Ekoloji. Erol TOKÞEN Ege Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Yetiþtiricilik Bölümü, Bornova-ÝZMÝR

Transkript

1 Ekoloji 16, 62, Ege Denizinde Yetiþtiriciliði Yapýlan Levrek (Dicentrarchus labrax)'lerin Solungaç Paraziti Diplectanum aequans (Monogenea: Diplectanidae)'ýn Tedavisi Üzerine Denemeler Erol TOKÞEN Ege Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Yetiþtiricilik Bölümü, Bornova-ÝZMÝR Özet Bu araþtýrmada yetiþtiriciliði yapýlan levrek (Dicentrarchus labrax)'lerin monogenea solungaç parazitleri ve onlarýn tedavileri araþtýrýldý. Araþtýrmada 9 farklý iþletmeden temin edilen 950 adet balýk kullanýldý. Araþtýrma Mart 1995 ile Aralýk 1997 yýllarý arasýnda gerçekleþtirildi. Ýncelenen levreklerin solungaçlarýnda Diplectanum aequans bulundu. Bulunan parazitin in vivo ve in vitro tedavi çalýþmalarý için 11 kemoterapötik (Formalin, prazikuantel, levamizol-hcl, mebendazole, triklorfon, diklorvos, azametifos, malaþit yeþili, ivermectin, toltrazuril, febantel) denendi. Kullanýlan kemoterapötiklerden sadece azametifosun 1 ppm 2 saatlik banyosu ve triklorfonun 50 mg/kg canlý aðýrlýða aðýz yoluyla uygulanmasýnýn etkili olduðu belirlendi. Anahtar Kelimeler: Dicentrarchus labrax, Diplectanum aequans, levrek, parazit, tedavi. Treatment Trials of Gill Parasite Diplectanum aequans (Monogenea: Diplectanidae) of Cultured Gilthead Sea Bass (Dicentrarchus labrax) in Aegean Sea. Abstract Monogenean gill parasites of cultured sea bass (Dicentrarchus labrax) and their treatment were investigated in this resesarh. 950 fish sample obtanied from 9 fish farms were used. The research were caried out between March 1995 and December Diplectanum aequans was found on the gills of sea bass. 11 chemicals (Formalin, praziquantel, levamisole-hcl, mebendazole, triklorfon, diklorvos, azametifos, malachite green, ivermectin, toltrazuril, febantel) were tested in vivo and in vitro to treatment of D. aequans infestations in sea bass (D. labrax). Only 1 ppm azametifos bath for 2 hours or 50 mg/kg body weight orally application of triklorfon for 5 days were effective to treatment of D. aequans infestations. Keywords: Dicentrarchus labrax, Diplectanum aequans, parasite, sea bass, treatment. GÝRÝÞ Monogenea sýnýfý parazitler doðal sularda yaþayan balýklarýn deri ve solungaçlarýnda yaþamaktadýr. Yetiþtiriciliði yapýlan iþletmelerde üretim maliyetini düþürmek için birim hacimde stok yoðunluðu yüksek tutulmaktadýr. Bu durum, doðal ortama kýyasla bir balýkta yaþayan parazitin diðer bir balýða bulaþmasýný daha da kolaylaþtýrmaktadýr. Bu nedenle yetiþtiricilik yapýlan iþletmelerde parazit sayýsý artmakta ve ciddi problemler ortaya çýkmaktadýr. Örneðin, Ýsrail'de yetiþtiriciliði yapýlan kefal (Mugil cephalus, Linaeus 1758), çipura (Sparus auratus, Linaeus 1758) ve Japonya'da sarý kuyruk (Seriola quinqueradiata, Temminck and Schlegel 1845) balýklarýnda önemli ekonomik kayýplara neden olmuþtur (Egusa 1983). Monogenea sýnýfýna ait bir parazit olan Gyrodactylus salaris (Malmberg 1957) Norveç'te akarsularda yaþayan Atlantik salmon (Salmo salar, Linaeus 1758) yavrularýnýn parazitidir. Bu parazitin neden olduðu enfestasyon sonucu Norveç'te 1985 yýlýnda salmon balýklarýnda yaklaþýk 300 ton kaybýn olduðu bilinmektedir (Mo 1987). Diðer ülkelerdeki salmon stoklarýna bulaþmanýn önlenmesi için Avrupa Topluluðu G. salaris'i sertifika kapsamýna almýþtýr. Yetiþtiriciliði yapýlan levrek ve çipura balýklarýnýn solungaçlarýnda yaþayan monogenea parazitler, özellikle ticari iþletmelerde balýklarýn yoðun stoklandýðý zamanlarda çok ciddi problemlere neden olmaktadýr (Schmahl ve Taraschewski 1987). Silan ve ark. (1986) yüzlerce levrek yavrusunun öldüðü bir vakada, solungaçlarý incelediklerinde, bir balýkta binlerce D. aequans'ýn bulunduðunu tespit etmiþlerdir. Yaz aylarýnda eriþkin D. aequans sayýsýnda azalma olduðu yine ayný araþtýrýcýlar tarafýndan bildirilmiþtir (Silan ve ark. 1989). Bu örnekler gösteriyor ki, monogenea parazitler yetiþtiricilik yapýlan iþletmelerde çok tehlikeli boyutlara ulaþabilmektedir. Özellikle bu durum, yeni 66 No: 62, 2007

2 Ege Denizinde Yetiþtiriciliði Yapýlan Levrek (Dicentrarchus... Ekoloji parazit türlerinin daha önce kullanýlan kemoterapötiklere cevap vermediði veya uzun zamandýr bilinen türlerin bu kemoterapötiklere direnç kazandýklarý zaman önem kazanmaktadýr. Örneðin G. elegans, Nordmann 1832 triklorfona karþý direnç kazanmýþtýr (Goven ve ark. 1980). Bu çalýþmada yetiþtiriciliði yapýlan levrek solungaçlarýnda yaþayan monogenea parazitlerin neler olduðu ve hangi kemoterapötik maddelerle tedavi edilebileceði araþtýrýlmýþtýr. MATERYAL VE METOT Bu araþtýrmada Ege Bölgesinde levrek yetiþtiriciliði yapan 9 adet iþletmeden elde edilen deðiþik yaþ ve büyüklükte 950 adet levrek (Dicentrarchus labrax, Linnaeus 1758) kullanýldý. Balýklardan alýnan solungaçlar, içlerinde deniz suyu bulunan saat camlarýna konuldu. Solungaç yaylarý ayrýlarak, binoküler lup altýnda, iðnelerin yardýmý ile lameller arasýnda yaþayan monogenea sýnýfý parazitler araþtýrýldý. Bulunan parazitlerden lam lamel arasýnda nativ preparatlar hazýrlanarak mikroskop altýnda incelendi. Bir kýsmýnýn gliserin-jelatin preparatlarý hazýrlandý (Gussev 1983). Morfolojik özellikleri ve ölçümleri parazit canlý iken Olympus CH2 marka mikroskop altýnda mikrometrik oküler yardýmýyla yapýldý. Çizimleri ise Olympus BH2-DA marka çizim aperatý kullanýlarak gerçekleþtirildi. Monogenea sýnýfý parazitlerin teþhisinde kriter olan haptör, haptörde bulunan kancalar ve üreme organýnýn (Oliver 1969) çizimi ise, gliserin-jelatin ile preparatlarý hazýrlandýktan sonra yapýldý. Tedavi denemelerinde ise Formalin (%40, Carlo- Erba), Triklorfon (Neguvon, Bayer), Diklorvos (DDVP, Bayer), Azametifos (Actogard, Ciba-Geigy), Malaþit Yeþili (Malachite Green, Merck), Levamizole (Ctarin-L %10, Bayer), Mebendazole (Vermazol, Ý.E. Ulugay), Ivermectin (Ivomec, Top. Kim.), Febantel (Rintal, Bayre), Toltrazuril (Baycox, Bayer) kullanýldý. Tedavi denemeleri in vitro ve in vivo olarak yapýldý. in vitro denemeler için Monogenea sýnýfý parazitler içlerinde 10 ml deniz suyu bulunan petri kaplarýna 10'ar adet konularak gruplar oluþturuldu. Birinci grup kontrol grubu kabul edildi ve hiçbir kimyasal madde ilave edilmedi. Onar adet monogenea içeren diðer petri kaplarýna deðiþik kemoterapötiklerin farklý konsantrasyonlarý eklenerek parazitlerin davranýþlarý takip edildi. Deneme sonunda Monogenea sýnýfý parazitler canlý, uyarýldýðýnda hareket eden ve ölü olmak üzere sýnýflandýrýldý. Ýn vivo tedavi denemelerinde, balýklardaki parazit sayýsýný tespit etmek için her deneme öncesi o grup içinden rasgele 30 balýðýn solungaçlarý alýnarak mikroskop altýnda incelendi. Her konsantrasyon ve deneme süresi için, aðýrlýðý gr arasýnda deðiþen 10 adet levrek kullanýldý. Uygulama sýrasýnda deneme balýklarýnýn ve parazitlerin davranýþlarý izlendi. Ýçlerinde ultraviyole ve kum filtresinden geçirilen deniz suyu bulunan ve havalandýrma yapýlan, 400 L'lik fiberglas tanklar kullanýldý. Denemelerin yapýldýðý su sýcaklýklarý kaydedildi. Elde edilen sonuçlar Tablo 1'de verildi. Kontrol grubu ile deneme gruplarý sonuçlarý arasýndaki farký ortaya koymak için istatistiksel oran testi yapýlmýþtýr (Baskan 1993). BULGULAR Paraziti levreklerin solungaçlarýnda görülmesi, haptöründe, biri dorsalda diðeri ventralde olmak üzere iki adet skuamodisk, bir adet medial, iki adet lateral bar, lateral barlara tutunmuþ iki çift kanca görülmesiyle Diplectanidae familyasýna ait parazit olduðu anlaþýldý. Ýki çift göz lekesinin bulunmasý, penisin uzamýþ ve eðik bir parçayla sonlanmasý ve prostat kesesinin posteriör kanalýnýn skleröz yapýda olmasý gibi Oliver (1969) tarafýndan bildirilen morfolojik kriterler esas alýnarak tür tayini yapýldý ve D. aequans olduðu tespit edildi (Þekil 1). Yapýlan in vitro denemelerde, kontrol grubunda parazitlerin 8 saatten fazla yaþadýklarý görüldü. Formaldehit ile 24ºC su sýcaklýðýnda 250, 400, 500 ve 1000 ppm dozunda yapýlan uygulamalarda, parazitlerin canlý kalma süreleri ise sýrasýyla 70, 30, 30 ve 20 dakika olarak tespit edildi. Bu denemelerde formaldehitin dozunun artmasýyla parazitin canlý kalma süresinin azaldýðý tespit edildi. Malaþit Yeþili 5 ve 20 ppm uygulandý, parazitlerin sýrasýyla 1 saat 40 dakika ve 3 dakika içinde öldüðü görüldü. Toltrazuril 20 ppm konsantrasyonunda parazitlerin 4 saatte öldüðü tepit edildi. Triklorfon ile 250, 500, 1000, 2000 ve 4000 ppm dozunda yapýlan uygulamalarda, parazitlerin canlý kalma süreleri sýrasýyla 6 saat 30 dakika, 6 saat 15 dakika, 5 saat, 4 saat 25 dakika ve 4 saat olarak tespit edildi. Þekil 1. Eriþkin Diplectanum aequans (x400) (Orijinal). No: 62,

3 Ekoloji E. TOKÞEN Farklý kimyasal maddelerle yapýlan in vivo denemelerden elde edilen sonuçlar Tablo 1'de verilmektedir. TARTIÞMA VE SONUÇ Wagener tarafýndan 1857 yýlýnda D. aequans olarak tanýmlanan monogenea parazit, yurdumuzda ilk kez bu araþtýrmada bildirildi. Levrek yetiþtiriciliði yapýlan iþletmelerde D aequans'ýn hemen her mevsimde görülmektedir. Fakat sayýlarý kýþ aylarýnda artmakta (Silan ve ark. 1989) ve balýklarda ölümler görülmektedir (Silan ve ark. 1986). Buna raðmen tedavileri konusunda çok az çalýþma bulunmaktadýr. Tedavisi üzerine yapýlan çalýþmalarda, Giavenni (1983) D. aequans juvenillerinin formaldehitin 375 ppm konsantrasyonunda 1 saat süre ile yapýlan uygulamalarýnda öldüðünü fakat eriþkinlerin formaldehitin ppm konsantrasyonlarýyla yapýlan uygulamalarýnda bile canlý kaldýðýný bildirmiþtir. Cognetti ve ark. (1991) eriþkinlerin formaldehite karþý direnç kazandýðýný tespit etmiþtir. Bu araþtýrmada formaldehitin 250, 300, 400, 500, 1000, 2500 ve 5000 ppm konsantrasyonlarýnýn eriþkin parazitlerin tamamýný öldürmediði tespit edildi. 250 ppm 1 ve 2 saat, 400 ppm 1 saat 1000 ppm 10 ve 20 dakika, 2500 ppm 10 dakika ve 5000 ppm 10 dakika süre ile yapýlan deneme gruplarý ile kontrol grubu arasýnda fark görülmedi (p>0,05). 300 ppm 1 ve 2 saat, 400 ppm 3 saat, 500 ppm 1 saat yapýlan denemelerde kontrol grubu arasýnda farkýn olduðu saptandý. Schperclaus (1992) sazan (Cyprinus carpio, Linnaeus 1758)'larda triklorfonun 0,15-1,00 ppm konsantrasyonlarýnda Dactylogyrus ve Gyrodactylus spp. türü monogenea parazitler için etkili olduðunu bildirmektedir. Oysa Székely ve Molnar (1988) triklorfonun yýlan balýklarýnda yaþayan Pseudodactylogyrus bini, Kikuchi 1929 ve P. anguillae, Yin et Sproston 1948 için etkili olmadýðýný bildirmektedir. Cognetti ve ark. (1991) triklorfonun 0,15 ppm konsantrasyonunda 48 saat içinde D. aequans'ý öldürdüðünü tespit etmiþlerdir. Süreyi azaltmak amacýyla 5 ppm konsantrasyonunda 24 saat banyo denemeleri yaptýklarýnda, balýklarda mortalite görülmüþtür. Uzun süreli tedavilerin daha etkili olduðunu, kýsa süreli tedavilerde, kemoterapötiðin etkili konsantrasyonu kullanýlsa bile baþarý elde edemediklerini bildirmektedirler. Cognetti ve ark. (1991) 48 saatten daha kýsa süreli tedavilerde D. aequans'ýn ölmediðini, enfestasyonun tekrar görüldüðünü ve yeni bireylerin kemoterapötiðe karþý direnç kazandýðýný bildirmektedirler. 68 Bu araþtýrmada triklorfon ile 250, 500, 1000, 2000 ve 4000 ppm konsantrasyonlarýyla yapýlan denemelerde D. aequans'ýn 4 saatte öldüðü görüldü. Bu kadar yüksek konsantrasyon ve uzun süreli triklorfon banyolarý parazit yanýnda konakçýyý da öldüreceðinden bu dozlarla D. aequans'ý tedavi etmenin mümkün olmadýðý anlaþýldý. Nitekim triklorfonun 5 ppm konsantrasyondaki banyo uygulamalarýnda levreklerde toksikasyon belirtileri tespit edildi. Triklorfon metabolize olarak diklorvosa dönüþmektedir. Bu araþtýrmada diklorvosun 1, 2, 3 ppm konsantrasyonlarýyla 1 saat süreli banyolarý sonunda parazitlerin ölmedikleri görüldü. Doz 2 ve 4 ppm'e çýkarýlarak deneme tekrarlandý, parazitlerin canlý fakat hareketlerinin yavaþladýðý görüldü. Diklorvosun dozu 4 ppm'e süre 2 saate çýkarýlýnca balýklarda toksikasyon belirtileri baþladý. Triklorfon levreklere oral yolla 10 mg/kg canlý aðýrlýk konsantrasyonunda 5 gün verildi. 6. gün balýklarýn solungaçlarý mikroskop altýnda incelendiðinde, parazit sayýsýnda azalma ve hareketlerinde yavaþlama görüldü. 25 mg/kg konsantrasyonu uygulanan balýklarda parazite rastlanmadý. Bu deneme sonuçlarýndan sonra ayný kemoterapötiðin yüksek konsantrasyonu tek doz (100 ve 200 ppm) olarak uygulandý. Tek ve yüksek dozun parazit sayýsýnda azalmaya neden olduðu fakat parazitlerin tamamýný öldürmediði tespit edildi. Azametifos, 1 ppm konsantrasyonunda 2 saat süre banyo yoluyla uygulandý. Uygulama sonrasýnda solungaçlarda canlý parazite rastlanmadý. Doz 2 ppm'e çýkarýlýp süre 1 saate indirildiðinde parazit sayýsýnýn azaldýðý fakat solungaçlarda halen canlý parazitin bulunduðu görüldü. Halbuki azametifos levreklerin crustacea sýnýfý parazitlerini 1 saat içinde öldürdüðü tespit edilmiþtir (Tokþen 1999). Levamizol insanlarda ve evcil hayvanlarda nematodlarýn tedavisinde kullanýlan geniþ spektrumlu bir antihelmintiktir. Schmahl ve Taraschewski (1987) banyo yoluyla uygulanan levemizolün Diplozoon paradoxum, Nordmann 1832'a karþý etkili olduðunu fakat Gyrodactylus aculeatus, Roberson 1995'un tedavisinde baþarýlý olmadýðýný bildirmektedir. Szekely ve Molnar (1990) ayný yolla uygulanan levamizolün, bir monogenea olan Ancylodiscoides vistulensis, Sivak 1932'in tedavisinde baþarýlý olmadýðýný bildirmektedir. Bu araþtýrmada D. aequans'ýn tedavisine yönelik 50 ppm dozunda levamizol banyolarýndan baþarý elde edilemedi. Levamizolün oral yolla 50 mg/kg canlý aðýrlýk hesabýyla 5 gün süreyle kullanýmýnýn da baþarýlý No: 62, 2007

4 Ege Denizinde Yetiþtiriciliði Yapýlan Levrek (Dicentrarchus... Ekoloji Table 1. D. aequans ile enfeste levrekler üzerinde, Formaldehit, Malaþit Yeþili, Levamizol-HCl, Mebendazol, Neguvon, Toltrazuril, Febantel, Ývermectin, Azametifos ve Diclorvos ile yapýlan tedavi denemeleri. * p 0,05 ** p 0,01 olmadýðý görüldü. Mebendazol genelde trematotlara karþý kullanýlan bir kemoterapötiktir. Buchmann ve Bjerregaard (1990a, 1990b), Buchmann (1993) yýlan balýklarýnda (Anguilla anguilla, Linneus 1758 görülen Pseudodactylogyrosise karþý banyo yoluyla 100 ppm mebendazolun 10 dakikada, 1 ppm mebendazolun 24 saatte etkili olduðunu bildirmektedir. Fakat kapalý sistem- No: 62,

5 Ekoloji E. TOKÞEN lerde mikroorganizmalarýn neden olduðu degradasyonla, kemoterapötiðin sudaki konsantrasyonu yavaþça azalmakta ve bu düþük konsantrasyona karþý parazitlerden dirençli bireyler oluþmaktadýr (Buchmann ve ark. 1992). Cognetti ve ark. (1991) mebendazolu 5 ppm 72 saat süreyle banyo tarzýnda uyguladýlar ve D. aequans'ý öldürmediðini tespit ettiler. Mebendazol tatlý sularda etkili olan bir kemoterapötik olsa da acý ve tuzlu sularda etkisi azalmaktadýr (Cognetti ve ark. 1991). Mebendazolun tuzlu suda çözünürlülüðü düþük olduðundan, bu araþtýrmada oral yolla denendi. Bu amaçla mebendazol 50 ve 100 mg/kg dozda 5 gün süreyle uygulandýðýnda, 6. günde solungaçlar incelendiðinde parazitlerin canlý olduklarý görüldü. Schmahl ve Mehlhorn (1988) toltrazurilin Dactylogyrus vastator, Nybelin 1924 D. extensus, Mueller ve Van Cleave 1932, D. cornu, Linstow 1878 ve P. bini ve G. arcuatus Bychowsky 1933 türü monogenealar üzerinde etkisi olduðunu, Székely ve Molnar (1990) ise A. vistulensis'e etkili olmadýðýný bildirmiþtir. Bu araþtýrmada D. aequans'a karþý toltrazuril 10 ppm 5 saat süreyle banyo tarzýnda uygulandý, deneme sonunda parazitlerin canlý olduklarý görüldü ppm konsantrasyonlarý ile denemeler tekrarlandý, baþarýlý sonuçlar alýnmadý. Genelde protozonlar için kulanýlan malaþit yeþili ile yapýlan tedavi denemeleri sonrasýnda, bu kemoterapötiðin D. aequans için etkili olmadýðý tespit edildi. Sonuç olarak, yapýlan tedavi denemelerinde azametifosun 1 ppm lik dozunun 2 saat içinde paraziti öldürdüðü tespit edildi. Formaldehit, malaþit yeþili, levamizol, mebendazol, febantel, toltrazuril, ivermectin, diklorvos ve triklorfonun banyo uygulamalarýnýn D. aequans için etkili olmadýðý görüldü. Buna karþýn triklorfon balýklara mg/kg canlý aðýrlýða oral olarak 5 gün süreyle verildiðinde parazitlerin öldüðü görüldü. D. aequans'larýn ölmesi, balýklarda herhangi bir yan etkinin görülmemesi, triklorfonun oral yolla kullanýmý, üreticiye iþgücü yönünden büyük kazanç saðlayacaktýr. Balýklar da gerekli kemoterapötiði oral olarak alacak ve banyo yoluyla yapýlan tedavinin neden olduðu strese maruz kalmayacaktýr. Ancak triklorfon, diklorvos ve azametifos gibi organik fosforlu insektisitlerle yapýlan tedavilerde çok dikkatli olunmalý ve minimal rezidü düzeylerinin belirlenmesi gerektiði, aksi taktirde tüketicide ciddi sorunlara neden olabileceði göz önünde tutulmalýdýr. Ayrýca kuluçkahanelerde çok sayýda levrek bir arada yetiþtirilmekte ve kullanýlan sular herhangi bir dezenfeksiyon uygulanmadan çevreye býrakýlmaktadýr. Kullanýlan suda bulunmasý olasý yumurta ve larval evredeki parazitler denizlerimize taþýnmaktadýr. Doðal levrekten bir diðer levreðe parazitin yumurta ve larvasýnýn bulaþmasý zor bir olasýlýktýr. Ama kullanýlan suyun dezenfekte edilmeden denize býrakýlan iþletmelerin civarýnda yaþayan doðal levreklere, bu sularda bulunma olasýlýðý yüksek olan yumurta ve larvalar çok kolay bulaþabilir ve hayat döngülerini tamamlayabilirler. Bu bulaþmanýn önlenmesi ve doðal levreklerde parazit yükünün azaltýlmasýnda bu sularýn dezenfekte edilerek çevreye býrakýlmasý faydalý olacaktýr. TEÞEKKÜR Çizimlerimi yaparken yardýmlarýný esirgemeyen Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi'nden Arþ. Gör. Levent YURGA'ya teþekkür ederim. KAYNAKLAR Baskan Þ (1993) Uygulamalý Ýstatistik. Ege Üniversitesi Basýmevi, Bornova-Ýzmir. Buchmann K, Bjerregaard J (1990a) Mebendazole Treatment of Pseudactylogyrosis in an Intensive Eel-Culture System. Aquaculture 86, Buchmann K, Bjerregaard J (1990b) Comparative efficacies of commercially available benzimidazoles against Pseudodactylogyrus infestations in eels. Diseases of Aquatic Organisims 9, Buchmann K (1993) Epidemiolgy and control of Pseudodactylogyrus infections in intensive eel culture systems: Recent Trends. Bulletin Français de Péche et Pisciculture 328, Buchmann K, Roepstorff A, Waller PJ (1992) Experimental selection of mebendazol-resistant gill monogeneans from the European eel, Anguilla anguila L. Journal of Fish Diseases 15, Cognetti AM, Castelli A, Cecchini S, Saroglia M (1991) Therapeutic Trails Against The Diplectanum aequans (Monogenea), Parasite of Seabass (Dicentrarchus labrax, L.) in Intensive Farming. Bulletin of the European Fish Pathologists 12, Cognetti AM, Castelli A, Cecchini S, Saroglia M (1993) Study of Diplectanum aequans (Monogenea) parasite of sea bass (Dicentrarchus labrax) in intensive farming. European Aquaculture Society 18, No: 62, 2007

6 Ege Denizinde Yetiþtiriciliði Yapýlan Levrek (Dicentrarchus... Ekoloji Cognetti AM, Castelli A, Cecchini S, Saroglia M (1992) Distribution of Diplectanum aequans (Monogenea) on the gills of intensively reared sea bass (Dicentrarchus labrax, L.). Bulletin of the European Fish Pathologists 13, Egusa S (1983) Disease problems in Japanese yellowtail, Seriola quinqueradiata, culture, a review. In: Whittington ID, Corneillie S, Talbot C, Morgan JAT, Adlard RD (eds), Infections of Seriola quinqueradiata Temminck & Schlegel and S. dumerili (Risso) in Japan by Benedenia seriolae (Monogenea) confirmed by morphology and 28S ribosomal DNA analysis. Journal of Fish Diseases 24, Giavenni R (1983) Parassitosi sostenuta da Diplectanum aequans (Wagener, 1857) Diesing, 1858 in branzino (Dicentrarchus labrax) di allevamento. Rivista Italiana Piscicoltura Ittiolica A/XVIII, 4, Goven BA, Gilbert JP, Gratzek JB (1980) Apparent drug resistance to the orgonaphosphatee dimethyl (2,2,2-trichlorhydroxyethyl) phosphate by mongenetic trematodes. In: Schmahl G (ed), The Chemotherapy of Monogenean Which Pasitize Fish: A Review, Folia Parasitologica 38, Gussev AV (1983) The Method of collection and elaboration of fish-parasitic monogenean material. Nauka, Leningrad. Mo TA (1987) The fatal effect of the introduced monogeneans Gyrodactylogyrus salaris of Atlanic salmon, Salmo salar, populations in Norwegian rivers. In: Schmahl G (ed), The Chemotherapy of Monogenean Which Pasitize Fish: A Review, Folia Parasitologica 38, Oliver G (1980) Les Diplectanidae Bychowsky, 1957 (Monogenea, Monopisthcotylea), parasites des Sciaenidae (pisces, Perciformes) du golfe de Gascogne. Bulletin du Museum National d'histoire Naturelle 3, Schmahl G, Mehlhorn H (1988) Treatment of fish parasites: 4.Effects of sym. triazinone (toltrazuril) on Monogenea. Parasitology. Research 75, Schmahl G, Taraschewski H (1987) Treatment of fish parasites: 2.Effects of praziquantel, niclosamide, levamisole-hcl, and metrifonate on Monogenea (Gyrodactylus aculeati, Diplozoon paradoxum). Parasitology Research 73, Schaperclaus W (1992) Fish Diseases. A.A. Balkema, Rotterdam. Silan P, Birgi E, Louis C, Clota F, Mathieu A, Giral L (1996) Aquaculture et Ichtyoparasitologie: Action in vitro du nitroxinil (anhelminthique) sur Diplectanum aequans, Monogéne ectoparasite branchial du Bar Dicentrarchus labrax. Recueil de Medecine Veterinaire 172, Silan P, Maillard C (1986) Modalites de l'infestation par Diplectanum aequans, monogenea ectoparasite de Dicentrarchus labrax en aquiculture. In: Vivares CP, Bonami JR, Jasper E (eds), Elements d'epidemologie et de prophylaxie, Pathology In Marine Aquaculture, European Aquaculture Society Special Publication, 9, Breden. Silan P, Maillard C (1989) Biologie comparee du developement et discrimination des Diplectanidae ectoparasites du Bar (Teleostei). Annales des Sciences Naturelles, Zoologie 13, Székely C, Molnar K (1990) Treatment of Ancylodiscoides vistulensis Monogenean Infers tations of European Catfish (Siluris glanis). Bulletin of the European Fish Pathologists 10, Tokþen E (1999) Ege Bölgesinde Yetiþtiriciliði Yapýlan Çipura (Sparus aurata L.) ve Levrek (Dicentrarchus Labrax L.) Balýklarýnýn Solungaçlarýnda Görülen Metazoa Parazitler ve Tedavileri. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ýzmir. No: 62,