T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI RADYOLOJĠ ALT EKSTREMĠTE RADYOGRAFĠLERĠ-2 725TTT070

Transkript

1 T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI RADYOLOJĠ ALT EKSTREMĠTE RADYOGRAFĠLERĠ-2 725TTT070 Ankara, 2011

2 Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmıģ bireysel öğrenme materyalidir. Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiģtir. PARA ĠLE SATILMAZ.

3 ĠÇĠNDEKĠLER AÇIKLAMALAR... vi GĠRĠġ... 1 ÖĞRENME FAALĠYETĠ FEMUR A-P RADYOGRAFĠSĠ Femur A-P Radyografisinin Amacı Femur A-P Çekim Tekniği Hasta Hazırlığı A-P Radyografisinin Amacı Kaset Seçim Pozisyon Tekniği Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları... 4 UYGULAMA FAALĠYETĠ... 6 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME... 7 ÖĞRENME FAALĠYETĠ FEMUR LATERAL RADYOGRAFĠSĠ Femur Lateral Radyografisinin Amacı Femur Lateral Radyografisinin Çekim Tekniği Hastanın Hazırlığı Kaset Seçim Pozisyon Tekniği Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları... 9 UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ DĠZ A-P RADYOGRAFĠSĠ Diz A-P Radyografisinin Amacı Diz A-P Çekim Tekniği Hasta Hazırlığı Kaset Seçim Pozisyon Tekniği Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ DĠZ LATERAL RADYOGRAFĠSĠ Diz Lateral Radyografisinin Amacı Diz Lateral Çekim Tekniği Hasta Hazırlığı Kaset Seçim Pozisyon Tekniği Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları i

4 UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ DĠZ TÜNEL (ĠNTERKONDĠLLER FOSSA) RADYOGRAFĠSĠ Diz Tünel (interkondiller fossa) Radyografisinin Amacı Diz Tünel (interkondiller fossa) Çekim Tekniği Hasta Hazırlığı Kaset Seçimi Pozisyon Tekniği Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ PATELLA TANJANSĠYEL(AKSĠAL) RADYOGRAFĠSĠ Patella Tanjansiyel (aksial) Radyografisinin Amacı Patella Tanjansiyel (aksial) Radyografisinin Çekim Tekniği Hastanın Hazırlığı Kaset Seçim Pozisyon Tekniği Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ PATELLA P-A RADYOGRAFĠSĠ Patella P-A Radyografisinin Amacı Patella P-A Çekim Tekniği Hasta Hazırlığı Kaset Seçim Pozisyon Tekniği Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ TĠBĠA- FĠBULA(CRURĠS) A-P RADYOGRAFĠSĠ Tibia- Fibula(Cruris) A-P Radyografisinin Amacı Tibia- Fibula(Cruris) A-P Radyografisi Çekim Tekniği Hastanın Hazırlığı Kaset Seçim Pozisyon Tekniği Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ ii

5 9. TĠBĠA- FĠBULA(CRURĠS) LATERAL RADYOGRAFĠSĠ Tibia- Fibula(Cruris) Lateral Radyografisinin Amacı Tibia- Fibula(Cruris) Lateral Radyografisi Çekim Tekniği Hasta Hazırlığı Kaset Seçim Pozisyon Tekniği Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ AYAK BĠLEĞĠ A-P RADYOGRAFĠSĠ Ayak Bileği A-P Radyografisinin Amacı Ayak Bileği A-P Radyografisi Çekim Tekniği Hasta Hazırlığı Kaset Seçim Pozisyon Tekniği Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ AYAK BĠLEĞĠ LATERAL RADYOGRAFĠSĠ Ayak Bileği Lateral Radyografisinin Amacı Ayak Bileği Lateral Çekim Tekniği Hasta Hazırlığı Kaset Seçim Pozisyon Tekniği Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ AYAK BĠLEĞĠ MEDĠAL OBLĠK RADYOGRAFĠSĠ Ayak Bileği Medial Oblik Radyografisinin Amacı Ayak Bileği Medial Oblik Çekim Tekniği Hasta Hazırlığı Kaset Seçim Pozisyon Tekniği Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ AYAK A- P RADYOGRAFĠSĠ Ayak A-P Radyografisinin Amacı Ayak A-P Radyografisi Çekim Tekniği iii

6 Hasta Hazırlığı Kaset Seçim Pozisyon Tekniği Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ AYAK LATERAL RADYOGRAFĠSĠ Ayak Lateral Radyografisinin Amacı Ayak Lateral Radyografisi Çekim Tekniği Hasta Hazırlığı Kaset Seçim Pozisyon Tekniği Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ AYAK OBLĠK RADYOGRAFĠSĠ Ayak Oblik Radyografisinin Amacı Ayak Oblik Radyografisi Çekim Tekniği Hasta Hazırlığı Kaset Seçim Pozisyon Tekniği Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ AYAK BASARAK (FLAT-FOOD, PESPLANUS) LATERAL RADYOGRAFĠSĠ Ayak Basarak (flat-food, pesplanus) Lateral Radyografisinin Amacı Ayak Basarak (flat-food, pesplanus) Lateral Radyografisinin Çekim Tekniği Hasta Hazırlığı Kaset Seçim Pozisyon Tekniği Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ CALCANEUS AXĠAL RADYOGRAFĠSĠ Calcaneus Axial Radyografisinin Amacı Calcaneus Axial Radyografisinin Çekim Tekniği Hasta Hazırlığı Kaset Seçim Pozisyon Tekniği iv

7 Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ CALCANEUS LATERAL RADYOGRAFĠSĠ Calcaneus Lateral Radyografisinin Amacı Calcaneus Lateral Radyografisinin Çekim Tekniği Hasta Hazırlığı Kaset Seçim Pozisyon Tekniği Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ AYAK BAġPARMAK LATERAL RADYOGRAFĠSĠ Ayak BaĢparmak Lateral Radyografisinin Amacı Ayak BaĢparmak Lateral Radyografisi Çekim Tekniği Hasta Hazırlığı Kaset Seçim Pozisyon Tekniği Merkezî ıģın Teknik Faktör Ayarları UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME MODÜL DEĞERLENDĠRME CEVAP ANAHTARLARI ÖNERĠLEN KAYNAKLAR... Hata! Yer iģareti tanımlanmamıģ. KAYNAKÇA v

8 AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI AÇIKLAMALAR 725TTT070 Radyoloji Radyoloji Teknisyenliği Alt Ekstremite Radyografileri-2 MODÜLÜN TANIMI SÜRE 40/16 ÖNKOġUL YETERLĠK MODÜLÜN AMACI Femur, diz, patella, tibia, fibula, ayak bileği ve ayak radyografi çekimleri ile ilgili bilgi ve becerilerin kazandırıldığı öğrenme materyalidir. Alt ekstremite Radyografileri-1 modülünü baģarmıģ olmak Femur, diz, cruris, ayak bileği ve ayak radyografilerini çekmek Genel Amaç Radyasyon Güvenliği Mevzuatı na uygun olarak radyoloji laboratuvarında gerekli araç ve gereç sağlandığında alt ekstremite radyografilerini tekniğine uygun olarak çekebileceksiniz. Amaçlar 1. Femur A-P radyografisi çekebileceksiniz. 2. Femur lateral radyografisi çekebileceksiniz. 3. Diz A-P radyografisi çekebileceksiniz. 4. Diz lateral radyografisi çekebileceksiniz. 5. Diz tünel (interkondiller fossa radyografisi çekebileceksiniz. 6. Patella tanjansiyal (aksiyal) radyografisi çekebileceksiniz. 7. Patella P-A radyografisi çekebileceksiniz. 8. Tibia-Fibula A-P radyografisi çekebileceksiniz. 9. Tibia-Fibula lateral radyografisi çekebileceksiniz. 10. Ayak bileği A-P radyografisi çekebileceksiniz. 11. Ayak bileği lateral radyografisi çekebileceksiniz. 12. Ayak bileği medial oblik radyografisi çekebileceksiniz. 13. Ayak A-P radyografisi çekebileceksiniz. 14. Ayak lateral radyografisi çekebileceksiniz. 15. Ayak oblik radyografisi çekebileceksiniz. 16. Ayak basarak (flat food-pesplanus) radyografisi çekebileceksiniz. 17. Calcaneus aksiyal radyografisi çekebileceksiniz. 18. Calcaneus lateral radyografisi çekebileceksiniz. 19. Ayak baģparmak lateral radyografisi çekebileceksiniz. vi

9 EĞĠTĠM ÖĞRETĠM ORTAMLARI VE DONANIMLARI Donanım: Radyografi cihazı, kaset, film, kurģunlu önlük, kurģunlu gözlük, boyunluk ve dozimetre Ortam: Radyasyon güvenlik önlemlerinin alınmıģ olduğu radyoloji laboratuvarı ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME Modül içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra verilen ölçme araçları ile kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen modül sonunda ölçme aracı (çoktan seçmeli test, doğru-yanlıģ testi, boģluk doldurma, eģleģtirme vb.) kullanarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek sizi değerlendirecektir. vii

10 viii

11 GĠRĠġ GĠRĠġ Sevgili Öğrenci, Bu modül sonunda femur, diz, patella, tıbia, fibula, ayak bileği ve ayak radyografileri çekimlerine ait bilgi ve becerileri kazanacaksınız. Bu bilgi ve becerileri kazanırken radyasyondan korunma önlemlerini alacak ve tekniğine uygun radyografi çekim iģlemi gerçekleģtireceksiniz. Bu modül çalıģmasında kazanacağınız yeterlikler; ileride çekeceğiniz radyografilerde daha güvenilir tanı konulması, tedavi uygulanması ve hasta memnuniyetinin sağlanması açısından size çok önemli katkılar sağlayacaktır. 1

12 2

13 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 1 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 1 AMAÇ Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle Femur A-P radyografi çekimini yapabileceksiniz. ARAġTIRMA Alt ekstremite kemiklerinin anatomisini kaynak kitap, anatomi atlası ve internet sitelerinden inceleyiniz. Alt ekstremite radyografilerini araģtırınız. 1. FEMUR A-P RADYOGRAFĠSĠ 1.1. Femur A-P Radyografisinin Amacı Femurun posterior bölgesinde meydana gelen enfeksiyon, kist, tümör ve kırıklarda tanı koymak amacı ile çekilmektedir Femur A-P Çekim Tekniği Femur A-P radyografisinde aģağıdaki çekim teknikleri uygulanmaktadır Hasta Hazırlığı A-P Radyografisinin Amacı Hasta, ismi okunarak radyografi çekimi için inceleme odasına alınır. Çekilecek radyografiyle ilgili bilgi verilir. Hasta üzerinde bulunan radyografi çekimini zorlaģtıracak ve radyografide artefakt oluģturacak (palto, pantolon ayakkabı var ise protez gibi) nesnelerin kendisi veya refakatçisi tarafından çıkartılması sağlanır. Hamilelik durumu söz konusu olan hastalara radyografi çekimi yapılmaz. Radyasyondan koruyucu önlemler alınır. Bu önlemler, teknisyenin kendine yönelik ve hastaya yönelik önlemlerdir. Radyoloji laboratuvarında çalıģan teknisyenin, dozimetre takması zorunludur. Radyografi çekimlerinde kurģun önlük giyilmelidir. Ayrıca uygun doz ve diafram ayarı yapılarak da radyasyon güvenlik önlemleri alınır. Bu konu ile ilgili bilgiler Radyasyon Sağlığı ve Güvenliği dersinde (10.sınıf) ayrıntılı olarak verilmiģtir. Bu modülde yer alan diğer faaliyetlerde de hasta hazırlığı aynı Ģekilde yapılır. 3

14 Kaset Seçim Hasta hazırlanırken radyografi için 30x40 cm ebadındaki kaset ıģınlanmamıģ film dolabından alınır ve masa orta hattını ortalayacak Ģekilde masaya yerleģtirilir. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti konur. Dijital röntgen cihazları ile yapılan radyografi çekimlerinde görüntü, dedektörler aracılığı ile elde edildiği için kaset kullanılmamaktadır Pozisyon Tekniği Radyografi için hazırlığı yapılmıģ hasta, hasta masasına supin pozisyonda yatırılır. Radyografisi alınacak femur, kasetin üzerine yerleģtirilir ve tam ekstansiyon pozisyonuna getirilir. Aynı taraftaki ayağa, 10 medial rotasyon yaptırılarak patellanın filme paralel olması sağlanır. Diğer femur çekim alanından uzaklaģtırılır (Resim 1.1) Merkezî IĢın Resim 1.1: Femur A-P pozisyonu Merkezî ıģın, femurun ortasına dik olarak santralize edilir. Diyafram, istenen radyografi bölgesini içine alacak Ģekilde ayarlanır Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) 18x24 cm Hayır

15 Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Çekilen bu radyografideki görüntü film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra meydana gelir (Resim 1.2). Görüntünün oluģturulması ile ilgili kazanımlar, Film Banyo ve Baskı Tekniği dersi (10.sınıf) Radyolojide Banyo ve Baskı modülünde ele alınacaktır. Resim 1.2: Femur A-P radyogramı 5

16 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Femur A-P radyografisi çekiniz. ĠĢlem Basamakları Radyasyondan korunma önlemlerini alınız. Radyografi bölgesinde artefakt yaratacak nesnelerin çıkarılmasını sağlayınız. 30x40 cm ebadında kaset seçiniz. Kaseti, boyuna masanın üstüne yerleģtiriniz. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti koyunuz. Hastayı masaya supin pozisyonda yatırınız. Radyografisi alınacak femuru, kasetin üzerine yerleģtiriniz. Radyografisi çekilecek olan alt ekstremiteyi, tam ekstansion pozisyonuna getiriniz. Aynı taraftaki ayağa, 10 derece medial rotasyon yaptırınız. FFM yi 100 cm ayarlayınız. Merkezî ıģını, femurun ortasına dik olarak santralize ediniz. Diyafram ayarı yapınız. Doz ayarı yapınız. Hastaya, hareket etmemesini söyleyiniz. Exposure düğmesine basınız. Öneriler KurĢunlu önlük giyiniz. Dozimetre takınız. Radyasyon mevzuatını inceleyiniz. Hastanın aksesuarlarını çıkarıp çıkarmadığını kontrol ediniz. Uygun kaset seçmeye özen gösteriniz. Radyografide, kalça ekleminin görünmesi isteniyorsa buckili çekiniz. ĠĢaretin inceleme bölgesinin dıģında kalmasına dikkat ediniz. Hastaya uygun pozisyon verdiğinizden emin olunuz. Resim 1.1 e bakınız. Resim 1.1 e bakınız. Resim 1.1 e bakınız. FFM azaltıldığı ya da artırıldığı durumlarda radyografide oluģan değiģiklikleri araģtırınız. Resim 1.1 e bakınız. Diyafram ayarını sadece ıģınlama bölgesi ile sınırlı tutunuz. Aynı pozisyonun farklı dozlarda çekilmiģ filmlerini inceleyebilirsiniz. Hastaya, hareket ederse filmi tekrar çekmek zorunda kalacağınızı söyleyiniz. Kaynaklardan exposure düğmesi çeģitlerini inceleyiniz. 6

17 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. AĢağıdakilerden hangisi femur A-P radyografisinde merkezî ıģının santralize edildiği yerdir? A) Femurun ortası B) Femurun distal ucu C) Femurun proksimal ucu D) Patella E) Trokanter majör 2. AĢağıdakilerden hangisi femura-p radyografisi iģlem basamaklarından değildir? A) Hasta masaya pron pozisyonda yatırılır B) Hasta masaya supin pozisyonda yatırılır. C) Kaseti femuru içine alacak Ģekilde yerleģtirilir. D) Merkezî ıģın femurun ortasına santralize edilir. E) Hastanın femur bölgesinde bulunan artefakt oluģturacak nesneler çıkarttırılır. 3. Dijital radyografi cihazı ile femur A P radyografi çekimi yapılırken aģağıdaki iģlem basamaklarından hangisi uygulanmaz? A) Diyafram ayarı yapmak B) Merkezî ıģın ayarlamak C) 30x40 cm ebadında kaset kullanmak D) Femuru ekstansion pozisyonuna getirmek E) Hastayı supin pozisyonda masaya yatırmak 4. AĢağıdakilerden hangisi femur A-P radyografisi için doğru ifade değildir? A) Kullanılan kaset ebadı 30x40 cm dir. B) Radyografi buckysiz çekilir. C) Merkezî ışın femurun ortasına dik olarak santralize edilir. D) FFM 100 cm dir. E) Radyografi buckyli çekilir. 5. Femur A-P radyografisinde radyografisi çekilecek tarafın ayağına 10 o medial rotasyon yaptırılmasının sebebi aģağıdakilerden hangisidir? A) Ayağın çekim alanına girmesini engellemek B) Alt ekstremiteyi tam ekstansiyona getirmek C) Patellanın filme paralel olması sağlamak D) Kururisin filme paralel olmasını sağlamak E) Femurun filme paralel olmasını sağlamak DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 7

18 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 2 AMAÇ ÖĞRENME FAALĠYETĠ 2 Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle femur lateral radyografisi çekebileceksiniz. ARAġTIRMA Femur lateral radyografisi ile ilgili kaynak kitaplardan araģtırma yaparak radyografi ve anatomi atlasından femuru ve femur ile eklem yapan kemikleri inceleyiniz. Konu ile ilgili çalıģmalarınızı rapor hâline getirerek bunu sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. 2. FEMUR LATERAL RADYOGRAFĠSĠ 2.1. Femur Lateral Radyografisinin Amacı Femurun lateral bölgesinde travma, kalsifikasyon, kırık yeri ve kırık Ģeklini incelemek amacı ile çekilmektedir Femur Lateral Radyografisinin Çekim Tekniği Femur lateral radyografisinde, aģağıdaki çekim teknikleri uygulanmaktadır Hastanın Hazırlığı Hasta hazırlığı, birinci öğrenme faaliyetinde (femur A-P Radyografisi) yapılan hazırlığın aynısıdır Kaset Seçim Hasta hazırlanırken radyografi için 30x40 cm ebadındaki kaset ıģınlanmamıģ film dolabından alınır. Kaset masanın orta hattını ortalayacak Ģekilde masaya yerleģtirilir. Kasetin, sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti konur Pozisyon Tekniği Hasta masaya supin pozisyonda yatırılır. Radyografisi çekilecek femurun lateral yüzü, kasete temas edinceye kadar hasta yan döndürülür. Dize, hafif fleksiyon yaptırılarak femur epikondilleri arasındaki çizginin, masaya dik olması sağlanır. Diğer taraftaki dize, fleksiyon yaptırarak radyografisi çekilecek bacağın önüne alınır. 8

19 Resim 2.1: Femur lateral radyografi pozisyonu Merkezî IĢın Merkezî ıģını, femurun ortasının 3 cm distaline dik olarak verilir. Diyafram, istenen radyografi bölgesini içine alacak Ģekilde ayarlanır Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) 30x40 cm Hayır Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra aģağıdaki radyogram elde edilir (Resim 2.2). 9

20 Resim 2.2: Femur lateral radyogramı 10

21 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Femur lateral radyografisi çekiniz. ĠĢlem Basamakları Radyasyondan korunma önlemlerini alınız. Radyografi bölgesinde artefakt yaratacak nesneler ile çekim bölgesindeki giysilerin çıkarılmasını sağlayınız. 30x40 cm ebadında kaset seçiniz. Kaseti, boyuna masanın üstüne yerleģtiriniz. Kasetin sağ tarafına R iģareti veya sol tarafına L iģareti koyunuz. Hastayı masaya supin pozisyonda yatırınız. Radyografisi alınacak femuru, kasetin üzerine yerleģtiriniz. Radyografisi çekilecek femurun lateral yüzü, kasete temas edinceye kadar hastayı yan döndürünüz. Dize, hafif fleksiyon yaptırılarak femur epikondilleri arasındaki çizginin masaya dik olmasını sağlayınız. Diğer taraftaki dize, flexion yaptırarak radyografisi çekilecek bacağın önüne alınız. Öneriler Hastanın vücut yapısına uygun kaset seçiniz. Radyografide, kalça ekleminin görünmesi isteniyorsa buckili çekebilirsiniz. Radyografi çekerken elinizde R veya L iģareti yoksa sağı ya da solu belirtecek X ıģını geçirmeye herhangi bir madde koyabilirsiniz (demir para, büstri vb.). Femur lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Resim 2.1 e bakınız. Resim 2.1 e bakınız. Resim 2.1 e bakınız. Resim 2.1 e bakınız. FFM yi 100 cm ayarlayınız. 11

22 Merkezî ıģını, femurun ortasının 3 cm distaline dik olarak santralize ediniz. Resim 2.1 e bakınız. Diyafram ayarı yapınız. Doz ayarı yapınız. Hastaya hareket etmemesini söyleyiniz. Exposure düğmesine basınız. Hastaya, hareket ederse filmi tekrar çekmek zorunda kalacağınızı söyleyebilirsiniz KurĢunlu paravanın arkasında durunuz. 12

23 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. Femur lateral radyografisi çekilirken kaset konumu hangi Ģekilde olmalıdır? A) Enine masanın üstünde B) Enine bucky tepsisinde C) Boyuna masanın üstünde D) Boyuna bucky tepsisinde E) Boyuna statifte 2. Femur lateral radyografisinde FFM aģağıdakilerden hangisidir? A) 150 cm B) 120 cm C) 100 cm D) 80 cm E) 50 cm AĢağıdaki cümleleri dikkatlice okuyarak boģ bırakılan yerlere doğru sözcüğü yazınız. 3. Femur lateral radyografisinde hasta önce..pozisyonda yatırılır, sonra radyografisi istenen femurun, yüzü kasete temas edecek Ģekilde yan döndürülür. 4. Exposuredan hemen önce hastaya.... komutu verilir. 5. Femur lateral radyografisinde merkezî ıģın,....dik olarak santralize edilir. DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 13

24 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 3 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 3 AMAÇ Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle diz A-P radyografisi çekebileceksiniz. ARAġTIRMA Diz A-P radyografisi ile ilgili kaynak kitaplardan araģtırma yapıp radyografi ve anatomi atlasından diz eklemini oluģturan kemikleri inceleyiniz. Konu ile ilgili çalıģmalarınızı rapor hâline getirerek sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. 3. DĠZ A-P RADYOGRAFĠSĠ 3.1. Diz A-P Radyografisinin Amacı Diz eklemine katılan anatomik yapılarda oluģan patolojik durumları, incelemek amacı ile çekilir Diz A-P Çekim Tekniği Diz A-P radyografisinde aģağıdaki çekim teknikleri uygulanmaktadır Hasta Hazırlığı Hasta hazırlığı, birinci öğrenme faaliyetinde (femur A-P radyografisi) yapılan hazırlığın aynısıdır Kaset Seçim Hasta hazırlanırken radyografi için 18x24 cm ebadındaki kaset ıģınlanmamıģ film dolabından alınır ve masanın orta hattını ortalayacak Ģekilde masaya yerleģtirilir. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti konur Pozisyon Tekniği Hasta, masaya supin pozisyonda yatırılır. Radyografisi çekilecek diz, önceden hazırlanmıģ kasetin üzerine alınır. Diz ve patellanın alt kenarı, kasetin ortasına yerleģtirilir. Patellayı, femur kondillerinin ortasına getirmek için bacağa içe rotasyon yaptırılır (Resim 3.1). 14

25 Resim 3.1: Diz A-P pozisyonu Merkezî IĢın Merkezî ıģın tibia kondillerini palpasyonla tespit ettikten sonra tibia aksına tam dik olarak santralize edilir. Tüpe 5-7 kaudo-kranial açı ile verilir. Diyafram, istenen radyografi bölgesini içine alacak Ģekilde ayarlanır Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) 18x24 cm Hayır Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra aģağıdaki radyogram elde edilir (Resim 3.1). 15

26 Resim 3.2: Diz A-P radyogramı 16

27 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Diz A-P radyografisi çekiniz. ĠĢlem Basamakları Radyasyondan korunma önlemlerini alınız. Radyografi bölgesinde artefakt yaratacak nesnelerin çıkarılmasını sağlayınız. 18x24 cm ebadında kaset seçiniz. Kaseti, boyuna masanın üstüne yerleģtiriniz. Kasetin sağ tarafına R iģareti veya sol tarafına L iģareti koyunuz. Hastayı masaya supin pozisyonda yatırınız. Diz ve patellanın alt kenarını kasetin ortasına yerleģtiriniz. Patellayı, femur kondillerinin ortasına getirmek için bacağa içe rotasyon yaptırınız. Tüpe 5-7 kaudo-kranial açı veriniz. FFM yi 100 cm ayarlayınız. Tibia kondillerini palpasyonla tespit ediniz. Merkezî ıģını, tibia aksına tam dik olarak santralize ediniz. Diyafram ayarı yapınız. Doz ayarı yapınız. Hastaya, hareket etmemesini söyleyiniz. Exposure düğmesine basınız. Öneriler Resim 3.1 i inceleyiniz. Eğer hasta yatamıyorsa oturtabilirsiniz. Resim 3.1 i inceleyiniz. Resim 3.1 i inceleyiniz. Resim 3.1 i inceleyiniz. Hasta zayıf ise kondilleri palpasyonla tespit etmeyebilirsiniz. Merkezî ıģının, dik olarak verilmesi gereken durumlarda, açılı verilirse radyografide ne gibi farklılıklar olabileceğini araģtırınız. Diyaframı kaseti içine alacak kadar açınız. Hastaya, hareket ederse filmi tekrar çekmek zorunda kalacağınızı söyleyiniz. 17

28 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. AĢağıdaki iģlem basamaklarından hangisi diz A-P radyografisine ait değildir? A) 18x24 cm ebadında kaset seçmek B) Kaseti, boyuna masanın üstüne yerleģtirmek C) FFM yi 100 cm ayarlamak D) Tibia kondillerini palpasyonla tespit ediniz E) Tüpe 20 kaudo-kranial açı vermek 2. Diz A-P radyografisinde merkezî ıģının yeri hangi seçenekte doğru verilmiģtir? A) Tibia aksına tam dik olarak santralize edilir. B) Fibulanın ortasına dik olarak santralize edilir. C) Femurun ortasına dik olarak santralize edilir. D) Tıbianın ortasına dik olarak santralize edilir. E) Patellanın 4 cm üstüne dik olarak santralize edilir. AĢağıdaki cümleleri dikkatlice okuyarak boģ bırakılan yerlere doğru sözcüğü yazınız. 3. Patellayı femur kondillerinin ortasına getirmek için...yapılır. 4. Diz A-P radyografisinde merkezî ıģın,. ile tam dik olarak santralize edilir. 5. Diz A-P radyografisinde, ebadında kaset masanın üstüne yerleģtirilir. DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 18

29 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 4 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 4 AMAÇ Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle diz lateral radyografisi çekebileceksiniz. ARAġTIRMA Diz lateral radyografisi ile ilgili kaynak kitaplardan araģtırma yaparak radyografi ve anatomi atlasından diz eklemini oluģturan kemikleri inceleyiniz. Konu ile ilgili çalıģmalarınızı rapor hâline getirerek bunu sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. 4. DĠZ LATERAL RADYOGRAFĠSĠ 4.1. Diz Lateral Radyografisinin Amacı Diz eklemini oluģturan kemiklerde oluģan patolojik durumları incelemek amacı ile çekilmektedir Diz Lateral Çekim Tekniği Diz lateral radyografisinde aģağıdaki çekim teknikleri uygulanmaktadır Hasta Hazırlığı Hasta hazırlığı, birinci öğrenme faaliyetinde (femur A-P radyografisi) yapılan hazırlığın aynısıdır Kaset Seçim Hasta hazırlanırken radyografi için 18x24 cm ebadındaki kaset ıģınlanmamıģ film dolabından alınır. Masanın orta hattını ortalayacak Ģekilde masaya yerleģtirilir. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti konur Pozisyon Tekniği Hasta, masaya supin pozisyonda yatırılır. Radyografisi çekilecek bacak tarafına, yan döndürülür. Radyografisi çekilecek diz, önceden hazırlanmıģ kasetin üstüne yerleģtirilir. Dize, kadar fleksiyon yaptırılır. Topuk, masadan kaldırılarak patellanın kasete dik olması sağlanır. Diğer diz, arkaya doğru uzatılarak çekim alanından uzaklaģtırılır (Resim 4.1). 19

30 Resim 4.1: Diz lareral radyografi pozisyonu Merkezî IĢın Merkezî ıģın, tibianın medial kondiline dik olarak santralize edilir. Diyafram, istenen radyografi bölgesini içine alacak Ģekilde ayarlanır Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) 18x24 cm Hayır Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra aģağıdaki radyogram elde edilir (Resim 4.1). 20

31 Resim 4.2: Diz lateral radyogramı 21

32 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Diz lateral radyografisi çekebileceksiniz. ĠĢlem Basamakları Öneriler Radyasyondan korunma önlemlerini alınız. Radyografi bölgesinde, artefakt yaratacak nesnelerin çıkarılmasını sağlayınız. 18x24 cm ebadında kaset seçiniz. Kaseti, boyuna masanın üstüne yerleģtiriniz. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti koyunuz. Hastayı masaya supin pozisyonda yatırınız. Hastayı radyografisi çekilecek bacak tarafına yan döndürerek çekim bölgesini kasete ortalayanız. Dize kadar fleksiyon yaptırınız. Diğer dize fleksiyon yaptırarak öne doğru uzatınız. FFM yi 100 cm ayarlayınız. Merkezî ıģını, tibianın medial kondiline dik olarak santralize ediniz. Diyafram ayarı yapınız. Doz ayarı yapınız. Hastaya hareket etmemesini söyleyiniz. Resim 4.1 i inceleyiniz. Eğer hasta yatamıyorsa oturtabilirsiniz. Resim 4.1 i inceleyiniz. Diğer bacağa fleksiyon yaptırırken rotasyonunu önlemek için destek veriniz. Resim 4.1 i inceleyiniz. X ıģınlarının özelliklerini araģtırabilirsiniz Resim 4.1 i inceleyiniz. Eğer hasta hareketsiz duramıyorsa refakatçisinden yardım alabilirsiniz. Exposure düğmesine basınız. 22

33 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. Diz lateral radyografisinde hangi ebatta kaset kullanılır? A) 43x40 cm B) 35x40 cm C) 35x35 cm D) 24x30 cm E) 18x24 cm 2. Diz lateral radyografisinde dize, kadar fleksiyon yaptırmanın amacı aģağıdakilerden hangisidir? A) Dizi kasete sığdırmak B) Hastanın daha az radyasyon almasını sağlamak C) Teknisyenin daha az radyasyon almasını sağlamak D) Patellanın masaya dik olmasını sağlamak E) Patellanın masaya paralel olmasını sağlamak 3. Diz lateral radyografisinde merkezî ıģın, aģağıdaki anatomik oluģumlardan hangisine verilir? A) Patellaya horizantal olarak B) Patellaya dik olarak C) Tibianın medial kondiline dik olarak D) Tibianın medial kondiline horizantal olarak E) Tıbianın lateral kondiline dik olarak 4. Hastaya hareket etmemesi söylendikten sonra aģağıdaki iģlemlerden hangisi yapılır? A) Komuta uyulup uyulmadığı son bir kez kontrol edilir. B) Diyafram ayarı yapılır. C) Eksposure düğmesine basılır. D) Rahat hareket etmesi söylenir. E) FFM ayarlanır. 5. AĢağıdakilerden hangisi diz lateral çekim tekniklerinden değildir? A) Hasta hazırlığı B) Kaset seçimi C) Radyografinin amacı D) Merkezî ıģın E) Pozisyon tekniği DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 23

34 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 5 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 5 AMAÇ Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle diz tünel (interkondiller fossa) radyografisi çekebileceksiniz. ARAġTIRMA Diz tünel (interkondiller fossa) radyografisi ile ilgili kaynak kitaplardan araģtırma yapıp radyografi ve anatomi atlasından alt ekstremite kemiklerini inceleyiniz. Konu ile ilgili çalıģmalarınızı rapor hâline getirerek bunu sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. 5. DĠZ TÜNEL (ĠNTERKONDĠLLER FOSSA) RADYOGRAFĠSĠ 5.1. Diz Tünel (Ġnterkondiller Fossa) Radyografisinin Amacı Bu radyografi, travmalarda ve kalsifikasyonlarda interkondiller fossayı incelemek amacı ile çekilmektedir Diz Tünel (Ġnterkondiller Fossa) Çekim Tekniği Diz tünel (interkondiller fossa) radyografisinde, aģağıdaki çekim teknikleri uygulanmaktadır Hasta Hazırlığı Hasta hazırlığı, birinci öğrenme faaliyetinde (femur A-P radyografisi) yapılan hazırlığın aynısıdır Kaset Seçimi Hasta hazırlanırken camp- covantry pozisyonu için 18x24 cm ebadındaki kaset, ıģınlanmamıģ film dolabından alınır. Masanın orta hattını ortalayacak Ģekilde masaya yerleģtirilir. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģaret konur. 24

35 Pozisyon Tekniği Diz tünel (interkondiller fossa) radyografisi camp- covantry ve beclere pozisyonu olmak üzere iki pozisyonda çekilmektedir. Özel eğik kasetler kullanılarak çekilen beclere pozisyonunda radyografi çekimi artık tercih edilmemektedir. Camp- covantry pozisyonu Hasta masaya pron pozisyonda yatırılır. Radyografisi çekilecek diz önceden hazırlanmıģ kasetin üzerine ortalayacak Ģekilde yerleģtirilir. Dizi 45 o fleksiyona getirecek Ģekildeki gibi krurisin altına destek konur Merkezî IĢın Resim 5.1 camp- covantry pozisyonu Merkezî ıģın, camp- covantry pozisyonunda inter kondiller fossaya 35 derece kranio kaudal açı ile santralize edilir. Beclere pozisyonunda tibiaya dik olarak santralize edilir. Diyafram, her iki pozisyonda da istenen radyografi bölgesini içine alacak Ģekilde ayarlanır Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) 18x24 cm Hayır

36 Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra aģağıdaki radyogram elde edilir (Resim 5.2). Resim 5.2: Diz tünel (interkondiller fossa) radyogramı 26

37 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Diz tünel (interkondiller fossa) radyografisi çekebileceksiniz. ĠĢlem Basamakları Radyasyondan korunma önlemlerini alınız. Radyografi çekim bölgesindeki giysilerin çıkarılmasını sağlayınız. 18x24 cm ebadında kaseti, masa orta hattına yerleģtiriniz. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti koyunuz. Hastayı, masaya pron pozisyonunda yatırınız. Radyografisi çekilecek dizi, kaset üzerine alınız. Dize, 45 fleksiyon yaptırarak krurisin altına destek koyunuz. Merkezî ıģını, inter kondiller fossaya 35 derece kranio kaudal açı ile santralize ediniz. FFM yi 100 cm ayarlayınız. Diyafram ayarı yapınız. Doz ayarı yapınız. Öneriler Resim 5.1 i inceleyiniz. Resim 5.1 i inceleyiniz. Resim 5.1 i inceleyiniz. Merkezî ıģını doğru bölgeye santralize ettiğinizden emin olunuz. Diyaframı çekim alanını içine alacak Ģekilde ayarlayınız. Hastaya hareket etmemesini söyleyiniz. Exposure düğmesine basınız. KurĢunlu paravanın arkasında durunuz. 27

38 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. Camp- covantry pozisyonunda hangi kaset kullanılmaktadır? A) Otropantomografi kaseti B) Özel eğik kaset C) 18x24 cm ebadında kaset D) 24x30 cm ebadında kaset E) 30x40 cm ebadında kaset 2. AĢağıdaki iģlem basamaklarından hangisi beclere pozisyonuna ait değildir? A) Masanın üstüne destek malzemesi koymak B) Destek malzemesinin üstüne kaset koymak C) Kuririsin altına destek malzemesi koymak D) Dize 135 o flexion yaptırmak E) FFM yi 100 cm ayarlamak 3. AĢağıdaki iģlem basamaklarından hangisi camp-covantry pozisyonu için yanlıģtır? A) FFM 100 cm ayarlanır. B) Hasta masaya pron pozisyonda yatırılır. C) Dize 45 o fleksiyon yaptırılır. D) Özel eğik kaset seçilir. E) 18x24 cm ebadında kaseti kullanılır. 4. Camp- covantry pozisyonu için merkezî ıģının yeri hangi seçenekte doğru verilmiģtir? A) Dik olarak tıbia B) 45 derece kaudo-kranial olarak tibia C) Horizantal olarak patella D) Dik olarak inter kondiller fossa E) 35 derece kranio kaudal açı ile inter kondiller fossa 5. AĢağıdaki iģlem basamaklarından hangisi camp- covantry ve beclere pozisyonları için ortak iģlem basamağı değildir? A) Hastayı masaya pron pozisyonunda yatırmak B) Radyasyon güvenlik önlemleri almak C) Diyafram ayarı yapmak D) FFM yi 100 cm ayarlamak E) Doz ayarı yapmak DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 28

39 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 6 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 6 AMAÇ Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle diz tanjansiyel patellofemoral eklem radyografisi çekebileceksiniz. ARAġTIRMA Diz tanjansiyel patellofemoral eklem radyografisi ile ilgili kaynak kitaplardan araģtırma yapıp radyografi ve anatomi atlasından ekleme katılan kemikleri inceleyiniz. 6. PATELLA TANJANSĠYEL(AKSĠAL) RADYOGRAFĠSĠ 6.1. Patella Tanjansiyel (Aksial) Radyografisinin Amacı Femur kondillerini ve patella arka yüzünü incelemek ve burada oluģan patolojik durumları tespit etmek amacı ile çekilmektedir Patella Tanjansiyel (Aksial) Radyografisinin Çekim Tekniği Diz tanjansiyel patellofemoral eklem radyografisinde aģağıdaki çekim teknikleri uygulanmaktadır Hastanın Hazırlığı Hasta hazırlığı, birinci öğrenme faaliyetinde (femur A-P radyografisi) yapılan hazırlığın aynısıdır Kaset Seçim Hasta hazırlanırken radyografi için 18x24 cm ebadındaki kaset ıģınlanmamıģ film dolabından alınır. Masa orta hattını ortalayacak Ģekilde masaya yerleģtirilir. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti konur Pozisyon Tekniği Patella tanjansiyel (aksil) radyografisi iki Ģekilde çekilmektedir. 29

40 Patella tanjansiyel (aksial) radyografisi -1 Hasta masaya pron pozisyonunda yatırılır. Kaset masanın üzerine çekim bölgesini içine alacak Ģekilde yerleģtirilir. Radyografisi çekilecek tarafın ayak bileğine bir bandaj bağlanır. Bandaj hastaya tutturularak tibia ile femur arasında 45 o açı olacak Ģekilde tıbiaya fleksiyon yaptırılır (Resim 6.1). Patella tanjansiyel (aksial) radyografisi -2 Radyografi için hazırlığı yapılmıģ hastaya kurģun önlük giydirilir, hasta masasına oturtulur. Masanın orta hattına, destek malzemesi konur. Radyografisi çekilecek dize 135 o fleksiyon yaptırarak destek malzemesinin üzerine yerleģtirilir. Hasta veya yardımcı desteğiyle kaset femurun distal ucu üzerine masaya dik olacak Ģekilde yerleģtirilir Merkezî IĢın Resim 6.1: Patella tanjansiyel (aksial 1) radyografi pozisyonu Merkezî ıģın, patella tanjansiyel (aksial) radyografisi-1 için patellanın arka yüzeyine paralel olarak santralize edilir (Dize 45 derecelik açı verilemediği durumlarda tüpe 15 o kaudo kranial açı verilir.). Patella tanjansiyel (aksial) radyografisi-2 için 10 o horizantal açı ile patellanın alt ucuna dik olarak santralize edilir. Diyafram, istenen radyografi bölgesini içine alacak Ģekilde ayarlanır. 30

41 Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) 18x24 cm Hayır Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra aģağıdaki radyogram elde edilir (Resim 6.2). Resim 6.2: Patella tanjansiyel (aksial) radyogramı 31

42 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Patella tanjansiyal (axial) radyografisi çekebileceksiniz. ĠĢlem Basamakları Radyasyondan korunma önlemleri alınız. Radyografi bölgesinde artefakt yaratacak nesnelerin çıkarılmasını sağlayınız. 18x24 cm ebadında kaseti, masa orta hattına yerleģtiriniz. Kasetin sağ tarafına R iģareti veya sol tarafına L iģareti koyunuz. Patella tanjansiyel (aksial) radyografisi -1 Hastayı masaya pron pozisyonunda yatırınız. Radyografisi çekilecek patellayı kasetin üzerine ortalayacak Ģekilde yerleģtiriniz. Çekilecek tarafın ayak bileğine bandaj bağlayınız. Bandajın her iki ucunu hastaya tutturarak tibiayı femura yaklaģtırınız. Merkezî ıģını patella üzerine paralel olacak Ģekilde santralize ediniz. Öneriler Patella tanjansiyel (aksial 1) radyografi pozisyonu resmini inceleyebilirsiniz. Patella tanjansiyel (aksial 1) radyografi pozisyonu resmini inceleyebilirsiniz. Patella tanjansiyel (aksial 1) radyografi pozisyonu resmini inceleyebilirsiniz. Patella tanjansiyel (aksial 1) radyografi pozisyonu resmini inceleyebilirsiniz. Patella tanjansiyel (aksial 1) radyografi pozisyonu resmini inceleyebilirsiniz. Patella tanjansiyel(aksial) radyografisi-2 Hastaya kurģunlu önlük giydirip masaya oturtunuz. Masanın orta hattına destek malzemesi koyunuz. Hastanın dizine, 135 o flexion yaptırarak desteğin üzerine koyunuz. Kaseti, femurun distal ucu masaya dik 32 Kaseti hasta tutamayacak durumda ise refakatçisine tutturabilirsiniz. Bu

43 olacak Ģekilde hastaya tutturunuz. Merkezî ıģını 10 o horizantal açıyla patellanın alt ucuna, dik olarak santralize ediniz. durumda refakatçiye de kurģunlu önlük giydirebilirsiniz. FFM yi 100 cm ayarlayınız. Diyafram ayarı yapınız. Doz ayarı yapınız. Hastaya hareket etmemesini söyleyiniz. Exposure düğmesine basınız. 33

44 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. AĢağıdaki iģlem basamaklarından hangisi patella tanjansiyel (aksiyal) 1 pozisyonuna ait basamaktır? A) Hastayı pron pozisyonunda masaya yatırmak B) Hastayı masaya oturtmak C) Hastanın dizine 135 o flexion yaptırmak D) 18x24 cm ebadındaki kaseti femurun distaline masaya dik yerleģtirmek E) Merkezî ıģını10 o horizantal açıyla patellanın alt ucuna santralize etmek 2. AĢağıdaki iģlem basamaklarından hangisi patella tanjansiyel (aksiya) l ve patella tanjansiyel (aksiya) 2 için ortak iģlem basamağıdır? A) Merkezî ıģının yeri B) Hastanın yatıģ pozisyonu C) Kasetin yerleģtirme Ģekli D) Kaset ebadı E) Hastayı radyasyondan koruma Ģekli 3. Patella tanjansiyel (aksiya) 2 radyografisinde merkezî ıģının yeri hangi seçenekte doğru verilmiģtir? A) Patella üzerine dik olarak santralize edilir. B) Femura horizantal olarak santralize edilir. C) Patellanın alt ucuna horizantal olarak santralize edilir. D) Ġnterkondillar fossaysa dik olarak santralize edilir. E) Medial malleole dik olarak santralize edilir. 4. AĢağıdaki iģlem basamaklarından hangisi patella tanjansiyel (aksiya) l ve patella tanjansiyel (aksiyal) 2 için ortak iģlem basamağı değildir? A) FFM yi 100 cm ayarlamak B) Diyafram ayarı yapmak C) Hastaya hareket etmemesini söylemek D) Exposure düğmesine basmak E) Masanın orta hattına destek malzemesi koymak 5. Patella tanjansiyel (aksiya) 2 radyografisinde hastaya neden kurģun önlük giydirilir? A) Bu radyografide yüksek doz verildiği için B) Merkezî ıģın dik olarak verildiği için C) Merkezî ıģın horizantal olarak hastanın göğsüne doğru verildiği için D) Diyafram ayarı yapılmadığı için E) Hasta kaseti kendi tuttuğu için DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 34

45 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 7 AMAÇ ÖĞRENME FAALĠYETĠ 7 Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle diz tanjansiyel patellofemoral eklem radyografisi çekebileceksiniz. ARAġTIRMA Patella P-A radyografisi ile ilgili kaynak kitaplardan araģtırma yapınız. Radyografi ve anatomi atlasından patellayı inceleyiniz. Konu ile ilgili çalıģmalarınızı rapor hâline getirerek bunu sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. 7. PATELLA P-A RADYOGRAFĠSĠ 7.1. Patella P-A Radyografisinin Amacı Patellanın ön yüzünü görmek ve buradaki patolojik durumları tespit etmek amacı ile çekilmektedir Patella P-A Çekim Tekniği Patella P-A radyografisinde aģağıdaki çekim teknikleri uygulanmaktadır Hasta Hazırlığı Hasta hazırlığı, birinci öğrenme faaliyetinde (femur A-P radyografisi) yapılan hazırlığın aynısıdır Kaset Seçim Hasta hazırlanırken radyografi için 18x24 cm ebadında kaset ıģınlanmamıģ film dolabından alınır. Masa orta hattını ortalayacak Ģekilde masaya yerleģtirilir. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģaret konur Pozisyon Tekniği Hasta, pron pozisyonunda masaya yatırılır. Çekilecek diz, ekstansiyona getirilerek önceden hazırlanmıģ kasetin üzerine, ortalayacak Ģekilde yerleģtirilir. 35

46 Resim 7.1: Patella P-A radyografi pozisyonu Merkezî IĢın Merkezî ıģın, popliteaya dik olarak santralize edilir. Diyafram, istenen radyografi bölgesini içine alacak Ģekilde ayarlanır Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) 18x24 cm Hayır Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra aģağıdaki radyogram elde edilir (Resim 7.2). 36

47 Resim 7.2: Patella P-A radyogramı 37

48 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Patella P-A radyografisini tekniğine uygun olarak çekiniz. ĠĢlem Basamakları Radyasyondan korunma önlemlerini alınız. Radyografi bölgesinde artefakt yaratacak nesneleri çıkarttırınız. Hastayı pron pozisyonunda masaya yatırınız. 18x24 cm ebadında kaset seçiniz. Kaseti masanın üzerine koyunuz. Kasetin, sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti koyunuz. Radyografisi çekilecek dize, tam ekstansiyon yaptırarak kaseti ortalayacak Ģekilde yerleģtiriniz. FFM yi 100 cm ayarlayınız. Merkezî ıģını, popliteaya dik olarak santralize ediniz. Diyafram ayarı yapınız. Öneriler Patella P-A radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Patella P-A radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Patella P-A radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Patella P-A radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Doz ayarı yapınız. Hastaya, hareket etmemesini söyleyiniz. Exposure düğmesine basınız. 38

49 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. Patella P-A radyografisinde hangi ebatta kaset kullanılmaktadır? A) 35x35 cm ebadında B) 35x40 cm ebadında C) 43x40 cm ebadında D) 24x30 cm ebadında E) 18x24 cm ebadında 2. Patella P-A radyografisinde merkezî ıģının yeri hangi seçenekte doğru verilmiģtir? A) Patellanın distali B) Patellanın proksimali C) Tıbia D) poplitea E) Femurun distali 3. AĢağıdaki seçeneklerden hangisi patella P-A radyografisinde hastaya pozisyon verirken uygulanmaz? A) Radyografi bölgesinde artefakt yaratacak nesneleri çıkarttırmak B) Pron pozisyonunda masaya yatırmak C) Radyografisi çekilecek dize tam ekstansiyon yaptırmak D) Radyografisi çekilecek dize 45 derece fleksiyon yaptırmak E) Diğer dizi çekim alanından uzaklaģtırmak 4. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti koyarken dikkat edilmesi gereken nokta hangisidir? A) Her iki işareti de koymayı unutmamak B) ĠĢareti film üzerinde artefakt oluģturmayacak Ģekilde koymak C) İşaretin özelliğine göre doz ayarı yapmak D) İşareti diyaframla daraltılan alanın dışında bırakmak E) İşareti çekim alanın ortasına yakın koymak 5. Patella P-A radyografisinde dize hangi pozisyon verilir? A) Fleksiyon B) Ekstansiyon C) Ġnversiyon D) Eversiyon E) Abduksiyon DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 39

50 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 8 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 8 AMAÇ Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle tibia- fibula (cruris) A-P radyografisi çekebileceksiniz. ARAġTIRMA Tibia- fibula (cruris) A-P radyografisi ile ilgili kaynak kitaplardan araģtırma yapınız. Radyografi ve anatomi atlasından tibia ve fibula kemiklerini inceleyiniz. Konu ile ilgili çalıģmalarınızı rapor hâline getirerek bunu sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. 8. TĠBĠA- FĠBULA(CRURĠS) A-P RADYOGRAFĠSĠ 8.1. Tibia- Fibula (Cruris) A-P Radyografisinin Amacı Tibia-fibula bölgesinde travma, kırık yeri ve Ģeklini incelemek amacı ile çekilmektedir Tibia- Fibula (Cruris) A-P Radyografisi Çekim Tekniği Tibia-fibula (cruris) A-P radyografisinde aģağıdaki, çekim teknikleri uygulanmaktadır Hastanın Hazırlığı Birinci öğrenme faaliyetinde (femur A-P radyografisi) yapılan hazırlığın aynısıdır Kaset Seçim Hasta hazırlanırken radyografi için 30x40 cm ebadındaki kaset ıģınlanmamıģ film dolabından alınır. Masa orta hattını ortalayacak Ģekilde masaya boyuna yerleģtirilir. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti konur. 40

51 Pozisyon Tekniği Hasta masaya oturtulur. Bacakları birbirinden ayrılmıģ Ģekilde, ileriye doğru uzatılır. Radyografisi çekilecek bacak, diz eklemini ve ayak bileği eklemini içine alacak Ģekilde kasetin üzerine yerleģtirilir. Bacağa, hafif içe rotasyon yaptırılarak ayak tabanı masaya dik duruma getirilir Merkezî IĢın Resim 8.1: Tibia- fibula (cruris) A-pradyografi pozisyonu Merkezî ıģın, tibianın ortasına dik olarak santralize edilir. Diyafram, istenen radyografi bölgesini içine alacak Ģekilde ayarlanır Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) 30x40 cm Hayır

52 Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra aģağıdaki radyogram elde edilir (Resim 8.2). Resim 8.2: Tibia- fibula (cruris) A-P radyogramı 42

53 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Tibia- fibula (cruris) A-P radyografisini tekniğine uygun olarak çekiniz. ĠĢlem Basamakları Radyasyondan korunma önlemlerini alınız. Radyografi bölgesindeki giysileri çıkarılmasını sağlayınız. Hastayı masaya oturtunuz. Bacakları birbirinden ayrılmıģ Ģekilde ileriye doğru uzattırınız. Masanın orta hattına 30x40 ebadında kaset yerleģtirerek kaseti kurģunlu levha ile uzunlamasına ikiye bölünüz. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti koyunuz. Bacağı, diz eklemini ve ayak bileği eklemini içine alacak Ģekilde kasetin üzerine yerleģtiriniz. Bacağa, hafif içe rotasyon yaptırarak ayak tabanını masaya dik duruma getiriniz. Öneriler Hasta oturamıyorsa yatırabilirsiniz. Tibia- fibula (cruris) A-P radyografi pozisyonu resmini inceleyebilirsiniz KurĢunlu levha yok ise diyaframı daraltarak kaseti ikiye bölebilirsiniz. Her iki eklemin kasete sığmadığı durumlarda, öncelikle diz ekleminin görüntü alanının içinde olmasını sağlayınız. Tibia- fibula (cruris) A-pradyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. FFM yi 100 cm ayarlayınız. Merkezî ıģını, tibianın ortasına dik olarak santralize ediniz. Diyafram ayarı yapınız. Diyaframı daraltırken kurģunlu levhayı dıģarıda bırakacak Ģekilde daraltabilirsiniz. Doz ayarı yapınız. Hastaya, hareket etmemesini söyleyiniz. Exposure düğmesine basınız. 43

54 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. Tibia- fibula (cruris) A-P radyografisinde hangi ebatta kaset kullanılmaktadır? A) 18x24 cm B) 24x30 cm C) 13x18 cm D) 35x35 cm E) 30x40 cm 2. Tibia- fibula (cruris) A-P radyografisi için merkezî ıģının yeri hangi seçenekte doğru verilmiģtir? A) Tibianın ortası B) Tıbianın proksimali C) Tıbianın distali D) Diz eklemi E) Ayak bileği eklemi 3. Tibia- fibula (cruris) A-P radyografisinde film foküs mesafesi kaç cm olmalıdır? A) 90 cm B) 100 cm C) 120 cm D) 130 cm E) 150 cm 4. Tibia- fibula (cruris) A-P radyografisinde kaset hangi konumda olmalıdır? A) Enine masanın üstünde B) Enine bucky tepsisinde C) Boyuna masanın üstünde D) Boyuna bucky tepsisinde E) Enine statifte 5. AĢağıdaki iģlem basamaklarından hangisi Tibia- fibula (cruris) A-P radyografisine ait değildir? A) Hastayı masaya oturtmak B) Masanın orta hattına 30x40 cm ebadında kaset yerleģtirmek C) Bacağa hafif iç rotasyon yaptırmak D) Merkezî ıģını, tibianın ortasına dik olarak santralize etmek E) Tibia ve fibulaya fleksiyon yaptırmak DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 44

55 ÖĞRENME FAALĠYETĠ-9 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 9 AMAÇ Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle tibia- fibula (cruris) lateral radyografisi çekebileceksiniz. ARAġTIRMA Tibia- fibula (cruris) lateral radyografisi ile ilgili kaynak kitaplardan araģtırma yapınız. Radyografi ve anatomi atlasından tibia ve fibula kemiklerini inceleyiniz. Konu ile ilgili çalıģmalarınızı rapor hâline getirerek bunu sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. 9. TĠBĠA- FĠBULA(CRURĠS) LATERAL RADYOGRAFĠSĠ 9.1. Tibia- Fibula (Cruris) Lateral Radyografisinin Amacı Tibia ve fibulanın lateral tarafında ve eklem yaptığı bölgelerde oluģan patolojik durumları tespit etmek amacı ile çekilmektedir Tibia- Fibula (Cruris) Lateral Radyografisi Çekim Tekniği Tibia- fibula (cruris) lateral radyografisinde aģağıdaki çekim teknikleri uygulanmaktadır Hasta Hazırlığı Hasta hazırlığı, birinci öğrenme faaliyetinde (femur A-P radyografisi) yapılan hazırlığın aynısıdır Kaset Seçim Hasta hazırlanırken radyografi için 30x40 ebadındaki kaset ıģınlanmamıģ film dolabından alınır. Masa orta hattını ortalayacak Ģekilde masaya yerleģtirilir. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti konur. 45

56 Pozisyon Tekniği Hasta masaya supin pozisyonda yatırılır. Radyografisi istenen bacak, önceden hazırlanmıģ kasetin üzerine alınır. Bacağın lateral yüzü, kasete temas edinceye kadar yan döndürülür. Malleoller üst üste gelirken patella kasete dik duruma getirilir. Diğer bacak, dizden bükülerek arkaya doğru uzattırılır. Resim 9.1: Tibia- fibula (cruris) lateral pozisyonu Merkezî IĢın Merkezî ıģın, tibianın ortasına dik olarak santralize edilir. Diyafram, istenen radyografi bölgesini içine alacak Ģekilde ayarlanır Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) 30x40 cm Hayır

57 Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra aģağıdaki radyogram elde edilir (Resim 9.1). Resim 9.1: Tibia- fibula (cruris) lateral radyogramı 47

58 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Tibia- fibula (cruris) lateral radyografisini tekniğine uygun olarak çekiniz. ĠĢlem Basamakları Radyasyondan korunma önlemlerini alınız. Radyografi bölgesinde artefakt yaratacak nesnelerin çıkarılmasını sağlayınız. Hastayı masaya supin pozisyonda yatırınız. Masanın orta hattına, 30x40 cm ebadında kaset koyarak kaseti uzunlamasına ikiye bölünüz. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti koyunuz. Radyografisi istenen bacağın lateral yüzünü, kasete temas edinceye kadar yan döndürünüz. Patellayı kasete dik duruma getiriniz. Diğer bacağı, dizden bükerek arkaya doğru uzattırınız. Öneriler Tibia- fibula (cruris) lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Tibia- fibula (cruris) lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Tibia- fibula (cruris) lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Tibia- fibula (cruris) lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. FFM yi 100 cm ayarlayınız. Merkezî ıģını, tibianın ortasına dik olarak santralize ediniz. Diyafram ayarı yapınız. Tibia- fibula (cruris) lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Doz ayarı yapınız. Hastaya hareket etmemesini söyleyiniz. Exposure düğmesine basınız. 48

59 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. AĢağıdakilerden hangisi tibia- fibula (cruris) lateral radyografisine ait iģlem basamağıdır? A) 18x24 cm ebadında kaset seçmek B) Patellayı kasete dik duruma getirmek C) FFM yi 150 cm ayarlamak D) Tibia kondillerini palpasyonla tespit etmek E) Tüpe 20 kaudo-kranial açı vermek 2. Tibia- fibula (cruris) lateral radyografisinde merkezî ıģın nereye santralize edilir? A) Patellaya dik olarak B) Femura dik olarak C) Diz eklemine horizantal olarak D) Tibianın ortasına dik olarak E) Tıbianın alt ucuna dik olarak 3. AĢağıdaki ifadelerden hangisi tibia- fibula (cruris) lateral radyografisi için yanlıģtır? A) Merkezî ıģın tibianın ortasına dik olarak santralize edilir. B) FFM 100 cm ayarlanır. C) Bacağın iç yanı kaset ile temas eder. D) Bacağın dıģ yanı kaset ile temas eder. E) Patella kasete dik duruma getirilir. 4. AĢağıdakileren hangisi tibia- fibula (cruris) lateral radyografisinde kullanılan kaset ebadıdır? A) 24x30 cm B) 30x40 cm C) 35x35 cm D) 30x40 cm boyuna ikiye bölünerek E) 30x40 cm enine ikiye bölünerek DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 49

60 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 10 AMAÇ ÖĞRENME FAALĠYETĠ 10 Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle ayak bileği A-P radyografisi çekebileceksiniz. ARAġTIRMA Ayak Bileği A-P radyografisi ile ilgili kaynak kitaplardan araģtırma yaparak radyografi ve anatomi atlasından ayak bileğini oluģturan kemikleri inceleyiniz. Konu ile ilgili çalıģmalarınızı rapor hâline getirerek bunu sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. 10. AYAK BĠLEĞĠ A-P RADYOGRAFĠSĠ Ayak Bileği A-P Radyografisinin Amacı Ayak bileği eklemini ve malleollerde oluģan patolojik durumları görmek amacı ile çekilmektedir Ayak Bileği A-P Radyografisi Çekim Tekniği Ayak bileği A-P radyografisinde aģağıdaki çekim teknikleri uygulanmaktadır Hasta Hazırlığı Hasta hazırlığı, birinci öğrenme faaliyetinde (femur A-P radyografisi) yapılan hazırlığın aynısıdır. Bu hazırlıklara ek olarak hastanın ayakkabısı, çorabı var ise çıkarılabilir protezi varsa çıkarttırılır Kaset Seçim Hasta hazırlanırken radyografi için 24x30 cm veya 18x24 cm ebadındaki kaset ıģınlanmamıģ film dolabından alınır. Masa orta hattını ortalayacak Ģekilde masaya yerleģtirilir. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti konur Pozisyon Tekniği Hasta masaya oturtulur. Radyografisi çekilecek olan ayak bileği, önceden hazırlanmıģ kasetin üstüne ortalayacak Ģekilde uzatılır. Ayak tabanı kasete dik gelecek Ģekilde yerleģtirilir. Ayak tabanının, dik olması için gerekirse ayağın altına destek konabilir. Ayağa, yaklaģık 15 o iç rotasyon yaptırılır (Resim 10.1). 50

61 Merkezî IĢın Resim 10.1: Ayak bileği A-P radyografi pozisyonu Merkezî ıģın, iki malleolun arasına dik olarak santralize edilir. Diyafram, istenen radyografi bölgesini içine alacak Ģekilde ayarlanır Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) 18x24 cm 24x30 cm Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) Hayır Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra aģağıdaki radyogram elde edilir (Resim 10.2). 51

62 Resim 10.2: Ayak bileği A-P radyogramı 52

63 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Ayak bileği A-P radyografisini tekniğine uygun olarak çekiniz. ĠĢlem Basamakları Öneriler Radyasyondan korunma önlemlerini alınız. Radyografi bölgesinde artefakt yaratacak nesnelerin çıkarılmasını sağlayınız. Hastayı masaya oturtunuz. Hasta oturamıyorsa supin pozisyonda yatırabilirsiniz. Masanın orta hattına, 18x24 cm ebadında kaset koyunuz. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti koyunuz. Ayak bileğini, kaseti ortalayacak Ģekilde kasetin üstüne uzatınız. Ayağa yaklaģık 15 iç rotasyon yaptırınız. Diğer bacağı, dizden bükerek masanın üstüne bastırınız. Ayak tabanının dik olması için gerekirse ayağın altına destek koyunuz. Ayak bileği A-P radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak bileği A-P radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. FFM yi 100 cm ayarlayınız. Merkezî ıģını, iki malleolun arasına dik olarak santralize ediniz. Diyafram ayarı yapınız. Ayak bileği A-P radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak bileği A-P radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Doz ayarı yapınız. Hastaya hareket etmemesini söyleyiniz. Exposure düğmesine basınız. 53

64 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. AĢağıdakilerden hangisi ayak bileği A-P radyografisinin amaçlarından biridir? A) Skafoid kemiği incelemek B) Fibulanın korpusunu incelemek C) Kalkaneusu incelemek D) Ayak bileğine katılan yapıları incelemek E) Metatarsallerin distalini incelemek 2. Ayak bileği A-P radyografisinde merkezî ıģın nereye verilir? A) Ġki malleol arasına B) Lateral malleusa C) Korpus tıbiaya D) Kalkaneusa E) Patellaya 3. Ayak bileği A-P radyografisinde ayağa verilen pozisyon hangi seçenekte doğru verilmiģtir? A) Ayağa içe doğru 45 derece rotasyon yaptırılır. B) Ayağa dıģa doğru 45 derece rotasyon yaptırılır. C) Ayağa içe doğru 15 derece rotasyon yaptırılır. D) Ayağa dıģa doğru 15 derece rotasyon yaptırılır. E) Ayak düz bir Ģekilde uzatılır. 4. Ayak bileği A-P radyografisinde kullanılan kaset ebadı hangi seçenekte doğru verilmiģtir? A) 30x40 cm B) 35x35 cm C) 24x30 cm D) 13x18 cm E) 18x24 cm 5. Ayak bileği A-P radyografisinde tüpün açısı hangi seçenekte doğru verilmiģtir? A) Kaudo kranial 45 derece B) Kranio kaudal 15 derece C) Horizantal olarak 90 derece D) Horizantal olarak 15 derece E) Masa ile 90 derece DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 54

65 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 11 AMAÇ ÖĞRENME FAALĠYETĠ 11 Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle ayak bileği lateral radyografisi çekebileceksiniz. ARAġTIRMA Ayak bileği lateral radyografisi ile ilgili kaynak kitaplardan araģtırma yapıp radyografi ve anatomi atlasından ayak bileği kemiklerini inceleyiniz. Konu ile ilgili çalıģmalarınızı rapor hâline getirerek bunu sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. 11. AYAK BĠLEĞĠ LATERAL RADYOGRAFĠSĠ Ayak Bileği Lateral Radyografisinin Amacı Ayak bileği eklemine katılan kemiklerin lateral olarak görüntülemek ve bu bölgede oluģan patolojileri incelemek amacı ile çekilmektedir Ayak Bileği Lateral Çekim Tekniği Ayak bileği lateral radyografisinde, aģağıdaki çekim teknikleri uygulanmaktadır Hasta Hazırlığı Hasta hazırlığı ayak bileği A-P radyografisinde olduğu gibidir Kaset Seçim Hasta hazırlanırken radyografi için 24x30 veya 18 x24 ebadındaki kaset ıģınlanmamıģ film dolabından alınır. Masa orta hattını ortalayacak Ģekilde masaya yerleģtirilir. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti konur Pozisyon Tekniği Hasta, masaya supin pozisyonda yatırılır. Ayak bileğinin laterali, önceden hazırlanmıģ kasete temas ettirecek Ģekilde hasta yan döndürülür. Kaset alt kenarı ayak tabanı seviyesine getirilir. Ayak topuğu kasete temas ettirilir. Diğer ayak arkaya alınır. 55

66 Merkezî IĢın Resim 11.1: Ayak bileği lateral radyografi pozisyonu Merkezî ıģın, medial malleole dik olarak santralize edilir. Diyafram, istenen radyografi bölgesini içine alacak Ģekilde ayarlanır Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) 18x24 cm 24x30 cm Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) Hayır Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra aģağıdaki radyogram elde edilir (Resim 11.2). 56

67 Resim 11.2: Ayak bileği lateral radyogramı 57

68 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Ayak bileği lateral radyografisini tekniğine uygun olarak çekebileceksiniz. ĠĢlem Basamakları Radyasyondan korunma önlemlerini alınız. Radyografi bölgesinde artefakt yaratacak nesnelerin çıkarılmasını sağlayınız. Hastayı masaya supin pozisyonda yatırınız. 18x24 cm ebadında kaseti, masanın orta hattına yerleģtiriniz. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti koyunuz. Hastayı ayak bileğinin laterali, kasete temas ettirecek Ģekilde yan döndürünüz. Kaset alt kenarını, ayak tabanı seviyesine getirerek topuğu kasete temas ettiriniz. Diğer ayağı arkaya alınız. FFM yi 100 cm ayarlayınız. Merkezî ıģını, medial malleole dik olarak santralize ediniz. Diyafram ayarı yapınız. Öneriler Hasta yatamıyorsa oturtabilirsiniz. Ayak bileği lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak bileği lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak bileği lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak bileği lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak bileği lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Doz ayarı yapınız. Hastaya hareket etmemesini söyleyiniz. Exposure düğmesine basınız. 58

69 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. AĢağıdaki ifadelerden hangisi ayak bileği lateral radyografisi için yanlıģtır? A) Hasta masaya supin pozisyonda yatırmak B) Radyografisi çekilecek tarafa yan döndürmek C) DıĢ malleolü kasete temas ettirmek D) Ġç malleolü kasete temas ettirmek E) Topuğu kasete temas ettirmek 2. Ayak bileği lateral radyografisinde merkezî ıģın nereye verilir? A) Topuğa B) DıĢ malleole C) Ġç malleole D) BaĢparmağın distaline E) Radyo ulnar ekleme 3. AĢağıdakilerden hangisi ayak bileği lateral radyografisi çekilirken dikkate alınmaz? A) Teknisyenin dozimetre takması B) Radyografi odasının kapısının kapatılması C) Teknisyenin exposure anında kurşun paravanın arkasında durması D) Hastaya hareket etmemesinin söylenmesi E) Hastaya nefesini tutmasının söylenmesi 4. AĢağıdakilerden hangisi ayak bileği lateral radyografisi çekerken radyogramda artefakt oluģturur? A) Toka B) Küpe C) Halhal D) Çekim bölgesinin dıģında kalan R iģareti E) Çekim bölgesinin dıģında kalan L iģareti DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 59

70 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 12 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 12 AMAÇ Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle ayak bileği medial oblik radyografisi çekebileceksiniz. ARAġTIRMA Ayak bileği medial oblik radyografisi ile ilgili kaynak kitaplardan araģtırma yapınız. Radyografi ve anatomi atlasından ayak bileği kemiklerini inceleyiniz. Konu ile ilgili çalıģmalarınızı rapor hâline getirerek bunu sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. 12. AYAK BĠLEĞĠ MEDĠAL OBLĠK RADYOGRAFĠSĠ Ayak Bileği Medial Oblik Radyografisinin Amacı Bu pozisyon, ayak bileği eklem aralığında oluģan patolojileri incelemek amacı ile çekilmektedir Ayak Bileği Medial Oblik Çekim Tekniği Ayak bileği medial oblik radyografisinde aģağıdaki çekim teknikleri uygulanmaktadır Hasta Hazırlığı Hasta hazırlığı, ayak bileği A- P radyografisinde olduğu gibidir Kaset Seçim Hasta hazırlanırken radyografi için 24x30 cm veya 18x24 cm ebadındaki kaset ıģınlanmamıģ film dolabından alınır. Masa orta hattını ortalayacak Ģekilde masaya yerleģtirilir. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti konur. 60

71 Pozisyon Tekniği Hasta, masaya supin pozisyonda yatırılır veya oturtulur. Hastanın ayağı, kaseti ortalayacak Ģekilde uzatılır. Bacak mümkün oldukça ön arka pozisyonunda tutturulurken ayak, içe doğru 45 derece döndürülür Merkezî IĢın Resim 12.1: Ayak bileği medial oblik pozisyonu Merkezî ıģın, talo-tibial eklemin ortasına dik olarak santralize edilir. Diyafram, istenen radyografi bölgesini içine alacak Ģekilde ayarlanır Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) 18x24 cm 24x30 cm Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) Hayır Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra aģağıdaki radyogram elde edilir (Resim 12.2). 61

72 Resim 12.2: Ayak bileği medial oblik radyogramı 62

73 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Ayak bileği medial oblik radyografisini tekniğine uygun olarak çekiniz. ĠĢlem Basamakları Radyasyondan korunma önlemlerini alınız. Radyografi bölgesinde artefakt yaratacak nesnelerin çıkarılmasını sağlayınız. Hastayı masaya supin pozisyonda yatırınız. 18x24 cm ebadında kaseti, masanın orta hattına yerleģtiriniz. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti koyunuz. Hastanın ayağını kaseti ortalayacak Ģekilde yerleģtiriniz. Ayağı içe doğru 45 o döndürünüz. Öneriler Hasta yatamıyorsa oturtabilirsiniz. Ayak bileği medial oblik radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak bileği medial oblik radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak bileği medial oblik radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. FFM yi 100 cm ayarlayınız. Merkezî ıģını, talo-tibial eklemin ortasına dik olarak santralize ediniz. Diyafram ayarı yapınız. Ayak bileği medial oblik radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak bileği medial oblik radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Doz ayarı yapınız. Hastaya, hareket etmemesini söyleyiniz. Exposure düğmesine basınız. 63

74 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. Ayak bileği medial oblik radyografisinde hastanın ayağı kasete nasıl yerleģtirilir? A) Kasetin ortasına basar Ģekilde B) DıĢ malleol kasete temas eder Ģekilde C) Ġç malleol kasete temas eder Ģekilde D) Parmakların ucuna basar Ģekilde E) Kasetin ortasına içe doğru 45 derece açı ile 2. Ayak bileği medial oblik radyografisinde merkezî ıģın nereye verilir? A) Dik olarak, talo-tibial eklemin ortasına B) 30 derece kranio kaudal açı ile talo tibial eklemin ortasına C) 20 derece kaudo kranial açı ile talo tibial eklemin ortasına D) 15 derece kranio kaudal açı ile kalkaneusa E) Horizantal olarak kalkaneusa 3. Ayak bileği medial oblik radyografisinde FFM ne kadar olmalıdır? A) 150 cm B) 140 cm C) 130 cm D) 100 cm E) 90 cm 4. Ayak bileği medial oblik radyografisinde hasta hazırlığı aģağıdaki radyografilerden hangisi ile aynı değildir? A) Ayak A-P B) Ayak bileği A-P C) Karpal tünel D) Kalkaneus aksiyal E) Kalkaneus lateral DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 64

75 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 13 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 13 AMAÇ Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle ayak A- P radyografisi çekebileceksiniz. ARAġTIRMA Ayak A-P radyografisi ile ilgili kaynak kitaplardan araģtırma yapınız. Radyografi ve anatomi atlasından ayak kemiklerini inceleyiniz. 13. AYAK A- P RADYOGRAFĠSĠ Ayak A-P Radyografisinin Amacı Ayak bölgesindeki patolojik durumları tespit etmek amacı ile çekilmektedir Ayak A-P Radyografisi Çekim Tekniği Ayak A-P radyografisinde aģağıdaki çekim teknikleri uygulanmaktadır Hasta Hazırlığı Hasta hazırlığı, ayak bileği A- P radyografisinde olduğu gibidir Kaset Seçim Hasta hazırlanırken radyografi için 24x30 cm veya 18x24 cm ebadındaki kaset ıģınlanmamıģ film dolabından alınır. Masa orta hattını ortalayacak Ģekilde masaya yerleģtirilir. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti konur Pozisyon Tekniği Hasta masaya oturtulur. Ġncelenecek ayak, kasetin üzerine basar Ģekilde yerleģtirilir. Aynı taraf bacağa, masa ile 45 derece açı yapacak Ģekilde pozisyon verilir. 65

76 Resim 13.1: Ayak A- P radyografi pozisyonu Merkezî IĢın Merkezî ıģın, tüpe 10 derece kaudo kranial açı verilerek üçüncü metatarsal kemik hizasında ayağın ortasına dik olarak santralize edilir Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) 18x24 cm 24x30 cm Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) Hayır Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra aģağıdaki radyogram elde edilir (Resim 13.2). 66

77 Resim 13.2: Ayak A- P radyogramı 67

78 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Ayak A-P radyografisi çekiniz. ĠĢlem Basamakları Öneriler Radyasyondan korunma önlemlerini alınız. Hastanın çekim bölgesindeki giysilerinin çıkarılmasını sağlayınız. Hastayı masaya oturtunuz. 24x30 cm ebadında kaseti, masanın orta hattına yerleģtiriniz. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti koyunuz. Radyografisi çekilecek ayağı, kasetin üzerine koyunuz. Bacağa, masa ile 45 derece açı yapacak Ģekilde pozisyon veriniz. FFM yi 100 cm ayarlayınız. Merkezî ıģını, üçüncü metatarsal kemik hizasında ayağın ortasına dik gelecek Ģekilde santralize ediniz. Hasta oturamıyorsa supin pozisyonda yatırabilirsiniz. Ayak A-P radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak A-P radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak A-P radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak A-P radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Diyafram ayarı yapınız. Doz ayarı yapınız. Hastaya hareket etmemesini söyleyiniz. Exposure düğmesine basınız. 68

79 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. Ayak A-P radyografisinde ayağın kaset üzerinde pozisyonu nasıl olmalıdır? A) Kaset üzerine basar Ģekilde B) Kaset üzerine uzatılmıģ Ģekilde C) Ayağın dıģ kenarı kasetle 45 derece açı yapacak Ģekilde D) Ayağın iç kenarı kasetle 15 derece açı yapacak Ģekilde E) Her iki ayak topuğu birbirine bastırılmıģ Ģekilde 2. Ayak A-P radyografisinde, radyografisi çekilecek ayağın bacağı hangi pozisyondadır? A) Tam ekstansiyon B) 45 derece fleksiyon C) 10 derece fleksiyon D) Bacağın dıģ kenarı masaya temas eder Ģekilde yan E) Bacağın iç kenarı masaya temas eder Ģekilde yan 3. Ayak A-P radyografisinde tüpün konumu hangi seçenekte doğru verilmiģtir? A) Horizontal B) 90 derece dik C) 30 derece kaudo kranial D) 20 derece kranio kaudal E) 10 derece kaudo kranial AĢağıdaki cümlelerin baģında boģ bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen bilgiler doğru ise D, yanlıģ ise Y yazınız. 4. ( ) Ayak A-P radyografisinde merkezî ıģın üçüncü metatarsal kemik hizasında ayağın ortasına dik gelecek Ģekilde santralize edilir. 5. ( ) Ayak A-P radyografisi buckyli çekilmektedir. 6. ( ) Ayak A-P radyografisinde çok düģük doz kullanılması nedeni ile teknisyenin kendisine ve hastaya yönelik radyasyon güvenlik önlemi almasına gerek yoktur. DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 69

80 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 14 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 14 AMAÇ Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle ayak lateral radyografisi çekebileceksiniz. ARAġTIRMA Ayak lateral radyografisi ile ilgili kaynak kitaplardan araģtırma yapıp radyografi ve anatomi atlasından alt ekstremite kemiklerini inceleyiniz. Konu ile ilgili çalıģmalarınızı rapor hâline getirerek bunu sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. 14. AYAK LATERAL RADYOGRAFĠSĠ Ayak Lateral Radyografisinin Amacı Ayak lateral bölgesindeki patolojik durumları tespit etmek amacı ile çekilmektedir Ayak Lateral Radyografisi Çekim Tekniği Ayak lateral radyografisinde aģağıdaki çekim teknikleri uygulanmaktadır Hasta Hazırlığı Hasta hazırlığı, ayak bileği A- P radyografisinde olduğu gibidir Kaset Seçim Hasta hazırlanırken radyografi için 24x30 cm veya 18x24 cm ebadındaki kaset ıģınlanmamıģ film dolabından alınır. Masa orta hattını ortalayacak Ģekilde masaya yerleģtirilir. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti konur Pozisyon Tekniği Hasta masaya oturtulur. Radyografisi çekilecek diz bükülerek ayak dıģa doğru döndürülür. Lateral malleol kasetin ortasına gelecek Ģekilde ayak kasetin üzerine konur. Ayak tabanı ile kaset arasında 90 derecelik açı olacak Ģekilde ayağa pozisyon verilir. 70

81 Resim 14.1: Ayak lateral radyografi pozisyonu Merkezî IĢın Merkezî ıģın, navikula kemiğinin ortasına dik olarak santralize edilir. Diyafram, istenen radyografi bölgesini içine alacak Ģekilde ayarlanır Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) 18x24 cm 24x30 cm Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) Hayır Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra aģağıdaki radyogram elde edilir (Resim 14.2). 71

82 Resim 14.2: Ayak lateral radyogramı 72

83 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Ayak lateral radyografisi çekiniz. ĠĢlem Basamakları Öneriler Radyasyondan korunma önlemlerini alınız. Radyografi bölgesinde artefakt yaratacak nesnelerin çıkarılmasını sağlayınız. Hastayı masaya oturtunuz. Hasta oturamıyorsa supin pozisyonda yatırabilirsiniz. 24x30 cm ebadında kaseti, masanın orta hattına yerleģtiriniz. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģaret koyunuz. Ayağa eksternal rotasyon yaptırarak kasetin üzerine yerleģtiriniz. Ayağa planter yüzü kasete dik gelecek Ģekilde pozisyon veriniz. Ayak lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. FFM yi 100 cm ayarlayınız. Merkezî ıģını, navicula kemiğinin ortasına dik olarak santralize ediniz. Ayak lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Diyafram ayarı yapınız. Doz ayarı yapınız. Hastaya, hareket etmemesini söyleyiniz. Exposure düğmesine basınız. 73

84 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. Ayak lateral radyografisinde ayağın hangi tarafı kasete temas ettirilir? A) Topuğun altı B) BaĢparmak hizasından yan tarafı C) Ayağın altının tamamı D) DıĢ malleolü E) Ġç malleolü 2. Ayak lateral radyografisinde hangi ebatta kaset kullanılır? A) 24x30 cm B) 30x40 cm C) 35x35 cm D) 43x30 cm E) 35x35 cm ikiye bölünerek 3. Ayak lateral radyografisinde merkezî ıģın nereye verilir? A) Tıbianın ortasına B) Tıbia ile fibulanın eklem yaptığı yere C) Kalkaneusa D) BaĢparmağın distaline E) Navikula kemiğinin ortasına 4. Ayak lateral radyografisi çekilirken aģağıdakilerden hangisi yapılmaz? A) Hasta masaya oturtulur. B) Hasta masaya pron pozisyonunda yatırılır. C) Ayağın planter yüzü kasete dik olacak Ģekilde ayarlanır. D) Diyafram kaseti içine alacak şekilde ayarlanır. E) Hastaya, hareket etmemesi söylenir. 5. Ayak lateral radyografisinde tüpün konumu hangi seçenekte doğru verilmiģtir? A) Horizontal B) 90 derece dik C) 40 derece kaudo kranial D) 30 derece kranio kaudal E) 5 derece kaudo kranial DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 74

85 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 15 AMAÇ ÖĞRENME FAALĠYETĠ 15 Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle ayak oblik radyografisi çekebileceksiniz. ARAġTIRMA Ayak oblik radyografisi ile ilgili kaynak kitaplardan araģtırma yapınız. Radyografi ve anatomi atlasından ayak kemiklerini inceleyiniz. Konu ile ilgili çalıģmalarınızı rapor hâline getirerek bunu sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. 15. AYAK OBLĠK RADYOGRAFĠSĠ Ayak Oblik Radyografisinin Amacı Bu pozisyon özellikle tarsal kemikler arasındaki eklem aralıklarını görmek ve metatarsal kemiklerde oluģan patoloik durumları incelemek amacı ile çekilmektedir Ayak Oblik Radyografisi Çekim Tekniği Ayak oblik radyografisinde aģağıdaki çekim teknikleri uygulanmaktadır Hasta Hazırlığı Hasta hazırlığı, ayak bileği A- P radyografisinde olduğu gibidir Kaset Seçim Hasta hazırlanırken radyografi için 24x30 cm veya 18x24 cm ebadındaki kaset ıģınlanmamıģ film dolabından alınır. Kaset masa orta hattını ortalayacak Ģekilde masaya yerleģtirilir. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti konur Pozisyon Tekniği Hasta, masaya oturtulur. Ġncelenecek ayak, kasetin ortasına basar Ģekilde yerleģtirilir. Ayağın dıģ kenarı, kasetle 45 açı yapacak Ģekilde içe doğru döndürülür. Radyogramda metatarsal kemiklerin üst üste gelmemesine dikkat edilmelidir. 75

86 Resim 15.1: Ayak oblik pozisyonu Merkezî IĢın Merkezî ıģın, üçüncü metatarsal kemiğin proksimaline, kasete dik olarak santralize edilir. Diyafram, istenen radyografi bölgesini içine alacak Ģekilde ayarlanır Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) 18x24 cm 24x30 cm Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) Hayır Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra aģağıdaki radyogram elde edilir (Resim 15.2). 76

87 Resim 15.2: Ayak oblik radyogramı 77

88 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Ayak oblik radyografisi çekiniz. ĠĢlem Basamakları Öneriler Radyasyondan korunma önlemlerini alınız. Radyografi bölgesinde artefakt yaratacak nesnelerin çıkarılmasını sağlayınız. Hastayı masaya oturtunuz Masanın orta hattına, 24x30 cm ebadında kaset koyunuz. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti koyunuz. Ġncelenecek ayağı, kasetin ortasına basar Ģekilde yerleģtiriniz. Ayağın dıģ kenarını, kasetle 30 açı yapacak Ģekilde kasetten uzaklaģtırınız. FFM yi 100 cm ayarlayınız. Merkezî ıģını, üçüncü metatarsal kemiğin proksimaline dik olarak santralize ediniz. Hasta oturamıyorsa supin pozisyonda yatırabilirsiniz. Ayak oblik radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak oblik radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak oblik radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Diyafram ayarı yapınız. Doz ayarı yapınız. Hastaya, hareket etmemesini söyleyiniz. Exposure düğmesine basınız. 78

89 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. Ayak oblik radyografisinde ayağın pozisyonu hangi seçenekte doğru verilmiģtir? A) Ġç malleol masaya temas ettirilir. B) DıĢ malleol masaya temas ettirilir. C) Ayak kasetin üzerine bastırılır. D) Ayak kasetin üzerine uzattırılır. E) Ayağın dıģ kenarı kasetten 30 derece uzaklaģtırılır. 2. Ayak oblik radyografisinde merkezî ıģın nereye verilir? A) Birinci metatarsal kemiğin distaline B) Üçüncü metatarsal kemiğin proksimaline C) Kalkaneusa D) Ayak bileği eklemine E) Medial malleola 3. Ayak oblik radyografisinde hangi iģlem basamağı exposureden sonra yapılır? A) Hastayı son kez kontrol etmek B) Hareket etmemesini söylemek C) Nefesini tutmasını söylemek D) Rahat hareket etmesini söylemek E) Rahat nefes almasını söylemek AĢağıdaki cümleleri dikkatlice okuyarak boģ bırakılan yerlere doğru sözcüğü yazınız. 4. Ayak oblik radyografisinde.üst üste gelmemesine dikkat edilmelidir. 5. Ayak oblik radyografisinde, ebadında kaset kullanılır. DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 79

90 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 16 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 16 AMAÇ Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle ayak basarak (flat-food, pesplanus) lateral radyografisi çekebileceksiniz. ARAġTIRMA Ayak basarak (flat-food, pesplanus) lateral radyografisi ile ilgili kaynak kitaplardan araģtırma yapıp radyografi ve anatomi atlasından ayak kemiklerini inceleyiniz. Konu ile ilgili çalıģmalarınızı rapor hâline getirerek bunu sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. 16. AYAK BASARAK (FLAT-FOOD, PESPLANUS) LATERAL RADYOGRAFĠSĠ Ayak Basarak (Flat-Food, Pesplanus) Lateral Radyografisinin Amacı Bu radyografide ayak tabanındaki longitudinal (uzunlamasına) yayın incelenmesi yapılarak hastanın düztaban olup olmadığı araģtırılır. Her iki ayağı kıyaslamak için bilateral çekilmesi gerekir Ayak Basarak (Flat-Food, Pesplanus) Lateral Radyografisinin Çekim Tekniği Ayak basarak (flat-food, pesplanus) lateral radyografisinde aģağıdaki çekim teknikleri uygulanmaktadır Hasta Hazırlığı Hasta hazırlığı, ayak bileği A- P radyografisinde olduğu gibidir Kaset Seçim Bu radyografi için özel olan platform hasta masasına yerleģtirilir. 24x30 cm ebadında kaset platform üzerindeki yuvasına yerleģtirilir. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģaret koyulur. 80

91 Pozisyon Tekniği Hasta ayakta masaya alınır ve platform üzerine çıkartılır. Ayağın medial kenarı, kasete temas ettirilir Merkezî IĢın Resim 16.1: Ayak basarak lateral radyografi pozisyonu Merkezî ıģın, beģinci metatarsal kemiğin proksimal ucuna, horizontal olarak santralize edilir. Diyafram, istenen radyografi bölgesini içine alacak Ģekilde ayarlanır Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) 18x24 cm 24x30 cm Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) Hayır Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra aģağıdaki radyogram elde edilir (Resim 16.2). 81

92 Resim 16.2: Ayak basarak lateral radyogramı 82

93 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Ayak basarak (flat-food, pesplanus) lateral radyografisi çekiniz. ĠĢlem Basamakları Öneriler Radyasyondan korunma önlemlerini alınız. Radyografi bölgesinde artefakt yaratacak nesnelerin çıkarılmasını sağlayınız. Hastayı, masaya ayakta alınız. Bu radyografi için özel platformu hasta masasına yerleģtiriniz. Hastayı, platform üzerine çıkartınız. 24x30 cm ebadında kaset, hastanın ayaklarının arasından platform üzerindeki yuvasına yerleģtiriniz. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti koyunuz. FFM yi 100 cm ayarlayınız. Merkezî ıģın, beģinci metatarsal kemiğin proksimal ucuna horizontal olarak santralize ediniz. Diyafram ayarı yapınız. Ayak basarak (flat-food, pesplanus) lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak basarak (flat-food, pesplanus) lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak basarak (flat-food, pesplanus) lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak basarak (flat-food, pesplanus) lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak basarak (flat-food, pesplanus) lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Doz ayarı yapınız. Hastaya, hareket etmemesini söyleyiniz. Exposure düğmesine basınız. 83

94 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. Ayak basarak lateral radyografisinin çekim amacı hangi seçenekte doğru verilmiģtir? A) Talokrural eklemi incelemek B) Metatarsal kemikleri incelemek C) Ayak parmaklarını incelemek D) Sesamoid (susam) kemikleri incelemek E) Düz tabanlığı araģtırmak 2. Ayak basarak lateral radyografisinde kaset masaya nasıl yerleģtirilir? A) Enine masanın üstüne B) Enine bucky tepsisine C) Boyuna masanın üstüne D) Özel platform içine E) Özel platform altına 3. Ayak basarak lateral radyografisi için hastaya hangi pozisyon verilir? A) Supin yatırılır. B) Pron yatırılır. C) Masaya oturtulur. D) Lateral yatırılır. E) Masada ayakta durdurulur. 4. Ayak basarak lateral radyografisinde merkezî ıģının yönü hangi seçenekte doğru verilmiģtir? A) 90 derece horizontal olarak B) 45 derece horizontal olarak C) 45 derece kaudo kranial D) 15 derece kranio kaudal E) 90 derece dik olarak 5. Ayak basarak lateral radyografisinde merkezî ıģın nereye verilir? A) Ayağın üst ortasına B) BeĢinci metatarsal kemiğin proksimal ucuna C) BeĢinci metatarsal kemiğin distal ucuna D) Medial malleole E) DıĢ malleole DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 84

95 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 17 AMAÇ ÖĞRENME FAALĠYETĠ-17 Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle calcaneus axial radyografisi çekebileceksiniz. ARAġTIRMA Calcaneus axial radyografisi ile ilgili kaynak kitaplardan araģtırma yapıp radyografi ve anatomi atlasından ayak kemiklerini inceleyiniz. Konu ile ilgili çalıģmalarınızı rapor hâline getirerek sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. 17. CALCANEUS AXĠAL RADYOGRAFĠSĠ Calcaneus Axial Radyografisinin Amacı Calcaneusta oluģan patolojik durumları aksiyal olarak görüntülemek amacı ile çekilmektedir Calcaneus Axial Radyografisinin Çekim Tekniği Calcaneus axial radyografisinde aģağıdaki çekim teknikleri uygulanmaktadır Hasta Hazırlığı Hasta hazırlığı, ayak bileği A- P radyografisinde olduğu gibidir Kaset Seçim Ayak bileği A- P radyografisinde olduğu gibidir Pozisyon Tekniği Bu radyografi genellikle bilateral çekilmektedir. Hasta masaya oturtulur. Ayak tabanları önceden hazırlanmıģ kasete dik olacak Ģekilde yerleģtirilir. Ayaklar metatarsal seviyesinden bir bandaj yardımı ile hasta tarafından kendine doğru çektirilerek dorso fleksiyon yaptırılır. 85

96 Merkezî IĢın Resim 17.1: Calcaneus axial radyografi pozisyonu Merkezî ıģın, 45 kaudo-kranial açı ile kalkaneusun proksimaline gelecek Ģekilde dik olarak santralize edilir. Diyafram, istenen radyografi bölgesini içine alacak Ģekilde ayarlanır Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) 18x24 cm 24x30 cm Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) Hayır Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra aģağıdaki radyogram elde edilir (Resim 17.2). 86

97 Resim 17.2: Calcaneus axial radyogramı 87

98 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Calcaneus axial radyografisi çekiniz. ĠĢlem Basamakları Öneriler Radyasyondan korunma önlemlerini alınız. Radyografi bölgesinde artefakt yaratacak nesnelerin çıkartılmasını sağlayınız. Hastayı masaya oturtunuz. 18x24 cm ebadında kaseti, masanın orta hattına yerleģtiriniz. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti koyunuz. Ayak tabanlarını kasete dik olacak Ģekilde yerleģtiriniz. Ayakları, metatarsal seviyesinden bir bandaj yardımı ile hasta tarafından kendine doğru çektiriniz. FFM yi 100 cm ayarlayınız. Merkezî ıģını, 45 kaudo-kranial açı ile kalkaneusun proksimaline dik olarak santralize ediniz. Diyafram ayarı yapınız. Doz ayarı yapınız. Hastaya hareket etmemesini söyleyiniz. Hasta oturamıyorsa supin pozisyonda yatırabilirsiniz. Ayak calcaneus axial radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Bandaj yerine non opak herhangi bir bez kullanabilirsiniz. Ayak calcaneus axial radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak calcaneus axial radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Exposure düğmesine basınız. 88

99 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. Kalkaneus aksiyal radyografisi için aģağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Hasta masaya pron yatırılır. B) Hasta özel platform üzerine çıkarılır. C) Ayaklar metatarsal seviyeden fleksiyonda tutturulur. D) Ayaklar kruris seviyeden fleksiyonda tutturulur. E) Ayak topukları birbirine yaklaģtırılarak lateral pozisyon verilir. 2. Kalkaneus aksiyal radyografisinde merkezî ıģın nereye verilir? A) Her iki kalkaneusun proksimaline B) Ayak bileğine C) Ayağın tam ortasına D) Ġç malleole E) DıĢ malleole 3. Kalkaneus aksiyal radyografisinde tüp açısı hangi seçenekte doğru verilmiģtir? A) 90 derece dik B) 45 derece kaudo kranial C) 45 derece kranio kaudal D) 10 derece kaudo kranial E) 10 derece kranio kaudal 4. Kalkaneus aksiyal radyografisinde hangi ebatta kaset kullanılmaktadır? A) 18x24 cm B) 24x30 cm C) 30x40 cm D) 30x43 cm E) 35x35 cm 5. AĢağıdaki iģlem basamaklarından hangisi yalnızca kalkaneus aksiyal radyografisine özeldir? A) Doz ayarı yapmak B) Diyafram ayarı yapmak C) Hastayı masaya oturtmak D) Ayaklar metatarsal seviyeden fleksiyonda tutmak E) 18x24 ebadında kaset kullanmak DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 89

100 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 18 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 18 AMAÇ Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle calcaneus lateral radyografi çekimi iģlemini eksiksiz yapabileceksiniz. ARAġTIRMA Calcaneus lateral radyografisi ile ilgili kaynak kitaplardan araģtırma yapıp radyografi ve anatomi atlasından ayak kemiklerini inceleyiniz. Konu ile ilgili çalıģmalarınızı rapor hâline getirerek bunu sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. 18. CALCANEUS LATERAL RADYOGRAFĠSĠ Calcaneus Lateral Radyografisinin Amacı Travma vb. durumlarda kalkaneusun lateralinde meydana gelen patolojik durumları incelemek amacı ile çekilmektedir Calcaneus Lateral Radyografisinin Çekim Tekniği Calcaneus lateral radyografisinde aģağıdaki çekim teknikleri uygulanmaktadır Hasta Hazırlığı Hasta hazırlığı, ayak bileği A- P radyografisinde olduğu gibidir Kaset Seçim Hasta hazırlanırken radyografi için 24x30 cm veya 18x24 cm ebadındaki kaset ıģınlanmamıģ film dolabından alınır. Masa orta hattını ortalayacak Ģekilde masaya yerleģtirilir. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti konur. 90

101 Pozisyon Tekniği Bu radyografi genellikle bilateral çekilmektedir. Radyografi için hazırlığı yapılmıģ hasta, hasta masasına oturtulur. Ayak tabanları, kaseti ortalayacak Ģekilde yerleģtirilir. Her iki ayak tabanları birbirine bastırılarak kalkaneuslar lateral hâle getirilir Merkezî IĢın Resim 18.1: Calcaneus lateral pozisyonu Merkezî ıģın, her iki topuğun birleģtiği noktaya dik olarak santralize edilir. Diyafram, istenen radyografi bölgesini içine alacak Ģekilde ayarlanır Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) 18x24 cm 24x30 cm Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) Hayır

102 Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra aģağıdaki radyogram elde edilir (Resim 18.2). Resim 18.2: Calcaneus lateral radyogramı 92

103 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Calcaneus lateral radyografisi çekiniz. ĠĢlem Basamakları Öneriler Radyasyondan korunma önlemlerini alınız. Radyografi bölgesinde artefakt yaratacak nesnelerin çıkarılmasını sağlayınız. Hastayı masaya oturtunuz. 18x24 cm ebadında kaseti, masanın orta hattına yerleģtiriniz. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģaret koyunuz. Ayak tabanlarını, kaseti ortalayacak Ģekilde yerleģtiriniz. Her iki ayak tabanları birbirine bastırarak kalkaneuslar lateral hâle getiriniz. Merkezî ıģını, her iki topuğun birleģtiği noktaya dik olarak santralize ediniz. FFM yi 100 cm ayarlayınız. Diyafram ayarı yapınız. Ayak calcaneus lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Hastaya kalkaneusların tam paralelliğini sağlamak için dizlerden bastırmasını söyleyebilirsiniz. Ayak calcaneus lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak calcaneus lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Ayak calcaneus lateral radyografi pozisyonu resmini inceleyiniz. Doz ayarı yapınız. Hastaya, hareket etmemesini söyleyiniz. Exposure düğmesine basınız. 93

104 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. Calcaneus lateral radyografisinde hasta hazırlığı aģağıdaki radyografilerden hangisi ile aynı değildir? A) Calcaneus aksiyal B) Ayak bileği lateral C) Ayak oblik D) Ayak lateral E) Patella tanjansiyel (aksiya) 2. Calcaneus lateral radyografisinde hastaya verilen pozisyon hangi radyografi ile hemen hemen aynıdır? A) Ayak lateral B) Ayak bileği lateral C) Ayak medial oblik D) Ayak basarak lateral E) Kalkaneus aksiyal AĢağıdaki cümleleri dikkatlice okuyarak boģ bırakılan yerlere doğru sözcüğü yazınız. 3. Calcaneus lateral radyografisinde merkezî ıģın, verilir. 4. Calcaneus lateral radyografisi karģılaģtırmak amacı ile..çekilir. 5. Calcaneusları lateral hâle getirmek için..birbirine bastırılır. DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 94

105 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 19 AMAÇ ÖĞRENME FAALĠYETĠ 19 Bu faaliyet sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle ayak baģparmak lateral radyografisi çekebileceksiniz. ARAġTIRMA Ayak baģparmak lateral radyografisi ile ilgili kaynak kitaplardan araģtırma yapınız. Radyografi ve anatomi atlasından ayak parmak kemiklerini inceleyiniz. Konu ile ilgili çalıģmalarınızı rapor hâline getirerek Bunu sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. 19. AYAK BAġPARMAK LATERAL RADYOGRAFĠSĠ Ayak BaĢparmak Lateral Radyografisinin Amacı Ayak baģparmağında meydana gelen patolojik durumları görmek için çekilmektedir Ayak BaĢparmak Lateral Radyografisi Çekim Tekniği Ayak baģparmak lateral radyografisinde aģağıdaki çekim teknikleri uygulanmaktadır Hasta Hazırlığı Hasta hazırlığı, ayak bileği A- P radyografisinde olduğu gibidir Kaset Seçim Hasta hazırlanırken radyografi için 24x30 cm veya 18x24 cm ebadındaki kaset ıģınlanmamıģ film dolabından alınır. Masa orta hattını ortalayacak Ģekilde masaya yerleģtirilir. Kasetin sağ tarafına R veya sol tarafına L iģareti konur Pozisyon Tekniği Hasta masaya oturtulur. Ayağı, dizden bükerek baģparmağın medial kenarı kaset üzerine yerleģtirilir. Diğer parmakları non-opak bezle geriye doğru çekilir. II., III., IV.,V. parmakların radyografileri çekilirken aralarına diģ filmi yerleģtirilir. 95

106 Merkezî IĢın Resim 19.1: Ayak baģparmak lateral radyografi pozisyonu Merkezî ıģın, kasetin ortasına dik olarak santralize edilir. Diyafram, istenen radyografi bölgesini içine alacak Ģekilde ayarlanır Teknik Faktör Ayarları Film ebatları (cm) Bucky Kv ortalama değer mas ortalama değer FFM (cm) 18x24 cm Hayır Exposure yapmadan önce hastanın konumu son bir kez daha gözlenir. Hastaya, hareket etmemesi söylenir. Exposure (ıģınlama) düğmesine basıldıktan hemen sonra hastaya, rahat hareket etmesi söylenir. Film banyo ve baskı iģlemlerinden sonra aģağıdaki radyogram elde edilir (Resim 19.2). 96

107 Resim 19.2: Ayak baģparmak lateral radyogramı 97