DÜS. ÜN BAKALIM! Genç filozoflar için bir ilham kitabı. Peter Ekberg Sven Nordqvist DİNOZOR ÇOCUK

Transkript

1 DÜS. ÜN BAKALIM! Genç filozoflar için bir ilham kitabı Peter Ekberg Sven Nordqvist DİNOZOR ÇOCUK

2 Birbirimizi ne kadar güzel anlıyoruz! Bir de gerçeği bilsen... Ayrıntı: 1220 Dinozor Çocuk: 54 Düşün Bakalım? Genç filozoflar için bir ilham kitabı Peter Ekberg Kitabın Özgün Adı Tänk Själv? En inspirationsbok för unga filosofer Resimleyen Sven Nordqvist Çeviren Murat Özsoy Dizi Editörü Nihal Ünver Son Okuma Hazal Eröz & Ayten Koçal Peter Ekberg 2009 Illustrations Sven Nordqvist 2009 Bokförlaget Opal AB Bu kitabın tüm yayım hakları Ayrıntı Yayınları na aittir. Türkçe yayım hakları AnatoliaLit Ajans aracılığıyla alınmıştır. Dizgi Hediye Gümen Baskı ve Cilt Şekil Ofset A.Ş. Gümüşsuyu Cad. Litros Yolu 2. Matbaacılar Sit. 2 BB 3 Topkapı / İstanbul Sertifika No: Birinci Basım: Ağustos 2018 Baskı Adedi 2000 ISBN Sertifika No.: AYRINTI YAYINLARI Basım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş. Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No.: 3 Cağaloğlu İstanbul Tel.: (0212) Faks: (0212) & info@ayrintiyayinlari.com.tr twitter.com/dinozorcocuk facebook.com/dinozorcocuk instagram.com/dinozorcocuk

3 İÇİNDEKİLER Her zaman bir soru daha sorulabilir Felsefenin en ünlüleri 8 Soru soran filozoflar 9 Bilge olmak için sadece düşünmek yeterli mi gerçekten? 12 Düşün ve dünyayı değiştir 13 Sağduyuyla doğru düşün 15 Felsefi akıl yürütme 16 İnsanın ne kadar az anladığını anlamak 17 Düşüncelerindeki bir kaplanın üzerinde kaç çizgi var? Gözünde canlandırmak 22 Her şey bir rüya mı? 22 Sözcüğün anlamı 25 Ses ve karalamalar 25 İyilik ne demektir? 27 Çalmak doğru olabilir mi? Ahlaki sağduyu 48 Beyaz yalanlar 49 Robin Hood çalabilir mi? 51 Farklı kültürler 52 İç ahlak yasaları 54 Bir portakalı düşünerek insan neler yapamaz? Bir inek filozof olabilir mi? 60 Sınır tanımayan insan 61 İnsanın bilinci 63 Bir portakal düşünerek insan neler yapamaz? 64 Portakal nerede? 67 Beyin + bilinç =? 68 Dünya bir pasta şeklinde mi? Sanı ve gerçek 33 Duyu ve hafıza 34 Emin misin? 36 Küçük ve büyük şüphe 36 Çimenler gerçekten yeşil mi? 38 Seslerle dolu bir dünya? 40 Zaman nedir? 42 Üç zaman 42 Benim genç filozoflarım, Leo ve Althea ya ithaf olunur. Teşekkürler Maria Sundin, Kent Gustavsson, Jan Lif.

4

5 Her zaman bir soru daha sorulabilir Düşündükçe, aklıma daha çok soru geliyor. Google konusunda yardımcı olabilirim.

6

7 MERAK EDİYOR MUSUN? Dünyayı merak ediyor musun? Yıldızların başımızın üzerinde nasıl parıldadığını düşündün mü hiç? Mutluluğun ne olduğunu, kendinin neden var olduğunu, yalan söylemenin her zaman yanlış olup olmadığını ya da dünyanın yuvarlaklığını insanın nasıl keşfedebileceğini hiç kendi kendine sordun mu? Eğer böyle düşünmüşsen, sen felsefe yapmışsın demektir. Çünkü kendinle ve dünyayla ilgili sorular sormuşsun. Bu kitapta heyecan verici felsefi sorularla karşılaşacaksın ve kendi felsefi düşünceni geliştirmekten büyük fayda ve mutluluk elde ettiğini fark edeceksin. 7

8 Felsefenin en ünlüleri Felsefe antik Yunanistan da bundan iki bin yılı aşkın bir süre önce ortaya çıktı. O zamanlar, bazı çok zeki insanlar kendileri ve dünya hakkında derin sorular sormaya başlamışlardı. Çok ünlü filozoflardan bazıları şunlardır: Sokrates, Platon, Aristoteles, Descartes, Locke, Berkeley, Kant, Wittgenstein, Russell... Bu isimler arasında daha önce duydukların var mı? Muhtemelen hepsini duymadın ama belki de ilk üçünü biliyor olabilirsin. Sokrates, Platon ve Aristoteles felsefenin ilk üç ünlüsüdür. Hepsi de antik dönemde yaşadı. Dünya tarihinde kadın filozoflar da vardı. İşte bazı ünlüler: Mary Wollstonecraft, Simone de Beauvoir ve Hannah Arendt. Şimdilerde ise tabii ki hem kadınlar hem de erkekler felsefi sorunlarla uğraşıyorlar. Felsefe sözcüğü yaklaşık olarak bilgelik sevgisi anlamına gelir. Filozof, bilge olmayı seven kişidir. Peki, bilge olmak aslında ne anlama gelir? Okumaya devam etmeden önce bu konu üzerinde biraz düşünsene. 8

9 Soru soran filozoflar Denilebilir ki, bilge pek çok şeyi anlayan kişidir. Filozoflar dünyada hemen her şeyle ilgilenmişlerdir. Aşk, toplum, doğa, gerçeklik ve yaşamımızı en iyi şekilde nasıl yaşayacağımız onların ilgi alanlarından bazılarıdır. Filozoflar, olaylar hakkında özenli bir düşünce geliştirerek onları anlamaya çalıştılar ve hâlâ da anlamaya çalışıyorlar. Filozofların bir şeyi sorgulamaksızın doğru kabul etmeleri nadirdir. Tüm zamanlarda, bazı temel felsefi sorular defalarca ortaya atılmıştır. Bir sonraki bölümde bu tip çeşitli örneklerle karşılaşacaksınız. Hayatın anlamı nedir? Ya sen ne düşünüyorsun bu konuda? Bu kadarı da fazla ama! 9

10 Aslında zaman nerededir? Gerçek nedir? Bilgi nedir? HAYATIN ANLAMI NEDİR? DOĞRU VE YANLIŞ YAPMAK NEDİR? Yıldızlar nereden geliyor? Her zaman özgür iradeye sahip miyiz? HER ŞEY NASIL BAŞLADI? En güzel yaşantı nasıl mümkün olabilir? Hiçbir ṣeyden bir ṣey var olabilir mi? 10

11 İNSAN BİR ŞEYİ GERÇEKTEN BİLEBİLİR Mİ? Toplum nasıl kurulacak? Yarasa ya da solucan dünyayı kendine göre algılıyor. Biz kendi algımızın doğru olduğunu nerden biliyoruz ki? Mutluluk nedir? Gerçekte olmadıkları halde tek boynuzlu atlar var mıdır? Senin hayallerinde vardır. İnsan neden okula gider? İnsanlarla hayvanlar arasındaki fark nedir? Ego, ruh ve bilinç ne demek? Yemeğini ye artık! ÖLÜMDEN SONRA NE OLUR? 11

12 İnsan ya yanıtını bilmediğinden ya da var olan yanıtları yeterli bulmadığından soru sorar. İnsan gerçeğin ne olduğunu bilmek için soru sorar! Filozoflar neredeyse hiçbir zaman tek bir yanıtla yetinmediklerinden, soru ile ilgili olarak faydalı bir prensip oluşturmuşlardır: Her zaman bir soru daha sorulabilir! Biraz daha iyi anlayabilmek için bir kez daha düşünebiliriz, anlamına gelir bu. İşte şimdi tam da bunu yapacağız. NİYE PEKİ? Bilge olmak için sadece düşünmek yeterli midir gerçekten? Gökyüzünde gördüğümüz bir yıldızın gerçekte ne olduğunu ya da insan vücudunun nasıl çalıştığını öğrenmek istersek felsefe yeterli olmaz. O zaman insan, öğrenmek için başka yöntemler bulmalı, örneğin mikroskop ve teleskop yardımıyla öğrenmeli. Ancak sadece düşünceyle de hayli yol alınabilir. Antik dönemde düşüncenin, neredeyse doğanın gücü gibi, deprem ya da yanardağ patlamasına benzeyen inanılmaz bir güce sahip olduğu kabul görüyordu. Depremlerin ya da yanardağ patlamalarının araziyi ve dünyayı değiştirebilmesi gibi müthiş bir güç... 12

13 Bu adil değil! Biz DEVRİM yapacağız! Düşün ve dünyayı değiştir Düşünceler de bir şekilde dünyayı değiştirebilir. Etrafındaki şeyleri şöyle bir düşünsene: bir yatak, sandalye, masa, araba, otoyollar. Çeşit çeşit evleriyle, mal dolu dükkânlarıyla yaşadığın şehri bir düşün; müziği, sanatı, Mısır daki piramitleri, Paris teki Eyfel Kulesi ni düşün. Tüm bunlar nasıl ortaya çıktı? Evet, tabii ki düşünce ile! Biz insanlar ihtiyacımız olan pek çok şeyi önce düşündük. Örneğin oturacağımız sandalyeyi. Sonra da sandalyeyi gerçekten imal ettik. Ortaya çıkardığımız her şey, tüm kültürümüz, önce insanın düşüncelerinde oluştu. Bu muhteşem bir şey! Hayal kurma da yürü hadi! 13

14 Bir düşünsenize... Belki de senin bir düşüncen dünyayı değiştirecek! Herkes birbirine karşı iyi davransa, bu kadar çok insanın acı çekmesine gerek kalmaz.. Fikirler dünyayı değiştirebilir. Ancak filozoflar öyle gelişigüzel düşünmezler. İnsan yanlış düşünebilir, bazen çirkin düşünebilir; işte o zaman da bilgelik olmaz. Bilgeliğe ulaşmak için doğru, gerçek, açık ve net düşünmeliyiz. Filozoflar felsefe yaparken iki şey kullanırlar: sağduyu ve akıl yürütme. 14