YUSUFELİ BARAJI ve HES

Transkript

1 YUSUFELİ BARAJI ve HES Projenin Tanımı Yusufeli Barajı ve Hidroelektrik Santrali Projesi; Doğu Karadeniz Bölgesi nde, Çoruh Nehri üzerinde yer almaktadır. Çoruh Türkiye sınırları içinde 390 km lik bir uzunluğa sahip olup, Kuzeydoğu Anadolu nun en büyük nehirlerinden biridir. Yusufeli Barajı ve HES, DSİ Genel Müdürlüğü nün Çoruh Nehri üzerinde gerçekleştireceği 10 projesinden biridir. Bu projeler, Türkiye nin toplam enerji üretiminin yaklaşık % 8 ini, hidroelektrik santrallerinden elde edilen toplam enerjinin ise yaklaşık % 34 ünü oluşturacaktır. Nehrin en yukarı kısmındaki Laleli ile en aşağı kısmındaki TBMM 85. Yıl Muratlı baraj yerleri arasındaki 1,430 m lik kot farkı; 2,536 MW lik kapasiteyle yılda 8,322 GWh lik elektrik üretimi için kullanılacaktır. Şekil 1. Çoruh Havzası ve Çoruh Nehri Projelerinin Konumu Yusufeli Barajı ve HES, tamamlandığında temelden 270 m yüksekliği ile dünyanın en yüksek kaya dolgu barajlarından biri olacaktır. Tesisin Türkiye enerji üretimine 540 MW lik (3 x 180 MW) kurulu güç ile katkıda bulunması beklenmektedir. Yüksek kurulu gücü ve yıllık elektrik üretimi (1,705 GWh/yıl) ile ülkemiz yıllık enerji ihtiyacının % 0.6 sını karşılayacak ve Türkiye nin uzun vadeli enerji hedefleri çerçevesinde önemli bir yere sahip olacaktır. 1/8

2 LALELİ 99 MW 204 GWh İSPİR 54 MW 327 GWh GÜLLÜBAĞ 84 MW 285 GWh AKSU 120 MW 344 GWh ARKUN 222 MW 788 GWh YUSUFELİ 540 MW 1705 GWh ARTVİN 332 MW 1026 GWh DERİNER 670 MW 2118 GWh İnşaat halinde BORÇKA 300 MW 1039 GWh İnşaat halinde MURATLI 115 MW 444 GWh İşletmede Şekil 2. Çoruh Nehri Üzerinde Gerçekleştirilmiş Olan ve Plânlanan Projeler Projenin Tarihçesi Yusufeli Projesi için ilk çalışmalar; 1970 lerde, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından başlatılmıştır. Projeyi de kapsayan Çoruh Nehri Hidroelektrik Gelişme Master Plânı 1982 de hazırlanmıştır. Yusufeli Projesi ve akış aşağısındaki Artvin Projesi için fizibilite raporu 1986 da, nihai projeler de 1990 da tamamlanmış ve onaylanmıştır. Proje, 1997 yılında hükümet tarafından yatırım programına alınmı ve Hükümetler Arası İkili İşbirliği çerçevesinde inşa edilmesi planlanmıştır. Yusufeli Barajı, Hükümetler Arası İkili İşbirliği çerçevesinde, Türkiye Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Kararnamesi uyarınca DOĞUŞ İnşaat ve Ticaret A. Ş. Liderliğinde; ALSTOM, COYNE & BELLIER ve DOLSAR dan oluşan Konsorsiyum tarafından inşa edilecek olup, finansman kısmen uluslararası finans kuruluşlarından sağlanacaktır. Projenin Önemi Yusufeli Barajı ve HES Projesi Türkiye Cumhuriyeti nin uzun vadeli enerji vizyonunun içinde yer alan, önemli bir yatırım projesidir. Proje ülkemiz için refah, çağdaşlık, gelişmişlik, ulusal enerji kaynaklarının verimli kullanımı ve bölgesel kalkınma adına hayati önem taşımaktadır. İnşaat sırasında ihtiyaç duyulacak personel sayısı ortalamada yaklaşık kişidir. Projenin yoğun dönemlerinde ise yaklaşık personel çalıştırılacaktır. Bölgede, inşaat süresince çalışanlar ve aileleriyle birlikte önemli ölçüde insanın geçimine imkân sağlanacaktır. 2/8

3 Tamamlandığında, üreteceği yıllık ortalama 1,705 milyar kwh enerji ile ekonomimize yılda 152 milyon ABD Doları katma değer temin edecektir. Proje ile 850 milyon ABD Doları tutarında bir yatırım gerçekleşecek ve bölge halkı için iş imkânlarının dışında sosyal ve ekonomik kalkınma imkânları da ortaya çıkmış olacaktır. Ayrıca yörede zor şartlar sunan mevcut yol, köprü, elektrik hatları gibi altyapı faaliyetlerinin en çağdaş tekniklerle yenilenmesi sağlanacaktır. Projenin Gerçekleştirilme Süresi Proje, işe başlama tarihinden itibaren 88 ay (yaklaşık 7.5 yıl) içinde tamamlanacak ve işletmeye alınacaktır. Tesis inşaatına 2006 yılında başlaması ve 2013 yılında tamamlanması öngörülmektedir. Baraj inşaatın başlamasından 79 ay sonra su tutmaya başlayacaktır. Artvin Erzurum ve Artvin Bayburt relokasyon yollarının yapımı inşaat faaliyetlerinin başlamasından 75,5 ay sonra tamamlanacaktır. Böylece relokasyon yolları su tutulmadan 3,5 ay önce tamamlanmış ve hizmete girmiş olacaktır. Projeyi Gerçekleştirecek Olan Konsorsiyumun Yapısı Yusufeli Projesi ni gerçekleştirecek olan Konsorsiyum, projenin sahibi olan DSİ nin (İdare) müteahhidi olacak ve proje yatırımı için gerekli fon, ulusal ve uluslararası finans kaynaklarından sağlanacaktır. Bu bağlamda projeyi gerçekleştirecek Konsorsiyumun yapısı aşağıdaki şekildedir: İnşaat İşleri Grubu Elektromekanik İşler Grubu Mühendislik ve Müşavirlik İşleri Grubu Firma Adı Doğuş İnşaat ve Tic. A. Ş., İstanbul/Türkiye ALSTOM İsviçre Ltd. Baden/İsviçre ALSTOM POWER Hydraulique Levallois-Perret/Fransa ALSTOM POWER Hydro Grenoble/Fransa ALSTOM Brazil Ltda Sao Paulo/Brezilya Coyne & Bellier (C&B) Grennevilliers Cedex/Fransa Dolsar Mühendislik Ltd. Şirketi, Ankara/Türkiye Rolü Konsorsiyum Lideri Elektromekanik İşler Grubu Lideri Mühendislik ve Müşavirlik İşleri Grubu Lideri Projenin Finansmanı Yusufeli Projesi için sağlanacak olan toplam kredi tutarı ABD Doları dır. 3/8

4 Projenin Başlıca Özellikleri Projenin Konumu Proje, Artvin İli nin yaklaşık 40 km güneybatısında ve Çoruh Nehri üzerindeki Yusufeli ilçesinin 10 km akış aşağısında yer almaktadır. Türkiye sınırları içinde Çoruh Nehri nin yaklaşık uzunluğu ve su toplama alanı sırasıyla 390 km ve 19,750 km 2 dir (bütün Türkiye nin yaklaşık yüzde 2,53 ü). Baraj : Kaya dolgu Kret Kotu : m Talveg Kotu : m Nehir Yatağından Yükseklik : m Kret Uzunluğu : m Kret Genişliği : m Baraj Dolgu Hacmi : 20,240,000 m 3 Rezervuar Normal (Yüksek) Su Seviyesi : m Maksimum Su Seviyesi : m Düşük (Minimum işletme) Su Seviyesi : m Toplam Depolama Kapasitesi (710 m Kotunda) : 2, m 3 Etkin Depolama Kapasitesi : 1, m 3 Rezervuar Yüzey Alanı (710 m Kotunda) : m 2 Yıllık Ortalama Akım : 3,777 x 10 6 m 3 Dolusavak : Enerji dağıtıcı etekli kapaklı şüt Boşaltma Kapasitesi : 8,000 m 3 /s Dolusavak Eşik Kotu : m Dolusavak Kapak Üst Kotu : m Dipsavak Su Alma Yapısı Eşik Kotu Çevirme/Derivasyon Yapıları Tünel-1 Tünel-2 Tünel-1 Çap Tünel-1 Uzunluk Tünel-2 Çap : Tünel : 552 m : Tünel, 2 hat : At nalı biçiminde : Yukarı kısmı yarım daire, aşağı kısmı dikdörtgen (ters- U), (7 x 7 m) : m : 1, m : 7.00 m 4/8

5 Tünel-2 Uzunluk Projelendirme Kapasitesi Santral Binası Uzunluk Genişlik Yükseklik : 1, m : 1, m 3 /s (526 m kotunda) : Yer altı, kesiti mantar şeklinde : m : m : m Türbin : Düşey şaftlı Francis Sayı : 3 birim Maksimum Debi : m 3 /s = 321 m 3 /s Jeneratör Sayı Birim Kapasitesi Kurulu Kapasite Faz Arası Voltaj Frekans Devir Hızı Transformatör Girişi Kablo Tüneli Dahil Yükseklik Genişlik Uzunluk : Senkronize dikey bacalı : 3 birim : 200 MVA : 540 MW (3 180 MW) : kv : Hz : 214 d/d : Yer altı, kesiti mantar şeklinde : m : m : m Kuyruk Suyu : Beton kaplı yuvarlak kesitli tünel Sayı : 3 hat 1 hat Çap : m, m Uzunluk : Merkezden birleşme yerine kadar No m Merkezden birleşme yerine kadar No m Merkezden birleşme yerine kadar No m Birleşme yerinden giriş yerine kadar m Kablo Başlığı Çıkış Sahası Ana Platform Kotu Şalt Sahası Kot Genişlik Uzunluk : Açık hava : m : Açık havada : m : m : m 5/8

6 İletim Hattı Voltaj Uzunluk Varyant Yolları Toplam Uzunluk Tünel Uzunluğu Yol Platformu Genişliği Tünel Genişliği : Kendi destekli çelik kule, çift ve tek devre hat : 380 kv : 3 devre x 7.5 km (kablo başlığı çıkış sahası ve şalt sahası arası) : 13.1 km : 5.2 km : 12 m : 10 m Servis Yolları RY-1 (Kablo Başlığı Çıkış Sahasına), Uzunluk : m RY-2 (Çıkış Kapılarına), Uzunluk : 1,300.0 m RY-3 (Baraj Kretine), Uzunluk : m RY-4 (Baraj Kretine), Uzunluk : 2,000.0 m RY-5 (Şalt Sahasına), Uzunluk : 2,900.0 m Köprüler Geçici Köprülerin Sayısı : 2 Geçici Köprülerin Uzunluğu : 100 m Kalıcı Çelik Köprülerin Sayısı : 4 Kalıcı Çelik Köprülerin Uzunluğu : 200 m Menfez Sayısı : 1 Menfez Uzunluğu : 60 m Relokasyon Yolları Artvin-Erzurum Karayolu İnşa Edilecek Relokasyon Yolu Uzunluğu Yol Platformu Genişliği Köprü Genişliği Tünel Genişliği (Yol Platformu) Artvin-Bayburt Karayolu İnşa edilecek Relokasyon Yolu Uzunluğu Yol Platformu Genişliği Köprü Genişliği Tünel Genişliği (Yol Platformu) : km : 9.50 m : 9.50 m : 9.50 m : km : 8.00 m : 8.00 m : 8.00 m Yusufeli Projesi Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Raporu Yusufeli Projesi Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yayınlanmış olan ve yürürlükte bulunan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği uyarınca ÇED yönetmeliği hükümlerinden muaftır. Ancak Dünya Bankası Grubu ve OECD normları doğrultusunda ÇED çalışmaları detaylı şekilde yürütülmüş ve ÇED raporu tamamlanarak DSİ nin internet sitesinde 2006 yılında yayınlanmıştır. Yusufeli Projesi ile 33 km 2 lik bir baraj 6/8

7 gölü oluşacaktır. Baraj gölü, Çoruh Nehri Vadisi nin bir bölümü ile kolları boyunca uzanmaktadır. Şekil 3. Projenin Türkiye deki Yeri, Baraj Gölü Alanı ve Çalışma Alanındaki Bitki Örtüsü Yusufeli Projesi Yeniden Yerleşim Eylem Plânı (YYEP) Yusufeli Barajı ve HES in inşaatı neticesinde oluşacak baraj gölü, Yusufeli ilçe merkezini ve 3 köyünü tamamen su altında bırakacaktır. Ayrıca 16 köy ve/veya arazileri de kısmen su altında kalacaktır. Bu sebeple, Yusufeli Projesi için bir Yeniden Yerleşim Eylem Plânı (YYEP) hazırlanması çalışmaları ilk olarak proje sahibi DSİ tarafından Ağustos 2000 de başlatılmış; bu çalışmaların neticesinde YYEP Raporu Şubat 2001 de tamamlanmıştır. Bu tarihten sonra Türk Mevzuatı nda kamulaştırma ve yeniden yerleşim konularında önemli değişiklikler meydana gelmiş ve uluslararası kredi kurumlarının standartları da revize edilmiştir. Mevcut YYEP Raporunun yenilenmesi için çalışmalar Temmuz 2004 te başlatılmış ve Türk Mevzuatı, Dünya Bankası Grubu ve OECD standartları doğrultusunda YYEP raporu tamamlanarak DSİ nin internet sitesinde Temmuz 2006 tarihinde yayınlanmıştır. Bu raporda detaylı olarak açıklandığı üzere Yusufeli ilçe merkezi, mevcut Yusufeli ne yaklaşık 500 m mesafedeki Yansıtıcılar ve Sakut Deresi mevkiine (Yusufeli Yeniden Yerleşim Alanı) taşınacak olup, ilgili Bakanlar Kurulu Kararı Resmi Gazetede 25 Nisan 2006 tarihinde yayınlanmıştır. 7/8

8 Şekil 4. Proje Alanı, Etkilenen Yerleşimler ve Yusufeli Yeniden Yerleşim Alanı 8/8