Çalışma Ortamında Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesi

Transkript

1 Çalışma Ortamında Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesi Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Enstitüsü 10 Ekim 2014 Sunum Planı Sağlık Hizmetlerinin Gelişmesi Sağlığın korunması... sağlığın geliştirilmesi Sağlık okur-yazarlığı (health literacy) Çalışma hayatında sağlığın korunması ve geliştirilmesi Sağlıklı Yaşama Davet Projesi 1

2 ESKİ ÇAĞLAR SAĞLIK HİZMETLERİ Hastalanan kişilerin tedavisi Bilimsel yöntem?? KORUYUCU YAKLAŞIM 19. yüzyıl sonları 20. yüzyıl ortaları mikrop bulunması İlaçlar.. antibiyotikler, aşılar... ÇAĞDAŞ SAĞLIK ANLAYIŞI Sağlığın korunması ve geliştirilmesi, bireysel sorumluluk Sağlık okur-yazarlığı (health literacy) İş Sağlığı ve Güvenliği; kavramı, kapsamı bütün mesleklerde çalışanların bedensel ruhsal sosyal iyilik hallerinin korunması, geliştirilmesi, en üst düzeyde sürdürülmesi... işin insana çalışanın kendi işine uyumunun sağlanması... ILO WHO

3 İşyerlerinde Sağlığın Geliştirilmesi İşyerleri çalışanların sağlığı ile yakından ilişkilidir. iki yönlü ilişki İşyerleri çalışanların sağlığının korunması uygulamalarının yanı sıra sağlığı geliştirme çalışmaları açısından da fırsatlar yaratır. Sağlığı geliştirme çalışmaları kişilerin sağlığına ve ülke ekonomisine katkı sağlar. CDC; Centers for Disease Control and Prevention Çalışanların Sağlık Sorunları İş kazası 2012 yılında 75 bin iş kazası 744 ölüm Meslek hastalığı 2012 yılında 400 meslek hastalığı 1 ölüm 2209 sürekli işgöremez (yarısı 1/3 ve daha fazla) 1,6 milyon geçici işgöremezlik günü Genel hastalıklar... 3

4 İş Sağlığı ve Güvenliği Çalışmalarının amacı-1 İş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi İşyeri ortamındaki risklerin saptanması İşyerindeki risklerin kontrol altına alınması İşe giriş aralıklı kontrol muayenesi Eğitim... İşyerindeki riskler, önlemler... sağlık okur-yazarlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Çalışmalarının amacı-2 İş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi Genel sağlık sorunlarının önlenmesi Sağlıklı Yaşam kurallarına uyum sağlanması Sağlıklı beslenme Düzenli egzersiz Sigara ve diğer zararlı davranışlardan uzak durulması... Sağlık okur-yazarlığı 4

5 Çalışanın sağlığının korunması ve geliştirilmesi Sağlığın korunması: İşyeri ortam faktörlerinin saptanması ve kontrol altına alınması İSG Kanunu No M. 4: İşveren yükümlülüğü:... eğitim gerekli araç-gereç temini risk değerlendirmesi M. 10: Risk değerlendirmesi Sağlığın geliştirilmesi: sağlıklı yaşam ilkeleri İSG Kanunu No M. 15: Sağlık gözetimi M. 16: Çalışanların bilgilendirilmesi M. 17: Çalışanların eğitimi Kalp hastalığı Felç Akciğer enfeksiyonu KOAH İshalli hastalıklar Dünyada En Sık 10 Ölüm Nedeni 2011 Akciğer kanseri Şeker hastalığı Trafik kazaları Erken doğum 5

6 Türkiye de Başlıca Ölüm Nedenleri, 2008 Ölüm nedeni Yüzde sıklık Kalp hastalığı 38,5 KOAH 9,0 Felç 7,4 Akciğer kanseri 5,4 Hipertansiyon 1,6 Diyabetes mellitus 1,4 Ölümlerin üçte ikisi 6 nedenle Kurumlar da Değerlendiriliyor Worksite Health Score Card Yönetsel destek Tütün kontrolü Beslenme Fizik egzersiz Kilo kontrolü Stres yönetimi Depresyon Hipertansiyon Yüksek kolesterol Diyabetes mellitus İnme ve kalp krizinin bulgu ve belirtileri İnme ve kalp kirizinde acil müdahale olanağı 6

7 Sağlığı Geliştirme Programlarında Başarının Temelleri Üst yönetimin katılımı, desteği İSG Hizmetleri ile entegre program İşletmede vertikal ve horizontal iletişim ağı Bireysel gereksinimlerin tespit edilmesi Çeşitli uzmanlık alanlarından destek sağlanması Uzun vadeli planlanlama ve uygulama Çalışanların aktif katılımı İzleme ve değerlendirme Yetişkin sağlık sorunlarından korunma Bireysel sorumluluk önemli Yaşam biçimi değişikliği gerekiyor Genel eğitim ile ilişkili sağlık okur-yazarlığı ile ilişkili Bireylerin sağlıkla ilgili bilgi kaynaklarına ulaşma, bilgiyi anlama, bilgiler ışığında sağlığın korunmasıgeliştirilmesi, yaşam kalitesini artırmaya yönelik konularda doğru kararlar verme ve uygulama ile ilgili kapasiteleri... 7

8 Sağlık Okur-yazarlığı Sağlık okur-yazarlığı 1986 Ottawa Charter Uluslar arası Sağlığı Geliştirme Konferansı Yeni bir kavram; bilinme düzeyi düşük ABD: doktorların %90 ı konuyu bilmiyor Türkiye: doktorların %91 i duymamış Genel toplumun bilgi düzeyi de düşük Avrupa, 8 ülke araştırması 8

9 Ülkelerin Sağlık okur-yazarlığı puanları Avrupa Sağlık Okur-Yazarlığı Araştırması Yetersiz okur-yazarlık Sorunlu okur-yazarlık Yeterli okur-yazarlık Çok iyi okur-yazarlık Sağlık okur-yazarlığı puanı Sağlık okur-yazarlığı puanı ile bireysel sağlık algısı ilişkisi, Avrupa Sağlık Okur-Yazarlığı Araştırması Çok kötü Kötü Orta İyi Çok iyi 9

10 Sağlık okur-yazarlığı puanı ile egzersiz yapma ilişkisi, Avrupa Sağlık Okur-Yazarlığı Araştırması Sağlık okur-yazarlığı puanı Küresel Eylem Planı 9 madde belirlendi 10

11 Ashgabat Declaration on the Prevention and Control of Noncommunicable Diseases in the Context of Health 2020, WHO Ashgabat, Turkmenistan 3 4 December 2013 Yetişkin sağlık sorunlarının önlenmesinde öncelikli 4 faktör: 1. Tütün kullanımının azaltılması 2. Sağlıksız beslenmenin önlenmesi 3. Hareketsiz yaşamın azaltılması 4. Alkolün fazla kullanımının önlenmesi Etkili bir korunma ve kontrol programı için bütün uygulamalarda sağlığın öne çıkarılması önerilmektedir (health in all policies) Sağlıklı Yaşama Davet Projesi Ankara, kamu kurumu çalışan Anketle bilgiler: kişisel bilgiler, sağlık davranışları... Doktor muayenesi; hasta olanların tedavisi Kan testleri: hemoglobin, şeker, kolesterol, hormonlar... Akciğer filmi, EKG, SFT Vücut kemik, kas, yağ oranları, boy-ağırlık Sağlık mesajları: afiş, broşür, bilgisayar mesajları... Konferanslar: hipertansiyon, kalp h., beslenme, egzersiz... Danışmanlık: beslenme, obezite, sigara bırakma, egzersiz... Katılım isteği??? 11

12 Gençlikte yaşlılığa ömür ayırmak gerek Anadolu özdeyişi Teşekkür ederim... 12