Kasım Ankara / TÜRKİYE

Transkript

1 Kasım Ankara / TÜRKİYE

2 6491 SAYILI TÜRK PETROL KANUNU Kasım Ankara / TÜRKİYE

3 RUHSAT İŞLEMLERİ Deniz Offshore-2 Kara Deniz Ruhsat haritası uluslararası pafta sistemine göre düzenlendi. Türkiye kara ve deniz olarak 2 bölgeye ayrıldı. Böylece 18 petrol bölgesi sisteminden vazgeçildi. Deniz bölgeleri karasular ve münhasır ekonomik bölge olarak 2 kısma ayrıldı. 1

4 ARAMA RUHSATI Kara ve denizdeki farklı iş ve yatırım koşullarından dolayı, Kanunda her iki alan için farklı düzenlemelere yer verildi. Kara ve Karasularında Ruhsat büyüklüğü; Maksimum ruhsat büyüklüğü 1/ pafta (ortalama 56,000 hektar) 1/ lik alan içerisinde olmak kaydıyla, minimum ruhsat büyüklüğü 1/ pafta (ortalama 15,000 hektar) 2

5 ARAMA RUHSATI Münhasır Ekonomik Bölge içinde, Maksimum 1 derecelik enlem ve boylam içinde kalan alan olarak tanımlandı (ortalama 1 milyon hektar). Minimum 1 derecelik enlem ve boylam içindeki 1/ pafta olarak tanımlandı (ortalama hektar). Arama Ruhsatları; Ruhsatı alan şirket taahhüt ettiği araştırma, arama ve ruhsatta keşfettiği petrolü üretme hakkına sahiptir. Arama ve sondaj faaliyetleri için İlk ruhsat süreleri karalarda 5 yıl, denizlerde 8 yıl olarak belirlenmiştir. 3

6 Ruhsat almak üzere başvuruda bulunan şirketlerin talebinin değerlendirilmesi Finansal Yeterliliği Yatırım Programı Ekipman Yeterliliği ŞİRKETİN Petrol ve Doğalgaz Sektöründeki Deneyimi İnsan Kaynağı Yeterliliği Faaliyet Gösterdiği Sektördeki Deneyimi 4

7 ARAMA RUHSATI Karalarda en az bir kuyu açmak taahhüdü ile, 2 defa olmak üzere 2 şer yıl, Denizlerde en az bir kuyu açmak taahhüdü ile, 2 defa olmak üzere 3 er yıl, Keşif sonrasında bulunan petrollü sahanın tespit ve geliştirebilmesi ve bulunan petrolün ticari hale getirilmesi için 2 yıl sürelerle uzatılabilmektedir. 5

8 ARAMA RUHSATI Arama ruhsatı alınabilmesi için ruhsatı almayı hak eden yatırımcı, ruhsatın ilk alınışında ve sonrasındaki uzatma dönemlerinin her birisi için yıllar bazında gerçekleştireceği iş programına karşılık gelen yatırımın %2 si oranında teminat vermek zorundadır. Denizlerdeki arama ruhsatlarında, kriterler aynı olmak kaydıyla teminat oranı %1dir. Aranmamış alanlarda ve geleneksel olmayan yöntemlerin uygulanacağı yatırımlarda teminat oranı Bakanlık onayı ile azaltılabilir. 6

9 İŞLETME RUHSATI Arama ruhsatında bir keşif yapılması durumunda ruhsat sahibinin keşfettiği sahanın büyüklüğüne göre işletme ruhsatı alma hakkı vardır. İşletme ruhsatı, 1/ lik pafta büyüklüğünü aşmayacak şekilde ve aynı pafta içerisinde doğu-batı, kuzey-güney hatlarıyla belirlenmiş sınırlarda kalan birden fazla üretim sahasını içerebilir. İşletme ruhsatının dışında kalan arama ruhsatı, yürürlükteki sürenin sonuna kadar devam eder. İşletme ruhsatı, sahanın rezerv ve üretim durumu dikkate alınarak azami 20 yıllık süre ile verilebilir. İşletme ruhsatı süresi, en fazla 2 defa olmak üzere, her seferinde 10 yıl için sahanın üretim performansına göre uzatılabilir. 7

10 İŞLETME RUHSATI Bir üretim sahası, uzatmalar dahil azami verilen 40 yıllık sürenin sonunda halen ekonomik üretilebilecek rezervin bulunması halinde; Öncelikle TPAO ya teklif edilir. TPAO nun işletme ruhsatını istememesi durumunda müzayedeye çıkılır. 8

11 DEVLET HİSSESİ Üretilen ham petrol ve doğal gazın 1/8 i (%12,5) Devlet Hissesi olarak alınır. Devlet hissesi, ham petrol için varil başına piyasa fiyatı, doğalgaz için ise metreküp başına toptan satış fiyatı üzerinden nakit olarak alınır. Bakanlık talep ederse, Devlet Hissesi ayni olarak ham petrol ve doğalgaz şeklinde verilir. 9

12 VERGİLER Devlet Hissesi hariç petrol hakkı sahipleri tarafından ödenmesi gereken toplam vergi (gelir vergisi + kurumlar vergisi) firma gelirinin %55 ini geçemez. Örnek: %20 kurumlar vergisi, %15 stopaj vergisi, %2,5 hissedarların vergisi, 10

13 Günlük 1000 Varil Üretim Yapılan Bir Sahadan Elde Edilebilecek Devlet ve Şirket Gelirleri Hasılat ( 1000 varil x 100 $ varil ) $ Devlet Hissesi (% 12,5) $ Yatırım Giderleri (varil başına 10 $ alınmıştır) $ İşletme Gideri ( varil başına 15 $ alınmıştır) $ Vergi Öncesi Gelir $ Kurumlar Vergisi (% 20) $ Kurumlar Vergisi Sonrası Gelir $ Stopaj (% 15) $ Toplam Gider $ Toplam Devlet Payı $ Şirketin Net Geliri $ Toplam Devlet Payı = Devlet Hissesi + Kurumlar Vergisi + Stopaj dan oluşmaktadır. Tabloda 1 varil ham petrol fiyatı 100 $, günlük üretim 1000 varil ve toplam üretilebilir rezerv 10 milyon varil olarak kabul edilmiştir. 11

14 Ham Petrol ve Doğalgaz Üreten Yakın Coğrafyamızdaki 9 Ülkede Yatırımcıdan Alınan Devlet Paylarının Karşılaştırılması Devlet Payı (%) Azerbaijan Georgia Iran Kazakhstan Qatar Russia Türkiye UAE Ukraine Yemen 12

15 SERMAYE YATIRIMI VE KÂR TRANSFERİ Yabancı yatırımcılar, yaptıkları yatırımlarına tekabül eden yatırım sermayelerini, üretime geçtikten sonra devlet hissesini ödemek kaydıyla yurtdışına transfer edebilirler. Transfere konu olan sermayenin geri alınmasına kadar yatırımcı her türlü gelir vergisinden muaftır. Gelir ve Kurumlar vergisi, stopaj, devlet hissesi, harç vb. ödenmesi şartıyla yabancı Petrol Hakkı sahipleri tescil edilmiş yatırım sermayelerini aşan karlarını yurtdışına transfer edebilirler. Yerli yatırımcılar yatırımlarını geri alıncaya kadar Devlet Hissesi hariç her türlü Gelir ve Kurumlar vergisinden muaftır. 13

16 TEŞVİKLER Türk Karasularında çalışacak yabancı bandıralı sismik gemi ve sondaj platformları Kabotaj Kanunu ndan muaf olarak faaliyet gösterebilirler. Petrol faaliyetleriyle ilgili anlaşma ve sözleşmeler damga vergisinden muaftır. Arama faaliyetlerindeki müteahhitlik hizmetlerinde elde edilen gelirlere uygulanacak gelir vergisi tutarı oranı % 5 tir. Petrol işlemlerinde kullanılan ve yurtdışından ithal edilen malzeme ve ekipmanlar ithalde alınan Gümrük vergisi ve harçlardan iş makinaları ve akaryakıt Özel Tüketim Vergisi nden (ÖTV) ve KDV den muaftır. Toptan satış yapan doğalgaz üreticileri için depolama zorunluluğu yoktur. 14

17 TEŞVİKLER Malzemeler Vergiler Arama Üretim Muhafaza Borusu Muaf KDV muafiyeti KDV var Sondaj kulesi ve ekipmanı Muaf KDV muafiyeti KDV var Sismik ekipman Muaf KDV muafiyeti KDV var Matkap Muaf KDV muafiyeti KDV var Araç Muaf KDV muafiyeti KDV var Kimyasal Muaf KDV muafiyeti KDV var Sözleşme ---- Damga vergisi muafiyeti Yakıt Muaf ÖTV ve KDV muafiyeti Damga vergisi muafiyeti ÖTV muafiyeti Yatırım Garantisi ---- Mevcut ---- Kamulaştırma ---- Mevcut Mevcut Mal ve Hizmet Alımı ---- Mevcut Hayır 15

18 TEŞVİKLER Petrol işlemleri için gerekli olan arazi özel mülkiyete konu ise ruhsat sahibi anlaşma yoluyla araziyi edinebilir. Anlaşmazlık durumunda ise Petrol Hakkı sahibinin başvurusu üzerine Bakanlık tarafından Kamu Yararı Kararı alınarak Kamulaştırma Kanunu na göre arazinin kamulaştırılması yapılabilir. Arazinin kamulaştırma bedeli ruhsat sahibi tarafından ödenir. Arazinin kullanım hakları ruhsat süresinin sonuna kadar devam eder. Ruhsat süresi sonunda arazinin mülkiyeti Hazine ye geçer. Petrol faaliyetlerinde 6 ay ve daha kısa süre çalışacak yabancı personel için 4817 Sayılı Çalışma Kanunu ndan istisna olarak Enerji Bakanlığı nca izin verilir. 16

19 KAZANILMIŞ HAKLAR Mevcut arama ruhsat sahibinin talebi halinde, Kanun ve Yönetmelikte belirlenen usul ve esaslar doğrultusunda hak sahibine aynı ruhsatın yeniden verilmesi konusu Geçici Madde ile düzenlenmiştir. Bu düzenleme kapsamında, ruhsatlarını Kanundaki pafta sistemine göre yeniden almak isteyen ruhsat sahipleri, ruhsatta taahhüt edecekleri iş ve yatırım programı karşılığı ödemeleri gereken teminatları vermeleri halinde, bu ruhsatlar kendilerine yeni bir ruhsat olarak karada 5 yıl, denizde ise 8 yıl süre ile verilebilecektir. PİGM in değerlendirmesi sonucunda pafta sistemine uyumlaştırılamayan ruhsatlar Yönetmelikte yapılan düzenleme doğrultusunda bir defaya mahsus olmak üzere 2 yıl süreyle uzatılabilecektir. 17

20 SONUÇ GÖRÜLDÜĞÜ ÜZERE TÜRK PETROL KANUNU; REKABETİ ÖN PLANA ÇIKARMAKTADIR. PROGRAMI GERÇEKLEŞTİRMEYİ ÖN PLANA ÇIKARMAKTADIR. YATIRIMCIYA CİDDİ TEŞVİKLER GETİRMEKTEDİR. 18

21 ÇEKİNCE, ENDİŞE VE TAVSİYELERİMİZ PETROLÜN KÜRESEL ANLAMDA STRATEJİK ÖNEME SAHİP OLMASI YANINDA ÜLKEMİZİN AYRICA %90 ORANINDA DIŞA BAĞIMLILIĞI DA BU ÖNEMİ DAHA DA ARTIRMAKTADIR. YERLİ KAYNAKLARIN EKONOMİYE KAZANDIRILMASI İÇİN DEVLETİN SEKTÖRDE OLMASI KAÇINILMAZDIR. KURULUŞUNDAN BU YANA, ÜLKE SINIRLARI İÇERİSİNDE ARAMA ÖNCESİ YATIRIMLAR VE SONDAJLI ARAMALARIN % 70 TEN FAZLASINI GERÇEKLEŞTİREN TPAO NUN BU FAALİYETLERİNİ YÜRÜTEMEZ ŞEKİLDE YAPILANDIRILARAK İŞLEVSELLİĞİNİN AZALTILMASI VE ÖZELLEŞTİRİLMESİ FİKRİ PETROL ARAMACILIĞINA CİDDİ DARBE OLACAKTIR. TPAO, DEVLET ADINA ULUSAL VE ULUSLARARASI ALANDA PETROL ARAMA, ÜRETİM VE PAZARLAMA ZİNCİRİNDE YER ALMALIDIR. ENTEGRE BİR YAPIYA KAVUŞMASI BEKLENEN TPAO NUN, GİDEREK TERSİNE YAPILANMASI VE BİR MİLLİ PETROL ŞİRKETİ YAPISINDAN ÇIKMASI SIKINTIDIR. 19

22 ÇEKİNCE, ENDİŞE VE TAVSİYELERİMİZ TÜRK PETROL KANUNU NU UYGULAMAKLA GÖREVLİ OLAN VE BU KANUN İLE CİDDİ SORUMLULUKLAR YÜKLENEN PİGM İN PERSONEL ALT YAPISI VE TEKNİK DONANIMI OLUŞTURULMALIDIR. KANUN KAPSAMINDA BAZI ALANLARIN ARAMA BAŞVURUSUNA KAPATILARAK AÇIK ARTIRMAYA ÇIKARILMASINI ÖN GÖREN KANUN MADDESİ, RUHSATLANDIRMA ESASLARINA AYKIRILIK TEŞKİL ETMEKTE VE ÇİFTE STANDART OLUŞTURMAKTADIR. PETROL ARAMA FAALİYETLERİ DİĞER EKONOMİK FAALİYETLERDEN ÇOK FARKLI OLARAK YÜKSEK RİSK, TECRÜBE VE ALT YAPI GEREKTİRMEKTEDİR. BU NEDENLE, MİLLİ MENFAATLERE UYGUNLUK VE TECRÜBE ESAS OLMALIDIR. ORMAN SAYILAN YERLERE İLAVE OLARAK, MİLLİ PARKLARDA DAHİ PETROL ARAMA VE ÜRETİMİ YAPILMASINI ÖN GÖREN KANUN MADDESİ SAKINCALIDIR. 20

23 ÇEKİNCE, ENDİŞE VE TAVSİYELERİMİZ BÖLGE SINIRLAMASI ANLAYIŞININ TERKİ İLE, BAZI BÖLGELERİN RUHSATLANDIRMADA TAM KAPASİTEYE ULAŞMASI BEKLENİRKEN BAZI ALANLARDA FAALİYETLERİN HİÇ OLMAMASI RİSKİ KANUN FELSEFESİNE TERSTİR. KANUNDA YERLİ İSTİHDAMI VE YERBİLİMCİLERİN SÖZ SAHİBİ OLMASINI TEŞVİK EDİCİ HUSUSLARIN YER ALMAMASI ÖNEMLİ BİR EKSİKLİKTİR. BİR ŞİRKETİN SAHİP OLABİLECEĞİ ARAMA RUHSATI SAYISINDAKİ KISITLAMA KALDIRILARAK, TEK BİR ŞİRKETİN TEKEL OLUŞTURABİLECEK ŞEKİLDE TÜM ÜLKE KARA VE DENİZ ALANLARINDA HAK SAHİBİ OLMASININ RİSKİ YARATILMIŞTIR. BU RİSK ÜLKE 21 ENERJİ GÜVENLİĞİYLE DOĞRUDAN İLİNTİLİDİR.

24 SON SÖZ TÜRK PETROL KANUNU ÇALIŞMALARININ HER AŞAMASINDA ÜLKE MENFAATLERİ DOĞRULTUSUNDA,GÖRÜŞ ÜRETEN TÜM PAYDAŞLARIN VE ÖZELLİKLE SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİNİN BUNDAN SONRAKİ MEVZUAT ÇALIŞMALARINDA KURUMSAL HAFIZA/TECRÜBELERİNE DANIŞILMASININ ÖNEMLİ OLDUĞUNU BİR KEZ DAHA VURGULUYORUZ. 22

25 Kasım Ankara / TÜRKİYE