İSG 5003 İş ve Sağlık İlişkisinde Temel Kavramlar

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İSG 5003 İş ve Sağlık İlişkisinde Temel Kavramlar"

Iskander Cevahir
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 İSG 5003 İş ve Sağlık İlişkisinde Temel Kavramlar Güz 2014 Prof.Dr.O.Alp ERGÖR DEÜ Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı AD DEÜ İş Sağlığı Araştırma ve Uygulama Merkezi İSAMER DEÜ Hastanesi Çalışan Sağlığı Birimi

2 19 Kasım

3 Çalışma Yaşamı ve Sağlık İlişkisi Çalışma Ortamı Çalışma İlişkileri SAĞLIK Çalışma Koşulları Yaşanan Çevre Bireysel Özellikler Toplumsal Özellikler

4 Çalışma Ortamı fiziksel kimyasal biyolojik ergonomik psikososyal

5 Çalışma Koşulları Süre Ücret Vardiya Gece

6 Çalışma İlişkileri Örgütlenme İş güvencesi İstihdam biçimi

7 Fiziksel risk etmenleri

8 Sıcaklık Yüksek Düşük Gürültü Radyasyon İonizan Nonionizan Basınç Yüksek basınç Düşük basınç Titreşim

9 Fiziksel etmenlerle çalışma yaşamında karşılaşma: 1. Üretim süreçleri ile ilişkili etmenler Hammadde, ara ürün, atıklar Alet, makine, sistemler Çalışan üretim aracı etkileşimi 2. Çalışma ortamından kaynaklanan öğeler Dış ortam (uv, sıcak, soğuk), yüksekte çalışma, yüksek/alçak basınçta çalışma 3. Çevre ile ilişkili etmenler

sistemler Çalışan üretim aracı etkileşimi 2.

10 Organizmaya giriş: Solunum Deri Sindirim

11 Korunma Mühendislik önlemleri Alet, makine, sistemlerin tasarımı Yerel ve genel havalandırma, iklimlendirme Destek hizmetleri Yerine koyma, yalıtım Koşulların (süre) düzenlenmesi Kişisel koruyucular Ortam ve çalışan izlemi

Destek hizmetleri Yerine koyma, yalıtım Koşulların

12 Alice Hamilton ( ) Epidemiyolog, endüstriel toksikoloji ve hijyen the first American physician to devote her life to the practice of industrial medicine."

to devote her life to the practice of industrial

13 Kimyasallar

14 Çoklu kimyasal karşılaşma Yeni ürünler Dizel partikülleri EU / YIL İŞE BAĞLI ÖLÜM! %95 MESLEK HASTALIKLARI %47 Tehlikeli kimyasallarla karşılaşma NANO partiküller MMMF Allerjenler Epoxy reçineleri ht tp: //osha.europa.eu

15 Metaller Solventler Gazlar Pestisidler

16 Kimyasal etmenlerle çalışma yaşamında karşılaşma: 1. Üretim süreçleri ile ilişkili etmenler Hammadde, ara ürün, atıklar Makine, sistemler 2. Çalışma ortamından kaynaklanan öğeler 3. Çevre ile ilişkili etmenler

17 Organizmaya giriş: Solunum Deri Sindirim

18 Korunma Mühendislik önlemleri Makine, sistemlerin tasarımı Yerel ve genel havalandırma, iklimlendirme Yerine koyma, yalıtım Koşulların (süre) düzenlenmesi Kişisel koruyucular Bakım-onarım (destek hizmetleri) Ortam ve çalışan izlemi

Yerine koyma, yalıtım Koşulların (süre) düzenlenmesi

20 Ergonomik etmenler

21 Ağır kaldırma Yineleyici hareketler Uzanma, çekme, dönme vb hareketler Uzun süre ya da yoğun odaklanma, hızlı algılama gerektiren durumlar Çalışma sürecinde duruş/konum

22 Ergonomik etmenlerle çalışma yaşamında karşılaşma: 1. Alet, makine, sistemler 2. Çalışma ortamının özellikleri İzlem, gözlem, üretim sürecinin tasarımı Makine, sistemlerin konumlandırılması 3. Görev tanımı 4. İş yükü 5. Çalışma süresi 6.

23 Korunma Mühendislik önlemleri Tasarım, yapılandırma, Koşulların (süre, görev tanımları vb) düzenlenmesi Bakım-onarım (destek hizmetleri) Ortam ve çalışan izlemi

24 ERGONOMİK RİSK FAKTÖRLERİ: Ergonomi çalışan insanları kişi, makine, işin talepleri ve çalışma yöntemleri arasındaki karmaşık ilişkiyi anlamaya yönelik olarak inceleyen çalışma alanıdır. Bütün işler doğası ne olursa olsun insan üzerinde mental ve fiziksel stres yapar. Eğer stres aşırı ise, hata, kaza, travma ve/veya sağlıkta kötüleşme durumları ortaya çıkar. Dr.H Baydur

25 Ergonomi çalışma çevresindeki stresleri ve insanların bu streslerle uyumunu konu edinir. Ergonominin amacı fabrika ve ofislerin, mobilyaların, donanımın, araç gerecin ve iş taleplerinin insan boyutları, yetenekleri, beklentileri ile uyum içerisinde olmasını sağlamaktır. Dr.H Baydur

26 İşin insana uygun hale getirilmesi:???

27 -Çalışma ortamının olumsuz fizik koşullarının etkisiz hale getirilmesi ya da bunu etkisiz hale getirecek önlemlerin alınması. -Çalışma sürecinin insanın bedensel ve mental yeteneklerine uygun hale getirilmesi. -Araç gereç tasarımını kullanıma daha elverişli hale gelmelerini sağlayacak biçimde geliştirmek. -İş yeri ortamının ya da günlük yaşama ortamının kendisine en uygun, duruma getirme Dr.H Baydur

28 -Çalışma koşullarını, saatlerini, biçimini insana en uygun hale getirme -İş temposuna, çalışma saatlerine ve monotonluğa bağlı olarak oluşabilecek zorlanmaların engellenmesi ya da en aza indirilmesi -Gerek iş gerek ev ve gerekse diğer etkinlikler sırasında yaşama ve çalışma kalitesini yükseltecek düzenek, ve düzeltmeleri yapmak Bütün bu etkinlikler sırasında güvenliğini ve sağlığını tehlikeye düşürecek tehlikeleri ortadan kaldırabilecek önlemleri almak. Dr.H Baydur

29 İŞLE İLGİLİ KAS İSKELET SİSTEMİ HASTALIKLARI VE BİRİKİMSEL ZEDELENME 1. Patogenezlerinde mekanik ve fizyolojik süreçleri birlikte bulundurur. 2. Bunların gelişmesi için haftalar, aylar ve yıllar gerekmektedir. 3. İyileşme için haftalar, aylar, yıllar gerekmektedir ve bazı durumlarda tam iyileşme sağlanamaz. 4. Semptomları sıklıkla nonspesifik, kötü lokalize ve epizodiktir. 5. Sıklıkla bildirilmez. 1 Dr.H Baydur

30 GÖRSEL ARAÇLARLA İLGİLİ SORUNLAR: Bilgisayarlar ile çalışma, bu araçların digital verilerinden ekranlarıyla yararlanmak için tüm çalışma süresince kullanıldığı büro işlerini kapsar: Türlü yönetim birimleri, planlama çalışmaları, bankalar, kitaplıklar, bilgi bankaları vb. gibi birçok çalışma alanı vardır. Akut sağlık bozukluğu: Sırt, boyun, baş ve üst ekstremitelerde ani ağrı ve kramplar. Kronik sağlık bozukluğu: Göz kaslarında yorgunluk, bulanık görme, gözlerde irritasyon,. Dr.H Baydur

31 DURUŞ, AĞIRLIK KALDIRMA VE MESLEKİ BEL VE SIRT AĞRILARI: Duruş biçimi ve ağırlık kaldırma gibi çeşitli işlerin mesleki bel ve sırt ağrılarına neden olduğu ve bunun kişinin işten kalmasının yanı sıra bireysel ve toplumsal gelir kayıplarında da oldukça etkili olduğu bilinmektedir. Dr.H Baydur

32 Bel ağrısı gelişimiyle ilişkili mesleki risk faktörleri: 1. Elle zorlu çalışma: ağır yüklerin kaldırılması, çekilmesi ve itilmesi 2. Kötü gövde duruşu: fleksiyon, lateral bükülme, aksiyal kıvrılma, uzun süreli oturma 3. Total vücut vibrasyonu (vibrasyonlu bir sandalye ya da platfromdan) 4. Yinelenen ya da uzun süreli olarak yukarıdaki risk faktörlerinden herhangi birisinin etkisinde kalma 5. İşle ilişkili psikolojik ya da psikososyal stres 6. Düşme ve kayma Dr.H Baydur

33 Psikososyal Tehlikeler Etmenler: Stres Yalıtılmış çalışma Vardiya ya da gece çalışması Uzun süreli çalışma Zaman dilimi değişimi vb

34 Psiko-sosyal etmenlerle çalışma yaşamında karşılaşma: 1. Üretim süreçleri ve içerik 2. İşin örgütlenmesi 3. Çalışma yaşamındaki ilişkiler ve konum/rol 4. Toplumsal yaşam ve çevre 5. Olaylara yaşanmışlıklara bağlı etmenler

35 ÖRNEKLER Vardiyalı Çalışma ve Tanımlanan (Çalışılan) Etkileri Uyku bozuklukları Kaza Metabolizma ve endokrin bozukluklar Odaklanma algı bozuklukları Üreme sağlığı sorunları Toplumsal işlev bozuklukları Genel morbidite sağlık nedeniyle işten kalma Kanser (kolon ve meme)???

36 İş stresi İş yükü iş kontrolü dengesi // BOZULMA! Huzursuzluk Davranış bozuklukları Saldırganlık Duyarsızlık!? Uyku bozuklukları Dikkat azalması Biyolojik bulgular Kas iskelet sistemi bulguları

37 * Fotoğraflardaki çalışma alanlarında olası psikososyal etmen ne olabilir? * Nasıl bir koruma statejisi düşünürsünüz?

39 DEÜH ÇSB

40 Psikososyal Risk Etmenlerine Yönelik Koruma Önlemleri İş yükünün azaltılması? İş kontrolünün artırılması? Olası sonuçların sağlık kayıtlarının izlenmesi Çıktılar, mekanizmalar ve etkileşimlerin irdelenmesi (İGU-İyHekimi, Kurul ) Koşul, ilişkiler ve ortamın izlenmesi Toplumsal dinamiklerin etkisi

41 Örnekler: Çalışma yaşamından risk etmenleri

42 A Ergör

43 A Ergör

44 UNIVERSIADE İzmir A Ergör

45 A Ergör

46 A Ergör

47 A Ergör

48 A Ergör

49 Ali Bülbül

50 DEÜH ÇSB

51 DEÜH ÇSB

52 DEÜH ÇSB

53 DEÜH ÇSB

54 DEÜH ÇSB

55 A Ergör

56 A Ergör

58 A Ergör

61 T Durmaz

62 T Durmaz

63 A Ergör

64 A Ergör

69 A Ergör

70 B Kılıç

72 A Ergör

73 A Ergör

74 A Ergör

75 A Ergör

76 A Ergör

77 A Ergör

78 Ş Uzman

79 T Durmaz

80 T Durmaz

81 T Durmaz

82 T Durmaz

83 B Kılıç

84 B Kılıç

85 B Kılıç

86 B Kılıç

87 B Kılıç

88 Tehlikeler (risk etmenleri) ile ilgili korunmasavaşım süreçlerinde göz önüne alınması gereken İSAGÜ uygulamaları Ortam izlemi Çalışanın izlemi Değerlendirme Girişim Eğitim Düzenleme

89 Ev ödevi: İzleyen 4 slaytta görünen işyerlerinde, verilen bilgilerden de yararlanarak sağlığı etkileyeceğini düşündüğünüz etmenleri belirleyin, gruplayın ve 19 Kasım dersinde teslim edin.

90 Mobilya boya-cila atölyesi 2 çıraklarla birlikte toplam 6 çalışan var Fotoğrafta görülen çocuk 15 yaşında ve 6 aydır bu işyerinde çırak olarak çalışıyor. Çırak genel olarak zımpara işine yardım ediyor, getirgötür ve temizlik işlerini üstleniyor, malzemeleri taşıyor. Haftada 1 kez Çarşamba günleri çıraklık okuluna devam ediyor. * Gözlediğiniz ergonomik risk etmenleri hakkında kısaca bilgi veriniz. (Temel özellikleri, sık kullanıldıkları iş kolları, organizmaya girişi, olası sonuçları, korunma yöntemleri,vb.) A Ergör

91 ÖNERİLER DEÜH Çalışan Sağlığı Birimi Birim için ayrılan ofis toplam 12 metrekare 5 kişi bu alanda raporlama, risk değerlendirme toplantıları gibi çalışmaları yürütmek zorunda * Gözlediğiniz ergonomik risk etmenleri hakkında kısaca bilgi veriniz. (Temel özellikleri, sık kullanıldıkları iş kolları, organizmaya girişi, olası sonuçları, korunma yöntemleri,vb.) DEÜH ÇSB

92 Ameliyathane 4 kişilik ekip dışında zaman zaman giren çıkanlar da var * Gözlediğiniz ergonomik ve biyolojik risk etmenleri hakkında kısaca bilgi veriniz. (Temel özellikleri, sık kullanıldıkları iş kolları, organizmaya girişi, olası sonuçları, korunma yöntemleri,vb.)

93 Künk üretimi Özel sektör İşyeri hekimi çalışıyor ve işyeri sağlık birimi var Sendika yok 1. Fotoğraf ve veriler ışığında size sunulan kesiti çalışma yaşamının temel bileşenleri açısından değerlendirin. 2. Gözlediğiniz fiziksel etmenleri çok kısaca açıklayın. (Temel özellikleri, sık kullanıldıkları iş kolları, organizmayla karşılaşma yolu-alınma yolu, olası sonuçları, korunma yöntemleri,vb.) B Kılıç

95 TEŞEKKÜRLER

Benzer belgeler

HAS 5030 Biyolojik ve Ergonomik Risk Etmenleri. Alp Ergör alp.ergor@deu.edu.tr

HAS 5030 Biyolojik ve Ergonomik Risk Etmenleri Alp Ergör alp.ergor@deu.edu.tr Biyolojik risk etmenleri Etmenler: Bakteriler Mantarlar Virüsler Paraziter hastalıklar Organik tozlar, proteinler, enzimler