SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ

Transkript

1 2014 SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ BANKACILIK VE FİNANS UZAKTAN ÖĞRETİM TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI BANKACILIK İŞLEMLERİ VE TEKNİKLERİ DERS NOTU ISPARTA

2 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM HAVALE VE KİRALIK KASALAR BÖLÜM HEDEFİ Havale ve Kiralık Kasalar bölümünde öğrenciler aşağıdaki becerileri kazanacaktır: Havale işleminin genel ilkelerini öğrenecekler. Havalenin bankaca alınması, ödenmesi ve iptaline ilişkin esasları kavrayacaklar. Elektronik Fon Transferi hakkında bilgi edinecekler. Kiralık kasaların kullanımı hakkında bilgi sahibi olacaklar. Havale Lehdar Havalenin İptali Havalede Ölüm Havalede Zamanaşımı Elektronik Fon Transferi Kiralık Kasalar TEMEL KAVRAMLAR 1

3 BÖLÜM İÇERİĞİ 3.1. Havale Tanım Genel İlkeler Bankaca Havale Emrinin Alınması Havalenin Gönderildiği Şubece Lehdara Ödenmesi Havalenin İptali (Havaleden Rücu) Havalede Ölüm Havalede Zamanaşımı 3.2. Elektronik Fon Transferi (EFT) 3.3. Kiralık Kasalar Genel Esaslar Kiralık Kasa Sözleşmesi Kiralık Kasanın Kullanımı Kiralık Kasalardan Alınan Ücretler Kiralık Kasa Sahibinin Ölümü Kiralık Kasaya İflas veya Haciz Tebliği Kiralık Kasalarda Zamanaşımı 2

4 3.1. HAVALE Tanım Bankacılıkta havale, genel olarak bir yerden başka bir yere para göndermektir. Borçlar kanununa göre havalede üç taraf vardır; Havale amiri: havale emrini veren Havale lehdarı: adına havale yapılan Havale ödeyicisi: banka Genel İlkeler Havale herhangi bir şekle tabi değildir. Havaleye ilişkin iradenin herhangi bir şekilde açıklanmış olması yeterlidir. Uygulamada bankalarca matbu olarak hazırlanmış, genellikle yollayıcı ve alıcı isimlerinin, adreslerinin ve havale tutarının yazılı olduğu bir belge ile havale işlemi gerçekleştirilmektedir. Havale, bankada hesabı bulunmayan iki kişi arasında olabileceği gibi, taraflardan birinin veya her ikisinin de bankada hesabının olması durumu da söz konusu olabilir. Bu gibi durumlarda yapılacak havale, hesaptan hesaba havale veya hesaba havale şeklinde olur. Bankada hesabı bulunmaya kişiye havale gönderilmesine isme havale adı verilir Bankaca Havale Emrinin Alınması İlgili memur, bankanın havale işlemleri için hazırlanmış olan formunu havale amirine doldurtur. Bu formda havaleyi gönderenin adı soyadı, havaleyi ödeyecek şubenin adı, lehdarın adı soyadı, havalenin haber verilmesi için gereken telefon numarası, havale tutarı yer alır. Bu form, havale amirine imzalattırılır. Şubece amirin bu yazılı talimatına istinaden havale işlemi yapılır Havalenin Gönderildiği Şubece Lehdara Ödenmesi Havaleyi alan şube, gerekli kontrollerini yaparak ödeme yapılır. Hesaba gelmiş havalede ise, lehdara haber verilir ve havale tutarı ilgili mevduat hesabına alacak kaydedilir. 3

5 Havaleyi gönderen belli bir miktar paranın belirtilen kişiye ödenmesi konusunda bankaya yetki verdiğinden banka, havale alıcısına ihbarname göndererek bilgi vermek yükümlülüğündedir Havalenin İptali (Havaleden Rücu) Borçlar kanununa göre havale amiri, gerek lehdara, gerekse bankaya verdiği yetkileri kural olarak her zaman geri alabilir. Kasadan ödenmek üzere yapılan havalelerde banka, havale bedelini ödemeyi kabul ettiğini lehdara bildirinceye kadar havale amiri havaleden vazgeçebilir. Bankanın lehdara karşı sorumluluğu, havaleyi kabul ettiğini lehdara bildirmesi ile doğmakta ve bu ihbar bankayı kesinleşmiş bir borç altına sokmaktadır. Hesaben ödenecek havalelerde, havale bedelinin lehdarın mülkiyetine geçmesi ile havale amirinin havaleden vazgeçme hakkı ortadan kalkmaktadır. Bu nedenle lehdarın hesabına alacak kaydedilmiş olan bir havale, ancak lehdarın yazılı onayı ile havale amirine iade edilebilecektir Havalede Ölüm Havale amirinin vefat etmesi durumunda, bu durum meydana gelmeden önce verilen havale normal usuller çerçevesinde ödenir. Lehdarın, banka tarafından havalenin kendisine ihbarından önce öldüğünün tespit edilmesi halinde, adresine ihbarname gönderilmesi durum havale amirine bilgi verilmesi için havaleyi gönderen şubeye bildirilir ve amirin talimatına göre işlem yapılır. Havale lehdarın vefatından önce kendine ihbar edilmiş bulunuyorsa, havale edilen tutar lehdarın mirasçılarına ait olacağından, havale tutarı veraset ilamı gereği mirasçılarına ödenir. 4

6 Havalede Zamanaşımı Lehdara banka tarafından yapılan bildirime rağmen havale, alıcısı tarafından belli bir sürede alınmamış ise, havale tutarı havaleyi gönderen şubeye iade edilir. Lehdar tarafından alınmaması nedeniyle, gönderen şubeye iadesi yapılmış havaleler de 10 yıl amiri tarafından talep edilmezse ya da amiri tarafından geri alınması sağlanmazsa, zamanaşımına uğrayarak, usulüne uygun olarak TCMB ye devredilir ELEKTRONİK FON TRANSFERİ (EFT) EFT sistemi, Türkiye deki bankalar arasında TCMB aracılığı ile Türk Lirası fon transferlerinin ve bu transferlerle ilgili bankalar arası mutabakat işlemlerinin elektronik ortamda yapılmasını sağlamak amacıyla kurulmuş bir sistemdir. Bu sistem ile yurt içi fon akımının güvenilir, hıozlı ve ekonomik olarak gerçekleşmesi sağlanmaktadır. EFT ile bir bankadan başka bir bankaya para gönderilmesi (havale yapılması), aynen bankanın kendi şubeleri arasında yaptığı yöntem ve usuller ile yapılır KİRALIK KASALAR Genel Esaslar Sahip oldukları kıymetli madenler, mücevher, hisse senedi, tahvil, kıymetli evraklar vb. gibi her türlü değeri saklamak isteyen ama bu saklamanın da tam bir gizlilik içinde olmasını isteyen kişilere yönelik olarak bankalar, kiralık kasa hizmeti vermektedirler. Bankalar, mevduata yönelik çalışmalarını desteklemek amacıyla, müşterilerine belli bir ücret karşılığında kiralık kasa hizmeti sunmaktadırlar. Kiralık kasalar şubelerde gizliliği ve güvenliği tam, özel bölmelerde bulunur. Çeşitli büyüklüklerde olan bu kasalar, bankalarca belirli bir ücret karşılığında müşterilerine kiralanır. Bankalar, kiralık kasa talebinde bulunan müşterilerinin, şubelerinde mevduat hesabının bulunmasını isterler. 5

7 Kiralık Kasa Sözleşmesi Kiralık kasa isteyen ve bu talebi bankaca kabul edilen müşteri ile banka arasında bir kiralık kasa sözleşmesi düzenlenir. Bu sözleşmede bankanın kasa içindekilerden sorumlu olmadığı, güvenlik gerekçesiyle müşterinin huzurunda kasayı her zaman açıp kontrol edebileceği, sözleşme süresi, kira bedeli ve ödeme biçimi, anahtarın yitirilmesi durumunda yapılacaklar, kasanın vekaletle kullanımı vb. konular yer alır Kiralık Kasanın Kullanımı Müşteri ile kiralık kasa sözleşmesi yapılmasından sonra, müşteri ile birlikte kullanılacak olan kasa açılarak boş ve kullanıma hazır olduğu tespit edildikten sonra müşterinin kullanacağı anahtarlar (bir asıl, bir yedek) kendisine teslim edilir. Kiralık kasaların açılabilmesi için iki anahtar kullanılmaktadır. Bu anahtarlardan biri bankada kalırken (kılavuz anahtar), diğeri müşteriye teslim edilir. Kasa bu iki anahtar bir araya gelmeden açılamaz. Müşteri kasayı kullanmak istediği zaman, ilgili görevli müşteriye kasaya kadar eşlik eder, kendisinde bulunan anahtarı müşteriye verir ve kasa bölümünden çıkarak müşteriyi yalnız bırakır. Müşterinin kiralık kasa kullanımının takibi için bir kiralık kasa takip kartonu düzenlenir, bu kartonda müşterinin adı, soyadı, mesleği, kasa numarası vb. bilgiler ve müşterinin fotoğrafı ile imzası yer alır. Bu kartona müşterinin kasayı ziyaretlerinden sonra imzası alınır Kiralık Kasalardan Alınan Ücretler Kiralık kasalardan bankalar yıllık kira bedeli almaktadırlar. Bu bedel genellikle kira bedelinden doğan BSMV, diğer vergiler ve harçlarla birlikte pelin olarak tahsil edilmektedir. Bankalar kiralık kasalarla ilgili olarak müşterilerinden yıllık kira bedeli dışında, sözleşme yapılırken depozito tahsil ederler. Depozito tutarı kiralık kasa takip kartonu üzerine kaydedilir ve müşteri kasayı teslim ettiğinde kendisine iade edilir. 6

8 Kiralık Kasa Sahibinin Ölümü Kiralık kasa sahibinin ölümü bankaca haber alındığında, kasa mühürlenerek kiralık kasa takip kartonunu durumu belirtir not düşülür ve 15 gün içinde ölenin ikametgahına göre bağlı bulunduğu vergi dairesine bildirimde bulunulur. Kanuni mirasçılar, vergi dairesinden veri ile ilişiği olmadığına dair belge ve veraset ilamı ile müracaat ettiklerinde, bankaca kasa açılarak içindekiler mirasçılara teslim edilir. Bu teslimde bütün mirasçıları ya da kanuni temsilcilerinin hazır bulunması gerekir Kiralık Kasaya İflas veya Haciz Tebliği Müşteriyle ilgili bankaya haciz veya iflasın bildirilmesi durumunda bankaca müşterinin kiralık kasa takip kartonuna durumu belirtir şerh konularak, kişiye ait kiralık kasanın bulunduğu haciz veya iflas dairesine yazılı olarak bildirilir ve gelen talimata göre işlem yapılır Kiralık Kasalarda Zamanaşımı Kiralık kasada zaman aşımı, son ziyaret tarihinden itibaren 10 yıldır. Ziyaret kartonundaki son imza tarihinden itibaren 10 yıl geçtiğinde kiralık kasa zaman aşımına uğramış olur. KAYNAKÇA GÜNEY, Alptekin, Banka İşlemleri, Beta Yayınları, 4. Basım, İstanbul: