RAPOR FORMATI Bilgisayarda 12 punto büyüklüğünde karakterler ile, tercihan "Times New Roman" stili kullanılarak yazılacak ve aşağıdaki kesimlerden (al

Transkript

1 EK-8 T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU Bazı Katkı Maddeleri İlavesiyle Yapılan Mısır Silajlarının Naylon Torba Tekniği ile Rumende Parçalanabilirliklerinin Saptanması Üzerinde Bir Araştırma Doç. Dr. Aydan YILMAZ /05/ /05/ /07/2003 Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Ankara - " 2003 "

2 RAPOR FORMATI Bilgisayarda 12 punto büyüklüğünde karakterler ile, tercihan "Times New Roman" stili kullanılarak yazılacak ve aşağıdaki kesimlerden (alt kesimler de dahildir) oluşacaktır. I. Projenin Türkçe ve İngilizce Adı ve Özetleri II. Amaç ve Kapsam III. Materyal ve Yöntem IV. Analiz ve Bulgular V. Sonuç ve Öneriler VI. Kaynaklar VII. Ekler a) Mali Bilanço ve Açıklamaları b) Makine ve Teçhizatın Konumu ve İlerideki Kullanımına Dair Açıklamalar (BAP Demirbaş numaraları dahil ) c) Teknik ve Bilimsel Ayrıntılar (varsa Kesim III'de yer almayan analiz ayrıntıları) d) Sunumlar (bildiriler ve teknik raporlar) e) Yayınlar (hakemli bilimsel dergiler) ve tezler NOT :Verilen kesin rapor 2 nüsha olarak ciltsiz şekilde verilecek, kesin rapor Komisyon onayından sonra ciltlenerek bir kopyasının yer aldığı CD veya disket ile verilecektir.

3 I. Projenin Türkçe ve İngilizce Adı ve Özetleri Bazı Katkı Maddeleri İlavesiyle Yapılan Mısır Silajlarının Naylon Torba Tekniği ile Rumende Parçalanabilirliklerinin Saptanması Üzerinde Bir Araştırma Özet : Bu çalışma, silajlık mısıra bazı katkı maddeleri ilavelerinin in situ kuru madde (KM) parçalanma özelliklerine etkisini belirlemek üzere yürütülmüştür. Bu amaçla 70 kg canlı ağırlığında rumen kanülü takılmış 3 baş ergin Akkaraman ırkı koç kullanılmıştır. Mısır silajları 4, 8, 16, 24, 48, 72 ve 96 saatlerde rumende inkübasyona bırakılmışlardır. Katkı maddelerinin oranları %1 üre, %2 melas ve %5 arpa kırması olacak şekilde düzenlenmiştir. Bütün uygulamalara koruyucu olarak %2 tuz ilave edilmiştir. Ayrıca tuzun etkisini de görmek bakımından bir gruba tuz katılmamıştır. Silajlık mısır (S1), silajlık mısır + tuz (S2), silajlık mısır + arpa kırması + tuz (S3), silajlık mısır + üre+ arpa kırması + tuz (S4), silajlık mısır + üre + arpa kırması + melas +tuz (S5), silajlık mısır + üre + tuz (S6), silajlık mısır + melas + tuz (S7), silajlık mısır + melas + arpa kırması +tuz (S8) ve silajlık mısır + üre+ melas + tuz (S9) olmak üzere 9 farklı silaj yapılmıştır. KM parçalanabilirliği bakımından mısır silajları ve inkübasyon süreleri arasındaki interaksiyon önemli bulunmamakla birlikte (p>0.05), en az iki mısır silajı ve inkübasyon süresi arasındaki farklılık önemli bulunmuştur(p<0.01). Ayrıca a, a+b, Pe (%2), Pe (%5) ve Pe (%8) özellikleri bakımından en az iki mısır silajı arasındaki farklılığın da istatistik bakımdan önemli olduğu bulunmuştur(p<0.01). Sonuç olarak, mısır silajına katkı madde ilavesi KM parçalanabilirliğini olumlu yönde etkilemiştir. Koruyucu olarak kullanılan tuzun ilave edilmesi veya edilmesinin KM madde parçalanabilirliği bakımından önemli bir etkiye sahip olmadığı saptanmıştır. Melasın katkı maddesi olarak silaja ilave edilmesi diğer katkı maddelerinin sağladığı olumlu etkiyi sağlayamamıştır. Anahtar Sözcükler : Parçalanabilirlik, in situ, kuru madde, mısır silajı, üre, melas, arpa The Effects of Various Supplements on In Situ Dry Matter Degradability Characteristics of Maize Silages Abstract : The purpose of this study was to evaluate the effects of supplements on in situ dry matter degradability (DMD) characteristics of maize silages. The proportion of the supplements was 1% urea, 2% molasses, and 5% cracked barley. In all silages 2% salt was used as the protector. Moreover, one of the silages was prepared whithout salt to see the

4 impact of it on DMD. The ingredients of the silages prepared in this study were; 1) maize silage (S1), 2) maize silage + salt (S2), 3) maize silage + cracked barley + salt (S3), 4) maize silage + urea + cracked barley +salt (S4), 5) maize silage + urea + cracked barley +molasses + salt (S5), 6) maize silage + urea + salt (S6), 7) maize silage + molasses + salt (S7), 8) maize silage + molasses + cracked barley + salt (S8), 9) maize silage + urea + molasses + salt (S9). The samples of the silages were incubated for 4, 8, 16, 24, 48, 72, and 96 hours in rumen. To do this, 3 mature Akkaraman rams, having 70 kg live body weight (BW), that have ruminal cannulas were used in this experiment. The results of ANOVA indicated that the interaction beetween silages and incubation periods were not statistically significant (p>0.05). However, there was the evidence of the statistically significant difference in DMD between at least two silages, and incubation periods (p<0.01). Regarding the degradability characteristics of a, a+b, Pe(2%), Pe(5%) and Pe (8%), there was also statistically significant difference between at least two silages (p<0.01). From the findings, an important conclusion to be drawn is that the addition of various supplements to the silages should positively influence DMD. The use of salt as the protector did not, however, make any significant effect on DMD. Furthermore, the results showed that molasses supplementation did not have any pasitive impact as had the other supplements. Key Words: Degradability, in situ, dry matter, maize silage, urea, molasses, barley II. Amaç ve Kapsam Silaj yapımında çoğunlukla biyolojik katkı maddeleri kullanılmaktadır. Bu katkı maddeleri öğütülmüş veya kırılmış arpa ve mısır, buğday kepeği, tuzlar, kurutulmuş şeker pancarı posası, melas ve üre olarak sıralanabilir. Katkı maddesi olarak 1 ton materyale kg melas, kg tahıl kırması, kg kuru pancar posası ve ise kg üre ilave edilmektedir. Silolanan materyal çeşidine bakıldığında dünyada en önemli silaj üretim bitkisi durumunda mısırın bulunduğu görülmektedir (1). Süt olum devresinde hasat edilen mısır daha yüksek kuru madde oranına sahiptir. Bu nedenle de Fleig puanı yükselir ve herhangi bir katkı maddesine gerek duyulmadan kaliteli ve niteliği yüksek silo yemi elde edilebilir (1,2,3). Bununla birlikte, silajın besin maddesi içeriği ve lezzetliliğini artırmak için dünyada mısır silajına değişik katkı maddelerinin katıldığı da bilinmektedir(3).

5 Silaj kalitesini belirlemede önemli kriterlerinden biri de ph değeridir. ph nın 3 ten daha az olmasının arzu edilmediği, yeterli nitelikteki bir silo yemini için nin uygun olacağı ifade edilmektedir(3,4). Bununla birlikte, silaj fermantasyonunun belirlenmesinde ph değerinden yararlanılarak hesaplanan Fleig puanının fiziksel yöntemlere göre daha fazla bilgi sağladığı kaydedilmiştir (5). Mısır silajına buğday (kırılmış), mısır (dane) ve melas ilavesinin ham protein (HP) oranını azalttığı, ph değerini değiştirmediği veya artırdığı, iyi fermente olduğu saptanmıştır (6, 7, 8, 9). %3 ve %4 melas ilavesinin fermantasyonu önemli derecede artırdığı, in vitro KM sindirilebilirliği bakımından melas ve üreli rasyonlarda farklılık bulunmadığı bildirilmiştir (8, 9,10). Silajlık mısıra üre ilavesiyle ph ve HP içeriğinin arttığı, hücre duvarı unsurlarının azaldığı, in vitro sindirilebilirliğinin %9-14 daha yüksek olduğu görülmüştür (14). Ayrıca, KM sindirilebilirliği bakımından melas ve üreli muameleler arasında farklılık bulunmadığı, %0.5 üre ilavesiyle KM sindirilebilirliği kontrole göre artmakla birlikte, fermantasyon kalitesinin negatif etkilendiği de kaydedilmiştir (11). Silajlık mısıra %2.5 üre ilavesi ile in situ KM sindirilebilirliğinin kontrol grubuna göre daha yüksek olduğu belirtilmiştir(12). Dört farklı mısır çeşidinde 48 saatteki in situ KM kaybı % arasında bulunmakla birlikte, gruplar arasındaki farklılığın önemsiz olduğu saptanmıştır. Silajların a değeri % , b değeri % , a+b değeri % ve c değeri % arasında bulunmuştur (13). Başka bir çalışmada ise, mısır silajının in situ etkin KM parçalanabilirliği %54, a değeri %26, b değeri %56, a+b değeri %82 ve c değeri %2.7 olarak bildirilmiştir (14). On bir adet silajlık mısır çeşidinin denendiği bir araştırmada, mısır silajlarının rumen KM parçalanabilirlikleri (g / kg KM) 12 saat için , 24 saat için ve 48 saat için arasında, yem değeri parametreleri (g/kg KM) ise a değeri için , b değeri için , a+b değeri için ve c değeri için arasında saptanmıştır(15). Yine, başka bir çalışmada, mısır silajının 0, 4, 8, 16, 24, 48 ve 72 saatlerdeki KM parçalanabilirlikleri sırasıyla (%), 33, 39, 46, 52, 63, 68 ve 80, a değeri 33, b değeri 50.9, c değeri 2.9 ve etkin KM parçalanabilirliği (0.04 h -1 ) 55.6 olarak tespit edilmiştir (16). Bu araştırmada, mısır silajının besin maddesi içeriğini yükseltmek amacıyla mısıra ilave edilen bazı katkı maddelerinin (arpa kırması, melas ve üre) in situ KM parçalanma özeliklerine etkilerini saptayarak incelenen özellikler bakımından en iyi değerlerin hangi katkı maddesi veya maddeleriyle elde edilebileceğini belirlemek ve hayvan beslemecilere bu konuda pratik önerilerde bulunmak amaçlanmıştır.

6 III. Materyal ve Yöntem Araştırmada yem materyali olarak; süt olum döneminde hasat edilmiş ve doğranmış silajlık mısır kullanılmıştır. Silajlara katılan katkı maddelerinin oranları ise %1 üre, %2 melas ve %5 arpa kırması olacak şekilde düzenlenmiştir. Bütün uygulamalara koruyucu olarak %2 tuz ilave edilmiştir. Ayrıca tuzun etkisini de görmek bakımından bir gruba tuz katılmamıştır. Silajların bileşimleri şu şekildedir: -Silajlık mısır (S1) -Silajlık mısır + tuz (S2) -Silajlık mısır + arpa kırması + tuz (S3) -Silajlık mısır + üre+ arpa kırması + tuz (S4) -Silajlık mısır + üre + arpa kırması + melas +tuz (S5) -Silajlık mısır + üre + tuz (S6) -Silajlık mısır + melas + tuz (S7) -Silajlık mısır + melas + arpa kırması +tuz (S8) -Silajlık mısır + üre+ melas + tuz (S9) Mısır silajlarının besin maddesi içerikleri ve silaj kaliteleri Tablo 1 de, deneme süresince hayvanlara yedirilen yoğun yem karması (YYK) ile kuru çayır otunun (KÇO) ham besin maddeleri içerikleri Tablo 2 de ve YYK nın yapısı Tablo 3 te verilmiştir. Mısır silajlarının, YYK ve KÇO ham besin maddeleri ve YYK nın yapısının belirlenmesinde Weende analiz metodu kullanılmıştır (17). Tablo 1. Mısır Silajlarının Besin Maddeleri İçerikleri ve Silaj Kaliteleri Besin Maddeleri Mısır Silajları Doğal Halde S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9 Kuru madde,% Organik madde,% Ham protein,% Ham yağ,% Ham selüloz,% Ham kül.,% N siz öz madde,% Kuru Madde de

7 Organik madde,% Ham protein,% Ham yağ,% Ham selüloz,% Ham kül.,% N siz öz madde,% Silaj Kalitesi PH Flieg Puanı Silaj Kalite Notu Pekiyi İyi İyi İyi Pekiyi Pekiyi Pekiyi İyi İyi Tablo 2. YYK ve KÇO nun Ham Besin Maddeleri İçerikleri (%) Yemler KM HK HP HY HS NÖM YYK KÇO Tablo 3. YYK nın Yapısı Yemler % Arpa 50 Ayçiçeği Tohumu Küspesi 25 Buğday Kepeği 23.8 Tuz 0.5 CaCO VÖK * 0.10 MÖK ** 0.10 Toplam 100 *Vit A: IU, Vit D 3 : , Vit E : mg, Vit B 1 : mg (1 kg da)) **Niasin : mg ; ' Manganes : mg, Demir : mg, Çinko : mg, Kobalt : 150 mg, Iyot : 800 mg, Selenyum : 150 mg (1 kg da) Hayvan materyali olarak, ortalama 70 kg canlı ağırlığında olan rumen kanülü takılmış 3 baş ergin Akkaraman ırkı koç kullanılmıştır. Hayvanlara günde 540 g YYK ve 900 g KÇO iki öğünde verilmiştir.

8 Silaj örneklerinin ham besin maddeleri içerikleri ve silaj kalitelerinin belirlenmesi: Silaj yapılacak doğranmış mısır laboratuvarda bir süre pörsütüldükten sonra katkı maddesi ilave edilerek karıştırılmıştır. Daha sonra 3 l hacimli ve cam silo kaplarına doldurulmuş ve iyice sıkıştırılmıştır. Sıkıştırma işleminden sonra plastik kapak ile kapatılmıştır. Silo suyu çıkışını sağlamak için silo kapları deliğin bulunduğu kapak kısmı aşağı gelecek şekilde ters çevrilmiş, su çıkışı tamamlandıktan sonra silo kapları tekrar eski haline çevrilmiştir. Gaz çıkışı başladıktan sonra da delikler bant ile kapatılmıştır. Daha sonra 45 gün süreyle kapalı ortamda fermantasyona bırakılmıştır. Bu süre sonunda silaj örnekleri açılarak ph değerleri saptanmıştır. ph değerleri ve KM analiz sonuçlarından silajların Flieg puanları aşağıda verilen eşitlik kullanılarak hesaplanmış ve silaj kalite notları tespit edilmiştir (1). Flieg Puanı = 220 +(2*KM-15) 40*pH Silaj örneklerinin in situ KM parçalanma özelliklerinin belirlenmesi: Silaj örneklerinin KM ve yıkama kayıpları naylon torba tekniği kullanılarak belirlenmiştir (18). Her silaj örneği 4, 8, 16, 24, 48, 72 ve 96 saatlik sürelerde rumende inkübasyona bırakılmıştır. Rumende parçalanma özellikleri P= a+b(1-e -ct ) eşitliğinden yararlanılarak (Mc Donald, 1981) saptanmıştır. Bu denklemde p: t inkübasyon süresinde yem KM parçalanabilirliğini, a: kolay çözülebilen yem KM miktarını, b: çözünmeyen fakat zamanla parçalanabilen yem KM miktarını, c: yemin KM parçalanma hız sabitini, a+b: yemin maksimum KM parçalanabilirliğini ve t: inkübasyon süresi (saat) göstermektedir. Silaj örneklerinin etkin KM parçalanabilirlikleri de Pe= a+bc / (c+k)e -(c+k) t formülü kullanılarak hesaplanmıştır (19). Burada, Pe: etkin KM parçalanabilirliği, k: KM nin rumenden çıkış hızını göstermektedir ( k değeri deneysel olarak saptanmadığı zaman yüksek süt verimli ineklerde %8, besi sığırları, koyun, keçi ve düşük süt verimli ineklerde %5 ve düşük verimli ve emziren ineklerde %2 olarak kullanılmaktadır). Etkin parçalanabilirliğin hesaplanmasında k değeri %2, %5 ve %8 olarak alınmıştır ( 18). a, b, a+b ve c ise yukarıda açıklandığı şekildedir. Silaj örneklerinin rumende parçalanma özellikleri Neway bilgisayar programından yararlanılarak bulunmuştur (19).

9 IV. Analiz ve Bulgular Tekrarlanan ölçümlü faktöriyel deneme düzeninde yürütülen denemeden elde edilen veriler varyans analizi tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. Varyans analizi sonuçlarına göre gerekli olduğu durumlarda hangi gruplar arasındaki farklılığın istatistik olarak önemli olduğu Duncan çoklu karşılaştırma yöntemi ile kontrol edilmiştir (20). Bu analizlerin yapılması için MINITAB ve MSTAT istatistik paket programlarından yararlanılmıştır. Varyans analizi sonuçları KM parçalanabilirliği bakımından mısır silajları ve inkübasyon süreleri arasındaki interaksiyonun istatistik olarak önemli olmadığını, yani mısır silajlarının KM parçalanabilirliği üzerindeki etkisinin inkübasyon sürelerine göre değişmediğini göstermiştir (F 48,108 =1.21, P>0.05). Fakat, analiz sonucunda KM parçalanabilirliği bakımından en az iki mısır silajı arasındaki farklılığın istatistik olarak önemli olduğu saptanmıştır (F 8,108 =12.69, p<0.01). Bu sebeple hangi mısır silajları arasındaki farklılığın istatistik olarak önemli olduğu Duncan testi kullanılarak kontrol edilmiş ve sonuçlar Tablo 4 de sunulmuştur. Tablo 4 ten de görüldüğü gibi bütün katkı maddelerini içeren S5 diğerlerine göre en yüksek KM parçalanabilirliğine sahip olmakla birlikte bu silaj ile S3, S4, S8 ve S9 arasındaki farklılıkları istatistik olarak önemli değildir. Tablo 4. Mısır Silajlarının KM Parçalanabilirlik Ortalamaları ( X ) ve Standart Hataları ( S )(%) x Silajlar S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9 X de e abc a a bcd cde ab abc ± ± ± ± ± ± ± ± ± S x Farklı harfi taşıyan ortalamalar arasındaki fark önemlidir (p<0.01).

10 Benzer şekilde yapılan analiz sonunda KM parçalanabilirliği bakımından en az iki inkübasyon süresi arasındaki farklılığın da önemli olduğu görülmüştür ((F 6,108 =843.9, p<0.01). Hangi inkübasyon süreleri arasındaki farklılığın kontrolü için uygulanan Duncan testi sonuçları Tablo 5 te verilmiştir. Elde edilen sonuçlar bütün inkübasyon süreleri arasındaki farklılığın önemli olduğunu göstermiştir(p<0.01). Tablo 5. Mısır Silajlarının İnkübasyon Sürelerine Göre KM Parçalanabilirlik Ortalamaları( X ) ve Standart Hataları ( S )(%) x İnkübasyon Süreleri X g f e d c b a ± ± ± ± ± ± ± S x Farklı harfi taşıyan ortalamalar arasındaki fark önemlidir (p<0.01). Diğer taraftan a, b, c, a+b, Pe(%2), Pe(%5) ve Pe(%8) değerleri bakımından mısır silajları arasındaki farklılığın istatistik olarak önemli olup olmadığı da varyans analizi kullanılarak kontrol edilmiş ve analiz sonuçları a, a+b, Pe(%2), Pe(%5) ve Pe(%8) değerleri bakımından en az iki mısır silajı arasındaki farklılığın istatistik olarak önemli olduğunu göstermiştir (p<0.01). Söz konusu bu özelliklere ait Duncan testi sonuçları ve ortalamaları Tablo 6 da verilmiştir.

11 Tablo 6. Mısır Silajlarının KM Parçalanabilirlik Özelliklerine Ait Ortalama ve Standart Hataları ( X± S x ) Mısır a b c a+b Pe(%2) Pe(%5) Pe(%8) RSD Silajları (%) (%) (saat -1 ) (%) (%) (%) (%) S b b d de bc ± 1.46 ± 4.86 ± ± 4.27 ± 0.95 ± 0.29 ± 0.58 S b ab d e c ± 2.39 ± 1.27 ± ± 3.52 ± 0.68 ± 0.13 ± 0.61 S a ab abc ab a ± 1.58 ± 3.50 ± ± 2.40 ± 1.11 ± 1.36 ± 1.36 S a ab a ab a ± 1.34 ± 3.11 ± ± 3.34 ± 1.12 ± 1.16 ± 0.95 S a a a a a ± 0.94 ± 2.52 ± ± 2.56 ± 0.49 ± 0.72 ± 0.79 S a ab bcd bc a ± 0.47 ± 6.91 ±0.005 ± 7.11 ± 1.48 ± 0.44 ± 0.19 S c ab cd cd b ± 3.12 ± 3.74 ± ± 3.94 ± 1.17 ± 0.38 ± 0.27 S ab ab ab ab a ± 1.41 ± 2.10 ± ± 3.08 ± 0.27 ± 0.22 ± 0.06 S ab ab abc ab a ± 3.33 ± 3.67 ± ± 3.27 ± 0.79 ± 1.45 ± 1.74 Farklı harfi taşıyan ortalamalar arasındaki fark önemlidir (p<0.01).

12 V. Sonuç ve Öneriler Araştırmada süt olum döneminde hasat edilmiş silajlık mısırların silajları yapılmış ve herhangi bir katkı maddesi olmadan da kaliteli ve niteliği yüksek bir silo yemi (S1) elde edilebileceği saptanmıştır ( 1, 2, 3). Pörsütme ve katkı maddesi ilavesi silajın KM miktarını artırmıştır (2). Melas ve arpa kırması ilavesinin HP oranını azalttığı, ph yı artırdığı ve iyi fermente olduğu saptanmıştır (6, 7, 8, 9). Melas ilavesi, arpa kırması ilavesine göre fermantasyonu daha olumlu etkilemiş ve Fleig puanını yükseltmiştir. Bu bulguların literatürle uyuşmamaktadır (10). Üre ilavesi ile silajın ph ve HP içeriği artmış buna karşın HS oranı düşmüştür (13). Üre ve melas ayrı ayrı (S6 ve S7) ve bütün katkı maddelerinin birlikte olduğu (S5) silajların kalite notu diğerlerinden daha yüksek bulunmuştur. Literatürde %0.5 üre ilavesinin fermantasyonu olumsuz yönde etkilediği bildirilmiş olmasına rağmen bu çalışmada %1 lik üre ilavesinin fermantasyon üzerine olumlu etkide bulunduğu gözlenmiştir (9). Arpa kırması ilave edilen silajların kalitesinin daha düşük olmasına rağmen katkı maddesi ilavesiyle silajın besin maddeleri içeriklerinin arttığı saptanmıştır (3). Mısır silajlarının KM parçalanabilirlik ortalamalarına bakıldığında (Tablo 4) mısıra tuz ilavesi KM parçalanabilirliğini etkilememiştir. Ancak S1 ve S7 dışındaki diğer silajlardan önemli derecede düşük olduğu tespit edilmiştir (p<0.01). En yüksek KM parçalanabilirliği S5 ile elde edilmiş olmakla birlikte S3, S4, S5, S8 ve S9 ile aralarındaki farklılığın istatistik olarak önemli olmadığı bulunmuştur. Diğer taraftan S3, S6, S7 ve S9 arasındaki farklılıkların da önemli olmadığı gözlenmiştir. İstatistik olarak önemli bir farklılık bulunmamış olmasına rağmen, pratik açıdan silaja sadece melas ilavesinin (S7) KM parçalanabilirliğini azalttığını gözlenmiştir. Üre ilavesi S1 ve S2 ye göre KM parçalanabilirliğini artırmıştır (12). Mısır silajlarının KM parçalanabilirlik ortalamaları (%) 4, 8, 16, 24, 48, 72 ve 96 saatler için sırasıyla 36.17, 39.78, 46.56, 53.83, 62.76, ve olarak tespit edilmiştir. Burada KM parçalanabilirliğinin 96. saate kadar devam ettiği gözlenmiştir. Araştırmaya konu olan katkı maddeleri ilave edilmiş mısır silajlarının parçalanma özellikleri (a, b, a+b, c ve etkin parçalanabilirlik) ile ilgili literatüre rastlanmamakla birlikte katkısız mısır silajı çalışmalarından elde edilmiş literatür bildirişleriyle araştırma bulguları uyumlu bulunmuştur (13, 14, 15, 16).

13 Silajların a değerleri % arasında saptanmış olup S7 diğerlerinden düşük bulunmuştur. Elde edilen a değerleri literatürle uyumlu bulunmuştur (13, 14, 15, 16). Silajların b değerleri % ve c değerleri (saat -1 ) arasında saptanmış olup, silaj örnekleri arasında b ve c değerleri bakımından farklılıklar istatistik olarak önemli değildir (p>0.05). Elde edilen bulgular literatürle uyumlu bulunmuştur (13, 14, 15, 16). Silajların a+b değerleri % arasında saptanmıştır. a+b değeri bakımından S5 ile S1 arasındaki farklılık istatistik olarak önemli bulunmuştur (p<0.01). Bu iki silaj dışında a+b değeri bakımından silajlar arasında bir farklılık söz konusu olmamıştır. Pe (%2) özelliği bakımından S1 ve S2 arasındaki farklılık önemsiz bulunmuştur (p>0.05). Yani mısır silajına tuz katmakla Pe (%2) değeri etkilenmemiştir. Pe (%5 ve %8) özelliği bakımından S1, S2 ve S7 arasındaki farklılık istatistik bakımdan önemsiz (p >0.05) bulunmakla birlikte diğer silajlardan önemli derecede düşük bulunmuştur (p<0.01). Yani, silaja katkı maddesi katılması S7 dışında etkin parçalanabilirliği artırmıştır (p<0.01). Bu çalışmada elde edilen sonuçlar mısır silajına katkı madde ilavesinin KM parçalanabilirliğini olumlu yönde etkilediğini göstermiştir. Koruyucu olarak kullanılan tuzun ilave edilmesi veya edilmesinin KM madde parçalanabilirliği bakımından önemli bir etkiye sahip olmadığı saptanmıştır. Melasın katkı maddesi olarak silaja ilave edilmesi diğer katkı maddelerinin sağladığı olumlu etkiyi sağlayamamıştır. VI. Kaynaklar 1. Kılıç, A.: Silo Yemi (Öğretim, öğrenim ve Uygulama Önerileri). Bilgehan Basımevi. İzmir. 327s İptaş, S., Yılmaz, M., Öz. A. ve Avcıoğlu, R.: Tokat Ekolojik Şartlarında Silajlık Mısır, Sorgum Tür ve Melezlerinden Yararlanma Olanakları. Türkiye Birinci Silaj Kongresi Eylül Bursa-Türkiye. s Akyıldız, A.R.: Yemler Bilgisi ve Teknolojisi. Ankara Üniv. Zir. Fak., 974. Ders Kitabı: 286, Ankara.411s Ergül, M.: Yemler Bilgisi ve Teknolojisi. Ege Üniv. Zir. Fak.,487. İzmir.318s, 1988.

14 5. İptaş, S. ve Avcıoğlu, R.: Mısır, Sorgum, Sudanotu ve Sorgum- Sudanotu Melezi Bitkilerde Farklı Hasat Devrelerinin Silo Yemi Niteliğine Etkileri. Türkiye Birinci Silaj Kongresi Eylül Bursa-Türkiye s Türemiş, A., Kızılşimşek, M.,Kızıl, S., İnal, İ ve Sağlamtimur, T.: Bazı Katkı Maddelerinin Çukurova Koşullarında Yetiştirilebilen Bazı Yazlık Yem Bitkileri ve Karışımlarından Yapılan Silajlar Üzerine Etkilerinin Saptanması Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye Birinci Silaj Kongresi Eylül Bursa-Türkiye. s Sibanda, S., Jingura, R.M. and Topps, J.H.: The Effect of Level of Inclusion of The Legume Desmodium Uncinatum and The Use of Molasses or Ground Maize as Additives on The Chemical Composition of Grass and Legume Silages. Anim. Feed Sci. and Technol. 1997; 68: 3-4, Chang, S.J., Lİ, R.H. and Lin, K.M.: Studies on The Processing of Bag Silage. Annual Report. 1989; Sarwatt. S.V., Urio, N.A. and Ekern, A.: Evaluation of Some Tropical Forages as Silage. B: Agricultural Development Reports. 1993; 11, Aguilera, A., Perez-Gil, F., Grande, D., Cruz, I.de la, Juarez, J. and De la Cruz, I.: Digestibility and Fermentative Characteristics of Mango, Lemon and Corn stover Silages with or Whithout Addition of Molasses and Urea. Small Ruminant Research. 1997; 26: 1-2, Ali, I., Fontenot, J.P. and Allen, V.G.: Fermentasyon Characteristics, Chemical Changes and In Vitro Dry Matter Digestibility of Corn Stover Treated with Different Sources of Nitrogen (small silo study). Pakistan Veterinary Journal. 1994; 14: 4, Azim, A., Khan, A.G., Nadeem, M.A. and Muhammed, D.: Influence of Maize and Cowpea Intercropping on Fodder Production and Characteristics of Silage. Asian Australasian J. of Anim. Sci. 2000; 13: 6,

15 13. Karabulut, A., Filya, İ., Değirmencioğlu, T. ve Canbolat. Ö.: Bazı Silajlık Mısır Çeşitlerinin Naylon Kese Tekniği ile Rumende Parçalanabilirliklerinin Saptanması. Türkiye Birinci Silaj Kongresi Eylül Bursa-Türkiye. s Susmel, P., Stefanon, B., Mills., C.R. and Spanghero, M. Rumen Degradability of Organic Matter, Nitrogen and Fibre Fractions in Forages. British Society of Anim. Prod. 1990; 51: Ferret, A., Gasa, J., Plaixats, J., Casanas, F.,Bosch, L. and Nuez, F.: Prediction of Voluntary İntake and Digestibility of Maize Silages Given to Sheep From Morphological and Chemical Composition, In Vitro Digestibility or Rumen Degradation Characteristics. Anim. Sci. 1997; 64: Todorov, N.A., Paviov, D.H. and Djouvinov, D.S.: Effect of Hybrid, Maturity and Grain Concent on Rumen Degradability of Maize Silage. Türkiye Birinci Silaj Kongresi Eylül Bursa-Türkiye. s Akyıldız, A.R.: Yemler Bilgisi Laboratuvar Kılavuzu. Ankara Üniv. Zir. Fak., 895. Uygulama Klavuzu: 213. Ankara. 236s Bhargava, P.K. and ve Qrskov, E.R.: Manual for The Use of Nylon Bag Technique in The Evaluation of Feedstuffs. The Rowett Research Institute, Bucksburn, Aberdeen. AB2 9SB, Scotland. 19. Mc Donald, 1981.: A Revised Model for the Estimation of Protein Degradability in the Rumen. J. Agric. Sci. Camb. 96: Winer R. J.: Statistical Principles in Experimental Design. 1971, McGraw-Hill Inc. USA.

16 VII. Ekler a) Mali Bilanço ve Açıklamaları Bu araştırmaya TL ödenekle başlanmış ve daha sonra ekonomik kriz nedeniyle alınamayan kimyasallar için TL ek ödenek alınmıştır. b) Makine ve Techizatın Konumu ve İlerdeki Kullanımına Dair Açıklamalar (BAP Demirbaş numaraları dahil) Araştırmada kullanmak herhangi bir makine ve techizat talebinde bulunulmamıştır. Bununla birlikte projede kullanılmak üzere 3 adet koç, bunların beslenmesinde kullanmak amacıyla yem, analizlerin yapılabilmesi için bazı kimyasallar ile dijital ph metre ve pipet alınmıştır. c) Teknik ve Bilimsel Ayrıntılar (Varsa Kesim III de yer almayan analiz ayrıntıları) d) Sunumlar (bildiriler ve teknik raporlar) e) Yayınlar (hakemli bilimsel dergiler) ve tezler Yilmaz, A and Gursoy, Ü The Effects of Various Supplements on In Situ Dry Matter Degradability Characteristics of Maize Silage. TÜBİTAK (in press).