KIZILIRMAK NEHRİ TAŞKIN RİSK HARİTALARI VE ÇORUM-OBRUK BARAJI MANSABI KIZILIRMAK YATAK TANZİMİ

Transkript

1 KIZILIRMAK NEHRİ TAŞKIN RİSK HARİTALARI VE ÇORUM-OBRUK BARAJI MANSABI KIZILIRMAK YATAK TANZİMİ Sunan Dr. Burak Turan NFB Mühendislik ve Müşavirlik Dr. Burak TURAN 1, Fayik TURAN 2, M. Denizhan BÜTÜN 3 1,2 NFB Mühendislik, Şirket Müdürü, Emek 4. Cad. 158/4, Emek, Çankaya / ANKARA 3 Hidro Dizayn Mühendislik, Yönetim Kurulu Üyesi, Ceyhun Atıf Kansu Cd. No : 91 Balgat/ ANKARA 1

2 Taşkın Koruma ve Kontrolü İçin Alınabilecek Önlemler Debileri Azaltacak Önlemler Alarak Zararların Azaltılması Taşkın Su Seviyelerini Azaltacak Önlemler Taşkına Maruz Kalmayı Azaltacak Önlemler Gelecekte Taşkına Maruz Kalmayı Azaltacak Önlemler Rezervuar Yatak Islahı Sedde İnşaatı Arazi Kullanım ve Yapı İnşaatı Kriterlerini Değiştirerek Derivasyon Binalarda veya yapılarda taşkın su geçirimliğini azaltacak yalıtım tipi önlemler alarak (floodproofing) Taşkın Sahasındaki mülklerin kamulaştırılması Havza Yönetimi Relokasyon Taşkın Uyarı Sistemleri Kurulması 2

3 Projenin Yeri Taşkın Islahı Yapılacak Kızılırmak Kesimi Obruk Barajı Mansabı ile Boyabat Barajı Normal Su Seviyesi (330 m) arasında yer almaktadır. Proje sahasında Kızılırmak havzası boyunca yerleşim alanı olarak Osmancık ilçe merkezi ile Kumbaba köyü yerleşimleri yer almaktadır. Bunların dışındaki alanın tamamında tarım yapılmakta olup, hemen tamamında pirinc üretimi hakimdir. Nehir üzerinde membada Pirinçlik HES ile mansapta Kargı HES in inşaatı devam etmekte olup, her ikisi de kanal TİPİ HES tesisleridir. Kızılırmak Nehir güzergahı, Obruk barajından itibaren; Kumbaba köyüne kadar km; Osmancık ilçe merkezi girişine kadar km; Ulusoy tesislerine km; Kargı barajı yerine km; Devres kavşağına km ve Boyabat rezervuarına km dir. 3

4 Genel Vaziyet Planı BOYABAT BARAJI REZERVUARI 4

5 Projenin Amacı Obruk barajı enerji ve sulama maksatlı olarak inşa edilmiştir. Obruk HES, 4 eşit ünite olarak inşa edilmiş olup, her bir ünitenin proje debisi m 3 /s olup, 4 ünitenin debisi toplam m 3 /s dir. Obruk HES tam kapasite çalıştığında Kızılırmak Nehri ndeki yatağın yetersizliği nedeni ile güzergahta taşkınlar meydana gelmekte ve bu durum, can ve mal kaybı riski oluşturmaktadır. Bu proje kapsamında, Obruk HES den bırakılacak m 3 /s su ile ara havza baz akımlarının can ve mal zararlarına neden olmadan hava paylı şekilde akışını sağlayacak yatak kapasitesinin oluşturulması ve güzergahın bu çerçevede projelendirilmesi çalışmaları tamamlanmıştır. 5

6 Kızılırmak Nehri Yatak ve Taşkın Alanları Genel Görünümü

7 Kızılırmak Nehri Yatak ve Taşkın Alanları Genel Görünümü

8 TARİHİ KOYUNBABA KÖPRÜSÜ

9 TARİHİ KOYUNBABA KÖPRÜSÜ

10 TARİHİ KOYUNBABA KÖPRÜSÜ

11 TARİHİ KOYUNBABA KÖPRÜSÜ

12 Tarihi Koyunbaba Köprüsü Sağ Sahil 12

13 TARİHİ KOYUNBABA KÖPRÜSÜ

14 TARİHİ KOYUNBABA KÖPRÜSÜ

15 Osmancık İlçesi Kızılırmak Sol Sahili - Koyunbaba Köprüsü Mansabı 15

16 Osmancık İlçesi Sanat Yapıları KUMBABA KÖPRÜSÜ KOYUNBABA KÖPRÜSÜ 16

17 Obruk barajı mansabı akarsularının şematik gösterimi Arkıl Çayı (389 km²) OBRUK BARAJI Havva Çayı (52 km²) Dodurga Çayı (89 km²) Eminoğlu Çayı (66 km²) Balıklı Çayı (551 km²) OSMANCIK Çomu Çayı (702 km²) Osmancık Değirmen Dere (44,3 km²) Devrez Çayı (3240 km²) BOYABAT BARAJI 17

18 Hidroloji Calışması Sonuçları - Kızılırmak Nehrinin membadan mansaba doğru yan kollarından gelebilecek taşkın debileri hesaplanmış ve (m 3 /s) olarak aşağıda özetlenmiştir. Yan kol adı Yağış alanı (km 2 ) Q 10 Q 50 Q 100 Q 500 Havva çayı Arkıl çayı Dodurga çayı Eminoğlu çayı Balıklı çayı Osmancık İlçesi Çomu çayı Değirmen dere Devres çayı

19 Mevcut Durum İçin Hidrolik Modelleme Çalışmaları Değişik frekanslardaki akımlar için su yüzü kotları ve profilleri US Army Corps of Engineers (USACE) tarafından geliştirilen ve dünyada yaygın olarak kullanılan HEC-RAS modeli ile bulunmuştur. HEC-RAS Modeli Girdileri Arazide alınan nehre dik enkesitler, Köprü yerlerinde alınan enkesitler, Harita calışmaları sırasında alınan XYZ Noktaları kullanılarak CBS ortamında üretilen Ucgen Model (TIN) den alınan enkesitler, Hidrolojik raporda sunulan ve Kızılırmak Nehri boyunca hesaplanan 375m 3 /s+baz akımı,q 2, Q 5, Q 10, Q 25, Q 50, Q 100 ve Q 500 taşkın debileri, 19

20 CBS ortamında Oluşturulan 3 Boyutlu Arazi Modeli Görünümü ( Obruk Barajı Mansabı) 20

21 Mevcut Durum İçin Hidrolik Modelleme Çalışmaları HEC-RAS Model Girdileri Manning pürüzlülük katsayıları Nehir yatağında ve 0.032, yerleşim olmayan taşkın alanlarında ve yerleşim olan taşkın alanlarında 0.08 olarak alındı. 1. Kısım Mansap Sınır Şartı Kargı Regulatörü Maksimum Su Seviyesi olan m olarak tanımlanmıştır. 21

22 Kızılırmak Nehri Gözlenmiş Taşkınlar Bölgede Obruk Barajının tamamlanıp su tutulmaya başlanmasından sonra tarihinde ve takip eden günlerde Osmancık ilçesi ve çevresinde taşkın meydana gelmiştir. Kış aylarında yoğun olarak yağan karların erimesinden ve membadaki havzalardan gelen sular nedeniyle Obruk Barajı dolmuştur. Obruk Barajı türbinleri 4 ünitesi çalıştırılmış buna ek olarak dolusavaktan da deşarj meydana gelmiştir. 22

23 Kızılırmak Nehri Mart 2012 Taşkınları Ölçülen Debileri Tarih Zaman Dodurga Köprüsü Ölçülen Debi Kumbaba Köprüsü Ölçülen Debi (m 3 /s) (m 3 /s) : : : : : : : : : :

24 Kızılırmak Nehri Taşkın Görüntüsü Osmancık İlçesi Koyunbaba Köprüsü Mansabı Sol Sahil Taşkın Suları Görünümü Membaya Bakış (Tarih ) 24

25 Obruk Barajı 4 Ünite Debisi ve Ara Havza Taşkını ile Oluşturulan Hidrolik Model Sonuçları Kumbaba Köprüsü 500 YIL SU KOTU m 100 YIL SU KOTU m 50 YIL SU KOTU m 10 YIL SU KOTU m 25

26 Obruk Barajı 4 Ünite Debisi ve Ara Havza Taşkını ile Oluşturulan Hidrolik Model Sonuçları Koyunbaba Köprüsü 500 YIL SU KOTU m 100 YIL SU KOTU m 50 YIL SU KOTU m 10 YIL SU KOTU m 26

27 Obruk Barajı 4 Ünite ve Taşkın veya 4 Ünite ve Taşkın ve Nehrin Seddeli Olması Durumu için Su Yüzü Profili Karşılaştırılması 27

28 Mevcut Durum Taşkın Alanları km Kızılırmak Kısım-1 Mevcut Durum Taşkın Alanları (ha) 500 Yıl 100 Yıl 50 Yıl 10 Yıl 375 m 3 /s +Baz Akım 281 m 3 /s +Baz Akım (ha) (ha) (ha) (ha) (ha) (ha) km km km km Toplam

29 Osmancık İlçesi Mevcut Durum Durum Taşkın Alanları Obruk Barajının 3 Ünite ve 4 Ünite Calışması Durumu 29

30 Osmancık İlçesi Mevcut Durum Durum Taşkın Alanları 30

31 Kızılırmak Nehri Projeli Güzergahı - Osmancık Geçişi 31

32 Kızılırmak Nehri Projeli Güzergahı - Kumbaba Köyü Kesimi 32

33 KIZILIRMAK NEHRİ KISIM1 PROJELİ DURUM HEC-RAS DEBİLERİ 33

34 Kızılırmak Nehir Güzergahı 1.KISIM Teklif Edilen Nehir Kesit Karakteristikleri km Tipi Taban Genişliği Su Yüksekliği Hava Payı Kesit Derinliği Şev Eğimi Trapez 60.0m 3.65 m 0.85 m 4.50 m Y:D (2:1) Eğim (m/m) cm çapında kesişen kazık 70 m 3.65 m 0.85 m (50 cm Başlık Kirişi İle 1.35 m) 4.50 m (50 cm Başlık Kirişi İle 5.00 m) (m/m) Trapez 55.0 m 3.75 m 0.75 m 4.50 m Y:D (2:1) Trapez 45.0 m 3.75 m 0.75 m 4.50 m Y:D (2:1) Trapez 45.0 m 3.25 m m 0.75 m 4.00 m m Y:D (2:1) Trapez 40.0 m 3.25 m 0.75 m 4.00 m Y:D (2:1) (m/m) (m/m) (m/m) (m/m) 34

35 Önerilen Kızılırmak Nehri Kesit Görünümü Tarım Arazileri Geçişi ve Kızılırmak (Osmancık) Köprüsü Mansap Kesimlerinde Önerilen Trapez Tip Kesitler B= 40m 60m, h = m trapez kesit

36 Kızılırmak Nehri Osmancık Geçişi Projeli Durum Görünümü

37 Kızılırmak Nehri Osmancık Geçişi Projeli Durum Görünümü

38 Osmancık İlçesi Geçişi Teklif Edilen Güzergah Görüntüsü 38

39 Kızılırmak Nehri Osmancık Geçişi Projeli Güzergahı 39

40 Kızılırmak Nehri Osmancık Geçişi Önerilen Tip Kesit b= 70m, h = 5 m kazıklı duvar 40

41 Osmancık İlçesi Geçişi Teklif Edilen Güzergah Görüntüsü 41

42 Tarihi Koyunbaba Köprüsü Projeli Durum HEC-RAS Modelinde Görünümü ve Su Kotları 42

43 Kumbaba Köprüsü Projeli Durum HEC-RAS Modelinde Görünümü ve Su Kotları 43

44 Osmancık İlçesi Mevcut Durum Durum Taşkın Alanları 44

45 Osmancık İlçesi Projeli Durum Taşkın Alanları 45

46 Kızılırmak Nehri Güzergahı 1.Kısım Taşkın Alanları Kızılırmak Nehri Güzergahı 1.Kısım Mevcut Durum Taşkın Alanları Kızılırmak Kısım-1 Mevcut Durum Taşkın Alanları (ha) 375 m 500 Yıl 100 Yıl 50 Yıl 10 Yıl /s 281 m 3 /s km +Baz Akım +Baz Akım (ha) (ha) (ha) (ha) (ha) (ha) km km km km Toplam Kızılırmak Nehri 1. KISIM Projeli Durum Taşkın Alanları km 500 Yıl 100 Yıl 50 Yıl (ha) (ha) (ha) km km km Toplam

47 Kızılırmak Nehri Güzergahı 1.Kısım Mevcut ve Projeli Durum Su Kotları Mevcut Projeli Başlangıca Mesafe Pirinçli Regülatörü Mansabı Koyunbaba Köprüsü Kumbaba Köprüsü Taşkın Toplam Debi Talveg Kotu Su Yüzü Kotu Hız Sol Sahil Şev Sağ Sahil Şev Üst Kotu Üst Kotu (m 3 /s) (m) (m) (m/s) (m) (m) 10 Yıl Yıl Yıl Yıl m 3 /s + baz akım m 3 /s + baz akım Yıl Yıl Yıl Yıl m 3 /s + baz akım m 3 /s + baz akım Yıl Yıl Yıl Yıl m 3 /s + baz akım m 3 /s + baz akım Başlangıca Mesafe Koyunbaba Köprüsü Membası Kumbaba Köprüsü Membası Taşkın Toplam Debi Talveg Kotu Su Yüzü Kotu Hız Sol Sahil Şev Üst Kotu Sağ Sahil Şev Üst Kotu (m 3 /s) (m) (m) (m/s) (m) (m) HAVAPAYSIZ HAVAPAYLI YIL YIL YIL YIL m³/s + Baz Akım m³/s + Baz Akım HAVAPAYSIZ HAVAPAYLI YIL YIL YIL YIL m³/s + Baz Akım m³/s + Baz Akım HAVAPAYSIZ HAVAPAYLI YIL YIL YIL YIL m³/s + Baz Akım m³/s + Baz Akım

48 KATKILARINIZ ve DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM. 48