Giriş. Yüksek yapılarda; 1) Uygulamaların zor, 2) Kullanılan malzemelerin standartlara uygun, 3) Yapım su resi kısa olması,

Transkript

1 Tünel Kalıp Sitemlerinin Geleneksel Kalıp Sistem Maliyeti İle Karşılaştırılması Comparison of Tunnel Molding Systems with Traditional Mold System Cost Abstract Latif Onur UĞUR 1 Rıfat AKBIYIKLI 2 Ahmet Mustafa DİRİKLİK 3 Mehmet Ali AYYILDIZ 4 In this study, it is aimed to compare the costs of buildings which are designed in accordance with different mold systems. For this purpose, a multi-storey building project, which had already been implemented by the Housing Development Administration, was used. After constructing the rebar system by paying attention to the architectural project of the building, static and dynamic analysis of the building with the Ide-cad program is carried out and the curtain + frame system is converted into the system while the supporting system is formed from curtains. Cost analysis; Rough construction costs, labor costs and manufacturing speeds. Costs are calculated with the help of Unit Price Credits. According to the analysis results; The tunnel mold system, which is increasingly used in recent years, has a higher initial investment cost than conventional mold systems but is more advantageous in mass housing construction because the mold life is longer than other mold systems. In the case where the number of applications is relatively small, the conventional wood mold system is more advantageous. With the knowledge that tunnel speed is about five times faster than the conventional system, The idea that tunnel mold applications in multi-storey and multi-storey buildings with repetitive parts is less costly than the conventional system has been reinforced. Keywords: Tunnel mold, Traditional mold, Reinforced mold costs Özet Bu çalışmada, taşıyıcı sistemleri farklı kalıp sistemlerine uygun olarak tasarlanan binaların maliyetlerinin karşılaştırılması amaçlanmıştır. Bu amaçla, Toplu Konut İdaresi tarafından daha önce uygulaması yapılmış olan çok katlı bir bina projesinden yararlanılmıştır. Yapının mimari projesine dikkat edilerek yeniden taşıyıcı sistemi oluşturulduktan sonra İde-cad programıyla yapının statik ve dinamik analizleri yapılarak taşıyıcı sistem daha önce perdelerden oluşurken, perde + çerçeve sisteme dönu ştu ru lmu ştu r. Maliyet analizleri; kaba inşaat maliyetleri, işçilik maliyetleri ve imalat hızları göz önu ne alınarak karşılaştırılmıştır. Maliyetler Birim Fiyat Rayiçleri 1 Yrd. Doç. Dr., Du zce Üniversitesi, latifugur@duzce.edu.tr 2 Doç. Dr., Du zce Üniversitesi, rifatakbiyikli@duzce.edu.tr 3 İnş. Mu h., Du zce Üniversitesi, diriklik@gmail.com 4 İnş. Mu h., Du zce Üniversitesi, mehmetaliayyildiz@gmail.com Ekim 2017, Samsun 567

2 yardımı ile hesaplanmıştır. Analiz sonuçlarına göre; son yıllarda kullanımı giderek artan tu nel kalıp sisteminin, geleneksel kalıp sistemlere göre ilk yatırım maliyetinin daha fazla olduğu ancak kalıp ömru nu n diğer kalıp sistemlerine göre daha uzun olması nedeniyle toplu konut imalatlarında daha avantajlı olduğu, uygulama sayısının nispeten az olması durumunda ise geleneksel ahşap kalıp sisteminin daha avantajlı olduğu göru lmu ştu r. Tu nel kalıp sistemle inşaat hızının geleneksel sistemin yaklaşık beş katı civarında olması bilgisi ile birlikte; tekrarlı kısımlar içeren çok katlı ve çok sayıda yapıda tu nel kalıp uygulamalarının geleneksel sisteme göre daha az maliyetli olduğu fikri pekişmiştir. Anahtar kelimeler: Tu nel kalıp, Geleneksel kalıp, Betonarme kalıp maliyetleri Giriş Betonun mimari ve statik açıdan gerekli formu almasını sağlayan ve betonun yeterli dayanım (mukavemet) kazanıncaya kadar onu taşıyan yapı elemanlarına kalıp adı verilir. İnşaat sektöru nde önemli bir ilk yatırım olan kalıp sistemleri geçmişten gu nu mu ze kadar ihtiyaçları karşılamak u zere değişiklikler göstermiştir. Klasik ya da geleneksel kalıp olarak tanımlanan kalıp, ham maddesi tamamen ahşap olan ve her kullanıldığında zayiatı artan kalıplardır. Bu kalıplar dikmesinden döşemesine kadar her yerde keresteye dayanan bir sistemdir. Dolayısıyla bu sistem daha fazla malzeme ve işçilik gerektirdiği için maliyeti yu ksektir. Bu maliyetleri azaltmak için u retimde fabrikasyona geçilmiştir. Yüksek yapılarda; 1) Uygulamaların zor, 2) Kullanılan malzemelerin standartlara uygun, 3) Yapım su resi kısa olması, zorunluluğu olduğu için modern kalıp sistemlerini tercih etmek daha mantıklı hale gelmiştir. Pratik detay çözu mlerine ve fazla kullanım sayısına sahip olan kalıp sistemleri, yu ksek katlı yapılarda ve toplu konutlarda tekrar eden imalat sayısı çok olduğu için daha avantajlıdır [1]. Ülkemizde her geçen gu n artan konut ihtiyacının önu ne geçilebilmesi için kullanılan teknolojiler arasında modern kalıp tu rlerinden olan tu nel kalıp teknolojisi yaygın şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Son zamanlarda en rasyonel çözu m olarak kabul edilen bu sistem, sanayileşme ve nu fusun artışının doğal bir sonucu olarak bu yu yen kentlerimizin yanında, du şey bu yu melerin de kaçınılmaz olduğu şehir merkezlerinde, su rat ve ekonomikliği yanında kalite ve estetiği de bu nyesinde taşıyan modern ve ileri yapım teknolojilerinden biri olarak göru lmektedir [2]. Tu nel kalıp sistemi, betonarme yapılarda taşıyıcı duvar ve döşemelerde, du zgu n yu zeyli çelik kalıplar kullanılarak tek işlemle yerinde betonlanmasını sağlayan endu strileşmiş bir yapım yöntemidir. Betonarme yapı imalatlarında bu sistemin kullanımı ile hem paradan tasarruf edilmiş hem de inşa su reci kısaltılmıştır. Döşeme ve duvarların bir arada betonlanmasıyla ortaya çıkan tek parça ve rijit yapı, 40 ve daha fazla katlı binaların inşasını mu mku n kılar [3]. 568 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

3 Ayrıca topraklarının tamamına yakını önemli deprem riskleri taşıyan u lkemizin, nu fusunun %95 i deprem yönu nden tehlikeli bölgelerde yaşamakta ve sanayi de başta olmak u zere yapısal yoğunluk olarak da %98 i yine deprem bölgelerinde bulunmaktadır. Özellikle son yıllarda meydana gelen depremlerin, bu yu klu klerine oranla çok daha fazla hasara, can ve mal kaybına neden olmaları; deprem bölgelerinde yer alan betonarme binaların bu yu k bir kısmının, depreme dayanıklı yapıların sağlaması gereken yeterli dayanıma sahip olmadıklarının bir ispatıdır. Ancak, özellikle 1999 Marmara depreminde tu nel kalıp sistemle yapılmış yapılar diğer yapılara kıyasla oldukça iyi dayanım sergilemiştir. Tu nel kalıp, duvar ve döşemelerinin, kesin boyutlu ve du zgu n yu zeyli çelik kalıplarla bir kerede, tek parça olarak döku lebildiği sistemdir [4]. Bu özelliklerinden dolayı depreme karşı rahatlıkla önerilen ve hızlı u retim imkânı sağlayan bir sistem olduğu söylenebilir [5]. Bu çalışmada, örnek bir betonarme bina ilk olarak tu nel kalıp sistemiyle, ikinci olarak perdeli çerçeve sistem olarak modellenmiştir. Tu nel kalıp sistemiyle inşa edilen binanın taşıyıcı sistemi tamamen perdelerden, perdeli çerçeveli sistem ise, kolonlar ile perdelerden oluşturulmuştur. Aynı zamanda, bu yapılar için perdeli çerçeve (geleneksel kalıp) ve sadece perdelerden oluşan (tu nel kalıp) sistemler, yapım maliyetleri açısından da incelenmiştir. Çalışmanın Önemi Bu çalışmada, boyutları, kat adedi, zemin sınıfı, deprem bölgesi, malzeme sınıfları ve enkesit mimarileri aynı; taşıyıcı sistemleri ve yapım teknikleri farklı olan iki model betonarme bina oluşturulmuştur. Model binalardan tu nel kalıp sistemiyle inşa edilecek yapının taşıyıcı sistemi tamamen perdeli; geleneksel sistemle inşa edilecek yapının taşıyıcı sistemi ise, perdeli çerçeve olarak çözu mlenmiştir. Bu iki yapının kaba inşaat maliyetleri kıyaslanarak öneriler sunulmuştur. Model betonarme binalar, kuramsal esasları tu nel kalıp sistemler için temel projelendirme verilerine göre; DBYBHY 2007 gereği depreme dayanıklı yapı tasarım ilkeleri ve TS 500- Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım Kuralları göz önu ne alınarak boyutlandırılmıştır. Kalıp Sistemleri Tünel Kalıp Sistemi Tu nel kalıp sistemi, binaların döşeme ve duvarlarının birlikte döku ldu ğu bir yapım sistemidir. Kalıp malzemesi olarak metal kullanılmakta, birleştirme işlemleri özel metal elemanlarla ve kaynaklama sureti ile yapılabilmektedir. Kalıp kurma ve sökme işlemleri çok hızlı ve kolay olmaktadır. Sökme ve kurma işlemlerinde vinçler kullanılmaktadır. Tu nel kalıplar ile binanın taşıyıcı elemanları betonarme olarak u retilmekte, temeller, çatı ve bitirme işlerinin çoğunluğu geleneksel kalıplar ile gerçekleştirilmektedir. Tu nel kalıplar hacimsel kalıp tu rlerindendir. Ortak bir hacimdeki döşeme ve perdelerin bir seferde kalıplanıp betonlanmasında kullanılırlar. Döku m sonrasında ortaya çıkan bru t beton sıva gerektirmeyecek kadar du zgu ndu r. Birbirine paralel duvarların bulunduğu çok katlı yapılarda ve tu nel inşaatlarında oldukça fazla su rat kazandırırlar. İki farklı Ekim 2017, Samsun 569

4 yönde kalıp söku lmesi işleminin gerçekleştirilebileceği durumlarda, bu iki kalıbın yan yana geldiği du zlemde, dik bir perde du zenlenebilir. Tu nel kalıp u niform olarak ısıtıldığında kalıp alma su resi de oldukça kısalabilir. Tu nel kalıplar, mimari plana uygun fabrikasyon olarak hazırlanırlar ve perde açıklıkları ya da kat yu kseklikleri değiştiği zaman yeniden du zenlenmeleri neredeyse imkansızdır. Tu nel kalıpların yerleştirilmesinde ve geri alınmasında bu yu k kapasiteli vinçlere gerek duyulur ve betonlanan hacimdeki en az bir kenar açık olmalıdır. Bu anlamda, çekildikleri yönde kiriş bulunamaz ve döşemelerin ilgili kenarları boş olduğundan, kirişli plak döşemelere göre daha fazla donatı gerektirirler. Tu nel Kalıp ve Raylı Tu nel Kalıplara ilişkin iki fotoğraf Resim 1. ve 2. de verilmiştir. Resim 1. Tu nel Kalıp Sistemi Resim 2. Raylı Tu nel Kalıp Sistemi 570 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

5 Tu nel kalıplar ile bir hacmin en çok u ç duvarı döku lebilmektedir. Açık kalan kısımdan çıkarılan kalıplar, vinç yardımıyla başka bir noktada tekrar kurulmaktadır. Tu nel kalıplar temelde şu elemanlardan oluşturulmaktadır: Kalıp yüzeyleri: Yaklaşık 3 mm. kalınlığında çelik saçtan yapılmaktadırlar. Ancak sacın rijitliğinin sağlanması ve beton döku mu sırasında basınçtan dolayı eğilme olmaması için sacın iç yu zeyinde çelik profillerden yapılmış bir karkas bulunmaktadır. Çalışma platformları: Beton prizini aldıktan sonra kalıpların söku lmesi için gerekli olan elemanlardır. Kalıplar bu platformlar u zerine çekilerek söku lmekte ve çıkartılmaktadırlar. Standart platform boyutları 3 metredir. Ek kalıp parçaları: Döşeme boşlukları, perde alınları, konsollar, döşeme alınları için kullanılan kalıp parçalarıdırlar. Destek elemanları: Tu nel kalıbın arkasına, beton döku mu ile gelecek yu ku almak u zere konulan elemanlardır. Bu kalıplar yaklaşık 500 defa kullanılabilmektedirler. Geleneksel kalıp sistemine göre imalatlar % 50 daha hızlı yapılır. Bu sistemde, beton döku mu nden sonra, kalıp kurulan mekanın içinde sıcak hava u fleyen ısıtıcılarla hızlı bir ku rleme işlemi yapılmakta, bu sayede beton, sıfırın altındaki ısılarda bile hızlı bir şekilde prizini alabilmektedir. Bu sistemin toplu konut inşaatlarında kullanılması, para ve zamandan tasarruf sağlamaktadır. Geleneksel Kalıp Sistemi Geleneksel kalıp, ağaç tabakalarından oluşan bir paneldir. Çok iyi mekanik dayanıklılığa sahip olmasına karşın hafif bir malzemedir. Yu zeyleri polimer membran kaplanmış veya suya dayanıklı özel polimer tutkallarla sıkıştırılarak u retilmiştir. Katman sayısı genelde tek sayı olacak şekilde u retilir. Betonun yapışmaması için ayırıcı maddeler kullanılmaktadır. Ayırıcılar her zaman çok ince bir şekilde uygulanmalı ve gerekli olduğunda bez ile tekrar du zeltilmelidir. Kalıplar söku ldu kten hemen sonra temizlenmelidir. Aynı zamanda her beton döku mu nden önce beton döku mu sonucunu etkilememesi için plywood oluşmuş ve olabilecek kirlere karşı temizlenmelidir. Masif kereste ve çivi kullanılarak kalıp elemanları hazırlanmakta ve birleştirilmektedir. Bu nedenle, kalıp söku mu zor olmakta ve kalıbın tekrar kullanım sayısı kullanılan yere ve kullanıcının becerisine bağlı olarak değişmektedir. Kalıp yüzeyleri: Yaklaşık 18mm.(13 katman), 21mm.(15 katman) kalınlığında yapılmaktadırlar. Ancak kalıbın rijitliğinin sağlanması ve beton döku mu sırasında basınçtan dolayı eğilme olmaması için, kalıp parçaları birbirlerine kereste ve çivi yardımıyla bağlanırlar. Destek elemanları: Geleneksel kalıbın arkasına, beton döku mu ile gelecek yu ku almak u zere konulan elemanlardır. Aynı zamanda döşeme kalıplarına çelik dikmelerle destek sağlanır. Örnek Betonarme Binanın Kalıp Sistemine Göre Analiz ve Tasarımı Bu bölu mde, 15 kattan oluşan yapının analiz ve tasarımı İdeCad programı ile yapılmıştır. İlgili mimari kat planları Resim 3. ve 4. te verilmiştir Ekim 2017, Samsun 571

6 Tünel Kalıp Sisteme Ait Binanın Özellikleri Binada tasarım perde kalınlığı 20 cm, döşeme kalınlığı 15 cm seçilmiştir. Döşeme ve perde gövdelerinde, perde uçlarında, döşemelerde, etriyelerde S420 ve S500 çeliği kullanılmıştır. Hesaplarda beton için C30 sınıfı seçilmiştir. Taşıyıcı sistem tu ru betonarme su neklik du zeyi yu ksek perdeli sistem olarak belirlenmiştir. Binaya ait özellikler aşağıda verilmiştir. Kat yu kseklikleri: 3.00 m Kat sayısı: 15 Döşeme sistemi: Plak döşeme Bina önem katsayısı (I): 1 Deprem Bölgesi: 2. Derece Etkin Yer ivme katsayısı (A0): 0.3 Yerel Zemin Sınıfı: Z2 Taşıyıcı sistem davranış katsayısı (R): 6 fcd(hesapta kullanılacak beton basınç dayanımı): kn/m2 (C30) fyd(hesapta kullanılacak çelik akma dayanımı): kn/m2 (S420), kn/m2 (S500) Ec (Elastisite Modu lu ): 3.00E7 kn/m γbeton (Beton birim hacim ağırlığı): 25 kn/m3 Resim 3.Tu nel Kalıp Mimari Projesi 572 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

7 Perdeli Çerçeve Sisteme Ait Binanın Özellikleri Binada kolonlar 30x85 cm, perdeler 25x240 cm, döşeme kalınlığı 12 cm, kirişler 25x50 cm kesitinde seçilmiştir. Yapı elemanlarında S420 çeliği kullanılmıştır. Hesaplarda beton için C30 sınıfı seçilmiştir. Taşıyıcı sistem tu ru betonarme su neklik du zeyi yu ksek deprem yu klerinin çerçeve ve perdeler tarafından taşındığı binalar olarak alınmıştır. Kat sayısı: 15 Kat yu kseklikleri: 3.00 m Döşeme sistemi: Plak döşeme Bina önem katsayısı (I): 1 Deprem Bölgesi: 2. Derece Etkin Yer ivme katsayısı (A0): 0.3 Yerel Zemin Sınıfı:Z2 Taşıyıcı sistem davranış katsayısı (R): 6 fcd (Hesapta kullanılacak beton basınç dayanımı): kn/m2 (C30 için) fyd (Hesapta kullanılacak çelik akma dayanımı): kn/m2 (S420 için) Ec (Elastisite Modu lu ) : 3,000E7 kn/m Beton (Beton birim hacim ağırlığı):25 kn/m3 Resim 4.Geleneksel Kalıp Mimari Projesi Ekim 2017, Samsun 573

8 Geleneksel Sistem İle Tünel Kalıp Sistemin Yapım Hızı Ve Maliyet Karşılaştırmaları İmalat Hızı Her iki örnek yapım sisteminde de, öncelikle 694 m2 oturma alanı olan tek katlı, 6 daireli bir yapının tamamlanması için gereken ekip ihtiyacı ve su resi bakımından karşılaştırılması Tablo 1 de verilmiştir. Yapılan bu irdelemede, geleneksel sistemle yapılan bir inşaatta en az 6 çeşit ekip kullanılırken, tu nel kalıp sistemle yapılan bir inşaatta en fazla 4 çeşit ekip bulundurulmaktadır. Ayrıca bu ekiplerde çalışan işçi sayısına bakıldığında, tu nel kalıp sistemlerde imalat daha az elemanla olmaktadır [4]. Aynı zamanda geleneksel sistemle tu nel kalıp sistemi arasında u retim su resi esaslı bir karşılaştırma yapıldığında, yaklaşık 5 kat oranında bir zaman tasarrufu vardır. Bu karşılaştırmada her iki sistemde de tek takım kalıpla çalışıldığı du şu nu lmu ştu r. Tu nel kalıp sistemlerdeki inşaat su resi hızı, iş gu cu ve anaparanın uzun su re bağlı kalmasını önler. Ayrıca ekiplerin bekleme su resinden kaynaklanan işçilik kayıpları tu nel kalıp sistemin su rekliliği özelliğinden dolayı ortadan kalkar. Bunlarda, maliyetin du şmesinde bu yu k bir faktör olarak karşımıza çıkar [4]. Tablo 1. Yapım tekniklerinin su re ve ekip yönu nden incelenmesi [4] Kalıp Hazırlanması Demirci Ekibi Kalıp Takviye ve İskele İşleri Hazır Beton Ekibi Beton Bakı Kalıp Söku lmesi Ara Duvar Öru lmesi Geleneksel Sistem 2 Kalıpçı Ustası 2 Usta Yrd. 1 Du z işçi 2 Demirci Ustası İnşaat İçin Gereken Süre 5 Gu n Tünel Kalıp Sistem Tu nel Kalıp Ekibi (4 Kişi) İnşaat Ekibi (4 Kişi) 2 Usta Yrd. 2 Gu n Soğuk Demirci (2 1 Du z işçi Kişi) 2 Kalıpçı Ustası 2 Usta Yrd. 1 Du z işçi 1 Gu n Tu nel Kalıp Ekibi (4 Kişi) 2Betoncu+Pompacı 2Betoncu+Pompacı 1/2 Gu n 2 Vibratör Ustası 2 Vibratör Ustası 1 Du z işçi 2 Kalıpçı Ustası 2 Usta Yrd. 1 Du z işçi 2 Usta 2 Usta Yrd. 8 Gu n Ku rleme Elemanı İnşaat İçin Gereken Süre 1 Gu n 1 Gu n 1/2 Gu n 8 Saat Gece Isıtması 1 Gu n İnşaat Ekibi (4 Kişi) 1 Gu n 4 Gu n Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

9 Tablo katlı binanın Geleneksel ve Tu nel Kalıpta Yapım Su resinin Karşılaştırılması Geleneksel Sistem Tünel Kalıp Sistem 1) Kalıp hazırlanması 1) Kalıp hazırlanması 2) Çelik hasır döşenmesi 2) Çelik hasır döşenmesi 3) Kalıp takviye işleri 4) Beton döku lmesi 15*18 =270 Gu n 3) Kalıp takviye işleri 3) Beton döku lmesi 5) Beton bakım, sulama, prizleme 5) Beton bakım, sulama, prizleme 6) Kalıp söku lmesi 6) Kalıp söku lmesi Maliyet ve İşçilik Araştırması 15*4= 60 Gu n Yapılan araştırmalara göre, kaba inşaatta toplam maliyetin ortalama %45 i işçilik, %55 i de malzemedir. Betonarme bir yapıda kaba inşaat maliyetinin %60 lık bir kısmını kalıp maliyetidir. Kaba inşaatında maliyettin yaklaşık %40 ı işçilik, %20 si kalıp maliyeti, %40 ı da beton malzemesidir. Kalıp giderleri, tipik birçok katlı betonarme binada en bu yu k giderdir. Kalıp, betonarme karkas bir inşaat maliyetinin %40-60 ı arasındadır. Bu tu n inşaat maliyetinin %10 ununa yakını kalıp maliyetidir. Kalıp isçilik maliyetlerinin du şu ru lmesi halinde bina inşaat maliyetlerinin du şu ru leceği açıktır [5]. Kalıbın toplam işçilik maliyeti içindeki oranı yaklaşık olarak %50 si, malzeme maliyetinin ise toplam %10 udur. Eğer her bir yapının maliyet değerleri göz önu ne alınacak olursa, kalıp isçilik bedelinin toplam isçilikteki bedelindeki dağılımı %30-60 arasındadır. Bu değerin bu yu k oluşu kalıp işçiliğinin maliyete etkisinin bu yu k olması demektir. Yapının tasarım aşamasında kalıp ve işçiliği de du şu nu lu r, rasyonel kalıp sistemlerinden uygun olanı seçilirse, bir ekonomi sağlanabilir. Bu konu maliyetlere etkisi yu zu nden, proje aşamasında u zerinde araştırma yapılması gerektiren ayrıntılı bir konudur [5]. Burada ahşap kalıpların en fazla 5 kez kullanılacağı planlanmıştır. Aynı mimari kesit için iki kalıp sisteminin maliyetlerinin karşılaştırılması Tablo 3. te verilmiştir. Bu değerlere göre aynı mimari kesitteki bina için geleneksel kalıp sisteminde kalıp maliyeti, tu nel kalıp sistemindeki kalıp maliyetinin yaklaşık %35 daha fazlasıdır. Tablo 3. Geleneksel ve Tu nel Kalıbın Kalıp Metraj ve Maliyetlerinin Karşılaştırılması Poz No KALIP Birim Y /01 Y Ahsaptan seri kalıp yapılması Tu nel kalıp sistemi ile betonarme kalıp yapılması Birim Fiyat (TL) Metraj Tünel Kalıp (TL) Geleneksel Kalıp (TL) Toplam Maliyet (TL) m2 11, ,2 0, , ,95 m2 36,01 639,04+(1.349,8 ahşap kalıp) , , ,47 Her iki sisteme göre betonarme çeliği maliyetleri karşılaştırması Tablo 4. te verilmiştir. Buna göre tu nel kalıp için gereken çeliğin maliyeti, geleneksel kalıp uygulamasındaki çelik maliyetinin yaklaşık %35 i kadar daha fazla değer almaktadır Ekim 2017, Samsun 575

10 Tablo 4. Geleneksel ve Tu nel Kalıbın Donatı Metraj ve Maliyetlerinin Karşılaştırılması Kalıp Türü Tu nel Kalıp Geleneksel Kalıp Poz No Y Y Y Y Beton Çelik Çubuklarının İşlenmesi-Manşonla Eklenmesi: Ø 8- Ø 12 mm nervu rlu beton çelik çubuğu, çubukların kesilmesi, bu ku lmesi ve yerine konulması Ø 14- Ø 28 mm nervu rlu lik beton çelik çubuğu, çubukların kesilmesi, bu ku lmesi ve yerine konulması. Ø 8- Ø 12 mm nervu rlu beton çelik çubuğu, çubukların kesilmesi, bu ku lmesi ve yerine konulması Ø 14- Ø 28 mm nervu rlu lik beton çelik çubuğu, çubukların kesilmesi, bu ku lmesi ve yerine konulması. Birim Birim Fiyat (TL) Metraj Maliyet (TL) Ton 1.972,66 185, ,71 Ton 1.939,23 248, ,66 Ton 1.972,66 146, ,34 Ton 1.939,23 174, ,63 Toplam Maliyet (TL) , ,97 Bu çalışmaya esas teşkil eden aynı mimari plana sahip iki yapı içim tu nel kalıp sisteminin beton maliyeti, geleneksel kalıp sisteminin gerektirdiği beton maliyetinin yaklaşık %50 u zerindedir (Bkz. Tablo5.). Tablo 5. Geleneksel ve Tu nel Kalıbın Beton Metraj ve Maliyetlerinin Karşılaştırılması Kalıp Sistemi Geleneksel kalıp Tu nel Kalıp Poz No HAZIR BETONLAR Birim Y /06 Y /06 Beton santralinde u retilen veya satın alınan ve beton pompasıyla basılan, C 30/37 basınç dayanım sınıfında beton döku lmesi (beton nakli dahil) Beton santralinde u retilen veya satın alınan ve beton pompasıyla basılan, C 30/37 basınç dayanım sınıfında beton döku lmesi (beton nakli dahil) Birim Fiyat (TL) Metraj Toplam Maliyet (TL) m3 172, , ,2196 m3 172, , , Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

11 Tablo 6., Geleneksel ve Tu nel Kalıp sistemlerinin örnek yapı için toplam maliyetlerinin karşılaştırılmasını vermektedir. Bu verilere göre Tu nel kalıp sistemi ile yapılacak binanın toplam maliyeti, aynı binanın geleneksel kalıp sistemi ile yapılmasının toplam maliyetinin %35 mertebesinde daha u zerindedir. Tablo 6. Geleneksel ve Tu nel Kalıbın Toplam Maliyetlerinin Karşılaştırılması Geleneksel K. (TL) Kalıp Tu nel K. (TL) Donatı Beto Toplam Sonuçlar Tu nel kalıp sistemde yapısal olarak, betonarmenin fiziksel özelliklerinin sağlamış olduğu avantajlardan bu yu k ölçu de yararlanılmakta ve sistemin işlerliği sağlandığı takdirde ekonomik çözu mler elde edilmektedir. Bu sistem, temeldeki bağlantı kirişlerine duyulan ihtiyacı azaltmakta ve tek bir kiriş gibi görev yapmaktadır. Böylelikle yapının direncinde artış sağlanmaktadır [5]. Tu nel kalıp sistemler, çok bu yu k rijitlik sağladıkları için bu gereği en iyi sağlayan yapı olma özelliği taşımaktadırlar. Yapım teknikleri karşılaştırılırken, sistemleri tek başına yapısal çözu mleme açısından incelemek yeterli olmayabilir. Sistemlerin gu venliğinin yanında ekonomikliği de oldukça önemli bir unsurdur. Konut sayısının arttığı durumlarda geleneksel sistemle inşa edilecek yapılar için klasik bir fiyat du şu şu yaşanırken, tu nel kalıp sistemde kayda değer ekonomik bir maliyet söz konusu olmaktadır. Tu nel kalıp sistemde, elemanların du şey ve yatay taşınmasını sağlayan bir kule vince ihtiyaç duyulur. İnşa edilecek konutun sayıca az olması durumunda vinç maliyeti önemli ölçu de artırmaktadır. Geleneksel sistemde ise, inşaat malzemelerinin hemen hepsinin yerel olarak temin edilmesi daha kolay ve ucuzdur. Yapılan araştırmalara göre, tu nel kalıp sistemle inşaat hızı geleneksel sistemin 5 katıdır. Bu da maliyetin du şmesinde önemli bir etkendir. Bu nedenle toplu konut u retimi gibi yapım su resi, ekonomi, kalite, standart ve endu strileşme faktörlerinin önemli olduğu durumlarda oldukça uygun bir teknik olarak tu nel kalıp sistem karşımıza çıkmaktadır [4]. Çalışma verilerine göre her ne kadar kalıp ilk yatırım bedeli; aynı mimari bir kesite sahip bina için daha ucuz göru nse de; tu nel kalıp sisteminin gerektirdiği beton ve betonarme çeliği maliyetleri daha yu ksek değerlere varmaktadır. Toplamda da %35 du zeyinde daha pahalıya gelmektedir. Fakat benzer bloktan daha çok adette olması durumunda yeni ahşap kalıp maliyetleri söz konusu olacakken önemli bir tu nel kalıp maliyeti söz konusu olmayacaktır. Sonuç olarak, tu nel kalıp sistem; dayanım, yapım su resi ve yapımdaki kolaylığı gibi özelliklerinin yanında kalıplarının yu zlerce defa kullanılabilmesi, az sayıda elemanla verimli ve kaliteli imalat yapılması, tekrarlı kısımlar içeren çok katlı çok sayıda yapıda Ekim 2017, Samsun 577

12 geleneksel sisteme oranla yaklaşık %20 daha az maliyetinden dolayı uygun bir yapım tekniğidir. Yazarlar, sektör uygulamacılarının bu çalışmadaki oranları göz önu ne alarak verecekleri kararların daha sağlıklı olacağını du şu nmektedirler. Kaynaklar 1. Benli, N., (2005). Çok Katlı Yu ksek Yapılarda Kullanılan Kalıp Sistemlerinin İrdelenmesi. Dokuz Eylu l Üniversitesi,İzmir. 2. Korur, S., (2004). Tu nel Kalıp Sistemi Uygulamalarında Karşılaşılan Teknik Sorunlar ve Üretilen Çözu mlerin İrdelenmesi. Yu ksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Konya. 3. Öztu rk, T. ve Bulgu, N.N., (2007). Tu nel Kalıpla İnşa Edilen Çok Katlı Binaların Deprem Davranışının İncelenmesi. Altıncı Ulusal Deprem Mu hendisliği Konferansı, İstanbul, Ekim 2007, ss: T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet İşleri Genel Mu du rlu ğu, Deprem Araştırma Dairesi, (2007). Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik, Ku rklu, G. ve Akbulut, H., (2004). Tu m Yönleriyle Beton ve Betonarme Kalıpları. (1.baskı), Ankara, Teknik Yayınevi. 6. Apay, A., (1983). Tu rkiye de Konut Sorunu ve Çözu mu nde Geliştirilen Yeni Teknolojiler. Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitu su Doktora Tezi, Eskişehir. 578 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi