DERS 9 PARLAMA, PATLAMA, YANGIN VE YANGINDAN KORUNMA, ELEKTRİK, TEHLİKELERİ, RİSKLERİ VE ÖNLEMLERİ

Transkript

1 DERS 9 PARLAMA, PATLAMA, YANGIN VE YANGINDAN KORUNMA, ELEKTRİK, TEHLİKELERİ, RİSKLERİ VE ÖNLEMLERİ Öğr. Gör. Halil YAMAK

2 YANMA OLAYI Yanıcı maddenin ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşan kimyasal bir olaydır. Yanma olayının oluşabilmesi için; yanıcı madde, ısı ve oksijenin bir arada bulunması gerekir.

3 YANMA OLAYI Bir yanma olayı ancak bu üç elemanın (Yanıcı madde, ısı ve oksijen) bir araya gelmesiyle sağlayabilir. Dolayısıyla birini ortamdan uzaklaştırırsanız, yangını söndürmüş olursunuz. Bu yangının önlenmesinin en basit kuralıdır.

4 YANMA ÇEŞİTLERİ YAVAŞ YANMA KENDİ KENDİNE YANMA HIZLI YANMA PARLAMA PATLAMA ŞEKLİNDE YANMA DETONASYON

5 YAVAŞ YANMA; YANMA ÇEŞİTLERİ Yanan maddede alev, ısı, ışık ve korlaşmanın görülmemesi ile oluşan yanmaya denir. Yanıcı maddenin buhar ve gaz çıkarmama halidir. Örneğin; Demir (Fe) ve Bakir (Cu) gibi metallerin, zamanla havanın oksijeni ile birleşmesi sonucunda ( FeO Demir oksit ve CuO Bakir oksit oluşması) ortama isi ve ışık açığa çıkarmadan, meydana gelen yanma olayı.

6 YANMA ÇEŞİTLERİ KENDİ KENDİNE YANMA; Yavaş yanmanın, zamanla hızlı yanma haline dönüşmesidir. Özellikle yağ ve yağlı yüzeyler, normal hava sıcaklığında, oksijen ile birleşmek sureti ile kolayca oksitlenmeye baslar ve oksijen ile yağın birleşmesi sonucu ısı oluşur, bir süre sonra oluşan ısı, alevlenme derecesine ulaşır ve madde kendiliğinden alev alır. Örnek : Bezir yağına bulaşmış bir benzinin, bir süre sonra kendi kendine alev alarak yanmaya başlaması gibi.

7 HIZLI YANMA; YANMA ÇEŞİTLERİ Alev, Kuvvetli Isı, Işık, Korlaşma gibi dışarıdan görülen yanma şeklidir.

8 YANMA ÇEŞİTLERİ PARLAMA-PATLAMA ŞEKLİNDE YANMA; Hızlı yanma esnasında yanan cismin ani şekilde enerji çıkararak patlama veya parlamalar şeklinde olan yanmadır.

9 DETONASYON; YANMA ÇEŞİTLERİ Kimyasal veya nükleer zincir reaksiyonu tesiri ile patlayıcı maddelerin ani yanması. Patlayıcı maddelerin kimyasal reaksiyon sonucu, sıcaklığının 4500ºC yi bulduğu, kor halindeki yanma şeklidir.

10 YANGIN SINIFLARI A SINIFI YANGINLAR B SINIFI YANGINLAR C SINIFI YANGINLAR D SINIFI YANGINLAR E SINIFI YANGINLAR

11 YANGIN SINIFLARI A SINIFI YANGINLAR Katı yanıcı maddeler nedeniyle oluşmuş yangınlardır. Adi yangınlar da denir. Metaller dışındaki yanabilir bütün katı maddeleri kaplar. Odun, kömür, kağıt, pamuk vb. maddelerin yangınları katı madde yangınlarına örnektir. Sıvı söndürücü veya Kuru Kimyevi Tozlu söndürücüler kullanılabilir.

12 YANGIN SINIFLARI B SINIFI YANGINLAR Yanabilen sıvılar, bu sınıfa girer. Benzin, benzol, yağlar, yağlı boyalar, katran vb. yangınlarıdır. Temel özellikleri korsuz ve alevli yanmalarıdır. Temel söndürme prensibi köpüktür. Temel söndürme maddesi ise köpüktür. Fakat başlangıç ve küçük çaplı yangınlarda Köpüklü söndürücü ve kuru kimyevi tozlar kullanılabilir.

13 DİKKAT!.. B sınıfı yangınların üzerine su atmayın. Atılan sular, yanıcı maddelerin çevreye akmasına ve yayılmasına neden olur.

14 YANGIN SINIFLARI C SINIFI YANGINLAR Gaz halindeki yanıcı madde yangınlarıdır. LPG, doğalgaz, metan, asetilen, kok gazı, doğalgaz vb. gazların yangınlarını kapsar. Gaz yangınlarına müdahale ederken genel kural önce gaz akışını kesmek sonra sonra söndürmektir. Çünkü önce yangın söndürülecek olursa gaz akışı devem edeceğinden ortamda yanıcı gaz hava karışımı oluşur ve buda en ufak bir ısı kaynağı ile patlamaya ve yangının daha da büyümesine neden olur. Halokarbonlu söndürücüler ile kuru kimyevi tozlu söndürücüler kullanılabilir.

15 D SINIFI YANGINLAR Yanabilen hafif metal yangınlarıdır. Alüminyum, magnezyum, titanyum, karpit, çinko, sodyum, potasyum yangınları bu sınıfa girer. Temel özellikleri korlu, alevsiz yüksek sıcaklıkta yanmalarıdır. Halokarbonlu söndürücüler ile kuru kimyevi tozlu söndürücüler kullanılabilir. YANGIN SINIFLARI

16 YANGIN SINIFLARI D SINIFI YANGINLAR Temel söndürme prensibi boğmadır. ABC türü kuru kimyevi söndürücüler faydasızdır. Su kesinlikle kullanılmamalıdır. Çünkü bu yangınlarda yüksek sıcaklık meydana geldiğinden su ayrışmasına bileşenlerine ayrışmasına ve hidrojen gazı açığa çıkmasına neden olur. Karpit, su ile reaksiyona girerek asetilen gazı açığa çıkarır. Bu olay yangının büyümesine ve patlamalara yol açar. Yanıcı metal tozları hava ile uygun karışımları tutuşma sıcaklığını yakaladığında güçlü patlamalara yol açar.

17 YANGIN SINIFLARI D SINIFI YANGINLAR D sınıfı yangınların söndürme maddesi alkali borat bazlı D tipi kuru kimyevi tozdur. Kuru kum ile yanan malzemenin üzeri örtülerek de söndürülebilir. Magnezyum nem, su ve asit ile reaksiyona girer. Reaksiyon sonucu hidrojen gazı açığa çıkar. Magnezyum yangınlarına en fazla 1 metre yaklaşılmalıdır. Ancak nemli ortamlarda bu mesafe sakıncalıdır. Yangın sonucu oluşan duman solunmamasına dikkat edilmelidir.

18 YANGIN SINIFLARI E SINIFI YANGINLAR E sınıfı yangınların söndürme maddesi CO2 ve Bioversal dir. Amerika ve İngiltere de çıkan yangınların %32 si, ülkemizde ise çıkan yangınların %20 si elektrik nedeni ile çıkan yangınlardan oluşmaktadır. Amerikan yangın sınıflandırması içerisinde elektrik kaynaklı yangınların çok oluşu nedeni ile yangın sınıflandırılmasında elektrik yangınları da yer almıştır ve E Sınıfı Yangınlar kapsamına sokulmuştur.

19 Yangın çeşitleri A B C D E Cinsi Katı Sıvı Gaz Metaller Elektrik Yanıcı madde Odun, kömür, kağıt Akaryakıt, yağ, boya LPG, Metan, propan Magnezyum, sodyum, alüminyum Elektrik Söndürme Yöntemi Soğutma, yanmayı engelleme Engelleme Boğma soğutma Engelleme Soğutma Boğma İlk iş elektriğin kesilmesi Kullanılan söndürücü Su, ABC tozlu ve köpüklü söndürücü ABC ve BC halon gazlı CO2 ve köpüklü ABC ve BC tozlu CO2 ve halon gazlı Sadece D tozlu söndürücü ABC Ve B tozlu halokarbon gazlı sönd. E-Sınıfı Yangınlar: Bu tür yangınlara elektrik akımı kesilerek müdahale edilmeli ve KKT kullanılmalıdır. Su kesinlikle kullanılmamalıdır.

20 Yangın Sınıfı Açıklaması Katı madde yangınları Söndürme Tipi Çok maksatlı kuru kimyevi toz ve su Sıvı (akaryakıt) yangınları Kuru Kimyevi Toz, CO2 ve Köpük Gaz yangınları Kuru Kimyevi Toz,CO2 ve Metal tozu yangınları Kuru Metal tozu(alkali Borat) Elektrik Yangınları CO2

21 ELEKTRİK SEBEPLİ YANGINLAR

22 Elektrik Yangınları Elektrik akım kaçağının etrafa yayılması ve elektrik çarpması kazalarının meydana gelmesine neden olan yangınlardır.

23

24 YANGININ FARKEDİLMESİNDEKİ OLUŞUM SAFHALARI İlk aşamasında, KOKU, İkinci aşamasında, DUMAN, Üçüncü aşamasında, ALEV görülür.

25 YANGIN SEBEPLERİ 1-İHMAL 3-EMİR VE TALİMATLARA AYKIRI HAREKET 4-BİLGİSİZLİK 2-TEDBİRSİZLİK

26 YANGIN SEBEPLERİ 5-KAZALAR 7-SİRAYET(yayılma) 6-SABOTAJ 8-TABİİ OLAYLAR

27 YANGINI BAŞLATAN ETKENLER *Sigara ve kibrit. *Soba ve bacalar. *Elektrik. *Bazı kimyasal karışımlar Örnek : Asitle su karışımı, yanıcılarla tutuşturucuların karışımı. *Kıvılcımlar. *Doğal etkenler.

28 SON 10 YILIN YANGIN ÇIKIŞ NEDENLERİ

29 AYRINTILI YANGIN NEDENLERİ BACA %8,3 KÖMÜR %1 SİGARA %40 COCUKLAR %3,9 KIVILCIM %4,5 LPG %3 BENZİN %0,6 ELEKTRİK %21 DİĞER %17,3

30 SANAYİ YANGINLARI Sanayi yangınları çoğunlukla; Elektrik arıza ve kontağından Sürtünmeden Mekanik kıvılcımlardan Sigara ve kibrit alevinden Sıcak satıhlardan Açık alevlerden Kaynak ve kesme işlerinden Fazla ısınan malzemelerden Statik elektrikten Kendiliğinden meydana gelen yanmadan meydana gelir.

31 DİKKAT EDİLECEK İŞLER Kaynak işleri Elektrikli aletlerle çalışma Enerji hat ve panelleri Yağlı ve gazlı bölgeler Yasak bölgeler Alevlenen maddelerin sıçramaları, kıvılcım Oksi-asetilen takım bağlantıları Gazlı-yanıcı maddelerin nakli, boru ve vanaları

32

33 YANGIN SÖNDÜRME USÜLLERİ Bir yangını söndürebilmek için yanmayı oluşturan unsurlardan birinin yok edilmesi gerekmektedir. Bu şartlarda yanma olayının meydana gelmesi için gerekli ISI - OKSİJEN - YANICI MADDE - ZİNCİRLEME REAKSİYON lardan herhangi birini ortadan kaldırmamız gerekir. YANMA YOK YANMA YOK YANMA YOK

34 YANGIN SÖNDÜRME USÜLLERİ SOĞUTARAK SÖNDÜRME Yanma sırasında yanıcı maddenin ısısı maddenin cinsine göre yanma ısısının altına düşürülürse yanma olayı ortadan kalkar.

35 YANGIN SÖNDÜRME USÜLLERİ HAVA İLE İRTİBATI KESME Soluduğumuz havada % 21 oranında oksijen vardır. Yanma olayının gerçekleşmesi için % 16 oksijen yeterlidir. Bu oran gazlarda ise % 12 dir. Bu olay 2 türlü gerçekleşebilir. a- Örtme: Yanan maddelerin üzerine havayı kesmek için örtülen veya yayılan maddelerle yapılan söndürme işlemidir. Başlangıç halindeki yangınlarda örtme yöntemi en etkili usuldür. (Halı, kilim,battaniye, kum vb.) b- Boğma: Oluşan yangının oksijenle ilgisini önlemek veya yanma için gerekli oksijen oranını azaltmak amacıyla yapılan işlemdir. Bu tür söndürmeler daha ziyade kapalı yerlerdeki yangınlarda kullanılır.(otomatik söndürme sistemi vb.)

36 YANGIN SÖNDÜRME USÜLLERİ YANICI MADDEYİ ORTADAN KALDIRMA Yanma olayını ortadan kaldırmak için yanıcı maddeyi ortamdan uzaklaştırmak ve ara boşluğu meydana getirmek gerekir. a- YANICI MADDEYİ ORTAMDAN UZAKLAŞTIRMA: Bu yöntem genellikle gaz halindeki yanıcı maddeler ile ilgili yangınlarda etkilidir. Örneklersek yanan gaz borusunda veya evlerde kullanılan LPG tüplerinde vana kapatılarak yanma olayına son verilmesi gibi b- YANICI MADDEYİ ISIDAN AYIRMAK VE ARABOŞLUĞU YARATMAK : Katı yanıcı maddenin ana kütleden ayrılması yöntemi ve söndürmedir. Depo ve ambar gibi yanan kısmın dışında kalan maddelerin ortamdan uzaklaştırılması ve yangının genişlemeden zamana bağlı olarak söndürülmesini sağlamaktır.örneklersek orman yangınlarında ara boşluk meydana getirilerek(çalı ve ağaçları keserek) yangın söndürülmesi gibi

37 YANGIN SÖNDÜRME MADDELERİ Su Karbondioksit (CO2) Kuru Kimyevi Toz Köpük Kum

38 YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI SÖNDÜRME CİHAZLARININ ETKİNLİĞİ Söndürme maddeleri yanma olayını yavaşlatıp durduran maddeler olup katı, sıvı, gaz ve çok bileşim şekillerinde görülür Taşınabilir söndürme cihazları daha çok kuru kimyasal tozlu, karbondioksitli ve köpüklü cihazlardır. Sulu ve gazlı söndürme tüpleri de mevcuttur Piyasada en çok, kimyasal kuru tozlu ve karbondioksitli cihazlar kullanılmaktadır.

39 YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI Gaz yangın söndürücüler içinde en önemli yeri karbondioksit alır. Taşınabilir bir Karbondioksitli yangın söndürme tüpü kuvvetle sıkıştırılmış sıvı karbondioksit ihtiva eder. Karbondioksit gazı, ateşin sıcaklığını yanma sıcaklığının altına düşürür ve ortamdaki oksijeni azaltarak yangını söndürür. Karbondioksit, yangın mahallinde atık bırakmaz. Karbondioksitli söndürücülerin bulunduğu yerin sıcaklığı 40 o C in üzerine çıkmamalıdır; aksi halde sıvı karbondioksitin genişlemesi ile tüp patlayabilir.

40 YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI SÖNDÜRME TÜPLERİNİN TİPİ, YERİ VE SAYISI En iyi yangın söndürücü, söndürülecek maddeye uygun olanıdır. Her yangın söndürücüsünün bir diğerine göre üstünlükleri mevcuttur. Bütün arabalı yangın söndürücüler TS EN 1866 kalite belgeli ve diğer taşınabilir yangın söndürme tüpleri TS 862-EN 3 kalite belgeli olmalıdır. Akaryakıt ve yağ yangınları için en uygun taşınabilir söndürücü köpüklü söndürücülerdir. Bürolarda, evlerde, katı madde bulunan bütün yerlerde kimyasal kuru tozlu cihazlar tercih edilmelidir.

41 YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI Köpüklü söndürücüler, benzin, petrol, yağ, ahşap, kağıt, saman, katran gibi maddelerin bulunduğu laboratuar, fabrika, garaj, mineral yağ depolarında daha etkilidir. Yönetmeliğe göre, söndürme tüplerinin sayısı mekanlarda var olan durum ve risklere göre belirlenmelidir. Her bağımsız bölüm için en az 1 adet olmak üzere, ve her 200 m 2 taban alanı için 1 adet ilave edilerek uygun tipte 6 kg lık yangın söndürücü bulundurulması esas alınır. Otopark, depo, tesisat daireleri ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip söndürme cihazı bulundurulması gerekmektedir.

42 YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI Komple trafik kitleri arasında yer alan sprey tipi yangın söndürücüler yarar sağlamayabilir. Bu tür cihazlar yerine ABC tipi Kuru Kimyasal söndürme cihazı bulundurulmalıdır. Otomobillerde 1-2 kg., büyük taşıtlarda 4-6 kg. yangın söndürme cihazı olmasında yarar vardır.

43 YANGIN SÖNDÜRÜCÜNÜN BÖLÜMLERİ 1. Basınç saati: Yangın söndürücüde yeterli basınç olup olmadığını gösterir. 2. Pim: Yangın söndürücü kullanılmadan önce çekilip çıkartılmalıdır. 3. Hortum başı: Yangının kaynağına doğrultulmalıdır. 4. Hortum: Esnek, kaliteli ve kullanılması kolay olmalıdır. 5. Etiket: Yangın söndürücünün hangi tür yangınlar için olduğunu ve nasıl kullanılacağını gösterir. ( A-B-C ) 6. Tarih etiketi: Son kullanım tarihini gösterir.

44 YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI A Sınıfı Yangın çıkması muhtemel yerlerde çok maksatlı kuru kimyevi tozlu veya sulu, B Sınıfı Yangın çıkması muhtemel yerlerde kuru kimyevi tozlu veya köpüklü, C Sınıfı Yangın çıkması muhtemel yerlerde kuru kimyevi tozlu veya bioversal tip D Sınıfı Yangın çıkması muhtemel yerlerde kuru metal tozlu ve bioversal tip söndürme cihazları bulundurulmalıdır. E Sınıfı Yangın çıkması muhtemel yerlerde bioversal tip CO2 söndürme cihazları bulundurulmalıdır.

45 YENİLİK!.. BIOVERSAL TİP SÖNDÜRÜCÜ NEDİR? Bilindiği gibi mevcut söndürücülerin herbirisi farklı bir amaçla üretilmiş olup etkide bulundukları yangınlar farklıdır. Bununla beraber Mevcut yangın söndürücülerin söndürdükleri alanın yaklaşık olarak 10 katı hacmindeki bir bölgeyi de kirlettikleri, Kalıntılarının doğaya zararlı olduğu, Uygulama için çok farklı teçhizat gerektirebilecekleri göz önünde bulundurularak belirli çalışmalar 90 lı yıllardan itibaren yapılmaktaydı.

46 YENİLİK!.. BIOVERSAL TİP SÖNDÜRÜCÜ NEDİR? Yapılan çalışmalar neticesinde tamamen DOĞA İLE İÇ İÇE yangın ile mücadele maddesi bulunarak tek madde ile aynı anda farklı tip yangını söndürebilen söndürücüler yani BIOVERSAL TİP SÖNDÜRÜCÜLER ortaya çıkmış oldu.

47 YENİLİK!.. BIOVERSAL TİP SÖNDÜRÜCÜ ÖZELLİKLERİ - Bu söndürücü içerisinde bulunan Eco Aktivatör katalizör olarak görev yapar. Yağ ve petrol kaynaklı kirlilik, stabil olarak kapsüle edilen çok küçük parçalara ayrılır. - Tamamen doğal esaslı olup canlılara ve çevreye hiçbir olumsuz etkisi yoktur. - Konsantre sıvı olarak kullanıma sunulmaktadır. - Yanıcı, tutuşturucu ve tahriş edici özellik içermez. -Kullanıldıktan sonra hiçbir atık oluşmaz. (Kirliliğe sebep olan maddeler ürünün kullanımı sonucu, 1-14 gün içinde, ayrışarak doğal ortamda var olan su (H2O) ve karbondioksite (CO2) dönüşerek havaya karışırlar. -Yüzeyde yanan akaryakıtın kimyasal yapısını bozar, parçalar ve etrafını sararak kapsüle eder.yangının ısısını üzerine alarak, hidrokarbon moleküllerini CO2 ve H2O ya çevirerek yanıcılık özelliğini ortadan kaldırır.

48 YENİLİK!.. BIOVERSAL TİP SÖNDÜRÜCÜ ÖZELLİKLERİ - Toksik yani zehirli artıklar hızlı bir şekilde mikroorganizmalar için enerji kaynağına dönüşür. En sonunda ise geriye sadece zararsız artıklar kalır. - Bioversal tip söndürücüler raf ömrü aynı amaçlı kimyasal ürünlere göre bir kat daha fazladır. -Soğutucu özelliğe sahiptir. -Akaryakıt yangınlarında patlama tehlikesini engelleme özelliği bulunmaktadır. -Yangın sonrası çevreye yayılan yağ ve yakıtı temizleme özelliğine sahiptir.

49 YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI Yangın Söndürme Tüplerinin Bakımı : TS belgeli taşınabilir söndürme cihazlarının her 6 ayda gözle kontrolleri, her yıl genel bakımları ve her 5 yılda bir hidrostatik testleri yapılmalıdır. Yeni alınan tüplerde garanti süresi malın tesliminden itibaren 2 yıl olmalı, söndürücünün bütün parçaları dahil olmak üzere tamamı firmanın garanti kapsamı içinde olmalıdır. Kontrol tarihinde 5 yılını dolduran tüplerin 25 bar basınçta hidrostatik testi yapılmalıdır. Toz dolumundan sonra 4 yıl geçmişse mutlaka toz değişimi yapılmalıdır.

50 YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI Yangın Söndürme cihazlarının görev yapamamasının nedenleri : Yangın söndürücünün içine konulan maddenin standartlara uygun olmaması, Söndürülecek maddeye uygun söndürme maddesinin kullanılmaması, İtici gazın basıncının yeterli olmamasıdır.

51 UNUTMAYIN!.. EVİNİZDE, İŞYERİNİZDE VE ARACINIZDA MUTLAKA YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI BULUNDURUN!

52 YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI

53 YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI TETİK MANOMETRE HORTUM GÖVDE LANS

54 Yangın sınıfları Ağırlık (net) 6 kg Püskürtme süresi 20 sn Etkisi; Yangını boğar Yangının genişleme aksiyonunu daraltır. Avantajı A,B ve C sınıfı yangınları söndürür Dezavantajları; Solunum yollarını tahriş eder Büyük kirlilik bırakır.

55 YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI BASINÇ GÖSTERGESİNİ KONTROL ET!.

56 YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI BİTMİŞ BİR TÜPE AİT GÖSTERGE; Bitmiş veya bitmek üzere olan bir tüpe ait gösterge yandaki gibidir. Ortalama olarak 0 ile 10 bar kadar basıncı kalmış olan bir tüpün kullanımı uygun değildir. En kısa sürede yetkili dolum kuruluşuna gönderilmesi gerekmektedir.

57 YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI ÇOK YÜKSEK BASINÇLI TÜP Ortam şartlarından dolayı bazı tüplerin basıncı da olması gerekenden fazla olabilir. Bu bizim için avantaj oluşturmaz. Bu şekilde yüksek basınç altında çalışan tüplerin değişen şartlar altında patlama riski bulunmaktadır.

58 YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI İDEAL BASINÇ; Bir söndürücü için ideal basınç göstergesi yandaki gibi yeşil alan arasındaki bölümdür. Rutin periyodik kontrollerimizde özellikle bu kontrolü yapmamız gerekmektedir.

59 YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI PİMİNİ KONTROL ET!

60 BİR YANGIN SÖNDÜRME TÜPÜ NASIL KULLANILIR? YANLIŞ DOĞRU RÜZGARI ARKANA AL

61 BİR YANGIN SÖNDÜRME TÜPÜ NASIL KULLANILIR? YANLIŞ DOĞRU CİHAZI ALEVİN DİBİNE TUT

62 BİR YANGIN SÖNDÜRME TÜPÜ NASIL KULLANILIR? YANLIŞ DOĞRU CİHAZI YANGININ DOĞDUĞU YERE TUT

63 BİR YANGIN SÖNDÜRME TÜPÜ NASIL KULLANILIR? YANLIŞ DOĞRU EVVELA ÖNÜ SONRA İLERİYİ SÖNDÜR

64 BİR YANGIN SÖNDÜRME TÜPÜ NASIL KULLANILIR? YANLIŞ DOĞRU YANGIN TAMAMEN SÖNMEDEN AYRILMA

65 BİR YANGIN SÖNDÜRME TÜPÜ NASIL KULLANILIR? YANLIŞ DOĞRU CİHAZI OMUZ HİZANA AS

66 Telaşlanmayın YANGIN ESNASINDA! Mevcut yangın malzemeleri ile ilk müdahaleyi yapın Çevrenizdekilere duyurun- varsa butona basın- Eğer yangın sizin müdahalenizle sönmeyecek ise en kısa süre içerisinde İtfaiyeye telefon edin Kapı ve pencereleri kapatın Kendinizin ve başkalarının güvenliğini düşünün Yangında kurtarmada önceliği olan malzemeleri tahliye edin Görevli olmayanları uzaklaştırın NOT: Burada anlatılmaya çalışılan şey Acil Durum Eylem Planını uygulamaktır

67 YANGIN YANGIN ESNASINDA İZLENECEK YÖNTEM ACİL DURUM YAPILACAK FAALİYET SORUMLU 1. Telaşlanmayınız, yangını çevrenize ve sorumlu kişilere telsiz, telefon ya da bağırarak ses ile haber veriniz. 1. Yangın tehlikesinde koşuşturmayı ve paniği engelleyiniz. Tüm personeli toplanma bölgesinde toplayınız. Tüm çalışanlar Güvenlik Ekibi 1. Gaz vanalarını, elektrik şalterlerini, kapı ve pencereleri kapatınız. 1. Yanıcı maddeleri uzaklaştırınız. Bunları yaparken kendinizi ve başkalarını tehlikeye atmayınız. Kurtarma Ekibi Kurtarma Ekibi 1. Eğer yangın kendi imkanlarınız ile söndürülmeyecek kadar büyük ise yangını hızlı bir şekilde itfaiyeye haber veriniz. 1. İtfaiye gelinceye kadar aldığınız eğitimler doğrultusunda yangın tüpleri ve yangın panosu malzemelerini kullanarak yangını söndürmeye çalışınız. Yangın Söndürme Ekibi Yangın Söndürme Ekibi 1. Görevlilerden başka kişilerin yangın sahasına girmesine engel olunuz. Güvenlik Ekibi 1. Önce canlıları daha sonra kıymetli eşya ve dökümanları kurtarınız. 1. Yaralılara ilk yardım müdahalesi yapınız. 1. Hasar araştırması, normal duruma dönüş çalışmaları, toplantı, raporlama, işe devam kararı ve tekrarında zararı azaltıcı faaliyetler Kurtarma Ekibi Güvenlik Ekibi İlk Yardım Ekibi Kriz Masası Ekibi (ALINTIDIR!)

68 YANGIN İHBARININ VERİLMESİ YANGIN İHBARI ÖZ, KISA VE NET OLARAK VERİLİR AD VE SOYAD TELEFON NUMARASI YANGININ TAM YERİ YANGIN TÜRÜ

69 YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER YANGIN SAFHALARINDAKİ TEHLİKELER Yangın Patlaması (Backdraft)

70 YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER Zehirli Gazların Oluşturduğu Solunum Zorluğu Tehlikesi 1.GRUP GAZLAR: Oksijeni azaltarak Boğulmaya neden olurlar. Su Buharı, Azot, Asal Gazlar (Helyum, Neon, Argon, Kripton..) Hidrojen, LPG, Doğalgaz vb. 3.GRUP GAZLAR: Kana,sinir sistemine ve hücrelere tesir ederler Karbonmonoksit (CO), Hidrojen Siyanür (HCN) 2.GRUP GAZLAR: Nefes yollarını tahriş ederler. Göz ve deriye de zarar verirler. Bunlar asidik ve bazik gazlardır.

71 YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER PATLAMA TEHLİKESİ Yangın yerinde, içinde gaz olsun veya olmasın bütün basınçlı kaplar fiziksel patlama tehlikesi oluştururlar.

72 YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER ÇÖKME TEHLİKESİ Yüksek sıcaklıktan dolayı yapı malzemelerinin taşıma gücünün zayıflaması çökme nedenidir.

73 YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER KİMYASAL TEHLİKE Yangın yerinde tehlikeli kimyasal maddeler bulunabilir. Tehlikeli kimyasal maddelerin çoğunluğunu, tahriş edici kimyasal maddeler oluşturur. 1- Su ile Reaksiyona girerek Yanıcı gaz üreten maddeler 2- Zehirleyici Kimyasal Maddeler 3- Radyoaktif Maddeler 4- Tahriş Edici Sıvı Kimyasal Maddeler

74 YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER ELEKTRİK TEHLİKESİ Yangın yerindeki elektrik kaçağı itfaiyecileri en çok tehdit eden tehlikelerdendir. Dolayısıyla su sıkarken çarpılma ve ayrıca dokunarak çarpılma tehlikesi vardır. Yangın yerinde öncelikle şalter indirilerek veya sigorta sökülmelidir.

75 YANGINA MÜDAHALE MALZEMELERİ Emniyet Kemeri Baret Çizme Yangın Elbisesi Megafon Balta Kürek Eldiven Temiz Hava Tüpü Kurtarma ipi

76 YANGINA MÜDAHALE MALZEMELERİ Köpük Menanjörü Turbo lans Orta Köpük lansı Hortumlar Ağır Köpük lansı Hidrant Anahtarı

77 YARDIMCI MALZEMELER

78 YANGIN ALGILAMA SİSTEMLERİ Tüm fabrika içine monte edilmiş olan Yangın algılama sensörleri; Duman dedektörleri Isı dedektörleri Acil durum butonları vasıtasıyla yangının çıkış aşamasında noktasal olarak tespitini sağlayan sistem

79 YANGIN ALGILAMA SENSÖRLERİ Herhangi bir noktada çıkan yangın sonucu yangın öncesi çıkan dumanı algılayarak Güvenlikte bulunan panele sinyal gönderip alarm sitemini harekete geçirir. Duman Dedektörleri

80 YANGIN ALGILAMA SENSÖRLERİ Acil Durum Butonları Oluşan acil durumun, güvenlik birimine ve diğer birimlere ve tüm çalışanlara bildirilmesini sağlar.

81 YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMLERİ Sulu söndürme sistemi İki farklı sistemden oluşur 1. Yangın dolapları ; Yangın pompaları tarafında gönderilen basınçlı suyun hortum vasıtasıyla yangının söndürülmesinde kullanılır. Hortum uzunlukları 20 m dir. Dolaplarda ayrıca 6 kg lık yangın söndürme cihazı vardır.

82 2. Sprinkler sistemi; Yangın kimsenin olmadığı anda çıkarsa tüm tesiste bulunan ve yangın tesisatına bağlı nozullar vasıtasıyla yangının çıktığı bölgeye basınçlı su fışkırtarak söndürmeyi sağlar.

83 Sulu söndürme sistemi ve Dağıtım merkezi

84 ACİL DURUM KAÇIŞ SİSTEMLERİ Acil Durum Aydınlatma Sistemleri Acil Anons Sistemleri Acil Çıkış Kapıları

85 ACİL DURUM AYDINLATMA SİSTEMİ Acil Tahliyenin gece olması durumunda veya karanlık kalan bölgelerde; 1. Acil çıkış kapı yollarını 2. Genel mekanları aydınlatan iki tür sistemden oluşur.

86 ACİL ANONS SİSTEMİ Acil durumda, çalışanların doğru yönlendirilmesini sağlamak amacıyla fabrikanın tüm noktalarından duyulabilecek anonsun yapılmasını sağlar.

87 ACİL ÇIKIŞ KAPILARI Acil çıkışlarda kullanılması gereken kapılardır. Sadece içeriden açılır. Bu kapılar sadece acil çıkış durumlarında kullanılmalıdır, kesinlikle günlük kullanımlar için değildir.

88 ACİL ÇIKIŞ YÖNLENDİRME TABELALARI Acil Durumlarda çıkış yönlerini gösteren ışıklı tabelalardır.

89 PANEL VE İHBAR SİSTEMİ YANGIN KONTROL PANELLERİ

90 YANGINA YAKALANIRSANIZ Duman ateşten daha öldürücüdür! Hemen yere yakın bir pozisyon alın. Yüzünüzü ıslak bir havlu ile örtün. Güvenli bir çıkış noktasına doğru sürünerek ilerleyin. Sıcak olan bir kapıyı açmayın. Eğer bir yerde kapalı kalırsanız, kapıyı kapatın ve kapının altını ıslak bezlerle tıkayın. Sizinle çıkış arasındaki yangın küçükse, hızla çıkışa doğru gidin. Eğer giysinizin tutuştuğunu fark ederseniz, Yardım istemek için bağırın.

91 DUR, YAT, YUVARLAN! Dur: Koşarsanız havadaki oksijen alevlerin artmasına neden olacaktır. Yat: Ayakta durursanız alevler hızla hayati organlarınıza doğru yükselecektir. Yuvarlan: Ateşi söndürmek için yerde yuvarlanın. Eğer başka birinin tutuştuğunu görürseniz o kişiyi durdurun, yere yatırın ve yuvarlayın.

92 YANGIN KAPINIZI ÇALARSA Telaşlanmayın, Bulunduğunuz yerde yangın ihbar düğmesi varsa basın. İtfaiyeye telefon edin. Yangın yerinin adresini en kısa ve doğru şekilde bildirin. Mümkünse yangının cinsini de belirtin.

93 YANGIN KAPINIZI ÇALARSA Yangını çevrenizdekilere duyurun. İtfaiye gelinceye kadar yangını söndürmek için elde mevcut malzeme ve imkanlardan faydalanın. Yangın yayılmasını önlemek için kapı ve pencereleri kapatın. Bunları yaparken kendinizi ve başkalarını tehlikeye atmayın. Görevlilerden başkasının yangın sahasına girmesine engel olun.

94 YANGIN KAPINIZI ÇALARSA Yangın çıkarsa binadan dışarı çıkın. Dışarıda kalın. Duman içinde bir bölgeden geçmeniz yada böyle bir bölgede kalmanız gerekirse yere yakın kalın; çünkü orada hava daha temizdir. Asla asansöre binmeyin. Yangın nedeniyle ölüm ve yaralanmaların çoğu insanlar uyurken gerçekleşir. Gece bir yangın çıkarsa nereden kaçacağınızı önceden planlayın. Kapıyı ellediğinizde sıcaksa açmayın. Çünkü büyük bir ihtimalle arkasında yangın var demektir.

95 İŞ YERİNİZDE YANGIN KONTROLÜNÜ YAPTINIZ MI? TEMİZLİK YANGINI ÖNLER. İŞ YERİNİZİ TEMİZ TUTUNUZ.

96 İŞ YERİNİZDE YANGIN KONTROLÜNÜ YAPTINIZ MI? KAYNAK VE KESME İŞLERİNDE ÇOK DİKKATLİ OLUNUZ.

97 İŞ YERİNİZDE YANGIN KONTROLÜNÜ YAPTINIZ MI? SİGARA İÇİLMEMESİ GEREKEN YERLERDE AKSİNİ YAPMAK İNTİHAR ETMEK DEMEKTİR.

98 İŞ YERİNİZDE YANGIN KONTROLÜNÜ YAPTINIZ MI? YANGINLA MÜCADELE VASITALARINI TEMİZ VE BAKIMLI BULUNDURUNUZ.

99 İŞ YERİNİZDE YANGIN KONTROLÜNÜ YAPTINIZ MI? ELEKTRİK DONANIMINA EHLİYETSİZ KİMSELER EL SÜRMEMELİDİR.

100 İŞ YERİNİZDE YANGIN KONTROLÜNÜ YAPTINIZ MI? KUSURLU VE ETRAFI YANABİLİR MADDELERLE DOLU ISITMA KAZANLARI TEHLİKELİ OLABİLİR.

101 İŞ YERİNİZDE YANGIN KONTROLÜNÜ YAPTINIZ MI? ZIMPARA TAŞINDA ÇALIŞIRKEN CİVARDA YANABİLİR MADDE BULUNDURMAYINIZ.

102 İŞ YERİNİZDE YANGIN KONTROLÜNÜ YAPTINIZ MI? YANGIN İHBARINI İŞİTTİĞİNİZDE NE YAPACAĞINIZI ÖNCEDEN ÖĞRENİNİZ.

103 EVİNİZDE YANGIN KONTROLÜNÜ YAPTINIZ MI? SIVASIZ, ÇATLAK, HATALI İNŞA EDİLMİŞ VEYA DOLMUŞ BACALAR YANGIN NEDENİDİR.

104 EVİNİZDE YANGIN KONTROLÜNÜ YAPTINIZ MI? TAVAN ARASI VE BODRUMLARINIZI TEMİZ TUTUNUZ.

105 EVİNİZDE YANGIN KONTROLÜNÜ YAPTINIZ MI? ELEKTRİKTEN ÇIKABİLECEK YANGINLARA DİKKAT EDİNİZ.

106 EVİNİZDE YANGIN KONTROLÜNÜ YAPTINIZ MI? YANICI MADDELERİ EVİNİZİN UYGUN BİR YERİNDE SAKLAYINIZ.

107 EVİNİZDE YANGIN KONTROLÜNÜ YAPTINIZ MI? SOBA, KALORİFER VE MUTFAK OCAKLARINIZDAN ÇIKABİLECEK YANGINLARA DİKKAT EDİNİZ.

108 EVİNİZDE YANGIN KONTROLÜNÜ YAPTINIZ MI? ÇOCUKLARINIZIN ATEŞLE OYNAMASINA ENGEL OLUNUZ.

109 Metan Gazı Patlaması sonucunda meydana gelen örnek bir iş kazası 8 Ağustos 1992 tarihinde, Tekirdağ-Çorlu daki bir fabrikanın su deposu patlamış ve su deposunun üzerindeki yemekhanede bulunan işçilerden 31 i hayatını kaybetmiş ve 87 si de yaralanmıştır.

110 Fabrikanın su deposunda meydana gelen patlamanın nedenleri aşağıda verildiği gibidir: Fabrikanın ihtiyacı olan su, işyeri sahasındaki sondaj kuyularından temin ediliyordu. Arazinin jeolojik yapısı, geçirgen olmayan killi formasyonlarla, geçirgen olan kum ve çakıllı formasyonlardan oluşuyordu. Fabrika, sondaj kuyuları ile bu tabakalar arasında biriken suyu dalgıç pompalarla çekerek depoya aktarmakta idi. Formasyonda mevcut olan metan gazı, geçirgen kısımlardan geçerek yer altı suyuna karışıyordu. Yeraltından sondajla alınan ve metan gazı da içeren su, içi kum dolu bir filtrasyon sisteminden geçirilerek tamamen kapalı devre olarak su deposuna alınıyordu. Yani, su ile birlikte metan gazı da depoya taşınmış oluyordu.

111 Yaklaşık 1500 m3 hacminde ve 3 metre derinliğindeki su deposunun havalandırma sistemi veya bacası yoktu. Deponun iki adet taşma borusu olduğu halde, bu borular da depo üst seviyesinden çıktıktan sonra, 50 cm aşağıya indirilmiş ve yağmur suyu tahliye borularına bağlanmıştı. Bundan dolayı, hafadan hafif olan metan gazı, su deposunun tavanında 100 m3 den fazla olan bir hacimde birikmişti. Aslında, su deposunun içerisinde % 15 in üzerinde metan gazı bulunmaktaydı. Ancak, patlamanın meydana gelebilmesi için gerekli olan oksijen yeterli oranda mevcut değildi.

112 Su deposu üzerindeki iki adet demir kapağın olduğu bölüme, binanın arkasında bulunan merdiven altından girilmekte idi. Kaza anında, görevli iki kişi, bu kısma gelerek kapağın birisini açmış ve su seviyesi ile debisini ölçmek için çalışmaya başlamıştır. Bu kişilerden birisi, su deposu içerisine doğru birkaç basamak inerken, diğer kişi ise dışarıda kapak kenarında beklemektedir. Kapağın açılması ile birlikte, içerideki metan gazı hava ile buluşmuştur.

113 İlk parlama, iki işçinin bulunduğu depo üzerindeki alanda meydana gelir. Kapağın açılması ile dışarıya çıkan metan gazı, muhtemelen işçilerden birisinin içmekte olduğu sigara ateşinden ateşlenerek dışarıda kapak kenarında beklemekte olan işçiyi 8-10 metre ileriye fırlatır. Bu olaydan deponun içindeki işçi habersizdir. Bu sırada, içerideki işçi de kalkıp dışarı çıkmak isterken arkadaşını göremeyince şaşırır. Ancak, arkadan gelen yakıcı sıcaklığı farkederek metre koşmuş ve yıkılmıştır. Asıl patlama da, bundan sonra patlamalar zinciri şeklinde gerçekleşmiştir.

114 Böyle bir kazanın meydana gelmemesi için; Sondaj kuyusundan çıkarılan su, herhangi bir şekilde atmosfere açık olarak dinlendirilse idi, havadan daha hafif olan metan gazı uçardı ve depoya girmezdi. Yine, su deposunun üst seviyesinden doğrudan atmosfere açılan yeterli havalandırma bacaları olsaydı, metan gazı depoya gelmiş olsa bile depoda birikmezdi. Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin bulunduğu yerlerde, bu maddeleri veya bunların buhar ve gazlarını tutuşturabilecek olan kıvılcım veya çıplak alev çıkaran sigara ve benzerlerinin içilmemesi gerekirdi. İşyerlerinin güvenlik alanı içinde, kibrit, çakmak, ateş, kızgın veya akkor halinde cisimler ile parlayabilecek veya yangın doğurabilecek her türlü maddenin taşınması ve kullanılmasının yasaklanması ve bu hususun kontrol edilmesi zorunludur.

115 ?

116 SORULAR Yanmakta olan çok katlı bir binada aşağıdaki işlevlerden hangisini yapmak risklidir? a-yangın merdiveni kullanmak b-teras katına çıkmak c-asansör kullanmak d-bir odada tüm boşlukları kapatarak yere uzanıp beklemek Cevap C

117 SORULAR Yanma olayının yangına dönüşmesi için aşağıdakilerden hangisi gereklidir? a-hava (Oksijen) b-zincirleme reaksiyon c-yanıcı madde d-isı (Kıvılcım) Cevap b

118 SORULAR Demirin paslanması aşağıdakilerden hangisine en iyi örnektir? a-yavaş yanma b-kendi Kendine Yanma c-hızlı Yanma d-parlama Cevap a

119 SORULAR Özellikle akaryakıt yangınlarında renk değişimi önemlidir. İnfilak aşamasına gelmiş olan akaryakıt tankı yangınında alevin rengi aşağıdakilerden hangisidir? a-kızıl b-mavi c-sarı d-mor Cevap b

120 SORULAR Alüminyum, Magnezyum, Titan, Sodyum vb. hafif metaller veya bunların yanabilen alaşımlarının oluşturduğu yangınlar hangi sınıfa girer? a-a b-b c-c d-d Cevap d

121 SORULAR Kapalı bir tankta meydana gelen sızıntı ile yanmaya başlayan tank giderek ısınır ve tank içinde ısınarak kaynamaya başlayan sıvı tank basıncını yenerek tankı yırtar ve patlama ile birlikte. olayı gerçekleşir. Cümlesinde noktalı yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? a-jet b-bleve c-havuz d-sönme Cevap b

122 SORULAR Portatif yangın söndürme cihazlarının (Örn: 6Kg. ) zeminden ne kadar yükseklikte bulunması gerekir? a-75 cm. b-100 cm. c-maksimum 90 cm. d-bu ölçü ergonomik olarak kişiden kişiye göre değişmelidir Cevap c

123 SORULAR Aşağıdakilerden hangisi yangınlarda kullanılan kuru kimyevi tozların özelliklerinden biri değildir? a. Yanıcı maddeyi ortadan kaldırma özelliği b. Soğutma özelliği c. Zincirleme yanma olayını engelleme özelliği d. Boğma özelliği. Cevap a

124 SORULAR Su hangi sınıf yangınlar için en iyi söndürme aracıdır? a. C sınıfı b. D sınıfı c. A sınıfı d. B sınıfı Cevap c

125 SORULAR Aşağıdakilerden hangisi yangın üçgeninin kenarlarından biri değildir? a. Oksijen b. Isı c. Yanıcı madde d. Karbondioksit Cevap d

126 SORULAR Sıvı yanıcı madde yangınlarında hangi söndürme aracı kullanılması sakıncalıdır? a. Su b. Karbondioksit c. Köpük d. Kuru kimyevi toz Cevap a

127 SORULAR Yanma tanımı için aşağıdakilerden hangisi doğrudur. a-fiziksel bir olaydır. b-kimyasal bir olaydır. c-biyolojik bir olaydır. d-endotermik bir olaydır. Cevap b

128 SORULAR Bezir yağına batırılmış bir bez parçasının havanın ısısı ve oksijeni ile oksitlenmesi süreci sonunda artan ısı ile alevli yanmanın başlaması olayı için aşağıdaki ifadelerden hangisi tam doğrudur. a-yavaş yanmadır. b-hızlı yanmadır c-yavaş yanmanın zamanla hızlı yanmaya dönüşmesi şeklinde gerçekleşen kendiliğinden yanmadır. d-kendiliğinden yanmadır. Cevap C

129 SORULAR Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik e göre oluşturulacak yangın ekipleri içinde aşağıdakilerden hangisinin bulunması zorunlu değildir. a-söndürme ekibi b-haberleşme ekibi c-kurtarma ekibi d-ilk yardım ekibi Cevap b

130 SORULAR

131 SORULAR

132 SORULAR

133 SORULAR

134 SORULAR

135 SORULAR

136 SORULAR

137 SORULAR

138 SORULAR