EL-KASÎDETU T-TANTARÂNİYYE

Transkript

1 bilimname III, 2003/3, EL-KASÎDETU T-TANTARÂNİYYE Prof. Dr., Selçuk Ü. İlahiyat F. Arap Edebiyatı nda el-kasîdetu t-tantarâniyye adıyla meşhur bir kasîde vardır. Bu, Bağdatlı şair Ahmed b. Abdurrezzak et-tantarânî (Öl.485/1092) tarafından Selçuklu veziri Nizâmülmülk ü medhetmek için yazılmıştır. et-tantarânî, Nizâmülmülk zamanında Bağdad daki Nizâmiye Medresesi nde müderrislik yapmıştır. Ayrıca Nizâmülmülk ün yakın dostuydu. Onun birçok eser ve şiiri vardır. Kasîde 35 beyitten oluşmaktadır ve en bariz özelliği çift kafiyeli olmasıdır. Birçok kişi tarafından da şerhedilmiştir. Bu makalede biz, kasîdeyi yazan şairi tanıtmaya ve kasîdenin özelliklerini belirtmeye çalıştık. Daha sonra Arapça sını ve Türkçe tercümesini verdik. Arap Edebiyatı nda el-kasîdetu t-tantarâniyye adıyla meşhur bir kasîde vardır. Adı geçen kasîde, Bağdatlı şair, Mu înuddîn Ahmed b. Abdurrezzâk et-tantarânî (Öl.485) 1 tarafından Selçuklu veziri Nizâmülmülk ü 2 medhetmek için yazılmıştır. 3 et- Tantarânî, Nizâmülmülk zamanında Bağdad daki Nizamiye Medresesi nde 4 müderris- 1 Ölüm tarihi, Brockelmann a göre; 480/1087 dir. (GAL, I/292; Leiden, 1943, E.J. Brill). 2 Nizâmülmülk Hasen b. Ali b. İshâk et-tûsî ( ). Büyük Selçuklu Devleti nin ünlü veziri ve orta çağ İslâm dünyasının en tanınmış devlet adamıdır. Horasan da Tûs şehrine bağlı Nûkân kasabasında doğdu. Daha küçük yaştayken bilgisi, zekâsı ve çalışkanlığıyla dikkat çekti de Alp Arslan ın veziri oldu. Alp Arslan 1064 Selçuklu sultanı ilân edilince de Nizâmülmülk, bu büyük devletin baş veziri mertebesine kendiliğinden yükselmiş oldu. Ölümüne kadar, 29 yıl Büyük Selçuklu Devleti nin vezirliğini aralıksız yürüttü. Alp Arslan ve oğlu Melikşah ın vazgeçilmez yardımcısı olmuştur. Devlet teşkilatında, idarî, malî ve askerî alanlarda aldığı tedbirler ve getirdiği düzenlemelerle Büyük Selçuklu Devleti ni orta çağın en sağlam teşkilâtlı bir devleti haline getirmiştir. İslâm dünyasının büyük bilginlerini Hemedan, Rey, Herât, Isfehan, Nîşapur, Belh, Merv vb. şehirlerde kurdurduğu Nizamiye medreselerinde toplayarak Büyük Selçuklu Devleti ni ilmin her dalına değer veren ve koruyan yüksek bir kuruluş haline getirmiştir. Nizâmülmük, âlim ve edip bir zattı. Farsça ve Arapça şiirleri vardır. Devlet idaresindeki görüşlerini açıklayan ve Siyâsetnâme adını verdiği bir de eser kaleme almıştır ile 1092 yılları arasında yazılan bu eser, Türk-İslâm devletlerinin idarî, malî, askerî, kültürel ve sosyal yapılarını belirttiğinden, öteden beri dikkat çekmiş ve hemen hemen bütün Batı dillerine ve Türkçe ye tercüme edilmiştir. Nizâmülmülk 485 yılında Isfahan a giderken, bir suikast sonucunda ölmüştür (Şemseddîn Sami, Kâmûs-i A lâm, İstanbul, 1306, Maarif Nezareti, VI/4587, 4588; İsmet Parmaksızoğlu, Nizâmülmülk, Türk Ansiklopedisi, Ankara, 1977, Milli Eğitim Basımevi, XXV/ ). 3 Katip Çelebi, Keşfu z-zunûn, İstanbul, 1362/1943, Maârif Vekâleti, II/1340; İsmail Paşa el-bağdâdî, Hediyyetu l-ârifîn, İstanbul, 1951, I/80; ez-ziriklî, Hayruddîn, el-a lâm, Beyrut, 1980, I/145; Brockelmann, GAL, I/292; GAS, I/446; Ömer Rıza Kehhâle, Mu cemu l-muellifîn, Beyrut, Mektebetu l- Musennâ, I/ Nizâmiye Medresesi: Nizâmülmülk tarafından Bağdad da kurulan ve 1067 yılında öğrenime açılan bir medresedir. Zengin kütüphanesi ve Şafiî fıkhına göre düzenlenen proğramı bir yana, Nizâmiye Medre-

2 154 lik yapmıştır. 5 Ayrıca Nizâmülmülk ün yakın dostuydu. Birçok eser ve şiir bırakmıştır. 6 Devletşah: Şairlik onun en önemsiz meziyetlerindendi 7 der. Bundan, onun diğer yönlerinin daha güçlü olduğu anlamını çıkarmak mümkündür. et-tantarânî nin hayatı hakkında, kaynaklarda, bunlardan başka bilgiye rastlanmamaktadır. Öyle olunca, şimdi meşhur kasîdesi hakkında bilgi vermek istiyoruz. Yukarda belirttiğimiz gibi, bu kasîde Nizâmülmülk ü medhetmek için yazılmıştır. Kasîde içinde yer alan medih ve nitelemelerdeki mübalağalardan olsa gerek bu kasîdenin Hz. Peygamber için yazılmış olduğu da ileri sürülmüştür. Nitekim Hz. Peygamber hakkındaki kasîdelerin toplandığı pek çok matbu ve yazma mecmuaya bu kasîdenin alınmış olduğunu görüyoruz. İbrahim b. Muhammed el-yalvâcî nin, Mecmûatu l-kasâid fî hakki nebiyyina ve şefî ına Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem (İstanbul, 1265) adlı eserini örnek verebiliriz. 8 Hatta bu zat kasîdenin tercümesinde Ey Rasul! ifadesini kullanmıştır. 9 Kasîdenin en bariz özelliği çift kafiyeli olmasıdır. Keşfu z-zunûn da 10 : Tarsî li 11 ve kendi tarzında benzeri olmayan cinaslı 12 bir kasîdedir denilmektedir. el- Yalvâcî nin tercümesini yaptığı nüshada, kasîde hakkında tercî î 13 ifadesi kullanılmışsesi nin en büyük özelliği, o güne kadar gelişi güzel gayret ve masraflarla yapılan öğrenimin devletçe güven ve kontrol altına alınmış olmasıdır. Nizâmiye Medresesi ile doğan yeni tip medreselerde öğrenciler için yurtlar, kütüphane, banyo, yemekhane ve hastane ile, öğrencilere ödenen burs gibi, masrafları karşılayacak vakıf tesisler kurulmuştur. Nizâmiye medresesi ile öğrencileri yedirip içiren ve barındıran dört yıllık yüksek öğrenim veren bir okul şekli doğmuş oldu. Bağdad Nizâmiye Medresesi dışında, başka şehirlerde de medreseler açılmıştır (İsmet Parmaksızoğlu, Nizâmiye Medresesi, Türk Ansiklopedisi, Ankara, 1977, Milli Eğitim Basımevi, XXV/298). 5 Şemseddîn Sami, Kâmûs-i A lâm, İstanbul, 1306, IV/ Devletşah, Tezkiretu ş-şuarâ, tercüme: Necati Lugal, Ankara, 1963, Milli Eğitim Basımevi, s. 51; Şemseddîn Sami, IV/ Devletşah, s M. A. Yekta Saraç, Şeyhülislam Kemal Paşazade, İstanbul, 1995, Risale Basın-Yayın, s İbrahim b. Muhammed el-yalvâcî, Mecmûatu l-kasâid fî hakki nebiyyina ve şefî ına Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem, İstanbul, 1265, s Kâtip Çelebi, II/1340; 11 Tarsî : Buna murassa seci denilir. Şiirde iki mısradaki her bir lâfzın, diğer mısradaki mukabili olan lâfızla hem vezin hem de kafiye yönünden denk olmasıdır. (Hikmet Akdemir, Belâğat Terimleri Ansiklopedisi, İzmir, 1999, Nil Yayınları, s.317). 12 Cinâs: Manaları farklı, yazılışı veya söylenişleri aynı yahut benzer olan kelimelerin bir arada kullanılmasıdır (Akdemir, s.22). 13 Tercî : Birinci kıtanın son beytinin, onu takip eden her kıta sonunda tekrar edilmesine denilir. (Mecdî Vehbe- Kâmil el-muhendis, Mu cemu l-mustalahâti - arabiyye fi l-luğati ve l-edeb, Beyrut, 1984, Mektebetu Lubnân, s. 94).

3 el-kasîdetu t-tantarâniyye 155 tır. Böylece o, Arap edebiyatında musammat 14 daha fazla uymaktadır. 15 olarak adlandırılan nazım şekline Devletşah da: et-tantarânî, bu kasîdede pek çok sanat göstermiştir der. 16 Kaside 35 beyit olup muhtevası itibariyle nesib, gazel, medih ve dua gibi klâsik kasîde yapısını bünyesinde taşır. Bununla birlikte bu manzume aslında bendlerle yazılmıştır. Bu nazım şekli Arap edebiyatındaki kasîde şekline pek uymamaktadır. Dolayısıyla bu şiire kasîde adı verilişi, kasîde adının geniş anlamda kullanılarak medih konusunu işleyip Nizamülmülk için yazılmış olmasından ileri gelmiş olabilir. 17 Kasîde birçok kişi tarafından şerhedilmiştir. El-Behiştî el-isferâînî (Öl. 749), bunlardan biridir. 18 Vezni, bahr-i remel-i müsemmenin mahzuf şekli yani failatün aslî cüzünün sonundaki sebeb-i hafîfin yani tün ün düşürülmesiyle kalan failâ unsurunun yerine failün cüzünün konulmuş şeklidir. Burada dikkat çeken husus şairin Arapça yazdığı kasîdesinde vezin olarak Acem aruz tarzını benimsemiş olmasıdır. Hecez, Remel ve Recez bahirlerinin Arap aruzundaki ideal ölçüsü altılı (müseddes-beyitte altı cüzün bulunması) olduğu halde bu bahirler Acem aruzunda sekizlidir (müsemmen). Şairin kasidesinde bu vezni kullanmasını kendisinin veya övdüğü kimsenin yahut da her ikisinin Arap olmayışına bağlanabilir. Kafiyesi müterâdif yani birbirini takip eden iki sakin harften müteşekkildir. 19 et-tantarânî ve kasîdesi hakkında verdiğimiz bilgilerden sonra, kasîdenin metin ve Türkçe tercümesine geçiyoruz Musammat: Kıtalardan (bend) oluşan Arapça kasîde. Her kıta, son şatır (mısra) dışında, kafiyeleri aynı, dört veya daha fazla şatırdan oluşur. (Mecdî Vehbe- Kâmil el-muhendis, s. 94). Murabba, muhammes, museddes vb. denilen nazım şekillerinin hepsine birden Araplar, Musammat adını vermişlerdir. (Tahir-ül Mevlevî, E- debiyat Lügati, İstanbul, 1973, Enderun Kitabevi, s.109) 15 Saraç, s Devletşah, s Saraç, s Kâtip Çelebi, II/1340. Şeyhülislâm Kemal Paşazade de, Tantarâniyye kasîdesini tercüme edenler arasındadır. Ancak o, kasîdenin özünü, manasını korumakla beraber kuru bir tercüme, mana aktarımı yoluna gitmemiş beyitleri bir nevi şerhederek manaya zenginlik kazandırmıştır. Belki de manzumenin bazı nüshalarda şerh olarak nitelenmesi bundan dolayıdır ( Saraç, s. 83). 19 Saraç, s Kasîdenin metnini, Süleymaniye Kütüphanesi, Feyzullah Efendi, 4369, Musalla Medresesi, 2030/151 yazmalardan ve İbrahim b. Muhammed el-yalvâcî nin, Mecmûatu l-kasâid fî hakki nebiyyina ve şefî ına Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem (İstanbul, 1265) adlı eserinden yararlanarak yazdık.

4 156 يا القصيدة الطنطرانية بسم االله الرحمن الرحيم يا خ ل ي البال قد ب ل ب ل ت بالب ل بال ب ال بالنو ى ز ل ز ل ت ن ي والعقل في ال زل ز ال ز ال Ey gamsız! Gönlümü üzüntüye boğdun. Ayrılığınla beni sarstın ve o yüzden aklım bu sarsıntıda kayboldu. يا ر ش يق الق د ق د ق وس ت ق دي فاس ت ق م في اله و ى واف ر غ فق ل ب ي ش اغ ل الا ش غال غال Ey servi boylu! Belimi büktün. Sevgi konusunda doğru ve dürüst ol. Artık böyle şeylerle uğraşma. Sevgiyle çok meşgul olan kalbim dayanamayıp helak oldu. أ سي ل الخ د خ د الد م ع خ دي في ال نو ى ع ب ر تي و د ق وع ي ن ي منك يا ذ ا الخ ال خ ال Ey yanağı yumuşak ve pürüzsüz! Ayrılığın yüzünden akan göz yaşlarım yanağımda izler oluşturdu. Ey benleri olan! Gözüm ve göz yaşım, ayrılığından dolayı yağmur gibi yağar oldu. آم ت س ق ي ز م ر ة الع شا ق غ ساق الج و ى آ م ت س وق الح ت ف من س اق ع ن الخ ل خ ال خ ال Sen nice aşıkların gönlünü serinletirsin. Nice kişiyi, halhalsız olarak helâke götürürsün. إ ن ق ل ب ي في خ م ار ه اج من س ك ر اله و ى فاس ق ن ي من ف يك خ م را فيه آالسلسال سال Gönlüm, aşk sarhoşluğuyla kendinden geçti. Bana, ağzından selsal 21 gibi a- kan içki sun. ل ح ت من و جه ج م يل ج م ل ة الع شاق ش اق ج د ب ت ق بيل إ ل ي ه ق ل ب ذ ي الم ش ت اق ت اق Güzel bir yüzle göründüğün için, bütün aşıkların seni arzuladılar. Ona bir ö- pücük ikram et, çünkü onun kalbi özlem duymaktadır. يا غ ز الا ق د ه في الم ش ي آالا ر ما ح ماح ر يق ه ر اح وم ا في غ ي ر ت ل ك ال راح ر اح Yürürken boyu mızraklar gibi dimdik olan ceylan gözlü! Onun tükürüğü hoş bir içecektir, o can verir. Onun dışında rahat ettirici bir şey yoktur, ل م ي ز ل ي ر ت اض في ج نات ع د ن م ن ج ن ى م ن ج ن ي ب ستان خ د منك آال ت فاح ف اح 21 Selsal: Soğuk, tatlı ve hafif su.

5 el-kasîdetu t-tantarâniyye 157 Meyve toplayan devamlı Adn cennetlerindedir. Senin gül yanağının meyvesini toplamaktan dolayı, o, elma gibi güzel bir koku saçar. ق ط م ا أ ف ر ح ت ن ي م ذ بالا س ى أ ب ر ح ت ن ي س ر ص ب ا م ذ غ د ا في الح ز ن ما في ال راح ر اح Bu sevdaya kaptırdığından beri, beni hiç sevindirmedin, hep üzdün. Memnun et. Üzüntü içinde olduğum için, hiç rahatım yok. ق د آ ت م ت الح ب في ق ل ب ي ز م انا فاع ت د ى د ر ج ار ي أ د م ع ي بال س ر آالم ص ب اح باح Sana olan sevgimi, gönlümde uzun bir süre gizledim. Sonunda gözümden yaşlar aktı ve sırrım karanlıkta ışık veren lamba gibi ortaya çıktı. من يل م ن ي في ه و ى الح و ر الغ و ان ي ق د غ و ى إ ن هذا الا م ر لي من ر بي الف تاح ت اح Güzel hurileri sevmekten dolayı beni kim kınarsa, yanılır. Çünkü bunu bana Fettâh olan Rabbim verdi. ن جن ي عما أ ق اس ي إ ن ح ت ف ي الا ن ا ن ل ن لنا ق ل با ف ق اس ي الق ل ب للخ لا ن لا ن Çektiğim dertten beni kurtar. Artık ölümüm yaklaştı. Bize yufka yürekli ol. Katı yürekli olan, dostlara karşı yumuşaktır. في ع ر اض الو ص ل ع ان ي اله ج ر آالغ دار دار لا ت ر حل في الح ش ى من آ ث ر ة الا س ف ار ف ار O, sevgiliye kavuşma alanlarında, ayrılmak isteyen, hiç insafsız gibi dolaşıp duruyor. Gitme, çok yolculuk yapmaktan, karın içindeki organlar yerinden oynadı. ل م ت ز ل ت ز و ر آ ب را منك عني جان با لا ت ج بر فالف ت ى من ق ل ب ه الج بار بار Kibirlenerek, benden devamlı yüz çeviriyorsun. Kibirlenme, yiğit, öğüt ve şefkat kabul etmeyen kalbiyle tecrübe kazanır. م ذ ش د د ت الو س ط م غ ت ر ا بز نار اله و ى لم أز ل في ال نار والا و ل ى بذ ي ال ز نار ن ار Aldanarak, aşk zünnarını 22 belime bağladığımdan beri, devamlı aşk ateşi içindeyim. Zünnar kuşanan mutlaka ateşi hakeder. ت اه ق ل بي إ ذ أ ت اه من ت بار ي ح الج و ى م ا أ ف اق الق ل ب م ذ من ط ر ف ك ال س حار ح ار Aşkın sıkıntı ve zorlukları gelince kalbim şaşırdı. Kalp, senin büyüleyici bakışından beri kendine gelemedi, ne yapacağını şaşırdı. 22 Zünnar: Hıristiyan papazlarının kuşandığı kuşak.

6 158 ذ ر ه و ى الغ ز لان واخ ت ر م د ح ص د ر م اج د ج اي د ق ر م س ر ي عن ش عار الع ار ع ار Dilberleri sevmeyi bırak; şerefli, cömert, efendi, asîl ve utanç vesilesi bir kusuru olmayan kişiyi övmeyi tercih et. س يد في آ ل خ ط ب س اد ة الا ف ا ق ف اق أ يد في ال دين ب ل و اه إ لى الف ساق س اق Sen yine her hal ü kârda efendi olan ve bütün memleketlerin efendilerinden üstün olan, dine destek veren, fasıklarla savaşmaya devam eden kişiyi övmeyi tercih et. ف خ ر د ين االله من ج د و اه في الا ن عام عام وهو من ج ن س الم ع ال ي آ ث ر ة الا آ ر ام ر ام O, Allah ın dîninin övünç duyduğu kimsedir. O, herkese iyilik etmiştir. İyiliğinden kimse mahrum kalmamıştır.kendisi büyükler sınıfındandır. Onun istediği çok vermektir. ن ص ر ر ايات اله د ى س باق غ ايا ت ال ند ى ع اد ل ه ن د ية العادي عن الغ شام ش ام O, hidayet sancaklarına yardımcı ve destek olandır. Cömertliğin sınırlarını a- şandır. Kendisi âdildir ve keskin kılıçtır. Çektiği kılıçla, zalimleri zulmünden vazgeçirmiştir. ض ي غ م من د أ ب ه إ ر غ ام ض ر غ ام ال شر ى ب اس ل ح م س إ ل ى ض ر ب ال طلا واله ام ه ام O aslandır. Onun vazgeçemediği huyu, azgın aslanı (düşmanı) ele geçirip burnunu yere sürtmektir. O, kol bacak ve kafa vurmayı çok isteyen cesur bir yiğittir. م وت م الا ب ن اء في اله ي ج اء عن ا با ي هم م ش ف ق إ ش ف اق ه الم ر م وق للا ي ت ام ت ام O, savaşta çocukları babasız bırakandır, müşfiktir, yetimlere gösterdiği büyük şefkati tamdır. ص ام للم ع ب ود عن ل ذات ه لكن ه ليس عن ق ت ل الا ع اد ي م ج ذ م ال صم ص ام ص ام O, mabut için, nefsine hoş gelen şeylerden vazgeçti. Ancak düşmanları öldürmekten ve keskin kılıcı vurmaktan değil. ل و را ه ص اح ب عن ص ن ع ة الك تاب ت اب أ و ع د اه ر س ت م في م و ض ع الا ر ه اب ه اب

7 el-kasîdetu t-tantarâniyye 159 Sâhib 23 onu görseydi, yazarların sanatından (yazmaktan) vazgeçerdi. Yahut Rüstem 24 ona düşman olsa, savaş alanında ondan korkup karşısına çıkmazdı. يا ع ل يما عنده الع لا م ذ و الا ر شا د ش اد ز اه دا ت ق و اه في د ن ي اه لل ز ها د ه اد Ey âlim ve yol göstericilerin, yanında üstün ve değerli olduğu âlim kişi! Ey takva ve zühdü, zahidlere kılavuz olan zahit! يا ن ظ ام الم ل ك يا ف خ ر الو ر ى يا م ن إ ذ ا ج اء ه الم س ت ن ج د الم ظ ل وم بالا نجاد ج اد Ey Nizâmülmülk! Ey insanların övünç ve gurur duyduğu kimse! Kendisine, yardıma muhtaç ve zulme uğrayıp yardım isteyen birisi geldiğinde, cömertçe yardım eden! أ ص ب ح ت م ن ص ور ة ر اي ات د ين الم ص ط ف ى م ن ه واس ت ر د ى ج ه ادا م ن إ ل ى الا ل ح اد ح اد Onun gayretiyle, Mustafa nın getirdiği dinin bayrakları muzaffer oldu ve dinsizliğe dönen kimse helak oldu. ش ان ه اصفاد م ن و الا ه من ا لا ي ه واع ت د ى ش ان يه في الا غ لا ل والا ص ف اد ف اد Dostu olan kimselere, iyilik etmek onun şanındandır. Kendisini sevmeyenlerin düşmanıdır ve onlar devamlı elleri ayakları bağlı olarak kalırlar. ي ر ع د الا ط و اد بالا يع اد ح تى إ نه ل و ر أت ه م ا اع ت د ت من ه و ل ذ ي الا يعاد ع اد O tehdidiyle dağları titretir. Öyle ki onlar tehdit sahibinin verdiği korkudan dolayı düşmanlıktan vazgeçerler. منه في ن اد ي الا ع اد ي ط ار ق الا ج ال ح ال م ا ل ه م م ذ ر اع ه م من ش دة الا و ج ال ج ال Verdiği korkudan, düşmanların toplandığı yerlerde, ecellerin ziyaretçisi dolaşır. Aşırı korkudan dolayı onlar mecalsiz bir haldedirler. م ق س ط أ ض ح ى ومنه منهل الا ن ص اف ص اف ق اه ر أ م س ى ع ل ى الا ع د اء بالا ح ج اف ج اف O adaletlidir. Onun insaf pınarı tertemiz ve berraktır. O çok güçlüdür. Düşmanları siler süpürür. س اد والح ساد منه في ان ح ط اط د اي م إ ن ع ل ي اه لهم آال زع ز ع ال ن ساف س اف 23 Sâhib: Buveyhî veziri, meşhur âlim ve edip es-sâhib b. Abbâd (385/995) tır. 24 Rüstem: İranlı bir komutan. Kâdisiyye savaşında Sa d b. Ebî Vakkâs tarafından yenilmiştir.

8 160 O efendidir. Hasetçiler ise ona göre, her zaman aşağılık bir haldedirler. Onun üstünlüğü, onları her şeyi yıkan rüzgâr gibi savurur. لم ي ز ل ي ع ط ي ل ع ا ف ز اد ه أو ط ار ه ا ث ر ال تق ديم وال تا خ ير في الا س ع ا ف ع اف O her zaman isteyenin gıda ve ihtiyaçlarını verir. Önce isteyenlere yardım eder, kendisi de bununla mutlu olur. س ح ب أ ق ط ار ال سم ا ل و ل م ت ك ف م ا ض ر إ ذ للو ر ى ت و آ اف غ اد ي آ فه الو آاف آ اف Gökten yağan yağmur yeterli olmasa, zararı olmaz. Çünkü onun devamlı dağıtan elinden çıkan nimet, bütün insanlara yeter. د م ع ل ى ر غ م الع د ى وار ن ح بع و ن الع يد في دولة غ راء فيها أ د و م الا لطاف ط اف Düşmanlara rağmen devam et ve içinde en büyük lütfun dolaştığı büyük devlette, bayram neşesiyle rahat bir hayat sür.