındığında, yapılan çalışmaların zamanlamasının uygun ve gerekli olduğu düşünülmektedir.

34

35 Bölüm 3 Hacettepe Üniversitesi Beytepe Sağlık Merkezi Periyodik Sağlık Kontrolü (Check-up) Ünitesi (PSKÜ) 35 Bölüm 3 Hacettepe Üniversitesi Beytepe Sağlık Merkezi Periyodik Sağlık Kontrolü (Check-up) Ünitesi (PSKÜ) H.Ü. Sağlık Merkezlerinin temel amacı öğrenci, personel ve yakınlarına temel sağlık hizmetleri sunarak onların sağlıklarını korumak, erken tanı ve erken tedavi ile sağlıklarını iyileştirmektir. Bu amaç doğrultusunda tarihinde itibaren H.Ü. Rektörlüğü nün yönlendirmeleriyle H.Ü. Beytepe Sağlık Merkezinde Periyodik Sağlık Kontrolü (Check-up) Ünitesi (PSKÜ) hizmet vermeye başlamıştır. Görevli Personel Bir hekim (3 hekim dönüşümlü olarak çalışmaktadır) Bir hemşire İki sekreter Bir hizmetli Çalışma Yöntemi Sabah 09:00 12:00 arasında 4 erkek veya 3 kadın (dosya çıkarılması, anamnez ve fizik muayene) Öğleden sonra 13:30 14:15 arasında 1 kişi (dosya çıkarılması, anamnez ve fizik muayene) Öğleden sonra 14:30 17:00 arasında tetkik sonuçlarının değerlendirilmesi. H.Ü. Beytepe Sağlık Merkezi Periyodik Sağlık Kontrolü Ünitesi nin 2003 yılı çalışmaları 2003 yılında H.Ü. Beytepe Kampüsünde görev yapan akademik ve idari personel listesi çıkartılıp bu listeye göre 65 yaştan başlayarak 40 yaşa doğru hergün beş

36 36 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu kişi Periyodik Sağlık Kontrolü ünitesi sekreteri tarafından davet mektubu ile Periyodik Sağlık Kontrolü yaptırmak üzere davet edilmiştir. Beytepe Sağlık Merkezi PSK Ünitesine randevu saatinde gelen akademik veya idari personele ünite sekreteri tarafından periyodik sağlık kontrolü dosyası çıkarılmış ve hasta sorgulama formları doldurulmuştur. Daha sonra ünite hemşiresi kişinin kan basıncı, ateş, ağırlık ve boy ölçümlerini yapıp vücut kütle indeksi (VKİ) ni saptayarak kişiden kan almıştır. Bundan sonra hekim tarafından kişinin hasta sorgulama formu gözden geçirilerek sistem sorgulaması ve dahili fizik muayenesi yapılmıştır. Kadın personelden hekim servikal smear alarak gerekli formu doldurmuştur. Beytepe Sağlık Merkezinde yapılamayan tetkikler H.Ü. Tıp Fakültesi Hastanesinde yapılmıştır. Her iki cinsiyet için istenen tetkikler genel tarama (glukoz, total protein, albumin, BUN, kreatinin, ALT, AST, alkalen fosfataz, total bilirubin, Na, K, Ca ve P), hemogram (12 parametre), sedimentasyon, lipid profili (total kolesterol, HDL, LDL, VLDL, trigliserid), açlık kan şekeri (AKŞ), HBsAg, antihbs, HCV, HIV, tam idrar tetkiki (TİT), elektrokardiogram (EKG) ve arka ön akciğer grafisi (PA akciğer grafisi) dir. Bunlardan TİT, EKG ve PA akciğer grafisi Beytepe Sağlık Merkezinde yapılmış, diğerleri için kanlar yine bu merkezde sabah saat arasında alınarak, saat da bir araçla H.Ü. Tıp Fakültesi Hastanesine götürülmüş ve orada çalışılmıştır. Kadınlardan hekim tarafından alınan servikal smear preparatı her hafta cuma günü ünite hizmetlisi tarafından H.Ü. Tıp Fakültesi Sitoloji Bölümüne götürülerek değerlendirilmesi sağlanmıştır. Yine kadınlar bilateral mammografi ve çift bölge kemik dansitometresini H.Ü. Tıp Fakültesi Hastanesinde yaptırmıştır. Erkeklerden total PSA için de kan alınmıştır. Bütün sonuçlar toplandıktan sonra kişi bunlarla birlikte hekim tarafından değerlendirilmiş, ön tanılar saptanmıştır. Eğer saptanan sorun üst uzmanlık dallarının incelemesini gerektiriyorsa kişi H.Ü. Tıp Fakültesinin ilgili bölümüne yönlendirilmiştir. Periyodik sağlık kontrolü yaptırmak üzere H.Ü. Beytepe Sağlık Merkezine davet edilenlerden randevusuna gelemeyeceğini bildirenlere ünite sekreteri tarafından tekrar randevu verilmiştir. Gelen personelin kayıtları bilgisayar ortamında tutulmuştur. H.Ü. Beytepe Sağlık Merkezi PSKÜ nde 2004 yılında yaş arasındaki akademik ve idari personele da periyodik sağlık kontrolü yapılması planlanmıştır.

37 Bölüm 3 Hacettepe Üniversitesi Beytepe Sağlık Merkezi Periyodik Sağlık Kontrolü (Check-up) Ünitesi (PSKÜ) 37 Hacettepe Üniversitesi Beytepe Sağlık Merkezi Periyodik Sağlık Kontrolü Ünitesi (PSKÜ) nin 2003 Yılı Sonuçları H.Ü. Beytepe Sağlık Merkezi PSKÜ nde 2003 yılında 584 (%58,5) ü akademik, 413 (%41,5) ü idari olmak üzere toplam 997 personele periyodik sağlık kontrolü yapılması planlanmıştır (Tablo 3.1). Tablo 3.1 Hacettepe Üniversitesi Beytepe Sağlık Merkezinde Periyodik Sağlık Kontrolü Yapılması Planlanan 40 Yaş Üstü Tüm Personelin ( / Tarihleri Arasında) Dağılımı Personel Erkek Kadın Toplam Sayı % Sayı % Sayı % Akademik , , ,5 İdari , , ,5 Toplam , , ,0 Davet edilen 997 personelin 760 ı (%76.2) PSK ünitesine gelmiş ve periyodik sağlık kontrolü yapılarak sonuçları değerlendirilmiştir (Tablo 3.2). Periyodik sağlık kontrolü sonuçları değerlendirilen 760 kişinin 274 ü kadın (%36.1), 486 sı erkektir (%63.9). Tablo 3.2 Hacettepe Üniversitesi Beytepe Sağlık Merkezi Periyodik Sağlık Kontrolü Ünitesine Davet Edilen ve Gelen Personelin Dağılımı ( / Tarihleri Arasında) Personel Davet Edilen Gelen Gelme Oranı Sayı %* Sayı %* % Kadın , ,1 80,8 Erkek , ,9 73,8 Toplam , ,0 76,2 * Sütun yüzdesi. PSKÜ nde 2003 yılında saptanan ön tanılar arasında toplamda kardiyovasküler sistem hastalıkları (%33,7) ilk sırada olup bunu kas-iskelet sistemi hastalıkları (%13,5) izlemiştir. Cinsiyete göre değerlendirildiğinde birinci sırada kadınlarda kas-iskelet sistemi hastalıkları (26,8), erkeklerde kardiyovasküler sistem hastalıklarının (%38,8) olduğu görülmüştür (Tablo 3.3).

38 38 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu Tablo 3.3 H.Ü. Beytepe Sağlık Merkezi Periyodik Sağlık Kontrolü Ünitesi 2003 Yılı Periyodik Sağlık Kontrolü Sonuçlarının Ön Tanılara Göre Dağılımı Ön Tanılar Kadın Erkek Toplam Sayı % Sayı % Sayı % Kardiyovasküler Sistem Hastalıkları Kas İskelet Sistemi Hastalıkları Enfeksiyon Hastalıkları Endokrin Hastalıkları Gastrointestinal Sistem Hastalıkları Genitoüriner Sistem Hastalıkları Deri Hastalıkları Normal Bulgu Kulak - Burun - Boğaz Hastalıkları Meme Hastalıkları Cerrahi Müdahale Gerektiren Hastalıklar Nefrolojik Hastalıklar Hematolojik Hastalıklar Psikiyatrik Hastalıklar Nörolojik Hastalıklar Göğüs Hastalıkları Göz Hastalıkları Toplam * * Kişiler bir veya birden fazla tanı almıştır. Periyodik Sağlık Kontrolü Ünitesinde 2003 yılında konan ön tanılar arasında hiperlipidemi (%22.6), hipertansiyon (%6.0), osteopeni/osteoporoz (%4.2/%3.2), obezite (%6.0) ve benign prostat hipertrofisi (%2.6) sıklıklarıyla dikkat çekmektedir (Tablo 3.4).

39 Bölüm 3 Hacettepe Üniversitesi Beytepe Sağlık Merkezi Periyodik Sağlık Kontrolü (Check-up) Ünitesi (PSKÜ) 39 Tablo 3.4 H.Ü. Beytepe Sağlık Merkezi Periyodik Sağlık Kontrolü Ünitesi 2003 Yılı Sonuçlarının Ön Tanılara Göre Dağılımı Kadın Erkek Toplam Ön Tanılar Sayı %* Sayı %* Sayı %* Kardiyovasküler Hastalıklar Hiperlipidemi HT Varis ASKH Sinüzal Bradikardi Kapak Hastalığı Diğer Kas-İskelet Sistemi Hastalıkları Osteopeni Osteoporoz Osteoartrit Lumbal Herni Gonartroz Servikal Herni Fibromyalji Diğer Enfeksiyon Hastalıkları Hepatit B Doğal Bağışıklığı İYE Hepatit B Taşıyıcılığı Diğer Endokrin ve Metabolik Hastalıklar Obezite Nodüler Guatr DM Hipertroidi Diğer GİS Hastalıkları Karaciğerde Yağlanma KCFT Yüksekliği GÖR P. Ulcus Gilbert Sendromu Gastrit Diğer

40 40 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu Ön Tanılar Kadın Erkek Toplam Sayı %* Sayı %* Sayı %* Genito Üriner Sisem Hastalıkları BPH Premenopoz Myom Menopoz Ürolitiazis Diğer Deri Hastalıkları Onikomikoz Allerjik Dermatit T.Corporis Kserodermi Diğer KBB Hastalıkları Allerjik Rinit Sinüzit Menier Septum Deviasyonu Diğer Meme Hastalıkları Fibrokistik Hastalık Memede Displazik Değişim Meme Ca Nefrolojik Hastalıklar Böbrekte Basit Kist Mikrohematüri Böbrek Tüm Cerrahi Hastalıklar Hemoroid Lipom İnguinal Herni Diğer Hematolojik Hastalıklar Anemi Lökopeni Psikiyatrik Hastalıklar Depresyon Anksiyete Panik Atak Diğer

41 Bölüm 3 Hacettepe Üniversitesi Beytepe Sağlık Merkezi Periyodik Sağlık Kontrolü (Check-up) Ünitesi (PSKÜ) 41 Ön Tanılar Kadın Erkek Toplam Sayı %* Sayı %* Sayı %* Göğüs Hastalıkları Astım Asbestoz Sağ Hiler Dolgunluk Samter Sendromu Nörolojik Hastalıklar Migren Serebrovasküler olay Göz Hastalıkları Glokom Allerjik Konjonktivit Üveit Kurugöz Normal Bulgu Normal Bulgu Toplam * Sütun yüzdesi Tablo 3.5 ve Tablo 3.6 da periyodik sağlık kontrolü sonucunda erkeklerde ve kadınlarda konulan yeni tanıların dağılımı verilmektedir. Erkeklerde hiperlipidemisi olanların %68 ine, aterosklerotik kalp hastalığı riski olanların %68.7 sine, obezitesi olanların %93.3 üne, hipertansiyonu olanların %17.1 ine bu tanılar periyodik sağlık kontrolü sırasında konmuş olup, bu kişilerin mevcut bulgu/hastalıklarla ilgili daha önceden bilgileri/tanılarının mevcut olmadığı belirlenmiştir. Yine aynı şekilde hepatit B geçirerek doğal bağışıklık kazanan erkeklerin %92.9 u bunu yeni öğrenmiştir (Tablo 3.5).

42 42 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Merkezleri Çalışma Raporu TABLO 3.5 H.Ü. Beytepe Sağlık Merkezi Periyodik Sağlık Kontrolü Ünitesinde Erkeklerde Periyodik Sağlık Kontrolü Sonucu Konan Ön Tanıların Daha Önce Bilinme Durumu (N=486) Ön Tanı Daha Önce Bilinen Yeni Tanı n Prevelans Sayı %* Sayı %* %** Hiperlipidemi Hepatit B Doğal Bağışıklığı Hipertansiyon Obezite Benign Prostat Hipertrofisi Transaminaz Yüksekliği Diabetes mellitus Aterosklerotik Kalp Hastalığı * Satır yüzdesi ** N=486 üzerinden yüzde alınmıştır. Kadınlarda, hiperlipidemisi olanların %60.5 ine, osteopenisi olanların %78.9 una, osteoporozu olanların %21.3 üne obezitesi olanların %81.5 ine söz konusu tanılar periyodik sağlık kontrolü sırasında konmuştur. Hepatit B geçirerek doğal bağışıklık kazandıklarını öğrenen kadınların %83.3 ü bunu periyodik sağlık kontrolü sonucunda öğrenmişlerdir. Daha önce hipertansif olduğu söylenen bir (%3.8) kişinin yapılan muayene ve tetkikler sonucunda halen hipertansiyonu olmadığı saptanmıştır.