ve miktarı hesaplanır.

Transkript

1 1 AYDINLATMA HESABI

2 Her bir mekan için Aydınlatma Hesabı Kullanım şekline, Alanına, Geometrisine ve Gerekli aydınlık düzeyine uygun şekilde yapılır. Hesaplamadan çıkan sonuca göre İstenilen armatürden kaç tane kullanılacağı, Gücünün ne olacağı ve Oda içinde nasıl yerleştirileceği belirlenmiş olur. Aydınlatma tekniği, bir sistemde ekonomik ve kaliteli bir aydınlık sağlanması için gerekli hesap yöntemlerini kapsamaktadır. Aydınlatılacak bölgenin ortalama aydınlık şiddeti, aydınlatma amacına uygun olarak ilgili tablodan alınır ve diğer veriler yardımıyla en uygun armatür ve ampulün cins 2 ve miktarı hesaplanır.

3 Aydınlatma Hesabında kullanılacak olan tablolar aşağıdaki gibidir. Yansıtma katsayıları Oda aydınlatma verimi tablosu En az aydınlık düzeyleri tablosu Lamba gücüne göre ışık akısı tablosu Askı (tij) boyu tablosu Kirlenme (bakım) faktörü tablosu Armatür tipleri Önemli bazı maddelerin yansıma katsayıları 3

4 En az aydınlatma şiddetleri tablosu 4

5 Oda aydınlatma verimi tablosu 5

6 Kirlenme (bakım) faktörü (d) 6

7 7

8 Aydınlatma Hesabı Aydınlatma hesabı için aşağıdaki değerlerin belirlenmesi gereklidir. Odanın eni (a): Mimari projeden bakılmalıdır. Odanın boyu (b): Mimari projeden bakılmalıdır. Oda yüksekliği (H): Mimari projede belirtilir. Oda duvarlarının yansıtma katsayıları: Tavan, Duvar ve Zemin renkleri. Açık, Orta Koyu, Koyu vb. gibi. Armatürle aydınlatılacak yüzey arası mesafe (h): Hesaplama ile bulunur. Çalışma yüzeyi yüksekliği: 0,85m olarak alınır. Aydınlık düzeyi (E): Odanın kullanım amacına göre tablodan belirlenir. 8

9 Tij boyu: Tablodan odaya göre belirlenir. Aydınlatma projelerinde 0,40mt olarak alınabilir. Kirlenme faktörü (d): Kirlenme durumu ve temizlik süresine uygun olarak tablodan belirlenir. Aydınlatma türü: Odanın kullanım amacına göre belirlenir. Direk, Yarı direk, Endirek, Yarı endirek, Serbest Dağıtılmış aydınlatma. Kullanılacak olan armatürün ışık akısı (Φ L ): Enerji verimi dikkate alınarak kullanılan aydınlatma aygıtın gücüne göre uygun tablodan belirlenir. 9

10 Bir aydınlatma hesabında genel olarak aşağıdaki yöntem kullanılır. Yapılacak işlem sırası aşağıdaki gibidir. Armatürle aydınlatılacak yüzey arası mesafeyi hesaplayınız. h = H (0, 85 Tij boyu) Tij Boyu h Armatür ile çalışma yüzeyi arası mesafe H Oda yüksekliği Çalışma düzeyi 10

11 Oda indeksini hesaplayınız. k = a. b a + b. h Aydınlatma verimini odanın yansıtma katsayılarına göre Oda Aydınlatma Verimi Tablosundan belirleyiniz. Gerekli toplam ışık akısını hesaplayınız. Φ T = 1, 25. E. A μ AV 11

12 Toplam ışık akısını kullanılacak olan lambanın ışık akısına bölerek gerekli lamba sayısını hesaplayınız. Z = φ T φ L Hesaplamaya göre gerçekleşecek aydınlık düzeyini hesaplayınız. E = N. Z. Φ L. μ AV 1, 25. S 12

13 Armatürlerin tavana nasıl yerleştirileceğini belirleyiniz. Lambaların yerleşiminde, tek armatür odanın orta noktasına yerleştirilirken birden fazla armatür olması durumunda lambaların birbirine olan uzaklığı lambaların duvar ile arasındaki uzunluğun iki katıdır. Odanın uzunluğu B 2b b 2a Odanın eni A Aydınlatma armatürlerinin yerleşimi a 13

14 Ders İçi Örnek Uygulama (Aydınlatma Hesaplamaları) Örnek Salon Aydınlatma Hesabı Oda yüksekliği H: 2,70m Odanın eni a: 3,55m Odanın boyu b: 5,15m Tij boyu 0,40m Aydınlık düzeyi E: 100lüks (Tablodan) Armatür tipi N Tipi avize armatür (Armatürde 75W akkor flamanlı lamba kullanılacak) 75W akkor flamanlı lamba akısı Φ L : 960lümen (Tablodan) Yansıtma katsayıları Tavan: 0,80 Duvar: 0,50 Zemin: 0,30 Odanın Alanı A = a. b = 3, 55. 5, 15 = 18, 28m 2 Salon için armatürle aydınlatılacak yüzey arası mesafe h SALON = H 0, 85 Tij boyu = 2, 70 0, , 40 h SALON = 1, 45m 14

15 Salon oda indeksi k SALON = a.b = 3,55.5,15 a+b.h 3,55+5,15.1,45 k SALON = 1, 45 Aydınlatma verimi, odanın yansıtma katsayılarına göre Oda Aydınlatma Verimi Tablosundan Tavan: 0,80 Duvar: 0,50 Zemin: 0,30 yansıtma katsayılarının oda indeksinden elde edilen değerin kesişim noktasından oda aydınlatma verimi bulunur. Tabloda k=1,45 değeri olmadığından 1,25 ile 1,50 değerleri arasından yaklaşık değer olarak alınır. 1,25 değerine karşılık 0,41 ve 1,50 değerine karşılık 0,45 olduğundan yaklaşık Salon için aydınlatma oda verimi; μ AV = 0, 44 olarak belirlenir. Tavan Duvar Zemin Oda endeksi ODA VERİMİ ( ) k = a.b a+b.h

16 Salon için gerekli toplam ışık akısı Φ T = 1,25.E.A μ AV Gerekli lamba sayısı Φ T = 5193lümen Z = φ T = 5193 = 5, 409 φ L 960 Z 6 adet lamba = 1, ,28 0,44 Bulunan değere göre İki Adet N-3x75W lik Avize kullanılmalıdır. Hesaplamaya göre gerçekleşecek aydınlık düzeyi E hesap. = N.Z.Φ L.μ AV 1,25.S E = 110, 915lüks = ,44 1,25.18,28 16

17 Ders İçi Örnek Uygulama (Aydınlatma Cetvelinin Oluşturulması) AYDINLATMA CETVELİ KAT ADI NORMAL KAT ADI SALON E.Y.ODASI Y.ODASI MUTFAK HOL BANYO ALANIN En (m) 3,55 3,05 3,05 3,55 1,5 1,5 Boy (m) 5,15 4,75 4,55 4,15 7,0 2,3 Alan m2 18,28 14,49 13,88 14,73 10,5 3,45 Yükseklik (m) 2,7 2,7 2,7 2,7 2,7 2,2 Askı Boyu (m) 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 - h1 (m) 1,45 1,45 1,45 1,45 1,45 1,35 Oda İndeksi (k) 1,45 1,28 1,26 1,32 0,75 0,67 E (lüx) Armatür Tipi N-75W J-75W J-75W V-32W J-75W C-60W Armatür Işık Akısı (lm) Aydın. Verimi ( AV) 0,44 0,39 0,41 0,42 0,29 0,27 Gerekli Aydınlat. Seviyesi (lm) ,9 799 Lamba Sayısı Oda Aydınlatma Verimi Hesabı İçin Tavan %80 Duvar %50 Zemin %30 SALON İÇİN ÖRNEK AYDINLATMA HESABI GENİŞLİK a (metre) a = 5,15m UZUNLUK ALAN YÜKSEKLİK b (metre) A = a x b (m2) H (metre) b = 3,55m A = 5,15 x 3,55 = 18,28m2 H = 2,70m ARMATÜRLE ÇALIŞMA YÜZEYİ ARASI MESAFE h = H - (0,85 + 0,4) h = 2,7 - (0,85 + 0,4)=1,45m ODA İNDEKSİ k = a x b (a + b) x h k = 5,15 x 3,55 (5,15 + 3,55) x 1,45 = 1,45 ODA VERİMİ Tavan - Duvar - Zemin %80 - %50 - %30 GEREKLİ AYDINLATMA ŞİDDETİ E (Lüx) E=100lüx ARAMTÜR TİPİ LAMBANIN IŞIK AKISI ODA AYDINLATMA VERİMİ N Tipi Armatür L Lümen AV N Tipi Armatür L 960lümen AV=0,44 17 GEREKLİ IŞIK AKISI GEREKLİ ARMATÜR SAYISI T n = = 1,25 x E x A T / L AV T = 1,25 x 100 x 1828 n = T / L= =5,41 = 6 adet =5193 lm

18 18 AYDINLATMA TASARIM KRİTERLERİ

19 Günümüzde suni aydınlatmadan sadece etrafımızdaki cisimlerin seçilebilmesinin çok ötesinde, en azından, fizyolojik bakımdan yeterli ve hızlı görmeyi sağlamasına ilaveten göz sağlığını koruması ve ekonomik olması beklenmektedir. Endüstri tesisleri ve genel işyerleri için yeterli olan bu kriterler, konut, otel, lokanta, prestij büroları gibi yerler için eksik kalır. Bu tür mahallerde, aydınlatmanın ilaveten psikolojik bakımdan huzur verici olması, sıcak bir atmosfer sağlaması, konfor ihtiyacını tatmin etmesi de gereklidir. İyi bir aydınlatmayı belirleyen fizyolojik büyüklükler şunlardır: Parıltı ve aydınlık seviyesi Görme alanında aydınlatma seviyesinin düzgünlüğü Zaman içinde aydınlatma seviyesinin düzgünlüğü Adaptasyon Gölge ve biçim-dokunun ortaya çıkarılması 19 Kamaşma Lâmbaların renk özellikleri

20 Parıltı ve Aydınlık Seviyesi Cisimleri parıltıları ile görürüz ve parıltı esastır. Ancak iç aydınlatmada çok çeşitli cisimler ve yüzeyler olduğundan parıltıdan hareketle hesap yapılamaz. Ortalama bir yansıtma faktörü göz önüne alındığında parıltı, aydınlık seviyesinin bir faktörle çarpımı olduğundan, hesapların ortalama aydınlık seviyesinden hareketle yapılması mümkün olmuştur. Bunun sonucunda parıltı yerine ortalama aydınlık seviyesi kullanılır. Bir insan yüzünün ayrıntılarının ancak seçilebilmesi için yüzün parıltısı 1cd/m 2 olmalıdır; söz konusu parıltının 15 ila 20cd/m2 olması halinde ise yüzün tüm ayrıntıları rahatça algılanır. Belirtilen parıltıların elde edilmesi için sırasıyla 20lüks ve 200lüks gereklidir. Bunun sonucu olarak minimum yatay aydınlık seviyesi; dolaşım alanlarında 20lüks, çalışma mahallerinde 200lüks olmalıdır. Tavsiye edilen aydınlık seviyeleri, yatay çalışma düzlemindeki ortalama değerdir. 20 Çalışma düzlemi, çok özel haller dışında, döşemeden 0,80m yüksekte kabul edilir.

21 Aydınlatma, esas olarak; a) Genel, b) Çalışma yerine yönelik genel ve c) Yerel aydınlatmayla desteklenmiş genel aydınlatma ile yapılır. Yalnız yerel aydınlatma, prensip olarak doğal değildir. Çünkü çalışma yerinin yüksek, mahallin diğer kısımlarının yetersiz bir aydınlık seviyesinde olması gözü yorar, görme yeteneğini azaltır ve insanı psikolojik olarak olumsuz etkiler. Yani mutlaka belirli seviyede genel aydınlatma bulunmalıdır ve genel aydınlık seviyesi, mutlaka, maksimum yerel aydınlık seviyesinin %20'sinden büyük olmalıdır. Fizyolojik-optik incelemelere ve aydınlatma tekniği bakımından kazanılan deneyimlere dayanarak çeşitli iş tiplerinde ve yerlerde istenen görme yeteneğine erişmek için sağlanması tavsiye edilen aydınlık seviyeleri saptanmıştır. 21

22 Aydınlık Seviyesi (lx) >2000 Yerin veya İşin Tipi Harici dolaşım ve çalışma alanları Dahili dolaşım alanları, oryantasyon veya kısa süreli kullanımlar Sürekli çalışılmayan odalar Görsel açıdan az gereksinimli işler ve yerler Görsel açıdan orta gereksinimli işler ve yerler Görsel açıdan yüksek gereksinimli işler ve yerler Görsel açıdan zor işler Görsel açıdan özel işler Görsel açıdan çok ince işler CIE nin tavsiye ettiği genel aydınlık seviyeleri 22

23 Görsel Açıdan Az Gereksinimli İşler ve Yerler Görsel Açıdan Orta Gereksinimli İşler ve Yerler Görsel Açıdan Yüksek Gereksinimli İşler ve Yerler Görsel Açıdan Zor İşler Ağır makine montajı, endüstride genel çalışma alanları, kaba döküm, kaba torna işleri, kaynak, kütüphaneler, geleneksel mağazalar, ev mutfağı ve benzerleri. Motor montajı, ince döküm, kumanda odaları, laboratuvarlar, sınıflar, genel bürolar, baskı ve ciltleme işleri, otel-lokanta mutfakları, self-servis mağazalar, hasta muayene odaları ve benzerleri. Elektronik montajı, ince torna işleri, el ile cam süsleme, makine imalatında muayene ve testler, dikiş atölyeleri, genel boyama, açık bürolar, süpermarketler, otopsi odaları ve benzerleri. Renk ayırımı ve ince boya işleri; konfeksiyon, tekstil ve deride kalite kontrolü; elektronik cihaz testi ve ayarları; rötuş, ameliyathaneler ve benzerleri Görsel Açıdan Özel İşler Ölçü aleti montajı, çok ince makine imalatı, renkli reprodüksiyon ve baskı işleri, elektronik komponent 23 montajı gibi. Görsel Açıdan Çok İnce İşler Maden işleme, oymacılık ve benzeri işler.

24 Tablolarda verilen aydınlık seviyeleri anma değerleridir. Başta ekonomik durum olmak üzere, kullanıcıların ortalama yaşları gibi çeşitli sebeplerle vurgulanan değerin altı veya üstü tercih edilebilir. Ekonomik sebeplerle tablodaki alt değerler esas alınabilir. Yaşları 55' in üstünde olanların yaşadığı yerlerde üst seviyeler kullanılmalıdır; 40'ından daha gençlerin çoğunlukta olduğu mahallerde ise alt değerler tercih edilebilir. Eşit görme yeteneğinin sağlanması için 40 yaşın altındakilere göre, yaş arasındakilerin %50 daha fazla, 55' in üstündekilerin ise 2 kat aydınlık seviyesine ihtiyaçları vardır. Örneğin bir lise kütüphanesi için 200lüks yeterli iken, şirket kütüphanesi için 300lüks, huzur evi kütüphanesi 500lüks olmalıdır. 24

25 Çok Çok Az (lüks) -Harici dolaşım alanları, -Ev yatak odaları, -Sinema salonları, -Gece hastane koridorları -Yoğun bakım koğuşu Çok Az (lüks) -Salonlar, -Banyolar, -Tuvaletler -Koridorlar, - Otel yatak odaları, -Depolar, -Vestiyerler, -Bodrumlar, -ibadet yerleri -Kreşler Az (lüks) -Merdivenler, -Asansörler, - Lokantalar, -Müzeler ve galeriler1, -Arşivler, -Sinema fuayeleri, -Tiyatro fuayeleri, - Hastane koridorları3 Orta (lüks) -Geleneksel mağazalar, -Konferans salonları, -Kütüphaneler, -Okul atölyeleri, - Müzeler ve galeriler2, - Ev mutfakları - Ev çalışma odaları, - Otel girişleri -Hemşire bankoları, -ibadethane mihrapları Yüksek (lüks) -Self- servis mağazalar, -Bürolar, -Sınıflar, -Okul laboratuvarları, -Profesyonel mutfaklar -Hasta muayene odası, -Konsültasyon odası Çok Yüksek (lüks) -Süpermarketler - Büyük derinlikli (en>5m) bürolar -Yoğun bakım gözetim odası, -Otopsi odası -Hastane laboratuvarları -Hastane eczaneleri 1 Işığa duyarlı eserlerin sergilendiği müze ve galeriler. 2 Işığa duyarlı olmayan eserlerin sergilendiği müze ve galeriler. 3 Gündüz ve akşam hastane koridorları. 25

26 Yerel aydınlatmayla desteklenmiş genel aydınlatmada yatak başucu, ayna, çalışma ve yemek masaları, okuma yerleri, tezgâh gibi ihtiyaç olan yerlerde genel aydınlatmadan daha yüksek aydınlık seviyeleri sağlanır. Bu çözüm ayrıca psikolojik açıdan dingin, sıcak bir aydınlatma sağlar. Tabloda çok rastlanan mahaller için CIE ve Bayındırlık Bakanlığı (BB)' nin tavsiye ettiği genel ve yerel aydınlık seviyeleri verilmiştir. 26

27 Mahal Ayd. Sev. Ayd. Sev. (Ix) (Ix) Mahal CIE BB CIE BB Genel Binalar - Sirkülasyon alanları, koridorlar - Vestiyerler, tuvaletler - Depolar - Merdivenler, asansörler Evler - Yatak Odaları Genel Yatak başuçları Tuvalet masaları - Banyolar Genel Ayna - Oturma Odaları Genel Okuma - dikiş yerleri - Merdivenler, koridorlar - Mutfaklar Genel Tezgâh üstü Bürolar ve Okullar - Bürolar - Derinliği büyük (en > 5m) bürolar - Toplantı odaları - Sınıflar, okuma odaları - Kütüphaneler, laboratuvarlar Dükkân ve Süpermarketler - Geleneksel dükkânlar - Self- Servis dükkânlar - Süpermarketler İbadethaneler - İbadet yeri - Mihrap, minber, koro alanı Hastaneler - Koridorlar gece - Koridorlar gündüz - Hasta odaları genel Okuma, muayene - Hasta odaları gece gözetim - Muayene odaları genel Yerel muayene aydınlatması - Hemşire istasyonları - Yoğun bakım yatak başucu - Yoğun bakım gözlem odası - Ameliyathane genel - Otopsi odası genel Yerel -Laboratuvarlar, eczaneler genel Yerel - Konsültasyon odaları genel Yerel

28 Mahal Otel ve Lokantalar - Lokantalar genel Masa üstü - Mutfaklar - Yatak Odaları Genel Yatak başuçları Tuvalet - çalışma masası -Banyolar Genel Ayna Tiyatro, Sinema ve Müzeler -Tiyatro-konser salonu oditoryum -Tiyatro-konser salonu fuaye -Sinema oditoryum -Sinema fuaye - Işığa duyar eser müzeleri -Işığa duyar olmayan eser müzeleri Ayd. Sev. (Ix) Mahal Ayd. Sev. (Ix) CIE BB CIE BB Montaj Atölyeleri - Kaba işler; ağır makine montajı Kabaca işler; motor, taşıt montajı İnce işler; elektronik montajı Çok ince işler; enstrüman montajı Konfeksiyon Fabrikaları -Ütü - Dikiş - Kontrol Deri Fabrikaları -Genel çalışma alanları -Kesim, dikiş, ayakkabı imalatı

29 Renk Ayırımı Lambaların aydınlattıkları cisimlerinin renklerini ayırt ettirebilme yetenekleri renk ayırım endeksi (Ra ile belirlenir. Ra'nın teorik olarak en büyük değeri 100'dür. CIE, renk ayırım endeksini 5 grupta toplamaktadır. Lambaların renk ayırım grubu ve ışık sıcaklığına bağlı olarak kullanılması önerilen yerler aşağıdaki gibidir. Renk Ayırım Grubu Ra Renk Sıcaklığı 1A Ra>90 Sıcak Orta Soğuk 1B 90>Ra> >Ra>60 Sıcaktan Ortaya Ortadan Soğuğa Soğuk Sıcaktan Ortaya Ortadan Soğuğa Kullanıldıkları Yerlere Örnek Tercihen Kabul Edilebilir Renk ayrımı yapılan yerler Hasta muayenehaneleri Resim galerileri, HD TV yayını Evler, oteller, lokantalar dükkânlar, bürolar, okullar, hastaneler Matbaalar, boya ve tekstil endüstrisi, renk ayırımı gereken endüstri tesisleri Uluslararası spor TV yayını Endüstriyel tesisler, spor tesisleri, ulusal spor TV yayını 3 60>Ra>40 Kaba endüstriyel işler 4 40>Ra>20 Yol aydınlatması Bürolar, okullar Az renk ayırımı gerektiren kaba endüstriyel işler 29

30 Sıcak ışık: Konfor ihtiyacını tatmin eden, huzur verici aydınlatmaya uygundur. Orta sıcak ışık: Günışığını takviye eden aydınlatmalar ve işyerleri için uygundur. Soğuk ışık: Günışığına benzer, sıcak yerlerde aydınlatma ile serinletici etki sağlamak için kullanılır. Renk sıcaklığının aydınlık seviyesine bağlı olarak oluşturduğu etki farklıdır. Tablodan görüldüğü gibi olumlu bir etki için aydınlık seviyesi düştükçe daha sıcak ışıklı, yani renk sıcaklığı daha küçük, lâmbalar seçilmelidir. Aydınlık Seviyesi (lx) <500 Hoş >3000 Işık Sıcaklığı Sıcak Orta Sıcak Soğuk Rahatsız edici Suni Nötr Hoş Rahatsız edici Soğuk Nötr Renk sıcaklığının aydınlık seviyesine bağlı olarak oluşturduğu etki Hoş 30

31 Ayrıca ışık sıcaklığı tercihinde aydınlatılan yerin, cismin niteliği ve rengi; mahallin bulunduğu iklim kuşağı gibi hususlar da etkendir: Yiyecek maddeleri çoğunlukla sıcak ışıklı lâmbalarla daha hoş görünürler. 31

32 Sıcak renkler, sıcak ışıklı lâmbalar ile daha hoş görünürler. Öte yandan sıcak ışıklı lâmbalar soğuk renkleri büyük oranda öldürürler. Sıcak ışıklı lâmbalar balığın daha canlı, sarı altının daha çekici görünmesini sağlar. 32

33 Sıcak ışık rahatlatıcı, sakinleştirici ve hareketleri yavaşlatıcı etkiye sahiptir. Öte yandan soğuk ışık daha aktif, canlı ve üretime dönük bir ortam yaratır. Psikolojik olarak, serin ortamlarda sıcak ışıklı lâmbalar ısıtan, sıcak ortamlarda ise soğuk ışık serinleten etki sağlar. Açık bürolar, okullar, süpermarketler gibi mahallerde, sürekli sıcak iklim kuşaklarında soğuk ışıklı lâmbalar; sürekli soğuk iklim kuşaklarında ise sıcak ışıklı lâmbalar tercih edilmelidir. 33

34 Aydınlatmanın Genelliği - Yerelliği Aydınlatma genelliği-yerelliği açısından 5 ana gruba ayrılır. Genel aydınlatma Çalışma yerine yönelik genel aydınlatma Yerel aydınlatma Genel aydınlatma + yerel aydınlatma Yönlendirilmiş aydınlatma 34

35 Aydınlatmanın genelliği-yerelliği açısından sınıflandırılması 35

36 Genel Aydınlatma: Armatürlerin tüm tavanda mümkün mertebe eşit aralıklarla yerleştirildiği aydınlatmadır. Aydınlatma seviyesinin düzgünlüğü iyidir. Yerleşme planının değişken olduğu, açık bürolar, atölyeler, fabrika imalat holleri ve depolar gibi, yerlerde mutlaka bu tür aydınlatma yapılmalıdır. Çalışma Yerine Yönelik Genel Aydınlatma: Tavan da armatürlerin de, eşit olmayan aralıklarla ve çalışma yerlerine (mesela masalara, sıralara) yönelik yerleştirildiği aydınlatma türüdür. Çalışma yerlerinde daha yüksek aydınlık istenen, sabit yerleşme planlı yerlerde, ekonomik bir aydınlatma için tercih edilir. Bu aydınlatmada mahallin çalışma yerleri dışındaki dolaşım alanlarında iş alanındaki aydınlatma seviyesinin yaklaşık %50' si sağlanmalıdır. 36

37 Yerel Aydınlatma: Yerel aydınlatmada armatürler, çalışma yerini kapsayan küçük bir alanı yüksek seviyede aydınlatacak şekilde yerleştirilir. Yerel aydınlatma aşağıdaki hallerde tercih edilir: Genel aydınlatmadan daha yüksek aydınlık seviyesi istenilen çalışma alanlarında Cismin biçiminin veya dokusunun ışığın belirli doğrultudan gelmesini gerektirdiği hallerde Genel aydınlatmanın engellerden dolayı nüfuz edemediği alanlarda Yaşlı ve/veya görsel yetenekleri daha az olan işçilere çalışma alanlarında daha yüksek aydınlık seviyesi sağlamak için Daha huzur verici ve estetik aydınlatmanın, konfor ihtiyacının tatmininin ön plana çıktığı ev, otel yatak odası, lokanta gibi yerlerde 37

38 Genel Aydınlatma + Yerel Aydınlatma: Yerel aydınlatma çok ender hallerde tek başına uygulanır. Yukarıda belirtilen aydınlatma türleri ile tamamlanır. Bu çözümde gözün farklı aydınlık seviyelerine uyumu açısından maksimum yerel aydınlatma seviyesinin en az %20'si oranında genel aydınlatma seviyesi sağlanmalıdır. Yönlendirilmiş Aydınlatma: Armatürün aydınlatılmak istenen cisme yönlendirildiği aydınlatmadır. Bu tür aydınlatma aşağıdaki durumlarda yapılır: Vitrinlerin, teşhir dolaplarının ve objelerin aydınlatılmasında Bir cismin, bir yüzeyin aydınlatmayla vurgulanmasında Cismin, yüzeyin dokusunun ve şeklinin gösterilmesinde Özellikle duvarı aydınlatarak endirekt aydınlatma sağlanmasında Yönlendirilmiş aydınlatmada spotlar, ışık göze direkt gelmeyecek şekilde yerleştirilmelidir. Yönlendirilmiş 38 aydınlatma, genel aydınlatma ile birlikte uygulandığında genel aydınlatmanın monotonluğunu giderir.

39 Aydınlatmada Psikolojik Etki İnsanlar güneşli, aydınlık bir günde bulutlu bir gündekinden çok daha canlı, hareketli ve isteklidir. Doğal aydınlatmada olan bu psikolojik etkiler suni aydınlatmada da fizyolojik büyüklüklerin ustaca kullanılmasıyla sağlanır. İyi bir aydınlatma tasarımında fizyolojik büyüklükler kadar psikolojik etkinin de önemli olduğu hatırdan çıkarılmamalıdır. Huzurlu, sakin, rahatlatıcı, sıcak bir ortam sağlamak için, daha düşük ortalama aydınlık seviyeli (ihtiyaç olan yerlerde yüksek), sıcak ışıklı ve vurgusuz aydınlatma yapılmalıdır. Canlı, hareketli ve üretime dönük mahaller tasarlanırken yüksek aydınlık seviyesi, soğuk ışık rengi ve vurgulu aydınlatma tercih edilmelidir. 39

40 40

41 41

42 KAYNAKLAR Volkan ERDEMİR, Üniversite Ders Notları Volkan ERDEMİR, Aydınlatma Tekniği Ders Notları MEGEP; Aydınlatma Projeleri; Ankara 2011 MEGEP; Bilgisayar Destekli Proje Çizimi; Ankara 2011 MEGEP; Temel Teknik Resim; Ankara 2011 Mehmet Çevik, Teknik Resim Ders Notları; İzmir 2010 Muzaffer ÖZKAYA, Aydınlatma Tekniği, Birsen Yayınevi Adem ÜNAL, Aydınlatma Tasarımı ve Proje Uygulamaları, Birsen Yayınevi İlgili Şartname ve Yönetmelikler 42