ÖZEL EGE LİSESİ BÖCEKLERİN DÜNYASI HAZIRLAYAN ÖĞRENCİLER: Tan Bayraktutan. Aylin Şen. Ece Lara Taş. Ozan Ellikçi

Transkript

1 ÖZEL EGE LİSESİ BÖCEKLERİN DÜNYASI HAZIRLAYAN ÖĞRENCİLER: Selen Oral Tan Bayraktutan Aylin Şen Ece Lara Taş Ozan Ellikçi DANIŞMAN ÖĞRETMEN: Esra Dağ Örün İZMİR,

2 İÇİNDEKİLER Böcek Nedir 4 İlk Böcekler 4 Kehribar Nasıl Oluşur? 4 Böceklerin Genel Vücut Yapısı 4 Baş (caput) 5 Göğüs (thorax) 5 Karın (abdomen) 6 Böcekler Hakkinda İlginç Bilgiler 6 Böcekler Hakkinda Bilmedikleriniz 7 En Büyük Sinek 7 En Büyük Kelebek 7 En Küçük kelebek 7 Deniz Böcekleri 7 Böceklerin Sesi 8 En ağır Böcek 8 En uzun Ömürlü Böcek 8 Dünyanın En Hızlı Uçan Böceği 8 Böcek Çeşitleri 9 Böcekler Nasıl Beslenir? 9 Böceklerin Kaç Tane Gözü Vardır? 9 Böcekler Nasıl Koku Alır? 9 Böcekler Nasıl İşitir? 10 2

3 Böceklerin Dokunma Duyusu Nasıl Çalışır? 10 Kaynaklar 11 Resimler 12 3

4 BÖCEK NEDİR Böcekler hayvanlar aleminin en başarılı sınıfıdır. Çevrelerine son derece iyi uyum sağlayan böcekler, karada, havada ve suda her ortamda yaşarlar. Bu nedenle böcekler, kavurucu çöller ve sıcak su kaynaklarından, karlı dağların zirveleri ve buzlu göllere kadar her yerde bulunabilirler. Boyutları küçük olduğundan her yere sığar ve hayatta kalmak için çok fazla yiyeceğe ihtiyaç duymazlar. Sert, koruyucu dış iskeletleri ve eklemli bacakları vardır. Böceklerin çoğu kanatlıdır, bu sayede tehlikelerden kaçabilir ve geniş bir alanda yiyecek arayabilirler. Günümüzde bir milyonun üzerinde bilinen böcek türü var ve birçok türde keşfedilmeyi bekliyor. İLK BÖCEKLER Kanatlı ilk böcekler 300 milyon yıl önce yeryüzünü kaplayan, daha sonra kömür havzalarını oluşturacak ormanlarda uçuyorlardı. Bulunan en eski fosiller bu böceklerin bazılarının, örneğin hamam böceği ve yusufçukların, günümüz türlerine oldukça benzediğini göstermektedir. KEHRİBAR NASIL OLUŞUR Kehribar 40 milyon yıl önce dünyayı kaplayan çam ağaçlarının reçinelerinin fosilleşmiş şeklidir. Böcekler ağacın gövdesindeki çatlaklardan ve hasarlı yerlerden akan reçinenin kokusuna gelir ve reçineye yapışıp kalır. Reçine zamanla içindeki böceklerle birlikte sertleşir ve toprağa gömülür. Milyonlarca yıl sonra denize taşınır. BÖCEKLERİN GENEL VÜCUT YAPISI Böceklerin vücutları baş (caput), göğüs (thorax) ve karın (abdomen) olmak üzere üç bölümden meydana gelmiştir. Başta anten, ağız parçaları ve gözler bulunur. Göğüste üç çift bacak ile genellikle iki çift kanat vardır. Karın kısmında ise cinsiyet organları yer almıştır. Böceklerin boyları bir milimetrenin onda birinden 30 santimetreye kadar değişir. 4

5 Böcek vücudunun dış tarafı kitinsel levhacıklar ve bunlar arasında bulunan deri tarafından kaplanmıştır. Bu dış iskelet böcek vücudunu dışarıdan gelecek zararlı etkilerden korur ve vücuttan su kaybını önler. Böceklerin boyları bir milimetrenin onda birinden 30 santimetreye kadar değişir Ses çıkarma organları Böceklerde bir takım ses çıkartma organları vardır. Ses çıkartılmasının gayesi cinsel çağrı, korunma ve birbirlerini tanımadır. Vücudun bir kısmını bazı cisimlere vurarak, vücudun bir parçasını diğer birine sürterek, kanatları titreterek ve diğer ttreşimler ile ses çıkarırlar. BAŞ (CAPUT) Böceklerde baş büyüklük ve şekil olarak çok değişiklik gösterir. Bazı türlerde baş ekseni vücut eksenine dik, bazı türlerde de baş ekseni vücut ekseninde aynı doğrultudadır. Yine bazı türlerde ise böceğin başı ileriye doğru hortum şeklinde uzamıştır. Antenler genel olarak gözler arasından çıkar. Böceğin dokunma ve koku alma görevlerini yaparlar. Böcek türlerine göre çeşitli anten tipleri vardır. Böceklerde ağız, besinin sıvı, katı veya hayvansal ve bitkisel doku içinde bulunması sebebiyle çeşitli tiplerde olmaktadır. Çiğneyici, emici, yalayıcı-emici, sokucu-emici gibi çeşitli ağız tipleri mevcuttur. GÖĞÜS (THORAX) Böceklerin baştan sonra ikinci bölümünü meydana getiren göğüs, üç halkadan meydana gelmiştir. Bazı türlerde çok bariz olarak belirli olan göğüs kısmı, bazı türlerde başla birleşerek belirsiz bir hal almıştır. Göğüs üzerinde bacak ve kanatlar bulunmaktadır. Böceklerde üç çift bacak bulunur. Göğsün üç halkasının her birinden birer çift çıkar. Bir bacak 5 bölümden meydana gelmiştir. Bunlar Coxa, Trochanter, Femur, Tibia ve Tarsus'tur. Bacaklar gördükleri vazifelere göre değişik şekiller arz ederler. Birinci çift bacaklar; kazıcı, yakalayıcı, çengelli, temizleyici, sıçrayıcı ve yüzücü bacak gibi çeşitli tiplerde olabilirler. Kanatlar böceklerde genellikle iki çifttir. Bazı türlerde ise bir çift olarak görülür. Kanatlar 5

6 göğsün ikinci ve üçüncü halkalarından çıkar. Kanatlar üzerinde damarlar uzanmıştır. Damarlar içerisinde solunum borucukları (trake) boşluğu, vücut sıvısı ve sinir kolları bulunur. Kanatların gerginliğini de bu damarlar sağlarlar. Kanatlar üzerinde bulunan damarlar enine ve boyuna olmak üzere iki kısımdır. Bunların sayısı ve durumları böcek gruplarına göre değişmektedir. Kanatların yapısı böcek takımlarının adlandırılmasında çok önemlidir. Böcek, kanatlarının iki çiftini birden hareket ettirir. Kanatlar, göğüs halkalarında bulunan dikine ve boyuna kasların kasılma ve uzamaları sonucu aşağı yukarı hareket eder, uçuş sırasında kanatlar havada bir sekiz (8) şekli çizer. Böceğin uçuş kuvveti ve hızı, kanatların büyüklüğüne ve kanat hareketinin sür'atine bağlıdır. KARIN (ABDOMEN) Böceklerin üçüncü bölümünü meydana getiren abdomen genellikle 10 halkadan meydana gelmiştir. Böceğin en büyük kısmını teşkil eder. Yanlarında solunum gözenekleri (stigma), üzerinde ise böceğin cinsel organları ve çeşitli uzantılar bulunur. Bu uzantılar antene benzediği gibi bazan kıskaç şeklinde de olabilir. BÖCEKLER HAKKİNDA İLGİNÇ BİLGİLER Karincalar yer sarsintilarini hissederler ama bu depremi haber verecekleri anlamina gelmez. Çünkü 1 siddetinde sarsintilara bile tepki verirler. Balarilari ogul verirken genç kraliçe yuvaya kabul edilmezse "9-hydroxdex-trans-2- enoicasid" maddesini milimikron kadar isçilere verir. Bu da keyif verici bir maddedir. Yani uyusturucu. Bagimlilik yapar. Isçi arilar bu maddeyi kraliçeden her gün alabilmek için onun her türlü ihtiyacini karsilar. Yani arilarin çaliskanliginin sirri madde bagimlisi olmalaridir! 6

7 BÖCEKLER HAKKİNDA BİLMEDİKLERİNİZ EN BÜYÜK SİNEK Dünyanın en büyük sineği, Güney Amerika'da yaşar. Bu sineğin kanat uçları arasındaki uzaklık 6,5 cm.'dir. EN BÜYÜK KELEBEK Dünyanın en büyük kelebeği, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon adalarında yaşar. Kanat uçları arası 30 cm.'dir. EN KÜÇÜK KELEBEK Dünyanın en küçük kelebeği, Güney Afrika'da yaşayan bir cins mavi kelebektir. Bu kelebeğin kanatlarının iki ucu arasındaki uzaklık 1 cm.'dir. DENİZ BÖCEKLERİ Bazı böcekler deniz kenarında, tuzlu suyun içinde veya üstünde yaşarlar. Su yüzünde yürüyen yarımkanatlılarla akraba olan bu böcekler, genellikle kıyılardan yüzlerce mil uzakta suyun üstünde yürürler. Ölmüş ve suyun üzerinde yüzen deniz hayvanları ile beslenirler. Bu böceklerin üstüne düşecek tek bir su damlası bile onları ıslatıp boğulmalarına yol açabilir. Denizde fırtına olduğu zaman böceklerin ne yaptığını kimse bilememektedir. 7

8 BÖCEKLERİN SESİ Hiçbir böceğin sesi yoktur, fakat çekirgeler gibi bazıları aletli müzik diyebileceğimiz türden birtakım sesler çıkarabilir. Odun içindeki tünellerde yaşayan bir cins böcek, başını oduna çarparak bir saatin tıkırtılarına benzeyen bir gürültü çıkarır. Ölü başlı atmaca güvesi, zaman zaman cırıltıya benzeyen bir ses çıkarır. EN AĞIR BÖCEK Dünyanın en ağır böceği, Tropikal Afrika'da yaşayan golyat böceğidir. Boyu ortalama 15 cm.'dir ve ağırlığı 98 gramdır. EN UZUN ÖMÜRLÜ BÖCEK En uzun yaşayan böcek, kraliçe termittir. Bu böceklerin 50 yıl yaşadıkları bilinmektedir. Bunun yanında bazı bilim adamları, onların 100 yıl kadar yaşayabileceklerine inanmaktadır. DÜNYANIN EN HIZLI UÇAN BÖCEĞİ Dünyanın en hızlı uçan böceği bir cins kız böceği olup, saatte 56 km. hızla uçabilmektedir. 8

9 BÖCEK ÇEŞİTLERİ Günümüzde bir milyon tip böcek yaşamaktadır. Bunların bazıları çok küçüktür ve ancak büyüteçle görülebilir. Boyları 6-7 cm.'yi bulan büyük böcekler de vardır. Bazı böceklerin vücutları ince uzun, bazılarınınki kısa ve yuvarlaktır. BÖCEKLER NASIL BESLENİR? Böceklerin yemediği hayvan ya da bitki yoktur. Mantar ve tütün yiyen böceklerin yanında, kumaş ve odun yiyenler de vardır. Birçoğu, bitkilerden bitki özü yiyip, hayvanlardan kan emer. BÖCEKLERİN KAÇ TANE GÖZÜ VARDIR? Böceklerdeki görme, koklama, tatma, işitme ve dokunma duyuları insanlardakine benzemez. Böceklerin iki çeşit gözleri vardır. Birçok minik gözden ya da fasetlerden oluşmuş bir çift petek göz ve çoğunda üç tane basit göz bulunur. Basit gözler başın tepesindedir ve osel adını alır. BÖCEKLER NASIL KOKU ALIR? Böcekler, duyargaları ile koku alır. Bir böceğin duyargaları ne kadar büyükse o kadar iyi koku alır. Güvelerin tüylü duyargaları, böcekler içinde en iyi koku alan duyargalardır. 9

10 BÖCEKLER NASIL İŞİTİR? Hiçbir böceğin başında kulakları yoktur. Bazı böcekler hiçbir şey işitmez. Bunlar, havadaki ya da yerdeki titreşimleri hissedebilir. Sesleri işitebilen böceklerin sayısı azdır. Çekirgelerin kulakları bacaklarında ya da karınlarının kenarındadır. BÖCEKLERİN DOKUNMA DUYUSU NASIL ÇALIŞIR? Dokunma duyusu, bütün hayvanlarda vardır. Böceklerin vücutlarının çeşitli yerlerinde tüyler ve kıllar bulunur. Bunlar, bir çeşit duyu organıdır. Her bir kılın dibinde bir, iki veya üç sinir hücresi bulunur. Bu sinir hücreleri çok ince sinirlerle ana sinir şeridine bağlıdır. Kıllara dokunan bir cisim ya da kılların rüzgârla oynatılması, ana sinir şeridine bir haber şeklinde ulaşır ve böcek uyarılır. 10

11 KAYNAKLAR Böcekler Tübitak Popüler Bilim Yayınları Laurence Mound musunuz/24516-boceklerhakkindabilmediklerimiz.html 11

12 RESİMLER 12