Transkript

1

2 içindekiler Kadýnlar Için Eþitlik Talep Eden Mücadele Hepimizi Ýçine Almadýðýnda Yarým Kalacaktýr. 1 8 Mart SadeceKadýnlarýn Cephesinde Verilen Bir Mücadelenin Günü müdür? 2 Novamed Grevi ve Kadýn Dayanýþmasý Geçen Yýla Damgasýný Vurdu! 4 Kadýn Çalýþanlarýn Sorunu Sendikalarýn Sorunudur! 6 Kadýnlar 8 Mart ta Haklarýmýzýn Gaspýna Karþý Mücadeleye 7 SSGSS Yasasýna Esastan Ýtirazýmýz Var! 9 Yazýsýz Tarih 10 Kapitalizm ve Kadýn 11 Toplum ve Kadýn 13 TCDD de Kadýn Olmak! 14 Savaþ ve Kadýn 15 8 Mart 2008!de TCDD ve Kadýn 16 Hayatýn Dýþýna Sürülen Kadýn 17 Kadýna Yönelik Þiddet 19 BTS Kadýn Dergisi BTS Birleþik Taþýmacýlýk Çalýþanlarý Sendikasý adýna sahibi: Yunus AKIL Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü: Ýskender ERSÖZ Adres: Mithatpaþa Caddesi Ahenk Apt. No.62/20 Kýzýlay / Ankara Tel: Fax: info@bts.org.tr web: Tasarým ve Baský: Mattek Matbaacýlýk Basým Yayýn Tanýtým Tic San. Ltd. Þti GMK Bulvarý 83 / 32 Maltepe / Ankara Tel: pbx mattekmatbaa@yahoo.com

3 Kadýnlar için eþitlik talep eden mücadele hepimizi içine almadýðýnda yarým kalacaktýr. 8 Mart Türkiye de ve dünyanýn pek çok ülkesinde, kadýnlarýn hak ve eþitlik isteklerini dile getirdikleri, kadýn olmalarýndan dolayý yaþadýklarý sorunlara dikkat çektikleri, bir araya geldikleri gün. Dünyada 1800 lü yýllarla bilimde yaþanan geliþmelerin ardýndan sanayi devrimiyle gelen toplumsal deðiþimle her tarafta fabrika ve atölyeler kurulmuþ, bu dönemde yeni yeni þehirler doðmuþ, olanlar hýzla büyümüþ, bu arada köylerden kasabalardan insanlar kentlere göç etmiþti. Ýþte bu süreçte o yeni kurulan kentlerde, sanayi alanlarýnda büyük iþçi kitleleri oluþmuþtu. Sanayinin geliþtiði ülkelerde çalýþma koþullarý ve haklar yönüyle tüm emekçiler büyük sorunlar yaþamakta ve irili ufaklý mücadele eylemleri patlak vermekteydi lü yýllardan beri daha iyi çalýþma koþullarý ve daha iyi yaþam için verilen mücadelede artýk daha etkili eylemlere geçilmiþti yýlýna gelindiðinde 8 Mart ta konfeksiyon iþçisi kadýnlarýn greve baþlamasýnýn ardýndan, patronlar bu greve azgýnca saldýrmýþ ve çalýþanlarý fabrika binasýný kilitlemiþtir. Bu arada nedeni bilinmeyen bir yangýnýn çýkmasý nedeniyle fabrikadan çýkamayan kadýnlar yaþamlarýný yitirmiþti. Daha sonrasýnda tekstil, tütün ve diðer pek çok alanda grevler sürmüþ, 1909 yýlýnda yine onbinlerce tekstil çalýþaný kadýn iþçinin yaptýðý grevlerde binlercesinin tutuklanmasýnýn ardýndan sonunda çalýþanlar pek çok haklara kavuþmuþtu. Ýþte 8 Mart ý bugüne taþýyan günler o günlerdi. Kadýnlarýn çalýþma yaþamýnda olduðu gibi diðer alanlarda da hak taleplerinin yoðun olduðu bu dönemde 1910 yýlýnda II. Enternasyonale baðlý (Uluslar arasý Sosyalist kadýnlar Konferansý) kadýnlar toplantýsýnda Alman Sosyalist Clara Zetkin in Amerika daki kadýn tekstil iþçilerine destek vermek amacýyla her yýl eþ zamanlý olarak Dünya Emekçi kadýnlar Günü olarak kutlanmasý önerisi oybirliði ile kabul edildi. Emekçi kadýnlarýn mücadelesinin tüm güçlüklere raðmen devam ettiði ve iki dünya savaþý yýllarý ise kadýnlarýn mücadelenin içerisine serbest ve yasal kürtaj hakkýyla iþçi kadýnlarýn hamileliklerinde ve anne olduklarýnda korunma altýna alýnmalarý konularýný da içine dahil ettiði bir süreçti. Türkiye de ise ilk kez sosyalist kadýnlar tarafýndan emekçi kadýnlar günü olarak kutlanmaya baþlayan 8 Mart, 1970 li yýllarda yaygýn olarak kutlanýrken, 1980 sonrasý izinli yürüyüþ ve þenliklerle kutlayamasalar da mütevazi kutlamalarla geçen 4 yýlýn ardýndan özellikle 90 lý yýllarla birlikte kadýn kuruluþlarýnýn sayý ve çeþitliliðinin artmasýyla daha geniþ katýlýmlý kutlanmaya baþlandý. Kadýnýn yaþadýðý sorunlar sýrf kadýn olmasýndan kaynaklý yaþadýðý sorunlar deðildir. Onun üretim sürecindeki rolü, sýnýfsal konumu ve kapitalist üretim iliþkileri içerisinde iliþkinin neresinde olduðu cevaplanmalýdýr. Meydanlarý dolduran bu gün içinde kendini var etmeye çalýþan kadýnlar emekçi kadýnlardýr. Emeðini satarak kazananlardýr. Ve diðer emekçi insanlarla birlikte anýlmalarýný ifade etmektedir. Diðer yandan bu kapsayýcýlýðýn yanýnda taraf yapmaktadýr. Kadýnlarýn giderek yoksullaþtýðý, ucuz iþgücü olarak görüldüðü, göçlerle, savaþlarla, yýkýmlarla, tecavüzle hayatlarýnýn mahvolduðu bir dünyada tüm bu yaþananlarýn kapitalizmden ve emperyalizmden baðýmsýz görmek yanlýþ olacaktýr. Keza, kadýn çalýþanýn emeðini sömürenin, töre cinayetleri, dayak yemeler karþýsýnda devletin atacaðý adýmlarda belirleyici olmasý gereken bir bakanýn veya Irak iþgal edilirken geriye tecavüz ve iþgali býrakan bir ülkenin dýþiþleri bakanýnýn kadýn olmasýný nereye koyarýz. Bugün gündemde olan Sosyal Sigortalar ve Genel Saðlýk Sigortasý Yasasý ile tüm emekçiler yoðun bir saldýrý altýna girerken, kadýnlarýn, kadýn emekçilerin, kurumlarýmýzda çalýþan kadýnlarýn ve üyelerimizin daha zor günlerle karþýlaþacaklarýný görmekteyiz. Neo liberal rüzgar tüm hýzýyla esmekteyken kadýný ve erkeðiyle birlikte duruþ göstermeliyiz.. Ýnsaný sömüren, onu kendisine yabancýlaþtýran, edilgenleþtiren bu düzen karþýsýnda, kadýnlar için eþitlik talep eden mücadele hepimizi içine almadýðýnda yarým kalacaktýr. Ýskender ERSÖZ BTS Genel Kadýn Sekreteri 1

4 8 Mart Sadece Kadýn Cephesinde Verilen Bir Mücadelenin Günü müdür? Sarah Grimke 1837 yýlýnda Erkek kardeþlerimizden tek istediðim, ayaklarýný boðazlarýmýzdan çekmeleridir demiþti. Bundan yirmi yýl sonra New York ta çoðu kadýn yüzlerce çalýþan insanca çalýþma koþullarý için verdikleri mücadelede öldürüldüler yýlýnýn 8 Mart ý bu nedenle Dünya Kadýnlar Günü ne esin kaynaðý oldu. Ýki yüzyýl önce baþlayan kadýnlarýn uzun ve zorlu mücadelesi bugün de devam etmektedir. Kadýnlarýn bugün karþý çýktýðý özel alan- kamusal alan ayrýmý, kadýna karþý þiddet, savaþlar, yoksulluk, iþsizlik v.b. gibi sorunlarýn tümü kadýn cinsiyetinin merkezde yer aldýðý problem alanlarýdýr. Böyle olduðu için erkek cinsiyetini temel alan ataerkil toplumsal, ekonomik ve kültürel yapýlanmada radikal dönüþümleri gerekli kýlmaktadýrlar. Ýnsanlarýn cinsiyetleri bakýmýndan farklýlýklarý teorik düzeyde deðiþik açýklamalarla tartýþýlmaktadýr. Bir görüþe göre cinsiyet farklýlýklarý biyolojiktir ve bu nedenle kadýnlýk ve erkeklik rolleri doðuþtan getirilen cinsiyetle iliþkilidir. Böyle bakýldýðýnda her cinsin kendine özgü toplumsal iþlevleri ve statüleri vardýr. Kadýnlar annedir ve çocuk doðurur, ev iþleri ile uðraþýr, çocuk büyütürler. Kýsaca kadýnlar biyolojik yeniden üretimi saðlarlar. Bu biyolojik yaklaþýmý eleþtiren ve cinsiyet kimliklerinin esas olarak toplumsal koþullar içinde oluþtuðunu ileri süren toplumsal cinsiyet (Gender) yaklaþýmýna göre kadýnlýk ve erkeklik rolleri sonradan toplum içinde edinilmektedir. Cinsiyet farklýlýklarý esas olarak ekonomi, eðitim, kültür alanlarýnda çocuklara verilmekte ve buna baðlý olarak kuþaklar boyu yeniden üretilmektedir. Örneðin kýz çocuklara bebek, ev eþyalarý alýnýrken erkek çocuklara silah, araba gibi olanlarýn tercih edilmesi, çocuklarýn oyunlarýndan davranýþ kalýplarýna kadar cinsiyet ayrýmýna dayanan bir yaklaþýmýn sergilenmesi gibi. Kýsaca daha çocukluk yýllarýndan itibaren bireyler insan olarak deðil, kadýn ve erkek olarak yetiþtirilmeye baþlanmaktadýr. Bu nedenle kadýnlarýn mücadelesi verili olan her þeyin baþtan gözden geçirilmesini, örtük olan ayrýmcýlýk yapýlarýnýn açýða çýkarýlmasýný gerekli kýlmaktadýr. Türkiye de kadýnlar otuzlu yýllardan sonra genç Cumhuriyet in vatansever, cinsiyetsiz vatandaþlarý olarak toplumda yer almaya baþlamýþlardýr. Yetmiþli yýllarla beraber ülkedeki genel atmosfere baðlý olarak sosyalist hareket içinde varlýk göstermiþlerdir. Ancak seksenli yýllarla beraber esas olarak kadýn sorunlarýný gündemine alan bir kadýn hareketinin oluþmaya baþladýðý ileri sürülebilir. Bu durum sol hareketlerin bastýrýlmasý ile beraber sendikal hareketin krizinden, çalýþan erkek öznenin sorunlarýný merkeze almasý ve iþçi kadýnlarýn erkek egemen sendikal hareketten dýþlanmasý ile iliþkili eleþtirel yaklaþýmdan kaynaklanmaktadýr. Kadýnlarýn sendikal hareket içindeki ikincil durumu bugün de deðiþmemiþtir. Nitekim 2007 yýlý verilerine göre DÝSK e baðlý sendikalara üye iþçi kadýn sayýsý 33 bin 540 ve son genel kurulda oy kullanan delege sayýsý 376 iken sadece 13 kadýn delege bulunmaktadýr. Baþka bir ifade ile kadýnlar eþitliðe, dayanýþmaya ve katýlýma en açýk alanlar olmasý gereken sendikalarda dýþlanmaya devam etmektedirler. Türkiye de seksenlerin ikinci yarýsýndan itibaren kadýnlar deðiþik kampanya ve gösterilerle toplumun dikkatini kadýnlarýn sorunlarý üzerine çekmeye çalýþtýlar. Dayaða ve cinsel tacize karþý gösteriler ve Mor Ýðne v.b. kampanyalar bunun somut örnekleri olarak anýlabilir. Doksanlý yýllarla beraber kadýn sorunlarý sadece kadýnlarýn meselesi olmakla sýnýrlý kalmayarak deðiþik kurum ve kuruluþlarýn da içine girmeye baþlamýþtýr. Meslek kuruluþlarý, sendikalar, siyasi partiler kendi kadýn birimlerini oluþturmak için harekete geçmiþlerdir. Ýki binli yýllar kadýn sorunlarý bakýmýndan daha çok Avrupa Birliði ne üyelik hevesi ile yapýlan iyileþtirmelere tanýklýk etmektedir. Bu durum Türkiye de kadýn hareketinin içeriden, tabandan yol açtýðý deðiþimlerden ziyade dýþarýdan kaynaklanan bir deðiþime iþaret etmektedir. 2

5 Ataerkil kapitalist yapýlanmaya sahip bir toplumda egemen toplumsal özne erkeklik, babalýk, yönetici rollerini taþýyan erkek kimliðine göre belirlenmektedir. Kadýnlar ise bu özneden farklýlýklaþan nesneler olarak konumlandýrýlmaktadýrlar. Böylece siyasi karar alma mekanizmalarýndan, üretim sürecinden, toplumsal yaþamdan dýþlanmaktadýrlar. Bu dýþlama uygulanan ekonomik ve toplumsal politikalara baðlý olarak farklýlaþabilmektedir. Nitekim günümüzün egemen neoliberal ekonomik ve muhafazakar toplumsal politikalarý bu dýþlamanýn yoðunlaþtýðý tarihsel dönemler olarak bilinmektedir. Neoliberal ekonomik söylem esas olarak sosyal devletin eleþtirisi üzerine temellenmektedir. Neliberal söyleme göre devlet kamusal yatýrým ve üretim alanýndan çekilmeli ve küçülmelidir. Kamu hizmetleri pahalý ve kalitesi düþük, rekabete kapalý hizmetlerdir. Bu nedenle kamu hizmetleri alaný özelleþtirilmeli ve rekabete açýlmalýdýr. Sosyal devlet bilindiði gibi Ýkinci Dünya Savaþý sonrasý özellikle Avrupa ulus devletleri arasýnda yurttaþlarýna saðladýklarý kamusal refah seviyesi ile tanýnan kapitalist bir örgütlenme biçimidir. Sosyal refah devletleri vahþi kapitalizmin eleþtirisi ve Sovyet sisteminin etkisi ile terbiye edilmiþ, çalýþan kesimlerin sosyal haklarýnýn garanti altýna alýndýðý bir ekonomik ve toplumsal yapýlanmayý tanýmlamaktadýr. Sosyal devletlerin belirleyici özelliklerinden birisi de cinsiyet ayrýmcýlýðýna dayanmalarýdýr. Baþka bir ifade ile sosyal hizmet programlarý esas olarak egemen erkek özneden sapan kadýnlarý, çocuklarý, sakatlarý, iþsizleri hedef alan programlardýr. Fakat buna karþýn sosyal devlet cinsiyetler arasý dayanýþmaya ve eþitlik söylemine açýk bir sistem olarak görülmelidir. Nitekim sosyal devlet yapýlanmalarýnda sosyal hizmetlerin hem sunucularý hem de alýcýlarý kadýnlardýr. Bu nedenle sosyal devletin çözülmesinden, sosyal programlarýn kaldýrýlmasýndan birinci derecede etkilenen kadýnlardýr. Çünkü bir yandan iþsiz, diðer taraftan hizmetten yoksun kalmaktadýrlar. Neoliberal ekonomik politikalarýn toplumsal düzeyde tamamlanmasý muhafazakâr yapýlanmalarla desteklenmektedir. Milliyetçi ve muhafazakâr dönüþüm kadýnýn çalýþma toplumsal yaþamýn her alanýndan dýþlanmasý ve eve kapanmasý üzerine inþa edilmektedir. Böylece kadýnlar öncelikle eðitim alanýndan çekilmektedir. Bu nedenle ülkemizde kýz çocuklarýndaki okullaþma ve kadýnlar arasýndaki okur-yazarlýk sorunu bireysel deðil, politik bir sorun olarak görülmelidir. Kadýnlarýn neoliberal dönemde yaþadýklarý bir diðer dýþlanma ekonomik alandan ve çalýþma yaþamýndan çýkarýlmadýr. Bu dýþlama ile kadýnlar bir taraftan yoksulluða mahkûm edilmekte, diðer taraftan ucuz emek olarak iþgücü piyasasýna sokulmaktadýrlar. Böylece düþük ücretli, sosyal güvencesi olamayan iþlerde ve kötü çalýþma koþullarýnda çalýþmaya zorlanmaktadýrlar. Kýsaca kadýnlar neoliberalmuhafazakar politikalarýn esas kaybedenlerini oluþturmaktadýrlar. Bu nedenle günümüz kadýn hareketinin liberal talepler ile sýnýrlý kalmamasý gerekmektedir. Kadýn hareketi toplumsal cinsiyet eþitsizliðini gidermek için esas olarak neoliberal dönemin stratejisi olan kadýnlarýn güçlendirilmesi, projelendirilmesi yaklaþýmýna eleþtirel yaklaþmalýdýr. Çünkü bu yaklaþým neoliberal toplumsallaþmaya meþruiyet saðlamak için sorunlarý bireyselleþtirip politik niteliklerini gizlemektedirler. Kadýnlar erkek egemen toplumsal yapýlanmaya, muhafazakâr ve neoliberal ekonomik politikalara dokunmayan hiçbir deþiðimin kadýnlar açýsýndan kayda deðer bir kazaným getirmeyeceðini görmelidirler. Kadýn mücadelesi eleþtirel özünü kaybetmeden diðer dýþlanmýþlarla dayanýþarak geliþtirilmelidir. 8 Mart ancak o zaman esinlediði mücadele gününe yakýþýr bir gün olarak anlam kazanacaktýr. 3

6 Novamed grevi ve kadýn dayanýþmasý geçen yýla damgasýný vurdu Geçen yýl gündeme damgasýný vuran en önemli kadýn eylemlerinden biri Novamed Grevi ve grevin 1. Yýlýnda Novamed Greviyle Dayanýþma Kadýn Platformu tarafýndan gerçekleþtirilen dayanýþma kampanyasý oldu. Kampanya çerçevesinde farklý alanlarda siyaset yapan pek çok kadýn kadýn bedenine ve emeðine yönelik saldýrýlarý protesto etmek için bir araya geldi. Novamedli kadýnlarýn direniþleri temelinde, neo-liberalizmin ve patriyarkanýn kadýn emeði üzerindeki baský ve denetimini açýða çýkaran eylemler yapýldý Ulusal ve uluslar arasý planda yürütülen sendikal dayanýþma, kadýn dayanýþmasý sendikanýn ve Novamed li grevci kadýnlarýn direniþi ile birleþti ve Novamed patronu ile Petrol-Ýþ Sendikasý arasýnda 18 Aralýk 2007 tarihinde toplu sözleþme imzalandý. Böylece Antalya serbest bölgeye ilk kez, bir sendika girdi. Ücretlerde ve sosyal haklarda bazý kazanýmlar oldu. Þu anda içeride çalýþan kadýnlarýn koþullarý greve çýktýklarý tarihe göre çok daha iyi. Ama tüm bunlarýn ötesinde grevin en büyük kazanýmý ise direnme ve kadýn dayanýþmasý alanýnda oldu. Bir silah olarak grevin emeðiyle geçinenlerin hayatýndan çýktýðý bir dönemde, Antalya da 81 kadýn 448 gün boyunca yaðmura, çamura, sele, kýzgýn güneþe, iþverenin bazen de uzaklarýndaki ve yakýnlarýndaki erkeklerin yýldýrma taktiklerine kulak asmadan, bir adým dahi geri çekilmeden, kendi hayatlarýna sahip çýktýlar, direndiler, kendileriyle ayný ezilme deneyimini paylaþan kadýnlarla dayanýþtýlar ve kazandýlar. Latin Amerika da ilk olarak 1960 lar da Meksika Amerika sýnýrýnda serbest bölgede kurulan maquila(ikiz fabrika) adý verilen kadýnlarýn parça birleþtirerek üretim yaptýðý fabrikalarda da durum pek farklý deðil lý yýllarýnýn ikinci yarýsýnda yapýlan araþtýrmalar buralarda çalýþabilmek için kadýnlarýn gebelik testine, cinsel hayatlarýnýn açýða çýkarýlmasýna, aybaþý dönemlerinin sorgulanmasýna ses çýkarmadýklarýný gösteriyor. Ýþ bulma konusunda pek seçenekleri yok çünkü. Ya düþük ücretle asgari 4 sosyal güvenlikle çalýþacaklar ya da evde oturup aç kalacaklar. Latin Amerika örneðinde maquila larda çalýþanlar genellikle çok çocuklu eþlerinden ayrýlmýþ kadýnlar ya da çok genç kadýnlar. Serbest bölgelere giren çokuluslu þirketler buralardaki düþük ücretler ve düþük sendikal örgütlenme düzeyi sayesinde karlarýný en yüksek dereceye çýkarýp, dünya pazarlarýnda rekabet gücünü artýrýyorlar. Ayný koþullar Novamed de çalýþan kadýn iþçiler için de geçerliydi. Onlar Antalya Serbest Bölgede kan seti ve diyaliz ürünleri üreten Alman çokuluslu devi Fresenius Medical Care ye ait iþyerinde, kadýn ve iþçi olarak ciddi hak ihlalleri yaþýyorlardý. Kadýnlar ayakta çalýþýyordu, hamilelik sýraya konmuþtu, onlar da saniyelerle tuvalete gidebiliyorlardý, zehirli solüsyonlar soluyorlar, birbirleriyle konuþamýyorlar, sistemli psikolojik tacize maruz kalýyor ve çok düþük ücret alýyorlardý... Aðýr çalýþma koþullarýný tek tek deðil kolektif bir biçimde örgütlenerek aþabileceklerini düþündüler Petrol-Ýþ Sendikasýna üye oldular... Ýþveren sendikayý yetki almasýna raðmen kabul etmedi... Sonunda 26

7 Eylül 2006 tarihinde greve çýktýlar. Sendika, grev, kadýn iþçi haklarý konusunda hiçbir þey bilmiyordu çoðu... Kadýnlar için örgütlü çalýþmak þart Grev süresince tüm bunlarý öðrendiler, kadýn iþçi olarak sömürülmenin ne anlama geldiðini de kavradýlar, sözleþme imzalandýktan sonra kendileriyle yapýlan bir söyleþide grevci iþçilerden Nurcihan Kilek de þöyle konuþuyordu: Ocak'ta iþ baþý yapmanýn heyecaný içindeyiz. Ýnsanca yaþam koþullarýnýn oluþmasý için uðraþacaðýz, sesimizi duyurduk. Kadýnlar için örgütlü çalýþmak þart. Kadýn, mühendis de olsa, doktor da olsa, iþçi de olsa, evine gidip ev kadýnlýðý yapýyor. Çocuklarýna bakýyor. Bu nedenle diðer kadýnlarla dayanýþma içinde olmalý, haklarý için örgütlü mücadele etmeli. Kadýn kurumlarý, kadýn örgütlerinin rolü büyükmüþ. Kadýnlar bu anlamda da birbirlerine destek olmalý, diðer kadýnlar için faaliyetler yürütmeli. Grev bir okuldur. Novamed li kadýnlar kadýn iþçilerin bu okulun en çalýþkan öðrencileri olduðunu gösterdiler, herkese 2 Ocak 2008 de Novamed direniþçileri iþbaþý yaptýlar. Ama Türkiye de Novamed Grevi daha çok konuþulacak. Çünkü bu grev ilklere konu oldu birçok açýdan. Novamed grevi, grevde olanlarýn azýnlýkta olmasýna raðmen kazanýlan ilk grev. Grevle Antalya Serbest Bölgesine ilk kez bir sendika girdi ve bunu kadýnlar baþardý. Uluslar arasý sendikal iliþkilerin baþlangýçtan itibaren çok doðru biçimde kurulduðu bu iliþkiler üzerinden dayanýþma aðlarýnýn örüldüðü bir grev oldu... Novamed Grevinde bir diðer önemli ilk de feministlerin ve kadýn hareketinin sendikal hareketle, sendikanýn da onlarla kurduðu yapýcý iþbirliðiydi. Grevin birinci yýldönümünde Novamed Greviyle Dayanýþma Kadýn Platformunun Ýstanbul baþta olmak üzere Ýzmir, Ankara, Adana, Eskiþehir, Ýzmit de örgtlediði kampanyanýn grevin görünürlüðünün ve etkisinin artmasýnda önemli bir rolü oldu. Platformun içinde feministler, kadýn örgütleri, sendikalarýn siyasi partilerin kadýn yapýlarý, vardý Kadýnlar, yürüyüþ yaptýlar, imza topladýlar, stand açtýlar, dayanýþma kartlarý sattýlar Herkes harýl harýl çalýþtý Caddelerde sokaklarda Antalya da serbest bölgede 81 kadýn iþçinin grevde olduðunu herkes duydu Bu, cinsiyet ezilmesi üzerinden politika yapan feministler ve kadýn örgütleriyle ayný ezilmeyi fabrika þartlarýnda yaþayan kadýn iþçilerin son dönemlerdeki ilk karþýlaþmasýydý. Ama ayný zamanda küresel kapitalizme karþý saðlam bir küresel kadýn dayanýþmasý ve baþkaldýrýsýydý. Novamed deneyimi Türkiye iþçi sendikalarý açýsýndan da özgün önemli bir deneyimdir. Sendikalarýn artýk kendi iþyerleri ve kendi sektörleri dýþýna çýkmalarý zorunludur. Küresel kapitalizme karþý küresel sendikacýlýðýn olanaklarýný küçümsememek lazýmdýr. Çok uluslu þirketlerin çevresinde oluþan üretim zincirleri, onlarýn karlarýna kar katarken iþçi sýnýfý hareketi açýsýndan da bu zincirin her halkasýnda çalýþan iþçilerle birlikte mücadele etme þansýný doðuruyor. Sendikalarýn kadýn iþçi örgütlenmesinin dinamiklerini iyi anlamalarý lazým. Kadýn iþçiler iþçi olmadan önce kadýndýr ve kadýnlarý bünyelerine katmak için onlara iliþkin talepleri göz önünde bulundurmalý ve kadýn yapýlarý oluþturmalý, kadýn örgütçüler yetiþtirmelidir. Sendikalar farklý ezilme biçimlerine karþý mücadele veren toplumsal hareketlerle iþbirliðine gittiðinde etki alanlarý geniþler. Novamed Grevi kadýn hareketi baðlamýnda bu iþbirliðine iyi bir örnek teþkil etti. Novamed grevi salt iþçi- iþveren çeliþkisi üzerinden bir deneyim biriktirmedi. Emekçi kadýnlarýn kadýn olduklarý için uðradýðý cinsiyet temelli ezilme biçimleri üzerinden de bir deneyim birikimine yol açtý Grev bitti ama mücadele devam ediyor... Önümüzdeki dönemde karþýmýza çýkacak olan güçlüklerin farkýndayýz... Grevin tam baþarýsý için baþta Petrol-Ýþ Sendikasý olmak üzere kadýn örgütlerinin, sol siyasi yapýlarýn ve sendikalarýn gözünün Novamed de olmasý gerekiyor. Necla Akgökçe Petrol- Ýþ Kadýn Dergisi 5

8 KADIN ÇALIÞANLARIN SORUNU SENDÝKALARIN SORUNUDUR. Biz kadýnlar anaerkil aile düzeninin geçerli olduðu ilkel komünal toplumdan günümüze kadar yaþamýn her alanýnda, toplumda, çalýþma hayatýnda, ailede, siyasal alanda erkeklerle eþit olanaklarý paylaþmýyor, yaþamýn tüm alanlarýnda geçmiþten gelen eþitliksizlerle birlikte daha aðýr sorunlarla kendini hep yenileyen derinleþtiren bir eþitliksizlikle karþý karþýyayýz. Kadýnlar ve erkekler arasýndaki erkeði üstün kýlan eþitliksizlerin nedeni biyolojik deðil toplumsaldýr. Sýnýfsal, sosyal, ulusal vb egemenlik iliþkileri de kadýnla erkek arasýndaki iliþkiden beslenir. Kapitalist sömürü düzeni aile içi, okul, toplum çalýþma hayatý ve devlet mekanizmalarýnda, kültürde, ideolojide, medyada aklýmýza gelebilecek her alanda kendini yeniden üretir. Bunun içindir ki bu eþitliksizliðin ortadan kaldýrýlmasý için özel bir duyarlýlýk ve çaba harcanmasý gerekmektedir. BTS toplumsal cinsiyetçilik sorununa evrensel düzeyde sendikalarýn cinsiyet eþitliðine yönelik belirledikleri politikalar çerçevesinde bakar. BTS nin temel ilkeleri içinde her türlü eþitsizlik ve ayrýmcýlýða karþý mücadele vardýr. Cinsiyet eþitliksizliðine ve kadýna yönelik ayrýmcýlýða karþý olmak için kadýnlarýn sendika üyesi olmasý ve sendikalarýn karar ve yönetim organlarýnda yer almalarý gerekir. Konfederasyonumuz ve Sendikamýzda oluþturulan Kadýn Sekreterliði bunun en önemli adýmýdýr. Eþitsizlikleri ortadan kaldýrmak, bütün farklýlýklarýmýza raðmen bir arada yaþayabilmek, sorunlarýmýzý çözmek için ortak kararlar almak, yaþamýn her alanýnda mücadeleyi birlikte yürütmekle mümkündür. 6 Cinsiyet eþitsizliðine karþý duyarlý olmak, çalýþma yaþamýnda, eðitimde, toplumsal yaþamýn her alanýnda, sendika içinde cinsiyet eþitliðini saðlamaya çalýþmak bizler için önemlidir. Kadýn çalýþanlarýn örgütlenmesi, örgütlü güçlerini sendikaya yansýtmalarý hak ve özgürlükler mücadelesine olduðu kadar sendikal mücadele içinde büyük önem taþýr. Mücadele tarihimiz, kadýnlarýn toplumdaki, çalýþma yaþamýndaki ve ailedeki eþitsiz koþullarý deðiþmeden sendikalardaki eþitsizliklerin ortadan kalkamayacaðýný gösterir. Bu eþitsizliði en aðýr yaþayan kurumlardan biriyiz. Kurum ve mesleklerin tamamýna yakýný erkek iþi olarak resmileþtiði, eski kurum yöneticileri deyimiyle vitrin elemaný olarak bile kadýnlarýn çalýþtýrýlmadýðý ulaþým sektöründe kadýnýn adýnýn olmadýðý, silindiði günleri yaþýyoruz. Ülkemizde çok daha aðýr iþlerde çalýþan kadýnlar varken kurumdaki tüm mesleklerde kadýný yok sayan, kadýn iþi dedikleri bürolarda dahi kadýnlarý yok eden bir anlayýþý anlamak artýk mümkün deðil. Sendikamýz personel açýðýnýn giderilmesi, kurumdaki cinsiyet eþitsizliðinin ortadan kaldýrýlmasý, cinsiyetçi iþ bölümüne hizmet eden tüm yasal düzenlemelerin kaldýrýlmasý için kadýn erkek tüm üyeleriyle birlikte mücadelesini sürdürmeye devam edecektir. BTS 1 Nolu Þube Ayten Bozkurt EÞÝTLÝK, ÖZGÜRLÜK, DAYANIÞMA, ADALET, BARIÞ ÝÇÝN HERGÜN 8 MART HERGÜN MÜCADELE!

9 KADINLAR 8 MART TA HAKLARIMIZIN GASPINA KARÞI MÜCADELEYE! Yýl saatlik iþ günü, çalýþma koþullarýnýn iyileþtirilmesi, eþit iþe eþit ücret talepleriyle 1857 yýlýnda kadýnlarýn greve gitmesi ve kuþkulu çýkan yangýnda 129 kadýnýn ölmesinin üzerinden 151 yýl geçti. Kadýnlarýn trajedisi devam ediyor. Ýþyerinde, sokakta, evde tacize-þiddete uðrayan, öldürülen, ayrýmcýlýða maruz kalan, siyasetten dýþlanan, sendikalarda sözü duyulmayan kadýnlar, güvencesiz çalýþtýrýldýklarý ve ucuz emek görüldükleri için öl(dür)üyor. Bursa da yanarak, Urfa Ceylanpýnar da tarlada 5-7 YTL yevmiyeyle çalýþýrken boðulup ölen kadýnlar sigortasýzdý. Ama kadýnlar diðer yandan da Novamed direniþi gibi örnek mücadeleleriyle kozalarýný deliyor. Kadýnlar kadýn dayanýþmasýyla ve yaþadýklarýnýn kader olmadýðý bilinciyle hareket ettiklerinde kazanýyorlar. Novamed li kadýnlar gibi. Sosyal Sigortalar Ve Genel Saðlýk Sigortasý Yasasý En Çok Kadýnlarý Vuracak! AKP Hükümetinin IMF ve Dünya Bankasýnýn direktifleriyle yasalaþtýrmaya çalýþtýðý SSGSS ile kadýnlarýn saðlýk ve sosyal güvenlik haklarý geriye götürülmektedir. Yasa ile kadýn çalýþanlarýn geriye götürülen haklarý; Kadýnlar kazandýklarý paranýn %12 ini saðlýk primi olarak ödeyecek. Kamu emekçisi kadýnlarýn mevcut maaþlarý yasa çýktýktan sonra saðlýk primi kesintisi nedeniyle %5 azalacak. Saðlýk primi ödemeyen saðlýk hizmetlerinden yararlanamayacak. Saðlýk primi ödeyen çalýþanlar bir saðlýk kuruluþuna gittiðinde muayene dahil, tüm tahlil, röntgen vb. iþlemlerin hepsinde iþlem ücretinin %20 ine kadar katký payý ödemek zorunda býrakýlacak. Katký payý ödemenin yanýnda yatan hastalardan ilave ücret alýnabilecek. Ödenilen primle sadece belirlenmiþ saðlýk hizmetlerinden yararlanýlabilecek. TBMM de yasalaþmayý bekleyen son tasarýda kronik hastalýklar belirlenen paket dýþýna çýkarýlmýþtýr. Ýþyerinde çalýþmanýn yanýnda ev iþleri, çocuk bakýmý, yaþlý bakýmý gibi iþler de kadýnlar üzerine zimmetlenmiþtir. Dolayýsýyla iþte-evde çalýþan, yýpranan, çocuk doðuran ve yemeyip yediren kadýnlarýn hasta olma riski yüksektir. Saðlýk hizmetlerinin paralý hale getirilmesi ile bir de kronik 7

10 hastalýklarýn tedavisinin kapsam dýþýna çýkarýlmasýyla kadýnlara koca karý ilaçlarý ile tedavi reva görülmekte ve aslýnda öl denilmektedir. ( Doðum öncesi ve sonrasý anne-bebek bakýmý, meme ve rahim kanseri tedavisi.. kadýnlara has saðlýk hizmetlerinden sadece bir kaçý) Kýz çocuklarýnýn 18 yaþýný doldurduklarýnda ( okumalarý halinde ise 25 yaþýný) anne ve babalarýnýn sigortalýklarý nedeniyle Genel Saðlýk Sigortasýndan yararlanamayacaktýr. Emekli olma yaþý kadýn ve erkekte 65 e, prim ödeme gün sayýsý 7000 den 9000 e çýkarýlmaktadýr. Dünyada ve ülkemizde en çok kadýnlar kayýt dýþý-güvencesiz ve düþük ücretle çalýþtýrýlmaktadýr. Mevcut kadrolu çalýþan kamu emekçisi kadýnlarýn da iþ güvencesi Kamu Personel Rejimi ve özelleþtirmelerle ortadan kaldýrýlmaya çalýþtýrýlmaktadýr. Kadýn istihdamýnýn %23 lere gerilediði ülke koþullarýnda, düþük ücretle iþe alýnan ve ilk iþten atýlanlar kadýnlardýr. Bu koþullarda kadýnlar ancak iþ bulup çalýþabilirse, gün prim ödeyebilirse ve ev iþleri çocuk-yaþlý bakýmý gibi görünmeyen ve para ödenmeyen iþlerden yýpranmayýp 65 yaþýna kadar yaþayabilirse emekli olabilecektir. Yani kadýn için emeklilik bu yasayla tamamen hayale dönüþtürülmektedir. Yine malullük aylýðý baðlanmasý için gerekli sigortalýlýk süresi 5 yýldan 10 yýla çýkarýlarak, 10 yýl çalýþmadan kaza geçirip malul olmayýn yoksa aylýksýz sefalet içinde yaþarsýnýz denilmektedir. Aylýk baðlanacak çocuðu bulunmayan ve çalýþan dul eþin ölüm aylýðý baðlama oraný %75 den, %50 ye düþürülerek çalýþan ve çocuksuz kadýnlar cezalandýrýlmaktadýr. Mevcutta yeniden evlenmesi nedeniyle ölün aylýðý kesilen eþin sonraki eþinden de ölüm aylýðýna hak kazanmasý halinde, fazla olan aylýk baðlanmakta iken yeni yasaya göre önceki aylýktan az olsa dahi sonraki eþten hak kazanýlan aylýk baðlanacaktýr. Sigortalýlýk süresine bakýlmaksýzýn sigortalý iken ölen eþine cenaze yardýmý yapýlýrken, yeni yasaya göre ölen sigortalý için 360 gün prim ödeme koþulu þartý getiriliyor. Çalýþanlarýn yýpranma paylarýna göz dikilmektedir. Makinistler dahil yýpranma hakký 5 yýlla sýnýrlandýrýlmaktadýr. Yukarýda sayýlanlar yasanýn kaybettirdiði haklarýn bir kaçý. Ev iþlerinde çalýþan ve prim ödeyerek emekli olmaya çalýþan kadýnlarýn bu yasayla bu hakký da elinden alýnmaktadýr. Kýsacasý; Sosyal Sigortalar ve Genel Saðlýk Sigortasý ve benzer diðer yasalarla güvenli gelecek düþlemek ve saðlýklý yaþamak zaten sigortasýz, güvencesiz ve eve ek gelir getiren olarak görüldüðünden iþten ilk ayrýltýlan kadýnlar için imkansýz hale gelmektedir. O yüzden bu 8 Mart ta kadýnlarýn saðlýðýna ve sosyal güvencesine, sahip çýkmak için mücadele zamanýdýr. Novamed li 81 kadýn emeklerinin karþýlýðýný almak, kimyasal zehirlenmeye, tuvalet ihtiyaçlarýnýn dakikayla sýnýrlandýrýlmasýna, ne zaman doðuracaklarýna iþverenin karar vermesine dur demek için 448 gün grevle direndiler. Kadýn dayanýþmasý ve uluslar arasý desteklerin de verdiði güçle kazandýlar. Biz de kazanabiliriz. Biz kadýnlar; bu kadar ezilmeye, savaþaþiddete, ayrýmcýlýða, taciz ve tecavüze, erkeklerin bedenimiz üzerinden örtün- örtünme siyasetine, ölümlere, güvencesiz-düþük ücretle çalýþtýrýlmaya, siyasetten uzaklaþtýrýlmaya, eve kapatýlmaya karþý emeðimize, bedenimize, kimliðimize sahip çýkarak, mücadelemizi kadýn dayanýþmasý ve örgütlü gücümüzle büyüterek kazanabiliriz. Biz istersek sözümüzü de çekinmeden söyler, hayatý da deðiþtirebiliriz. Bu 8 Mart ta istemeye baþlama zamanýdýr. Ýlknur BAÞER SES MYK Üyesi 8

11 Sosyal Sigortalar ve Genel Saðlýk Sigortasý (SSGSS) Yasa Tasarýsýna Esastan Ýtirazýmýz Var! Sosyal Güven(siz)lik ve Genel Saðlýk(sýzlýk) Sigortasý bir kez daha gündemde; Sosyal Sigortalar ve Genel Saðlýk Sigortasý Kanunu 2006 yolýnda TBMM de kabul edilmiþti. Anayasa Mahkemesi bir dizi maddesini iptal edince yürürlük tarihi en son 1 Temmuz 2008 e ertelendi. AKP Hükümeti þimdi veto edilen yasadan da kötü bir tasarýyý Meclis ten geçirmeye çalýþýyor. Bütçede kara delik yaratýyor diyerek SSGSS yasasýný meclisten geçirmeye çalýþan AKP Hükümeti, Kürt sorununda siyasal çözüm yerine, sýnýr ötesi operasyonlarla milyonlarca dolarý savaþ için harcýyor. Bu savaþýn mali yükünü de biz ezilenlere ve emekçilere ödetiyor. TÜSÝAD, Dünya Bankasý ve IMF gibi sermaye kuruluþlarýnýn direktifleri doðrultusunda hazýrlanan SSGSS yasa tasarýsý devletin sosyal sorumluluklarýný yok sayma ve yok etme üzerine kurulmuþ. Ücretli çalýþan vatandaþlarýndan eðitim, saðlýk, güvenlik, vb. hizmetleri saðlama sözü ile maaþlarýndan her ay vergi kesen devlet, vatandaþlarý desteklemiyor. Devlet ücretlilerden bireysel olarak sosyal güvenliklerini saðlamaya çabalamalarýný istiyor. Eþitsizlikleri arttýran, sosyal evlet yerine parasý olanýn parasý kadar emeklilik ve saðlýk hakkýna sahip olacaðý bu tasarýyla emekçilerin kazanýmlarý geri alýnýrken, sermayeye yeni kâr alanlarý sunuluyor. Bu yasa tüm emekçilere/ezilenlere sosyal güvensizlik ve saðlýksýzlýk getiriyor. Ancak kadýnlarýn koþullarýný daha da kötüleþtiriyor. Bu yasa kadýnlarý aileye erken evliliðe,koca eline bakmaya mahkum ediyor. SSGSS Yasasý ile biz kadýnlarýn :Emeklilik yaþý yükselecek,emekli, dul ve yetim maaþý azalacak,. emeklilik için gereken prim ödeme gün sayýsý artacak, bekar olanlarýmýzýn babaya baðlý saðlýk güvencesi sona erecek. Bu tasarý yasalaþýrsa biz kadýnlarý daha da yoksullaþtýracak Bu tasarý yasalaþýrsa kadýnlarýn eviçi emeði yok sayýlmaya devam edecek. Yasa biz kadýnlarý erkeklerle eþit kabul ederek düzenleme getiriyor, oysa biz eþit deðiliz. Ücretli çalýþsak da çalýþmasak da yemekleri biz yapýyor, bulaþýk, çamaþýrý biz yýkýyor, evi biz temizliyoruz.. Sökükleri biz dikiyor, çocuklarýmýza, yaþlý büyüklerimize ve aile içindeki hastalara biz bakýyoruz. Bütün bu yaptýklarýmýz ise iþten sayýlmýyor. Ev içindeki emeðimizin parasal bir karþýlýðý yok. Ev içindeki karþýlýksýz emeðimiz ortadan kaldýrýlýncaya dek; Bizi sanki eþitmiþiz gibi gören yasalar deðil geçici özel önlemler alýnmasýný,pozitif ayrýmcýlýk yapýlmasýný istiyoruz! Hem evde hem iþte çalýþýyor, çifte mesai yapýyoruz. Yeraltýnda çalýþanlara, tehlike sýnýfý yüksek iþlerde çalýþanlara verilen yýpranma payý gibi CÝNSÝYETE DAYALI YIPRANMA PAYI, yýpranma payýna baðlý düþük primle ERKEN YAÞTA EMEKLÝLÝK ÝSTÝYORUZ. Ev iþleri ve bakým hizmetlerinin erkekler tarafýndan da eþit derecede üstlenilmesini, kimi hizmetlerin sosyal devletin sorumluluðunda olmasý, bunlar saðlanana kadar; HER ÇALIÞTIÐIMIZ YIL ÝÇÝN 180 GÜN FÝÝLÝ HÝZMET ZAMMI ÝSTÝYORUZ. Evli ya da bekar olsun Ücretli BÝR ÝÞTE ÇALIÞmayan kadinlar için kocaya veya babaya baðli olmayan ÜCRETSÝZ saðlik güvencesi ve emeklilik hakki istiyoruz. Ssgss Yasa Tasarýsý ile sosyal güvenlik sisteminin dýþýnda tutulan ev-eksenli çalýþanlar, gündelikçiler, tarým iþçileri, ücretsiz aile iþçileri, geliri asgari ücretin altýnda kadýnlar için çalýþma süreleri ve yerlerine bakýlmaksýzýn sosyal güvenlik hakký istiyoruz. Mevcut tasarý, kadýnlarýn aile içinde ev iþi ve bakým hizmeti yaptýðýný yok sayýyor ve mevcut bazý koruyucu önlemleri kaldýrýyor. Dolayýsýyla kadýnlarý aileye, erken evliliðe, koca eline bakmaya mahkum ediyor.bu nedenle yasa tasarýsýna esastan itirazýmýz var. Kadýn erkek eþitliði saðlanýncaya, ev içinde harcadýðýmýz ilave emek ortadan kalkýncaya kadar, kadýnlara özel önlem uygulamalarýnýn muhafaza edilmesi ve arttýrýlmasý için mücadele edeceðiz.. Kadýnlarýn Ev Ýçi Emekleri Yok Sayýlarak Hazýrlanan! SSGSS Yasa Tasarýsý Geri Çekilsin! Erkek Eðemenliðine ve Kapitalizme Karþý Yaþasýn Kadýn Dayanýþmasý! KADINLAR ÝÇÝN SOSYAL HAKLAR PLATFORMU 9

12 Yazýsýz Tarih Toplumlar tarihinde kadýnlar adeta yoktur. Yazýlý tarih, güçlülerin tarihi olmakla birlikte erkeklerinde tarihidir. Felsefe, matematik, siyaset vs. gibi tüm bilimlerde erkeklerin önde olduðu bilinen bir gerçektir. Tarihe döndüðümüzde yeni taþ çaðý olarak bilinen neolitik dönem de, toplumsallaþmada kadýnýn önemi göz önündedir ve kadýn henüz arka planda deðildir. Ýnsanlýðýn, insanlaþma olarak tanýmladýðýmýz toplumsal yaþama geçtiði dönemdir. Bu döneme neolitik toplum da denilir. Ancak daha çok doðal toplum kavramýný kullanmak yerinde olacaktýr. Doðal topluma neden doðal toplum diyoruz? Ýnsanlýðýn baþta kendisi ile yani insanýn insanla, kadýnýn erkekle, yaþlýnýn gençle ve toplumun doða ile uyumlu olduðu toplumdur. Yani, insan doðasýna uygun yaþanan, ilk toplumsallaþan, belki de asýl toplumsal yaþam olduðu için buna doðal toplum diyoruz. Doðal toplumun özelikleri; 1: Ýdeolojik kimliði: Ana Tanrýça Kültürü, 2: Üretim þekli: tarým, toplumun ilk örgütlenmesidir. 3: Ekonomi þekli: Komünal Ekonomi. Bu dönem açýsýndan kadýn eksenli bir yaþamýn ve toplumun olduðunu söyleyebiliriz. Ýnsanlýðýn toplumsallaþma sürecinde kadýnýn rolü önemlidir. Uygarlýðýn, toplumsallaþmanýn baþlangýcýnda nasýl olduðunu bulmasý bir anlamda yaþadýðýmýz sorunlarýn, bunalýmlarýn, krizlerin nedenini de çözmesini saðlayacaktýr. Toplumsallaþma kadýn ile oluyor. Çünkü ilk toplumsallaþan, toplumsal yaþama geçen kadýndýr. Ýlk dönemlerde kadýn toplayýcýlýk yapýyor, erkek ise avcýlýk yapmaktadýr. Kadýnýn doðum yapmasý, yine klana bakmasý gerçekliði karþýsýnda toplumsal yaþamýn geliþimde belirleyici bir rolü oluyor. Doðurganlýðý, yerleþik yaþama iliþkin bulduklarýndan kaynaklý ana tanrýça kültürü geliþmiþtir. Bu dönemin ideolojik kimliði ana tanrýça kültürüdür. Ana tanrýça kültürü ile insanlýðýn yakaladýðý düzey bir devrim niteliðindedir. Uygarlýðýn geliþimdeki belirleyici olan ilk devrimdir. Komünal yaþam var. Ýlkel komünal yaþam. Ýlk tekniðin(ilkel) kullanýmý baþlar. Elin kullanýmýyla beyin geliþmiþtir. El ve beynin geliþimi diyalektik olarak iç içedir. Ýlkelliði, ilk oluþundandýr, sanýldýðý gibi geri olmasýndan kaynaklý deðildir. Doðurganlýðý kadýna doðayý tanýma onunla daha doðal birleþme þansý tanýmýþtýr. Bir canlýyý karnýnda taþýma bu gün bilimin bile mucize diyeceði bir olaydýr. Karnýnda onun büyümesi vücudunun parçalarýnýn yavaþ yavaþ oluþumunu hissetmek basit bir olay deðildir. Yine doðumdan sonra yavrusunu besleme koruma hissi en büyük bilgeliði getirmiþtir. Çünkü duygularýn geliþimi zekânýn geliþimine yol açmýþtýr. Ýlk zekâ duygusal zekâdýr. Ve diðer zekâ dediðimiz analitik zekâya esas olarak yön verecek olan zekâdýr. Duygusal zekâ kadýnlarda daha geliþkindir. Bu zekânýn geliþimi ile birlikte doðayý anlamlandýrma kendi canlýsýna zarar vermeme geliþmiþtir. Tarihte ve günümüzde Ortadoðu da kadýna yüklenen misyon, sadece namus ve analýk kavramlarýdýr. Günümüz toplumunda kadýnlarýn, yaþadýðý tecavüze uðrayýp suçlu konumuna düþürülme, taþlanma, býçaklanma, intihara sürüklenme, hep erkeklere yalvarýr duruma mahkum edilme, fuhuþ bataðýna sürüklenme, savaþlarda savunmasýz kalma, hiçbir biçimde eðitim hakký tanýnmama durumuna düþürülmesindeki neden bu anlayýþýn devamýdýr. Tarih bizlere bunlarý söylerken bugün kadýnlar, kendi soy aðacýnda ana tanrýça izlerini taþýyan ortadoðu kadýný tam bir hiçlik noktasýna sürüklenmiþtir. Köleci ve feodal sistemlerin, dinsel etkilerin yoðunluðu ile oluþan ahlaki yapý ve kanunlar, kadýný korkunç bir cendereye almýþtýr. Yýlmaz ELMASCAN Adana Þube Kadýn Sekreteri 10

13 Kapitalizm ve Kadýn Yazýmý kutlama içeriðinden sýyýrabildiðim oranda amacýna ulaþtýrabileceðim düþüncesindeyim. öncellikle kapitalizmin kadýn a bakýþ açýsýný açýða çýkarmaya çalýþacaðým. Öncelikle mevcut durumu göz önünde tutalým. Kapitalist toplumda kadýn nasýl tanýmlanýyor. Kadýný, kadýnlýðý sarmalayan imgeler bütününü açýða çýkaralým. Kadýn birilerinin namusudur. Yaþamak için erkeðin sahipliðine ihtiyaç duyar, ona muhtaçtýr. Kendisinden utanarak yaþamaya mahkûmdur, çünkü tahrik olunan objedir. Kendisini sunandýr,. Kozmetik, alýþ-veriþ gündelik sabit iþleridir. Dedikodu onun konuþma biçimidir, kýskançtýr,. Hassas ve kýrýlgandýr, dayanýksýz iradesiz yaradýlýþý dolayýsýyla kontrol altýnda tutulmalýdýr. Elinin hamuru etrafý kirletmesin diye mutfakta kalmalýdýr. Kadýn mutfakla yatak odasý arasýnda çalýþan bir ev hanýmýdýr. Erkeðine sýnýrsýz tahammülle dolu olmalýdýr. Ateþlidir, bakýþýyla duruþuyla hep bir arzu halindedir. O çalýþmasa da olur, eðitimi erkekten sonra gündeme alýnýr ne de olsa birileri alýr onu, evlenir. Güce tapar, çünkü yoksundur. Ataerkil anlayýþ kadýný olasý her türlü yaþantýdan yoksun býrakarak, tamamen kendi kurallarý etrafýnda þekillendirmiþtir. Bu fazlasýyla aþaðýlayýcýdýr, kadýna reva görülen ilkel primat düzeyinde korunmuþ, yapýlandýrýlmýþ sistem içi bir yaþamdýr. Cinsiyetler arasýndaki etkileþim kadýn ve erkeðin birlikte deðerlendirilmesini zorunlu kýlmaktadýr. Her iki kimlik de deformasyona uðramýþtýr. Ne kadýn þefkatli yaratýlmýþtýr ne de erkek þiddet doludur. Baþtan beri çatýþma halindedirler ve iktidar eksenli iliþki biçimi yozlaþmayý getirmiþtir. Kadýna dayatýlan sömürünün insan yapýmý olduðu ortaya çýkmýþtýr, tüm ataerkil sistemlerin yaptýðý gibi kapitalist toplum sisteminin de en güçlü silahý kadýnlýk ve gençlik kimliðinin fiziksel sýnýrlara çekilmesidir. Sorun toplumsal cinsiyetçilik sorunudur. Toplumsal cinsiyetçiliðin pek de gündemimize almadýðýmýz diðer biçimleri ( biseksüel, eþcinsel ) de mevcuttur. Farklý cinsel kimlikler kadýn sorunuyla iç içe düþünülmelidir. Bu dönemin en belirgin karakteri cinsel sömürüdür. Fakat sistem öyle bir özgürlük yanýlsamasý yaratmýþtýr ki bu çeliþkiyi fark etmek eskisi kadar kolay deðil. Kadýn toplumsal körlükten beslenen sahte özgürlük anlayýþýyla öyle bir hale getirilmiþtir ki sömürüldüðünün, metalaþtýðýnýn, araçsallaþtýðýnýn farkýnda bile deðildir, sistemin kendisine biçtiði role girmiþ, bu rolle toplumsallaþmýþtýr. Dolayýsýyla tüm alýþkanlýklarý, gündelik yaþamý, kurduðu iliþkiler sistemin sömürü çarkýnda þekillenmiþtir. Kapitalizmin tüm insanlýk ve doða karþýsýnda sürdürdüðü saldýrýnýn gerektirdiði toplumsal vicdansýzlýk, duyarsýzlýk ve ahlaksýzlýðý böyle geliþtirmektedir. Toplumsal bir uyku hali yaratýlmýþ olup baþta kadýn ve gençlik olmak üzere muhalefet etme gücü olan dinamikleri sindirmiþtir. Hakim düzen tarihsel varlýðýyla en çok çeliþkili iki temel dinamik üzerinden kendisini tekrar tekrar üretmektedir. Toplumun yeniden insan eksenli deðerler etrafýnda tanýmlanarak inþa edilmesi gerekmektedir. Kadýn hareketi erkeði de toplumu da özgürleþtirecektir, kadýnýn kendi öz deðerlerini açýða çýkarmasý ve yaþamsallaþtýrmasý zorunluluðu vardýr. Kadýnlýðý güncel bir konu haline getirmeli, toplumun ezberi bozulmalýdýr. Fiziksel olguya indirgenmiþ kadýn kimliði insanýn tarih sahnesine ilk çýkýþýný simgeleyen baþtaki primatý anýmsatmaktadýr. Türkiye siyasal tarihi ve 68 kuþaðý perspektif açýsýndan zengindir. 19. yy ýn sonlarýnda Avrupa da ortaya çýkan feminist teori ülkemizde henüz örgütlülük açýsýnda iyi bir düzeyde deðildir. Feminist yapýlardaki genel anlayýþ kadýnýn özgürlük hareketini toplumsallaþtýramamýþ, kadýn hareketi bu eksende toplum dýþýna itilmiþtir. Türkiye de solun daðýnýk ve iktidar olmaktan uzak oluþunun bir nedeni de kadýn sorununu çözümleyecek pratik adýmlarýn atýlmamasýndandýr. Kadýn sorunun tarihsel olmasý, hem sistemle hem var olan kadýn ve erkek yapýsýyla mücadeleyi 11

14 gerektirmesi ve sorunun derinliðine uygun yöntemin ortak hedef haline getirilmesi sorunun çözümü için önemlidir. Sendikamýz açýsýndan bakýldýðýnda kadýn özgürlüðü noktasýnda pek de kabul edilebilir bir noktada olduðumuzu düþünmüyorum. Tüm üyelerimizin kadýn sorunu hakkýnda bilgilendirilmeye ihtiyacý vardýr. Ayrýca dikkat çeken bir diðer nokta ise kadýn üyelerimizin azlýðýdýr. Bu dönem içerisinde özellikle kadýn üye sayýsýný arttýrmaya yönelik çalýþma baþlatýlmalýdýr. Yazýmýn sonuna kadýna karþý þiddet konusunda 2007 itibariyle dünyadan verileri ekliyorum. Ezilen sömürülen tüm devrimci kadýnlarýn kadýnlar gününü kutluyor, bu ülkede yaþayan bir vatandaþ olarak toplumsal barýþdan kardeþlikten ve emekden yana olan tüm anneleri hatýrlama gereði duyuyorum, günlerini kutluyorum. Sevgilerle Kadýnlara karþý þiddet dünyada en yaygýn, ancak en az cezalandýrýlan suçtur. Tahminlere göre 113 ile 200 milyon arasýnda kadýn demografik olarak kayýp (yok) görünmektedir. Ya doðar doðmaz öldürülmüþler (erkek çocuðun kýz çocuða tercih edilmesi) ya da erkek kardeþleri ve babalarýyla eþit derecede gýda ve týbbi olanaklara ulaþamamýþlardýr. Fuhuþa zorlanan ya da bunun için satýlan kadýnlarýn sayýsý yýlda ila arasýndadýr. Cinsel kölelik düzeninden elde edilen kazançlar yýlda tahminen on iki milyon dolardýr. Küresel olarak, daha büyük oranda on beþ ile kýrk beþ yaþ arasý kadýnlar erkek þiddetinin sonucu ya da kanser, sýtma, trafik kazalarý veya savaþa baðlý olarak sakat kalmakta ya da hayatýný kaybetmektedir. En az üç kadýndan biri dövülmüþ, cinsel iliþkiye zorlanmýþ ya da hayatý boyunca baþka türlü suiistimal edilmiþtir (tecavüz, kötü davranýþ). Genellikle, suiistimal eden kiþi aileden bir üye ya da kadýnýn tanýdýðý bir kimsedir. Ev içi þiddet, bölge, kültür, etnik köken, eðitim, sýnýf ve din ne olursa olsun kadýnlara karþý en yaygýn suiistimal þeklidir. Dinsel, kültürel vb. nedenlerle yýlda iki 12 milyondan fazla kýz çocuðunun genital organlarýna hasar verilmektedir (kadýn sünneti). Bu oran, 15 saniyede bir kýz çocuðudur. Sistematik tecavüz dünyadaki birçok çatýþmalarda bir terör silahý olarak kullanýlmaktadýr. daki soykýrýmý esnasýnda ila kadýnýn tecavüze uðradýðý tahmin edilmektedir. Araþtýrmalar, kadýna karþý þiddet ile virüsü arasýnda yükselen baðlantýyý göstermekte ve HIV bulaþmýþ kadýnlarýn daha fazla þiddete maruz kaldýklarýný, þiddet kurbanlarýnýn da HIV bulaþma risklerinin daha yüksek olduðunu ortaya koymaktadýr Serkan Çalðan Mardin-Nusaybin Kadýnýn özgürleþmesinin anlamý, dünyaya kendi gözleriyle bakmak ona kendi elleriyle dokunmak, deneyimlerini kendi kafasýnda özümlemek, kendi sesini bulabilmek, sözlerini kendisi seçmek ve yüzyýllardýr baþkasý tarafýndan yönetilmiþ olmak yüzünden zorla yüzüne takýlmýþlýðýnda ötesinde adeta derisinin içine iþlemiþ olan o maskeyi söküp atmaktýr.

15 Toplum ve Kadýn Günümüz toplumunun durumunu ve kadýnýn içinde bulunduðu durumu analiz etmek için; kadýnýn toplumsal alt ediliþi tanýmlanmalýdýr. Bu þekilde erkek egemen toplum kültürünün temel özellikleri doðru anlaþýlabilir. Önce kadýn, onunla birlikte gençler ve çocuklarýn doðal toplum dünyalarý yýkýlarak, üzerlerinde güce ve yalana dayalý bir hiyerarþinin kurulmasý yeni toplumun da hakim yöntemi haline gelmiþtir. Doðada var olan hiçbir þeyin yok olmayacaðýný biliyoruz. Çünkü yaþanan bir doðal toplum gerçeði var ve bu gerçek onu yok etmeye çalýþan, zýddýyla sürekli mücadele ederek varlýðýný daima sürdürür. Toplumu bu kadar çöküntüye götüren önemli nedenler arasýnda, toplumdaki kadýn gerçeði olduðu göz ardý edilmemelidir. Toplumdaki eþitlik ve barýþ; Adaletin saðlanmasý, toplumsal ahlakýn saðlanmasý ve insanlarýn birbirlerini cinsiyetine, rengine, ýrkýna, dinine, mezhebine ve diline göre ayrýþtýrmamasý ve bu ayrýmlarý sömürü unsuru olarak kullanmamasý, tahakkümün ve savaþlarýn olmadýðý bir dünyada mümkün ve þüphesizdir. Bugün için toplum dan bahsetmek mümkün deðildir. Ancak ve ancak erkek egemenlikli despotik sistem denilebilir bunun adýna. Çünkü toplumsallýða ait ne varsa ya devletin ya da bireylerin hizmetine sunulmuþtur. Doðal toplumda her þey toplum için gerçeði bugün her þey devlet için diye deðiþtirilmiþtir. Dolayýsýyla topluma ait tüm deðerlere el konulmuþ ve toplum ahlaki bir çöküntüye sokulmuþtur. Topluma ve toplumsal deðerlere kadýn ikincilleþtirilerek tahakküm edilmiþtir. Eðer bugün toplum eþitsizliðin, sömürünün, savaþýn, açlýðýn içinde ise, bunun da en önemli nedenlerinden biri erkek egemen zihniyettir. Þunu rahatlýk ile söyleyebiliriz ki bir toplumu köleleþtirmek isteyen egemenler iþe kadýnla baþlarlar. Türkiye de yýllardýr kanayan bir yara olan Kürt meselesinin bu kadar kangrenleþmesinin temelinde de kadýnýn gelenekçi, ataerkil kültürün desteðiyle etkisizleþtirilmesinin rolü vardýr. Bu ve diðer sorunlarý çözmek istemeyen güçler sürekli kadýn üzerinde oyunlar oynayarak, kadýný asimile ederek, kadýnýn üretime dahil olmasýnýn olanaklarýný ortadan kaldýrarak toplumu geriletmeyi amaçlamýþlardýr. Toplum ile kadýn iliþkisini irdelememiz için, Kürt kadýnýn bölge de nasýl yaþadýðýný aile içerisindeki ve toplum içerisindeki durumu ile ilgili bazý gerçekliklere deðinmekte fayda vardýr. Kadýnýn hiyerarþik topluma adým adým çekilmesi, tamamen toplumsal özelliklerini kaybetmesi toplumda gerçekleþen en belirgin karþý devrimdir. Egemenlerin iþe kadýndan baþlayarak toplumu çürütmeye çalýþtýðýný belirtmiþtik. Bu güçlerin, kadýný erkeðe muhtaç etmekle amaçlarýnda kýsmen baþarýlý olduðunu söylemek yanlýþ olmaz. Her türlü haksýzlýða uðrayan, üstüne kuma getirilen, törelere kurban edilen, özgür evlilik yapamayan, aile içerisinde hizmetçiliði meslek olarak kabullenen kadýn bütün bunlarý neden kabul ediyor sorusu çok çarpýcýdýr. Siyasette kadýna belli kota vererek, siyasette kadýnýn rolü varmýþ gibi göstermek bir aldatmacadan baþka bir þey deðildir. Bu durum sadece ve sadece Tansu Çiller gibi erkekleþmiþ kadýnlar yaratmaktan öteye gitmez. Beþbin yýlýk egemenliðin, bastýrýlmýþlýðýn bu kadar yüzeysel ve sembolik çözümlerle ortadan kalkmasý mantýklý deðildir. Kadýnýn kurtuluþunun böyle saðlanamayacaðý ve sorunu kangrenleþtirdiði aþikardýr. Kadýnýn bütün bunlarý kabul etmemesi için kadýnýn özünde olan emekçi boyutu görülmeli ve ekonomik özgürlüðü olmalýdýr. Kadýnýn üretime dahil olmadan mevcut durumdan kurtulmasý mümkün deðildir. Çünkü çalýþan bir kadýn evde oturup koca beklemez. Her þeyi erkekten beklemeyen kadýn erkeðin de istediðini yapmak mecburiyetinde kalmayacaktýr. Kadýnýn mülkleþmekten çýkmasý toplumun namus anlayýþýný da deðiþtirecektir. Namus anlayýþýnýn deðiþmesi ve kadýnýn erkeðin namusu olmaktan çýkmasý ile de toplumdaki ve bölgedeki töre cinayetlerinin nedenleri ortadan kalkmýþ olacaktýr. En önemlisi de kadýndan ötürü, doðru eðitilen çocuklar toplumsal gidiþata yön verebileceklerdir. Dolayýsýyla sorunun özüne inmeden, demokratikekolojik, cinsiyet özgürlükçü bir toplum yaratýlamaz. Kadýnýn emeði, kadýnýn gücü, kadýnýn iradesi, kadýnýn estetiðini ve rengini verdiði bir toplum beraberinde baskýyý, þiddeti, savaþlarý ve eþitsizliði de yok edecektir. Veysel ÖZHEKTÝ BTS Nusaybin 13

16 TCDD de Kadýn Olmak Bir 8 Mart ý daha birlikte yaþýyoruz. Bu yýl 8 Mart ekonomik krizle, mecliste her saniye geçen çalýþanlarýn hatta herkesin geleceðini yok eden yasalarla, kadýnlarý dört duvar arasýna hapseden iþsiz aþsýz býrakan anlayýþlarla, giysisi ve bedeni üzerinden siyaset yapanlarla, sosyal güvenceden yoksun çað dýþý þartlarda çalýþarak hayatlarýný yitirenlerle, satýlan iþyerlerinde sokaða atýlanlarla, töre ve namus adý altýnda iþlenen cinayetlerle kýsacasý gözyaþýyla yaþama hakkýmýzýn geleceðimizin elimizden alýndýðý günlerde geldi. Hoþ geldin 8 Mart tarihinin ve mücadele geleneðinin bize öðretecekleri daha çok. Bu yýl yaþam da çalýþmakta biz TCDD li kadýnlar için zor. Bu yýl söyleyecek daha çok sözümüz var. Yýllardýr hep erkek egemen bir kurumda çalýþmanýn sýkýntýlarýný, çalýþanlar içindeki yüzdelik oranlarýmýzý, masa baþýna sýkýþtýrýlmýþ görevlerimizi vb dile getirdik ve mücadele ettik. Ama bu yýl biraz farklý adýmýz artýk azda olsa yüzdelik dilimlerle hesaplanamýyor, TCDD de KADININ ADI YOK TCDD i yöneten zihniyetler kadýný eve kapatmayý baþardýlar. Yýllarca sadece bürolarda kadýn iþi masa baþýdýr anlayýþýyla bürolarda çalýþtýrýldýlar. Terfi edebilme istediði göreve talip olabilme þansý yoktu, erkek egemen temsiliyetin en aðýr yaþandýðý çalýþma koþullarýna dayanamayan kadýnlar ortalama emeklilik sýnýrýndaydýlar. Bugün itibariyle emeklisi dolanlarýn 0/0 80 emekli oldu. Son 15 yýlda parmakla sayýlacak kadar az sayýda kadýn çalýþan alýndý. Artýk o kadýn iþi dedikleri bürolarda dahi çalýþan kalmadý, iþleyiþ týkanma noktasýna geldi. Kadýna eþit ortam ve eþitlik saðladýðýný söyleyen siyasiler kurum yöneticileri Kadýnýn adýný TCDD den sildiler Görevde yükselmelerinin, terfilerinin önünü týkadýlar Esnek çalýþma ve özelleþtirmelerle 5 kiþinin iþini 1 kiþiye yaptýrdýlar Kýlýk kýyafetiyle oynadýlar, ne giyip ne giymeyeceðine karar verdiler. Personel eksikliðini yetkili yerlere bildirerek KPSS ile yeni çalýþan almadýlar Yeni kadýn çalýþan almadýðýnýz gibi var olanlarý da evlerine gönderirken mutlu oldular ----Evet, daha saymakla bitmeyecek kadar çok sözümüz var. Biz BTS li kadýnlar bu sýkýntýlarýmýzý kamuoyuyla paylaþmak, TCDD de erkek egemen anlayýþý ortadan kaldýrmak için mücadeleye devam edeceðiz. Bizler biliyoruz ki kaybettiklerimiz sadece haklarýmýz deðil geleceðimiz. Geleceðimizin yok olmasýna izin vermeyeceðiz. KADINLAR ÝÞÝNE, AÞINA GELECEÐÝNE SAHÝP ÇIKIYOR! BTS 1 NOLU ÞUBE KADIN KOMÝSYONU 14

17 SAVAÞ VE KADIN Tüm insanlýðý etkileyen ve hasarlarý yüzyýllar boyu atýlamayan bütün bir toplum için acý ve felaketler silsilesidir savaþ! Beþiktekinden yaþlýsýna kadar toplumun tüm fertleri bu yýkýmdan payýný alýr. Ancak kadýnlar için bu etki daha bir katmerli ve çok yönlüdür. Ýþgalci güçler bir ülkeyi iþgalinde yalnýzca topraklara girmek o ülkenin zenginliklerini ele geçirmekle yetinmez; sýrada kadýna tecavüz ve þiddet vardýr Özel mülkiyete dayalý sýnýflý toplumlarda kadýn iþgallerde egemenlik mücadelesinin vazgeçilmez unsurudur. Ýþgal edilen ülkede namusu nu teslim alarak alçaltma anlamý yüklenerek erkeði teslim almanýn en çok baþvurulan yöntemidir. Daha açýk bir ifadeyle tecavüz, daha savaþýn baþladýðý ilk günden itibaren kadýnlarýn karþý karþýya kaldýðý sistemli bir saldýrýdýr ile 1940 yýllarý arasýnda Japonya nýn Kore yi iþgalinde yaklaþýk 200 bin kadýn, 1937 yýlýnda Japonya nýn Çin in Nanking þehrini iþgali sýrasýnda sadece bir ay içinde 20 bin kadýn tecavüze uðramýþtýr. Ýkinci Dünya Savaþý boyunca Güneydoðu Asya da 200 bin kadýna cinsel þiddet uygulanmýþ, yýllarýnda açlýk ve savaþtan dolayý Kenya daki mülteci kamplarýna sýðýnan kadýnlarýn çoðunluðu - 4 yaþýndaki kýz çocuklarý da dahil - tecavüze uðramýþtýr. Pek çok sayýsal verinin eklenebileceði bu durum bize gösteriyor ki; iþgal edilen ülkelerde kadýnlara uygulanan baský, þiddet ve tecavüz sistemli bir politikadýr. Peki ya nasýl oluyor da savaþ yalnýzca iþgal edilen topraklardaki kadýnlarý vurmakla kalmayýp bizzat iþgal güçlerinin ordularýnda yer alan asker kadýnlarý da vuruyor, bu þiddetten onlarda nasibini alýyor. Vietnam gazisi kadýnlar arasýnda yapýlan anketlerde kadýnlarýn %30 unun çeþitli þekillerde cinsel þiddete maruz kaldýðý, baþka bir araþtýrmada 1991 Körfez savaþý sýrasýnda Irak a gönderilen kadýnlarýn % 33 ünün sözlü, %7 sinin de fiziksel tacize maruz kaldýðý görülüyor. Bu da gösteriyor ki savaþ aslýnda yalnýzca iþgal edilen toplumu ve o toplumun insanlarýný/*kadýnlarýný deðil tüm insanlýðý vuruyor. Ve kadýn ister iþgal edilen topraklarda esir, isterse iþgalci güçlerden olsun, var olan kaos ortamýnda ilk hedef olma konumundan kurtulamamaktadýr. Gelelim savaþ sonrasýna; savaþýn ardýndan yapýlan ateþkesle elbetteki her þey bitmiyor. Aksine savaþ sonrasý talan olmuþ bir ülkenin ardýndan enkaz haline gelmiþ evler, evladýný yitirmiþ analar, ailesiz kalmýþ çocuklar Açlýk iþsizlik, çaresizlik; savaþ nedeniyle çöken ekonomi nedeniyle eve yemek götüremeyen erkekler ve beraberinde artan aile içi þiddet. Savaþ sonrasýnda dul kalan sayýsýz kadýn giderek artan iþsizlik nedeniyle her gün daha fazla çalýþma sahasýnýn dýþýna atýlýyor. Kadýn ticareti yaygýnlaþýyor. Zorla ya da zorunda býrakýlarak Görünen o ki; toplumlarý ve kadýný özgürleþtireceðiz bahanesiyle sýrf güçlerine güç katmak adýna toplumlarý savaþa sürükleyen emperyalist güçlerin bu söylemlerinin boþuna olduðu, aksine gün geçtikçe daha fazla çýkmaza girildiði aþikârdýr. Barýþ ve özgürlük saðlanmadýkça insanlýk gün geçmesin ki yeni yaralara gebe kalmasýn ve kadýnlar bu yaralardan en çok payý alan kadýnlar kaos ortamlarýnýn asýl maðdurlarý olmaya devam etmesin. 15

18 8 MART 2008 DE TÜRKÝYE VE TCDD Hitler iþgal ettiði ülkelere girerken ordusuna emir veriyordu ÖNCE KADINLARI ÖLDÜRÜN!. Kadýn ailenin en önemli örgütleyicisi ve direnç unsurudur. Bu nedenle, saldýrýlarda ( askeri, poitik, ekonomik vs.) egemen güçler tarafýndan önce kadýnlar pasifize edilmeye çalýþýlýr. Keza, kadýnlarýn dirençlerinin kýrýldýðý bir toplumu yönetmek çok daha kolaydýr. Neoliberal politikalarýn verdiði zarar din, dil, ýrk, mezhep, cins ayrýmý göstermeksizin tüm emekçileridir. Ancak bu politikalar kadýnlarý emekçi kimliklerinin yaný sýra kadýn kimlikleri nedeniyle ikinci bir defa daha vurmaktadýr. Bu politikalarýn ülkemizde uygulamaya geçirildiðini hepimiz bireysel ve çalýþma yaþamýmýzda hissediyoruz. Son süreçte gerçekleþtirilmeye çalýþýlan ve mayýn tarlasý durumundaki Saðlýk ve Sosyal Güvenlik Reformu da biz kadýnlarý iki kez vuruyor. Tüm bunlarý göz önünde bulundurarak hem kadýn hem emekçi kimliðimizden dolayý bizim iki kat fazla direnç göstermemiz gerekmektedir. Son yýllardaki iþsizlik durumu incelendiðinde, Neoliberal politikalarýn þimdiki uygulayýcýsý AKP hükümetinin zihniyeti nedeniyle, iþsizleþme oranýndaki kadýn sayýsýnýn gittikçe arttýðýný görmekteyiz. Yani kadýn eve hapsedilmek istenmekte ve bu da adým adým hayata geçirilmektedir. Son günlerde gördüðümüz üzere kadýnlarýmýz arasýnda baþý örtülü ve baþý açýk þeklinde yapay bir bölünme yaratýlmaya çalýþýlmaktadýr. Oysa Tekel in satýþýna gösterilen direniþlerde tanýk olduðumuz üzere bu saldýrýlar baþý örtülü olana da, baþý açýk olana da ayný þekilde zarar vermektedir. Kendi kurumumuza baktýðýmýzda da; Hükümetin dünyaya bakýþý ve pratiði kadýnlarý geriye iten erkek egemen yapýyý öne çýkaran bir yöndedir. TCDD de çalýþan kadýnlarýn sayýsý gibi son dönemde iþe alýnanlarýn oranlarý da bizi doðrulamakta. Aslýnda kadýna bakýþýn gelen hükümetler yönüyle birbirlerini aratmadýklarý bu yapý þimdiki AKP hükümeti döneminde de bir deðiþiklik göstermemektedir. Ýþkolumuzda örgütlü olduðumuz kurumlarýmýzda kadýn çalýþanlarýn erkek çalýþanlara oraný yüzde on civarýndadýr. Sendika üyesi çalýþanlarýn istatistiklerine baktýðýmýzda ise sendikalý kadýn üye sayýsýnýn toplam üye sayýsýnýn yüzde 7 si kadar bile olmadýðýný görmekteyiz. Çalýþanlar yönüyle rakamlar TCDD deki kötü bir tabloyu açýkça göstermekte. Erkek çalýþan sayýsý 17 bin civarýnda iken, kadýn çalýþan sayýsý 900 civarýndadýr. Ve tablonun geçen yýldan bu yana kadýnlar lehine deðiþmediðini söyleyebiliriz. Keza son zamanlarda kuruma alýnan yeni personel arasýnda da kadýn bulunmamaktadýr. TCDD nin asýl unsuru deðil de lojistik destek veren yan unsurlarý olarak deðerlendirilen kadýn çalýþanlar son dönemde ya pasif görevlere çekilmiþ ya da görevinden alýnýp emekli olmak durumunda býrakýlmýþtýr. Görevden alýnan kadýnlarýn yerine iktidara yakýn erkeklerin atamasý yapýlarak kadrolaþma saðlanmýþtýr.bu haksýz uygulamalara karþý üyelerimiz tarafýndan açýlan davalar bulunmaktadýr. Türkiye yi, kadýnlarý yaþamdan koparýp eve hapsetmek isteyen böyle tehlikeli bir zihniyet yönetmektedir. Hükümetin ve kurum yöneticilerinin bizlere yönelik bu politikasý karþýsýnda örgütlü ve mücadeleci olmaktan baþka bir seçeneðimiz bulunmamaktadýr. Biyolojik olarak yaþamý var eden kadýnlarýn direnç göstereceði ve tüm bu saldýrýlarý geri püskürteceðimiz inancýyla. YAÞASIN ÝÞ, EKMEK, ÖZGÜRLÜK MÜCADELEMÝZ! Sema TATAROÐLU BTS Adana Þube 16

19 Hayatýn dýþýna sürülen kadýn Tam bir yýl önce Bursa da bir tekstil fabrikasýnda üzerlerine kilitlenmiþ kapýlarý gencecik yumruklarýyla çaresizlik içinde döven beþ kadýn çýðlýk çýðlýða tutuþuyor: Kadýnlar kadermiþ gibi yanýyor! Örümceklerle bezeli feodal gelenek ve töre yýðýnýnýn içinde debelenip kendilerini yine de kurtaramýyorlar: Kadýnlar aralýksýz kurþunlanýyor! Tarýmda ücretsiz aile iþçisi, evde ücretsiz köle olarak prangalarýna bir zincir daha ekleniyor: Kadýnlar aralýksýz eziliyor! Emeðin en aðýr ve en kötü koþullarýna talim etmek zorunda kalýyor çoðu; hiçbir nitelik gerektirmeyen konfeksiyonda, hizmet sektöründe tükeniyorlar: Kadýnlar vahþice sömürülüyor! Dalga geçer gibi Baba beni okula gönder kampanyalarýna meze yapýlan kadýn, eðitimli de olsa iþ bulamýyor: Kadýnlar hýzla hayatýn dýþýna sürülüyor! Veriler Geçtiðimiz günlerde Türkiye Ýstatistik Kurumu hane halký iþgücü araþtýrmasýný yayýnladý. Resmi rakamlar olduðu için ihtiyatla yaklaþmak gerektiðini hatýrlatalým, zira iþsizliðin yüzde 10 u hayli aþtýðý baþka araþtýrmacýlarýn rakamlarýyla ortada. Yine de resmi iþsizlik oranlarýný dikkate alacak olursak, iþsizlik bir önceki yýla göre 0.2 artýþla yüzde 9.1 den yüzde 9.3 e çýkmýþ durumda. Burada ekonomik büyümenin yavaþlamasýyla istihdam arasýnda bir baðlantý kurulabilir. Ne var ki, ekonomik göstergelerin ekonomik büyüme oranlarýnda artma ya da azalmayla ilintili olmasý gerçeði tek baþýna bir ölçüt oluþturmuyor. Çünkü, haydi bu yýl büyüme oranlarýnda düþüþ var diyelim, fakat sözgelimi geçen yýlki büyüme oraný yüzde 7 düzeyinde seyrederken, ayný dönemde istihdam binde 8 lerde kalabiliyor. Ýstihdamda zaten hayli gerilerde seyreden kadýn iþgücünün durumuna gelince veriler, bir yýl önce kadýnlarda iþsizlik oranýnýn yüzde 10 iken þimdilerde yüzde 10.7 ye yükselmiþ olduðunu gösteriyor. Erkeklerde ise iþsizlik yüzde 8.8 le sabit kalmýþ. Ýstatistiklerin gösterdiði bir diðer olgu, son bir yýlda en fazla iþsiz kalan kesimin ilkokul mezunu olmayan erkekler olduðu halde (yüzde 7.1 den yüzde 10.5 a yükselmiþ), eðitimsiz kadýnlarda iþsizlik oranýnýn yüzde 1.4 gibi çok düþük bir seviyede gerçekleþmesi. Ya eðitim görmüþ kadýnlar? Lise mezunu kadýnlarda iþsizlik oraný yüzde 20! Yani liseyi bitirmiþ 5 kadýndan 1 i hala iþsiz. Kentlerde yaþayan lise mezunu kadýnlardaki iþsizlik oraný, ayný durumda olan erkeklerin iki katýndan fazla. Üniversite mezunlarýna gelindiðinde, çok daha çarpýcý bir tablo çýkýyor karþýmýza: Son bir yýlda en fazla iþsiz kalan iki kesimi, üniversite mezunu kadýnlarla ilkokulu dahi bitirmemiþ erkekler oluþturuyor. Ýnanýlýr gibi deðil ama gerçek! Üniversite mezunu her 4 kadýndan biri hala iþsiz! Neden kadýnlar? Eðitimsiz kadýnlar içerisindeki iþsizlik oraný göreli olarak azalýrken eðitimli kadýnlarýn iþini en fazla kaybedenler kategorisini oluþturmasý, kapitalizmin kadýna yaklaþýmýnýn ve kadýn emeðini kullanýmýnýn bir yerde özünü bize yansýtýr. Bu sistemde kadýn, yetenekleri, potansiyelleri, birikimi ve eðitimiyle deðil, ucuzun da ucuzuna kapatýlan emeðiyle ancak varolabilmektedir. Eðitimli kadýn sistem tarafýndan hayatýn dýþýnda tutulur ve dýþýna sürülürken, eðitimsiz kadýn en ucuz iþlerde en vahþi biçimde sömürü nesnesi olarak kullanýlýr. Kadýnýn sürekli ve sistematik olarak hayatýn dýþýna sürülüþünü kadýn istihdamýna iliþkin istatistiklerden de görebiliriz yýlýnda toplam kadýn istihdamý yüzde 70 lerdeyken, bu oran 1980 lerde yüzde 40 lara, 1990 yýlýnda yüzde 30 lara ve bugün ise yüzde 20 lere kadar düþmüþtür. Dikkat edilirse, düþüþ eðilimi düzenlidir. Üstelik bu düþüþ, kapitalizmin geliþmesine paralel bir seyir izlemektedir. Öte yandan kadýn emeðinin daðýlýmý da, onun aslýnda nasýl ucuza kapatýlabildiði alan ve sektörlerde istihdam edildiðini gösterir. Günümüzde kadýn istihdamý tarýmda yüzde 30, sanayide yüzde 24, hizmet sektöründe ise yüzde 45 lerdedir. Ücretsiz aile iþçisi olarak tarýmda istihdam edilen kadýn, tarýmýn çökertiliþi ve göçlerle birlikte kentlere yýðýlmýþ, eðitimsiz ve niteliksiz olmasý nedeniyle de daha çok konfeksiyon ve hizmet sektörü gibi uzun ve yorucu çalýþma saatlerine raðmen hiçbir sosyal güvenceye sahip olmaksýzýn boðaz tokluðuna çalýþmaya baþlamýþtýr. Kadýnlarýn iþgücüne katýlýmýnýn giderek düþüþündeki temel nedenlerden biri de cinsiyete dayalý iþbölümü ve bu iþbölümünü her gün yeniden üreten kapitalist sistemdir. Ucuz emeðe ihtiyacý olduðunda kadýnlarý ve çocuklarý emmeye göre kurgulanmýþ sistem, kriz dönemlerinde en kolay onlardan vazgeçer ve kapý önüne ilk onlarý koyar. Çalýþýyorsanýz Büyük bir otomotiv firmasýyla yaptýðým görüþmede iþe alýnacakmýþým gibi bir hava yaratýldý, sonra da özel hayatýmla ilgili Evlenmeyi düþünüyor musunuz, niþanlý mýsýnýz gibi sorular soruldu. Bu sorularýn altýndan Size yatýrým yapacaðýz, yurtdýþýna eðitime göndereceðiz, sonra evleniyorum diye ayrýlabilirsiniz, bunu göze alamayýz açýklamasý çýktý. Çünkü erkekler evli de olsa, bekâr da olsa her yere gider, kadýn da onun peþinden gider, diye düþünüyorlar. Kadýnlarýn çalýþma nedenleri arasýnda ekonomik zorunluluk ve aileye katký þeklinde özetlenen nedenler yüzünden, kadýnýn ekonomik koþullarýnýn uygun olmasý 17

20 durumunda çalýþma yaþamýndan çekileceði görüþü yaygýndýr. Yani kadýnlar, özellikle de eðitimli kadýnlar uzun vadede yatýrým yapýlacak larý durumlarda kesinlikle herhangi biçimde risk almaya deðer görülmezler. Kadýnlar, -eðitimli olsun eðitimsiz olsun- evde anne olmasý, iþgücünün ertesi gün için yeniden üretiminin saðlanmasýndan birinci derecede sorumlu tutulmasý, bunun için mutfaktan çamaþýra, temizlikten yaþlý ve çocuklarýn bakýmýna kadar sýrtýnda yüzyýllarýn geleneksel-manevi iþ yükünü taþýmasý istenen varlýklardýr. Hele bir de çalýþýyorsa, bütün bu iþleri yapmak zorunda olduðu gibi, iþinin gerektirdiði bütün sorumluluklarý da ayný þekilde eksiksiz yerine getirmesi istenir. Cinsiyete göre ev içi yeniden üretim faaliyetlerine ayrýlan zamana iliþkin veriler, çalýþan kadýnlarýn bu faaliyetlere günde ortalama 2 saat 43 dakika ayýrdýðýný, buna karþýn erkeklerin 45 dakika ayýrdýðýný ortaya koyuyor. Ücretli bir iþte çalýþmayan kadýnlardan yüzde 23.6 sý çalýþmama nedenleri arasýnda küçük çocuklara bakma zorunluluðu nu gösterirken, yüzde 18.2 si ailedeki erkeklerin izin vermemesi ni, yüzde 18 i ise iþ bulamama yý göstermiþtir. Kadýnlarýn toplumsal yaþamda kendilerini varetmeleri ve potansiyellerini açýða çýkarmalarý için her aþamada aþmalarý gereken eþikler çok fazladýr. Kadýn sadece fizyolojik olarak kadýn deðildir, toplumsal olarak da kadýn olmak öðrenilir. Yüzlerce yýllýk gelenekler, yazýlý-yazýsýz yasalar, toplumsal kültür-eðitim ve alýþkanlýklar, cinsiyetçi bakýþ açýlarý ve taþlaþmýþ deðer yargýlarý kadýna biçilen rolü ve bunu onun da içselleþtirip yeniden üretmesini adeta koþullar niteliktedir. Ýþe almada ve iþte ayrýmcýlýk Ýnternetteki bir iþ ilanýnda pekçok özelliði olan bir gýda mühendisi aranýyordu. Baþvuran kadýn arkadaþýma bütün özelliklere sahip olduðu halde, makinelerle çalýþýlacaðý için erkek eleman arandýðý söylendi. Mühendisseniz zaten makinelerle çalýþmayý göze almýþsýnýzdýr. Ayrýca makine kullanmak için kas gücü gerekmiyor, makineler bu yüzden var! Ýþe almada ayrýmcýlýk vardýr ve bu iþ yaþamýnda da çeþitli görünümler altýnda sürer. Erkek mesleði sayýlan, inþaat, maden, petrol gibi mühendislik alanlarýnda, inþaat teknikerliðinde diplomalý kadýnlar ya iþe alýnmayarak ya da masa baþýnda çalýþmaya zorlanarak ayrýmcýlýða uðramaktadýrlar. Örneðin, yýllarýnda Devlet Personel Baþkanlýðý nca yayýnlanan iþe yerleþtirme tercih kitapçýklarýnda Maden Tetkik Arama ve Devlet Su Ýþleri gibi kuruluþlarda iþe girecek bazý mühendisler için erkek olma þartýna yer verilmiþtir. serüven devam eder gider. Kadýnlar için kimi þeyler ya kýsýtlanmýþ ya da yasaklanmýþtýr; kimi þeyler kadýna yakýþtýrýlmaz! Erkeklerden farklý olarak kadýnlar çalýþma yaþamýnda bir dizi engelle karþýlaþýrlar. Kadýn olduklarý için aþaðýlanma ve dýþlanmayý, bilgi ve yeteneklerine güvenilmemesini, taciz ve istismarý bunlarýn baþýnda sayabiliriz. Cinsiyet kliþeleri ve cinsiyete göre belirlenmiþ iþler, çalýþma yaþamýnda kadýnlar için engeller yaratmaya ve bu kalýplarý korumaya yönelirler. Kadýnlar istihdamda fýrsat eþitliði yaratmada baþarýlý olmak bakýmýndan bu engellere karþý koymak durumundadýrlar. Bu engellerin ilki; tarihsel istihdam alýþkanlýklarý nedeni ile yüksek prestijli iþlerin çoðunun erkeklerce iþgal edilmiþ olmasýdýr. Ýkincisi; cinsiyet kalýplarý ve cinsiyete göre belirlenmiþ iþler nedeniyle pekçok kadýnýn erkeðe özgü olduðu düþünülen iþler konusunda cesaretinin kýrýlmasýdýr. Bunlarý aþýp erkek iþi olduðu düþünülen iþlere girebilmiþ kadýnlar ise, diþil özelliklerinden dolayý kendilerine karþý cinsiyet kalýplarý yaratýlmaktadýr. Bu kadýnlar, ücretlerinin, baþarýlarýnýn veya potansiyellerinin deðerlendirilmesinde önyargýlarla karþýlaþmaktadýrlar. (Ruble, 1984) Hayatýn her alanýnda olduðu gibi iþ yaþamýnda da kadýnla erkek arasýndaki eþitsizlik çarpýcýdýr. Kafanýzý nereye çevirirseniz çevirin kadýnla erkeðin farklý ücretlendirildiðini görürsünüz. Üstelik bu fark derinleþerek devam etmektedir. Eþit deðerdeki iþe eþit ücret ilkesi uygulanmamakta, bu farklýlýk yüzde 40 lara kadar ulaþmaktadýr. Deðiþtirme cesareti Tarlada, evde ücretsiz köle, iþyeri denilen izbelerde, fabrikalarda, masabaþlarýnda sadece ücretli köle olarak deðil, kölenin de kölesi olarak ömür tüketen kadýnlar kýrýla törpülene yollarýna devam ediyorlar. Emek yoðun sektörlerde üç kuruþa talim ediyorlar. Onlarýn görünmeyen ev içi emeði, patronlara iþçilerin ücretlerini ucuza getirme olanaðý saðlýyor. Onlarýn ucuz emeði sayesinde iþçi ücretleri bastýrýldýkça bastýrýlýyor. Onlarýn her an elinin altýnda olmasý sayesinde egemenler iþsizlik kýrbacýný daha pervasýzca þaklatabiliyor. Eðitimli kadýnlar, ömürlerinin en az yýlýný eðitime harcadýktan sonra dahi ortalama 8 yýldan fazla çalýþma imkaný bulamýyorlar. Kendilerini kuþatan gerici gelenekler, alýþkanlýklar ve önyargýlarla hayalleri ve insanca varolma özlemleri arasýndaki sýkýþmayý yaþýyorlar. Aþaðýlanma, ayrýmcýlýk, taciz ve deðersizleþtirme dalgalarýyla neredeyse her gün boðuþa boðuþa ilerlemeye çalýþýyorlar. Kendilerine duyduklarý güven aþýndýrýlmaya, cesaretleri kýrýlmaya, insanca yaþam umudu karartýlmaya bakýlýyor. Buna raðmen kadýnlar Varýz diyorlar ve varolmanýn savaþýný veriyorlar! Bir iþ ararken de, iþe girdikten sonra da bu zahmetli 18