Malatya İlindeki Binaların Isıtmasının Ekonomik Analizi Economıcal Analysıs of Heatıng of Buıldıngs ın Malatya Provınce

Transkript

1 Malatya İlindeki Binaların Isıtmasının Ekonomik Analizi Economıcal Analysıs of Heatıng of Buıldıngs ın Malatya Provınce Abstract Adem YILDIRIM 1 Önder Halis BETTEMİR 2 Heating requirements of three different buildings, located at different locations, are computed and economic analyses are conducted for different types of heaters by considering the heating requirements. The first building type is located at Bostanbasi region which has 600 m 2 settlement area and has 4+1 type residences with 12 floors and 48 residences, the second building type is located at Sitmapinari region which has 450 m 2 settlement area and has 3+1 type residences with 6 floors and 24 residences, the third building is a workshop located at Malatya Organized Industrial Zone which has 500 m 2 settlement area with 2 floors. Insulation code TS 825 and regulations are taken into account while computing the heating requirement and the buildings are assumed to be located separately. Wood, coal, fuel oil, LPG and natural gas heating alternatives are compared by considering the heating requirement. The boilers are selected among the commercially obtainable ones. Costs of the boilers and the heating efficiency of the fuel types are obtained from the experts and cash-flow diagrams for each boiler types are prepared. Net present values of the cash-flows are computed for fifty years usage. Best heating opportunity is selected by choosing the minimum net present value. effect of inflation and time value of money are also considered throughout the economic analyses. Keywords: Cost Analysis, Heating economy, Economical Analysis, Net Present Value Özet Malatya da farklı bölgelerde bulunan u ç farklı binanın ısıtma ihtiyaçları hesaplanmış ve bu değerler göz önu ne alınarak ısıtma ihtiyacını karşılamak amacı ile farklı kazan tu rlerinin ekonomik analizi yapılmıştır. Birinci bina Malatya Bostanbaşı Semtinde bulunan 600 metrekare bina oturum alanına sahip 12 katlı ve 48 dairenin bulunduğu 4+1 dairelerden oluşmakta, ikinci bina Malatya Sıtmapınarı Semtinde bulunan 450 metrekare bina oturum alanına sahip 6 katlı ve 24 dairenin bulunduğu 3+1 dairelerden oluşmakta ve u çu ncu bina ise Malatya Organize Sanayi bölgesinde bulunan 500 metrekare oturum alanına sahip 2 katlı bir atölyedir. Yapıların ısıtma ihtiyacı hesaplanırken ilgili yalıtım mevzuatı ve TS 825 göz önu nde bulundurulmuş ve bu tu n yapılar ayrık nizam olarak alınmıştır. Isıtma ihtiyacına bağlı olarak; odun yakıtlı kazan, kömu r yakıtlı kazan, fuel-oil yakıtlı kazan, doğalgaz kazanı ve LPG yakıtlı kazan seçimi yapılmış ve yakıt miktarları hesaplanmıştır. Kazan seçimi yapılırken ticari olarak temin edilebilen kazanlar seçilmiştir. Kazanların maliyet değerleri ve yakıt sarfiyatı maliyeti uygulamada 1 İnşaat Mu hendisi., İnönu Üniversitesi, ademyildiriminsaat@gmail.com 2 Doç. Dr., İnönu Üniversitesi, onder.bettemir@inonu.edu.tr (Yazışma yapılacak yazar) Ekim 2017, Samsun 257

2 çalışmış kişiler tarafından elde edilmiş ve kazanların kullanım su resi dikkate alınarak nakit akış diyagramları oluşturulmuştur. Oluşturulan nakit akış diyagramlarının 50 yıllık net bugu nku değeri hesaplanmıştır. Hesaplanan bu değerlere bağlı olarak en iyi alternatif seçilmiştir. Ekonomik hesaplar yapılırken enflasyon ve faiz değerleri göz önu nde bulundurulmuştur. Anahtar Kelimeler: Maliyet Analizi, ısıtma ekonomisi, ekonomik analiz, net bugu nku değer Giriş Ülkemizde konut ve sanayi yapılarının ısıtılması için gereken enerji, kazanlardan ve ısı pompalarından sağlanmaktadır. Bu çalışmada ısıtma ihtiyacına bağlı olarak farklı tipteki 3 binaya uygun kazan seçimi yapılması amaçlanmıştır. Konut ve iş yerlerinin ısıtma hesapları yapının bulunduğu bölgenin dış ortamı göz önu nde bulundurularak yapılmaktadır. İlk önce yalıtım hesabı daha sonra ısıtma ihtiyacı hesabı ve son olarak kazan seçimi yapılmaktadırw. Isıtma hesabının yanlış yapılması bu yu k ekonomik kayıplar doğuracağı için bu konu hem uygulamada hem de literatu rde oldukça önem görmektedir. Yazıcı, Denizli ilinde bulunan iş yeri ve konut kullanım alanı olan bir binanın TS825 e göre yalıtım hesabını yapmış, yıllık yakıt tu ketimini ve maliyeti doğalgaz kazanına göre hesaplamıştır [1]. Yakıttan dolayı olabilecek CO 2 salınımını kg cinsinden hesaplamıştır. Bulduğu değerlerin fazla olduğunu belirtmiş bunun sebebinin Denizli ilinin dış ortam sıcaklığının du şu k olmasından kaynaklandığına değinmiştir. Özer ve Akçay, çalışmada Denizli ili için iş yeri ve konut kullanım alanı olan bir binanın yalıtım hesabını yapmış ve bu yalıtım hesabına bağlı olarak enerji ihtiyacını hesaplamıştır [2]. Hesaplanan ihtiyacın karşılanması için doğalgaz yakıtlı, linyit kömu r yakıtlı, fuel-oil yakıtlı ve motorin yakıtlı kazan seçimi yapmış ve bu kazanların yakıt miktarını hesaplamıştır. Kazan verimlerini de göz önu nde bulundurarak yakıt maliyeti hesaplamıştır. Yıllık CO 2 emisyon miktarını yakıt tu rlerine bağlı olarak hesaplamıştır. Çalışmasında kömu r yakıtının diğer yakıtlara göre yıl içinde en fazla miktarda olduğunu, yıllık yakıt maliyetinin en fazla motorinde en az doğalgazda olduğunu ve emisyon miktarının en fazla kömu rde olduğunu doğalgazda ise en az olduğunu saptamıştır. Doğalgaz yakıtının diğer alternatiflere göre daha ekonomik ve daha çevreci olduğunu belirtmiştir. Çuhadaroğlu çalışmasında bir kat ısıtma sistemi kullanılacak dairenin ısıtma ihtiyacını hesaplamıştır [3]. Farklı yapı bileşenlerinde yalıtımlı ve yalıtımsız durum için ısı iletim katsayısı hesaplamıştır. Dış duvar, döşeme ve tavanın yalıtımlı ve yalıtımsız olduğu durumlar için kapı ve pencere çeşidine bağlı olarak mahallerin ısıtma ihtiyaçlarını hesaplamıştır. Bu hesabı hem merkezi ısıtma hem de kat ısıtmalı sistemler için gerçekleştirmiştir. Kat ısıtmalı sistemlerin enerji ihtiyacının fazla olduğu sonucuna varmıştır. Yalıtım binanın ilk yatırım maliyetini arttıracak ancak binanın kullanım su resini arttırması, bakım ve yakıt tasarrufu sağlaması göz önu nde bulundurulduğunda kısa su rede kendini amorti etmektedir. Bostancıoğlu Tu rkiye de kullanılan enerjinin yaklaşık % 37 sinin binalar için harcandığına değinmiş ve daha önceki yalıtım çalışmalarında yalıtım kalınlığına bağlı olarak geri ödeme su resini tablo halinde vermiştir [4]. Örnek bir bina u zerinde farklı kalınlıktaki kabuklar için ısıtma, kabuk ve yaşam dönemi 258 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

3 maliyetlerini hesaplamıştır. Yalıtım malzemesine bağlı olarak optimum yalıtım kalınlığını hesaplamıştır. Binalarda enerji verimliliği oldukça önem gerektiren bir konudur. Çelik, Enerji Bakanlığından aldığı verilerle yaptığı çalışmada binalarda %30 oranında enerji tasarrufu yapılabileceğini belirtmiştir [5]. Tu rkiye de enerji tu ketimi ve enerji verimliliği kanunundan bahsetmiş ve kanun ile amaçlananları anlatmıştır. Tu rkiye de doğalgaz kullanımını ele almış ve doğalgazın enerji verimliliğinde önemli bir payı olduğuna değinmiştir. Aynı kapasitedeki kömu r yakıtlı kazan, doğalgaz yakıtlı yoğuşmalı kazan ve doğalgaz yakıtlı klasik kazanın yakıt maliyetlerini ve CO 2 emisyon miktarlarını kıyaslamıştır. Bilgin, çalışmasında kazanların enerji verimliliğini konu almıştır. Yanma denklemlerini vermiş, baca gazı bileşenleri ve emisyonlarını açıklamıştır [6]. Yanma verimi ve kazan verimini etkileyen parametrelerin yu zdelerini paylaşmıştır. Kazan verimine doğrudan etki eden baca ile ilgili hesapların nasıl yapılması gerektiğine değinmiştir. Baca gazı analizöru kullanılması gerektiğini vurgulamıştır. Isıtma için gerekli enerji yenilenebilir kaynaklardan da sağlanabilmektedir. Isı pompası ve jeotermal kaynakların kullanımı giderek yaygınlaşmakta ve araştırılmaktadır. Karacabey ve Yağcıoğlu, Balçova bölgesindeki bir sera için ısı ihtiyacını hesaplamış ve ihtiyaca uygun katı yakıtlı kazan ve jeotermal enerjili sistem seçmiştir [7]. Jeotermal enerjili sistem ile katı yakıtlı kazanı ekonomik olarak kıyaslamıştır yılı için ilk yatırım maliyeti ve işletme maliyetini paylaşmış, jeotermal enerjili sistemin ilk yatırım maliyetini % 27 daha pahalı bulmuş ancak işletme maliyetini ise 10 kat daha du şu k maliyetli olarak hesaplamıştır. Yaşar çalışmasında Tu rkiye nin enerji potansiyeline değinmiş 2020 yılı için gereken enerji miktarını paylaşmıştır [8]. Jeotermal enerjiden yararlanma tu rlerini açıklamış ve Balıkesir ilinin jeotermal kaynak kullanımı potansiyelinin ekonomik katkılarını sunmuştur. Balıkesir Üniversitesi Çağış Kampu su için ısıtma ihtiyacını hesaplamış ve jeotermal kaynaklı bölgesel ısıtma sistemi tasarlamıştır. Tasarlamış olduğu jeotermal kaynaklı bölgesel ısıtma sistemi ile mevcut durumdaki fuel-oil yakıtlı sistemin başa-baş noktasını hesaplamıştır. Kaya (2009) konutlarda kullanılması öngöru len ısı pompası ve kombi sistemleri için başa-baş noktası hesaplamıştır [9]. Kombi ve ısı pompasının ilk yatırım maliyeti, işletme maliyeti ve elektrik maliyeti değerlerini göz önu nde bulundurarak sıcaklık değerine bağlı başa baş ekonomik analizi yapmıştır. Yapmış olduğu hesapta ömu r ve faiz değerlerini kullanmıştır. Çalışmasında sonuç olarak 60 santigrat derece için ısı pompası ekonomik çıkarken 100 santigrat derece ve u zeri sıcaklıklar için kombi sisteminin ekonomik olduğunu paylaşmıştır. Literatu rde yapılan çalışmalar incelendiğinde yalıtımın ilk yatırım maliyetini arttırdığı ancak bina kullanım ömru ve enerji tasarrufu gibi konularda kısa su rede kendini geri ödediği göru lmektedir. Fosil yakıtlı kazanların karbon salınım miktarı doğayı tehdit edebilecek boyutlardadır. Doğalgaz kullanımında karbon salınımı daha azdır. Yenilenebilir kaynakların kullanılmasının ilk yatırım maliyeti yu ksekken işletme ve yakıt giderlerinin çok du şu k olabilmektedir. Kullanılan yakıt ve enerji tu ru ne bağlı olarak kaynağın yakınlığı yakıt maliyeti için önemli bir unsurdur Ekim 2017, Samsun 259

4 Yöntem Bu çalışmada u ç farklı bina alternatifi göz önu nde bulundurulmuştur. Üç farklı alternatif için yakıt tu ru ne bağlı olarak kazan alternatifleri incelenmiştir. Göz önu ne alınan yakıtlar odun, kömu r, fuel-oil, doğalgaz ve LPG dir. Odun ve kömu r yakıtları için katı yakıt kazanı kullanılmıştır. Binaların ölçu leri Tablo 1 de gösterilmektedir. Tablo 1. Bina ölçu leri en (m) boy (m) kat oturum alanı (m2) , Bina alternatifleri göz önu nde bulundurularak ısı yalıtım maliyeti, binanın enerji ihtiyacı, kazan maliyeti, kazanların yıllık bakım ve onarım maliyetleri, 5 yıllık bu yu k onarım maliyeti ve yıllık yakıt tutarlarına bağlı olarak 50 yıllık ekonomik analiz yapılmıştır. Kullanılan verilerin tamamı piyasa verileri olup tecru beli kişiler tarafından teyit edilmiştir. Hesaplamalarda paranın zaman değerinde her yıl % 15 artış olacağı kurgusu yapılmıştır. Bu değer banka hazine bonosu gibi risksiz getiri oranın u zerinde seçilmeye özen gösterilmiştir. Sektörde faaliyet gösteren enerji ve ısı firmalarının kâr oranları göz önu nde bulundurulmuştur. Kurgulanan binaların ölçu lerine bağlı olarak tu m alternatifler için 5 cm kalınlığında binanın dışından olacak şekilde cam yu nu malzemesi kullanıldığı kurgusu yapılarak yalıtım maliyeti ve ısı ihtiyacı hesaplanmıştır. Cam yu nu seçilmesinin en önemli nedenlerinden biri bina ömru kadar uzun ömu rlu olmasıdır. Yapılan bu çalışmada bina ömru 50 yıl seçildiği için ısı yalıtım ömru de 50 yıl alınmıştır. lere bağlı olarak kullanılan yu zey alanı Tablo 2 de sunulmuştur. Kullanılan yu zey (yalıtım yapılacak yu zey) alanı hesaplanırken mevcut yu zey alanın 0.8 katı alınmıştır. Kalan 0.2 lik kısım kapı ve pencere boşluğu varsayılarak du şu ru lmu ştu r. Tablo 2. Yalıtım verileri Yüzey alanı (m2) Kullanılan yüzey alanı (m2) Yalıtım tutarı (TL) Yalıtım tutarı hesaplanırken kullanılan yu zey alanı birim metrekare fiyatı ile çarpılarak elde edilmiştir. Cam yu nu malzemesi için birim metrekare tutarı 50 TL/m 2 olarak hesaplanmıştır. Toplam yalıtım tutarı tu m alternatifler için Tablo 2 de verilmiştir. Toplam ısı ihtiyacı = kat sayısı x bina oturum alanı x m 2 başına düşen enerji (1) 260 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

5 Binanın ısı ihtiyacı hesaplanırken bina oturum alanına bağlı olarak bina boyutları göz önu ne alınarak metrekare başına ortalama enerji ihtiyacı kullanılmıştır. Binaların toplam ısı ihtiyacı hesaplanırken 1 nolu eşitlikten faydalanılmıştır. Birinci alternatif 12 katlı bir bina olduğu için bina kullanım alanına göre çatı ve bodrum kat alanı daha du şu k olduğundan ısı ihtiyacı diğer alternatiflere göre daha az olacaktır. Benzer şekilde u çu ncu alternatif olan tekstil atölyesinin kullanım alanının çatı ve bodrum kat alanına oranı daha yu ksek olduğu için ısı ihtiyacı diğer alternatiflere göre daha fazla olacaktır. lerin ısı ihtiyacı ve m 2 başına du şen enerji miktarları Tablo 3 te sunulmuştur. Tablo 3. lerin enerji ihtiyacı ve kazan kapasitesi m2 başına düşen Toplam ısı ihtiyacı Toplam ısı Kazan kapasitesi enerji (kw/m2) (kw) ihtiyacı (kcal) (kcal) 1. alternatif 0, , alternatif 0, , alternatif 0, Kazan kapasitesi hesaplanırken toplam ısı ihtiyacı kazan tu ru ne bağlı olarak verim değeri ile çarpılmaktadır. Ayrıca uygulamada kullanılan kapasiteler olması amacı ile ku suratlı değerler en yakın bir u st tam değerlere yuvarlanmış ve birimi kcal olarak gu ncellenmiştir. Hesaplanan kazan kapasitelerine bağlı olarak kazan seçimi yapılmış ve bu seçimlere bağlı olarak ilk yatırım maliyetleri bulunmuştur. Odun ve kömu r yakıtları için ortak kazan seçilmiş ve katı yakıt kullanılan kazan öngöru lmu ştu r. Kazan alternatiflerinin ilk yatırım maliyetine nakliye ve kazan kurulumu giderleri dâhil edilmiştir. Seçilen kazanların kapasitesi Tablo 3 te verilmiş ve kazanların ilk yatırım maliyetleri Tablo 4 te gösterilmektedir. Tablo 4. Kazanların ilk yatırım maliyetleri ve ömu rleri Katı yakıt kazanı (TL) Kazanların ilk yatırım maliyetleri Fuel-oil kazanı (TL) Gaz yakıt kazanı (TL) LPG kazanı (TL) 1. alternatif alternatif alternatif Ömu r (Yıl) Kazan ömu rleri Tablo 4 te gösterilmektedir. Kazan ömu rleri belirlenirken Vergi Usul Kanununda (VUK) belirtilen amortisman değerleri alınmıştır. VUK ta kazan ömru, kazan sınıfı ve boyutu gözetmeksizin 15 yıl olarak göru lmektedir. Gaz yakıtlı kazan ve LPG kazanın yıpranma payı diğer kazanlara göre daha az olduğu du şu nu lerek gaz ve LPG alternatifleri için kazan ömru 20 yıl olarak seçilmiştir. Bu çalışmada ki ekonomik Ekim 2017, Samsun 261

6 analiz 50 yıl için yapıldığından dolayı ömru nu dolduran kazanlar, hurda bedeline satılıp tekrardan yenisi alınarak nakit akışa dâhil edilmiştir. Katı yakıt kazanı ve fuel-oil kazanının değeri amortisman tablosundan alınmıştır. Ekonomik analiz 50 yıl için yapılmakta ve bu su re içerisinde kazan alternatifleri eski kazanlar hurda bedeli karşılığı elden çıkarılmaktadır. Uygulamada çalışmış ve çalışmakta olan kişilerin tecru belerinden faydalanılarak kazanların hurda bedeli belirlenmiştir. Hurda bedeli ilk yatırım maliyetinin katları şeklinde hesaplanmıştır. Ömru tamamlanmış kazanın hurda bedeli ilk yatırım maliyetinin %10 u kadar, 10 yıllık kazanın hurda bedeli ilk yatırım maliyetinin % 20 si kadar ve 5 yıllık kazanın hurda bedeli ilk yatırım maliyetinin %30 u kadar olduğu kabul edilmiştir. Kazanların yakıt tu ru ne bağlı olarak yıllık bakım onarım maliyeti belirlenmiştir. Bakım onarım maliyeti hesaplanırken uygulamada bu işi yapan kişi ve firmalardan fiyat alınarak yapılmıştır. Yıllık periyodik bakımlar tu m alternatifler için her yıl %10 artacak şekilde nakit akış tablosu oluşturulmuştur. lere bağlı olarak yıllık periyodik bakım maliyetleri Tablo 5 te sunulmuştur. Odun yakıtının katı kalıntı bırakması ve kazanın içini fazla kirletmesi ihtimalleri göz önu nde bulundurularak yıllık bakım onarım masrafının yu ksek olduğu varsayılmıştır. Doğalgaz alternatifinin yıllık bakım onarım maliyetinin en az olmasının önemli nedenleri; doğalgaz kazanının yaygın kullanılması ve piyasa içi rekabetin yu ksek olması olarak du şu nu lmu ştu r. Ayrıca doğalgaz diğer alternatiflere göre katı kalıntısı daha az olan bir yakıttır. Tablo 5. Yakıt tu ru ve alternatiflere göre yıllık bakım onarım maliyetleri Odun Kömür Yakıt Türü Fuel Oil Doğalgaz (Tl/Yıl) Lpg Yıllık periyodik bakım onarımın yeterli gelmeyeceği du şu nu lmu ş ve 5 yılda bir bu yu k bir bakım onarım ve temizlik olacağı kurgusu yapılmıştır. Bu yu k bakım onarım ve temizlik sırasında kazan vanalarının ve pompasının kalibrasyonu, kazan bacasının temizlenmesi, basınç kalibrasyonu vb. uygulamaların yapılacağı öngöru lmu ş ve buna göre maliyet kalemi oluşturulmuştur. Tu m alternatifler için 5. Yılın sonundan itibaren 5 er yıl ara ile 45 yıla kadar bu yu k bakım onarım ve temizlik yapılmıştır. 50. yıl yapılmamasının nedeni binanın ekonomik ömru nu doldurmasıdır. 5 yıllık bakım onarım ve temizlik yapıldığı yıl yıllık periyodik bakım devam etmektedir. Yapılan işler birbirinden bağımsız ve ayrıktır. Yakıt tu ru ve alternatiflere göre 5 yıllık bakım onarım ve temizlik maliyetleri Tablo 6 da gösterilmektedir. Bakım onarım maliyetlerinin her yıl % 10 artacağı öngöru lmektedir. 262 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

7 Tablo 6. Yakıt tu ru ve alternatiflere göre 5 yıllık bakım onarım ve temizlik maliyetleri Odun Kömür Yakıt Türü Fuel Oil Doğalgaz Lpg 1. alternatif alternatif alternatif Yıllık yakıt miktarı hesaplanırken kazan ve yakıt verimleri göz önu nde bulundurularak hesaplanmıştır. Yıllık yakıt miktarı hesaplanırken yakıtların alt ısıl değerleri göz önu nde bulundurulmuş ve bu değerler tablo 7 de sunulmuştur. Yıllık yakıt miktarı 2 nolu formu l ile ortalama kazan verim değerleri alınarak hesaplanmıştır. Doğalgaz için , fuel-oil 0.75, kömu r , LPG aralığında verim değerleri öngöru lmu ştu r. Yapılan çalışmada odun yakıt tu ru katı yakıt kazanında yakılacağı için odun yakıtına kömu rden daha du şu k bir verim çarpanı eklenmiştir. Du şu nu len alternatifteki binaların hiçbiri odun yakıtıyla ısıtılma uygulaması piyasada olmadığında bu değer yaklaşık olarak seçilmiştir. Verim değerleri odun için % 50, kömu r için % 71, fuel-oil için %81, doğalgaz için %91 ve LPG için % 90 olarak belirlenmiştir. Tablo 7. Yakıtların alt ve u st ısıl değerleri [10] Alt Isıl Değer Üst Isıl Değer Yakıt kcal kwh kcal kwh Mix LPG , ,8 Doğalgaz , ,62 Odun , ,25 Kömu r Soma , ,96 Motorin , ,58 Kalorifer Yakıtı , ,18 Sanayi Yakıtı Fuel-oil , ,95 Elektrik Kömu r alternatifi için soma kömu r değerleri kullanılmıştır. Bu kaynak tercih edilirken yerli kaynak olması göz önu nde bulundurularak seçim yapılmıştır. Fuel-oil alternatifli kazanlarda sanayi yakıtı fuel-oil tercih edilmiştir. LPG alternatifi için ise miks LPG tercih edilmiştir. Mix LPG karışım içerinde % 30 propan ve % 70 bu tan bulunmaktadır. Yıllık yakıt miktarı By için; By = 3.6 x Qk x Zg x Zy 2 x Hu x n (2) Ekim 2017, Samsun 263

8 formu lu verilmektedir. 2 formu lu nde Qk kazanın ısıl kapasitesidir (W). Zg gu nlu k çalışma su resi, (saat/gu n) tu m alternatifler için 18 saat/gu n olarak alınmıştır. Zy yıllık çalışma su resi (gu n) ve tu m alternatifler için 150 gu n olarak alınmıştır. Hu yakıtın alt ısıl değer, (kj/kg) n ise kazanın veya yakıtın verimidir ( % ). Kazan ve yakıt tu ru ne bağlı olarak yıllık yakıt miktarı Tablo 8 de gösterilmektedir. Tablo 8. Yıllık yakıt miktarları Alt ısıl değeri Hu Yıllık yakıt miktarı Yakıt türü Birimi kcal kj ODUN kg , , ,5 KÖMÜR kg , , ,9 FUEL OİL kg , , , ,8 DOĞALGAZ m , , ,2 LPG kg , , ,8 Tablo 9. Yıllık yakıt tutarları Yakıt türü Birim yakıt tutarı (TL/m3 (kg) Birimi 1. (TL/yıl) ODUN 0,5 kg , , ,8 KÖMÜR 0,9 kg , , ,4 FUEL OİL 2,45 kg , , ,7 DOĞALGAZ 0,9917 m , , ,4 LPG 2,9 kg , , ,0 Tablo 10. Odun, kömu r ve fuel-oil yakıtlı kazanların alternatifler göre nakit akış tablosu ODUN NAT (TL) KÖMÜR NAT (TL) FUEL OİL NAT (TL) Yıl Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

9 Tablo 11. Doğalgaz ve LPG yakıtlı kazanların alternatifler göre nakit akış tablosu DOĞALGAZ NAKİT AKIŞ TABLOSU (TL) LPG NAKİT AKIŞ TABLOSU (TL) Yıl Ekim 2017, Samsun 265

10 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

11 Yıllık yakıt miktarı ile birim fiyat çarpılarak yıllık yakıt gideri hesaplanmıştır. Odun için her yıl %7, kömu r için her yıl %8, fuel-oil için her yıl %9, doğal gaz ve LPG için %12 zam öngöru lmu ştu r. Net bugu nku değerler göz önu ne alınarak 1. yıl için yıllık yakıt tutarları Tablo 9 de sunulmuştur. Birim fiyatlar oluşturulurken piyasada aktif çalışan firmalardan ve tecru beli kişilerden faydalanılmıştır. Tu m giderler göz önu ne alınarak nakit akış diyagramı oluşturulmuştur. Aktivitelerin para karşılığı paranın zaman değeri göz önu nde bulundurularak harcanılan yıldaki değeri hesaplanarak nakit akış oluşturulmuştur. Tablo 10 ve Tablo 11 de alternatiflerin nakit akışları sunulmuştur. Bulgular Nakit akış tablosundaki değerlerin net bugu nku değerleri hesaplanıp kıyaslanmıştır. ler için net bugu nku değerleri Tablo 10 da gösterilmektedir. Net bugu nku değer hesaplanırken 3 nolu formu l kullanılmıştır. R1 R2 Rn N.B.D.= C (1+i)1 (1+i)2 (1+i)n (3) R 1, R 2, R n = Net Nakit Girişleri, i = Marjinal Sermaye Maliyeti, C = Yatırım Harcaması n = Yatırımın Ekonomik Ömru olarak tanımlanmaktadır. Tablo 10. ler ve yakıt tu rlerine göre net bugu nku değerleri Yakıt tu ru 1. (TL) 2. (TL) 3. (TL) ODUN , , ,13 KÖMÜR , , ,11 FUEL OİL , , ,50 DOĞALGAZ , , ,72 LPG , , , ler ODUN KÖMÜR LPG Şekil için yakıt tu ru ne bağlı olarak net bu gu nku değerler Ekim 2017, Samsun 267

12 ler ODUN KÖMÜR LPG Şekil için yakıt türüne bağlı olarak net bügünkü değerler ler ODUN KÖMÜR LPG Şekil için yakıt türüne bağlı olarak net bügünkü değerler Tablo 10 daki değerler görsel olarak Şekil 1, Şekil 2 ve Şekil 3 te gösterilmektedir. 50 yıl için net bugünkü değerler sonucunda doğalgaz alternatifi en ucuz alternatif olarak 3 bina tipinde de en iyi alternatif çıkmaktadır. Odun yakıtlı kazanlar günümüzde kullanılmasa da en pahalı alternatif olarak görülmektedir ancak olası bir enerji probleminde kolaylıkla tedarik edilebilir ve birim fiyatı makul değerlerdedir. Sonuçlar Net bugünkü değerler incelendiğinde her üç bina için de en ekonomik alternatif doğalgaz çıkmaktadır. Doğalgaz fosil yakıtlar içerisinde doğayı en az kirleten yakıt olduğu için en temiz yakıttır. Türkiye de doğalgaz sanayisinin gelişmesi ile işçilik ve materyallerde ekonomik olarak iyileşme görülmektedir. Türkiye nin büyük şehirlerinin tamamında doğalgaz olması ve kolay ulaşılabilir olması bu yakıt alternatifini cazip kılmaktadır. 268 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

13 Doğalgaz hattının geçmediği ku çu k yerleşim yerleri için doğalgaz yakıtlı kazan alternatifi mu mku n olamamaktadır. Bu bölgelerde 2. en ucuz olan kömu r alternatifi tercih edilebilir. Doğalgaz konusunda u lkemiz dışa bağlı olduğundan olası bir siyasi kriz durumunda hattın kapanacağı kurgusu göz önu nde bulundurulursa riskli bir alternatiftir. Ayrıca doğalgaz 2000 derecenin u zerinde sıcaklık sağlayabilen yenilenemez bir enerji kaynağıdır. Cam, çimento, çelik ve seramik gibi sanayilerde kullanılabilecekken yapı ısıtması amacıyla derece sıcaklık elde etmek için kullanılmaktadır. Bu durum doğalgaz gibi önemli bir enerji kaynağının etkin kullanılmaması sonucunu doğurmaktadır. Kömu r yakıtlı kazan doğalgaz alternatifinden sonra en iyi ikinci alternatif olarak göru nmektedir. Doğalgaz yakıtına göre daha kirli ve karbon salınımı daha yu ksek olan bir yakıt tu ru du r. Katı yakıt kazanlarında kirlilik ve ku l oluşturmaktadır ve bu durun kazanın bakım, onarım, temizleme gibi maliyetlerini arttırmaktadır. Kömu r alternatifi hesaplanırken soma kömu ru ile yapılmış ve yerli kaynak kullanımı bakımından ekonomik olarak tercih edilebilir bir alternatif olarak göru nmektedir. LPG kazanları gaz yakıt kazanlarının modernizasyonu ve bru lör takviyesi ile piyasada daha ulaşılabilir ve daha du şu k işçilik maliyetine sahip olmasını sağlayacaktır. Doğalgazın olmadığı ku çu k yerleşimlerde tercih edilebilir bir alternatiftir. Odun yakıtlı katı yakıt kazanları her 3 bina tipinde de en kötu alternatif olarak göru lmektedir. Odun kolay ulaşılabilir bir yakıt olmasına rağmen ısıl verimi çok du şu ktu r. Ayrıca kazanı en çok kirleten alternatiftir buna bağlı olarak kazanın ve bacanın temizleme maliyeti artmaktadır. Ancak yenilebilir bir yakıt olabileceği için herhangi bir enerji sıkıntısında kolaylıkla temin edilebilecektir. Kaynakça [1] Yazıcı, Hilmi. Denizli İlinde Bulunan Bir Binanın Ts 825 Hesap Yöntemine Göre Yıllık Isı İhtiyacının, Yakıt Maliyetinin Ve Emisyon Miktarının Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi 1.2 (2011): [2] Akçay, Mehmet, ve Salih Özer. Denizli de Bir Binanın Farklı Yakıt Tu rlerine Göre Yakıt Maliyeti Ve Co 2 Emisyon Miktarının Belirlenmesi. SDU International Journal of Technological Science 4.2 (2012). [3] Çuhandaroğlu, Burhan. Kat Isıtmasında Tasarım Kriterleri. (1997) [4] Bostancıoğlu, Esra. Konutlarda duvar ve çatı yalıtımlarının bina kabuğu, ısıtma enerjisi ve yaşam dönemi maliyetleri u zerindeki etkisi. (2010). [5] Çelik, Celalettin. Binalarda enerji verimliliği. I. Ulusal Enerji Verimliliği Forumu, İstanbul (2009). [6] Bilgin, Abdullah. Kazanlarda Enerji Verimliliği ve Emisyonlar. Retrieved from Makina Mu hendisleri Odası website: mmo. org. tr/resimler/dosya_ekler/1673a38f02b5852_ ek. pdf (2006) Ekim 2017, Samsun 269

14 [7] Karacabey, Ersin, and A. Kadir Yağcıoğlu. Seralarda Katı Yakıtlı ve Jeotermal Enerjili Isıtma Sistemlerini Oluşturan Unsurların Seçimi ve Bu Sistemlerin Maliyet Yönu nden Karşılaştırılması. Tarım Makinaları Bilimi Dergisi 5.2 (2009). [8] Yaşar, Kadir. Balıkesir u niversitesi yerleşkesinin hisarköy jeotermal kaynaklarından ısıtılmasının ekonomiye katkısının araştırılması. (2010): [9] Murat, Kaya. Isı Pompası Ve Kombi Isıtma Sistemleri Maliyet Analizlerinin Karşılaştırılması. Makine Teknolojileri Elektronik Dergisi 6.2 (2009): [10] Cengel, A. Yunus, Boles, A. Michael, (2013) Muhendislik Yaklasımıyla Termodinamik, Palme Yayıncılık 270 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi