Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science

Transkript

1 ISSN: Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science Yıl: 5, Sayı: 24, Haziran 2018, s Dr. Öğr. Gör. Deniz SEVER Girne Amerikan Üniveristesi Müzik Eğitim Fakültesi, dpcrussia@hotmail.com D. SHOSTAKOVICH 24 PRELÜD-FÜG OP. 87 ESERİ NİN İCRA VE YORUMLAMA AÇISINDAN PRELÜD VE FÜG LA MİNÖR, PRELÜD VE FÜG Mİ MİNÖR ÜZERİNE METODİK ANALİZ Özet Rus modern müzik bestecilerinden D. Shostakovich in 24 Prelüd-Füg eserinin öz değerleri ile icra edilmesi için, bilimsel, duygusal içeriğini tam yansıtmak anlamında müzisyenin sezgileri önemli fakat yeterli olmamaktadır. Bu bağlamda D. Shostakovich in 24 Prelüd-Füg eserinden La minör ve Mi minör Prelüd-Füg eserinin dikkatle incelenmesi, içeriğinde olan özel ifade araçlarının deşifre edilmesi ve bir eserin en doğru ve kesin yorumlarla icrası olmazsa olmazlarındandır. Shostakovich in eseri parlak, klasik gelenekte yazılan ama son derece olağandışı güç anlatım içerdiğinden icracılar için büyük önem taşımaktadır. Kullanılan temaların kurgu ve melodi kökenleri, polifonik usullerin değişkenliği açıklanarak örnekler üzerinde gösterilmiştir. Usta öğreticilerin genç icracılara Shostakovich yaratıcılığını, stil ve yorumlama tekniğini, usul özelliklerini aktarma konusunda, La minör Prelüd-Füg ve Mi minör Prelüd-Füg üzerinden analizler yapılmıştır. Prelüd-füglerin arasında bulunan derin ilişkinin önemi vurgulanmıştır. Shostakovich prelüd-füglerinin zengin yorum karekterleri ele alınarak legatolar ve pedal kullanımları örneklerle açıklanmıştır. Müziğin zarif, duygusal ve şiirsel özellikleri belirtilmiştir. Makalede küçük bağlar, uzun legatoların önemi vurgulanarak prelüd-füglerin tempo dinamikleri hakkında bilgi verilmiştir. Shostakovich polifoni kuralları ve yorumlama biçimleri açıklanarak piyaniste icra kolaylıkları sunulmuştur. Ülkemizde müzik literatüründe bu konu ile ilgili yayınlanmış bilimsel nitelikli kaynak sayısı oldukça kısıtlıdır. Çalışma, Modern Rus Müziği ve D. Shostakovich in 24 Prelüd-Füg eserinin zorlu ve karmaşık yapısını açıklayan, icracıya kolay piyano tekniklerini gösteren, eserdeki felsefik ve duygusal yapıyı anlamalarına yardımcı olacak bir çalışmadır. Anahtar Sözcükler: D.Shostakovich, Prelüt, Füg, piyano icracılığı

2 A METHODICAL ANALYSIS OF THE EXECUTION AND INTERPRATATION OF D. SHOSTAKOCH S PRELUDE AND FUGUE IN A MINOR, PRELUDE AND FUGUE IN E MINOR FROM THE 24 PRELUDE-FUGUE OP. 87 Abstract A musician's discernment, despite being important, is not sufficient for the execution of the Russian Modern musical composer D. Shostakovich's 24 Prelude-Fugue with its intrinsic value and reflecting its scientific and emotional content. In this sense, the careful scrutiny of his Prelude and Fugue in A Minor and E Minor from the 24 Prelude-Fugue, followed by the transcription of the special means of expression within its content and its execution with interpretations of precise and utmost certainty is essential. Shostakovich's pieces are lustrous and written according to classical traditions, but also contain extraordinarily difficult expressions, which render these pieces significant for musicians. The roots of the construction of the themes and melodies have been explained through the variability of polyphonic styles using examples. Master instructors have made analyses on the Prelude-Fugue in A Minor and Prelude-Fugue in E Minor to demonstrate Shostakovich's creativity, style and interpretation technique, and method to young executioners. The profound relationship between the preludes and the fugues have been emphasized. The rich interpretation characteristics have been discussed, and Shostakovich's use of legatos and pedals have been explained through examples. In this article, by emphasizing the importance of small ligatures and long legatos, information on the dynamics of the Preludes and Fugues have been given. Shostakovich's polyphonic rules and interpretation forms have been acknowledged. In our country, scientific literature on this issue is very limited. This work helps explain the difficult and intracate form of Shostakovich's 24 Preludes and Fugues and help the executioner understand the philosophical and emotional form in the pieces by showing easy piano techniques. 205 Key Words: D.Shostakovich, Prelüt, Füg, piano execution GİRİŞ D. Shostakovich in piyano yaratıcılığı, dünya müziği içinde rolü ve önemi tüm müzik okullarında derin bir şekilde araştırılmakta ve öğretilmektedir. Bu konu ile ilgili dünyanın ileri gelen müzik okullarında çeşitli araştırmalar yapılmakta ve bu incelemeler Shostakovich in geleneksel ama son derece olağandışı müziğinin anlatımında büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmamız, Shostakovich 24 Prelüd ve Füg Op. 87 icrasına genel açıdan ve bazı prelüd ve fügler örneğinde ayrıcalıklı olarak naçizane tecrübemize dayanan analizler içermektedir. Shostakovich prelüd ve fügleri, piyano öğrencileri için ustalığa giden yolda zor ama yeni ufuklar açan bir basamaktır. J. Sebastian Bach, G.F. Haendel ve Buxtehude gibi polifoni devlerinin müziğini öğrenerek eğitime başlayan öğrenciler, ileride Shostakovich polifonisinin bu bestecilerin koyduğu polifoni kuralları ile stil ve tarihsel diyalog şeklinde yazılmış olduğunu kavramaya başlamaktadırlar. Shostakovich in prelüd ve fügleri bilindiği gibi J. S. Bach a ithafen yazılmış eserlerdir. Doğal olarak bu eser, stil ve yazılım şekli açısından Johann Sebastian Bach ın 48 Prelüd ve Füg ünden esinlenmiştir. Bu esinlenme incelendiğinde temaların kurgu ve melodi kökenleri, kullanılan polifonik usullerin değişik zengin şekilleri vs. ile Shostakovich in

3 prelüd ve füglerinin farkındalığı ortaya çıkmaktadır. Füglerin melodilerinin gerçek modern hayatın seslerini içermesi, prelüd ve füg arasında olan derin ilişki ve kullandığı değişik ses biçimleri bu farkındalığın önemli taraflarını oluşturmaktadır. Prelüd ve füglerin zengin içeriğini yansıtmak için yapabileceğimiz tanımlardan bazıları Prelüt ve Füg Do majör için Kutsal Huzur, Prelüt ve Füg Fa diyez minör için Hüzünlü Meditasyon, Prelüd ve Füg Sol majör için Kristallerin Şeffaflığı, Prelüt ve Füg Sol Diyez minör için Karmaşık polifonik melodiler üzerine yakamoz gibi serpilmiş halk ezgisi motifleri dir. Genç icracılar Shostakovich müziğinin trajik ve derin anlamını, olgun piyanistler ise bu müziğin inanılmaz hayat enerjisini yansıtmakta zorluklarla karşılaşabilmektedirler. 20. ve 21. yüzyılda yaşayan öğrenciler arasında müzik deneyimi, müzik kulağı terbiyesi açısından farklılıklar bulunmaktadır. Bu durumun iyi ya da kötü olduğunu düşünmeden Shostakovich polifonisi anlatımında belli noktaları vurgulayarak bu problemler çözülebilmektedir. J.S. Bach yaratıcılığının esas stil ve teknik usullerinin özelliği olan yoğun gerilimli ses dokusu, icracıdan ruhsal ve entelektüel gücünün konsantrasyonunu istemektedir. Genç icracılara usta bir öğretici tarafından bu konunun anlaşılır biçimde öğretilmesi gerekmektedir. Öğreticinin, yüksek seviye hedeflerinden olan fikir, anlam ve biçimler dışında önemli ayrıntılardan polifoni-teknik icra detaylarını vurgulaması gerekmektedir. Aşağıda yaptığımız Prelüd ve Füg La minör, Prelüd ve Füg Mi minörün incelenmesinde öğretim sürecinin bu özelliklerine vurgu yapmak, hedeflere ulaşma yolunu kolaylaştırmak açısından öneriler bulunmaktadır. Amaç, Yöntem, Kapsam 206 Modern müzik akımlarının ve Rus Modern Müziğinin yaratıcılarından D. Shostakovich eserlerinden 24 Prelüd ve Füg eserlerinin doğru ve anlamlı icra edilmesi hedeflenmiştir. Bu bağlamda Shostakovich in La minör ve Mi minör Prelüd-Füg ü ele alınıp çalma tekniği, felsefik, armonik yap ve nüanslar detaylı bir biçimde incelenmiştir. Çalışma esnasında Shostakovich in eserleri hakkında çalma teknikleri, nüansların yorumlanması ve armonik yapıyla ilgili tez, makale ve yayınlar incelenmiştir. Shostakovich in 24 Prelüd ve Füg ünün doğru, anlamlı şekilde çalınıp yorumlanması konusunda icracılara faydalı olabilecek bazı temel tavsiyeler sunulmuştur. Prelüd ve Füg Mi Minör D. Shostakovich 24 Prelüd ve Füg eserinden Prelüd ve Füg Mi minör en değerlilerinden birisi olarak gösterilmektedir. Bu müziğin beynimizde yarattığı biçimlerin çeşitliliğinin yanı sıra hepsinin çok etkileyici ve geniş kapsamlı olduğunu gözlemlemekteyiz. Prelüdün karakteri yoğun biçimde şiirseldir. Eserin kederli karakterini oluşturan, derin anlamlı alt-bas registerda devam eden, oktavların üzerinde yazılan, çok ifadeli, hüzünlü, şarkısal, içinde ağlamaklı inilti entenasyonları barındıran, melodi içeren yapıdır. Prelüd, yazılma yılından beş yıl önce biten, İkinci Dünya Savaşı nın kayıplarını anan ağıt gibi algılanmaktadır.

4 Şekil 1: Prelüd Mi minör Prelüdün öğrenimi süresinin başında doğru tempoyu belirleyerek açık ve net bir biçimde kavratmak önemlidir. Eserin Andante tempo sözcüğün yanında gösterilen =100 işareti andante ibaresi için bize hızlı gelmektedir. 207 Örneğin, S. Richter mevcut kayıtlarda bu prelüdü =76 temposu ile icra etmiştir. Dahi piyanistin kullandığı bu tempo müziğin ruh halini en güzel şekilde hissettirmektedir. Prelüd serbest formda yazılmış olup eserin içinde bulunan iki bölüm ve Coda yı gözlemleyebilmekteyiz. Birinci bölüm 10,5 (on buçuk) ölçüden oluşmakta ve Mi minör akoru ile bitmektedir. Öğretim süresi içinde bas (alt register) ve soprano (üst register) temalarının farklı renklerle çalınmasına dikkat edilmelidir. Şekil 2: Prelüd Mi minör Örneğin, orta temayı çalmadan bas ve soprano temalarını birleştirerek derin legato çalışılması önerilmektedir. Bununla melodilerin şarkısal yapıları ve entenasyon ifade farklılığı ortaya çıkmaktadır.

5 Bestecinin yazdığı nüansların net olarak icra edilmesi gerekmektedir. Birinci bölümün dinamik zirvesi olan sekizinci ölçü ve dokuzuncu ölçüde subito.p işareti mutlaka yapılmalıdır. Şekil 3: Prelüd Mi minör 8-9. ölçüler Orta temanın icrası piyanist için zordur. Bu melodi ana temalar için altyapı nabzını oluşturmaktadır. Küçük bağları derin aksan portomentoları gibi çok ifadeli net detaylar sayesinde zenginleştirilmiş bir altyapı olarak sergilenmektedir ölçü arasında temalar daha parlak renkli olan Re Miksolidyen modunda gelişmektedir ölçüde uzun süreli olan Fa diyez, Mi, Re (sağ elde) notaları çok legato ve ifadeli çalmak gerekir. Ayrıca melodinin 20. ölçüsünde zirve noktasına ulaştıktan sonra, 21. ölçüde bulunan Si Bemol majöre olan modülasyonunu Mf-p (mezzoporte piano) nüanslarıyla altını çizerek duyurulması gerekmektedir. 208 Şekil 4: Prelüd Mi minör ölçüler 25 ve 30. ölçü arasında müziğin karakteri yeniden kederli bir havaya bürünür ölçüde bulunan Do-Si-Mi bas notaları çok önemlidir. Bu ölçüler sol pedal (una corda) kullanılarak çalınabilir.

6 Şekil 5: Prelüd Mi minör ölçüler 31. ölçüde bir umut ışığına benzeyen La Bemol akorları (pp) müziği zarif ve duygusal bir havaya sokar., 209 Şekil 6: Prelüd mi minör ölçüler Eserin ikinci bölümü ( ölçü arası) değişken karakter sergilemektedir. 38. Ölçüden itibaren başlayan coda eseri tekrar hüzünlü ve çıkılmaz bir keder karakterine sokar. Artık geniş akan melodiler kaybolmaktadır. Bunun yerine melodi küçük inilti şeklinde şeklinde motifler olarak devam etmektedir. 40. Ölçüden itibaren Prelüd sonuna kadar sol pedal (una corda) kullanılarak icra edilir. Füg Şekil 7: Prelüd Mi minör

7 Attacca ile başlayan füg, frelüdün doğal devamı olarak algılanmaktadır. Füg, yapı olarak iki temalı füg formunda yazılmıştır. Tema yavaş tempoda giderken ağır Rus Halk şarkılarının inleyen melodilerini hatırlatır. A. DOLJANSKY Rus halk şarkısı olan Ishodila Mladesheka melodisiyle benzerliklere vurgu yapılmaktadır. Şekil 8: Füg Mi minör İkinci tema aktif ve etkili karakteri ile farklılık gösterir. 210 Şekil 9: Füg Mi minör ölçüler Füg üç boyutlu bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm (1-46. ölçüler arası) birinci temanın ekspozisyon ve gelişmesinden oluşmaktadır. İkinci bölüm ( ölçüler arası) ikinci temanın ekspozisyonu ve gelişmesinden oluşmaktadır. Üçüncü bölüm ( ölçüler arası) birinci ve ikinci temanın kontrpuan şeklinde birleşmesinden oluşmaktadır. Sadece birinci temanın ağır, inleyen entenosyanları iradeli ve kararlı karaktere dönüşmektedir. Fügün yazılımı zordur. İcracıdan büyük ustalık ve ifade iradesi beklenmektedir. Bu eseri teknik açıdan donanımlı piyanistler icra edebilirler. Füg dört sesli olduğu için sesler birbirinden ayrı olarak çalışmaya başlanmalı, daha sonra sağ ve sol el çalışması uygulanmalıdır. Birinci tema parmakların derin bir şekilde tuşa dokunuşu ile legato çalınmalıdır. Ayrıca dördüncü ölçüde bulunan zirve noktası mutlaka uygulanmalıdır. Birinci temanın karşı teması prelüdün inleyen entenasyonlarını içermektedir. Fügün ilk on beş ölçüsünde temanın ekspozisyonu bitmektedir. Temanın üçüncü geçişinde bulunan legato çok önemlidir. Kesinlikle ihmal edilmemesi gerekir. Şekil 10: Füg Mi minör

8 Temanın dördüncü geçişinde ise parlak legatolar vardır. Net şekilde duyurmak gerekir. Şekil 11: Füg Mi minör Bestecinin kullandığı dokuzlu ve on birli aralıklar, zorluklar içerse de piyanist pedal kullanarak bu zorlukları gidebilir. Shostakovich in sahip olduğu orkestral düşünce tarzı böyle büyük aralıkların kullanılmasını kaçınılmaz kılmaktadır. 30 ve 35. ölçülerde bulunan epizotta soprano ve bas seslerini takip edip uzun notaları dikkatlice dinlemek ve ifadeli entenasyonla icra etmek gerekmektedir. 211 Şekil 12: Füg Mi minör Sol pedalla çalınan Ölçü arasında olan kısım bizi ikinci bölüme götürmektedir. 47. ölçünün ilk akoru anatonalite mi minörün dominantası yani beşinci basamak akoru gibi duyulmaktadır. Şekil 13: Füg Mi minör İkinci bölüm (47. Ölçü) piomosso ( =116) olarak çalınmaktadır. Besteci çift piyano nüansı kullandığı için parmak uçlarının çok hassas olması gerekmektedir ölçülerde tema alt register basta geçer. Burada el ve parmakların esnekliği sayesinde piyanodan mezzoforteye olan cresendoyu icracı daha kolaylıkla yapabilir.

9 Şekil 14: Füg Mi minör ölçüler İkinci bölümün başında oluşan parlak ve sevinçli karakter 76. Ölçüden itibaren daha dinamik, tutkulu ve etkileyici olmaya başlar ve bölümün sonuuna doğru mezzoforte (mf) olan nüans iki forteye (ff) ulaşır. 212 Şekil 15: Füg Mi minör ölçüler Bu büyük cresendo içinde tema Re minör ve Sol minörde işlenir. Bundan sonra sol minörde geçen epizot bizi üçüncü bölümün başına getirir. Şekil 16: Füg Mi minör Üçüncü bölüm fügün zirvesi olarak iki temayı da karmaşık kontrpuan içinde birleştirmektedir Ölçüler arasında birinci tema alt registerdo, ikinci tema üst registerda, ana tema minörde geçmektedir. İkisi de iradeli ve muzaffer bir karakterde sergilenmektedir.

10 Şekil 17: Füg Mi minör ölçüler ölçüler arasında birinci tema üst registerde değişik aralıkla, ikinci tema ise alt registerde iki sesli stretta şeklinde geçmektedir. Bu bölümün icrasında 93. Ölçüde bulunan orta seslerin Legato şeklinde seslendirilmesi oldukça güçtür. İcrası bunu pedal kullanımı ile kolaylaştırılabilir. Şekil 18: Füg Mi minör ölçüler ölçüler arasında ikince tema, kısaltılmış halde kullanıldıktan sonra ( ölçüler arasında geçen) Epizot bizi ( ) ölçüler arasında oluşan fügün, önce zirvesine alıştırmaktadır. Şekil 19: Füg Mi minör ölçüler ölçüler arasında birinci tema basta, ikinci tema ise stretta olarak geri kalan seslerde işlenmektedir. 11. Ölçüde Shostakovich dahiyane bir şekilde iki temayı birleştirerek ikili kanon oluşturur. Piyanistlik açıdan zor olan bu ölçüler kesinlikle ilk önce birinci ve ikinci ses, sonra üçüncü ve dördüncü ses olarak birleştirilip çalışılması gerekmektedir.

11 Şekil 20: Füg Mi minör ölçüler arasındaki bölüm fügün codası sayılmaktadır. Birinci tema bas sesinde kuvvetli, iradeci ve tutkulu iki forte (ff) nüansında geçer. Fügün en son dört ölçüsünde ikinci tema stretta olarak tüm seslerde geçer. Sonuncu mi majör akoru da büyük bir zafer işareti olarak duyulur. Prelüd ve Füg La Minör: 24 Prelüd ve Fügler eserinde Prelüd ve Füg La minör en zor ikililerinden birisidir. Zorluklarından birisi prelüd ve fügün hızlı tempoda yazılmasıdır. 214 Deneyimli piyanist bile hızlı müzik icrasında belli risklerin bulunduğunu itiraf eder. Bilinmektedir ki virtüöz piyano tekniğine sahip olan Shostakovich konserlerden önce heyecan duyup seyircilerin önünde ellerim teknik sorunların üstesinden nasıl gelebilecek? endişesini yaşadığını itiraf etmiştir. Ancak teknik donanımı sayesinde Shostakovich her zaman heyecanını yenerek sahnede tüm gücü ile cesaretli, parıltılı ve son hız tempolarında eserlerini icra etmiştir. Prelüd ve fügün ortak teknik yönde yazılmasının yanı sıra aralarındaki fark iki eserin başka müzik kökenlerine sahip olmasıdır. Prelüt Toccata, füg ise Scherzo müzik türü kökenlidir. İki müzik türü de hızlı müzik türünde olmasına rağmen teknik tarz olarak birbirinden farklıdır. Toccato tekiniğinde piyanistin parlak hafif tuşe, çok iyi artikülasyon, dolgun, çevik parmak uçlarına sahip olması gerekmektedir. Scherzo tekniğinde ise esnek atlamalar, çevik bilek hareketlerine sahip olmak gerekmektedir. Prelüd ve füg, bol miktarda kasırga gibi esen pasajları, çokça atlamaları, çift sesleri içermektedir. Bu koşullarda piyanist, bir hokkabaz gibi var olan tüm teknikleri parlak şekilde kullanmak zorundadır. Doğal olarak bu teknik imkanlara her piyanist sahip olamadığından bu tür eserleri çalabilecek piyanistler de azdır. Zengin teknik ekipmanlara sahip olan eserlerin sanatsal-manevi değerini açığa çıkarmak oldukça zor olabilir. Bu tür eserlerin virtüöz özellikleri birincil ve tek olarak ön plana çıkartıldığında büyük hatalara yol açmış olur.

12 Bu basitleştirilmiş yaklaşım prelüd ve fügün zarif, karmaşık müzik biçimlerinin ortaya çıkmasını engellemektedir. Bu eser psikolojik derinlik olarak 24 Prelüd Füg ün tamamı içinde değerli bir yere sahiptir. Prelüd La Minör Prelüdün zarif iç dünyası, durmayan aralıksız devam eden onaltılıklara yazılan melodi olarak yansımaktadır. Toccato tarzında yazılan Prelüdün müzik teksti tek sesli olarak oluşturulmaktadır. Bu özellik kesinlikle basitleştirilmiş yazılım usulü olarak yorumlanmamalıdır. Şekil 21: Prelüd La minör Burada Shostakovich Barok bestecilerden farklı olarak bas seslerinden ritmik ve harmonik destek almamakla müziğin karakterine savunmasızlık, dengesizlik gibi yeni modern etkiler kazandırmaktadır. Bu durumda ritmik açıdan eserin düzgün bir şekilde icra edilmesi için piyanistin çok iyi ritmik organizasyon becerisine sahip olması gerekmektedir. 215 Prelüdün bir başka özelliği eserin başında belirtilen piyano (p) işareti dışında hiçbir nüans ibaresinin yer almamasıdır. Bu özellik prelüde genel olarak hafif, şeffaf, uçarı bir karakter kazandırmaktadır. Bunun yanı sıra genel piyano (p) nüansı içinde bulunan çeşitli dinamik renk ve izleri, bir nüansın olabilecek en değişik taraflarını piyanist göstermek zorundadır. P nüansı tekseslilikle birleşerek yalnızlığın, gerçek dünyadan kaçışın sembolü gibi yorumlanabilmektedir. Piyanist genel p nüansını değiştirmeden, kısa parmak artikülasyon araçları yardımı ile bu değişik müzik tekstinin özelliklerini açıklamalıdır. Bu tekdüzelik ve duygusal tabloyu dikkatle incelediğimizde umut ışığı gibi bazı nefes aldıran bölgelere rastlanabilmektedir. Bir ruhsal rahatlama gibi duyulan röprizden önce kısa Do majör modülasyonu buna en güzel örnektir.

13 Şekil 22: Prelüd La minör ölçüler Piyanistin görevi bu modülasyonun ufak bir rubato ile net bir şekilde vurgulamak olmalıdır. Do majöre gelmeden prelüdün başında 7-8. ölçüde oluşan kısa Fa Diyez minör modülasyonu bestecinin minör içinde arayışlarının değişik bir örneği olarak kabul edilmelidir. 216 Şekil 23: Prelüd La minör 7-8. ölçüler ölçüler arasında müzik çeşitli modülasyonlar sayesinde, alt-üst sesler arasında olan mesafenin genişlemesiyle daha hacimli ve dolgun şekil almaktadır. Eserin genel şeffaf karakterini bozmadan burada kullanılan Legato daha uzun ve ağdalı olabilir. Şekil 24: Prelüd La minör ölçüler

14 Prelüdün bir başka özelliği ise yazılımında arpejlerin kullanılmasıdır. Akorlar arpej şeklinde çalındığı zaman alt-üst sesler arasında hafif polifoni oluşmaktadır. Besteci bu yazılım şeklini kullanmakla esere mütevazı bir ayrıcalık kazandırmaktadır. Prelüdün başlangıcında olduğu gibi sonu da bir rüzgar şeklinde esmektedir. Sonuçta bir yavaşlama olmadığından piyanistin teknik olarak son ölçüleri büyük bir ustalıkla dengeli ritm içinde bitirmesi gerekmektedir. Şekil 25: Prelüd La minör 217 Füg La Minör: Füg aynı prelüd gibi derin, sanatsal-dramatik bir içeriğe sahiptir, icrasının önüne ciddi duygusal ve teknik talepler koymaktadır. Scherzo müzik tarzında yazılan füg, bu müzik türünün tüm teknik detayları olan karşıt aralıklar, karşıt tonaliteler ve çeşitli teknik nüanslarını içinde barındırmaktadır. Bu müzik türünün önemli teknik detaylarından birisi, sert ve gerilimli ritm yapısının olmasıdır. Bununla ilgili piyanist, ritmik kurgunun elastikliğini ve kemiksel yapısını çok iyi kavrayıp icra etmesi gerekmektedir. Füg temasının yapısı sade, kısa motifler, küçük arpejler, gam parçacıklarının karmaşık tonalite ve register larda kullanımlardan oluşturulmaktadır. Şekil 26: Füg La minör

15 Öngörülemeyen ve geleneksel harmoni kurallarına uygun olmayan modülasyonlar, klavyenin çeşitli kısımlarına zıplayan aralıklar, motiflerin tersten hareket etmesi... Tüm bu özellikler fügün kontrastlı yapısını, melodilerin sanki kesik ve kırılgan olarak algılanmasını sağlamaktadır. Bu zor ve karmaşık karakteri yansıtmak için piyanist teknik olarak hafif tuşe hareketliliği, bilekten yapılan esnek atlamalar, parmaklarını keskin tuşe kullanarak canlı ve iğneli dokunuşlarla çalmak gibi teknik usulleri kullanması gerekmektedir. Füg tema dışında dört melodik yapıdan oluşmaktadır. Birinci karşıt tema zıplayan, yapışkan, tutulan keskin aralıklardan oluşmaktadır. Fügün ilerleyen ölçülerinde birinci karşıt tema çift sesler olarak üst registerlerde bağırarak, seslenmek hissini yaratır. Şekil 27: Füg La minör 218 İkinci karşıt tema kısa dissonans şeklinde arpejlerden oluşarak farklı bir yapı sergiler. Üç veya dört sesten oluşan kısa arpejler aralarında hiçbir bağ olmayan motifler olarak kaotik bir şekilde kullanılır. Şekil 28: Füg La minör Üçüncü karşıt tema hedefine hızla ulaşmak isteyen bir ok gibi gamlardan oluşmaktadır. Bu temada Shostakovich, kısa zamanda içinde bir tonalitenin sabitleştirilmesi çabası içindedir. Fakat bu kısa ve başarısız çaba, bizi tekrar değişik, karmaşık harmonik yapıya geri götürmektedir.

16 Şekil 29: Füg La minör Dördüncü karşıt tema, fügün temasının küçük parçacığının üzerine yazılan oluşumdur. Şekil 30: Füg La minör 219 Fügün formunun geleneksel bölümleri dışında içinden ayrıca gelişen tekdüze bir fikir oluşur. Bu fikir fügün başlangıcından sonuna kadar yükselen gerilim şeklinde gelişmekte olan tüm tema ve karşıt temaların farklılık içinde bütünlüğünü sağlamaktadır. Sonuç: Bu makalede D. Shostakovich in 24 Prelüd-Füg Op. 87 eserinden Prelüd-Füg La minör ve Prelüd- Füg Mi minor örnekleri üzerinden incelenmiş, teknik güçlükler, nüans farklılıkları gösterilmiştir. Shostakovich in polifoni kuralları ve yorumlama biçimleri örneklerle açıklanmıştır. Prelüd-Füg La minor ve Prelüd-Füg Mi minörün tempo dinamikleri, uzun legatoların önemi vurgulanmıştır. Pedal kullanımının kolaylıkları ve önemi örneklerle açıklanmıştır. 20.yüzyıl. Rus Müziğinde Shostakovich in ve eserlerinin felsefesi üzerinde durulmuş, yeni icracılara çalma ve yorumlama açısından bilgiler verilmiştir. Kullanılan temaların melodi kökenleri ve polifonik usullerin değişikliğine vurgular yapılmıştır. Prelüd ve füglerin içeriğinde bulunan özel ifade nüanslarının deşifre edilebilmesinin önemi ortaya koyulmuştur. Yapılan literatür taramasında edinilen bilgilerin ışığında 20. yüzyı Rus modern müziği ve D. Shostakovich in 24 Prelüd-Füg eserinin nasıl deşifre edilip yorumlanması gerektiği ortaya konulmuştur. 20. yüzyıl Rus Modern müziği ve Shostakovich in 24 Prelüd-füglerinden La minör Prelüd-Füg ve Mi minör Prelüd-Füg ün inceleme çalışmasının yeni icracılara faydalı bir kaynak oluşturması hedeflenmektedir.

17 KAYNAKLAR Doljansky, A., D. Shostakovich 24 Prelüd ve Füg, Sovyetsky Kompozitor, Leningrad Etinger, M., Shostakovich ve Hindemith Polifoni Serilerinde Harmoni, Muzıka, Moskova Meyer, K., Shostahovich. Hayat. Yaratıcılık. Zaman., S.P-B. Kompozitor, DSCH, Nazaykinsky, E., XX. Yüzyıl Müziğinde Shostakovich ve Sanatsal Eğilimler, D. Shostakovich Uluslararası Sempozyum, Köln Zaderatsky, V., D. Shostakovich Enstrümental Eserlerinde Polifoni, Muzıka, Moskova