KAYNAK BÖLGESİNİN METALURJİK YAPISI HOŞGELDİNİZ

Transkript

1 KAYNAK BÖLGESİNİN METALURJİK YAPISI PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ 1

2 KAYNAK DİKİŞ FORMU ERGİTME KAYNAK TEKNİKLERİ Elektrik Ark Kaynağı (Çok pasolu elektrik ark kaynağı, X kaynak ağzı) Elektrik Ark Kaynağı (Tek pasolu elektrik ark alın kaynağı)

3 KAYNAK DİKİŞ FORMU ERGİTME KAYNAK TEKNİKLERİ Elektrik Ark Kaynağı (Çok pasolu elektrik ark kaynağı, X kaynak ağzı) MIG/MAG Gazaltı (Titanyum boru, 14 mm kalınlık, kök paso TIG, iki paso MIG)

4 KAYNAK DİKİŞ FORMU ERGİTME KAYNAK TEKNİKLERİ MIG Gazaltı Kaynağı (Çelik 11 mm kalınlık, V-kaynak ağzı) Plazma Ark Kaynağı (Çelik 11 mm kalınlık, alın kaynağı) Hibrit Plazma Ark Kaynağı (Çelik 11 mm kalınlık, V-kaynak ağzı)

5 KAYNAK DİKİŞ FORMU ERGİTME KAYNAK TEKNİKLERİ Tandem (çift kaynak telli) MIG kaynağı (Alın kaynağı iki paso) Tandem (çift kaynak telli) MIG kaynağı (Alın kaynağı 5 paso)

6 KAYNAK DİKİŞ FORMU ERGİTME KAYNAK TEKNİKLERİ MIG kaynağı (Alın kaynağı X form) MIG kaynağı (Köşe kaynağı)

7 KAYNAK DİKİŞ FORMU ERGİTME KAYNAK TEKNİKLERİ Hibrit lazer ark kaynağı (Alın kaynağı, 8 mm çelik) CO 2 Laser Kaynağı (304 paslanmaz çelik alın kaynağı)

8 KAYNAK DİKİŞ FORMU ERGİTME KAYNAK TEKNİKLERİ (%100 Argon gaz koruması) TIG kaynağı, Kimyasal toz ilavesiz (AH1898 çelik) (%100 Argon gaz koruması) TIG kaynağı, Kimyasal toz ilaveli (AH1898 çelik)

9 KAYNAK DİKİŞ FORMU ERGİTME KAYNAK TEKNİKLERİ (%75 Helyum - %25 Argon gaz koruması) TIG kaynağı, Kimyasal toz ilavesiz (AH1916 çelik) (%75 Helyum - %25 Argon gaz koruması) TIG kaynağı, Kimyasal toz ilaveli (AH1916 çelik)

10 KAYNAK DİKİŞ FORMU ERGİTME KAYNAK TEKNİKLERİ Elektron Işın Kaynağı Elektron Işın Kaynağı

11 KAYNAK DİKİŞ FORMU ERGİTME KAYNAK TEKNİKLERİ Elektro-Gaz Kaynağı (AH36 çelik, 25 mm kalınlık) Tozaltı Kaynağı (Çelik, 25 mm kalınlık)

12 KAYNAK DİKİŞ FORMU KATI HAL KAYNAK TEKNİKLERİ Sürtünme Kaynağı (Boru) Sürtünme Kaynağı (Çubuk çelik)

13 KAYNAK DİKİŞ FORMU KATI HAL KAYNAK TEKNİKLERİ Sürtünme Kaynağı (Boru) Sürtünme Kaynağı (Çubuk çelik)

14 KAYNAK DİKİŞ FORMU KATI HAL KAYNAK TEKNİKLERİ Sürtünme Karıştırma Kaynağı (Alüminyum alın kaynağı) Sürtünme Karıştırma Kaynağı (Alüminyum çift tarf alın kaynağı)

15 KAYNAK DİKİŞ FORMU KATI HAL KAYNAK TEKNİKLERİ Sürtünme Karıştırma Kaynağı (Paslanmaz çelik-alüminyum alın kaynağı) Sürtünme Karıştırma Kaynağı (SiC takviyeli alüminyum matriksli kompozitin alın kaynağı)

16 KAYNAK DİKİŞ FORMU KATI HAL KAYNAK TEKNİKLERİ Saplama Kaynağı Difüzyon Kaynağı (Paslanmaz çelik Bakır)

17 KAYNAK DİKİŞ FORMU DİRENÇ KAYNAK TEKNİKLERİ Nokta Direnç Kaynağı

18 KAYNAK DİKİŞ FORMU KAYNAK TEKNİKLERİ Termit Kaynağı (Ray) Patlama Kaynağı

19 KAYNAK DİKİŞ FORMU KAYNAK TEKNİKLERİ Sert lehimleme Sert lehimleme

20 KAYNAK DİKİŞ GEOMETRİSİNİN ŞEMATİK KARŞILAŞTIRILMASI

21 KAYNAK DİKİŞ FORMU KAYNAK TEKNİKLERİ Yüksek Frekans Kaynağı (Bakır 443)

22 KAYNAK DİKİŞ FORMU Kaynak bölgesinin tanımlanması ve şekli, uygulanan kaynak işlemine göre değişiklik gösterir: Ergitme kaynağında: Kaynak metali, Ergime sınırı, ITAB ve Ana metal bölgelerinden oluşur. Katı hal kaynaklarından sürtünme kaynağında: Birleşme hattı, ITAB ve Ana Metal bölgelerinden oluşur. Nokta direnç kaynağında: Kaynak çekirdek bölgesi, ITAB ve Ana metal bölgelerinden oluşur.

23 KAYNAK DİKİŞ GEOMETRİSİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

24 SÜRTÜNME KARIŞTIRMA KAYNAK DİKİŞ GEOMETRİ ve KAYNAK BÖLGESİ Alüminyum alaşımının alın birleştirilmesi

25 ERGİTME KAYNAKLARINDA KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI Katı eriyik ile mukavemet kazandırılan alaşımlar (Nikel, Alüminyum, Bakır gibi) Çökelme sertleştirilmesiyle mukavemet kazandırılan alaşımlar (AlCuMg alaşımları, özel paslanmaz çelikler, yüksek nikelli alaşımlar)

26 ERGİTME KAYNAKLARINDA KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI Soğuk şekil değiştirmiş metaller (soğuk şekillendirilmiş alüminyum gibi) Reaktif Malzemeler (Titanyum, Tantal, Zirkonyum, Molibden gibi)

27 ERGİTME KAYNAKLARINDA KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI C15 veya C45 gibi Çelikler Alüminyum alaşımları

28 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI

29 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI Katılaşmış kaynak metali * İlave dolgu metali ile ana metal ergiyerek birbirleri ile karışan metaller soğuduğunda meydana gelen karışım bölgesine kaynak metali denilir. * Kaynak metali, kaynak arkının ve termodinamik kuvvetlerin etkisiyle nispeten homojen bir yapıya sahiptir.

30 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI İlave dolgu metali ile karışmadan katılaşan bölge Bu bölge, ilave dolgu metali ile ana metalin karışarak oluşturduğu kaynak metali sınırına paralel, dar bir bölgedir. Bu bölgeye isabet eden sıcaklık değeri ana metalin ergime derecesinden çok az fazladır. Bu nedenle yeterince sıcaklık ve zaman olmadığı için bu bölgede ilave dolgu metali ile ana metal karışmadan katılaşma gerçekleşir. Bu nedenle bu bölgenin kimyasal içeriği ana metal ile aynıdır. Tüm ergitme kaynaklarında bu bölgeye rastlanmasına rağmen, bu bölgenin en belirgin olarak ortaya çıktığı durum, ilave dolgu metali ile ana metalin kimyasal içeriklerinin birbirinden çok farklı olduğu şartlardır.

31 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI Ergime Hattı Sınırı İlave dolgu metali ile karışmadan katılaşan bölge ile kısmen ergimiş bölgeyi birbirinden ayıran dar arayüzey bölgesine, ergime hattı sınırı denilmektedir. İlave dolgu metali ile karışmadan katılaşan bölgenin belirgin olmadığı bazı metallerde ergime hattı sınırı, kaynak metali ile ergimemiş ana metali birbirinden ayıran kaynak arayüzeyi olarak da tanımlanır.

32 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI Ergime Hattı Sınırı Saf metallerde kaynak metali ile ana metali ayıran bu ergime hattı sınırı, metalografik olarak görmek oldukça zordur. Çünkü ergime hattında katı tanelerin büyümesi epitaksiyel büyüme yani sıvı metal katılaşması çekirdeklenme olmaksızın katılaşma şeklindedir. Sıvı kaynak metalinin katılaşması esnasında, ergime hattı sınırında yeni katı kristalleri, mevcut katı ana metal tanelerinden başlayarak yani çekirdeklenme olmayarak büyürler.

33 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI Ergime Hattı Sınırı Böylece karbon içeren alaşımlı çeliklerde, ergime hattı sınırı, standart metalografik işlemler ve bilinen dağlama solüsyonları ile rahatlıkla ayırt edilebilir. Genellikle alaşımlı çeliklerde kaynak metaki ile ITAB bölgesinin belirgin bir şekilde ayırt edilemsi amacıyla metalografik dağlama yapılır. Makro dağlama için genellikle iki farklı dağlayıcan biri tercih edilebilinir. Birincisi, % 5-10 Nital (%95-90 methanol + %5-10 Nitrik asit). İkincisi, %10 amonyum sülfat (100 ml su içerisinde 10 gr amonyum sülfat çözündürülür).

34 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI Kısmen Ergimiş Bölge Ergime hattı sınırı ile ITAB arasında kalan dar bölgeye denir. Kaynak esnasında oluşan sıcaklık, bu bölgeyi tamamen ergitebilmesi için yeterli değildir. Sıcaklık, likidüs sıcaklığının hemen altında fakat soludüs sıcaklığının da üzerindedir. Yani Likidüs ile soludüs katılaşma aralığı içerisindeki bir sıcaklık değerindedir. Çeliklerde bu bölge, sıcak çatlama eğilimine/ hassasiyetine sahiptir. Çünkü mangan sülfür kalıntılarının sıvılaşması ile (ergimesi), sıcak çatlama hassasiyetine sahip alanlar oluşur. Bu alanlar, kaynak esnasındaki ısıtma ve soğutma süreçlerinde sıcak çatlama hasarının başlangıç yerlerini oluştururlar.

35 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI Isı Tesiri Altındaki Bölge (ITAB) Kısmen ergimiş bölge ile ısıdan etkilenmemiş ana metal arasında kalan ve geniş bir sıcaklık aralığının etkilediği ana metal bölgesidir. Kaynak esnasında meydana gelen ısı girdi miktarına bağlı olarak ana metalin metalurjik yapısının değiştiği bölgedir. Dolayısıyla bu bölgede metalurjik yapı değişince, mekanik ve fiziksel özelliklerde değişecektir.

36 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI Sıcaklıktan etkilenmeyen ana metal bölgesi ITAB dan sonra gelen ve sıcaklıktan etkilenmeyen bölgeye verilen addır. Bu bölgeyi tanımlarken sıcaklıktan etkilenmeyen teriminden kasıt, kaynak esnasında oluşan sıcak değerinin, kritik dönüşüm sıcaklık değerinin altındaki bir sıcaklıklara maruz kalan ana metal kast edilmektedir.

37 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI Sıcaklıktan etkilenmeyen ana metal bölgesi Düşük karbonlu çelikler için bu değer 725 o C ve bunun altındaki sıcaklıklardır. Bu bölge içerisinde faz dönüşümünün olmadığı kabul edilir. Bu bölgenin mikroyapısı orijinal ana metal yapısı ile aynıdır.

38 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI TEK PASOLU KAYNAKLARDAKİ ITAB BÖLGESİ ITAB, ergime hattı sınırından sıcaklıktan etkilenmeyen ana metal bölgesi arasında yer alır. ITAB bölgesindeki sıcaklık değişimi, likidüs sıcaklık değerinin altındaki sıcaklıktan ta kritik dönüşüm sıcaklıklarına kadarki bir aralıkta değişmektedir. Örneğin, karbonlu çeliklerde o C sıcaklık aralığında yer alan bir bölgedir. Bu kadar geniş sıcaklık aralığı, çeliğin mikroyapısınında bu bölgede oldukça farklılıklar göstermesi demektir. Bu bölgedeki mikroyapı değişiklikleri, kaynak esnasında ulaşılan maksimum sıcaklık değerine ve bu sıcaklıkta kalma süresine ve soğuma hızına bağlı olarak değişiklik gösterir.

39 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI TEK PASOLU KAYNAKLARDAKİ ITAB BÖLGESİ Farklı mikroyapı karakterizasyonuna sahip olan ITAB bölgesini de bu nedenle kendi içinde de alt bölgelere ayırarak inceliyoruz. Ergime hattı sınırından itibaren sıcaklık farklılıklarından dolayı meydana gelen metalurjik etkenler dikkate alınarak, ITAB dört alt bölgeye ayrılmıştır. 1- Kaba taneli bölge 2- Yeniden kristalleşmiş bölge (ince taneli bölge) 3- Kısmı dönüşmüş bölge (kritikarası ITAB ) 4- Temperlenmiş bölge (kritikaltı ITAB bölge)

40 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI TEK PASOLU KAYNAKLARDAKİ ITAB BÖLGESİ Bu ITAB bölgesi içerisindeki her bir alt bölgenin mikroyapı, mekanik ve fiziksel özellikleri de birbirinden farklılıklar göstermektedir.

41 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI TEK PASOLU KAYNAKLARDAKİ ITAB BÖLGESİ 1- ITAB içerisindeki Kaba Taneli Bölge Çeliğin karbon içeriğine bağlı olarak kaba taneli bölgenin yer aldığı sıcaklık aralığı 1090 o C o C arasında değişir. Bu bölge içerisinde iki ana metalurjik olayla karşılaşırız: 1- Çoğu çeliklerin mikroyapısı östenit fazındadır. 2- Sıcaklığın kritik dönüşüm sıcaklığından daha yüksek olması nedeniyle kaba taneli bir yapının mevcut olmasıdır.

42 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI TEK PASOLU KAYNAKLARDAKİ ITAB BÖLGESİ 1- ITAB içerisindeki Kaba Taneli Bölge Tanelerin kabalaşma büyüklüğü, kaynakta ulaşılan maksimum sıcaklığın değerine ve bu sıcaklıkta kalma zamanına bağlıdır. Örneğin, en yüksek maksimum sıcaklık değerine ulaşma ve en uzun süre bu sıcaklıkta kalma şartlarında, en büyük östenit taneleri meydana gelecektir.

43 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI TEK PASOLU KAYNAKLARDAKİ ITAB BÖLGESİ 1- ITAB içerisindeki Kaba Taneli Bölge Kaba taneli bölgenin varlığı iki önemli sonucu doğurur: Birincisi, hızlı soğuma şartlarında östenit fazınının martenzite dönüşme ihtimali çok yüksektir. Bilindiği gibi bölge içerisinde martenzit fazının var olması, o bölgenin sünekliğinin, tokluğunun azalmasına ve soğuk çatlama riskinin ortaya çıkmasına sebep olacaktır. İkincisi ise östenit tane boyutları ne kadar büyürse oda sıcaklığındaki çentik darbe direnci o nispette azalacaktır. Yani taneler ne kadar büyük olursa, çentik darbe direnci de o kadar düşüktür.

44 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI TEK PASOLU KAYNAKLARDAKİ ITAB BÖLGESİ 2- ITAB içerisindeki İnce Taneli Bölge (Yeniden kristalleşen bölge) Çeliklerde bu bölge, 1100 o C ile A 3 dönüşüm sıcaklığına kadarki sıcaklık aralığında yer alan bölgedir. Bu sıcaklık aralığı, östenitin tane yapısının incelmesine çok elverişlidir. İnce taneli bir yapıya sahip olan bu bölgenin, çentik darbe direnci yüksektir. Fakat östenitin soğuma hızına bağlı olarak martenzite dönüşme riskinin var olduğu dikkatlerden kaçmaması gerekir.

45 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI TEK PASOLU KAYNAKLARDAKİ ITAB BÖLGESİ 3- Kısmen dönüşmüş ITAB bölgesi (Kritikarası ITAB bölgesi): Çeliklerde bu bölge, A 3 veya A cm dönüşüm sıcaklığı ile A 1 dönüşüm sıcaklığı aralığında yer alan bölgedir. Bu sıcaklık aralığında az da olsa östenit fazı mevcuttur. Östenit fazı, soğuma hızına bağlı olarak martenzite dönüşme eğilimine sahiptir. * Orta ve yüksek karbonlu çeliklerde, bu az miktardaki östenit fazı, büyük miktarda çözünmüş karbon elementi içerir. * Bu nedenle östenit fazı soğuma hızına bağlı olarak martenzite dönüşme eğilimine sahiptir.

46 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI TEK PASOLU KAYNAKLARDAKİ ITAB BÖLGESİ 4-Temperlenmiş bölge ITAB bölgesi (Kritikaltı ITAB bölgesi) Çeliklerde bu bölge, A 1 dönüşüm sıcaklığından 550 o C ye kadarki temperleme sıcaklık aralığında yer alan bölgedir. Bu bölge içerisinde yer alan çelikte, kaynak ısısı temperlenme ısıl işlemi gibi işlem gördüğü için çekme mukavemeti ve sertlik düşüşü meydana gelir. Faz dönüşümü oluşmaz. Çünkü sıcaklık aralığı A 1 dönüşüm sıcaklığının altındadır.

47 ERGİTME KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN ÇELİĞİN KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI ÇOK PASOLU KAYNAKLARDAKİ ITAB BÖLGESİ Çok pasolu kaynaklarda her bir pasoda ITAB ın yeniden tavlanması veya ısıtılması söz konusu olduğundan daha karmaşık bir durumla karşılaşılır. Her bir kaynak pasosunda yeniden ısıtılan ITAB mikroyapısında homojen olmayan bölgeler meydana gelecektir. Bu da ITAB ın mekanik özelliklerinin ve mikroyapısının yeniden değişmesine sebep olacaktır. Yeniden östenitleşme ve kritik sıcaklık değerlerine bağlı olarak son mikroyapı şekillenecektir. Düşük sıcaklıklardaki çentik hassasiyetinin artması, ITAB da kaba taneli ve gevrek kırılma hassasiyetine sahip bölgelerin oluşması nedeniyledir. Bu gevrek bölgeler çatlak oluşumuna sebep olabilirler. Genellikle ergime hattı boyunca çatlak ilerler.

48 KAYNAKTA SOĞUMA HIZI ve KAYNAK BÖLGESİNE ETKİLERİ Soğuma hızı, ITAB içerisinde yer alan her bir alt bölgede değişir. Soğuma hızı, kaynakta ısı girdi miktarına bağlıdır. Isı girdi miktarı arttırılırsa, maksimum sıcaklıktan aşağıya doğru sıcaklık daha yavaş düşecek ve böylece soğuma hızı yavaşlayacaktır. Yani ısı girdi miktarı ne kadar artarsa soğuma hızı o kadar yavaş olacaktır.

49 KAYNAKTA SOĞUMA HIZI ve KAYNAK BÖLGESİNE ETKİLERİ Şekilde karbonlu çeliklerin tek pasolu kaynağında karşılaşılan tipik soğuma hızı eğrisi gösterilmektedir. Bu eğrinin eğimine bakılırsa (tanjantı alınırsa), eğrinin en dik bölgesi en hızlı soğuma hızını gösterecektir. Bu hızlı soğuma bölgesi, kaba taneli ITAB bölgesinin oluştuğu kısma karşılık gelir. Kaba taneli bölgede hem östenit fazının mevcut olması ve hem de hızlı soğuma hızının varlığı ile bu bölge mikroyapısının martenzite dönüşme olasılığı oldukça yüksektir.

50 KAYNAKTA SOĞUMA HIZI ve KAYNAK BÖLGESİNE ETKİLERİ Dikiş altı çatlaklarının en fazla görüldüğü bölge, kaba taneli bölgedir. Buda hızlı soğuma hızına bağlı olarak östenit fazının martenzite dönüşmesi sonucu ortaya çıkan bir kaynak hatasıdır. Bu nedenle kaynak bölgesinin en yüksek sertliğe sahip bölgesi, kaba taneli ITAB bölgesidir.

51 Karbonlu çeliklerde kaynak bölgesi ve Sertlik dağılımı

52 6061 ALÜMİNYUMUN ERGİTME KAYNAĞINDAKİ KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI

53 LAZER KAYNAĞINDAKİ KAYNAK BÖLGESİNİN SINIFLANDIRILMASI (BİNDİRME KAYNAĞI)

54 Ti 22Al 27Nb alaşımı ile Ti 6Al 4V (TC4) alaşımının birleştirilmesinde kaynak bölgeleri

55 Farklı kaynak yöntemlerinin ısı girdi miktarına bağlı olarak * ITAB genişliği değişir * Kaynak dikişi etrafındaki ısı profilinin dağılımı değişir

56 304 PASLANMAZ ÇELİK MALZEMELERİN ERGİTME KAYNAKĞINDA SOĞUMA HIZI

57

58 In the background image, the feather-like microstructure of the copper electron beam weld has been revealed by etching with nitric acid. The solidification lines of the weld are seen as thin curved lines.

59

60

61

62

63

64 Uygulanan değişik kaynak yöntemlerini dikkate aldıdığımız zaman soğuma hızının kaynak bölgesinde meydana getirdiği metalurjik değişimin ve buna bağlı olarak sertlik değişimini farklı çelikler için değerlendirebilmek amacıyla sertlik-soğuma hızı eğrilerinden yararlanmamız gerekir. Aşağıda çeliğe ait tipik bir sertlik-soğuma eğrisi görülmektedir. Bu eğriyi incelerken, C kritik sıcaklık aralığındaki sertlik değişiminin nasıl aşırı bir şekilde düştüğünü dikkate almalıyız.

65 Yandaki şekilde bazı çeliklerin sertlik soğuma hızı eğrileri gösterilmektedir. Ayrıca farklı birleştirme tekniklerinde şekillenen kaynak metali ve ITAB bölgelerinin soğuma hızı dikkate alınarak hangi zaman aralığında şekillendikleri gösterilmektedir.

66

67

68 KARBON EŞDEĞERLİLİĞİ FORMÜLLERİ

69 Soğuma süresinin mekanik özelliklere etkisi

70

71