ERPİLİÇ ENTEGRE TESİSLERİ

Transkript

1 ERPİLİÇ ENTEGRE TESİSLERİ İŞ KAZASI TALİMATI REVİZYON REVİZYON NO AÇIKLAMA TARİH 0 YENİ YAYIN

2 İŞ KAZASI A) (Ilo)Uluslararası Çalışma Örgütü: Önceden Planlanmamış, Bilinmeyen Ve Kontrol Altına Alınmamış Olan, Etrafa Zarar Verecek Nitelikteki Olaylar Olarak Tanımlamaktadır. B) (Who) Dünya Sağlık Örgütü: Önceden Planlanmamış, Çoğu Kişisel Yaralanmalara, Makinelerin Ve Araç Gereçlerin Zarara Uğramasına, Üretimin Bir Süre Durmasına Yol Açan Bir Olay Olarak Tanımlamaktadır. Ülkemizde İş Kazası Tanımı 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 11/A Maddesinde Yer Almaktadır. Bu Tanımda; Aşagıdaki hal ve durumların birinde meydana gelen, sigortalıyı, hemen veya sonradan bedence ve ruhça zarara uğratan olaydır. Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla Sigortalının işveren tarafından görev ile başka bir yere gönderilmesi yüzünden, asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, Emzikli sigortalı kadının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, Sigortalının, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp getirilmeleri sırasında. denilmektedir Bir olayın iş kazası olabilmesi için: 1- iş ile ilgili olması, 2- işyerinde veya kanunda sıralanan yerlerin birinde meydana gelmesi, 3-kişiyi hemen veya sonradan bedenen veya ruhsal olarak hasara uğratması, gerekmektedir. Bir kazanın iş kazası olarak nitelenmesi, kazaya uğrayanın haklarının iş yasaları çerçevesinde değerlendirilmesini sağlar. 1- Kaza Nedenlerinin Tanımı: Buradaki ;Çevre ve Makine-Ekipman, güvencesiz koşulları, insan ise güvencesiz davranışı temsil etmektedir. Çevre ve Makine-Ekipmanların temsil ettiği Güvencesiz Koşulları Kesme, bölme gibi işlemler gerektiren ve bıçak, testere gibi keskin aletlerle yapılan işler Presleme veya sıkıştırma gibi işlemleri gerektiren ve genellikle pres, mengene gibi biçimlendirme aletleriyle gerçekleştirilen işler Kinetik enerjinin potansiyel enerjiye dönüştüğü durumlar (örneğin, herhangi bir şeyin işçiye çarpması ya da işçi üzerine düşmesi) Sıcak ve soğuk, elektrik akımı, ses, ışık, radyasyon ve vibrasyon (2 / 7)

3 Toksik ve korozif maddeler Ağır yük kaldırma gibi işlemler nedeniyle vücudu yoğun stres altına sokan işler Şiddete maruz kalma korkusu gibi psikolojik stresler vb. olarak sıralayabiliriz. İnsanın sergilediği Güvencesiz Davranışları da, Çalışma şartlarındaki risklerden haberdar olmamak ve bu nedenle tehlikeye kayıtsız kalmak Kişisel korucuların kullanımı ve önemi yönünde bilgi sahibi olmamak Makine koruyucuları yönünde bilgi sahibi olmamak Mesleki deneyime sahip olmamak Heyecanlı veya aceleci olmak Sağlık yönünden yetersiz olmak Alışkanlık veya bağımlılık Fizyolojik veya kronik yorgunluk vb. şeklinde sıralayabiliriz. 2- Kaza Nedenleri İle İlgili Yanlış Görüşler: Şanssızlık, Kaçınılmazlık Dikkatsizlik TEHLİKELİ DURUM : 1-Güvenlik sistemleri ve makina koruyucularındaki olumsuzluklar. 2-Yapısal bozukluklar ve kullanılan materalin özellikleri. 3-İşin yapımından doğan tehlikeler. 4-Depolama, düzenleme ve istifleme. 5-Kötü ve tehlikeli çevre koşulları TEHLİKELİ HAREKET: 1-Makinaların çalıştırılmasında 2-Sistemi emniyete alırken hatalı davranışlar 3-Kişisel koruyucuların, güvenlik sistemlerinin ve makina koruyucularının yanlış kullanımı 4-Tehlikeli boyutta hızlı çalışma 5-Cihazları Tehlikeli Kullanma veya emniyetsiz cihaz kullanma 6-Tehlikeli yerlerde tehlikeli biçimde durma (3 / 7)

4 ŞU ANDA KABUL EDİLEN KAZA ZİNCİRİ 1-Yetersiz Kontrol Yönetim: Kaza zincirinde; güvenlik yönetimi ve görevlisi için en önemli konular; a) Güvenlik kontrol planı ve iş planını belirleme, P b) İş planı için, uygulama standartlarını belirleme, U c) Belirlenmiş standartların sonuçlarını değerlendirme, K d) İlaveleri ve değişiklikleri kapsayacak şekilde, Ö planı geliştirme, 2-Temel Neden Orjin: Kaza olayı kişisel ve çalışma faktörleri ile ilişkili olabilir. a-kişisel faktörler:yetersiz bilgi ve yetenek, yetersiz motivasyon, psikolojik yada zihinsel sorunlar vb. b-fiziksel Faktörler: hatalı makine, uygun olmayan çalışma standardı, yada makinelerin yanlış kullanım metodu 3-Direkt Neden Belirti: Bu Tip nedenler genellikle araştırılması en önemli hedef olarak dikkate alınan Tehlikeli durum ve tehlikeli davranışlar olarak adlandırılır. 4-Sorun Temas: 5-Zarar Kayıp: KAZALARIN TEMEL NEDENLERİ (4M) 1-Man (İnsan) : Hatalara neden olan insan faktörü 2-Machine (Makine) : Uygun olmayan koruyucusuz makine ve ekipman gibi fiziksel faktöler 3-Media (Ortam-Çevre) : Bilgi, bilgilendirme, çalışma metotları ve çevresel faktörler 4-Management (Yönetim) : Yönetimsel faktörler Maruziyet Kaynaklarını Denetim Altına Alma Bir işyerinde karşılaşılabilecek maruziyet kaynakları ve zararlı etmenler, o işyerinde kullanılan teknoloji ve teçhizatta; uygulanan işlemlerde; üretilen ürünlerde veya çalışma organizasyonunda değişiklikler yapılarak denetim altına alınabilir. Riskin önlenebildiği kabulü ile yola çıkıldığında, maruziyet ihtimallerinin ve hasarların ağırlığının denetim altına alınabilmesinin aşağıda tanımlı 3 yöntem ile gerçekleştirilebileceği ortaya çıkar: Ortadan kaldırmaya veya zararsız eşdeğerini kullanmaya dayanan güvenlik önlemleri: İşyerindeki maruziyet kaynakları veya zararlı etmenler, yerine daha zararsız olan eşdeğerini kullanma yöntemiyle tamamen ortadan kaldırılabilir veya etkileri hafifletilebilir (örneğin, proseslerde kullanılan toksik kimyasal yerine daha zararsız bir madde kullanmak). Ancak bu yöntem ile işçinin çalışma ortamındaki maruziyet kaynakları ve zararlı etmenlerin tamamen ortadan kaldırılamayacağı unutulmamalıdır. Teknik güvenlik tedbirleri: Bu tarz önlemler daha çok zararlı maddeleri kapalı sistemler içine alarak çalışanları zararlı etmenlerden korumak, hasar verebilecek etmenler ile işçiler arasına engeller kurmak gibi mühendislik bilgisi (4 / 7)

5 gerektiren düzenlemeleri içermektedir. Kullanılabilecek yöntemler: otomasyon, uzaktan kontrol sistemi, ilave makine koruyucularını kullanılması. Örgütsel güvenlik önlemleri: Bu önlemler, çalışma süresinin veya çalışma mekanının değiştirilmesi gibi yöntemlerle işçinin zararlı etmenlerden ayrılması temeline dayandırılmaktadır. Kullanılabilecek yöntemler: tehlikeye maruz kalma süresinin azaltılması, koruyucu bakım programlarının uygulanması, kişisel koruyucuların kullanılması, uygun iş organizasyonu. İnsan Davranışlarının Denetim Altına Alınması Zararlı maddeler yukarıda tanımlanan koruma yöntemleriyle tamamen yalıtlanamayabilir. Bu yöntemlerin yetersiz kaldığında, güvenlik işçinin kurallara uymasıyla sağlanabilir. Bu durumda, işçinin bilgisi, yetenekleri ve kurallara uyma eğilimi güvenlikte önemli rol oynar. İşçinin güvenli veya güvensiz hareket etmesine neden olan etmenler aşağıda açıklanmıştır: Bilgi: İşçiler, çalışma sırasında karşılaşabilecekleri tehlikelerin ve iş ortamındaki risklerin farkında olmalıdır. Bunun için bir işyerinde varolan riskler tanımlanmalı, kayıt altına alınmalı, analiz edilmeli ve işçilerin anlayabileceği bir dille ifade edilerek mesleki eğitim programlarında sunulmalıdır. Böylece işçilerin, maruz kaldıkları risklerin ve hareketlerinin olası sonuçlarının bilincinde olmaları sağlanmalıdır. Güvenli davranma fırsatı: İşçilere teknik, yönetimsel, fiziksel ve hatta psikolojik açıdan güvenle çalışabilecekleri bir ortam sağlanmalıdır. Bu konudaki girişimler yönetim tarafından yapılmalıdır. Örneğin cihaz ve teçhizatları güvenli kullanma prensiplerinin işçilerin anlayabileceği bir biçimde açıklanıp kılavuz haline getirilmesi vb... Güvenli hareket etme eğilimi: Bir işçinin işyeri güvenlik kurallarına uygun hareket etme eğilimi, teknik ve yönetsel etmenler kadar, sosyal ve kültürel etmenlere de bağlıdır. Eğer işçiler güvenlik kurallarını benimsemiyor, uygulanması zor ve vakit kaybı gibi görüyorsa işyeri riskler, artar. Bu nedenle yönetim güvenli davranış konusuna öncelik vermelidir. Kaza nedenini saptamanın sağladığı üstünlükler aşağıda sıralanmıştır: Hatanın nerede olduğunu ve neyin değiştirilmesi gerektiğini tespit edebilmemizi sağlar Kazalara (veya yakın-kazalara) neden olan zararlı etmenlerin ve yaralanma veya hasar ile sonuçlanabilecek durumların tanımlanmasını sağlar Optimal güvenlik için düzeltilmesi veya ortadan kaldırılması gereken ve hasar veya yaralanmaya yol açan risk etmenlerinin ardındaki nedenlerin tanımlanmasını sağlar Çeşitli Kazaların İncelenmesi Kaza incelemelerinin 2 temel amacı vardır: A) Kaza nedenini ortaya çıkarmak: Kaza incelemelerinde kaza nedenleri belirlendiği gibi, ilgili işyerinin risk durumu hakkında bilgi sağlanır. (5 / 7)

6 Bu çalışmada elde edilebilecek bilgiler aşağıda sıralanmıştır: Kaza nedeninin belirlenmesi Kazanın meydana geldiği ortamdaki özel çalışma koşullarının belirlenmesi Kaza öncesinde söz konusu riskin ne kadar farkında olunduğunun ortaya çıkarılması Riskin önlenmesi için hangi önlemlerin alınması gerektiğinin belirlenmesi Riskin teknik ve örgütsel güvenlik önlemleriyle ne ölçüde azaltılabileceğinin belirlenmesi İşçinin bu önlemlere uyması için nasıl motive güdeleneceğinin belirlenmesi B) Elde edilen verileri benzer kazalarda kullanılabilmek: Münferit kaza incelemeleri sonucunda elde edilen veriler, benzer işletmelerde oluşan benzer kazaların incelenmesinde kullanılabilir. Bu tarz bir uygulamanın prosesler Kazanın mahiyeti ve ağırlığı Kazaya neden olan etmenler (özel çalışma koşulları, maruziyet kaynakları) İşyerinin genel çalışma ortamı ve koşulları Analiz Çeşitleri Amaçları farklı olan 5 çeşit kaza analiz yöntemi vardır: Nerede hangi tür kazaların görüldüğünü inceleyen analiz. Amaç, çeşitli sektör ve teknolojilerde görülen yaralanma olaylarının sıklığının belirlenmesidir. Kazaların görülme sıklığını izleyen analiz. Amaç, olumlu veya olumsuz gelişmelerden haberdar olmaktır. Örnek: Koruyucu önlemler ne kadar etkili oluyor? Yeni kaza çeşitleri veya risk çeşitleri görülüyor mu? İleri dereceli risk ölçümüne öncelik veren analiz. Kazaların görülme sıklığı ve ağırlığı kayıt altına alınır. Amaç, koruyucu önlemlerin hangi bölümde daha çok ihtiyaç duyulduğunun tespit edilmesidir. Kazanın meydana geliş şeklini inceleyen analiz. Kazaya doğrudan ve dolaylı yoldan neden olabilecek etmenler belirlenir. Amaç, somut düzeltici ve önleyici faaliyetlerin belirlenmesi ve uygulanmasıdır. Daha önceden başka nedenlerle üzerinde araştırmalar yapılmış özel alanların analizi. Bu analizi bir nevi kontrol analizi olarak tanımlayabiliriz. Analiz Aşamaları Başlatıldığı seviyeye bakılmaksızın bir analiz aşağıdaki aşamalardan geçecektir: Kazanın görüldüğü yerin tanımlanması (geniş çerçevede) Kazanın görüldüğü yerin daha ayrıntılı olarak tanımlanması Kazaların görülme oranı ve ağırlığı göz önünde bulundurularak hedeflerin tanımlanması Maruziyet kaynakları ve zararlı etmenlerin tanımlanması (bir anlamda hasar veya yaralanmanın doğrudan nedenlerinin belirlenmesi) Dolaylı nedenlerin kaza ile bağlantılarının irdelenmesi Eğer bir sektörde çalışan işçilerin kazalara karşı bilinçlendirilmesi isteniyorsa onlara bu konularda eğitim verilmelidir. (6 / 7)

7 İŞ KAZASI OLUŞUMU İŞ KAZASI KAZANIN NİTELİĞİNİ BELİRLE MAKİNE - EKİPMAN HASARI ÖLÜM VAR İNSAN GÜCÜ KAYBI AMİRİNE VE İŞ GÜVENLİĞİ SORUMLUSUNA HABER VER YANGIN VS.DURUMUNA GÖRE ACİL DURUM PLANINI UYGULA KAZA YERİNE MÜDAHELE ETME AMİRİNE VE İŞ GÜVENLİĞİ SORUMLUSUNA HABER VER EVET İLK MÜDAHALEYİ YAP YARALI VAR İLK YARDIM SERTİFİKAN VAR MI? HAYIR AMBULANS ÇAĞIR (112) BİRLİKTE HASARIN NEDENİNİ ARAŞTIR BİRLİKTE HASARIN RAPORUNU HAZIRLA HASAR SONRASI ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLERİ İŞVEREN TEMSİLCİSİNE İLET AMİRİNE VE İŞ GÜVENLİĞİ SORUMLUSUNA HABER VER AMİRİNE VE İŞ GÜVENLİĞİ SORUMLUSUNA HABER VER BİRLİKTE KAZA NEDENİNİ ARAŞTIR BİRLİKTE KAZA RAPORU HAZIRLA KAZA SONRASI ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLERİ İŞVEREN TEMSİLCİSİNE İLET (7 / 7)