IBM VE RATIONAL ÜRÜNLERİ

Transkript

1 IBM VE RATIONAL ÜRÜNLERİ Cihan Öztürk Ocak, 2006

2 İÇİNDEKİLER Giriş 3 1 IBM Ürünleri IBM Donanım Ürünleri IBM Yazılım Ürünleri DB2 Bilgi Yönetim Yazılımı Lotus Yazılımı Rational Yazılımı Tivole Yazılımı WebSphere Yazılımı 6 2 IBM Rational Yazılım Ailesi Rational Application Developer for WebSphere Software Rational Web Developer for WebSphere Rational ClearCase Rational ClearQuest Rational RequisitePro Rational Rose Diğer Rational Yazılımları 14 3 Terimler Sözlüğü 15 4 Kaynakça 15 2

3 Giriş IBM firması Amerika Birleşik devletleri'nin New York kentinde 1911 yılında kurulmuştur. Kurulduğu ilk yıllarda Computing Tabulating Recording Company adıyla anılan firma, 1924 yılında International Business Machines Corporation adını almıştır. Günümüzde, yüz yetmişi aşkın ülkede 330,000 çalışanı ve yıllık ortalama 100 milyar dolar cirosu ile dünyanın en büyük yazılım ve donanım firmalarından biri olan IBM, bilgi teknolojileri endüstrisine liderlik etmektedir. Rational Software ise 1981 yılında Paul Levy and Mike Devlin tarafından bir yazılım firması olarak kurulmuştur. IBM uzun zamandır iş ortaklığı yürüttüğü Rational Software firmasını 2003 yılında satın almıştır. IBM bilgisayar yazılımı, ağ sistemleri, saklama aygıtları ve mikroelektronikler gibi gelişmiş bilgi teknolojileri geliştirme ve üretme faaliyetleri yürüten köklü bir firmadır. IBM, masaüstü kişisel bilgisayarlardan büyük ölçekli iş istasyonları ve sunuculara kadar geniş bir yelpazede donanım ürünleri üretiminde bulunmaktadır. IBM firması yazılım sektöründe de pek çok iddialı ürünle karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan Bilgi Yönetim Yazılımı (Information Management Software) kurumsal sistemlerdeki veri ve bilgileri yönetme, Lotus Yazılımı (Lotus Software) ekranlara yansıyan kullanıcı arayüzünü oluşturma, WebSphere Yazılımı (WebSphere Software) yazılım işletimi ve entegrasyonu, Tivoli yazılımı (Tivoli software) tüm yapının yönetilmesi, güvenliğinin sağlanması konularında işlevselliği olan yazılımlardır. IBM ailesinin günümüzde hızla popülarite kazanan yazılımı ise şüphesiz Rational Yazılımı (Rational Software) dir. Bu yazılım açık kaynaklı uygulama çatısı olan Eclipse üzerine kurulmuş bir modelleme yazılımıdır. IBM'in günümüzdeki stratejik "talebe göre e-iş" kavramının başlangıç aşamasını oluşturan Rational ürünleri, uzun zamandır dünyada çok kritik, hataya tahammülü olmayan yazılım projelerinde kullanılmaktadır. Bu projelerin gereksinim belirleme, çözümleme ve modelleme, kod geliştirme, kalite denetimi, yazılım konfigürasyon yönetimi ve tüm proje yönetiminde değişik Rational ürünleri kullanılmaktadır. Savunma sanayinden, bankacılık ve finans uygulamalarına, telekomdan üniversitelere kadar pek çok alanda Rational ürünleri saygın bir yere sahiptir. Rational, nesne yönelimli yazılım ve bununla ilgili tüm disiplinleri dünyaya tanıtmış olan başarılı bir yazılımdır. 1. IBM ÜRÜNLERİ 1.1. IBM Donanım Ürünleri IBM'in günümüzdeki en popüler donanım ürünleri şüphesiz orta ve büyük ölçekli sunuculardır. IBM eserver adıyla satışa sunulan sunucular kurum bilgi işlem altyapılarına yüksek performans, ölçeklenebilirlik, güvenilirlik ve güvenlik için uygulama esnekliği, çözüm seçimi, yenilikçi teknoloji gibi avantajlar sunmaktadır. IBM eserver'lar, kuruluşları talebe göre e-iş işletmelerine dönüştürmek için gereksinim duyulan tüm araçları sunar. Talebe göre e-iş işletmesi olmak, bir yandan maliyetleri yönetirken, diğer yandan dinamik bir iş ortamında büyümenin, benimsemenin ve yanıt vermenin yeni yollarını bulmak; değişken gereksinimleri karşılamak ve temel yeterliliklere odaklanmayı sağlamaya yardımcı olmak için yeni müşteri değeri sunmaktır. Bu, yeni bütünleştirme düzeyleri, kuruluş çapında ve ötesinde doğru ve güncel bilgileri güvenli şekilde paylaşmayı gerektirir. Bu kapsamda IBM'in yaygın olarak kullanılan sunucuları şunlardır: IBM eserver Blade Center, IBM eserver pseries (UNIX sunucu), IBM eserver iseries (Orta boy sunucu), IBM eserver zseries (Ana bilgisayar), IBM eserver xseries (Intel tabanlı sunucu), IBM eserver 325(AMD Opteron işlemcisi tabanlı sunucu). 3

4 IBM'in ürettiği diğer bir ürün ailesi ise Lenevo Kişisel Bilgisayarları'dır. Bu ailenin en popüler ürünleri ise Thinkpad Dizüstü Bilgisayarları, ThinkCenter Masaüstü Bilgisayarları, ThinkVision Monitörleri, PalmOne Avuçiçi Bilgisayarları'dır. IBM'in bu iki aile dışında ürettiği başlıca donanım ürünleri IBM Yazıcı Sistemleri, Kurumsal Veri Depolama Sistemleri, Yarı-iletken Teknolojisi Çözümleri'dir IBM Yazılım Ürünleri IBM otomotiv, bankacılık, elektronik, finans, sağlık, sigorta, perakende satış, savunma, uzay, elekronik, enerji, telekomünikasyon, petrol ve kimya sanayi gibi pek çok sektörde hizmet veren kurumlara yazılım hizmetleri sunmaktadır. IBM başlıca yazılım markaları DB2, Lotus, Rational, Tivoli ve WebSphere'dır DB2 Bilgi Yönetim Yazılımı DB2 Bilgi Yönetim Yazılım Ailesi, kurumsal sistemlerdeki verilerin ve bilgilerin yönetimini sağlayabilmek için gerçekleştirilmiştir. Kuruluşlar piyasadaki hangi veritabanı sistemi ile çalışıyorlarsa çalışsınlar DB2 ailesinin çözümleri ile bu veritabanlarında saklanan verilere erişebilir, bu verileri faydaya dönüştürecek çözümlerle kuruluşa verimlilik, maliyetlerin aşağı çekilmesi ve esneklik olanakları sağlayabilir. Veri yönetimi, IBM'in başlıca ilkelerinden biri olan talebe göre e-iş kavramı çerçevesinde istenilen bilgiye, istenilen noktadan istenildiği anda erişimi gerektirmektedir. Burada önemli olan nokta çeşitli uygulamalarda ve veritabanlarında tutulan verileri birarada yönetebilmek ve bütünleştirebilmektir. İşte gerek yapısal gerek yapısal olmayan verilerin, belgelerin ve içeriklerin yönetiminde, tüm bu bilgilerden "kurumsal zeka" adına bir değer yaratmada, veri tabanı uygulamalarında DB2 ürün ailesi içinde bulunan çözümler devreye girmektedir. İşletmelerde e-iş çözümlerini kullanmaya başlayan müşteriler için DB2, müşterilerin talep ettiği CRM, BI, ERP ve Portal gibi projeler için gereken başarım, ölçeklenebilirlik, güvenilirlik, kullanılabilirlik ve büyüyebilirlik sağlayan bir veritabanı çözümü olarak sunulmaktadır. Ayrıca, DB2 yazılımları Linux, Windows, AIX, Solaris, HP-UX gibi pek çok işletim sistemi bünyesinde çalışabilmektedir. IBM'in sunduğu bir diğer veritabanı uygulaması ise, geçtiğimiz yıllarda IBM tarafından satın alınan Infomix şirketinin ürettiği Informix veritabanıdır. Informix Dynamic Server, Informix Dynamic Server Express, Informix Extended Parallel Server, Informix Standard Engine IBM'in ilişkisel veritabanı yönetim sistemlerinin çeşitli varyasyonlarıdır. DB2 Content Manager çözümleri, Web destekli, açık ve tümleşik, e-iş'e hazır, kurumsal içerik yönetiminde kullanılmaktadır. Content Manager çözümleri bilgisayar çıktılarının arşivlenmesi ve uygulamalardan erişilmesi, kağıt ortamındaki belgelerin taranması, saklanması ve işlenmesi, ofis belgelerinin, e-posta'ların ve e-posta'larla gelen ek dosyaların arşivlenmesi ve bunlara erişilmesi, kelime-işlem, elektronik tablo, sunum dosyalarının kategorize edilmesi, bileşik belge yaratılması, paylaşılması ve yönetilmesi, çoklu ortam (ses, görüntü, fotograf) belgelerinin saklanması, iş süreçlerinin yürütülmesi ve iş akışının denetlenmesi gibi geniş bir yelpazede yer almaktadır. IBM'in diğer bir DB2 yazılım ürünü olan DB2 Bilgi Entegrasyonu yazılımı ise kurumlarda hem dağınık veri kaynaklarında hem de yapısal olmayan bilgi depolarında bulunan veri ve bilgilere gerçek zamanlı erişim ve entegrasyon imkanı sağlımaktadır. 4

5 Lotus Yazılımı Lotus ürün ailesi şu ana kadar anlatılan ve "talebe göre-iş" yaklaşımını adım adım oluşturan yapının son kullanıcıya, yani ekranlara yansıyan kullanıcı arayüzünü oluşturan kesimidir. Lotus ürün ailesinin içinde kişileri iş süreçlerine entegre eden mesajlaşma ve birlikte çalışma, web konferans ve takım çalışması, e-öğrenme, bilgi ve içerik yönetimi yazılımları ile birlikte çalışmanın önemli bir bacağını oluşturan portal yazılımı yer almaktadır. Lotus Workplace, Lotus Notes/Domino ve IBM WebSphere portal yazılım grupları bu zengin işbirliği ortamının oluşturulması için Lotus markası altında yer almaktadır. Lotus ürünleri güçlü birlikte çalışma özelliklerine sahiptir. Bu e-posta kullanımının ötesinde bir yaklaşımdır. Kişiler bu ortamda ekip arkadaşlarının müsait olup, olmadığını görüp, anında bilgi aktarımında bulunabilmekte ve ortak bir belge üzerinde birlikte çalışma yapabilmektedir. Lotus Workplace ve Websphere portal yazılımları ile Lotus ürün ailesi, kurum çalışanları ile müşteri ve bayi gibi kurumun iş ilişkisi içerisinde olduğu bireylere kişiselleştirilmiş, rol tabanlı dinamik çalışma ortamları sunmaktadır Rational Yazılımı Kurumların yürüttükleri yazılım projelerinin başarısızlığa uğrama oranı klasik yazılım geliştirme yöntemleriyle bir hayli yüksektir. IBM Rational ürün ailesi, bu olasılığı bir hayli düşürecek çözümler sunmaktadır. Yazılım proje sürecini bir bütün olarak gören Rational yazılımı, hataya yer bakmayan bir yazılım mühendisliği disiplinini ve ilgili süreçleri temsil eder. Rational ürünleri bölüm 2'de detaylı olarak incelenmiştir Tivoli Yazılımı Talebe göre e-iş yapısı kurulduktan sonra bu yapının sürekli ve doğru çalışır şekilde tutulmasını Tivoli ürünleri sağlamaktadır. Tivoli yazılım portföyü bilgi teknolojisi ağ ve sistemlerine ilişkin güvenlik, depolama, performans ve kullanılabilirliğin merkezi yerlerden yönetimi için tasarlanmıştır. Tivoli yazılım portföyü, Tivoli Netview ve Tivoli Switch Analyzer ürünleri ile network aktif cihazlarının gerçek zamanlı izlenmesini ve yönetilmesini sağlamaktadır. Tivoli Monitoring ürünleri işletim sistemlerinin, veritabanlarının, elektronik posta sunucularının, uygulama ve web sunucularının ve bunlar üzerindeki işlerin performanslarını izlemekte ve herhangi bir problem oluşması durumunda düzeltici önlemler almaktadır. Günümüzde kurumların en büyük problemlerinden biri olan işletim sistemlerine sık bir şekilde çıkan yeni güvenlik yamalarının uzaktan yüklenmesi ve donanım/yazılım envanterlerinin güncel bir şekilde tutulması Tivoli Configuration Manager ürünü ile sağlanmaktadır. Bütün sistem yönetimi ürünleri beraberinde geçmişe yönelik detaylı raporlama imkanı sunan Tivoli Enterprise Data Warehouse, bir veri ambarı ile birlikte gelmektedir. Ayrıca sistemlerin mantıksal iş modelleme yöntemiyle izlenmesi Tivoli Business Systems Manager ürünü ile sağlanmaktadır. Tivoli yazılım portföyü, Tivoli Identity Manager, Tivoli Access Manager ve Tivoli Privacy Manager ürünleri ile çeşitli büyüklükteki kurumlara güvenlik çözümleri sunmaktadır. Tivoli Risk Manager ürünü, çeşitli güvenlik yazılımlarından gelen kayıtları merkezi biryerde toplayarak akıllı bir şekilde ilişkilendirme görevi yapmaktadır. Tivoli yazılım portföyü, Tivoli Storage Manager, Tivoli Storage Resource Manager ve Tivoli SAN Manager ürünleri ile geniş kapsamlı depolama çözümleri de sunmaktadır. 5

6 WebSphere Yazılımı Websphere talebe göre e-iş'in işletimini ve entegrasyonunu sağlayan yazılımdır. WebSphere ürün ailesi ise bir kurumdaki uygulamaların altyapısını ve bu uygulamaların iş süreçleri ile entegrasyonunda öne çıkmaktadır. Burada bir kurumdaki veriler, süreçler, insanlar, tedarikçiler, hizmet alınan şirketler arasında bir entegrasyonun dinamik olarak oluşturulması temel hedeftir. IBM WebSphere Business Integration; modelleme, entegrasyon, bağlantı kurma, monitör etme ve yönetme olarak adlandırabileceğimiz beş ana işlevle uçtan uca entegrasyonu şirketler için faydaya dönüştürmektedir. Böylece otomatik hale gelen süreçler ve uygulamaların entegrasyonu ile verimlilik artmakta, esneklik kazanılmaktadır. WebSphere ürün ailesinin içinde yer alan altyapı çözümleri ve araçlar içinde yer alan WebSphere Application Server ise açık standartlara dayalı kapsamlı bir bütünleştirme platformu, yüksek oranda bütünleştirilmiş bir uygulama geliştirme ortamı, esnek uygulama yayma ve yönetim olanakları ve akıllı uçtan uca uygulama optimizasyonu ile öne çıkmaktadır. WebSphere Application Server, Eclipse açık kaynak projesine dayanan WebSphere Studio uygulama geliştirme platformuyla da tam olarak bütünleşmektedir. Portal uygulamalarında da WebSphere Portal kaynaklara internet teknolojileri yardımıyla kişiselleştirilmiş olarak erişim sağlamaktadır. WebShpere ürünlerinden WebSphere Studio Application Developer ve WebSphere Studio Web Developer'a bölüm 2'de daha detaylı olarak değinilecektir. WebSphere ürün ailesinin içinde yer alan WebSphere Everyplace ve WebSphere Voice ise her yerden her formatta bilgiye her tür araçtan ulaşmaya olanak vermektedir. Satış ve kanal yönetiminde ise WebSphere Commerce kullanılmaktadır. 2. IBM RATIONAL YAZILIMI Rational Yazılım grubu, Eclipse.org organizasyonunun kurucu üyelerinden birisidir. Eclipse yazılım platformu, yazılım geliştirme ortamındaki karmaşıklığını önleyen, J2EE, UML, C++ gibi farklı teknolojilerin entegre edilmesini kolaylaştıran, çoklu dil desteği sağlayan, pek çok işletim sistemi ile çalışabilen açık kaynak kodlu bir projedir. Rational yazılımı Eclipse standartının üzerine kurulmuştur. Rational, Eclipse platformunun Sun Solaris ve HP-UX işletim ortamları ile bütünleştirilmesinde, Eclipse sınama, performans,web araçları geliştirimi projelerinde katkıda bulunmuştur. Yazılım sürecini desteklemek üzere kullanılan Rational ürünleri genel olarak; İşin yapılışında yol gösterici bir süreç modelini, başka bir deyişle nasıl bir yol izleneceğini gösterir Tanım yapmakta kullanılan biçimsel gösterim dillerini içerir Raporlama/belgeleme biçimlerini kendiliğinden sağlar Uyulması gereken kuralları/ilkeleri içerir Rational araçları çeşitli yapısal yöntemler kullanılır, bu yöntemlerin birçoğu aşağıdaki türden biçimsel gösterimleri kullanır: Veri akış çizgeleri (iş süreçlerini tanımlamada kullanılır) Varlık-ilişki çizgeleri (veritabanı tanımlamada kullanılır) Yapısal çizgeler (yazılım bileşenlerini ve etkileşimlerini göstermede yararlanılır) Veri havuzu (geliştirilen yazılım kendisine ilişkin veri tabanı) Rational ürün ailesinin başlıca yazılım ürünleri aşağıda incelenmiştir. 6

7 2.1 Rational Application Developer for WebSphere Software Rational Application Developer for WebSphere Software, yazılım geliştirme ekiplerinin hızlı ve kolay bir biçimde Web servisleri, Java, J2EE, EJB ve portal uygulamaları gibi yazılım ürünlerini tasarlama, çözümleme, geliştirme ve yükleme işlevlerini gerçekleştiren Eclipse üzerine kurulu bir yazılımdır. Daha yaygın olarak WebSphere Studio Application Developer (WSAD) adıyla bilinir. Bu ürün, yazılım geliştirim sürecinde uygulama programcılarının yazılım geliştirme ortamının kurulumu ve konfigurasyonu gibi zahmetli işlerden kurtulup, yazılımın iş mantığı üzerinde yoğunlaşabilmesine olanak sağlar. Böylece yazılım ürünleri çok daha hızlı olarak geliştirilirken, yazılım kalitesi ve güvenilirliği en üst seviyede tutulmuş olur. WSAD uygulama geliştirmede sürükleyip bırakılarak çizilen UML çizenekleri, özdevimli olarak çalışan sınama ve yayma olanakları sunmaktadır. WSAD çeşitli uygulama sunucularıyla tümleşik olarak çalışabilse de bunlardan en uyumlu olarak çalıştığı sunucu WebSphere Uygulama Sunucusu (WebSphere Application Server-WAS)' dur. WSAD her yeni sürümünde daha gelişmiş bir WebSphere Uygulama Sunucusu ile birlikte gelmektedir. WebSphere Uygulama Sunucusunun ilk sürümü 1998 yılında ortaya çıkmıştır. Bu sürümde WAS sadece bir servlet barındırıcısı (container) olarak çalışmaktadır. WAS'ın ikinci versiyonu Standart Baskı (Standard Edition) ve Gelişmiş Baskı (Advanced Edition) olmak üzere iki ayrı baskıyla piyasaya sürülmüştür. Bu sürümde JavaBean, CORBA ve linux desteği ürüne eklenmiştir. WAS'ın üçüncü sürümünde JDK 1.2 ve J2EE 1.0 kullanılmıştır. Bir önceki sürümdeki baskılara ek olarak Kurum Baskı (Enterprise Edition) olarak da piyasaya sürülmüştür. Dördüncü sürümde J2EE 1.2 kullanılmıştır. Beşinci sürümde ilk defa ortak kod taban alınmıştır. Yani sunucunun yüklenebildiği tüm işletim ortamlarında sunucu aynı kod ile çalışmaktadır. Daha önceki sürümlerde kullanılan veri tabanı ile gerçekleştirilmiş yapılanış havuzu (configuration repository) yerine bu sürümde XML-kütük tabanlı bir yapılanış havuzu kullanılmıştır. Bu sürüm J2EE 1.3 ile gerçekleştirilmiştir. Bu sürümde Standart Baskı yerine Express Baskı (Express Edition) piyasaya sürülmüştür. WAS 5.1 sürümünde JDK kullanılmıştır. WebSphere Uygulama Sunucusu'nun son sürümü sonlarında piyasaya sürülmüştür. Bu sürüm ile WebSphere Uygulama Sunucusu hareket yönetimi, güvenlik, başarım, kullanılırlık, bağlanırlık ve ölçeklenebilirlik ölçütlerinde en iyi düzeye ulaşmıştır. J2EE 1.4'e uyumlu olarak gerçekleştirilen sürüm 6.0'da IBM'in diğer Rational ürünleri ile olan tümleştirme en üst düzeydedir. WSAD 6.0'ı bir sisteme yüklemek için gerekli olan sistem gereksinimleri şöyledir: Donanım Gereksinimleri İşlemci: Intel Pentium III 800 MHz işlemci (daha üstü tavsiye edilmektedir) Ekran: Görüntü için 1024 x 768 ekran çözünürlüğü Bellek: 768MB salt okunur bellek (1GB tavsiye edilmektedir ) Disk: Yükleme için en az 3.5GB disk alanı Yazılım gereksinimleri İşletim Sistemi: Windows: Windows 2000 Professional (SP3 ya da 4), Windows 2000 Server (SP3 ya da 4), Windows 2000 Advanced Server (SP3 ya da 4), Windows XP (SP1 ya da 2), Windows Server 2003 Standard, Windows Server 2003 Enterprise Linux: Red Hat Enterprise Linux Workstation, Version 3.0 (bütün servis paketleri), ya da SUSE LINUX Enterprise Server, Sürüm 9 (bütün servis paketleri) TCP/IP kurulmalı ve yapılandırılmalı JRE 1.3 (Java Çalışma Zamanı Ortamı Sürüm 1.3) kurulmalı 7

8 WebSphere Studio Uygulama Geliştiricisinin (WSAD) sağladığı avantajlar şunlardır: Hızlı uygulama geliştirme araçları ve sihirbazlarını kullanma Sürükle-bırak özelliği olan kullanıcı arayüz bileşenlerini kullanma, kod geliştirme uzmanı olmadan profesyonel arayüz geliştirebilme İş uygulamalarını hazır Web servisleri ile kolaylıkla tümleştirme Java ve EJB uygulamalarını UML Visual Editor ile görüntüleme, kodu grafiksel yöntemlerle değiştirebilme (UML Visual Editor: Java ve J2EE bileşenlerini görüntülemek, değiştirmek için kullanılan görsel düzenleyicidir. Java ve EJB sınıfları için UML sınıf çizenekleri, veritabanı tablosu çizenekleri, UML ardıl işlem çizenekleri gibi olanaklar sunar) Rational ClearCase kullanarak takım halinde prohje geliştirme Yazılım geliştirme ortamını ihtiyaca göre istenilen Eclipse plug-in'leri ile genişletme Sürükle bırak bileşenleri ve Crystal Reports uygulamasını kullanarak etkileşimli raporlar ve belgeler üretebilme WSAD kullanarak Eclipse Modelling Framework, EJB, J2EE, Java, Plug-in, Server ya da Web projelerinden herhangi birini gerçekleştirmek mümkündür. Örnek olarak bir dinamik Web projesinin WSAD kullanarak nasıl geliştirilebileceğini kısaca görelim. 1) Uygulamanın File=>New=>Project menüsünü takip ederek yeni proje penceresi açılır (bknz. Şekil 1). Soldaki ağaçtan Web, sağdakinden ise Dinamik Web Şekil 1: Yeni Proje Penceresi 8

9 Projesi sihirbazı seçilir. İleri (next) sekmesine tıklanıp ilerlenir. 2)Proje ismi girilir ve ilerlenir. 3) J2EE Ayarları penceresi açılır. Burada gerekli EAR kütüğü yaratılır, J2EE ayarları belirlenir, ve ilerlenir. 4) Özellikler pencersi açılır. Burada projeye Sturuts uygulama çatısı desteği, JSP Etiket Kütüphaneleri (JSP Tag Libraries) gibi çeşitli özellikler eklenebilir. 5) Eklenen özelliklere göre çeşitli pencereler açılabilir. Hiç bir özellik eklenmemişse son olarak Web sitesi için bir sayfa şablonu seçimi penceresi açılır. Burdan isteğe bağlı olarak hazır bir şablon seçilebilir. Bitir (Finish) sekmesine tıklanarak proje yaratımı sonlanır. WSAD bu web projesine ait tüm yayma tanım kütüklerini (deployment description files), kılavuz yapılarını kendiliğinden oluşturur. Uygulama programcısını bu tür işlerle meşgul etmez. Projenin bu noktadaki kılavuz yapısı görünümü Şekil 2'de görülmektedir. Saglik adlı projeye ait kılavuz yapısı özdevimli olarak oluşturulmuş ve seklin sağındaki Project Navigator alanında görülmektedir. Şekil 2: Proje Kılavuz Yapısı 6) Projede yer alacak JSP, HTML kütükleri WebContent kılavuzunun altına, servletler ve çekirdek (bean) sınıfları ise JavaSource kılavuzu altına yerleştirilecektir. Bu amaçla ilgili kılavuz üzerinde sağ tıklanarak istenilen kütük açılan popup menüden seçilir ve yaratılır. 7) JSP sayfalarına tanımlı bileşenler Şekil 3'te görüldüğü üzere tasarım panosu açıldıktan sonra bileşenleri sağdaki Palet panosundan sürükleyip tasarım panosuna bırakarak eklenebilir. Eklenen bileşenlerin kaynak kodları özdevimli olarak WSAD tarafından oluşturulur. 9

10 Şekil 3: Bileşen Ekleme 8) İlgili JSP, servlet ve çekirdek kütükler yaratıldıktan, yapılanış ve yayılma tanım kütüklerinde gerekli değişiklikler yapıldıktan sonra web uygulamasının üzerinde çalışacağı bir sunucu yaratılır. Bunun için görev panosunda Sunucular (Severs) sekmesi tıklanır ve açılan panoda sağ tıklanıp pop-up menüden New=>Server takip edilir. 9) Şekil 4'te görüldüğü üzere yeni sunucu ve sunucu yapılanışı sihirbazı açılır. Bu sihirbazdan öncelikle bir sunucu türü seçilir. WSAD pek çok farklı sunucu ile tümleşik olarak çalışabilmektedir. Sunucu türü olarak ister IBM Web Uygulaması Sunucu'larından bir sürüm, Apache Tomcat sunucusu ya da daha farklı bir sunucu türü seçilebilir. Sunucu türü belirlendikten sonra sunucu adı, çalışma kapısı (port) gibi özellikler belirlenir ve sunucu yaratılır. 10) Project Navigator'da proje adı üzerinde sağ tıklanıp, Sunucuda Çalıştır(Run On Server) tıklanır. Bu işlem sonucu özdevimli olarak uygulama sunucusu başlatılır, uygulama yayılır ve sunucu üzerine yüklenir, ve WSAD'ın özel tarayıcısında çalıştırılır. 10

11 Şekil 4: Yeni Sunucu Yaratma ve Yapılandırma 2.2 Rational Web Developer for WebSphere Software Rational Web Developer for WebSphere Software, yazılım geliştirme ekiplerinin hızlı ve kolay bir biçimde Web servisleri, Java, J2EE ve portal uygulamaları gibi yazılım ürünlerini tasarlama, çözümleme, geliştirme ve yükleme işlevlerini gerçekleştiren Eclipse üzerine kurulu bir yazılımdır. Daha yaygın olarak WebSphere Studio Site Developer (WSSD) adıyla bilinir. WSSD, WSAD'ın sahip olduğu pek çok özelliğe sahip olsada iki yazılım arasında bazı farklılıklar bulunmaktadır. İki üründe bulunan ortak özellikleri ve farklılıkları şöyle özetleyebiliriz: Ortak özellikler Ortak kullanıcı arayüzleri, proje yönetimi, görüntüler (görev listesi, gezinim, çerçeveler, bağlantılar), isteğe göre uyarlanabilen perspektifler, masaüstü ve yardım çatıları, kod yardımcısı, yerel ve takım kaynak yönetimi, hata ayıklama hizmetleri, uygulama şablonları, şablon kütüphaneleri, Struts 1.1 uygulama çatısı desteği, MVC tasarım örüntüsüne uygun Web çizeneği, we sitelerini görüntüleyebilmek ve yönetebilmek için Web Site Desginer özelliği, JSP ve Servlet sihirbazları, JavaScript ve Visual Basic Script için hata ayıklama olanakları, animasyonlu grafikler, başlıklar, etiketler yaratma, tümleşik java 11

12 geliştirme ortamı, yapılandırılabilen java çalışma zamanı ortamı, JDK desteği, Java Visual Editor, Web Servisleri geliştirme araçları, XML belgeleri işleme araçları, uygulamaların veritabanı öğelerini yönetme için araçlar, ClearCase desteği, sınama ve yayma olanakları. Farklılıklar WSAD'da bulunmasına rağmen WSSD'de bulunmayan özellikler Crystal Reports desteği, JSF tabanlı belgeleme desteği, Görsel portal geliştirme araçları, EJB desteği ve UML Visual Editor'dır. 2.3 Rational ClearCase Rational ClearCase bir yazılım yapılanış yönetimi (Software Configuration Management) sistemidir. Uygulama geliştirme yaşam dögüsü yönetimini sağlar. Bunun için ClearCase öncelikle kurumun uygulamalarında yer alan kütüklerin hangi sürümlere ait olduğunu takip eder. Böylece kurum ClearCase kullanarak uygulama sürüm karmaşasını yenebilir. Ayrıca eskiyen yazılımların düzenli olarak takip edilebilmesi sonucu bunlar yenileri ile değiştirilebilir, gerekli güncellemeler yapılabilir. ClearCase sayesinde bu işlemler düzenli olarak, kurum işlerinde herhangi bir kesinti olmadan gerçekleştirilir. ClearCase'in diğer klasik SGM yazılımlarından farkı, ClearCase'in doğrudan işletim sisteminin bir parçası olarak iş görmesidir. Bu hem güvenlik açısından hem de şeffat bir SGM hizmetinin sağlanması açısından önemlidir. ClearCase yazılımına belirli bir kılavuz yapısı verildiğinde, herhangi bir anda o sistemde bulunan kütükleri sürüm bilgileriyle beraber görüntülemek mümkündür. Zamanı değiştirip eski kütüklerin durumlarını, sürümlerini incelemek de mümkündür. ClearCase tarafından yönetilen bir kılavuzda çalışan herhangi bir uygulama SCM hizmetinin avantajlarını kullanabilir. Örneğin bu uygulamaların çeşitli sürümlerinin belgelerine aynı sistem üzerinden kolayca erişmek mümkündür. ClearCase kullanımına geçen bir kurumda uygulamanın çalışanlarca öğrenilmesi ve kurum sistemlerine yüklenmesi genellikle zahmetli ve çok zaman kaybına neden olan bir işlemdir. Ancak kurumdaki ClearCase kullanımı belirli bir olgunluğa ulaştığında, bu kayıpların hepsi fazlasıyla giderilir. Bu aşamada ClearCase ile şu kazanımlar sağlanır: paralel uygulama geliştirme, paralel geliştirilen bileşenlerin kolayca birleştirilebilmesi özdevimli çalışma alanı yönetimi uygulama sürüm yönetimi yeniden kullanılabilir yazılımlar geliştirme Sonuçta ClearCase kullanımı ile kurum uygulama geliştirme süreçlerinde ortaya çıkan karmaşıklıkları azaltır, zaman ve maliyetten tasarruf sağlar. 2.4 Rational ClearQuest ClearQuest yazılımı, yazılım geliştirme sürecindeki denetimi, anlayışı ve tahmin edebilme yeteneğini artıran bir yazılımdır. Uygulama yaşam döngüsü boyunca iş akış yönetimi ve değişiklik izleme özelliğiyle kurumdaki yazım gelişim sürecini yürütür. Yazılım geliştirme ortamında isteğe bağlı olarak uyarlanabilen bir eksiklik ve değişiklik izleme yazılımıdır. Bu yazılım ile proje durumu, iş yükü, işteki noksanlıklar, iyileştirme istekleri, belgelendirmedeki değişiklikler gibi konular sorgular, çizelgeler ve diğer belgeleme yöntemleriyle izlenebilir. ClearQuest kullanımıyla kurumda bulunan tüm çalışanlar yazılım gelişim sürecindeki değişiklikleri takip edebilir. 12

13 Uygulama programcıları,kendilerinin kodlamakta olduğu kesimle ilgili hareket öğelerini tespit eder, bunları öncelik sırasına koyabilir. Sınama mühendisleri, yazılım kalitesini onaylayabilmek için değişim isteklerinin durumunu takip edebilir. Proje yöneticileri, yazılım geliştirmedeki insan kaynaklarını belirleme, iş akışını düzene koyma ve yazılım sürümlerini çkarma tarihlerini belirleme işlerini yürütebilmek için proje durumuyla ile ilgili bilgi edinebilir. Sistem yöneticileri ClearQuest yazılımını kurumda var olan diğer yazılımlar ile tümleştirerek kurumun iş akışını düzenleyebilir. ClearQuest yazılımının Windows, Unix ve Web için ayrı sürümleri bulunmaktadır. ClearQuest Web yazılımını herhangi bir tarayıcıda çalıştırarak kullananan kişi ilgili projeye yönelik değişiklik istemlerinde bulunabilir, değiştirebilir ve takip edebilir; sorgular ve raporlar hazırlayarak proje çözümlemesine katkıda bulunabilir. ClearQuest yazılımı ClearCase yazılımı ile birlikte kullanılarak kurumun SCM hizmetleri başarıyla sağlanabilir. 2.5 Rational RequisitePro Rational RequisitePro yazılımı, kullanımı kolay bir gereksinim yönetim aracıdır. Proje gelişim sürecinde, yazılım gereksinimlerinin yönetilmesini, sistemin değişen gereksinimlerinin izlenmesi ve denetlenmesi proje takmındaki iletişimin ve işbirliğinin güçlenmesi projedeki başarısızlık riskinin azaltılması doğru yazılımın geliştirilebilmesi için yazılım gereksinimlerinin, kullanıcı senaryolarının doğru biçimde belirlenebilmesini sağlamaktadır. 2.6 Rational Rose Rational Rose nesneye yönelik yazılımların tasarım ve çözümleme aşamalarında kullanılan görsel bir modelleme yazılımıdır. UML kullanarak yazılım sisteminin tüm ayrıntıları Rational Rose ile belirlenebilir. Sisteme yönelik kullanıcı senaryoları çizenekleri, sınıf çizenekleri, durum çizenekleri, ardıl etkileşim çizenekleri, işbirliği çizenekleri, etkinlik çizenekleri, bileşen çizenekleri ve yayılma çizenekleri Rational Rose ile oluşturulabilir. Sistem tasarımından Java, C++, XML, Visual Basic gibi çeşitli dillerde kod üretme özelliği de mevcuttur. Rational Rose Data Modeler, Developer for Unix, Technical Developer, XDE Developer for Java, XDE Developer for Visual Studio, XDE Developer Plus, XDE Modeler gibi pek çok alt yazılımları bulunanan çok güçlü ve kapsamlı bir yazılımdır. Şekil 5'te Rational Rose Enterprise Edition ile geliştirilmekte olan bir sistemin ardıl etkileşim çizeneği görülmektedir. 13

14 2.7 Diğer Rational Ürünleri Şekil 5: Rational Rose Enterprise Edition Rational ailesinde yukarıda saydıklarımızın dışında pek çok yazılım bulunmaktadır. Bunlardan daha çok kullanılanları kısaca şu şekilde özetleyebiliriz: Rational Robot: yazılım kalitesinin sınayan mühendislerin istemci-sunucu mimarisiyle gerçekleştirilmiş yazılımların başarım oranını değerlendirdikleri genel amaçlı bir sınama yazılımıdır. Menü, list, ikil-haritası gibi genel nesneler için sınama senaryoları ve betikleri sağlar. Rational Software Architect: Yazılım mühendislerinin Java platformunda ya da C++ ile çalışan, UML özelliklerinden faydalanabilen yazılımların tasarımı ve gerçekleştirimde kullandıkları araçtır. Rational Software Modeler: UML tabanlı görsel modelleme ve tasarım aracıdır. Rational Functional Tester: Sıanama mühendisleri ve uygulama arayüzü geliştiren mühendisler tarafından kullanılan gelişmiş bir işlev sınama aracıdır. Rational Manual Tester: Yazılımdaki değişikliklerin sınama mühendislerinin işlerini aksatmaması için kullanılan bir sınama işletim aracı. Rational Performance Tester: Kurumsal e-iş uygulamalarının ölçeklenebilirliğinin ve güvenilirliğini sınamak için kullanılan sistem başarım sınama aracı. 14

15 3. TERİMLER SÖZLÜĞÜ İngilizce Türkçe business intelligence kurumsal zeka information integration bilgi entegrasyonu Information Management Software Bilgi Yönetim Yazılımı e-business on-demand talebe göre e-iş deploy yaymak container barındırıcı edition baskı version sürüm file kütük configuration repository yapılanış havuzu WebSphere Applicaiton Server WebSphere Uygulama Sunucusu transaction management hareket yönetimi security güvenlik performance başarım avaiability kullanılırlık connectivity bağlanırlık scalability ölçeklenebilirlik integration tümleştirme drag-anda-drop sürükle bırak navigation gezinim code assistant kod yardımcısı debug hata ayıklama component bileşen editor düzenleyici workspace çalışma alanı workflow management iş akış yönetimi test sınama script betik bitmap ikil-haritası 4. KAYNAKÇA Basılı Kaynaklar: Visual Modeling with Rational Rose 2002 and UML, Addison Wesley,2002 Web kaynakları: