ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-IV 9.Ders. Dr. İsmail BAYTAK. Eski BATI Roma İmparatorluk Dönemine Geçiş

Transkript

1 ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-IV 9.Ders Dr. İsmail BAYTAK Eski BATI Roma İmparatorluk Dönemine Geçiş

2

3

4

5 Roma imparatorluğu Cumhuriyet sonrası Sezar ile başlar Roma İmparatorluğu'nun sona erdiği M.S. 476 yılına ya da son Latince konuşan imparator olan I. Justinian'ın öldüğü M.S. 565 yılına kadar olan süreyi kapsar. İmparatora verilen ya da imparator tarafından üzerine alınan ünvanlar Imperator: 'Komutan' Pater Patriae: 'Anavatanın Babası' Pontifex Maximus: 'En Büyük Rahip (Pontif)' (Köprü inşaa eden)

6 İmparator Krallların da kendisine bağlı olduğu en yüksek hükümdar. Bir imparatorluğun erkek hükümdarı. Latince imperator (askeri kumandan) kelimesinden gelir. Rütbe ve mevkii olarak kralların üzerinde bulunan çok büyük bir devletin yöneticisine denir. İmparatorun eşine veya imparatorluğun kadın hükümdarına imparatoriçe denir.

7 Pater Patriae (Patres Patriae) Latincede "Vatanın Babası" anlamına gelen ve Roma İmparatorluğu döneminde verilen bir onur unvanıdır. Ayrıca Parens Patriae şeklinde de kullanılmıştır. Tüm diğer Antik Roma unvanları gibi Pater Patriae unvanı da, Roma Senatosunun kararıyla verilmiştir. İlk olarak Marcus Tullius Cicero'ya verilmiştir. İkinci olarak ise Jül Sezar'a verilmiştir. Bunun dışında bu unvanı sadece Roma İmparatorları'na verilmiştir.

8

9 Pontifex Maximus Antik Roma devlet dini kurumlarından Pontifler kurulun en büyük rahibi. Antik Roma Dininin en önemli pozisyonuydu ve ilk kez bir Plebin seçildiği M.Ö. 254 yılına kadar sadece patrici sınıfından insanlara açıktı. Roma Cumhuriyetinin bu baskın dinsel makamı, Augustus döneminden itibaren yavaş yavaş siyasallaştı ve en sonunda İmparatorluk makamının kapsamına dahil edildi. Bu unvanın son kullanımı M.S yılları arasında tahta çıkmış olan imparator Gratian'ın yazıtlarında görülür. Gratian'ın saltanatında, yılları arasında Roma Piskoposluğu yapan Papa Damasus "Pontifex Maximus" unvanının kullanan ilk papadır. İmparator I. Theodosius'un De fide catholica adlı 27 Şubat 380 tarihli fermanı Damasus'tan "Pontifex Maximus" değil de "pontifex" olarak bahseder. Tarihin çok daha sonraki dönemlerinde "Pontifex Maximus" unvanı, Rönesans ve modern çağların papalarına ait binalar, anıtlar ve sikkeler üzerinde görülür.

10

11 Cumhuriyet Dönemi Gaius Julius Caesar: (prokonsul) (M.Ö. 140-M.Ö. 85) Gaius Marius'ın destekçilerinden ve Roma Cumhuriyeti diktatörü Jül Sezar'ın babası olan Romalı senatördür. Sezar, Aurelii ve Rutilii ailelerinden gelen bir kadın olan Aurelia Cotta ile evlenmiş ve bu evlilikten her ikisinin de adı aynı olan Julia adlı kızlar ve M.Ö. 100 yılında doğan Jül Sezar dünyaya gelmiştir. M.Ö. 91 yılında konsüllük yapmış olan Sextus Julius Caesar'ın kardeşi. Sezar, cursus honorum uyarınca askeri tribün, quaestor, praetor, ve en önemli görevi olarak Asya prokonsüllüğü yapmıştır. Sezar M.Ö. 85 yılında bir sabah ayakkabılarını giyerken görünürde bir sebep olmaksızın aniden ölmüştür. Sezar(Baba) aynı şekilde Pisa'da ölmüştür

12 Cumhuriyet Dönemi Gnaeius Pompeius Magnus: (29 Eylül MÖ Eylül MÖ 48) M.Ö.89'da, ilk askeri deneyimini babasının yanında aldı. M.Ö. 81'de Sulla tarafından Afrika'ya gönderildi. Kazandığı başarıdan dolayı "Magnus" (Büyük) unv.verildi. M.Ö. 67'de Doğu Akdeniz'i korsanlardan temizledi. M.Ö. 60 yılında Crassus ve Caesar ile ilk triumvirlikte(üçlü koalisyon) yer alarak Roma'nın en güçlü adamlarından biri oldu. Crassus öldükten sonra, Pompey ve Caesar tüm Roma topraklarının hakimiyeti için tartışırlar. M.Ö. 65 yılında, Şebinkarahisar bölgesinde, Pontus kralı VI. Mithridates'in ordusu ile yaptığı savaşta, Roma ordusuna komuta etti. Mitridates'in ordusunu yendi, ülkesini Roma'ya bağlı bir devlet haline getirdi. Ardından Şebinkarahisar da, zafer kazanma evi anlamına gelen "Nicopolis" kentini kurdu. Athena (Pazar) şehrini de Pompey kurdu. İç Savaş sırasında, M.Ö. 48'de Pharsalus'ta Caesar'a yenildikten sonra Mısır'a kaçtı ve orada hemen öldürüldü.

13

14

15

16 Cumhuriyet Dönemi lulius Caesar: (M.Ö. 12 Temmuz 100-M.Ö. 15 Mart 44) Soylu bir patrici ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. İyi bir eğitim gördü. Sezar, soylarının tanrıça Venüs'ün sözde oğlu Troyalı prens Aeneas'ın oğlu Iulus'tan geldiğini iddia eden ve patrici sınıfından bir aile olan Julia gens'ine mensuptur. Sezar" cognomen'i, Yaşlı Plinius'a göre sezaryenle doğmuş bir atasından gelir (Latince "kesmek" caedo, caedere, cecidi, caesum Historia Augusta'nın bu konu hakkındaki diğer 3 iddia; 1-Sezar'ın saçının çok sık olması (Latince caesaries); 2-Gözlerinin parlak gri olması (Latince oculis caesiis); 3-Savaşta bir fil öldürmüş olması (mağribi dilinde caesai); Sezar'ın bastırdığı sikkeler üzerinde fil bulunması adı geçen son iddiayı destekler niteliktedir.

17

18 Pontus'ta Zela mevkiinde Pharnakes'i kısa bir sürede yenilgiye uğrattığından bu zafer, "veni, vidi, vici«(geldim, gördüm, yendim) sözüyle anılır.

19 M.Ö. 63'te devlet dinin başı (Pontifex Maximus), M.Ö. 62'de de İspanya'da propraetor oldu. M.Ö. 60'da Pompeius ve Crassus ile birlikte üçlü bir koalisyonda (birinci triumvirlik) yer aldı. Yaklaşık 8 yıl Gal kabilelerine karşı mücadele etti. Roma topraklarını Atlas Okyanusu'na kadar genişletti ve aynı zamanda M.Ö. 55 yılında Britanya'nın Romalılarca ilk işgalini gerçekleştirdi. M.Ö. 48 Ağustos'unda Pharsalus'ta yaptığı savaşta Pompeius'u yendi. Roma'ya döndükten sonra bir yıl için diktatör seçildi.

20

21 Sezar Ege Denizi'ni geçerken Kilikyalı korsanlar tarafından kaçırılır. Oniki Ada'lardan birinde Farmakos adasında tutsak edilir. Jül Sezar bazı tarihçiler tarafından genellike Roma Cumhuriyeti'nin bir diktatörü olarak dikkate alınır. Hükümetin kontrolünü ele almasının ardından, Roma toplumu ve yönetimini kapsayan geniş bir reform hamlesi başlattı. Hayat boyu diktatör (dictator perpetuus) ilan edildi ve Cumhuriyet bürokrasisini ağır biçimde merkezîleştirdi.

22 Ancak Sezar'ın eski arkadaşlarından Marcus Junius Brutus'un önderliğindeki, Cumhuriyeti eski işleyişine kavuşturmayı hayal eden bir grup senatör tarafından M.Ö. 15 Mart 44'te senatonun toplantı yeri olan tiyatroya girerken öldürüldü. Suikastın ardından başlayan yeni bir iç savaş, vârisi olan Gaius Octavianus'un Roma dünyası üzerinde baskın bir otokratik güç haline gelmesine yol açtı. Sezar, suikastten iki yıl sonra, MÖ 42 yılında Senato tarafından resmen kutsanarak Roma tanrılarından biri ilan edildi.

23

24 Sezar'ın hayatı hakkındaki bilgilerin çoğu, Askerî seferlerini anlattığı, kendisi tarafından yazılmış olan "Yorumlar" (Commentarii) adlı hatıraları Cicero gibi politik rakiplerinin mektup ve söylevlerinden, Sallustius'un tarihsel yazılarından Catullus'un şiirlerinden, Hayatına dair pek çok ayrıntılı bilgi sonraki yüzyıllarda yaşamış olan Appian, Suetonius, Plutarch, Cassius Dio ve Strabo gibi tarihçiler tarafından aktarılmıştır.

25 Cumhuriyet Dönemi Marcus Antonius: Romalı komutan. (M.Ö. 83-M.Ö. 30) Caesar'ın yanında yer alarak mevkiini güçlendirdi; onunla birlikte Gallia'da savaştı. M.Ö. 52'de questor, M.Ö. 50'de augur, M.Ö. 44'te ise consul oldu. Actium savaşında Octavianus'a yenilince, Kleopatra ile birlikte Mısır'a kaçtı. M.Ö. 30 yılında Alexandria'da intihar etti. Tarsus'a gelerek Mısır Kraliçesi Kleopatra VII ile ittifak yaptı. Kleopatra'nın maksadı kaybettiği toprakları geri almak, Antonius'unki ise hem doğudaki iktidarını sürdürebilmek hem de Partlara karşı yapacağı askeri harcamalar için Mısır'ın zengin kaynaklarından yararlanmaktı.

26

27

28

29 Muhteşem gemisiyle Tarsus limanına gelen Kleopatra Antonius ile 7 yıl sürecek renkli, romantik ve ihtiraslı bir beraberlik yaşadı. Kleopatra'nın Tarsus'a giriş yaptığı kapının adı "Kleopatra Kapısı" olarak değiştirilir.

30 Octavia: Octavianus'un kız kardeşi olup ilk evliliğini C. Marcellus ile yaptı ve ondan üç çocuğu oldu. Kocasının ölümünden sonra M.Ö. 40 yılında M. Antonius ile evlendi. M. Antonius M.Ö. 32'de Octavia'dan boşanarak Kleopatra ile birlikte oldu. Octavia, M.Ö. 11'de öldü.